Tứ c cả nh pá c bó

Văn mẫu:
Bài 2:
2. Phân tích bài thơ Tức cảnh Pác Bó, mẫu số 2 (Chuẩn):
Một ngày xuân năm 1941, “Trắng rừng biên giới nở hoa mơ” lãnh tụ cách
mạng - anh hùng giải phóng dân tộc Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, sau 30
năm trời buôn ba tìm đường cứu nước, cuối cùng cũng quay trở về Việt Nam
để trực tiếp chỉ huy cuộc kháng chiến chống Pháp. Người chọn Pác Bó (Cao
Bằng) làm căn cứ địa kháng chiến, biến nơi đây trở thành cái cội nguồn của
cách mạng nước nhà. Hồ Chí Minh có một sự nghiệp chính trị vẻ vang, đồng
thời cũng có một sự nghiệp văn chương đồ sộ, có thể nói rằng đời cách mạng
của Người luôn song hành với đời sống văn chương. Văn chương là vũ khí
đấu tranh, là khôi giáp bảo vệ, đồng thời cũng là thú vui tao nhã lúc rảnh rang,
những khía cạnh ấy có sự gắn bó mật thiết vô cùng. Thế nên trong những ngày
sống và làm việc tại Pác Bó, dẫu hoàn cảnh khó khăn thiếu thốn đủ đường,
cách mạng nước ta còn non trẻ lại phải chống chọi với cả một đế quốc to lớn
nhưng Bác giữ cho mình một tinh thần lạc quan, yêu đời, phong thái ung
dung. Tác phẩm Tức cảnh Pác Bó ra đời trong hoàn cảnh ấy chính là minh
chứng cho tấm lòng yêu, gắn bó tha thiết với thiên nhiên Pác Bó và tấm lòng
sâu nặng với “Cuộc đời cách mạng thật là sang” của Người.

Ở hai câu thơ đầu tiên Bác đã tái hiện lại hoàn cảnh sống và sinh hoạt của
mình tại Pác Bó với giọng thơ tự nhiên, ngôn ngữ giản dị:

“Sáng ra bờ suối tối vào hang

Cháo bẹ rau măng đã sẵn sàng”

Chỉ với hai câu thơ ngắn gọn thế nhưng đúng với phong cách thơ tứ tuyệt, lời
ít ý nhiều mà không gian sinh hoạt và làm việc của Bác đã được gợi mở một
cách rõ ràng. Các hình ảnh “bờ suối”, “hang” vốn là những hình ảnh khá xa lạ
đối với chúng ta hiện nay, thế nhưng với Bác đó là những hình ảnh gắn bó,
gần gũi và thân thuộc nhất. Cuộc sống của Bác bắt đầu với việc buổi sáng ra
suối tắm giặt, sau đó làm việc luôn bên bờ suối, đến khi tối đến thì hang chính
là nhà, là nơi để Bác nghỉ ngơi, dưỡng sức sau một ngày dài vất vả. Phải nói
rằng đó là một cuộc sống không dễ dàng gì, nhưng Hồ Chí Minh lại không
cho là vậy, trước hoàn cảnh vất vả, Người lại học cách thích nghi, sống chan
hòa với thiên nhiên. Điều đó được chứng minh bởi nhịp thơ 4/3, cùng với 2 vế
tiểu đối “sáng ra bờ suối/tối vào hang” gợi cho người đọc sự nhịp nhàng, nề
nếp của cuộc sống sinh hoạt, nhân vật trữ tình trong hoàn cảnh ấy có một
phong thái ung dung nhẹ nhàng, lưng gánh bao nhiêu trọng trách, nhưng tâm
hồn vẫn rất thảnh thơi, coi nhẹ sự gian khổ của đời cách mạng.

bai van phan tich bai tuc canh pac bo

Phân tích bài thơ Tức cảnh Pác Bó để thấy được hoàn cảnh sống và thái độ lạc
quan của Bác

Không chỉ về điều kiện sinh hoạt, mà ngay cả thức ăn đồ uống ở nơi núi rừng
Pác Bó cũng rất thiếu thốn, quanh năm Người chỉ ăn “cháo bẹ, rau măng” làm
no bụng. Đó là thứ thức ăn nhạt vị, lại không có mấy chất dinh dưỡng, ăn
nhiều có lẽ cũng có phần không chịu được. Nhưng khi vào thơ của Hồ Chủ
tịch, thái độ của Người với hai thứ “cháo bẹ, rau măng” không khỏi khiến
người ta thêm kính trọng. Bác viết “Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng”, mấy chữ
“vẫn sẵn sàng” có nhiều điều cần phải phân tích. Thứ nhất nó nói lên tâm thế
của Hồ Chủ tịch khi đứng trước điều kiện sinh hoạt thiếu thốn, dẫu có phải ăn
bắp, ăn măng trường kỳ, nhưng Người chưa từng chê bai, bởi Người hiểu rõ
gian khó của nước nhà, nhân dân không có cơm ăn, thì Người ăn cháo bẹ rau
măng cũng chẳng có gì mà than vãn. Hồ Chí Minh khi đứng trước hai thức ấy,
vẫn sẵn sàng ăn một cách vui vẻ, ngon lành, thậm chí thấy đó là một cái thú
của người làm cách mạng, sống ở rừng thì ăn sản vật của rừng núi, chan hòa
với thiên nhiên, còn gì quý hóa hơn thế nữa. Một ý thứ hai nữ về mấy chữ
“vẫn sẵn sàng”, đây cũng có thể được xem là lời khen kín đáo của Bác về sự
dồi dào măng, bắp của căn cứ địa Pác Bó, thế nên làm cách mạng ở đây người
chiến sĩ chẳng bao giờ lo đói, bởi lúc nào cũng có sẵn bắp, sẵn măng cho
Người ăn thoải mái.

Có thể thấy Hồ Chí Minh sống chan hòa, gắn bó với thiên nhiên, với cuộc
sống đạm bạc như vậy rất có phong vị của các bậc hiền nhân thời xưa, có thể
ví với Nguyễn Trãi, hay Nguyễn Bỉnh Khiêm, bởi đức tính thanh cao, giản dị,
rất biết thưởng thức cái thú với hoa lá, cỏ cây. Nhưng Người không giống như
các bậc hiền triết thời xưa, thích tìm chốn hoang vu, không người để tận
hưởng cuộc sống an nhàn không màng thế sự, xa lánh cuộc đời, hay ôm nỗi
đau bất đắc chí mà trốn tránh thế nhân,... Người sống với với tư cách là một
người chiến sĩ cách mạng hết lòng vì Tổ quốc, ý thức trách nhiệm với dân tộc
khiến Người luôn luôn cố gắng, chính vì vậy trong các hoàn cảnh khó khăn,
thiếu thốn thì tâm hồn lạc quan và phong thái ung dung biết thưởng thức đã
giúp Người khuây khỏa, ý chí chiến đấu từ đó lại càng trở nên mạnh mẽ. Tâm
hồn chiến sĩ và tâm hồn nghệ sĩ hòa vào làm một càng khiến cho sự nghiệp
cách mạng của Người thêm vẻ vang, rực rỡ. Và hai câu thơ tiếp theo đã cho
thấy tấm lòng tha thiết của Người đối với sự nghiệp cách mạng vĩ đại:

“Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng

Cuộc đời cách mạng thật là sang”

Sống giữa cảnh đơn sơ, giản dị, nhiều vất vả, khó khăn thì tấm lòng sâu nặng
với cách mạng của Hồ Chí Minh càng được bộc lộ rõ ràng. Hình ảnh “bàn đá
chông chênh” không chỉ cho chúng ta thấy được hoàn cảnh làm việc thiếu
thốn, khó khăn, mà nó còn mang đến cho người đọc những cảm giác không
vững vàng, có nhiều thiếu hụt, điều đó gợi ra tình thế của cách mạng Việt
Nam những năm đầu kháng chiến chống Pháp. Đảng ta mới thành lập, còn
non trẻ, lực lượng quân đội còn yếu kém, thiếu thốn mọi mặt cả về cơ sở vật
chất lẫn lương thực thực phẩm. Chúng ta chỉ có nhiều nhất là tinh thần yêu
nước, tinh thần tự tôn dân tộc, và lòng căm thù giặc sâu sắc. Bấy nhiêu ấy
khiến người đứng đầu trực tiếp chỉ huy cách mạng là Hồ Chủ tịch có nhiều lo
lắng. Thế nhưng người chiến sĩ cách mạng, người sáng lập ra Đảng cộng sản
Việt Nam ta có lúc nào nao núng? Người vẫn một lòng “dịch sử Đảng”, một
lòng lãnh đạo nhân dân ta tiến về phía trước bằng toàn bộ khối óc và thân thể,
luôn vững vàng tư tưởng, kiên trì trong tranh đấu, chưa một phút nào buông
lỏng. Và dẫu có nhiều khó khăn chồng chất, từ điều kiện sống cá nhân, đến
điều kiện cách mạng của dân tộc, nhưng tấm lòng Hồ Chí Minh giữa núi rừng
Tây Bắc dành cho cách mạng vẫn luôn sáng rõ và tươi đẹp “Cuộc đời cách
mạng thật là sang”. Người ý thức rằng, mình sinh ra là để làm cách mạng, để
đóng góp một phần công sức giành lại nền độc lập của dân tộc mà mấy trăm
năm nay cha ông đã đổ máu xương để gìn giữ. Với Hồ Chí Minh, chẳng sự
nghiệp nào, chẳng lý tưởng nào lúc này “sang” hơn lý tưởng cách mạng, lý
tưởng cứu quốc nữa. Người ca ngợi cách mạng, đồng thời cũng thể hiện lòng
tự hào, tấm lòng tha thiết không đổi với cách mạng của một người chiến sĩ
cộng sản, một nhà trí thức tiến bộ, một nghệ sĩ có tâm hồn thanh cao, giản dị.
Như vậy có thể thấy rằng trái ngược với “bàn đá chông chênh” đầy thiếu thốn,
thì với Bác “cuộc đời cách mạng thật là sang”, thật đầy đủ, thật giàu có. Có
sung túc, giàu có ấy nó ngự trị ở trong tâm hồn người chiến sĩ cách mạng,
Người giàu có nhất là lòng yêu nước, lý tưởng cách mạng, và tinh thần lạc
quan, yêu đời, gắn bó tha thiết với thiên nhiên. Có thể thấy những dòng thơ
đầu là phong thái ung dung, đủng đỉnh, thì đến câu thơ cuối chính là tiếng
cười hóm hỉnh, tươi vui của Bác, vượt lên trên tất cả gian khó, vang vọng
khắp núi rừng.

Tức cảnh Pác Bó là một bài thơ hay và sâu sắc của Bác trong quá trình hoạt
động cách mạng tại Việt Nam. Với giọng thơ vui tươi, lạc quan, ngôn ngữ
giản dị, ở đó ta không chỉ thấy hiện lên một Hồ Chí Minh với phong thái ung
dung, tự tại, sống chan hòa với thiên nhiên, mà còn thấy hình ảnh một chiến sĩ
cách mạng hết lòng vì Tổ quốc, với lý tưởng cách mạng sâu sắc, cùng một tâm
hồn thanh cao, giản dị vô cùng.