SAÙN LAÙ PHOÅI

MUÏC TIEÂU HOÏC TAÄP

1. Moâ taû hình daïng saùn tröôûng thaønh.
2. Trình baøy chu trình phaùt trieån cuûa
saùn laù phoåi
3. Neâu caùc phöông phaùp chaån ñoaùn
4. Trình baøy phöông phaùp chaån ñoaùn
vaø döï
phoøng beänh.
Trên thế giới có hơn 40 loài sán lá phổi, trong đó
có trên 10 loài gây bệnh ở người, chủ yếu
là loài Paragonimus westermani, còn ở Việt
Nam là loài Paragonimus heterotremus
 1. HÌNH THEÅ
1.1 Con tröôûng thaønh :
– Thân dầy, có mặt lưng lồi, mặt bụng dẹp giống
như hạt cà phê
– Dài 0,8-1,6 mm x 4-8 mm, trên thân có nhiều gai
nhỏ.
– Đĩa hút bụng và đĩa hút miệng bằng nhau.
– Manh tràng ngoằn ngoèo. Lỗ sinh dục sau đĩa hút
bụng
 SAÙN LAÙ PHOÅI
Paragonimus westermani
 SAÙN LAÙ PHOÅI
Paragonimus westermani
 1.2 Tröùng :

– Màu nâu sậm, bầu dục,

có nắp
– 80-120 µm x 45-60 µm
– Vỏ dầy, nhất là phía đối
diện với nắp
– Bên trong chứa phôi bào
Tröùng SAÙN LAÙ PHOÅI
 Chu trình phaùt trieãn cuûa saùn laù phoåi
Sán trưởng thành Trứng theo phân ra ngoài
( phoåi/ngöôøi, choù, meøo ) gặp nước

Ngöôøi ăn caùc loaøi giaùp xaùc coøn soáng Nở ra AT LÔNGTƠ

(miracidium)

Chui vào Ốc Melania

HẬU AT
(metacercaria)
BÀO TỬ NANG
(Sporocyst)

AT ñuoâi baùm vaøo loaøi giaùp xaùc

(cua,toâm) Redia 1, Redia 2 Ốc Melania

Rời ốc, ATđuôi

bơi vào trong nước (cercaria)
 Semisulcospira lipertina
là ốc quan trọng nhất đối với P. westermani
Cua đá ( Potamicus tananti )
Metacercariae of Paragonimus westermani
Ấu trùng sán lá phổi trong
Cua đá ( Potamicus tananti )
Loài tôm mang ấu trùng sán lá phổi
 3 . DÒCH TEÅ

- Bệnh thường gặp những nơi có tập quán ăn cua

tép sống hoặc giã nát tôm lấy nước chữa bệnh.
- Ở Châu Phi, bệnh do Paragonimus africanus
- Ở Châu Mỹ bệnh do P. kellicoti.,.
- Ở Việt Nam bệnh gặp ở vùng Sìn Hồ Lai Châu
nơi người dân có tập quán ăn cua đá nướng
chưa chín . Bệnh còn được xác định lưu hành ở
Sơn La, Hòa Bình, Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang,
Lạng Sơn, Nghệ An
 10 tỉnh có bệnh sán lá phổi tung hoành
Nghiên cứu về bệnh sán lá phổi tại Việt Nam trong khuôn khổ
đề tài cấp Bộ Y tế do PGS-TS Nguyễn Văn Đề chủ trì đã
xác định tại 10 tỉnh có bệnh sán lá phổi lưu hành.
- Lục Yên (Yên Bái), tỷ lệ người nhiễm là 10,9%.
- Sìn hồ (Lai Châu), tỷ lệ người nhiễm là 6,4-7,4%. Có tới 14
xã có bệnh sán lá phổi.
- Thuận Châu (Sơn La), 0,2-9,5%; Mộc Châu (Sơn La) 3,4-
15%
- Đà Bắc (Hoà Bình) 3,3-11,3% và có 8/10 huyện thị tỉnh Hoà
Bình có bệnh sán lá phổi.
Tập quán ăn cua nướng và các hình thức ăn cua chưa nấu
chín còn phổ biến ở những vùng có bệnh sán lá phổi lưu
hành. Chẳng hạn, tại một số địa phương có tỷ lệ ngừơi bị
sán lá phổi cao như:
Sìn hồ (Lai Châu) có tỷ lệ người ăn cua nướng 72,5%
Thuận Châu (Sơn La) có tỷ lệ người ăn cua nướng 90%
Mộc Châu (Sơn La) có tỷ lệ người ăn cua nướng 72,2%.

Trên thực nghiệm, cho thấy: trong cua nướng vàng vỏ, ấu
trùng sán lá phổi còn sống 65% và trong cua nướng cháy
vỏ, ấu trùng sán lá phổi còn sống 23,3%. Do đó ăn cua đá
(cua suối) nướng có nguy cơ mắc bệnh sán lá phổi là rất
cao.
6 cua thu được ở Yên Bái có
chứa ấu trùng sán lá phổi.
 4. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH

– Nang sán trong phổi to bằng đầu ngón tay, có

khi nối tiếp thành chuổi nang.
– Triệu chứng thông thường là ho, khạc đàm có
màu rỉ sét, đau xuyên ngực. Đôi khi khạc ra máu
dễ lầm với bệnh lao, ngay cả X quang cũng khó
phát hiện.
– Khi sán đi lạc chỗ tuỳ vị trí ký sinh mà triệu
chứng khác nhau. Ở não gây động kinh, nhức
đầu, rối loạn ý thức. Ở gan gây áp xe gan.
Dog lung infected with Paragonimus westermani
 5. CHAÅN ÑOAÙN

- Ho ra máu ( thường ra ít một lẫn với đờm, mầu đỏ

tươi, hoặc đỏ thẫm, hoặc mầu rỉ sắt, cũng có khi
ho ra nhiều máu tươi một lúc).
- Ho ra máu từng đợt trong năm và có khi kéo dài
trong nhiều năm.
- Thường không kèm theo sốt
Một cậu bé ở Lục Yên, Yên Bái suýt chết vì sán lá
phổi do thói quen ăn cua đá nướng
Xét nghiệm:
Trực tiếp :
 Tìm trứng SLP trong ñôøm, phaân để xác định bệnh.
 Beänh nhaân coù mang SLP nhöng do saùn non chöa ñeû
tröùng hay khoâng khaïc ñöôïc ñôøm seõ khoâng thaáy ñöôïc
tröùng.
 Baïch caàu toan tính taêng.

Gián tiếp : kỹ thuật chẩn đoán miễn dịch.

 Elisa: khaùng nguyeân hoøa tan ñöôïc ñieàu cheá töø SLP
tröôûng thaønh laáy töø choù taïi Sín Hoà.
 6. ÑIEÀU TRÒ

- Praziquantel: 25mg/Kg x 3 lần/ngày trong 5-10

ngày.
- Bithionol (Bitin) 20-30 mg/ngàyx20-30 ngày uống
cách nhật.
- Bilevon 2mg/kg liều duy nhất.
 7. DÖÏ PHOØNG

Không ăn sống cua đá hoặc cua chưa

nấu chín dưới mọi hình thức như:
cua nướng, mắm cua, uống nước cua
sống...