Универзитет ‘’Гоце Делчев’’ – Штип

Земјоделски факултет - Биологија

ПРЕДМЕТ:МИКРОБИОЛОГИЈА

СЕМИНАРСКА РАБОТА НА ТЕМА: БАКТЕРИОФАГИ

Штип, мај 2023

СОДРЖИНА

Вовед...............................................................................................................................3

Бактериофаги................................................................................................................. 4

1. Градба и функција на бактериофаг........................................................................4

2. Влијанието на бактериофаг....................................................................................7

3. Најчести видови на бактериофаги..........................................................................8

ЗАКЛУЧОК.......................................................................................................................9

Користена литература................................................................................................. 10

2
Вовед

Микроорганизам по дефиниција е секој жив организам кој не е видлив со

голо око. Микроорганизмите можат да бидат припадници на речиси сите групи или
подгрупи на живи организми. Обично кога се зборува за микроорганизми се мисли
на бактериите

Од дтуга страна пак, се јавува бактериофаг, што е термин што потекнува од

два збора и тоа „бактерија“ и грчкото φάγειν што во превод значи „јаде“. Терминот
често се употребува со неговата скратена форма, „фаг“.

Ова е еден од бројните вируси кои ја инфицираат бактеријата, и се сметаат

за едни од најраспространетите фази воопшто.Типично, бактериите се состојат од
надворешно белковинско (белковинско) тело кое опфаќа генетски материјал.
Генетскиот материјал може да биде ssРНК, dsРНК, ssДНК или dsДНК помеѓу 5 и
500 килонуклеотиди долги со кружно или линеарно уредување. Бактериофазите
се многу помали од бактериите кои ги уништуваат, и нивната големина обично се
движи помеѓу 20 и 200 nm.

Понекогаш се нарекува и фаг, и овие микроскопски организми се присутни

во природата. Покрај инфекциите на бактериите, бактериофагите исто така
инфицираат и други микроскопски прокариоти познати како археа . Оваа
инфекција е специфична за специфичен вид на бактерии или археи. Фанг кој
инфицира Е. coli на пример, нема да зарази антракс бактерии.

Бидејќи бактериофагите не ги инфицираат човечките клетки , тие се

користат во медицинските терапии за лекување на бактериски болести . Тие се
откриени во далечната 1915година и како такви имаат голем придонес во развојот
на вирусната биологија и медицината, а се користат и денес.

3
Бактериофаги

1. Градба и функција на бактериофаг

Бактериофаг е вирус кој ги инфицира бактериите. Тие практично се

најдобро истражувани вируси во истражувачката микробиологија и нивната
структура може да биде извонредно сложена.

Бактериофаг е суштински вирус кој се состои од ДНК или РНК матрејал, кој
е затворен во рамките на протеин. Шеќерот на протеинот или капсидот го штити
вирусениот геном. Резицата се користи за инјектирање на генетскиот материјал во
клетката-домаќин за да практично се зарази. Фагот потоа ја користи генетската
машинерија на бактеријата за да се реплицира себеси. Кога се создаде доволен
број, фазите излегуваат од клетката со лиза,што претставува процес кој ја убива
клетката.

Некои бактериофаги, како Т4 бактериофаг кој инфицира Е. coli, исто така,

има протеинска опашка и е составен од влакна кои помагаат да се закачи вирусот
на неговиот домаќин. Бактериофаг може да постои како:

 Вирусни гени во капцидна глава без опашка;

 Вирусни гени во капцидна глава со опашка;
 Капсид во форма на филаментозна или прачка со кружна едноклеточна
ДНК.

Употребата на бактериофаги игра важна улога во разјаснувањето дека

вирусите имаат два основни животни циклуси: литичкиот циклус и лизогениот
циклус.

4
 Лизогениот циклус е познат и како умерен циклус, бидејќи домаќинот не е
убиен. Вирусот ги инјектира своите гени во бактеријата и вирусните гени се
вметнуваат во бактерискиот хромозом.

Во литичниот циклус на бактериофаг, вирусот се реплицира во рамките на

домаќинот. Домаќинот е убиен кога ново реплицираните вируси се отвораат или
се лизнуваат во клетката домаќин и се ослободуваат.

Умерените вируси се оние кои се репродуцираат без да ја убијат нивната

клетка домаќин. Умерените вируси се репродуцираат преку лизогениот циклус и
влегуваат во хибернација. Во лизогениот циклус, вирусна ДНК се вметнува во
бактерискиот хромозом преку генетска рекомбинација. Откако ќе се внесе,
вирусниот геном е познат како профага. Кога бактеријата на домаќинот се
репродуцира, профактивниот геном се реплицира и пренесува на секоја
бактериска клетка на ќерка. Клетката домаќин која носи профаза има потенцијал
да лази, па затоа се нарекува лизогена клетка.

Под стресни услови или други предизвикувачи, профажната форма може

да премине од лизогениот циклус до литичкиот циклус за брза репродукција на
вирусните честички. Ова резултира со лизис на бактериската клетка. Вирусите кои
ги инфицираат животните, исто така, можат да се репродуцираат преку
лизогениот циклус. На пример вирусот на херпес, првично влегува во литичкиот
циклус по инфекцијата, а потоа се префрлува на лизогениот циклус. Вирусот
влегува во латентен период и може да живее во ткиво на нервниот систем со
месеци или години без да стане вирулентен. Откако ќе се активира, вирусот
влегува во литичкиот циклус и произведува нови вируси.

Бактериофагите исто така може да покажат животниот циклус кој е малку

различен од литичните и лизогените циклуси, тоа е псевдолигогениот циклус,
кадешто вирусна ДНК не се повторува (како во литичкиот циклус) или се вметнува
во бактерискиот геном (како во лизогениот циклус). Овој циклус обично се
појавува кога нема доволно хранливи материи за да се поддржи бактерискиот
раст. Виралниот геном станува познат како препродажба која не се повторува во

5
рамките на бактериската клетка. Откако нивоата на хранливи материи се враќаат
во доволна состојба, препродажбата може да влезе во литичкиот или лизогениот
циклус.

Бактериофагите помагаат да се пренесат гените помеѓу бактериите преку

генетска рекомбинација. Овој тип на трансфер на ген е познат како трансдукција.
Трансдукцијата може да се постигне преку литичен или лизоген циклус. Во
литичкиот циклус, на пример, фагот ја инјектира својата ДНК во бактерија и
ензимите ја делат бактериската ДНК на парчиња. Фагните гени ја насочуваат
бактеријата да произведува повеќе вирусни гени и вирусни компоненти (капсиди,
опашка, итн.). Како што почнуваат да се собираат новите вируси, бактериската
ДНК може ненамерно да се затвори во рамките на вирусен капсид. Во овој случај,
фагот поседува бактериска ДНК наместо вирусна ДНК. Кога овој на фаг инфицира
друга бактерија, таа ја инјектира ДНК од претходната бактерија во клетката
домаќин, донаторската бактериска ДНК потоа се вметнува во геномот на
новоинфицирана бактерија со рекомбинација.Како резултат на тоа, гените од една
бактерија се пренесуваат во друга.

6
 Слика.. Пренесување на генетски материјал преку бактериофаги

2. Влијанието на бактериофаг

Појдовното влијание на бактериофагот е да ги убиваат видовите бактерии

кои предизвикуваат инфекции, меѓутоа овде паралелно се уништуваат и многу
корисни бактерии кои го сочинуваат нашиот микробиом, кои можат да имаат
различни краткорочни и долгорочни ефекти врз здравјето. Брзото размножување
на бактериите во комбинација со селективното дејство на бактериофагите
резултира со формирање на соеви отпорни на антибиотици. Бактериофагите, пак,
главно делуваат на бактериите што ги инфицираат, па дополнителното
оштетување на другите бактерии или клетки е минимално. Исто така, мали се
шансите бактериите да станат отпорни на бактериофагите. Тие можат да ги
отфрлат површинските рецептори што ги користи бактериофагот за да се
приклучи и да влезе во клетките, но тоа е исклучително ретко.

7
 Научниците исто така работат со изолирани бактериофаги кои го
уништуваат superbug Clostridium difficile (C. diff), кој обично влијае на дигестивниот
систем кој предизвикува дијареа и колитис.Лекувањето на овој вид на инфекција
со бактериофагите обезбедува начин за зачувување на добри цревни бактерии,
додека ги уништува само C. diff бактериите. Така, бактериофагите се гледаат како
добра алтернатива на антибиотиците. Поради прекумерна употреба на
антибиотици, резистентни соеви на бактерии стануваат се почести.
Бактериофагите исто така се користат за да се уништат и другите супербуги,
вклучувајќи и E. coli и MRSA, кои прктично се отпорни на лекови.

Дополнително, треба да се напомене дека поради огромното количество

бактериофаги кои се наоѓаат во природата, доколку дојде до контакт со отпорна
бактерија, секогаш може да се најдете нов бактериофаг кој користи различни
рецептори. Имено, идентификувањето на вистинскиот бактериофаг и
усогласувањето со специфична бактериска инфекција може да се направи за
неколку дена, со што персонализираната терапија со фаги ќе стане потенцијална
реалност во иднина.

3. Најчести видови на бактериофаги

Генерално дефинирани се многу видови и групи на бактериофаги во

микробиологијата. Доминантни видови на бактериофаги во природата се
каудатните. Кај нив пашката со различни должини и форми обезбедува
прицврстување на вирусот на површината на бактеријата домаќин, главата служи
како складиште за геномот. Геномската ДНК ги кодира структурните протеини кои
го формираат „телото“ на бактериофагот и протеините кои обезбедуваат
размножување на фагот внатре во клетката за време на инфекцијата.

Можеме да кажеме дека бактериофагот е природен високотехнолошки

нанообјект. На пример, опашките на фагот се „молекуларен шприц“ кој го пробива
ѕидот на бактеријата и ја инјектира нејзината ДНК во клетката додека се собира.

8
 Циклусот на репродукција на бактериски вируси обично завршува со смртта
на микробот. Сепак, постојат сорти на бактериофаги кои не ја уништуваат
директно клетката домаќин, туку, како вирусите на понапредните организми, ја
оставаат исцрпена, но одржлива. Денес, листата на бактериофаги кои се доволно
проучени ги вбројува следниве:

 λ фаг – Lysogen;
 T2 фаг;
 T4 фаг (169 to 170 kbp, 200 nm);
 T7 фаг;
 T12 фаг;
 R17 фаг;
 M13 фаг;
 MS2 фаг (23-25 nm);
 G4 фаг;
 P1 фаг;
 P2 фаг;
 P4 фаг;
 Phi X 174 фаг;
 N4 фаг;
 Φ6 фаг;
 Φ29 фаг;
 186 фаг.

ЗАКЛУЧОК

Денес бактериофагите привлекуваат се повеќе внимание како алтернатива

на антибиотскиот третман.Генерално, бактериофагите се најбројните суштества
во биосферата. Тие се проучувани повеќе од сто години.

Улогата на бактериофагите во биосферата е регулирање на изобилството и

разновидноста на едноклеточните микроорганизми. Бактериите и нивните вирусни
паразити коегзистираат милијарди години. И оваа борба за опстанок не заврши
ниту со целосно уништување на едноклеточни организми, ниту со стекнување на
целосна отпорност на фагите и неконтролирана репродукција на бактерии.

Имено, во минатото, за време на раниот период на проучување на

бактериофагите, во 1920-тите и 1930-тите, нивната единствена веродостојна

9
особина била способноста да ги уништуваат бактериите, вклучително и
патогените паразити. Истражувачите од областа на медицината веднаш се
заинтересирале за овој сегмент. Првите обиди за лекување на дизентерија,
инфекции на рани, колера и тифус со фаги се направени многу дамна, иако не
според современите стандарди, но сосема точно и успешно. Во 1940-тите,
пристапот на употреба во медицината на нискомолекуларни супстанции кои
убиваат микроорганизми, антибиотици, се истакнува како поперспективен, и овие
супстанции се полесни за производство, складирање и што е најважно, тие брзо и
ефикасно ги уништуваат сите микроби во човечкото тело.Но, бактериофагите се
покажаа како изненадувачки погодни објекти за проучување на основните закони
на молекуларната биологија што брзо се развива и до ден денес. Многу од
најважните откритија, без кои модерната наука е незамислива, на пример,
рекомбинација на ДНК и декодирање на генетскиот код, се направени со помош
на бактериофаги. Ензимите изолирани од бактериофагите станаа класици на
генетскиот инженеринг.

Користена литература

1. Фејнер, Р., Аргов, Т., Рабинович, Л., Сигал, Н., Боровок, И., Херковикови, А.
(2015). Нова перспектива на лизогенија: профаги како активни регулаторни
прекинувачи на бактерии. Природата Критика Микробиологија.
2. Петровска и соработници, Наставно помагало за медицинска
микробиологија и паразитологија, Катедра за микробиологија, Медицински
факултет, 2002.
3. Denyer SP, Hodges NA, Gorman SP, Hugo & Russels Pharmaceutical
Microbiology, Blackwell Sci Ltd, 2004.
4. Каракашевиќ, Медицинска микробиологија, Медицинска книга, Београд,
1987.

10