Dalawang Uri ng Pananaliksik

• Batayang pananaliksik ay pananaliksik na pumupuno sa

kaalamang wala sa atin; sinusubukan nitong malaman
ang mga bagay na hindi palaging direktang nalalapat o
kapaki-pakinabang kaagad.

• Ang Isinapraktikang pananaliksik ay isang pagsasaliksik

na naghahangad na sagutin ang isang katanungan sa
totoong mundo at upang malutas ang isang problema.
ETIKA SA PANANALIKSIK

• Ang etika sa pagsasaliksik ay nagbibigay ng mga

alituntunin para sa responsableng pag-uugali ng
pagsasaliksik. Bilang karagdagan, tinuturuan at
sinusubaybayan nito ang mga siyentipiko na nagsasagawa
ng pagsasaliksik upang matiyak ang isang mataas na
pamantayang etikal. Ang sumusunod ay isang
pangkalahatang buod ng ilang mga prinsipyong etikal:
Katapatan

• Matapat na iulat ang datos, mga resulta,

pamamaraan, at katayuan sa pananaliksik o
publication.Huwag gumawa-gawa, palsipikahin, o
gawing mali ang paglalarawan ng datos.
Obhetibo

• Sikaping maiwasan ang bias sa disenyo ng pang-

eksperimento, pagtatasa ng datos, interpretasyon ng
datos, pagsusuri ng datos mula sa kapwa (Peer
Observation), mga pasya ng mga kasangkot, grant
writing, patotoo ng dalubhasa, at iba pang mga
aspeto ng pagsasaliksik.
Integridad

• Panatilihin ang iyong mga pangako at

kasunduan; kumilos nang may katapatan;
magsumikap para sa pagkakapare-pareho ng
pag-iisip at pagkilos.
Pag-iingat

• Iwasan ang mga pabaya na pagkakamali at

kapabayaan; maingat at kritikal na suriin ang
iyong sariling gawa at ang gawain ng iyong mga
kapantay. Itago ang mabuting tala ng mga
aktibidad sa pagsasaliksik.
Pagiging bukas

• Ibahagi ang datos, mga resulta, ideya, kagamitan

at mapagkukunan (sources). Maging bukas sa
pagpuna at mga bagong ideya.
Paggalang sa Pag-aari ng Intelektwal

• Igalang ang mga may-ari, copyright, at iba pang

anyo ng intelektuwal na pag-aari. Huwag gumamit
ng hindi nai-publish na data, mga pamamaraan, o
mga resulta nang walang pahintulot. Magbigay ng
kredito kung saan dapat bayaran ang kredito.
Huwag kailanman mag-plagiarize.
Pagkumpidensyal

• Protektahan ang kumpidensyal na mga komunikasyon,

tulad ng mga papel o gawad na isinumite para sa
paglalathala, mga tala ng respondente, mga lihim sa
kalakalan o militar, at mga tala ng respondente.
Responsableng Publikasyon

• I-publish upang maisulong ang pagsasaliksik at

iskolarsip, hindi upang maisulong ang iyong
sariling karera lamang. Iwasan na masayang at
magkaroon ng kaparehong publikasyon.
Responsableng Pagmonitor

• Tumulong upang matuto ang mga mag-aaral at

payuhan ang mga ito nang tama. Itaguyod ang
kanilang kapakanan at payagan silang gumawa ng
kanilang sariling mga desisyon.
Paggalang sa Mga Kasosyo

• Igalang ang iyong mga kasamahan at tratuhin sila

nang patas.
Pananagutang Panlipunan

• Sikaping itaguyod ang kabutihang panlipunan at

maiwasan o mabawasan ang mga pinsala sa
lipunan sa pamamagitan ng pagsasaliksik,
edukasyon sa publiko, at adbokasiya.
Iwasan ang Diskriminasyon

• Iwasan ang diskriminasyon laban sa mga

kasamahan o mag-aaral batay sa kasarian,
lahi, etnisidad, o iba pang mga kadahilanan
na hindi nauugnay sa kanilang agham at
integridad sa siyensya.
Kakayahan

• Panatilihin at pagbutihin ang iyong sariling

propesyonal na kakayahan at kadalubhasaan sa
pamamagitan ng habang-buhay na edukasyon at
pag-aaral; gumawa ng mga hakbang upang
maitaguyod ang kakayahan sa agham sa kabuuan.
Legalidad

• Malaman at sundin ang mga nauugnay na batas

at mga patakaran sa institusyonal at gobyerno.
Pangangalaga sa mga hayop

• Ipakita ang wastong paggalang at pangangalaga sa

mga hayop kapag ginagamit ang mga ito sa
pagsasaliksik. Huwag magsagawa ng hindi
kinakailangan o hindi magandang disenyo ng mga
eksperimento sa hayop.
Proteksyon ng Mga Paksa ng Tao

• Kapag nagsasagawa ng pagsasaliksik sa mga paksa

ng tao, sikaping maiwasan ang mga pinsala at
panganib at mas isipin ang mga benepisyo ng
pananaliksik; igalang ang dignidad, pagkapribado,
at awtonomiya ng tao o ng respondente.
 PANANAGUTAN NG PANANALIKSIK

KATAPATAN – ang pinakapangunahing pananagutan ng isang

mananaliksik.  Ito ay kailangang maipamalas niya sa mga
pagkilala ng kanyang pinagkunan ng datos o
impormasyon.  Nangangahulugan ito na:

•1.Kinikilala ng mananaliksik ang lahat ng pinagkunan niya ng

datos.
•2.Bawat hiram na termino at ideya ay kanyang ginagawan ng
karampatang tala.
• 3. Hindi siya nagnanakaw ng mga salita ng iba kundi sinisipi
ito at binibigyan ng karampatang pagkilala.
• 4. Hindi siya nagkukubli ng datos para lamang palakasin o
pagtibayin ang kanyang argument o para ikiling ang kanyang
pag-aaral sa isang particular na pananaw.
• 5 Ayon kay Atienza, ang pinakamahalagang pananagutan ay
ang pagtiyak na mapaninindigan ng mananaliksik ang lahat
ng interpretasyon ng kanyang binuo batay sa kanyang
masinop at maingat na pagsusuri ng kanyang mga datos na
nakalap.
Ang Isyu ng Plagyarismo

• Ang plagyarismo ay pangongopya ng datos, mga ideya,

mga pangungusap, buod at balangkas ng isang akda,
programa, himig, at iba pa, hindi kinikilala ang
pinagmulan o kinopyahan.
• 
• Ito ay isang uri ng pagnanakaw at pagsisinungaling dahil
inaangkin mo ang hindi iyo.
• Ito ay may sinusunod na etika/ Code of Ethics
• —  Sa etika ng pananaliksik, itinuturing na
napakalaking kasalanan ang plagyarismo.
• —  Ito ay may kabigatang parusa.
• —  Ito ay magdudulot ng kahihiyan sa isang taong
may pinag-aralan.
• Noong 1996, si Atienza at ang kanyang mga
kasamahan ay nagtala ng ilang mga halimbawa ng
plagyarismo at mga kaparusahang maaaring
ipataw sa plagyarista
• Kung ginamit ang orihinal na termino o mga salita, hindi ipinaloob
sa panipi o hindi itinala ang pinagkunan.
• —  Kung hiniram ang ideya o mga pangungusap at binago ang
pagkapahayag, ngunit hindi kinilala ang pinagmulan.
• —  Kung namulot ng mga ideya o mga pangungusap mula sa iba’t
ibang akda at pinagtagni-tagni ang mga ito ngunit hindi kinilala ang
mga pinagkunan
• —  Kung isinalin ang mga termino, ideya, pahayag, at dahil nasa
ibang wika na ay inangkin na at hindi itinala na isalin ang mga ito, 
• —  
• Kung ninanakaw ang bahagi ng isang disenyo,
balangkas, himig, at hindi kinilala ang pinagkunan
ng “insipirasyon”, at
• —  Kung ginamit ng isang mananaliksik ang mga
datos na pinaghirapan ng iba at ipinalabas niyang
siya ang nagkalap ng mga datos na ito. 
Parusang maaaring ipataw sa isang plagyarista ay ang
mga sumusunod:

• Pinakamagaang parusa na para sa mga estudyante na mabigyan ng 5.0 (lagpak na

marka)para sa kurso,
• —  Kung mapatutunayan na matindi ang pagnanakaw na ginawa, maaaring patalsikin
ang estudyante sa universidad.
• —  Kahit nakagradweyt na ang estudyante at ilang taon na ang nakalipas, ngunit
natuklasan na ang kanyang pananaliksik ay kinopya, maaari siyang tanggalan ng digri
o
• —  Maaari ring ihabla ang sinumang nangongopya batay sa Intellectual Property
Rights Law at maaaring sentensyahan ng multa o pagkabilanggo. 
• 
• 
•