SINH LÝ ĐIỀ U NHIỆ T

BS NGUYỄ N MINH QUÂ N

Mục tiêu học tập:
1. Trình bày được các nguyên nhân sinh nhiệt và các phương thức thải
nhiệt.
2. Trình bày được cung phản xạ điều nhiệt
3. Trình bày được các cơ chế chống nóng và chống lạnh.
4. Trình bày được các biện pháp điều nhiệt riêng của loài người
 Thân nhiệt (nhiệt độ cơ thể) luôn hằng định, không bị thay đổi theo
nhiệt độ môi trường, đảm bảo cho mọi quá trình chuyển hoá trong cơ
thể diễn ra bình thường được duy trì nhờ quá trình điều nhiệt, đảm bảo
cân bằng giữa sinh nhiệt và thải nhiệt.
THÂN NHIỆT
- Thân nhiệt trung tâm đo được ở vùng sâu (trực tràng, miệng, nách)
thường ổn định, không phụ thuộc vào điều kiện môi trường
- Thân nhiệt ngoại vị đo được ở vùng vỏ (da), thấp hơn thân nhiệt trung
tâm, bị ảnh hưởng bởi môi trường
- Thân nhiệt chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố sinh lý và bệnh lý như
tuổi, nhịp ngày đêm, chu kỳ kinh nguyệt, vận cơ, nhiễm khuẩn, suy dinh
dưỡng…
SINH NHIỆT
Mọi nguyên nhân làm tăng tiêu hao năng lượng đều làm tăng sinh
nhiệt như chuyển hoá cơ sở, vận cơ, tiêu hóa, cơ thể đang phát
triển, phụ nữ có thai...
CÁC PHƯƠNG THỨC TRAO ĐỔI NHIỆT
● Truyền nhiệt trực tiếp.
● Truyền nhiệt đối lưu.
● Bức xạ nhiệt.
● Bay hơi nước
Đổ mồ hôi qua da: Khi bốc hơi, nước “kéo theo” một lượng nhiệt ~ 580
Kcal/1 lít nước. Lượng nước bay hơi phụ thuộc vào độ ẩm không khí và
gió.
Bay hơi nước qua đường hô hấp: là nước do các tuyến tiết nước của
niêm mạc đường hô hấp tiết ra để làm ẩm không khí hít vào, phụ thuộc
vào thông khí phổi.
● Bilan nhiệt = Nhiệt chuyển hóa – nhiệt bay hơi nước ± nhiệt bức xạ ±
nhiệt truyền
 CUNG PHẢN XẠ ĐIỀU NHIỆT

● Bộ phận nhận cảm

● Đường truyền vào: sừng sau tuỷ, bắt chéo sang bên đối
diện, dừng ở đồi thị rồi lên vỏ não.
● Trung tâm: vùng hạ đồi
● Đường truyền ra: gồm cả đường thần kinh và đường
thể dịch.
- Đường thần kinh: đến các trung tâm giao cảm ở sừng
bên tủy sống => co cơ, giãn mạch, tăng chuyển hóa tế
bào. Và đến nơron vận động ở sừng trước tủy => trương
lực cơ, gây run, thông khí phổi.
- Đường thể dịch. Vùng dưới đồi => thùy trước tuyến yên
(TSH, ACTH) => tuyến giáp, tuyến vỏ thượng thận =>
chuyển hóa ở các mô.
● Cơ quan đáp ứng: là tất cả các tế bào của cơ thể, đặc
biệt là các tế bào cơ, mạch máu, tuyến mồ hôi.
BIỆN PHÁP ĐIỀU NHIỆT RIÊNG CỦA LOÀI NGƯỜI
Tạo vi khí hậu, chọn quần áo thích hợp, chế độ ăn phù hợp và rèn luyện để
tăng khả năng thích nghi.
RỐI LOẠN THÂN NHIỆT.
● Sốt: thân nhiệt cao hơn bình thường, do nhiều nguyên nhân nên.
● Say nắng, say nóng: cơ thể không thải được nhiệt, gây tình trạng hoa
mắt, chóng mặt, choáng váng, da nóng, mê sảng và bất tỉnh, shock tuần
hoàn do mất nước và điện giải.