TEMA 3

AS LEIS DA HERDANZA
La es la rama de la Biología que estudia la
herencia.

La es el fenómeno a través del cual se

transmiten las características de dos individuos a su
descendencia.
 OS CROMOSOMAS
• LEMBRAMOS QUE fanse visibles cando a célula
vai dividirse ao final da interfase.
 OS CROMOSOMAS
• O número de cromosomas de cada especie é fixo
• Na especie humana hai 23 parellas de cromosomas. 22
parellas son AUTOSOMAS e a parella 23 son os
CROMOSOMAS SEXUAIS.
• Un cromosoma de cada parella provén de cada un dos
proxenitores (CROMOSOMAS HOMÓLOGOS)
 OS XENES
• En cada porción dun
cromosoma existe
información sobre un
caracter.
(exemplo: cor do pelo)

• Esa porción denomínase

XENE.

• Hai moitos xenes dentro

dun cromosoma porque son
moitos os caracteres a
controlar
 OS XENES
• Os cromosomas homólogos teñen os mesmos xenes
ubicados na mesma posición (LOCUS)
 OS ALELOS
• Son manifestacións diferentes dun mesmo Xene.

XENE : Cor de ollos

ALELOS: cor de ollos azul

cor de ollos verde
cor de ollos marrón
…
 EXPRESIÓN DOS ALELOS
• Como existen dous cromosomas homólogos, en cada
individuo combínanse dous alelos para cada caracter.
• Estes alelos poden ser iguais ou diferentes (dependerá do
proceso da MEIOSE no que se formaron)
Se son iguais, os individuos son Se son diferentes, os individuos
HOMOCIGÓTICOS para o son HETEROCIGÓTICOS para o
caracter caracter
 EXPRESIÓN DOS ALELOS
• A cada XENE se lle asigna
unha letra
Xene A: cor de ollos

• E a cada ALELO do xene se

lle denomina de maneira
diferente
Ben A1 A2
ou A a
en función das relacións
entre os alelos
 RELACIÓNS ENTRE OS ALELOS
• ALELOS DOMINANTES E RECESIVOS
Cando dous alelos van xuntos en cromosomas homólogos,
sempre se expresará un deles que será o ALELO
DOMINANTE. O outro que non se manifesta é o ALELO
RECESIVO.
Ao alelo Dominante se lle
asigna a letra maiúscula do
XENE. A
Ao alelo Recesivo se lle
asigna a letra minúscula do
XENE.
a
 RELACIÓNS ENTRE OS ALELOS
• HERDANZA INTERMEDIA
Cando os alelos que van xuntos en cromosomas
homólogos dominan por igual, falamos de
herdanza intermedia. De modo que o individuo
manifesta unha mezcla dos dous alelos
 RELACIÓNS ENTRE OS ALELOS
• HERDANZA CODOMINANTE
Cuando os alelos que van xuntos en cromosomas
homólogos dominan por igual, falamos de
herdanza codominante. De modo que o individuo
manifesta os dous alelos á vez, pero sen
mezclarse.
 XENOTIPO E FENOTIPO
• XENOTIPO.- É o conxunto de alelos que ten un individuo para
os diferentes caracteres.

• FENOTIPO.- A manifestación do xenotipo. É dicir “o caracter

que se manifesta”.

Xenotipo: A a (heterocigótico)
Fenotipo: Ollos escuros
Comezamos coa historia…

Atento/a!!!
 A mediados do século XIX, un monxe agostiño
chamado Gregor (Johann Mendel) conseguíu
deducir as bases das leis da herdanza, con tan so
unha horta de chícharos e un pouco de
matemáticas...
Empezou cruzando plantas de raza pura de
chícharos de cor verde entre si.

E obtivo so chícharos verdes.

Ata aí todo claro!
O mesmo ocorreu cando cruzou plantas de raza
pura de chícharos amarelos.

X
O seguinte paso foi cruzar plantas de raza pura
de chícharos verdes con amarelos.

Curiosamente, TODOS saían verdes

Aí había algo novo!
 Mendel deducíu que, cando a información para
ambas cores, presente nas plantas de raza pura,
se xuntaba nunha planta híbrida, unha das cores
predominaba sobre a outra.

>
Mendel entón preguntouse: Qué pasará se cruzo
os híbridos entre si?”

Agardaba que todos fosen verdes. Porén, o

resultado foi o seguinte:
 A información da cor amarela no desaparecera!!!!
Seguía nas plantas híbridas, aunque estaba enmascarada
pola cor dominante. Entón tiña que haber dous paquetes
de información en cada planta. Nas puras, ambos
paquetes eran iguais, e nas híbridas, distintos.

Chícharos Chícharos verdes Chícharos

verdes “puros” “híbridos” amarelos “puros”
AA Aa aa
Mendel botoulle un pouco de valor, e comezou a
traballar con dous caracteres á vez: cor e
textura dos chícharos.

X
Ata aí, parécese bastante ao que conseguira nas
súas primeiras probas.
A cousa funciona como se “verde” predominara
sobre “amarelo”, e “liso” sobre “rugoso”.
Poderiamos simbolizalo así:

X
AABB aabb

AaBb
O seguinte paso sería cruzar estes híbridos de
dous caracteres entre si.

AaBb AaBb
O que obtivo foi unha sorpresa absoluta!
 Iso significaba non so que a información de
cores e texturas conservábase (o cal xa sabía)
sino que herdábase de maneira independente.

Efectivamente, se os paquetes de información

se repartían ao azar entre os gametos,
aparecían todas as combinacións, e as
proporcións esperadas coincidían co que Mendel
conseguíu na súa horta.
Gametos
 As proporcións conseguidas foron:

9 3 3 1

Saberíades escribir os seus xenotipos?

Mendel non sabía nada de gametos nin de xenes,
pero intuíu que algo había.
E a pesar de non poder explicar CÓMO
ocorreran algunhas cousas, si averiguara QUE
pasaban… Isto foi unha revolución…

As conclusións dos seus estudos as resumíu nas

súas tres famosas leis.
 PRIMEIRA LEI DE MENDEL
Ou da uniformidade:

“O cruzamento de dúas razas puras da

unha descendencia híbrida uniforme tanto
fenotípica como xenotípicamente.”
 SEGUNDA LEI DE MENDEL
Ou da segregación:

“Ao cruzar entre si os híbridos obtidos na

primeira xeración, os caracteres
sepáranse e repártense nos distintos
gametos, aparecendo varios fenotipos na
descendencia.”
 TERCERA LEI DE MENDEL
Ou da herdanza independente:

“Os distintos caracteres hérdanse

independentemente un dos outros,
combinándose ao azar na descendencia.”
 Hoxe sabemos cómo se transmiten eses
caracteres a través dos cromosomas, e tamén
coñecemos outros casos nos que no se aplican as
leis de Mendel:

- Herdanza intermedia
- Codominancia
- Mutacións
- Etc.
Pese a todo, hai que recoñecerlle o mérito a
Mendel, por sentar as bases da Xenética,
aplicando un correcto método científico, a
estatística e unha formidable intuición.

FIN DA HISTORIA
CARACTERES CARACTERES
PECULIARIDADES
ADQUIRIDOS HEREDADOS
EXEMPLO DE HERDANZA DOMINANTE
HERDANZA DOS GRUPOS
SANGUINEOS
RESOLUCIÓN DE PROBLEMAS
RESOLUCIÓN DE PROBLEMAS
RESOLUCIÓN DE PROBLEMAS
RESOLUCIÓN DE PROBLEMAS
 HERDANZA DO SEXO
• Nos seres humanos o sexo depende da parella 23 de
cromosomas homólogos (CROMOSOMAS SEXUAIS)
• Hai dous tipos de cromosomas: X e Y
• Os individuos con dous cromosomas X son femias: XX
• Os individuos cun cromosoma de cada son machos: XY
HERDANZA DO SEXO
♀ Mujer ♂ Hombre
XX XY

X X Y

XX XY
 HERDANZA LIGADA AO SEXO

• Os cromosomas X e Y non son homólogos, é dicir,

aunque levan xenes, estes son diferentes.

Cromosoma X: contén uns 1400 xenes.

Algunhas enfermidades asociadas a
mutacións do cromosoma X son:

Hemofilia Síndrome de Rett

Distrofia Síndrome de
muscular de Lesh-Nyhan
Duchenne Síndrome de
Alport
 HERDANZA LIGADA AO SEXO

• Os cromosomas X e Y non son homólogos, é dicir,

aunque levan xenes, estes son diferentes.

Cromosoma Y: É moito máis

pequeno que o X.
Contén máis de 200 xenes. Ademáis
de determinar o sexo, algunhas
enfermidades asociadas a mutacións
deste cromosoma son a azospermia
e a disgenesia gonadal.
HERDANZA LIGADA AO SEXO
HERDANZA LIGADA AO SEXO
HERDANZA LIGADA AO SEXO