TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM TP.

HCM
KHOA DU LỊCH VÀ ẨM THỰC

TIỂU LUẬN
ẨM THỰC THẾ GIỚI

ĐỀ TÀI: TÌM HIỂU VĂN HÓA ẨM THỰC NAM ÂU

VÀ ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

Lớp học phần: 12DHQTDVNH01- 010110112501

Giảng viên hướng dẫn: Ths. Trần Thị Thu Hương

Nhóm Thực Hiện: Nhóm 2

Hồ Mai Xuân Hoài 2030210204

Phan Gia Linh 2030219413
Lê Phúc Quang 2030210383
Trương Đình Khang 2030210317
Phan Ngọc Nhơn 2030210119

TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 11 NĂM 2022

 TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM TP.HCM
KHOA DU LỊCH VÀ ẨM THỰC

TIỂU LUẬN
ẨM THỰC THẾ GIỚI

ĐỀ TÀI: TÌM HIỂU VĂN HÓA ẨM THỰC NAM ÂU

VÀ ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

Lớp học phần: 12DHQTDVNH01- 010110112501

Giảng viên hướng dẫn: Ths. Trần Thị Thu Hương

Nhóm Thực Hiện: Nhóm 2

Hồ Mai Xuân Hoài 2030210204

Phan Gia Linh 2030219413
Lê Phúc Quang 2030210383
Trương Đình Khang 2030210317
Phan Ngọc Nhơn 2030210119

TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 11 NĂM 2022

 BẢNG PHÂN CÔNG CÔNG VIỆC

NỘI DUNG MỨC ĐỘ HOÀN

HỌ VÀ TÊN MSSV
CÔNG VIỆC THÀNH

1.2; 1.3; Chương 3;

Hồ Mai Xuân Hoài
20302102024 duyệt nội dung và 100%
(NT)
tổng hợp nội dung

Lê Phúc Quang 2030210383 1.1 100%

Phan Ngọc Nhơn 2030210119 2.1; 2.2 100%

Trương Đình
2030210317 2.3, 2.4 100%
Khang

Lời mở đầu; 2.5,

Phan Gia Linh 2030219413 100%
2.6

i
 NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN

...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Điểm: TP.HCM, ngày tháng năm 2022

Giảng Viên Hướng Dẫn

(Ký và ghi rõ họ tên)

ii
 MỤC LỤC
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ NAM ÂU..........................................................................2
1.1. KHÁI QUÁT ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN KHU VỰC NAM ÂU....................................2
1.1.1. Vị trí địa lý.................................................................................................................2
1.1.2. Khí hậu.......................................................................................................................2
1.1.3. Địa chất – địa hình – sông ngòi..................................................................................2
1.1.4. Các loại sản vật đặc trưng..........................................................................................3
1.2. KHÁI QUÁT NGUỒN GỐC VÀ VĂN HÓA ẨM THỰC NAM ÂU.........................3
1.2.1. Nguồn gốc ẩm thực Nam Âu......................................................................................3
1.2.2. Văn hóa ẩm thực Nam Âu..........................................................................................4
1.3. GIÁ TRỊ CỦA ẨM THỰC NAM ÂU..........................................................................6
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý.....................................................8
2.1. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ, TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI NƯỚC Ý..................................................8
2.2. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VĂN HÓA ẨM THỰC Ý...................................................9
2.2.1. Nguồn gốc ẩm thực Ý.................................................................................................9
2.2.2. Ẩm thực ở Đế chế La Mã và thời Trung cổ...............................................................9
2.2.3. Ẩm thực Ý vào thời Trung Cổ..................................................................................10
2.2.4. Ẩm thực Ý trong thời kì Phục Hưng........................................................................11
2.3. ĐẶC TRƯNG KHẨU VỊ, THÓI QUEN VÀ TẬP QUÁN ĂN UỐNG.....................11
2.3.1. Khẩu vị.....................................................................................................................11
2.3.2. Thói quen và tập quán ăn uống.................................................................................12
2.4. ĐẶC TRƯNG NGUYÊN LIỆU SỬ DỤNG TRONG CÁC MÓN ĂN Ý..................14
2.5. VĂN HÓA ẨM THỰC THEO VÙNG.......................................................................16
2.5.1. Miền Bắc..................................................................................................................16
2.5.2. Miền Trung...............................................................................................................17
2.5.3. Nam Ý và các hòn đảo..............................................................................................17
2.6. CÁC MÓN ĂN ĐẶC TRƯNG...................................................................................18
CHƯƠNG 3: TỔNG KẾT..................................................................................................21

iii
 LỜI MỞ ĐẦU

Trong lịch sử, châu Âu đã trải qua nhiều cuộc chinh phục khác nhau từ các đế chế và
quốc gia khác nhau. Những nền văn hóa đầu tiên có ảnh hưởng đến ẩm thực của Nam Âu
chắc chắn là Hy Lạp. Món ăn Nam Âu thường được biết đến là của Tây Ban Nha, Bồ Đào
Nha, miền Nam nước Pháp và Ý, nhưng trên thực tế thì còn đa dạng hơn rất nhiều lần vì
các bang ở vành đai phía Nam còn có nhiều hơn thế. Và Nam Âu từ lâu đã trở thành tâm
điểm của nền ẩm thực châu lục.

Văn hóa Ý có một truyền thống rất phong phú về ẩm thực, nghệ thuật, âm nhạc, văn học.
Món ăn Ý được coi là một trong những món ăn có hương vị ngon nhất thế giới. Văn hóa
ẩm thực Ý hiện nay đã ảnh hưởng đến rất nhiều quốc gia. Nó được biết đến là nơi làm say
đắm vị giác của rất nhiều người đến từ các nền văn hóa khác nhau trên thế giới. Ẩm thực
Ý cũng giống như bất kỳ nền ẩm thực nào khác trên toàn cầu đều có một đặc điểm riêng
biệt tạo nên sự đặc biệt. Món ăn Ý không chỉ thú vị về mặt cảm quan mà còn chân thực và
mang một bản sắc riêng mà bạn không thể có được ở bất kỳ nơi nào khác.

1
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ NAM ÂU

CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ NAM ÂU

1.1. KHÁI QUÁT ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN KHU VỰC NAM ÂU

1.1.1. Vị trí địa lý

Nam Âu là một khu vực địa lý thuộc châu Âu. Các nước Nam Âu, còn gọi là các nước
Địa Trung Hải, bao gồm các quốc gia nằm trên bán đảo Iberia (Tây Ban Nha và Bồ Đào
Nha), bán đảo Ý (Ý, Hy Lạp và Malta), các quốc gia vùng Balkan của Đông Nam Âu.

1.1.2. Khí hậu

Vùng Nam Âu vì gần biển Địa Trung Hải nên mang khí hậu Địa Trung Hải khá ôn hòa và
mát mẻ. Khu vực này khá ẩm ướt vào mùa đông và có thể rất nóng và khô vào mùa hè.
Bởi vì mang khí hậu ôn hòa nên việc trồng các hoa quả quanh năm trở nên dễ dàng với
nhiều đặc sản nổi tiếng như là cam, chanh, nho, ô liu,…

1.1.3. Địa chất – địa hình – sông ngòi

Địa chất

Địa chất tại Nam Âu được chia ra thành 3 nhóm chính và được phân bố đồng đều tại 3
vùng khí hậu khác nhau tại Nam Âu.

Nhóm đất Podzols và Gleysols: được phân bố tại vùng khí hậu cận Đại dương. Nhóm đất
này thích hợp cho việc trồng các loại ngũ cốc, ngô và các loại cây có dầu như cây cải dầu.

Nhóm đất Acrisols, Calcisols và Fluvisols: được phân bố tại vùng khí hậu bán khô hạn
Địa Trung Hải. Đây là nhóm đất chua, đất có độ phì khá kém và độ pH thấp không được
ưa thích để trồng ngũ cốc nhưng lại có tỷ lệ trồng cây có dầu cao hơn đáng kể so với bất
kỳ loại đất nào khác, đặc trưng là cây hướng dương và cây oliu.

Nhóm đất Calcisols và Podzols: được phân bố tại vùng khí hậu Địa Trung Hải (ôn đới và
cận đại dương). Đây là một trong những nhóm đất màu mỡ nhất trong vùng, chủ yếu được
canh tác để trồng ngũ cốc và cây lấy dầu, đây cũng là hai nhóm cây trồng phong phú nhất
của vùng.

2
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ NAM ÂU

Địa Hình

Phần lớn diện tích địa hình của Nam Âu là núi trẻ và các cao nguyên, vì tập trung nhiều
cao nguyên nên rất thuận lợi cho việc trồng cây công nghiệp hoặc chăn nuôi gia súc. Các
đồng bằng thường nhỏ, hẹp, nằm ven biển hoặc nằm xen giữa núi và cao nguyên.

Sông Ngòi

Hệ thống sông ngòi của Nam Âu khá ngắn dốc, vào thu đông lượng nước ở sông sẽ tăng
cao thuận lợi cho việc đánh bắt thủy sản.

1.1.4. Các loại sản vật đặc trưng

Sản vật chủ yếu của Nam Âu là các sản phẩm nông nghiệp bao gồm cây ăn quả cận nhiệt
đới và oliu. Các sản phẩm nông nghiệp của Nam Âu: Lúa mì, cà chua, nho, ngô, cam,
chanh, củ cải đường,…

Từ các sản vật đặc trưng đó có thể nêu ra những món ăn đặc sắc của khu vực Nam Âu cụ
thể như là: Pizza, Mì ống, Rượu vang nho,… Những món ăn ấy đều được chế biến một
cách tỉ mỉ và hài hòa khiến cho ẩm thực Châu Âu nói chung và Nam Âu nói riêng trở nên
đặc trưng, nổi tiếng trên thế giới và được nhiều người yêu thích.

1.2. KHÁI QUÁT NGUỒN GỐC VÀ VĂN HÓA ẨM THỰC NAM ÂU

1.2.1. Nguồn gốc ẩm thực Nam Âu

Theo lịch sử, văn hóa ẩm thực Nam Âu đã được hình thành qua ba thành tố quan trọng
bao gồm Cơ đốc giáo, dinh dưỡng và phong cách ẩm thực lịch sự của người Nam Âu. Ba
thành tố này dù không có chung về điểm nào, nhưng chúng lại ngầm định hình về cách
mà người Nam Âu nghĩ và hành động trong ăn uống thường ngày. Chúng đã kết hợp với
nhau bằng nhiều hình thức và tạo ra một chuỗi hệ thống về mô hình ẩm thực của mọi tầng
lớp xã hội, mọi người dân Nam Âu.

Hệ thống ẩm thực phổ biến nhất có thể được gọi là “Cơ đốc giáo”, mặc dù nguồn gốc của
nó không nhất thiết phải được tìm thấy trong những lời dạy của Chúa Giê-su và các môn

3
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ NAM ÂU

đồ của ngài. Nó bao gồm chủ nghĩa khổ hạnh của các tu viện thuộc Cơ đốc giáo cũng như
lịch ăn chay và các lễ hội liên quan đã điều chỉnh và hình thành việc tiêu thụ thực phẩm
trong lịch sử Nam Âu. Trong tất cả các biểu hiện của nó, mục tiêu lý tưởng của các món
ăn Cơ đốc giáo là thiên về sự trong sạch của tinh thần và linh hồn thông qua việc kiểm
soát những thúc giục và ham muốn của cơ thể, mặc dù điều này có thể dễ dàng bị mất đi
khi các quy tắc bị bẻ cong và các ngày lễ trở thành dịp dư thừa.

Hệ thống ẩm thực chính thứ hai có nguồn gốc từ dinh dưỡng và nó đã trở nên quen thuộc
khi nhắc về ẩm thực Nam Âu. Như đã biết trước đó, Nam Âu là khu vực có nền nông
nghiệp phong phú và rất phát triển. Từ xa xưa, người dân tại đây đã khai thác và sử dụng
các nguồn thực phẩm có sẵn tại khu vực. Chúng chứa đựng hàm lượng dinh dưỡng dồi
dào và lượng dưỡng chất rất tốt cho cơ thể, có thể kể đến như oliu, cá, rau và trái cây tươi.
Điều đặc biệt là người Nam Âu tiêu thụ thịt và mỡ động vật rất ít. Qua đó mà hệ thống ẩm
thực của người dân Nam Âu đã trở nên tiêu biểu về mặt dinh dưỡng, được sự quan tâm và
sử dụng rộng rãi bởi mọi người dân ở mọi tầng lớp.

Cuối cùng, phong cách ẩm thực "lịch sự" cũng đã ảnh hưởng sâu sắc đến miền nam châu
Âu, tỏa ra từ các trung tâm quyền lực đô thị như Rome, Naples, Venice và các tòa án của
Aragon, Castile và Provence. Mục đích của nó bề ngoài là thú vui của người dùng món,
nhưng điều này thường được pha trộn với động cơ phô trương có chủ đích để gây ấn
tượng với các du khách đến từ nền văn hóa khác. Đây có thể xem là cách thưởng thức bữa
ăn một cách trang trọng và quý phái nhất. Từ cách bày trí món ăn, cách đặt dao nĩa cho
đến việc chọn thời gian thưởng thức là một sự tính toán một cách hoàn mĩ bởi người
dùng. Hệ thống ẩm thực này thoạt nghe thì nó sẽ dành cho các tầng lớp cao nhất trong xã
hội, nhưng thực tế thì nó đã len lỏi vào mọi tầng lớp và biến điều đó trở thành nét đặc
trưng trong văn hóa ẩm thực của người dân Nam Âu nói riêng và người dân châu Âu nói
chung.

1.2.2. Văn hóa ẩm thực Nam Âu

Đặc trưng của văn hóa ẩm thực tại Nam Âu đó chính là chế độ dinh dưỡng tốt cho sức
khỏe. Và nguồn thực phẩm bản địa chính là yếu tố cấu thành quan trọng đối với nền văn
hóa ẩm thực tại nơi đây.

4
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ NAM ÂU

Đầu tiên, dầu oliu đóng một vai trò trung tâm trong việc nấu ăn, và do đó, nó đại diện cho
nguồn chất béo chính trong chế độ ăn uống của người dân Nam Âu. Phô mai được sử
dụng trong một số khẩu phần ăn kiêng và thường là trong món salad. Thịt, sữa và trứng
được tiêu thụ với tần suất thấp và với số lượng nhỏ, còn thịt và đồ ngọt đã được chế biến
sẵn thì trên thực tế nó không tồn tại tại đây. Do đó, trên thực tế, chế độ ăn tại Nam Âu đại
diện cho mô hình ăn kiêng truyền thống duy nhất mà việc tiêu thụ chất béo bão hòa và
chất béo chuyển hóa vốn dĩ là rất ít. Tiêu thụ dầu oliu có liên quan đến việc ăn nhiều rau
hơn như việc làm món salad và một lượng đậu cao tương đương trong các thực phẩm chế
biến từ nhiệt, có nghĩa là chế độ ăn Nam Âu về cơ bản là một chế độ ăn dựa trên rất nhiều
về thực vật.

Ngũ cốc đóng vai trò quan trọng trong thành phần các món ăn của người dân Nam Âu.
Lúa mì là nguyên liệu không thể thiếu để làm nên những sợi mì ống, bánh mì và các loại
pasta. Người dân Nam Âu từ thời Trung cổ đã bắt đầu sử dụng các loại ngũ cốc như loại
thực phẩm chính trong các bữa ăn thường ngày của họ. Và điều đó vẫn tiếp tục và kéo dài
cho đến tận ngày nay.

Các loại rau củ, trái cây và thảo mộc được sử dụng phổ biến và ta có thể bắt gặp nó ở bất
kỳ món ăn nào của người dân Nam Âu. Họ kết hợp hài hòa, sử dụng hợp lý từng loại
nguyên liệu và cho ra các món ăn mang những hương vị đặc trưng của mỗi nguyên liệu
họ sử dụng. Cà chua chính là nguyên liệu được sử dụng phổ biến nhất khi ta có thể dễ
dàng thấy nó trong các món ăn nổi tiếng tại Nam Âu như pizza, các loại pasta, v.v. Ngoài
ra, sự đồng điệu trong cách sử dụng các loại thảo mộc cũng góp phần không nhỏ để tạo ra
những món ăn mang hương vị thơm ngon bậc nhất. Salad có thể biến đến là món ăn nổi
tiếng không thua kém bất cứ món ăn nào khác. Nó nổi tiếng không chỉ nhờ vào hương vị
tươi ngon của các loại rau củ, mà nó còn đem lại một giá trị dinh dưỡng hàng đầu cho sức
khỏe. Người dân Nam Âu sử dụng salad như một món ăn không thể thiếu trong bất kỳ
bữa ăn nào của họ, và nhiều người tin rằng đây chính là "viên thuốc quý" trong chế độ ăn
của người Nam Âu.

Sau cùng, rượu vang chính là thức uống được người dân Nam Âu sử dụng rất phổ biến
trong các bữa ăn của họ. Nó có thể được dùng như một thức uống kích thích vị giác trong

5
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ NAM ÂU

bữa ăn hoặc người ta có thể sử dụng nó trong nấu nướng. Là một loại rượu, tuy nhiên
rượu vang lại mang một giá trị dinh dưỡng rất tốt cho sức khỏe với hàm lượng vitamin dồi
dàu và lượng dưỡng chất có lợi cho sức khỏe. Chính vì điều đó mà người dân tại khu vực
này lại rất chuộng sử dụng rượu vang kể từ rất lâu. Ngoài ra Nam Âu cũng chính là khu
vực sản xuất cũng như là sử dụng rượu vang hàng đầu trên thế giới.

Cá và hải sản cũng được xem là nguồn thực phẩm được ưa chuộng tại đây. Là khu vực
tiếp giáp với vùng biển Địa Trung Hải và Đại Tây dương, Nam Âu có cho mình nguồn hải
sản trừu phú với giá trị dinh dưỡng rất cao. Người Nam Âu sử dụng cá như là nguồn cung
cấp protein, đạm và đặc biệt là hàm lượng chất béo quan trọng thứ hai chỉ sau dầu oliu.

Tóm lại, văn hóa ẩm thực Nam Âu mang đặc trưng của một chế độ ăn uống lành mạnh và
phụ thuộc nhiều vào nguồn thực phẩm đến từ thực vật. Điều đó đem lại một giá trị rất lớn
đối với nền ẩm thực Nam Âu và đã được các tổ chức về sức khỏe và thực phẩm đánh giá
rất cao.

1.3. GIÁ TRỊ CỦA ẨM THỰC NAM ÂU

Hội nghị Quốc tế về Dinh dưỡng (ICN) được triệu tập tại Rome vào năm 1992 đã lập ra
các hướng dẫn về chế độ ăn uống dựa trên thực phẩm (FBDG) cho Châu Âu. Mục đích
của FBDG là cung cấp hướng dẫn về chế độ ăn uống lành mạnh và tốt cho sức khỏe đến
với công chúng. Chúng dựa trên kiến thức về khoa học, nhưng được trình bày theo cách
đơn giản, dễ hiểu để có thể hỗ trợ tất cả mọi người đạt được các mục tiêu dinh dưỡng. Và
chế độ ăn uống của miền nam châu Âu khá tiêu biểu cho những nguyên tắc này.

Người Nam Âu ít mắc bệnh tim, ung thư dạ dày và phổi, đột quỵ, huyết áp cao, tiểu
đường và béo phì hơn các quốc gia phương Tây khác. Tỷ lệ bệnh mãn tính thấp hơn này
được cho là do chế độ ăn uống. Chế độ ăn của người dân ở khu vực này tương tự như chế
độ ăn được khuyến nghị trong tháp Hướng dẫn Thực phẩm Hoa Kỳ. Nó khác nhau chủ
yếu ở lượng thịt và sữa được tiêu thụ.

Các bữa ăn của người Nam Âu chủ yếu dựa trên các sản phẩm ngũ cốc chẳng hạn như
gạo, mì ống và bánh mì. Ngoài ra, người dân Nam Âu tiêu thụ một lượng lớn trái cây và
rau quả, chúng cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ. Các loại thịt đỏ, thịt gà và

6
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ NAM ÂU

trứng thì được sử dụng ít. Cá rất phổ biến tại Nam Âu và chúng là nguồn thực phẩm chính
cung cấp axit béo omega- 3 cho người dân tại nơi đây. Uống rượu vang đỏ vừa phải cũng
mang lại lợi ích cho sức khỏe. Ngoài ra, người Nam Âu có xu hướng sống một cuộc sống
thoải mái hơn, không căng thẳng. Họ thường có một giấc ngủ trưa sau bữa trưa để hỗ trợ
tiêu hóa tốt. Họ cũng có xu hướng hoạt động thể chất lành mạnh.

Tổng hợp lại những điều trên ta có thể thấy giá trị quý báu của nền ẩm thực Nam Âu đem
lại cho chính người dân tại nơi đây. Nó là sự tổng hòa và cân bằng về lượng và chất đối
với nguồn dinh dưỡng cung cấp cho con người. Và tiêu biểu nhất đối với nền ẩm thực
lành mạnh tại Nam Âu cũng như là trên toàn thế giới, ta phải nói đến nền ẩm thực lâu đời
tại Ý. Một nền ẩm thực không chỉ chứa đựng những giá trị về dinh dưỡng, mà ẩm thực Ý
còn bao hàm những giá trị về lịch sử, văn hóa và con người tại đây.

Và để tìm hiểu thêm về ẩm thực nước Ý, chúng ta sẽ cùng đi đến với nội dung tiếp theo
của bài.

7
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

2.1. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ, TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI NƯỚC Ý

Ý nằm tại Nam Âu, giữa vĩ tuyến 35° và 47° Bắc, giữa kinh tuyến 6° và 19° Đông. Tổng
diện tích quốc gia là 301.230 km², trong đó 294.020 km² là mặt đất và 7.210 km² là mặt
nước.

Về phía bắc có biên giới với Pháp, Thuỵ Sĩ, Áo và Slovenia, và biên giới gần như định
theo đường phân thuỷ của dãy Alps, bao quanh thung lũng Po và đồng bằng Veneto.

Về phía nam có bán đảo Ý và hai đảo lớn Sicilia và Sardegna trên Địa Trung Hải, cùng
các đảo nhỏ hơn.

Các quốc gia có chủ quyền San Marino và Thành Vatican nằm lọt trong nước Ý, còn
Campione d'Italia là một lãnh thổ tách rời của Ý nằm lọt trong Thuỵ Sĩ. Ý giáp với các
biển Adriatic (Adriatico), Ionia (Ionio), Tyrrhenus (Tirreno) và Ligure.

Địa hình phần lớn đồi núi, cao nguyên và các vùng đất thấp duyên hải. Bốn biển lớn bao
bọc xung quanh đất nước hình chiếc ủng này. Địa hình chủ yếu là đồi núi và chạy dọc
toàn bộ chiều dài đất nước. Hiện nay núi lửa Etna ở vùng đảo Sicilia vẫn còn hoạt động.

Ý được thừa nhận là nơi sản sinh ra nền văn hóa phương Tây. Không có gì ngạc nhiên khi
đây cũng là nơi có số lượng Di sản Thế giới được UNESCO công nhận nhiều nhất trên
thế giới. Rất nhiều tượng đài và công trình nghệ thuật được tìm thấy ở mọi nơi trên khắp
đất nước này. Tiêu biểu trong số đó ta có thể kể đến như Vườn thực vật Padova, Padua;
Castel del Monte; Bờ biển Amalfi;…

Hiện nay dân số nước Ý là gần 60 triệu người, trong số đó người Công giáo La mã và
những người theo đạo Thiên chúa chiếm 80%. Người Hồi giáo, người theo thuyết bất khả
tri và người vô thần chiếm 20% còn lại.

Con người Ý mang trong mình những nét văn hóa rất đặc trưng và tiêu biểu cho nền văn
hóa phương Tây. Nó hiện hữu qua các loại hình nghệ thuật, gia đình, kiến trúc, âm nhạc
và đặc biệt là nền ẩm thực lâu đời với những nét lành mạnh và tinh tế trong từng món ăn.

8
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

2.2. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

Ẩm thực Ý đã phát triển qua nhiều thế kỷ cùng với những thay đổi của chính trị – xã hội
và bị ảnh hưởng mạnh mẽ từ các nền văn hóa khác nhau như Etruscan, Hy Lạp cổ, La Mã
cổ đại, Byzantine, Do Thái. Sự đơn giản là nét đặc trưng của ẩm thực Ý. Một món ăn Ý
thường chỉ có không quá mười loại nguyên liệu và đầu bếp chủ yếu dựa vào chất lượng
của các thành phần mà không cần chuẩn bị cầu kỳ. Ý đã xây dựng một nền văn hóa sôi
động, phong phú, trong đó ẩm thực đóng một vai trò quan trọng.

2.2.1. Nguồn gốc ẩm thực Ý

Vương quốc Ý chính thức được hình thành vào năm 1861 thông qua sự hợp nhất của
nhiều thành phố hiện có. Quá trình hình thành kéo dài bởi vì không phải ai cũng chấp
thuận sự hình thành của quốc gia này. Năm 1871, thủ đô chính thức của Ý chuyển từ
Florence đến Rome, và Ý trở nên thống nhất hoàn toàn. Kể từ khi Ý được hình thành
bằng cách hợp nhất một số thành phố và nền văn hóa, lịch sử của món ăn Ý có thể trở nên
phức tạp hơn. Mỗi vùng ở Ý có một nền văn hóa riêng với truyền thống ẩm thực và đặc
sản riêng biệt. Trong khi một số sự khác biệt này đã phai nhạt theo thời gian, nhiều truyền
thống ẩm thực vẫn còn phân biệt giữa các vùng miền.

Nhiều yếu tố bên ngoài tác động vào các món ăn của mỗi vùng và lại còn khác nhau giữa
các nguyên liệu sẵn có của mỗi vùng. Văn hóa Ả Rập cũng ảnh hưởng đến Ý theo nhiều
cách và giúp hình thành nền ẩm thực Ý. Khi các nền văn hóa khác nhau du nhập các
nguyên liệu và gia vị mới đến Ý từ Thế giới mới, người Ý bắt đầu thêm nhiều loại và đa
dạng hơn vào các món ăn của họ. Mặc dù, theo nguyên tắc chung, các món ăn Ý ngày nay
thường đơn giản và chỉ có từ hai đến bốn thành phần chính.

2.2.2. Ẩm thực ở Đế chế La Mã và thời Trung cổ

Trong những năm đầu thành lập, ẩm thực Ý mang tính thử nghiệm và đa dạng hơn so với
nét văn hóa ẩm thực truyền thống ngày nay. Các nguyên liệu và gia vị mới đến từ các
quốc gia xâm lược đã phần nào ảnh hưởng đến nền ẩm thực riêng của họ. Những ý tưởng
mới và tôn giáo cũng ảnh hưởng đến các loại thực phẩm mà người dân Ý sử dụng trong

9
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

những bữa ăn của mình. Những thay đổi cực đoan trong hệ tư tưởng giữa Đế chế La Mã
và Ý trong thời Trung cổ đã dẫn đến những phong tục, tập quán ăn uống khác nhau.

Người La Mã thích hưởng thụ cuộc sống, tầng lớp thượng lưu luôn coi trọng những bữa
tiệc xa hoa và những đêm dài uống rượu, thưởng thức các món ngon hảo hạng. Phong
cách ẩm thực La Mã là sự kết hợp của nhiều hương vị khác nhau. Người La Mã rất thích
kết hợp các loại gia vị và nguyên liệu mới từ những vùng đất mà họ chinh phục vào cách
nấu ăn của mình. Hải sản Địa Trung Hải, gia vị từ Trung Đông, ngũ cốc từ Bắc Phi và các
loại thịt khác nhau đã phổ biến trong các món ăn La Mã truyền thống. Sự dồi dào và sẵn
có của các loại thực phẩm như: rượu vang, ngũ cốc và dầu ô liu đã trở thành ba mặt hàng
chủ lực trong các món ăn của người La Mã. Đất đai màu mỡ cũng cho phép người La Mã
tiếp cận với nhiều loại pho mát, rau và các loại đậu. Khi Đế chế La Mã suy tàn, các bộ lạc
phương bắc xâm lược cũng mang theo bơ và bia vào vùng phía bắc. Quá trình này đã dẫn
đến một nền ẩm thực miền bắc Ý riêng biệt.

2.2.3. Ẩm thực Ý vào thời Trung Cổ

Vào thời Trung Cổ, Cơ đốc giáo nổi dậy như một trào lưu, điều này cũng làm ảnh hưởng
đến ẩm thực nước Ý lúc bấy giờ. Giáo hội đã áp đặt các quy tắc mới về những gì mọi
người nên ăn và thịt lúc này lại trở thành điều cấm kỵ, không nên xuất hiện trên bàn ăn.
Các bữa tiệc xa hoa đã bị xóa bỏ, nhường chỗ cho việc ăn chay, kiêng khem các loại thịt.
Ăn chay ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt trong giới tăng lữ.

Mặt khác, Sicily vào thời điểm này nằm dưới sự kiểm soát của Ả Rập. Người Ả Rập đã
mang nhiều loại gia vị khác nhau, các loại trái cây khô và thảo mộc khô. Đặc biệt họ đã
mang mì ống đến Sicily và người Ý đã lấy món ăn này và biến nó thành một nghệ thuật.

Vào cuối thời Trung cổ, cuộc sống và ẩm thực bắt đầu nở rộ ở Ý một lần nữa. Những ý
tưởng văn hóa mới và những cốt lõi sản xuất ban đầu đã hỗ trợ sự nổi lên của một tầng
lớp xã hội mới gọi là giai cấp tư sản. Giai cấp tư sản là tầng lớp trung lưu thượng lưu, các
món ăn khoái khẩu được coi như một biểu tượng địa vị xã hội và kinh tế, và nấu ăn trở
thành một hành động thưởng thức tinh tế và mang tính nghệ thuật hơn.

10
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

2.2.4. Ẩm thực Ý trong thời kì Phục Hưng

Thời kỳ Phục hưng là thời kỳ hồi sinh và tái sinh của Ý. Nghệ thuật, âm nhạc, văn học,
thơ ca và ẩm thực phát triển mạnh mẽ trong thời đại này. Ở Ý, một trong những đặc điểm
nổi bật của thời kỳ Phục hưng là chủ nghĩa nhân văn đã phát triển và nhanh chóng lan
rộng khắp châu Âu. Món ăn Ý trong thời đại này đã mở rộng nguồn gốc của nó, và những
truyền thống mới đã xuất hiện.

Thời kỳ Phục Hưng ảnh hưởng lớn đến ẩm thực ở Ý, với sự gia tăng giao tiếp giữa các
nước láng giềng ở châu Âu. Với những trung tâm đô thị dày đặc là địa điểm giao thương
và buôn bán, văn hóa ẩm thực Ý lúc bấy giờ đã bị tác động, vai trò của ẩm thực đã thay
đổi ở Ý, rời xa những truyền thống nông nghiệp biệt lập. Giờ đây, ẩm thực trở thành một
nguồn thưởng thức và giao lưu văn hóa. Trong thời gian này, nhiều loại gia vị và nguyên
liệu khác nhau đã được đưa qua các cảng của Ý, và tầng lớp thượng lưu đều có cho mình
một đội ngũ nấu ăn chuyên nghiệp.

Trong thời gian này, cà chua được du nhập vào Ý bởi người Tây Ban Nha, người đang cai
trị Naples. Cà chua có nguồn gốc từ Peru, và nguồn gốc của từ này bắt nguồn từ xtomatl
của người Maya. Không mất nhiều thời gian để cà chua trở thành thực phẩm chính của ẩm
thực Ý. Các loại thực phẩm khác như bí xanh, ớt, đậu, ngô và chocolate cũng dần dần du
nhập và trở thành mặt hàng ẩm thực chủ lực tại Ý.

Trong những năm qua, ẩm thực Ý đã phát triển vượt bậc một phần là do vô số tác động
bên ngoài đã làm tăng thêm hương vị đặc trưng và sự hấp dẫn của nó. Sự khác biệt trong
cách nấu ăn của người Ý vẫn còn thể hiện qua sự phân biệt giữa Bắc Ý và Nam Ý. Mỗi
vùng miền vẫn mang truyền thống nấu nướng phản ánh lịch sử và văn hóa sâu sắc riêng
biệt của mình. Nhưng nhìn chung ẩm thực Ý đã có sự phát triển, thay đổi và chuyển mình
trong những năm lịch sử hình thành.

2.3. ĐẶC TRƯNG KHẨU VỊ, THÓI QUEN VÀ TẬP QUÁN ĂN UỐNG

2.3.1. Khẩu vị

Đặc trưng khẩu vị của người Ý được thể hiện rõ nhất qua bữa ăn truyền thống ở Ý. Đầu
tiên sẽ là món khai vị. Ở Ý, người ta gọi món khai vị là Antipasto. Đây là phần không thể

11
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

thiếu được của một bữa ăn hoàn hảo. Nó sẽ đóng vai trò kích thích vị giác, tạo cảm giác
thèm ăn. Món được dọn ra đầu tiên ngay sau món khai vị sẽ là mì Pasta. Người Ý thường
bắt đầu bữa ăn của mình với món mì sợi hay bánh mì nướng Bruschetta sát trên mặt với
tỏi, dầu oliu, muối , tiêu. Có thể thêm rau, tiêu đỏ, thịt, đậu, phô mai,... Tiếp theo bữa ăn
phải có thịt và cá đi kèm với các loại rau củ rất đơn giản. Kết thúc bữa ăn theo phong cách
người Ý sẽ là món tráng miệng được đặt tên là Dolce có nghĩa là ngọt ngào.

2.3.2. Thói quen và tập quán ăn uống

Ẩm thực Ý rất lành mạnh

Mức độ dinh dưỡng và ít béo đã làm cho đồ ăn Ý nổi tiếng trên khắp thế giới. Chế độ ăn
Địa Trung Hải sẽ rất lý tưởng cho những người mắc bệnh về tim mạch. Thay cho bơ và
kem, người Ý nấu ăn với dầu oliu, các món nước sốt nào cũng được làm một cách cầu kỳ
bằng tay thay vì mua sẵn.

Bữa ăn tinh tế kết thúc bằng hương vị nhiệt đới

Kết thúc bữa ăn, người Ý sẽ thưởng thức món tráng miệng. Tráng miệng có thể bao gồm
bánh ngọt, trái cây hay salad và bắt buộc phải có cafe. Đó cũng là một điểm đáng chú ý
khi thưởng thức ẩm thực Ý.

Bữa cơm của người Ý gồm có 5 phần: Khai vị (các món ăn nhẹ để kích thích vị giác như
thịt nguội, phô mai, rau củ quả ngâm dầu giấm, bánh mì nướng); món đầu (thường là các
món ăn làm từ tinh bột như mì, cơm, cháo, súp); món thứ hai (thường là món thịt, cá, tôm,
cua); món rau (các loại rau chiên, luộc, xào, sa lát); tráng miệng (kem, trái cây, cafe). Thế
nhưng thực tế người Ý không ăn hết 5 phần này trong một bữa, nếu như đó không phải là
bữa tiệc. 5 phần này sẽ được rải đều trong 4 bữa chính: đồ tráng miệng cho bữa sáng, món
đầu cho bữa trưa, món thứ hai cho bữa tối, món khai vị cho bữa ăn nhẹ sau giờ làm. Cafe
có thể dùng ba bữa trong ngày còn kem thì ăn bất cứ khi nào họ muốn.

Người Ý ăn từ 3– 4 lần mỗi ngày. Thường thì bữa sáng bắt đầu vào khoảng 08:00– 09:00,
bữa trưa từ 13:00– 15:00, bữa tối từ 20:00– 22:00. Tùy vào vùng miền mà khung giờ này
sẽ xê dịch +/-30 phút.

12
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

Vào bữa sáng, người Ý thường ăn đứng ở quầy bar “sotto casa” tức gần nhà. Người ta
đứng ăn bởi vì người ta ăn rất nhẹ và đơn giản: Một ly cappuccino classico, một cái bánh
sừng bò, một ly sữa với bánh quy hoặc một quả táo; có người lại chỉ một ly cafe espresso
đậm đặc và một điếu thuốc; có người lại cái bánh mì kẹp thịt nguội hay miếng pizza.
Giống như các nước Châu Âu khác, đa phần người Ý không ăn mặn buổi sáng vì họ cho
rằng chất mặn không giúp tái tạo năng lượng vào buổi sáng.

Còn với bữa ăn trưa thì người Ý có thể ngồi lâu hơn một chút, chọn chỗ ăn xa hơn một
chút. Họ có thể ghé đến quán ăn nhỏ được gọi là Osteria, các hàng bánh mì, hiệu pizza
miếng hoặc có thể ăn ở các căng tin gọi là Mensa. Ăn ở Mensa thì rẻ và nóng sốt hơn ở
ngoài, đặc biệt lại có nhiều lựa chọn: 5 phần ăn đã kể trên kia có đủ cả, ai chọn gì thì tùy,
chọn các món muốn ăn rồi đặt vào một cái khay bưng ra tính tiền rồi bưng lại bàn ăn. Tùy
vùng, tùy chỗ mà khẩu phần và lượng thức ăn sẽ thay đổi. Cũng người lại về nhà đặt nồi
nước sôi và thả mì pasta vào, lấy sốt để sẵn trong tủ ra đun rồi trộn tất cả lại, ăn, và thế là
xong bữa trưa.

Ăn gì thì ăn, người Ý gần như không thể thiếu bánh mì: ăn kèm với món thịt, ăn chung
với món mì (pasta), vét sạch nước sốt còn bám lại trên đĩa (fare la scarpetta), xé miếng để
chấm ăn với dầu và giấm. Uống gì thì uống nhưng ăn xong hầu như không thể thiếu cafe.
Một tách cafe Espresso hoặc Macchiato để làm sạch miệng và để kèm với hút thuốc (tuyệt
đối không uống Cappuccino vì món này chỉ dành cho người Ý vào buổi sáng và dành cho
người nước ngoài vào bất cứ lúc nào).

Ẩm thực Ý là một trong những nền ẩm thực được tôn sùng nhất, chưa kể đến các món ăn
ngon trên toàn thế giới. Một phần của điều làm cho ẩm thực Ý trở nên đặc biệt là các
thành phần thường là ngôi sao chính của món ăn.

Các nguyên liệu tươi ngon có nguồn gốc địa phương là bí quyết thành công của ẩm thực
Ý. Mặc dù các món ăn khác nhau giữa các vùng, nhưng 9 nguyên liệu sau đây được sử
dụng phổ biến nhất trong món ăn Ý.

13
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

2.4. ĐẶC TRƯNG NGUYÊN LIỆU SỬ DỤNG TRONG CÁC MÓN ĂN Ý

Dầu oliu

Dầu oliu được gọi đùa là 'vàng lỏng' vì mức độ quan trọng của nó trong ẩm thực Ý. Dầu
oliu được sử dụng trong hầu hết việc chuẩn bị các món ăn Ý. Có thể là một lớp dầu nhẹ
trên một số món salad hoặc một thành phần cơ bản của nước sốt mì ống, và người Ý thậm
chí còn thưởng thức hương vị nguyên chất của dầu oliu với bánh mì mới nướng. Tóm lại
thì dầu oliu rất quan trọng trong ẩm thực của nước Ý.

Cà chua

Nếu có một món ăn chính trong ẩm thực Ý, đó là cà chua. Vì Ý sản xuất số lượng lớn cà
chua hàng năm nên nó được sử dụng nhiều trong việc chế biến các món ăn của Ý. Ý có
sẵn hơn ba trăm loại cà chua; tất cả mọi thứ từ Pomodorino đến Principe Borghese,
Beefsteak, và San Marzano,… Ý đều có tất cả. Cà chua có thể được sử dụng để làm súp,
nước sốt, salad, bánh pizza, gazpacho, v.v.

Phô mai

Phô mai có một vị trí rất đặc biệt trong ẩm thực Ý. Món ăn Ý sử dụng nhiều loại pho mát
khác nhau trong các món ăn và mỗi loại lại mang đến một hương vị riêng cho món ăn.
Phô mai mozzarella thường được dùng cho pizza; Parmesan được sử dụng cho món
risotto và mì ống; Pecorino và Burrata được sử dụng trong món salad; trong khi
Mascarpone có thể được tìm thấy trong các món tráng miệng.

Húng quế

Húng quế là một trong những loại rau thơm được sử dụng phổ biến nhất trong ẩm thực Ý.
Dù là đầu bếp chuyên nghiệp hay là người dân bình thường đều trồng loại thảo mộc này
trong vườn của họ để họ có sẵn húng quế tươi để sử dụng trong các món ăn của mình.
Một trong những món ăn Ý nổi tiếng nhất với húng quế đó là sốt pesto được chế biến với
húng quế.

14
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

Rượu

Một ly rượu vang không chỉ là niềm vui để nhâm nhi mà nó còn là lý tưởng để nấu ăn.
Người Ý sử dụng rượu vào nhiều món ăn của họ để tăng thêm hương vị. Một chút rượu
vang đỏ trong nước sốt Bolognese sủi bọt có thể vượt qua hương vị của sự hoàn hảo.

Nấm

Nấm là một thành phần không thể thiếu trong nước sốt Ý. Chúng mang lại hương vị và
kết cấu cho món ăn, cùng với đó là một nguồn protein tuyệt vời. Cho dù đó là Portobello
hay Porcini, nấm được trộn trong mì ống hoặc thêm vào trên bánh pizza có thể thay đổi
toàn bộ hương vị.

Mì ống

Và tất nhiên, ẩm thực Ý sẽ không hoàn chỉnh nếu không có mì ống. Pasta là niềm tự hào
của Ý và có thể được tìm thấy trong phần lớn các món ăn của Ý. Các loại mì ống phổ biến
nhất được tìm thấy trong ẩm thực Ý là spaghetti, fettuccine, ravioli, lasagna, fusilli,
penne, pappardelle, v.v.

Oregano

Oregano được sử dụng phổ biến trong ẩm thực Ý (đặc biệt là bánh pizza, nước sốt mì
spaghetti và các loại nước sốt làm từ cà chua khác), oregano có mùi thơm nồng và hơi
đắng. Hãy thử nó trong nước sốt Pizza của mình, bởi vì nó sẽ khiến bạn mê mẩn với
hương vị đặc trưng của nó.

Mùi tây lá dẹt

Còn được gọi là "mùi tây Ý", hương vị và mùi thơm của nó mang lại sự dễ chịu và có tính
sinh dưỡng. Nó phổ biến trong các món trứng, súp, món hầm, kho và với các loại thảo
mộc khác để làm nổi bật hương vị của chúng. Ngò tây cũng tăng thêm sự hấp dẫn thị giác
cho nhiều món ăn.

15
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

2.5. VĂN HÓA ẨM THỰC THEO VÙNG

Ẩm thực Ý mang nét đặc trưng của miền biển Địa Trung Hải đó là nó rất đơn giản, tập
trung vào thành phần tự nhiên như cà chua, tỏi, dầu oliu, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt.
Điều này khiến cho nền ẩm thực của đất nước hình chiếc ủng trở thành nền ẩm thực lành
mạnh nhất trên thế giới. Không giống như đồ ăn nhanh của Mỹ, thức ăn ở Ý luôn đảm bảo
sự cân bằng mức năng lượng và dinh dưỡng. Để có thể hiểu được tường tận lý do vì sao
ẩm thực Ý lại rất độc đáo, rất khác biệt và phổ biến trên toàn cầu, hãy chú ý tới nền văn
hóa Ý và những thành phần chính của đồ ăn và văn hóa ẩm thực của từng vùng miền.

2.5.1. Miền Bắc

Ẩm thực miền Bắc nước Ý không chỉ là sự thỏa mãn về cảm giác no mà cốt yếu là tinh
thần sống của người dân miền Bắc Ý thể hiện trên nét văn hóa ẩm thực cụ thể. Nhiều
người cho rằng dầu oliu, mì spaghetti chính là nét ẩm thực đặc trưng của nước Ý, tuy
nhiên đối với ẩm thực miền Bắc nước Ý hầu như họ không hoặc rất ít sử dụng nguyên
liệu cũng như thức ăn loại này. Thay vào đó họ sẽ tập trung vào các thành phần bơ, mỡ
lợn và các thực phẩm chế biến từ sữa như phomat. Tất nhiên vẫn có những trường hợp
ngoại lệ đối với những quy tắc này, chẳng hạn như dầu oliu nổi tiếng của vùng Liguria và
vùng Hồ, vốn góp mặt trong rất nhiều món ăn của những khu vực miền Bắc. Pasta không
phổ biến ở miền Bắc nước Ý, tuy nhiên không có nghĩa là Pasta không tồn tại, ở đây họ
thường sử dụng Pasta với risotto và polenta thay vì sốt cà chua. Các món ăn chính ở Bắc
Ý là thứ phản ánh tinh thần, niềm tự hào của người dân về vùng đất nông thôn, hoang sơ
của họ.

Bắc Ý là quê hương của các loại phomat nổi tiếng như fortina, fonduta, robiola và phô
mai cừu (theo tiếng địa phương là tumin). Ngoài ra rượu vang cũng là nét đặc trưng của
nơi này như rượu vang trắng Asti bao gồm Moscato và Asti Spumante sủi bọt. Polenta là
một loại thực phẩm nổi tiếng của nước Ý cũng đến từ phương Bắc. Polenta đại diện cho
vùng nông thôn Ý - một loại thực phẩm có thể so sánh với khoai tây ở Tây Ban Nha, được
tiêu thụ bởi những người sống trong thị trấn. Và nổi tiếng nhất trong tất cả các kiệt tác ẩm
thực đến từ Liguria là nước sốt pesto, một loại nước sốt với thành phần chính là húng quế
hiện nay đã nổi tiếng trên toàn cầu.

16
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

2.5.2. Miền Trung

Phần lớn những gì còn lại mà thế giới gọi là “món ăn Ý” đều có nguồn gốc từ trung tâm–
miền Trung nước Ý. Dầu oliu mịn như nhung, pho mát nổi tiếng thế giới, thịt ướp mặn và
nước sốt cà chua đậm đà làm điểm nhấn đặc trưng cho các bàn tiệc của khu vực trung tâm
của đất nước. Các món thịt có thể được tìm thấy thường xuyên hơn ở đây, và các ngọn đồi
của Tuscany và Umbria được biết đến với món lợn rừng của họ. Cả hai bờ biển đều có
chung niềm yêu thích với hải sản đánh bắt tại địa phương. Thủ đô Rome nằm ở miền
Trung nước Ý, nơi này đón khoảng 9 triệu lượt khách mỗi năm, chính vì thế ẩm thực
vùng này được nhiều người biết đến và được lan truyền rộng rãi.

Tuscany– nơi khai sinh của nền ẩm thực Ý. Đây là quê hương của dầu oliu thượng hạn,
phomat sữa cừu và món thịt quay nổi tiếng. Thị trấn Norcia của Umbria chính là quê
hương của nấm đen (tartufo nero) ngon nhất nước Ý. Đây chính là hai miền ẩm thực nổi
bật ở Trung Ý. Ngoài ra Trung ý còn nổi tiếng với các loại mì và rượu vang.

2.5.3. Nam Ý và các hòn đảo

Từ Pizza của Naples đến vô số loại mì ống khô và tươi, món ăn của miền nam là linh hồn
của nước Ý và nó chiếm một phần quan trọng trong lịch sử ẩm thực Ý. Ẩm thực vùng
Nam Ý đặc trưng với nước sốt cà chua cay và đậm đà và việc sử dụng dầu oliu gần như
độc quyền trong cách thức họ chế biến món ăn. Phía nam là quê hương của các loại trái
cây họ cam quýt, những cánh đồng lúa mì cứng để làm mì ống, những vườn oliu và vườn
nho.

Khác xa so với miền Bắc, người dân vùng Nam Ý chuộng sử dụng dầu oliu hơn nên tại
đây lượng dầu oliu cũng được tiêu thụ nhiều hơn. Nam Ý là nơi mà cả bơ và dầu oliu đều
sẽ được sử dụng. Trên thực tế, một số loại dầu oliu tốt nhất đến từ vùng này, nhưng rất ít
trong số đó được xuất khẩu. Lượng tinh bột được ưa thích nhất ở Nam Ý là mì ống hoặc
bánh mì trong khi ở Bắc Ý sẽ là gạo hoặc polenta. Nam Ý sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào hải
sản và thịt cừu. Nếu pho mat ở miền Bắc được làm từ sữa bò thì Nam Ý sẽ sử dụng sữa dê
hoặc cừu.

17
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

Các hòn đảo lân cận Nam Ý là nơi ẩm thực chuyên về hải sản phát triển. Tại đây người
dân phụ thuộc nhiều vào lượng hải sản đánh bắt được. Biển được tận dụng tối đa, với tất
cả các loại hải sản đặc trưng từ cá ngừ, cá cơm hay nhím biển…

Món ăn Ý sẽ mờ nhạt đi nếu không có món mì Ý của Campania với sốt pomarola – loại
sốt cà chua nổi tiếng đến từ phía Nam nước Ý. Campania cũng là nơi khai sinh ra món
pizza, khi tiệm bánh pizza đầu tiên trên thế giới hiện tại vẫn còn đang kinh doanh bắt đầu
xuất hiện trên con phố Naples. Các hòn đảo như Sicily được biết đến nhiều bởi đa dạng
các loại trái cây như chanh, cam đỏ, quýt, oliu và hạnh nhân.

2.6. CÁC MÓN ĂN ĐẶC TRƯNG

Ẩm thực là một trong những nét đặc trưng của đất nước Ý. Mỗi một vùng miền đều mang
những nét đặc trưng văn hóa riêng biệt, đặc sắc và phong phú. Món ăn Ý đặc biệt được
chế biến từ những nguyên liệu theo mùa tươi ngon và tự nhiên nhất. Nước Ý xinh đẹp
được cả thế giới biết đến với những thú vui ẩm thực đặc biệt– một đất nước cung cấp
những món ăn được cả thế giới đánh giá cao, độc đáo và không thể bắt chước.

PIZZA

Pizza là biểu tượng quốc gia, một món ăn đại diện cho đất nước hình chiếc ủng. Đây là
món ăn không thể bỏ qua nếu chúng ta nói về món ăn Ý. Mỗi nhà sản xuất bánh pizza đều
có bí quyết riêng của họ và mỗi chiếc bánh pizza thường làm từ bột mì, nước, men bia và
muối, có thể được nhồi hoặc phủ bằng nhiều cách khác nhau. Chiếc bánh pizza ban đầu
được tạo ra ở Naples, miền nam nước Ý vào cuối thế kỷ 18 để vinh danh Nữ hoàng Ý,
Margherita di Savoia. Ngày nay, pizza đã trở thành món ăn phổ biến rộng rãi trên toàn thế
giới, mang văn hóa ẩm thực đặc trưng của Ý đi khắp nơi. “Pizza margherita” là loại pizza
nổi tiếng nhất và đơn giản nhất, với nước sốt cà chua, phô mai mozzarella và húng quế,
gợi lại màu sắc của quốc kỳ.

MÌ Ý (SPAGHETTI)

Tượng đài khác trong nền ẩm thực Italia chính là mỳ Ý. Mì Ý ra đời ở Sicily và chỉ trong
một thời gian ngắn nó đã được mở rộng sản xuất rộng rãi sang các vùng biển. Tuy nhiên,
Rome đã trở thành thủ đô của mì Ý, và là nơi “mì Ý alla carbonara” làm nên lịch sử. Một

18
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

đầu bếp trẻ tuổi từ Bologna đã thêm thịt xông khói với lòng đỏ trứng, sữa, kem và pho
mát vào mì Ý và cũng chính từ đó tạo nên lịch sử trong nền ẩm thực Ý. Công thức mì Ý
thay đổi rất ít trong những năm qua và hiện nay dễ tìm thấy nhất là mì Ý dùng với sốt cà
chua và thịt bò bằm.

RISOTTO

Bởi vì bản thân cơm đã trở nên nhàm chán, người Ý đã tìm ra một cách để làm cho nó trở
nên thú vị và ngon hơn. Risotto là một món ăn đặc trưng đến từ miền Bắc Ý. Risotto được
nấu từ nước dùng chứa nhiều kem béo. Nước dùng có thể làm từ thịt, cá hoặc rau củ.
Nhiều loại risotto có phô mai Parmesan, bơ và hành tây. Đây là kiểu nấu cơm phổ biến
nhất ở Ý. Loại phổ biến nhất là "risotto alla milan" được chế biến với rượu vang trắng,
pho mát Parmesan, bơ, hành tây và nghệ tây, tạo cho nó màu vàng không thể nhầm lẫn.
Ngoài ra, Risotto còn có thể được nấu chung với các thành phần như bí đỏ, nấm hay xúc
xích.

GNOCCHI

Là một trong những món ăn truyền thống và phổ biến tại Ý, Gnocchi dùng để chỉ những
chiếc bánh bao nhỏ và dày. Tuy nhiên bánh bao Ý theo cách truyền thống được làm từ
khoai tây và phomat. Và tùy theo từng khu vực Gnocchi còn có thể biến tấu được làm từ
bột mì hoặc vụn bánh mì thay vì khoai tây. Gnocchi được chế biến bằng cách luộc trong
nước muối sau đó sẽ dùng chung với các loại nước sốt. Mỗi nơi sẽ có một loại nước sốt
đặc trưng riêng của mình. Nếu ở Tuscany và Lombardy người ta sẽ sử dụng gnocchi với
phomat và rau bina. Nhưng nếu ở vùng Naples và Campagna, Gnocchi sẽ được sử dụng
với nước sốt cà chua tươi.

LASAGNE

Một món nướng nổi tiếng toàn thế giới của ẩm thực Ý. Một món ăn bao gồm nhiều lớp
thịt, rau, mì ống, nước sốt cà chua đặc biệt sẽ được nướng lên cùng nhau. Lớp vỏ trên
cùng sẽ được phủ đầy bởi một lớp phô mai dày, điều này khiến món Lasagne trở nên bắt
mắt và hoàn hảo hơn với lớp vỏ ngoài thơm ngon vàng ươm. Ngoài ra còn có một phiên
bản dành cho người ăn chay, nơi thịt được thay thế bằng rau, theo cách đó mọi người đều

19
CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA ẨM THỰC Ý

có cơ hội thử món ý tuyệt vời. Lasagna đến từ vùng Naples và ban đầu nó được nấu với
sốt bechamel, ragu và phomat, nhưng qua nhiều năm, với nhiều nguyên liệu quốc tế hơn,
Lasagna đã biến đổi nhưng vẫn mang nét đặc trưng của nền ẩm thực Địa Trung Hải.

GELATO

Chính những đặc trưng về văn hóa ẩm thực ý đã tạo ra những nét khác biệt cho món
Gelato và cũng chính Gelato đã góp phần làm nên một nền ẩm thực không thể lẫn đi đâu
được của đất nước vùng Địa Trung Hải xinh đẹp này. Món ăn ngon này được làm bằng
kem, sữa và đường sau đó pha thêm hương vị trái cây. Loại kem này đặc biệt đến nỗi
người ta dành cho nó một cái tên riêng– Gelato. So với các loại kem khác thì Gelato ít béo
hơn nhưng lại chứa nhiều đường. Gelato mang hương vị tự nhiên, không có chất bảo
quản, nguồn gốc các thành phần cũng được chọn lọc kĩ lưỡng, chính vì thế mà màu sắc
của Gelato luôn chân thật và tự nhiên nhất.

Ngoài các món ăn đã được giới thiệu ở trên, thì ẩm thực Ý còn chứa đựng rất rất nhiều
những món ăn ngon, đặc trưng khác. Và tất nhiên là không thể nào tổng hợp hết trong một
bài này được. Cho nên sự trải nghiệm và tìm hiểu sẽ giúp các bạn biết thêm nhiều hơn nữa
về nền ẩm thực tuyệt vời của nước Ý.

20
CHƯƠNG 3: TỔNG KẾT

CHƯƠNG 3: TỔNG KẾT

Nam Âu là một khu vực được thiên nhiên ưu đãi cho một kiểu khí hậu và vùng đất tốt để
có thể phát triển một nền nông nghiệp đa dạng và chất lượng. Cùng với đó là nguồn sản
vật bản địa mang giá trị dinh dưỡng cao, đặc trưng nhất chính là quả oliu, lúa mì và nho
đã biến nơi đây trở thành một khu vực có chế độ ăn uống lành mạnh bậc nhất thế giới.

Các hệ thống ẩm thực liên quan đến Cơ đốc giáo, chế độ ăn uống dinh dưỡng và phong
cách ẩm thực lịch sự đã cấu thành và tạo nên một nền văn hóa ẩm thực mang nét đặc
trưng rất riêng nhưng lại có sự ảnh hưởng rất lớn đến nền ẩm thực thế giới.

Đối với ẩm thực Ý, đây lại là sự hội tụ, chắt lọc những giá trị tiêu biểu và thuần túy nhất
của nền văn hóa ẩm thực Nam Âu. Ý có thể xem là biểu tượng của ẩm thực Nam Âu nói
chung và cả Châu Âu nói riêng. Nước Ý không chỉ chứa đựng những nét văn hóa ẩm thực
biểu trưng của Nam Âu, mà trong chính ẩm thực Ý cũng chứa đựng những nét riêng đáng
kể được phân ra theo từng vùng miền. Qua đó tạo ra các món ăn tiêu biểu, mang đậm giá
trị văn hóa và lịch sử của Ý.

Tóm lại, ẩm thực Nam Âu nói chung và ẩm thực Ý nói riêng mang trong mình những giá
rất đặc biệt và nó có ảnh hưởng rất sâu sắc trong tiến trình văn hóa- lịch sử của nhân loại.
Không chỉ vậy, ẩm thực tại nơi đây đã và đang được xem như là biểu tượng của một chế
độ ăn uống lành mạnh bậc nhất dành cho con người. Điều đó sẽ càng được tôn trọng
nhiều hơn khi mà vấn đề về sức khỏe đang là thứ được mọi người rất quan tâm trong cuộc
sống ngày nay.

21
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu tiếng Việt

[1] Theo AirGo, "Văn hóa ẩm thực của người Ý", 2020. Truy cập tại:
https://airtour.vn/van-hoa-am-thuc-cua-nguoi-y/ (ngày truy cập: 2/11/2022).

Tài liệu tiếng nước ngoài

[2] Justin Demetri & Paolo Nascimbeni, "ITALIAN REGION FOOD: THE NORTH",
2019. Truy cập tại: https://lifeinitaly.com/italian-regional-food-the-north/#:~:text=Italian
%20Regional%20Specialties%3A%20The%20North,and%20cheeses%20for%20cream
%20sauces. (ngày truy cập: 6/11/20220.

[3] Kenneth F. Kiple và Kriemhild Coneè Ornelas, "The Cambridge World History of
Food", NXB Đại học Cambridge, 2008.

[4] Nhiều tác giả, "Southern Europe", 2022. Truy cập tại:
https://www.britannica.com/place/Myvatn (ngày truy cập: 5/11/2022).

[5] Theo Cecilia Vecchi, "TOP 25 MOST POPULAR ITALIAN FOODS & DISHES",
2021. Truy cập tại: https://www.chefspencil.com/top-25-most-popular-italian-foods-
dishes/ (ngày truy cập: 6/11/2022).

[6] Theo Stancato's, "7 Ingredients that can spell Italian: Common Ingredients in Italian
Cuisine",2022. Truy cập tại: https://www.stancatos.com/7-ingredients-that-can-spell-
italian-common-ingredients-in-italian-cuisine/ (ngày truy cập: 28/10/2022).

[7] Theo MasterClass, "12 Essential Italian Ingredients and 14 Traditional Italian
Recipes", 2021. Truy cập tại: https://www.masterclass.com/articles/guide-to-italian-
ingredients-and-recipes (ngày truy cập: 28/10/2022).

[8] Theo Tasteatlas, "100 Most Popular SOUTHEASTERN EUROPEAN FOODS &
BEVERAGES", 2022. Truy cập tại: https://www.tasteatlas.com/100-most-popular-foods-
in-southeastern-europe (ngày truy cập: 5/11/2022).

22
[9] Theo Cafesano, "The History Behind Mediterranean Cuisine", 2016. Truy cập tại:
https://cafesano-com.translate.goog/history-mediterranean-cuisine/?
_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=vi&_x_tr_hl=vi&_x_tr_pto=wapp (ngày truy cập: 8/11/2022).

[10] Theo Int J Environ Res Public Health, "The Mediterranean Diet: From an
Environment-Driven Food Culture to an Emerging Medical Prescription", 2019. Truy cập
tại: https://www-ncbi-nlm-nih-gov.translate.goog/pmc/articles/PMC6466433/?
_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=vi&_x_tr_hl=vi&_x_tr_pto=wapp#:~:text=The%20specific
%20dietary%20dimension%20of,(mostly%20red%20wine)%20%5B2 (ngày truy cập:
8/11/2022).

[11] Theo Wikipedia, "Medieval cuisine", 2022. Truy cập tại: https://en-m-wikipedia-
org.translate.goog/wiki/Medieval_cuisine?
_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=vi&_x_tr_hl=vi&_x_tr_pto=sc (ngày truy cập: 10/11/2022).

[12] Theo TableAgent, "An Introduction to Mediterranean Cuisine", 2022. Truy cập tại:
https://tableagent-com.translate.goog/article/an-introduction-to-mediterranean-cuisine/?
_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=vi&_x_tr_hl=vi&_x_tr_pto=sc (ngày truy cập: 9/11/2022).

[13] Theo Chef H. Delgado, "The Mediterranean food; history and mix of cultures", 2022.
Truy cập tại: https://www-chefhdelgado-com.translate.goog/post/the-mediterranean-food-
history-and-mix-of-cultures?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=vi&_x_tr_hl=vi&_x_tr_pto=sc#
(ngày truy cập: 9/10/2022).

Một số tài liệu khác

[14] https://loga.vn/hoi-dap/neu-dac-diem-tu-nhien-khu-vuc-nam-au-neu-dac-diem-tu-
nhien-khu-vuc-nam-au-54006

23