პაციენტის პირველადი და მეორადი შეფასება

მიზანი

პაციენტის შეფასების და მართვის სისტემატიზირებული

მიდგომა
სწრაფი და ზუსტი შეფასება
რეანიმაცია და სტაბილიზაცია პრიორიტეტების მიხედვით
საჭიროებებისა და შესაძლებლობების განსაზღვრა
საბოლოო მკურნალობისთვის ტრანსპორტირების
ორგანიზება
ოპტიმალური დახმარების უზრუნველყოფა

2
 კონცეფცია

შეფასებისა და მართვის უნიფიცირებული მიდგომა

პირველ რიგში სიცოცხლისთვის საშიში მდგომარეობის
აღმოჩენა და მართვა
ნაკლებად საშიში დაზიანებების გამოვლენა საკმარისი
დროის არსებობის დროს

3
 პირველადი შეფასება

პირველადი შეფასება უზრუნველყოფს სიცოცხლისთვის

საშიში მდგომარეობების გამოვლენას
სიცოცხლისთვის საშიში მდგომარეობების მართვა უნდა
ჩატარდეს მათი გამოვლენისთანავე
ზოგიერთი სიცოცხლისთვის საშიში მდგომარეობა
გარეგნულად არ გამოვლინდება
- შინაგანი სისხლდენა
- თავის ტვინის ტრავმული დაზიანება

4
 პირადი დამცავი აღჭურვილობა

პირად დამცავ აღჭურვილობაში შედის:

ხელთათმანები
სათვალეები
ნიღაბი
სამედიცინო ტანსაცმელი

უზრუნველყავით დაბინძურებული საგნების სათანადო

გამოყენება/განადგურება!

5
 პირველადი შეფასება

D: გარემოს უსაფრთხოება
R: ცნობიერების შეფასება
X: გარეგანი სისხლდენის შეჩერება
A: სასუნთქი გზების შეფასება ხერხემლის კისრის ნაწილის დაცვით
B: სუნთქვა
C: ცირკულაცია
D: ნევროლოგიური სტატუსი
E: გაშიშვლება და ჰიპოთერმიის პრევენცია

ადექვატური რესურსების პირობებში ჩაატარეთ ერთდროულად

6
 პირველადი შეფასება

რა არის პაციენტის 10 წამის განმავლობაში სწრაფი

შეფასების
მარტივი გზა?
წარმოადგენეთ თავი
კითხეთ პაციენტს სახელი
კითხეთ პაციენტს რა მოხდა

7
 პირველადი შეფასება

ადექვატური პასუხი ადასტურებს

A: სასუნთქი გზების გამავლობას
B: ჰაერის საკმარის რაოდენობას მეტყველებისთვის
C: საკმარის პერფუზიას ტვინის ფუნქციონირებისთვის
D: ნათელ ცნობიერებას

8
 კისრის საყელო

კისრის საყელო არის დამხმარე საშუალება და არ უზრუნველყობს კისრის 100%

ფიქსაციას !!!

9
 კისრის საყელო
• ზომის აღება-ქვედა ყბასა და ლავიწის ძვალს შორის
• ძირითადი ჩვენებები-სიმაღლიდან
ვარდნა,ავტოსაგზაო შემთხვევა (ტრავმის
მექანიზმიდან გამომდინარე როცა ეჭვი გაქვთ
ხერხემლის კისრის ნაწილის ტრავმაზე აუცილებელია
კისრის საყელოს გამოყენება)
• ძირითადი უკუჩვენებები-ქვედა ყბის ან ლავიწის
ძვლის მოტეხილობა,შესაბამისი ზომის კისრის
საყელოს არ ქონა.
10
პრიორიტეტები მოზრდილებში, ბავშვებში, მოხუცებში და
ორსულებში ერთია
გასათვალისწინებელია ასაკთან დაკავშირებული
ანატომიურ-ფიზიოლოგიური თავისებურებები
სიცოცხლისთვის საშიში მდგომარეობების გამოვლენა და
მათი მართვა ხდება ერთდროულად

11
არ გადაიტანოთ თქვენი ყურადღება ვიზუალურად
დრამატულ, მაგრამ სიცოცხლისთვის არასაშიშ
დაზიანებებზე
სიცოცხლისთვის საშიში დაზიანება შეიძლება სხვაგან
იმალებოდეს

12
 X: გარეგანი სისხლდენის შეჩერება

შეაჩერეთ სისხლდენა
პირდაპირი ზეწოლა
ტურნიკეტი

სსიპ "სასწრაფო სამედიცინო დახმარების ცენტრი“ 13

 A: სასუნთქი გზები

პირის და ცხვირის ღრუს

დათვალიერება
განთავისუფლება
ზედა სასუნთქი გზების გახსნა
მანუალურად ან დამხმარე
საშუალებით

14
 B: სუნთქვა და ვენტილაცია

სასუნთქი გზების გამავლობა არ

უზრუნველყოფს ადეკვატურ
ვენტილაციას
ფილტვების აუსკულტაცია
აუცილებელია განხორციელდეს ამ
ეტაპზე
გულმკერდის ინსპექციით და
პალპაციით შესაძლებელია
დაზიანებების გამოვლენა, რომელიც
იწვევს ვენტილაციის დარღვევას

15
სუნთქვის სიხშირე შეიძლება დაიყოს 5
კატეგორიად
− აპნოე 2
− ნელი 2-10
− ნორმალური 10-20
− სწრაფი 20-30
− ძალიან სწრაფი 30

16
 C: ცირკულაცია

პულსის განსაზღვრა (სხივის არტერიაზე)

კაპილარული ავსება
კანის მდგომარეობის შეფასება
 ფერი
 ტემპერატურა

17
 D: ნევროლოგიური სტატუსი

ცნობიერების სწრაფი შეფასება - AVPU

A: ნათელი ცნობიერება
V: რეაგირებს ბგერით
გამღიზიანებელზე
P: რეაგირებს ტკივილის
გამღიზიანებელზე
U: არ რეაგირებს გამღიზიანებელზე

დაქვეითებული ცნობიერების დროს

განისაზღვროს გლიკემია

18
გუგების მდგომარეობა

19
 გლაზგოს კომის შკალა GCS
თვალის გახელა (E) ვერბალური პასუხი (V)
4 = სპონტანური 5 = შესაფერისი,
3 = ჩაძახილზე ორიენტირებული
2 = ტკივილზე 4 = აბნეული,
1 = პასუხი არ არის დეზორიენტირებული
3 = შეუსაბამო, არა ადეკვატური
2 = გაურკვეველი, ლუღლუღი
1 = პასუხი არ არის
თუ პაციენტი უკვე დაინტუბირებულია ვერბალური პასუხი შეაფასეთ 1 ქულით
მოტორული პასუხი (M)
6 = ასრულებს დავალებებს
5 = ახდენს ტკივილის
ლოკალიზაციას
4 = იშორებს ტკივილს, ვერ
ახდენს ტკივილის
ლოკალიზაციას
3 = დეკორტიკაციული პოზა
2 = დეცერებრაციული პოზა
1 = პასუხი არ არის
ჯამი = E + V + M
ჯამი = 4 + 5 + 6 = 15 ქულა
ჯამი = 1 + 1 + 1 = 3 ქულა
 GCS განსაზღვრავს პაციენტის გამოსავალს
ცნობიერების დონის დაქვეითება მიუთითებს:
- ცერებრული ოქსიგენაციის და/ან პერფუზიის დარღვევაზე
- ტვინის პირდაპირ დაზიანებაზე
გამორიცხეთ ჰიპოგლიკემია, ალკოჰოლის და
ნარკოტიკების ზემოქმედება

21
 E: გაშიშვლება და გარემო (ტემპერატურის კონტროლი)

გაშიშვლება ხელს უწყობს ფარული

დაზიანებების გამოვლენას
მნიშვნელოვანია პაციენტის
ტემპერატურა და არა პერსონალის
კომფორტი
შემთბარი ინტრავენური ხსნარები
გარემოს თბილი ტემპერატურის
შენარჩუნება
სისხლდენის ადრეული შეჩერება

22
 გაშიშვლება

მაკრატლის დახმარებით
ტანსაცმელი გაჭერით შუა ხაზებზე
შუა ხაზის ადგილას თუ არის
ცეცხლნასროლი ან და ცივი
იარაღის კვალი ნუ დააზიანებთ

23
საიმობილიზაციო ფარზე გადაყვანა

24
პირველადი შეფასებით მიღებული მონაცემებით
განსაზღვრეთ:
პაციენტი კრიტიკულია
პაციენტი ჯერ არ არის კრიტიკული
პაციენტი არ არის კრიტიკული
პაციენტის მდგომარეობა საჭიროებს დაუყოვნებელ
ტრანსპორტირებას:
განსაზღვრეთ პაციენტის ტრანსპორტირების ფორმა
შეარჩიეთ პაციენტის შეფუთვის/იმობილიზაციის სახეობა
სწორად შეარჩიეთ მიმღები სამედიციცინო დაწესებულება
დროულად მოახდინეთ მიმღები სამედიცინო დაწესებულების
ინფორმირება
შეავსეთ საჭირო სამედიცინო დოკუმენტაცია
გააგრძელეთ პაციენტის მართვა ტრანსპორტირების დროს
ჩაატარეთ მეორადი შეფასება ტრანსპორტირების დროს

25
 დახმარების არჩევანი: კრიტიკული პაციენტი

პირველადი დათვალიერებისა და საწყისი ღონისძიებების

დასრულებისთანავე აუცილებელია პაციენტის სათანადო შეფუთვა
და ტრანსპორტირებისთვის მომზადება

სითხით რეანიმაცია
რინგერ ლაქტატი არჩევის ხსნარია
ორი მსხვილსანათურიანი კათეტერი (14-16 G)
პროცედურები უნდა განხორციელდეს ტრანსპორტირების დროს

26
 მეორადი დათვალიერება

სასიცოცხლო ნიშნები
SAMPLE ანამნეზი
ნევროლოგიური გამოკვლევა
თავიდან ფეხებამდე გამოკვლევა
ხშირი განმეორებითი შეფასება

27
 სასიცოცხლო ნიშნები

პულსი

წნევა

სუნთქვა

ტემპერატურა

28
S სიმპტომები და ნიშნები

A ალერგიები

M მედიკამენტები

P წარსული სამედიცინო ისტორია

L ბოლო კვება

E რა მოხდა?

29
 ტკივილის მართვა

განიხილეთ ანალგეზია კიდურების იზოლირებული დაზიანებისა

და ხერხემლის მოტეხილობის დროს

გატიტრეთ IV ნარკოტიკები მცირე დოზებით

ჭარბმა მედიკამენტებმა შეიძლება გააძნელოს ნევროლოგიური

ფუნქციის შეფასება და მუცლის გასინჯვა
ინტრავენური NSAID ანალგეტიკები ჰიპოქსემიის და
ჰიპოვოლემიის კორექციის შემდეგ.

30
 კომუნიკაცია და დოკუმენტაცია

შეატყობინეთ მიმღებ დაწესებულებას დროულად, რათა მოხერხდეს

რესურსების მობილიზაცია (ტრავმის ჯგუფი)
გადაეცით საჭირო ინფორმაცია პაციენტზე, შემთხვევაზე,
გამოვლენილ სიმპტომებზე, მკურნალობასა და მის ეფექტურობაზე
გარკვევით ჩამოაყალიბეთ საჭირო ინფორმაცია, რომელიც მოიცავს
პაციენტის მდგომარეობას, გამოკვლევის შედეგებს, მკურნალობას,
მის ეფექტურობას და ტრანსპორტირების ადგილს

31
 შეჯამება
პაციენტის სისტემატიზირებული და საფეხურებრივი შეფასება
განაპირობებს სიცოცხლისათვის საშიში დაზიანებების ადრეულ
გამოვლენას და მათ ეფექტურ მართვას საბოლოო მკურნალობის
ჩატარებამდე
მოახდინეთ კრიტიკული პაციენტის სწრაფი ტრანსპორტირება
უახლოეს შესაბამის დაწესებულებაში
განახორციელეთ არაკრიტიკული პაციენტის სრული შეფასება და
დახმარება
გადაეცით და დოკუმენტურად გააფორმეთ ძირითადი ინფორმაცია

32