Machine Translated by Google

कामगार कायदे वषयक घटना मक तरतुद

कामगार कायदे आ ण संबं धत घटना मक तरतुद

मु भूत अ धकार रा य धोरण आ ण वधायी अ धकारांचे वतरण यांचे नद ा मक त वे .

ओट एन. भारताती कामगार काय ांवरी घटना मक तरतुद ची चचा करा

सारां १
प रचय.

मू भूत अ धकारांमधी कामगार कायदे .

कामगार काय ांवरी भाग IV अनु ेद ची ासं गकता .
. न कष.

१ तावना आप या दे ात संमत
झा े या कोण याही काय ासाठ भारतीय रा यघटना हा मह वाचा टच टोन आहे. भारताचे सं वधान हे जगाती सवात मोठे खत सं वधान
आहे. आप रा यघटना ागू हो याआधी ागू अस े येक कृ ती एकतर त कर यात आ कवा

या या अंम बजावणीनंतर र के े . भारताती कामगार काय ाती बद आ ण वाढ म ये आप रा यघटना मह वाची भू मका बजावते.
भाग III आ ण भाग IV म ये अंत न हत रा य धोरणाचे मू भूत अ धकार आ ण मागद क त वे कामगार वगा ी संबं धत बचमाक काय ांचा
उ े ख करतात.

मू भूत अ धकारांमधी कामगार कायदे भारतीय सं वधानाचा भाग III हा

भारताती कामगार काय ांचा मानक आहे. तसेच रा यघटने या भाग III अनु ेद ते म ये नाग रकां या मू भूत अ धकारांचा समावे
आहे यात काय ासमोर समानता धम ग जात ज म ान अ ृ यता नमू न भाषण आ ण अ भ वातं य आ ण तबंध यांचा
समावे आहे. कारखा यांम ये मु ांचा रोजगार.

अ क म
काय ासमोर समानता याची ा या कामगार काय ांम ये समान कामासाठ समान वेतन अ ी के जाते. याचा अथ क म
नरपे आहे असे नाही. ारी रक मता अकु आ ण कु कामगारांना यां या गुण व ेनुसार मोबद ा मळे यासार या
कामगार काय ांबाबत यात काही अपवाद आहेत.

रणधीर सग व यु नयन ऑफ इं डया या करणात सव याया याने हट े आहे

Machine Translated by Google

जरी समान कामासाठ समान वेतन हे त व भारतीय रा यघटनेत प रभा षत के े े नस े तरी ते भारतीय
रा यघटने या क म आण c ारे सा य कर याचे उ आहे. b अनु ेद C सं वधानाने
नाग रकांना यु नयन कवा असो सए न बनव याची हमी द आहे. े ड
यु नयन कायदा हा
घटने या या क मा ारे काय करतो. तो कामगारांना कामगार संघटना ापन कर यास परवानगी दे तो.

कामगारांवर होणा या अ याचारा व आवाज उठव याची ताकद कामगार संघटना दे तात. संघीकरणामुळे मजुरांना मळते.
कामगार संघटना कामगारां ी संबं धत व वध सम यांवर नयो यां ी चचा करतात ते संप इ.

c क म २३

रा यघटनेने स या मजुरीवर बंद घात आहे. जे हा इं जांचे भारतावर रा य होते ते हा संपूण भारतात स ची मजुरी च त
होती. यांना यां या इ ेव काम कराय ा ाव े आ ण यांना यां या कामानुसार मोबद ा द ा गे ा नाही. ते हाचे
सरकार स या मजुरीसाठ कु स होते आ ण जमीनदारही स या मजुरीत सहभागी होते.

स या या काळात बळजबरीने कवा बंधनकारक मजुरी हा काय ानुसार दं डनीय गु हा आहे. बंधप त कामगार नमू न कायदा
सव कार या बंधनकारक मजुरांना तबं धत करतो आ ण बेक ायदे ीर घो षत के ा जातो. ड क म २४
सं वधानाने सव कार या
बा मजुरीवर बंद
घात आहे. १४ वषाखा मु ा ा कोणीही कामावर ठे वू कत नाही. पूव या काळ बा मजुरी ही आप या दे ाची मोठ
सम या होती आ ण आजही ती कमी माणात होत आहे. क म ची ा आहे

गंभीर

कामगार काय ांवरी भाग IV अनु ेद ची ासं गकता भारतीय रा यघटनेचा भाग IV
या ा रा य धोरणाची मागद क त वे असेही हट े जाते याचे उ नाग रकां या क याणासाठ काय करणे आहे. DPSP
काय ा या याया यात ागू करता येत नाही परंतु ते भारताती कामगार कायदे बनव यासाठ व धमंडळा ा मागद क त वे दान
करते.

अ क म ३९ अ
Machine Translated by Google

रा य व ेषत सुर तते या द ेने आप े धोरण नद त करे नाग रकांना पु ष आ ण म ह ांना समान रीतीने उपजी वके चे
पुरेसे साधन मळ याचा अ धकार आहे. याचा अथ असा आहे क दे ाती येक नाग रका ा उपजी वका मळव याचा अ धकार
आहे. यां या गा या आधारावर भेदभाव के ा जातो.

b अनु ेद d
रा यघटना हणते क रा य व ेषतः सुर त कर यासाठ आप े धोरण नद त करे पु ष आ ण या दोघांसाठ समान
कामासाठ समान वेतन आहे. गा या आधारावर वेतन न त के े जाणार नाही. यापे ा ते कामगाराने के े या कामा या माणात
असे . c क म घटनेने काम कर याचा अ धकार दान के ा आहे याचा अथ दे ाती येक नाग रका ा या या सव म
मतेने काम
कर याचा अ धकार
आहे. काम आ ण णाचा अ धकार सुर त करे .

ड क म
कामगारांसाठ कामा या प र ती या उ तीसाठ तरतूद करते. हे एक यो य आ ण मानवी काय ळ तयार कर याब बो ते. हा
े ख मातृ व आराम हणजे गरोदर असताना म ह ांना द जाणारी रजा याब दे ख ी बो तो. e क म तेथी नाग रकांसाठ
जवंत वेतन ब बो तो. उदर नवाहा या मजुरीम ये के वळ जीवना या
गरजा समा व
नाहीत तर चे सामा जक आ ण सां कृ तक उ ती दे ख ी समा व आहे. यात एखा ा चे ण आ ण वमा यांचाही
समावे आहे.

कु ट र उ ोगांचा व ेष संदभात कृ षी आ ण उ ोग े ात संधी नमाण कर यासाठ रा य सात याने य न करे .

न कष

भारतीय सं वधान हा आप या दे ाती सव काय ांचा आधार आहे. कामगार कायदे दे ख ी घटनेनुसार बनव े जातात आ ण
घटना मक काय ांचे कोणतेही उ ं घन झा यास तो व कायदा र के ा जातो. भारताती नवीन कामगार कायदे बनव यात
रा य धोरणाची मागद क त वे मह वाची भू मका बजावतात.
Machine Translated by Google

सारां
सावज नक हत या चका आ ण कामगार संर ण

प रचय.

ोषणा व जन हत या चका आ ण कामगार ह क अ. मुंबई कु मार

सभा व अ भाई AIR SC b. ा सस कोर व . यु नयन ऑफ
इं डया AIR SC c. फ ट ायझर कॉप रे न कामगार यु नयन व एस
यु नयन ऑफ इं डया एआयआर एससी पीप स यु नयन फॉर डेमो े टक राइट् स व. यु नयन ऑफ इं डया
एआयआर एससी ए याड के स

d बंधुआ मु मोचा व भारतीय संघ AIR SC e. नीरजा चौधरी व म य दे रा य

AIR SC f. स ा हाय ो इ े क ोजे ट व ज मू आ ण का मीर रा य AIR SC

१७७

g रामकु मार व बहार रा य AIR SC . h. मुके अडवाणी व म य

दे रा य AIR SC i. संथा परगणा अं योदय आ म व बहार रा य स . SCC

j ब राम व म य दे रा य AIR SC k. आनंद बहारी व राज ान रा य

माग प रवहन महामंडळ जयपूर आका वाणी
SC

l एअर इं डया वैधा नक महामंडळ व. युनायटे ड े बर यु नयन पी. व वामी व. आं दे रा य AIR SC

Machine Translated by Google

बा कामगार आ ण सावज नक या चका अ एमसी

मेहता व ता मळनाडू रा य एआयआर एससी ब पीप स यु नयन फॉर
डेमो ॅ टक राइट् स व . यु नयन ऑफ इं डया एआयआर एससी सा ा हाय ो इ े क ोजे ट व
ज मू आ ण रा य का मीर AIR SC

c उ ी कृ णन व आं दे रा य AIR SC न कष

प रचय

घटना मक तरतूद कामगार वगा या हताचे र ण कर यासाठ क आ ण रा य सरकारने अनेक सामा जक आ थक कायदे पा रत
के े आहेत. भारतीय रा यघटनेने चौ या भागाम ये रा य धोरणां या मागद क त वां या अ यायांतगत कामगारां या हतासाठ व वध
तरतुद चा समावे के ा आहे.

क ा. मजूर वगा या ोषणा व संर ण आ ण स या मजुरीवर बंद घा याची तरतूद करते.

क ा. रा य व ेषत सुर त कर यासाठ आप े धोरण नद त करे पु ष आ ण म ह ा दोघांसाठ समान

कामासाठ समान वेतन आहे d पु ष आ ण या यांचे आरो य आ ण साम य आ ण
मु ांचे कोम वय

इ गैरवतन के े जात नाही आ ण आ थक गरजांमुळे नाग रकांना यां या वया ा कवा साम या ा अनुपयु वसाय कर यास
भाग पाड े जात नाही.
क ा. म ये तरतूद आहे क रा याने या या आ थक मता आ ण वकासा या मयादे त बेरोजगारी हातारपण आजारपण आ ण
अपंग व आ ण इतर करणांम ये काम कर याचा णाचा आ ण सावज नक मदतीचा अ धकार सुर त कर यासाठ भावी तरतूद
के पा हजे. अयो य इ ा.

क ा. घटने या म ये रा या ा कामा या या य आ ण मानवी प र ती आ ण मातृ व आरामासाठ तरतूद कर याचा अ धकार

द ा आहे.
क ा. अ रा य कोण याही उ ोगात गुंत े या उप म आ ापना कवा इतर सं े या व ापनाम ये कामगारांचा सहभाग
सुर त कर यासाठ यो य काय ा ारे कवा इतर कोण याही कारे पाव े उच े .

या तरतुद या आधारे फॅ टरीज कायदा े ड यु नयन कायदा वेतन दे य कायदा कमान वेतन कायदा औ ो गक ववाद कायदा
कमचारी रा य वमा कायदा मातृ व ाभ कायदा बोनस कायदा इ याद सह व वध कायदे कर यात आ े . ारे या तरतुद ची यो य
आ ण भावीपणे अंम बजावणी झा नस याचे दसून येते
Machine Translated by Google

सरकारी अ धकारी. असे आढळू न आ े आहे क अनेक करणांम ये

घटना मक आ ण वैधा नक तरतुद चे उ ं घन के े गे े यामुळे कामगार वगा या मू भूत अ धकारांचे आ ण कायदे ीर अ धकारांचे उ ं घन झा े . भारताचे सव

याया य आ ण व वध रा यां या उ याया यांनी ोकस टँ डीची संक पना उदार के आहे आ ण कामगार वगा या त ार चे नवारण कर यासाठ व वध या चकांवर

सुनावणी के आहे.

प ं ड कामगारांचे ोषण व ह क

a मुंबई कामगार सभा व अ भाई AIR SC जी भारतात जन हत या चका सु झा आहे कामगारांना बोनस दे या या संदभात

औ ो गक वाद नमाण झा ा. यायमूत कृ णा अ यर यांनी ोकस टँ डी नयमा या उदारीकरणाचे समथन के े जेण ेक न समाजाती ब आण

वं चत घटक वरोधी खट यां या या मक औपचा रकतेमुळे घटना मक कवा मू भूत अ धकारांपासून वं चत रा नयेत जे प ा या ोकस

टँ डीची आव यकता अस याचा आ ह धरतात. खट ा कवा या चका. b ा सस कोरा व. यु नयन ऑफ इं डया AIR SC सव

याया याने क े ा एक नवीन आयाम द ा. आ ण आट अंतगत जीवनाचा ह क आहे. हे के वळ ा यां या अ त वापुरतेच मया दत नाही

तर याचा अथ के वळ भौ तक अ त वापे ा काहीतरी अ धक आहे. यात मानवी स मानाने जग याचा अ धकार समा व आहे.

c फ ट ायझर कॉप रे न कामगार यु नयन व एस यु नयन ऑफ इं डया एआयआर एससी या करणात असा होता क सरकार या

मा क या कारखा याती कामगार कारखा या या काही वन ती आ ण उपकरणां या व या कायदे ीरपणावर कवा वैधतेवर वचा

कतो का व ापन याया याने कामगारांची भू मका मा य के आहे.

d पीप स यु नयन फॉर डेमो ॅ टक राइट् स व. यु नयन ऑफ इं डया एआयआर एससी ए याड के स एपीआयए एका वयंसेवी सं ेने

कामगारां या मू भूत अ धकारांचे आ ण वैधा नक अ धकारांचे उ ं घन के याचा आरोप क न दाख के े होते आ ण ांत रत कं ाट

कामगारां या ोषणासंदभात एक अ त य ध कादायक अहवा तयार के ा होता. नवी द ती त तआ याई खेळ टे डयम या बांधकामात

गुंत े े . या कामगारांना कमान वेतन द े गे े नाही आ ण या जमादारां माफत कामगारांची नयु के गे या जमादारांनी यां या वेतनाचा

काही भाग काढू न घेत ा. सु ीम कोटाने असे हट े आहे क कामगारांना कमी वेतन दे ण े हे क माने तबं धत जबरद ती कामगार आहे. .

याया य
Machine Translated by Google

ए याड क पाती पी डत कामगारांना तातडीने मदत दे याचे नद द ासन आ ण द वकास

ा धकरणा ा द े . अ ा कारे हमी द े या मू भूत अ धकारा या दजापयत कमान वेतन मळ याचा अ धकार
वाढवतो. या करणात द ती ए याड क पांसाठ कॉ टॅ टर ारे नयु के े या कामगारांना दे य वेतनातून
जमादारांक डू न त कामगार एक पया कपात कर यात आ प रणामी कामगारांना कमान वेतन . पये मळा े
नाही. दररोज . हे आटचे उ ं घन होते. सं वधाना या . यामुळे याया याने रा य सरकार ा मजुरां या मु भूत
ह कांचे उ ं घन करणा यांना ा कर यासाठ आव यक ती पाव े उच याचे नद द े आहेत याची हमी
क मानुसार आहे. सं वधाना या .

e बंधुआ मु मोचा व भारतीय संघ AIR SC हा सव याया याचा बंधू कामगारांची ओळख सुटका
आ ण पुनवसन कर या या द ेने द े ा ऐ तहा सक नणय आहे. या करणात ह रयाणा रा य सरकारने
या चकाक या या कवा मजुरां या कोण याही मू भूत अ धकाराचे उ ं घन के े नस या या आधारावर जन हत
या चकांवर ाथ मक आ ेप घेत ा. यायमूत भगवती यांनी आ ेप फे टाळू न ाव ा आ ण बंधप त कामगार व ा
नमू न कायदा या तरतुद चा ख या अथाने अथ ाव ा आ ण बंधप त मजुरांची ओळख पटवणे यांची
सुटका करणे आ ण यांचे पुनवसन करणे हे रा य सरकार या बंधनात अस याचे नद नास आण े . असे नद
याया याने पुढे द े

गैर राजक य सामा जक कृ ती गट आ ण वयंसेवी सं ा व ेषत ब घटकांसाठ ामा णक आ ण स म सेवेची

न द अस े या ेतमजूर आ ण इतर असंघ टत कामगार यांना बंधप त कामगारांची ओळख आ ण सुटका
कर या या कायात सहभागी क न घेत े पा हजे. याया याने परवानगी द

या चके ने ह रयाणा उ याया या ा नद द े.

f नीरजा चौधरी व म य दे रा य AIR SC भगवती सु ीम कोटाचे जे. बंधू कामगार नमू न कायदा
ची अंम बजावणी करताना रा याने के वळ अ ा कामगारांना ोध यासाठ आ ण यांची व ा कर यासाठ
पाव े उच ू नयेत. मु ता के जाते परंतु मु झा े या बंधप त मजुरांचे यो य रीतीने पुनवसन के े जाते हे पाहणे
दे ख ी कत आहे क बंधप त मजुरां या पुनवसनासाठ कायदे कर यात अय वी झा यास काय ाचे उ ं घन
होई .

क ा तरतुद . भारतीय रा यघटनेचे २१ आ ण २३. सु ीम कोटाने या करणात ोकस टँ डी या संक पने ा उदार के े
आ ण या चका मा य के
Machine Translated by Google

जन हत या चका
gस ा हाय ो इ े क ोजे ट व ज मू आ ण का मीर रा य AIR SC a वयंसेवी सामा जक
सं ा पीप स यु नयन फॉर डेमो ॅ टक राइट् स ने सव याया याचे यायमूत दे साई यांचे वेध े यांना
उ े ून ह े या प ा ारे ऑग ट रोजी इं डयन ए ेसम ये का त झा े या एका बातमीनुसार ज मू
आ ण का मीर रा यात काम करणा या अनेक मजुरांना कामगार काय ांचा ाभ नाकार यात आ ा आ ण खाजगी
कं ाटदारांक डू न यांचे ोषण के े जात आहे. याया याने रट या चका हणून हे प वीकार े आ ण कामगार
आयु क सरकार यांना ज मू आ ण का मीर रा या ा भेट दे याचे नद द े आ ण कामगार प र तब चा
अहवा याया यात सादर के ा.

h रामकु मार व बहार रा य AIR SC म ये एक जन हत या चका सु ीम कोटात रामकु मार म ा

कायदे ीर मदत स मती भाग पूरचे अ य यांनी ाथना के होती क फे री कामगारांना कमान वेतन काय ाचा
ाभ नाकार यात आ ा होता आ ण नयो यांनी कमान वेतना या दरापे ा कमी द े . भाग पूर आ ण
सु तानगंज दर यान गंगा नद ओ ांडून फे रीचा ापार करणा या फे री मा कांनी असा यु वाद के ा क ते बहार
काने आ ण आ ापना कायदा या क म या अथानुसार आ ापना नाहीत आ ण प रणामी यांना
कमान वेतन न त कर यापासून तबं धत कर यात आ े आहे. कमान वेतन कायदा.

तवाद चा यु वाद फे टाळताना सव याया याने असे सां गत े क कमान वेतन कायदा चे क म
अ फे री मा कांना काय ा या क ेतून वगळत नाही आ ण फे रीचा ापार क म अ वये आ ापने या मुदतीत
येतो. बहार काने आ ण आ ापना कायदा प रणामी ते वे म ये येतात आ ण हणून यांना
कमान वेतन कायदा या तरतुद ागू होतात.

अ ा कारे या या चके ा परवानगी दे ऊ न याया याने रा य सरकार ा नणय द ा क संपूण रा यात कायरत
फे रीवा यांना कमान वेतन कायदा ागू कर याचा अ धकार आहे.

i मुके अडवाणी व म य दे रा य AIR SC भोपाळ ज ाती दगडखाण म ये बंधप त मजूर

अ त वात अस याची यता अस े या सावज नक कायक याकडू न आ े या त ारीव न सव याया याने
भोपाळ या ज हा दं डा धकारी यांना नद द े . दगडा ा भेट ा
Machine Translated by Google

उ खनन करा आ ण या खाण म ये कोणतेही बंधनकारक कामगार काम करत आहेत का ते ोधा. या नद ांचे पा न
क न ज हा दं डा धकारी यांनी घटना ळ पाहणी के आ ण कोणतेही बंधन नस याचे याया या ा कळव े .
ज ाती दगडखाणीत काम करणारे मजूर. j संथा परगणा अं योदय आ म व बहार रा य स .
SCC जन हत या चका नका काढताना याया याने याया याने
नयु के े या स मतीचा अहवा ा त के ा आ ण अहवा वीकार ा स मतीने ओळख या गे े या बंधप त मजुरांची
सुटका आ ण पुनवसन आ ण स मती या फार ची यतो अंम बजावणी कर याचे नद द े.

बहार रा य सरकार ा बंधप त कामगारां या सुटके साठ आ ण पुनवसनासाठ पुरे ी पाव े उच याचे नद
दे यात आ े होते जे बंधप त कामगार णा नमू न कायदा अंतगत यांचे घटना मक दा य व होते.

k ब राम व म य दे रा य AIR SC याया या या आदे ानुसार सुटका कर यात आ े या अनेक

बंधप त मजुरांचे पुरेसे पुनवसन झा े नाही आ ण ते ह ाखीचे जीवन जगत आहेत. सव याया याने क
सरकार ा यासाठ पुरेसा नधी दे याचे नद द े

बंधप त कामगार णा अंतगत तयार के े योजना. नमू न कायदा चार आठव ां या आत.

l आनंद बहारी व राज ान टे ट रोड ा सपोट कॉप रे न जयपूर AIR SC या ऐ तहा सक नका ात
सव याया याने के वळ कामगार काय ातच वेगळे योगदान द े नाही तर काय ा या नकषां या अनुप तीत
यायमूत या हताचे र ण कर यासाठ यायाधी ांची रचना मक भू मका दे ख ी द व . ावसा यक अपंग वामुळे
आव यक काम कर यासाठ अका अ मतेसाठ कामगार. सु ीम कोटाने औ ो गक ववाद कायदा या S.
c ची प रमाणे आ ण प रमाण वाढव े आहेत जे छांटणी या दा या अथा ी संबं धत आहेत.

मी एअर इं डया टॅ युटरी कॉप रे न व युनायटे ड े बर यु नयन ने नरी ण के े क समाजा या सव घटकांना

सामा जक सुर ा क याणकारी उपाय आ ण गरीब कामगारां या अपंग व आ ण अपंग व र कर याची संधी दे ऊ न
सं वधानाने याय द ा आहे. कामगार धोरण घटना मक आदे ा ी वसंगत कवा मू भूत ह कांचे अवमान करणारे
नसावे. कोणतीही सावज नक उ साही कवा सामा जक सं ाक कते
Machine Translated by Google

पीआयए या चका दाख क न पी डत गट कवा समाजाती घटकांची सम या यां या त ार चे समथन

कर यासाठ कवा मू भूत आ ण घटना मक अ धकारां या अंम बजावणीसाठ उ याया यात घेऊ न जा.

रा य कवा सावज नक अ धकारी कामगार काय ांची अंम बजावणी कर यात अय वी ठर े आ ण कामगारांना
यां या फाय ापासून वं चत ठे व े अ ा करणांम ये मू भूत अ धकारां या अंम बजावणीसाठ आ ण कामगारां या
क याणासाठ अ त र आधार हणून उ याया यांनी PII वाप न यां या रट अ धकार े ाची ा ती वाढव
आहे. बेक ायदे ीर रीतीने.

n पी. व वामी व. आं दे रा य AIR SC या करणात एका वयंसेवी सं ेने याया या ा

प ा ारे आं दे आ ण इतर भागाती अनेक ज ांती दगडखाण म ये बंधप त मजुरांचे अ त व अस याचा
आरोप के ा.
मो ा सं येने ओळख या गे े या बंधप त मजुरांचे यो य पुनवसन झा े नाही आ ण रा य सरकार बंधप त
कामगार नमू न काय ाती तरतुद चे पा न करत नस याचा आरोपही कर यात आ ा. याया याने ज हा
दं डा धकारी आ ण AWARE या त नधीने तपास क न अहवा सादर कर याचे आदे द े आ ण रा य
सरकार ा त ाप दाख कर यास सां गत े .

याया याने ता मळनाडू कनाटक आ ण ओ रसा रा यांना द ता स म या ापन कर याचे नद द े आ ण आं

दे रा यातून सुटका कर यात आ े या बंधप त मजुरां या पुनवसनासाठ तातडीने पाव े उच ावीत.

यांनी अहवा सादर क न के े या कारवाईबाबत याया य.

बा कामगार आ ण सावज नक या चका

बा कामगार हे मानवी ह क आ ण मानवी त ेच े उ ं घन आहे. बा क याण चळवळ बा कामगार था न कर या या उ े ाने

घटना मक आ ण कायदे ीर तरतुद असूनही मु ांना कारखाने आ ण औ ो गक आ ापनांम ये काम कर यास भाग पाड े जात
आहे आ ण ते मा का या ोषणा ा बळ पडत आहेत. भारत बा ह कां या क हे नवर वा री करणारा आहे कामा या
ोषण आ ण अमानवी प र त पासून बा कांचे संर ण कर यासाठ आ ण सव कार या बा मजुर ना तबं धत कर यासाठ
वचनब आहे. व वसाय आ ण औ ो गक येती बा मजुरीचे संपूण उ ाटन कर या या द ेने एक धाडसी पाऊ होते.

रा याचे कायदे आ ण वधायी धोरणांची अंम बजावणी करणे हे कायपा के चे आहे परंतु यायमंडळाने तयार के े या काय ांपे ा
या यक नका ांचा समाजावर जा त भाव पडतो.
Machine Translated by Google

बा मजुरी रोख या या आ ण तबं धत कर या या े ात याया यांनी मह वपूण भू मका बजाव आहे आ ण जन हत या चकांनी
मु ांचे ोषण आ ण बा मजुरी या अ यंत मह वा या मु ावर या यक स यतेची ा ती वाढव आहे.

a एम सी मेहता व ता मळनाडू रा य AIR SC या करणात सव याया याने असे ठरव े क मॅच

बॉ स कारखा यांम ये मु ांना कामावर ठे वता येण ार नाही जे उ पादन ये ी थेट जोड े े आहेत कारण ते मु ा या
अथाम ये धोकादायक रोजगार आहे. कामगार तबंध आ ण व नयमन कायदा . याया याने पुढे जोड े
क मु ांना पॅ कग येत कामावर ठे वता येई परंतु ते उ पादना या ठकाणापासून र अस े या ठकाणी के े
जावे जेण ेक न हान मु ांचा अपघात होऊ नये. या वाय नोकरीवर अस े या येक मु ाचा .चा वमा उतरव ा
पा हजे. आ ण याचा ी मयम नयो याने सेवेची अट हणून भरावा. पीप स यु नयन फॉर डेमो ॅ टक
राइट् स व. यु नयन ऑफ इं डया एआयआर एससी तवाद नी असा यु वाद के ा क मु ांचा
रोजगार कायदा आता बा कामगार तबंध कायदा ारे र के े ा रोजगारा या बाबतीत ागू
होत नाही. द ती ए याड क पां या बांधकामाती मु े कारण बांधकाम उ ोग ही या काय ा या अनुसूची या
भाग ब म ये न द के े या नाही. b सव याया याने हा यु वाद फे टाळू न ाव ा आ ण असे सां गत े
क बांधकाम धोकादायक व पाचे अस याने वषापे ा कमी वया या कोण याही मु ा ा बांधकाम कामा या
ठकाणी कामावर ठे वता येण ार नाही. c स ा हाय ो इ े क ोजे ट व ज मू आ ण का मीर रा य AIR
SC सव याया याने असे नमूद के े क बांधकाम काम एक धोकादायक याक ाप आहे हणून
वषापे ा कमी वया या मु ांना या कामासाठ कामावर ठे वता येण ार नाही.

d उ ी कृ णन व आं दे रा य AIR SC सव याया याने आप या या यक स यते ारे

नणय घेत ा क णाचा अ धकार जरी क ा म ये एक नद क त व हणून समा व आहे. घटने या
क मा या अथानुसार मू भूत अ धकार मान े जावे. रा यघटनेती २१ आ ण यामुळे चौदा वषापयत या बा कांना
हा अ धकार ागू करणे हे रा या या सव अवयवांचे बंधनकारक कत आहे. यायपा का हे दे ख ी रा याचे एक
मह वाचे अंग आहे असेही याया याने पुढे हट े आहे
Machine Translated by Google

मु ां या क याणा ी संबं धत बाब वर नणय घे यासाठ बो ाव े जाते ते हा ते ात ठे वणे. वषापयत या

मु ांना ण द यास बा मजुरी रोख यात आ ण कमी वया या मु ांना औ ो गक कवा इतर कामात रोजगार
दे यास न क च मदत होई .

न कष

सावज नक हत या चकां ारे उ याया यां या या यक स यतेने खरोखरच सामा जक यायाचे कारण व धत के े आहे जे
ामु याने समाजाती वं चत घटकां या दा ां ी संबं धत आहे याम ये कामगार समुदायाचा मोठा भाग आहे. समाजाती ीमंत
आ ण भाव ा वगा या वच वामुळे ते यां या घटना मक आ ण मानवी ह क वातं य आ ण वकासा या संध पासून वं चत रा ह े
आहेत. अ याचा रत ो षत आ ण वं चत कामगार आ ण कामगार जे सामा यतः गरीब आ ण गरजू आहेत यांना समानता ा त
कर यास स म हो यासाठ काय ाचे संर ण आ ण रा याकडू न मदत आव यक आहे. यासाठ अ यायकारक आ ण जाचक प र ती
र करणे आव यक आहे यात ते काम करत आहेत आ ण जगत आहेत. याया यांनी यां या या यक नणया ारे कामगार कायदे
आ ण कामगार काय ाती कमतरता आ ण ुट उघड के या आहेत. यायमूत भगवती यां या दात जेथे एखाद कवा
चा एक वग यांना मू भूत अ धकारां या उ ं घनामुळे कायदे ीर इजा झा आहे ती ग रबी कवा अपंग व कवा सामा जक
कवा आ थक ा वं चत तीमुळे याया यीन नराकरणासाठ याया यात जा यास असमथ आहे. सावज नक कृ तीचा कोणताही
सद य आट. कवा आट. अंतगत सुटके साठ याया यात जाऊ कतो जेण ेक न ब घटकांसाठ मू भूत अ धकार
अथपूण होऊ कती .