BÀI 11: QUY TẮC ỨNG XỬ TRÊN MÔI TRƯỜNG SỐ.

I. NỘI DUNG BÀI HỌC

o Trình bày được khái niệm Etiquette.
o Trình bày được một số quy tắc về hành vi ứng xử khi phản hồi người khác
trên môi trường kĩ thuật số.
o Trình bày được một số quy tắc về hành vi ứng xử khi chia sẻ nội dung trên
môi trường kĩ thuật số.
o Trình bày được lợi ích của việc theo kịp và cập nhật công nghệ mới.
o Xác định được các hành vi phù hợp để trở thành một người có trách nhiệm
khi sử dụng công nghệ.

II. CHI TIẾT BÀI HỌC

1. Xem xét quy tắc về hành vi ứng xử (Etiquette).

Etiquette là một tập hợp các quy tắc được cộng đồng chấp nhận về các hành vi,
ứng xử lịch sự trong xã hội, giữa các thành viên trong một ngành nghề hoặc trong
một nhóm người cụ thể. Trong lĩnh vực liên quan đến Internet và giao tiếp kĩ thuật
số, Etiquette thường được gọi là Netiquette.

Một số quy tắc Netiquette khi phản hồi người khác trên môi trường kĩ thuật
số:

 Để tránh làm phiền đến những người khác khi tham gia nhắn tin trong một
nhóm → Xem xét liệu tất cả các thành viên trong nhóm có cần xem tin
nhắn của mình hay không. Nếu không, hãy nhắn tin riêng cho các cá nhân
có liên quan.

 Đối với tin nhắn SMS: Người nhận không thể thấy biểu cảm từ khuôn mặt
của người gửi cũng như rất khó để có thể cảm nhận được ngữ điệu chỉ từ
một đoạn tin nhắn văn bản. Nên việc sử dụng tin nhắn SMS có thể rất dễ
 gây ra những hiểu lầm không đáng có. Vì vậy, em cần thận trọng khi giao
tiếp với phương thức này.
 Hãy cư xử với người khác như cách mà em muốn họ cư xử với mình. Hãy
nhớ tôn trọng và cư xử lịch sự với nhau trên môi trường kĩ thuật số.
 Hạn chế và cẩn trọng khi sử dụng chữ viết hoa. Sử dụng tất cả các chữ viết
hoa trong tin nhắn sẽ cho người nhận cảm giác như đang bị la hét đoạn tin
nhắn đó. Em chỉ nên viết hoa những từ hoặc cụm từ mà em muốn nhấn
mạnh nó.
 Không được sử dụng tin nhắn để quấy rối và bắt nạt người khác dưới mọi
hình thức.
 Khi tham gia các cuộc trò chuyện trong các môi trường chuyên nghiệp như:
Trường học, công ty,... em cần hạn chế sử dụng chữ viết tắt. Vì có thể dẫn
đến việc người nhận không hiểu những từ viết tắt này mang ý nghĩa gì.
 Hạn chế sử dụng các biểu tượng cảm xúc (Emoticon) trong trường học hoặc
trong công việc vì điều này được xem là không chuyên nghiệp.
 Kiềm chế sự tức giận hoặc các cảm xúc tiêu cực. Không nói hoặc đăng
những nội dung xúc phạm người khác vì việc này có thể dẫn đến
“Flaming”. Nghiêm trọng hơn là có thể bị buộc tội vu khống hoặc phỉ báng.
 Hãy trả lời các tin nhắn, Email,… kịp thời và hợp lí.
 Hãy luôn tuân thủ các quy tắc và hướng dẫn về giao tiếp trên môi trường kĩ
thuật số của trường học, công ty,… cũng như pháp luật của địa phương,
quốc gia mà em đang sinh sống.

Một số quy tắc Netiquette khi chia sẻ nội dung trên môi trường kĩ thuật số:

 Tôn trọng sự đa dạng văn hóa, những quan điểm khác biệt của người khác:
Việc em không đồng ý với một quan điểm nào đó là điều rất bình thường
 nhưng em phải chú ý giữ thái độ tôn trọng và sử dụng các ngôn từ tránh xúc
phạm đến người khác.
 Phân tích, đánh giá về những nội dung mà em đang xem: Em nên hiểu rằng
bất cứ hành động nào khi em tương tác với một bài đăng có thể phản ánh về
nền văn hóa, tín ngưỡng của em.

2. Theo kịp, cập nhật công nghệ mới và trở thành người dùng có trách
nhiệm.

 Theo kịp công nghệ:

Khi em sử dụng các phần mềm có thể là các phần mềm ứng dụng như trò
chơi, ứng dụng tin học văn phòng,... hoặc có thể là phần mềm hệ thống như
hệ điều hành Windows 10, hệ điều hành macOS,... thì sau một khoảng thời
gian nhà phát hành phần mềm sẽ cung cấp một bản cập nhật hoặc bản sửa lỗi.
Một số cách để cập nhật những thay đổi về công nghệ:
 Đăng kí nhận các bản tin trực tuyến liên quan đến công nghệ.
 Mua hoặc đăng kí tạp chí liên quan đến công nghệ máy tính.
 Đăng kí các bản tin công nghệ trực tuyến của các trường đại học, cao
đẳng.
 Đọc và nghe các chuyên mục công nghệ được viết trên báo chí để biết
những sản phẩm mới được giới thiệu cùng với ý kiến của các chuyên
gia CNTT.
 Trở thành người dùng có trách nhiệm:
Quan tâm đến một số lưu ý khi lựa chọn và sử dụng các vật phẩm tiêu hao
liên quan đến máy tính.
 Khi loại bỏ các vật phẩm tiêu hao → Hãy luôn xem xét ảnh hưởng của
chúng đến môi trường.
 Khi mua các mặt hàng liên quan đến công nghệ → Hãy quan tâm đến những
sản phẩm sử dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, tài nguyên hoặc các sản
phẩm có thể tái chế để sử dụng lại. Ví dụ: Giấy, hộp mực,...
 Nếu em có một chiếc máy tính cũ không sử dụng nhưng vẫn còn hoạt động
được, em có thể tặng nó cho người khác hoặc các tổ chức từ thiện. Trước khi
chuyển máy tính của mình sang cho người khác sử dụng, em cần lưu ý:
 Sao lưu và xóa hoàn toàn dữ liệu trong ổ đĩa cứng. Em cần lưu
ý rằng khi em xóa một tập tin, tập tin đó không thực sự bị xóa,
chúng vẫn có thể được khôi phục dễ dàng bởi các chuyên gia
và công cụ phần mềm chuyên biệt.
Xem xét việc sao lưu các giấy phép bản quyền của các phần
mềm, ứng dụng nếu em muốn giữ lại chúng.
 Hãy luôn chia sẻ các kiến thức công nghệ với người khác.
 Khi em biết bất cứ điều gì hữu ích về máy tính, chương trình ứng dụng hoặc
công nghệ → Hãy chia sẻ kiến thức đó với những người khác. Ví dụ: Em có
thể viết Blog, tham gia thảo luận, đóng góp ý kiến và cho những lời khuyên
về các chủ đề mà em cảm thấy thú vị.