Chương 7. HỆ THỐNG PHANH

Chương 6
HỆ THỐNG PHANH
1
Chương 6. HỆ THỐNG PHANH
6.1.MỞ ĐẦU
6.1.1. Khái niệm về sự phanh GIẢM VẬN TỐC
Hình 6.1
✓ Trọng lượng G (khối lượng m)

Cần giải quyết
Xe ✓ Từ vị trí A (v1) đến vị trí B (v2)
những vấn đề gì??
✓ Mà: v2 < v 1
2
GIẢM VẬN TỐC GIA TỐC CHẬM DẦN LỰC CẢN
✓ Không khí → nhỏ

Lực cản ô tô:
✓ Đường: Lớn khi bánh xe không quay
✓ Phanh → Cản sự quay của bánh xe;

✓ HT phanh → Sinh ra mô men cản sự quay của bánh xe
→ mô men phanh
m ( v12 − v22 )
GIẢM VẬN TỐC L =
2
Phải tiêu tán ∆L → biến thành nhiệt tỏa ra ngoài
Mô men phanh → mô men ma sát
3
Hình 6.2
Công dụng: Yêu cầu

- Giảm vận tốc của xe, - Có hiệu quả phanh cao,
- Giữ xe lâu dài trên đường (dốc), - Phanh êm dịu,
- Phối hợp với HT lái để quay - Điều khiển dễ dàng, thuận tiện,
vòng xe (xe chuyên dụng). - Kết cấu đơn giản, chăm sóc, bảo quản dễ dàng
4
6.1.2. Hệ thống phanh
HỆ THỐNG PHANH có 2 bộ phận chính:
Cơ cấu phanh: ✓ Mô men ma sát

MA SÁT
Sinh ra mô men phanh ✓ Biến cơ năng → nhiệt năng
Dẫn động phanh: Truyền lực điều khiển từ người lái (hoặc từ một nguồn nào đó)
đến cơ cấu phanh, điều khiển cơ cấu phanh sinh ra mô men phanh
DẪN ĐỘNG CƠ CẤU BÁNH

NGƯỜI LÁI PHANH PHANH XE
HỆ THỐNG PHANH
5
6.1.3. Các loại hệ thống phanh
Trên ô tô theo công dụng có các loại hệ thống phanh sau đây:
- Phanh chính:
+ Làm giảm vận tốc xe trong tất cả các trường hợp vận hành của xe.
+ Lực phanh và gia tốc phanh tối đa.
+ Điều khiển bằng chân và phanh hoạt động khi đạp phanh,
+ Dẫn động bằng chất lỏng hoặc khí nén, (trên ô tô hiện nay) không dùng loại dẫn
động cơ khí.
- Phanh dừng:
+ Giữ xe khi xe dừng, đặc biệt là dừng ở trên dốc.
+ Mô men phanh để giữ được xe ở độ dốc cao nhất.
+ Điều khiển bằng tay, phải có cơ cấu hãm → bỏ tay ra phanh vẫn có tác dụng.
- Phanh dự phòng: Dự phòng khi phanh chính hỏng. Trên đa số các xe hiện nay,
phanh dừng kiêm luôn phanh dự phòng.
- Phanh chậm dần: Dùng cho xe hoạt động trên đường có dốc dài.
6
Hình 6.3
7
6.2. CƠ CẤU PHANH
Cơ cấu phanh phải đặt tại bánh xe (hoặc nơi có

liên quan động học đến bánh xe: trên HTTL).
✓ Quay cùng bánh xe, Có bề mặt ma sát để tiếp

3 cụm chi ✓ Cố định, xúc với nhau khi phanh
tiết chính
✓ Cụm chi tiết điều khiển: Đẩy 2 bề mặt ma sát tiếp xúc với
nhau khi phanh
✓ Guốc,
Các loại cơ cấu phanh: ✓ Đĩa,
✓ Giải (đai)
8
6.2.1. Cơ cấu phanh guốc
✓ Cố định: Mâm phanh, Guốc phanh;
✓ Quay cùng bánh xe: Trống phanh
✓ Điều khiển: Cam phanh, pít tông sinh lực: Sinh lực tác dụng vào guốc phanh,
đẩy guốc phanh áp sát trống phanh → Lực điều khiển P1, P2 (P)
9
6.2.1. 1. Bộ phận cố định ✓ Mâm phanh,
✓ Guốc phanh
Hình 6. 10
Hình 6.5: 1. Trống phanh; 2. Má phanh; 3. Lò xo hồi vị; 4. Xi

lanh làm việc (bộ phận sinh lực điều khiển); 5. Ống dẫn dầu
phanh; 6. Gối tựa guốc phanh; 7. ; 6. (xương) guốc phanh.
11
12
13
14
6.2.1. 2. Bộ phận quay cùng bánh xe
Trống phanh
15
16
6.2.1.3. Bộ phận điều khiển
Bộ phận điều khiển của cơ cấu phanh có nhiệm vụ: khi có tín hiệu điều khiển
của người lái thì sinh ra lực điều khiển (lực Fc1 và Fc2 trên hình 6.3) để đẩy má
phanh áp sát vào trống phanh. Tín hiệu điều khiển của người lái truyền đến cơ
cấu phanh có thể dưới dạng lực, áp suất chất lỏng hoặc áp suất khí nén phụ
thuộc vào dẫn động phanh và do đó kết cấu của bộ phận điều khiển phụ thuộc
vào dẫn động phanh.
Hiện nay trên ô tô có 3 dạng dẫn động phanh:
- Dẫn động cơ khí: tín hiệu truyền đến cơ cấu phanh lực. Loại dẫn động này
ngày nay ít dùng cho phanh chính mà chỉ dùng cho phanh dừng, phanh dự
phòng và điều khiển bằng tay.
- Dẫn động chất lỏng: tín hiệu điều khiển truyền đến cơ cấu phanh là áp suất
chất lỏng. Loại dẫn động này được dùng nhiều trên xe con, xe tải nhỏ.
- Dẫn động khí nén: tín hiệu điều khiển truyền đến cơ cấu phanh là áp suất khí
nén. Loại dẫn động này được dùng nhiều trên xe tải trung bình và lớn.
17
a. Loại dẫn động bằng chất lỏng
d2
Fc1 = Fc 2 = p
4
18
19
20
Bố trí xi lanh
✓ Má nhả,
Khái niệm:
✓ Má xiết
21
22
23
b. Loại dẫn động cơ khí
24
25
c. Loại dẫn động khí nén
26
27
28
6.2.1.4. Bộ phận điều chỉnh khe hở má phanh
a. Khái niệm
b. Điều chỉnh bằng tay

Điều chỉnh ở điểm tựa phía trên
Điều chỉnh ở điểm tựa phía dưới 29

Quy trình điều chỉnh khe hở má phanh:
30
c. Điều chỉnh tự động
31
32
33
6.2.2. Cơ cấu phanh đĩa
6.2.2.1. Cơ cấu phanh đĩa, dẫn động chất lỏng
M p = 2Fc r
34
35
36
37
38
39
6.2.2.1. Cơ cấu phanh đĩa, dẫn động khí nén
40
6.2.3. Cơ cấu phanh đai (phanh giải)
P
41
6.3. DẪN ĐỘNG PHANH
Dẫn động phanh có nhiệm vụ truyền lực điều khiển từ người lái hoặc từ một
nguồn năng lượng nào đó đến cơ cấu phanh để điều khiển cơ cấu phanh sinh ra
mô men phanh.
Có các loại dẫn động phanh sau đây:
- Dẫn động cơ khí,
- Dẫn động chất lỏng,
- Dẫn động khí nén,
- Dẫn động hỗn hợp (chất lỏng – khí nén, ...),
- Dẫn động có trợ lực.
42
6.3.1. Dẫn động cơ khí
43
6.3.2. Dẫn động chất lỏng
6.3.2.1. Khái niệm
Lực của người lái được truyền đến đến cơ cấu phanh bằng dòng chất lỏng.
Người lái → pittông xi lanh chính → chất lỏng có áp suất cao→ xi lanh
công tác → lực tác động vào guốc phanh.
Ưu điểm:
- Có thể truyền đến nhiều cơ cơ cấu phanh, tác dụng đồng đều nhau,
- Độ nhạy cao do áp suất chất lỏng tăng đồng thời tại tất cả các vị trí.
Nhược điểm:
- Lực điều khiển do người lái sinh ra nên độ lớn bị hạn chế,
- Hỏng nếu có một chỗ nào đó của hệ thống bị rò rỉ.
Loại dẫn động này được áp dụng trên xe con và xe tải nhỏ là xe có mô men
phanh không lớn do đó lực điều khiển đòi hỏi không lớn. Trên những xe
trung bình là lớn, nếu áp dụng dẫn động chất lỏng thì phải bố trí thêm trợ lực
hoặc dẫn động hỗn hợp.
Trên ô tô hiện có loại dẫn động 1 dòng và loại dẫn động 2 dòng.
44
45
4aQ
p=
b D2
d2 a d2
Fc1 = Fc 2 = p =Q
4 b D2
46
6.3.2.2. Xi lanh chính

Cụm xi lanh chính có nhiệm vụ tạo ra áp suất chất lỏng trong hệ thống phanh
(dầu phanh) khi có lực tác động của người lái. Áp suất chất lỏng trong hệ
thống phanh khi phanh cực đại có thể đạt 5 ÷ 8 MPa hoặc hơn nữa. Cụm này
bao gồm bầu chứa dầu phanh, xi lanh, pittông, các van và còn được gọi là
“tổng phanh”.
47
a. Cụm xi lanh chính 1 pittông
48
49
6.3.2.2. Xi lanh công tác

6.3.2.3. Các đường ống dẫn
6.3.2.4. Bàn đạp phanh và các đòn dẫn động
50
51
6.3.3. Dẫn động khí nén
Lực sinh ra ở cơ cấu phanh → khí nén,
Người lái → điều khiển dòng khí → ✓ Lực điều khiển nhỏ, mô men phanh lớn,
✓ Đảm bảo tính chép hình
Nhược điểm: thời gian chậm tác dụng lớn
Các bộ phận:
- Máy nén khí,
- Bình khí,
- Đường ống,
- Van phân phối.
Dẫn động khí nén cũng có 2 loại: dẫn động 1 dòng và dẫn động 2 dòng. Dẫn
động 1 dòng được áp dụng trên những xe đời cũ, sản xuất từ những năm 70
của thế kỷ trước. Gần đây nói chung các xe đều có dẫn động 2 dòng.
52
6.3.3.2. Dẫn động 1 dòng
a. Sơ đồ
53
b. Máy nén khí
54
55
c. Van phân phối dẫn động 1 dòng Đảm bảo tính chép hình
id Sv
Q1 = Qid = pBSm + (pA – pB)Sv pB = Q − pA
Sm − Sv Sm − Sv
id Sv
=a − pA =b
Sm − Sv Sm − Sv
pB = aQ + b
56
57
6.3.3.3. Dẫn động 2 dòng
a. Sơ đồ
58
b. Van phân phối dẫn động 2 dòng
59
c. Van điều chỉnh áp suất
Trên một số xe để giữ cho áp suất trong hệ
thống phanh luôn ổn định người ta đặt sau
máy nén khí van điều chỉnh áp suất.
Van có tác dụng duy trì áp suất và lọc sạch
khí trước khi vào hệ thống phanh.
A: từ máy nén khí,
B: đi vào hệ thống,
D: ra khí quyển.
60
61
62
6.3.4. Dẫn động liên hợp
Dẫn động ✓ Sử dụng ưu điểm,

Của từng loại dẫn động
liên hợp ✓ Khắc phục nhược điểm
✓ Khí nén: Điều khiển nhẹ, độ nhạy kém

✓ Chất lỏng: Độ nhạy cao, điều khiển nặng
Có 2 loại sơ dẫn động liên hợp:

- Loại khí nén đi trực tiếp từ van phân phối đến xi lanh khí nén,
- Loại khí nén đi vào xi lanh khí nén qua van gia tốc.
63
6.3.4.2. Loại khí nén đi trực tiếp từ van phân phối đến xi lanh khí nén
64
65
6.3.4.3. Loại khí nén đi vào xi lanh khí nén qua van gia tốc
66
67
6.3.5. Dẫn động có trợ lực
Dẫn động ✓ Dẫn động: cơ khí, chất lỏng: lực ĐK→ người lái
có trợ lực ✓ Trợ lực: nguồn năng lượng phụ: Chân không, khí nén
✓ Tính chép hình,
Hỗ trợ cho người lái ✓ Có trợ lực: Điều khiển (đạp phanh): nhẹ,
✓ Hỏng trợ lực: HT vẫn làm việc → Nặng
Xe có tải trọng nhỏ → có hệ thống phanh dẫn động chất lỏng.

Xe có tải trọng trung bình và lớn → không phổ biến (IFA, REO).
Nguồn chân không
Xe có động cơ xăng chế hòa khí → họng tiết lưu của chế hòa khí.
Xe có động cơ phun xăng hoặc điêzen → bơm chân không.
68
Trợ lực chân không
Hình 6.38 69
70
Hình 6.39
Tín hiệu điều khiển: Áp suất chất lỏng

71
6.4. VẤN ĐỀ TRƯỢT VÀ CHỐNG TRƯỢT BÁNH XE KHI PHANH
6.4.1. Khái niệm
Bánh xe Chịu mô men
TRƯỢT TRƯỢT LẾT
chịu mô men phanh
v − rb
Đánh giá trượt → Độ trượt λ p =
v
Tác hại của trượt
72
73
6.4.2. Các hệ thống hạn chế trượt bánh xe sau
6.4.2.1. Đặt vấn đề
Gb + Fq h
Fz1 =
L
Ga − Fq h
Fz 2 =
L
G
M p1 = Fz1 rb = (b +  h ) rb ; M p1 b +  h
L =
M p2
G
= Fz 2 rb = ( a −  h )  rb M p 2 a − h
L
74
Hình 6.42
Hình 6.43
Thay đổi Mp → thay đổi áp suất chất lỏng (hoặc khí) đi đến cơ cấu phanh.
Mp = f(p)
Đồ thị 6.36
Hình 6.44 75
6.4.2.2. Van hạn chế áp suất
Hình 6.45
76
6.4.2.3. Bộ điều hoà lực phanh một thông số kiểu pittông vi sai
Hình 6.46
 (D 2 − d 2 )  D2
Dưới pittông: F+ p Trên pittông: p
4 4
 ( D2 − d 2 ) 4F D − d 2
2
D 2
p2 = + p1
F+ p1 = p2 D 2
D 2 (6.30)
4 4
4F D2 − d2
Đặt: = A; =B p2 = A + Bp1 (6.31)
D 2
D 2
77
6.4.2.4. Bộ điều hoà lực phanh hai thông số kiểu pittông vi sai
Hình 6.47
78
6.4.3. Van hạn chế áp suất phanh cầu trước
Xe tải (nhất là xe nhiều cầu) G2 > G1. Khi
phanh cường độ thấp, cầu phía sau cung cấp đủ
lực phanh, cầu trước trọng lượng phân bố nhỏ
→ trượt lết bánh xe, → tính năng dẫn hướng
của xe.
A: từ van phân phối,
B: đến cơ cấu phanh trước,
C; khí quyển.
Áp suất <0,3 Mpa: lò xo 3 đẩy pít tông 4 lên

trên; áp suất đẩy pít tông 2 xuống làm đóng
van xả, mở van nạp. Tuy nhiên do pít tông 2 có
diện tích phía dưới lớn hơn → pít tông vi sai →
áp suất cửa B < áp suất cửa A.
Áp suất ≥ 0,3 MPa: pít tông 4 bị đẩy xuống, Van lắp trên xe KamAZ, trên
khi áp suất gần cực đại thì cửa A và B áp suất đường dẫn ra cầu trước
bằng nhau.
79
6.4.4. Bộ chống hãm cứng bánh xe khi phanh ABS
ABS → Antilock Brake System
Bánh
NGƯỜI LÁI TẠO ÁP SUẤT PHÂN PHỐI ÁP SUẤT
CƠ CẤU xe
PHANH
PHÂN TÍCH, ĐIỀU KHIỂN

Hình 6.50 Cảm
biến
ABS → dẫn động chất lỏng hoặc khí nén
Van điều khiển của bộ phận phân phối có 3 chế độ: Tăng áp - Giữ áp - Giảm áp
80
81
Hình 6.51
82
6.4.4.1. Dẫn động phanh chất lỏng
83
84
85
86
6.4.4.1. Dẫn động phanh khí nén
87
88
6.5. PHANH DỪNG (PHANH TAY)
6.5.1. Khái niệm
6.5.2. Kết cấu phanh tay
6.5.2.1. Phanh dừng có cơ cấu
phanh đặt sau hộp số
89
90
6.5.2.1. Phanh dừng có cơ cấu phanh chung với cơ cấu phanh của phanh chính
a. Dẫn động cơ khí, cơ cấu phanh guốc
91
b. Dẫn động cơ khí, cơ cấu phanh đĩa
92
c. Phanh dừng dùng lò xo tích năng
93
94
95
6.6. HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN LỰC KÉO
6.6.1. Khái niệm
Hệ thống đều khiển lực kéo TCS (Traction Control System) là một hệ thống được
tích hợp vào hệ thống phanh để phanh một bánh xe nào đó trong một số trường hợp
không phải để giảm vận tốc xe, ví dụ như:
- Để làm tăng lực kéo cực đại của xe,
- Để kiểm soát hướng chuyển động của xe.
6.6.1.1. Làm tăng lực kéo cực đại của xe
Trường hợp này xẩy ra khi hai bánh xe chủ động đi trên hai vị trí có hệ số bám
chênh lệch nhau.
Mt = Mf + Mms
Mmax = 2Mφmin + Mms.
Giả sử bánh bên phải đứng vào vị trí có mô men bám thấp, ta có thể làm tăng giá
trị của mô men của bánh xe bên phải bằng cách phanh bánh xe đó.
96
6.6.1.2. Kiểm soát hướng chuyển động của xe
97
98
6.6.2. Sơ đồ cấu tạo và nguyên lý làm việc
99
100
6.6.3. Hệ thống TCS trên hệ thống phanh có ABS
101

Chương 7. HỆ THỐNG PHANH

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chương 7. HỆ THỐNG PHANH

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chương 6

✓ Trọng lượng G (khối lượng m)

GIẢM VẬN TỐC GIA TỐC CHẬM DẦN LỰC CẢN

✓ Không khí → nhỏ

✓ Phanh → Cản sự quay của bánh xe;

Mô men phanh → mô men ma sát

Công dụng: Yêu cầu

Cơ cấu phanh: ✓ Mô men ma sát

DẪN ĐỘNG CƠ CẤU BÁNH

Cơ cấu phanh phải đặt tại bánh xe (hoặc nơi có

✓ Quay cùng bánh xe, Có bề mặt ma sát để tiếp

Hình 6.5: 1. Trống phanh; 2. Má phanh; 3. Lò xo hồi vị; 4. Xi

b. Điều chỉnh bằng tay

Điều chỉnh ở điểm tựa phía dưới 29

Quy trình điều chỉnh khe hở má phanh:

6.3.2.2. Xi lanh chính

6.3.2.2. Xi lanh công tác

Dẫn động ✓ Sử dụng ưu điểm,

✓ Khí nén: Điều khiển nhẹ, độ nhạy kém

Có 2 loại sơ dẫn động liên hợp:

Xe có tải trọng nhỏ → có hệ thống phanh dẫn động chất lỏng.

Nguồn chân không

Tín hiệu điều khiển: Áp suất chất lỏng

Áp suất <0,3 Mpa: lò xo 3 đẩy pít tông 4 lên

PHÂN TÍCH, ĐIỀU KHIỂN

You might also like