CHƯƠNG 1

LÝ LUẬN MÁC - LÊNIN

VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP
LUẬT
Khi nghiên cứu sự vật và hiện tượng, Mac
Lenin nghiên cứu các sự vật hiện tượng theo
chủ nghĩa duy vật biện chứng, nhìn sự vật
một cách khách quan toàn diện, đặt cơ sở vật
chất lên hàng đầu theo từng giai đoạn lịch sử
nhất định.
 I. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU CỦA LÝ LUẬN
MÁC – LÊNIN VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP
LUẬT
a
 Nguyên nhân, điều kiện phát sinh nhà
nước và pháp luật.

 Quy luật phát triển nhà nước và pháp

luật.

 Thay thế kiểu nhà nước và pháp luật

này bằng kiểu nhà nước và pháp luật
khác.

 Bản chất, hình thức, chức năng của

nhà nước và pháp luật, đặc biệt là nhà
nước và pháp luật xã hội chủ nghĩa.

 Mối quan hệ hữu cơ giữa nhà nước

và pháp luật. #
 II. NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC
1. Các quan điểm phi Mác – xít (không theo chủ nghĩa
Mac)
Thuyết “Thần học”: NN do Thượng đế sáng tạo ra
=> Nhà nước sẽ tồn tại một
cách bất biến, vĩnh cữu.
Không ai triệt để được nhà
nước. Sự phục tùng quyền
lực của nhà nước là đương Tồn tại trong mọi xã hội
nhiên=> duy tân. Thời kì
Hệ quả
phong kiến.
Sự phục tùng quyền lực NN
là đương nhiên

#
 Thuyết khế ước: Nhà nước ra đời là hết
quả của một khế ước được ký kết
Nhà nước ra đời là kết quả
của sự thoả thuận bởi 1 nhóm
người. con người sinh ra là Ý
bình đẳng như nhau nhưng Sự
chí
không đủ sức mạnh để bảo thoả
vệ bản thân khỏi thế lực xấu
=> ký khế ước để hợp tác bảo
thuận
vệ nhau tạo nên nhà nước, đó
NHÀ NƯÓC
là sự thoả thuận. Nếu không
bảo vệ được => huỷ thoả
thuận ‘+ đổi người

Ý chí Sự
thoả
thuận#
 Thuyết vũ lực:

Nhà nước nằm trong tay kẻ

mạnh, ai có sức mạnh thì
nắm giữ nhà nước => Phản
động, phản khoa học, cổ xuý
cho bạo lực.

#
 Theo CN Mác-Lênin:
Khi thực hiện nghiên cứu
Nhà nước là một hiện
theo duy vật biện chứng =>
tượng xã hội mang tính lịch
sử, không cùng xuất hiện
với loài người mà chỉ xuất
hiện khi xã hội phân thành
giai cấp và mâu thuẫn giai
cấp không thể điều hòa
được.

#
Mọi người cùng làm, cùng
chia đều của cải, chưa có dư #
#
Biết sử dụng lửa:

#
• Biết cư trú nhà cửa:

#
#
• Biết chế tác kim loại:

#
 • 3 lần phân công lao động trong
xã hội

Chăn nuôi tách Thủ công nghiệp Thương nghiệp

trồng trọt ra đời

Nhà nước ra đời  Giàu >< nghèo

 CN><NL gay gắt
1. Trồng trọt chăn nuôi tách ra: tạo nên cơ sở vật chất, tư liệu sản xuất
nhiều hơn.
2. Tìm ra được lửa => thủ công nghiệp.
3. Thương nghiệp ra đời => csvc được tạo ra nhiều hơn, của cải dư
thừa => chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất => thị tộc, bộ lạc xâm
chiếm giành lãnh thổ => tchủ nô, nô lệ => hình thành giai cấp =>
mâu thuẫn không thể điều hoà => #
#
#
#
Đoàn nô lệ đang bị chủ nô dẫn
giải

#
Bán đấu giá nô lệ

#
Thuyền chở nô lệ

#
Chợ nô lệ

#
 Huyết thống
Thị tộc
Quyền lợi xã hội
Thị tộc…. Tuø tröôûng
Hoäi
ñoàng Thuû lónh
Bộ tộc Bộ tộc Quaân söï
thị
tộc
Bộ Lạc
#
Sự phát triển của
chế độ tư hữu về
tư liệu sản xuất NHÀ NƯỚC
Nhu caàu RA ĐỜI
Mâu thuẫn giai cấp
không thể điều hòa
được

#
 Ñònh nghóa nhaø nöôùc

Có bộ máy cưỡng chế để tổ chức và

Quản lí xã hội
NN là một
tổ chức đặc Bảo vệ lợi ich của giai câp sthèng
biệt của trÞ trong XH của giai cấp ®èi kh¸ng
quyền
lực chính trịDuy trì trËt tù x· héi vµ phục vụ nhu cầu
Thiết yếu của đời sống cộng đồng
#
 Đặc trưng cơ bản của NN
Thiết lâpk quyền lực công cộng đặc biệt

Có chủ quyền quốc gia

NHAØ Phân chia và quản lý dân cư theo các

NÖÔÙC Đơn vị hành chính, lãnh thổ
Quy định và thu các loại thuế dưới hình
Thức bắt buộc

Ban hành pháp luật & quản lí

Xã hội bang pháp luật
#
III. CÁC KIỂU, HÌNH THỨC, CHỨC
NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC

#
 1. KIỂU NHÀ NƯỚC

Ra đời trên một

cơ sở kinh tế
Kiểu 
Nhà nước
Có cùng một bản
chất giai cấp nhất định

#
 NN XHCN

NN Tư sản
NN Phong kiến

NN CHNL

#
 2. HÌNH THÖÙC NHAØ
NÖÔÙC

HÌNH THÖÙC HÌNH THÖÙC CHEÁ ÑOÄ

CHÍNH THEÅ CAÁU TRUÙC CHÍNH TRÒ

QUAÂN
COÄNG
CHUÛ
HOAØ

PHAÛN
ÑÔN LIEÂN DAÂN
TUYEÄTHAÏN TỔNG ĐẠI LƯỠNG DAÂN
XHCN NHAÁTBANG CHUÛ
ÑOÁI CHEÁ THỐNG NGHỊ TÍNH CHUÛ

#
3. Chöùc naêng cuûa nhaø
nöôùc

Chức năng
đối nội Chức năng
đối ngoại

#
IV. NGUỒN GỐC, CÁC KIỂU, HÌNH
THỨC, CHỨC NĂNG CỦA PHÁP
LUẬT

#
Nguồn gốc ra đời pháp luật

Nhaø nöôùc Phaùp luaät

Tö höõu vaø giai caáp

Xaõ hoäi

#
+ Quản lý xã hội trước khi có nhà nước và
pháp luật ?

Taäp quaùn
Tín ñieàu
toân giaùo Ñaïo ñöùc
Xaõ hoäi

#
+Pháp luật hình thành bằng những con
đường nào?

Thöøa nhaän (taäp quaùn

hoaëc tieàn leä)
Nhaø Phaùp
nöôùc luaät
Ban haønh

#
 Định nghĩa pháp luật

Do nhaø nöôùc ban haønh

hoaëc thöøa nhaän
HEÄ
vaø ñaûm baûo thöïc hieän
THOÁNG
Phaùp luaät

QUY
TAÉC Theå hieän yù chí cuûa
XÖÛ SÖÏ giai caáp thoáng trò

Laø nhaân toá ñieàu chænh

caùc quan heä xaõ hoäi
#
 KIỂU PHÁP LUẬT

KIỂU KIỂU
PHÁP LUẬT NHÀ NƯỚC

#
HÌNH THỨC PHÁP LUẬT

là cách thức mà giai cấp

thống trị sử dụng để nâng ý
chí của mình lên thành luật

#
*Hình thức pháp luật

Taäp quaùn phaùp

Phaùp
Tieàn leä phaùp
luaät

Vaên baûn QPPL

#
HỆ THỐNG PHÁP LUẬT TRÊN THẾ GIỚI

CIVIL LAW

COMMON LAW

ISLAMIC LAW
TÒA ÁN
LIÊN HIỆP QUỐC INDIAN LAW

CHINESE LAW

LAW INSPINED BY COMMUNISM

#
NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
NƯỚC CỘNG HÒA XHCN
VIỆT NAM

#
 Boä maùy nhaø nöôùc
CHXHCNVN
HÖ thèng CQNN Thµnh
Tõ TW ®Õn c¬ chÕ
Bé ®ång bé
®Þa ph­¬ng
m¸y nh»m
Nhµ thùc hiÖn
§­îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng
n­íc chøc n¨ng
theo nh÷ng nguyªn t¾c
chung, thèng nhÊt nhiÖm vô

#
Tiêu chí cơ bản xác định các cơ
quan trong BMNN

Trật tự hình thành, vị trí, tính chất,

chức năng của các cơ quan

Cấu trúc hành chính lãnh thổ và

phạm vi thẩm quyền

#
 1 CQ quyền CQ hµnh CQ CQ
2 lực chÝnh NN xÐt xö KiÓm s¸t

Trung - Quèc héi - ChÝnh phñ TAND KSND tèi

­¬ng - UB - Bé, CQ tèi cao cao
th­êng vô ngang Bé,
Quèc héi CQ thuéc CP

ÑÞa ph­ - HÑND UBND c¸c TAND VKSND

¬ng c¸c cÊp cÊp; caùc Së, c¸c cÊp c¸c cÊp
Phßng, Ban

#
Họp Quốc hội

#
 PHÁP LUẬT XHCN

Là quy tắc xử sự do Nhà nước

ban hành theo trình tự thủ tục
nhất định nhằm bảo vệ lợi ích
giai cấp thống trị và được đảm
bảo thi hành bằng các biện
pháp cưỡng chế.

#
 HÌNH THỨC
PHÁP LUẬT XHCN

VB LUẬT VB DƯỚI LUẬT

GIÁ BAN
QUỐC GIÁ CÔNG CÔNG
TRỊ HÀNH
HỘI TRỊ TÁC CQ TÁC
PHÁP TRÊN
BAN PHÁP LẬP NHÀ LẬP
LÝ CƠ
HÀNH LÝ NƯỚC QUY
THẤP SỞ
CAO PHÁP KHÁC
HƠN VB
NHẤT
LUẬT LUẬT

#
II. CAÙC LOAÏI VAÊN BAÛN QUY PHAÏM PHAÙP
LUAÄT ÔÛ VN
Lọai VB CÔ QUAN BAN HAØNH TEÂN VAÊN BAÛN
VAÊN Quoác hoäi Hieán phaùp;
BAÛN
LUAÄT Luaät; Nghò quyeát
Uyû ban thöôøng vuï Quoác hoäi Phaùp leänh, Nghị quyết
Chuû tòch nöôùc Leänh, quyeát ñònh
Chính phuû Nghò quyeát, nghò ñònh
Thuû töôùng Chính phuû Quyeát ñònh,
Boä tröôûng, thuû tröôûng cô quan ngang Boä Quyeát ñònh, thoâng tö
VAÊN Hoäi ñoàng thaåm phaùn TANDTC Nghò quyeát
BAÛN Chaùnh aùn TANDTC, Vieän tröôûng VKSNDTC Quyeát ñònh, thoâng tö
DÖÔÙI Giöõa caùc Boä, cô quan ngang Boä; Boä, cô quan
LUAÄT ngang Boä – TANDTC, VKSNDTC; TANDTC -
Nghò quyeát, thoâng tö lieân
VKSNDTC, CQ NN coù thaåm quyeàn - Toå chöùc tòch
chính trò-xaõ hoäi
Hoäi ñoàng nhaân daân
Uyû ban nhaân daân Nghò quyeát
Quyeát ñònh
#
BIỂU QUYẾT THÔNG QUA LUẬT CỦA
QUỐC HỘI

#
QUY PHẠM PHÁP LUẬT
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

#
 CÁC LOẠI QUY PHẠM XÃ HỘI

Add Your Text QP

PHÁP QP
LUẬT TỔ
CHỨC
QP
ĐẠO QUY PHẠM XÃ HỘI
ĐỨC

QP
TÔN
QP GIÁO
TẬP
QUÁN

#
 KHÁI NIỆM QPPL

QPPL là quy tắc xử sự có

tính bắt buộc chung do Nhà
nước đặc ra và bảo vệ,
thể hiện ý chí của giai cấp
thống trị

#
 ĐẶC TÍNH QPPL

KHUÔN HÌNH
MẪU QPPL THỨC

PHỔ
CƯỠNG BIẾN
CHẾ

#
 KẾT CẤU QPPL

KÕt cÊu Giaû ñònh

th«ng
Quy ñònh
th­êng
cña mét
QPPL Cheá taøi

#
 CÁCH XÁC ĐỊNH

GIẢ Ai? Trong những điều kiện

ĐỊNH hoàn cảnh nào?

QUY Phải làm gì? Được làm gì?

ĐỊNH Không được làm gì? Làm như
thế nào?

CHẾ Hậu quả pháp lý bất lợi gì nếu

vi phạm?
TÀI
#
QUAN HỆ PHÁP LUẬT XHCN

QPPL
QHXH QHPL

#
 Là loại quan hệ xã hội
có ý chí
Quan
heä Mang tính giai cấp sâu sắc
phaùp
luaät Nội dung của QHPL được
cấu thành bởi quyền & NVụ Plý
đöôïc ñaûm baûo thöïc hieän
bôûi nhaø nöôùc
#
 THÀNH PHẦN QHPL

CHỦ THỂ KHÁCH THỂ NỘI DUNG

Quyền và
Cá nhân, Lợi ích
nghĩa vụ
tổ chức chủ thể
của chủ
tham gia hướng tới
thể khi
QHPL khi tham
tham gia
gia QHPL
QHPL

#
 QPPL

QHPL
vận hành
NL chủ thể

Sự kiện
pháp lý

#
 Phát
sinh

Sự kiện Thay
Sự kiện
thực tế
pháp lý đổi
QHPL

Chấm
dứt

#
 Phân loại sự
kiện pháp lý

Sự Hành
biến vi