Dişsiz Arkların Mikro ve Makro Anatomisi

- Dişsiz alveol kretleri, destek kemik üzerinde yastık görevi de gören mukoz membram
denilen yumuşak bir doku ile kaplıdır.
- Mukoza özellikleri protezin desteğini etkiler.

Ağız boşluğunu örten yumuşak dokular

Mukoza
İç organları ve dışarıya açılan boşlukları örten ektoderm kaynaklı mukus (sümük, balgam)
salgılayan zardır.
Mukoza mukus denilen koruyucu özelliği olan bir sıvı üretir.
Emilim ve salgılamada rol alır.
Oral Mukoza Görevleri
Koruma
Mikroorganizmalar için major bir bariyer görevi vardır.
Algılama
Isı, temas, ağrı, tat, alma gibi duyuları algılayan reseptörler yutkunma, öğürme ve tükürük salgılama
gibi refleksleri başlatır.
Sekresyon
Tükürük nemli yüzeyin devamlılığına katkıda bulunur.
Geçirgenlik ve emilim
Özellikle ağız tabanındaki mukoza oldukça geçirgen bir yapıya sahiptir.
Termal regulasyon
Mukoza ısısal dengeyi sağlar.
Oral Mukozanın Yapısı
- Oral Epitel
- Lamina Propria
- Submukoza
- Periost
- Kemik

Keratin
- Eski yunanca ‘keras’tan gelir.
- Keras boynuz demektir.
- Mineralize olmayan sert vücutsal yapıları oluşturur.
- Tırnak, toynak, pençe, saçlar
- Sadece bir organizmada bile birçok keratin çeşidi bulunabilir.

1
 Epitel
- Oral mukozanın yüzeyini oluşturarak ağız ortamı ve daha derin dokular arasında bir barier
görevi görür.
- Keratinize olabilir veya olmayabilir.
- Esnek olmayan, sert, aşınmaya dirençli ve alttaki dokuya sıkıca tutunan bir yapısı vardır.

Lamina Propria
- Mukoza olarak bilinen nemli yapıyı oluşturan ince bağ dokusu tabakasıdır.
- Dokuları birbirine bağlar, destek ve koruma sağlar.
- Bir miktar kan damarı ve sinir içerir.

Submucosa
- Lamina propria altındadır.
- Kemiğin periosteumu ile bir bağlantı sağlar.
- Büyük kan damarları, sinirler ve lenfatikleri içerir.

Çiğneyici Mukoza
- Çiğneme esnasında yiyeceklerle ilk kontağın meydana geldiği serbest ve yapışık dişeti ve
sert damak

Örtücü Mukoza
- Dudaklar, yanaklar, ağız vestibulu, ağız tabanı, dilin iç kısmı ve yumuşak damak gibi
fonksiyonu olmayan ve bu sebeple zarar görmeyecek yumuşak, esnek, non keratenize
dokulardır.

Özelleşmiş
- Dilin dorsal yüzeyinde (dorsum) gözlenen çıkıntılı epitelyal papillalardır

DİŞSİZ ÜST ÇENEDE ANATOMİK NOKTALAR

1. Periferal veya Sınırlayıcı yapılar
Dudak frenulumu
Dudak vestibül bölgesi
Yanak Frenulumu
Yanak vestibül bölgesi
Hamuler çentikler
Titreşim hattı

2
2. Destek yapılar
Primer destek alanları:
Dişsiz alveol kretleri
Sert damak
Sekonder destek alanları:
Ruga bölgesi
Maksiller tüberler

3. Rölief Bölgeleri
Incisiv papilla
Mid palatin rafe
Fovea palatine

Periferal veya Kısıtlayıcı Yapılar Dudak(Labial) Frenulumu

Orta hat üzerindeki genelde tek olan bir fibroz bağ dokusu katlanmasıdır
● Üst dudağı dişetine bağlar
● Kas fiberleri yoktur
● Ölçü alınması esnasında “v” şeklinde bir oyuk olarak kaydedilmelidir.
● İrritasyonu engellemek için protezin bu kısmı açılmalıdır

Periferal veya Kısıtlayıcı Yapılar Yanak Frenulumu

● Tek veya çift katlanması olabilir. Geniş ve yelpaze şeklindedir.
● Şu kaslara bağlantısı vardır:
Levator anguli oris : dikey olarak çeker
Orbicularis oris: öne doğru çeker
Buccinators: geriye doğru çeker
● Konuşma ve çiğneme esnasında kaslarla hareket eder.
● Bu bölgeler yetersiz açılırsa vuruk olur ve protez oynar

Periferal veya Kısıtlayıcı Yapılar Yanak (Bukkal) Vestibul Bölgesi

● İç kısmında dişler, dişeti ve kalan alveoler kret dış kısmında ise dudaklarla sınırlı kısımdır.
● Bukkal frenulumdan labail frenuluma uzanan kısımdır.
● Labial uzantının dudak fonksiyonları ile ilişkisi yoktur.
● Aşırı uzun olması vuruğa ve protezin tutuculuğunun azalmasına sebep olur.

3
Periferal veya Kısıtlayıcı Yapılar Hamuler Çentik - Pterigomaksiller Çentik
● Tüberlerin arkasında yer alan girintidir.
● Posterior palatal sınıra bağlanır.
● Ölçü yüzeyi ve protez kenarı bu kısımları kapsamalıdır.
● Protez fazla uzun olursa vuruk, kısa olursa tutuculuk kaybı oluşur.

Periferal veya Kısıtlayıcı Yapılar Titreşim Hattı

● Protezin arka sınırıdır.
● Bir taraftaki hamular çentikten diğerine uzanır.
● 1‐2 mm anteriorunda fovea palatina denen 2 ufak çöküntü vardır.

2. Primer Destek Alanları Dişsiz Alveol Kretleri

● Doğal dişlerin çekilmeden evvel lokalize olduğu kemik bölgesidir.
● Genişliği, yüksekliği, ve üzerindeki mukozanın özelliği protez başarısında etkilir.
● Kret mukoza, submukoza, periost ve kalan alveoler kemikten oluşur.

2. Primer Destek Alanları Sert Damak

● Sert damak, maksilla nın alt parçası olup ağız boşluğunu burun boşluğundan ayırır.
● Önde palatin prosesten, arkada palatinal kemiklerin horizontal yüzeyinden oluşur.

2. Sekonder Destek Alanları Ruga Bölgesi

● İncisiv papilladan arkaya uzanan ve yan dallar veren mukoza katlanmalarıdır.
● Ölçü esnasında distorsiyona uğramamasına dikkat etmek gerekir.
● Yüzey alanını arttırarak retansiyona katkıda bulunur.
● Konuşmada etkilidir.

2. Sekonder Destek Alanları Maksiller Tüberler

● Palatal torus genelde sert ve üzerindeki doku ince olduğundan üst protez çiğneme ve
yutkunma esnasında dokuyu travmatize eder ve irritasyon ve ülserasyona sebep olur.

3. Röliyef Alanları İnsisiv Papilla

● Üst çenede orta hat üzerinde santral dişlerin yaklaşık 1 cm gerisindeki fibroz doku.
● Nasopalatinal sinir ve damarların çıkış noktasıdır.
● Rezorbe bir krette protezin çok baskı yapması durumunda uyuşukluk veya ağrı meydana
gelebilir.
● İnsiziv papilla, rezorpsiyon ve diş kaybıyla beraber kret tepesine yaklaşır, rezorpsiyon
miktarını gösterir.

4
3. Röliyef Alanları Mid Palatinal Rafe
● Maksiller kemiklerinin birleşim yeridir.
● Maksillanın tam ortasında incisiv papilladan sert damağın distaline uzanır.
● Üst protezin denge kaybından ve kırılmasından sorumludur.

3. Röliyef Alanları Fovea Palatine

● Sert ve yumuşak damağın birleşiminin posteriorunda orta çizginin iki yanında lokalize
bilateral çukur.
● Birkaç mukoz bez kanalının açılma yeridir.
● Titreşim hattının tespitinde rehber görevi yapar.

Dişsiz Alt Çenede Anatomik Noktalar

Periferal veya Sınırlayıcı Yapılar
Dudak frenulumu
Dudak vestibül bölgesi
Yanak frenulumu
Yanak vestibül bölgesi
Lingual frenulum
Alveolingual sulkus
Retromolar kabartı
Pterigomandibuler rafe

Destek yapılar
Dişsiz alveol kretleri
Yanak cebi

Rölyef Bölgeleri
Mylohyoid kenar (Internal oblik kenar)
Mental foramen
Genial tuberkül
Torus mandibularis

Periferal veya Kısıtlayıcı Yapılar Dudak (Labial) Frenulumu

Alveol kretin dış yüzünde, önde ve ortada yer alan ve çoğunlukla tek olan kas bağlantısıdır.
● Maksiller frenulumdan daha kısa ve geniştir.
● Orta hatta rehberlik eder. Sağ ve sol labial vestibul bölgeyi birbirinden ayırır.
● Total protezin stabilizasyonunda olumsuz rol oynar.
● Orbicularis oris ve mentalis kaslarının liflerini içerir.

5
Periferal veya Kısıtlayıcı Yapılar Yanak Frenulumu
● Labial ve bukkal vestibul bölgesini ayırır. • tek veya çift, geniş yelpaze şeklinde fibrotik
band şeklinde
● Genelde 1. premolar hizasındadır
● Bu bölgede etkili kaslar: • Buccinator
● Depressor anguli oris
● Orbicularis oris • Protezin stabilizasyonunu olumsuz etkileyebilir
● Frenulum bir ya da iki tane olabilir.
Periferal veya Kısıtlayıcı Yapılar Dudak (Labial) Vestibul Bölgesi
● Her iki yandaki bukkal frenulum arasında uzanan bölgedir.
● Kas bağlantısı kretin tepesine yakındır.
● Bu bölgede etkin kas mentalis kasıdır.
● Protez kenarlarını uzun tutmak mümün olmayabilir.

Periferal veya Kısıtlayıcı Yapılar Yanak Vestibul Bölgesi

● Bukkal frenulumdan retromolar kabartıya uzanır
● Bu bölgenin genişliği anteriorde modiolustan posteriorde pterigomandibuler rafeye uzanan
buccinator kastan etkilenir
● Ölçü bu bölgede en geniştir.

Periferal veya Kısıtlayıcı Yapılar Dil (Lingual) Frenulumu

● Dilin tabanını supragenial tüberküle bağlayan kısımdır.
● Protezin stabilizasyonunu olumsuz etkileyebilir.

Periferal veya Kısıtlayıcı Yapılar Alveolingual Sulkus

● Lingual frenulumdan retromylohyoid bölgeye uzanır
● 3 kısmı vardır (ön, orta ve posterior)
● Ölçüde bu kısımların uzun kalması protezde vuruğa ve retansiyon eksikliğine sebep olur.

Peripheral or Limiting Structures The Retromolar Kabartı

● Mandibuler dişsiz alt çenenin posteriorunda üçgen şeklindeki kalın mukozadır.
● Gevşek bir bağ dokusuna sahiptir
● Protez bu bölgeyi kaplamalıdır ve okluzyon düzlemi bu bölgenin 1/2-2/3’ünde lokalize
olmalıdır.
Peripheral or Limiting Structures Pterygomandibular Rafe
● Dar, fibroz bir bağ dokusu olup farenksin üst constrictor kası ile buccinator kası
liflerinin birleşim yeridir.
● Üstte pterygoid hamulus’a, altta alt çenenin buccinator tüberkülüne yapışır.

6
2. Primer Destek Alanları Dişsiz Alveol Kreti
● Doğal dişler çekildikten sonra arda kalan ve üzeri yumuşak doku ile kaplı,at nalı şeklindeki
kemik parçası.

Stuctures The External Oblique Ridge

● Mental foramenden yukarı ve distale ramusun anterior kısmına uzanan yoğun bir kemiktir.

2. Primer Destek Alanları Yanak Cebi - Bukkal Cep

● Bukkal frenulum ve masseterin anterior kenarı arasındaki bölgedir.
● Medial olarak anteriorde kret tepesine bukkal krenulumla bağlanır, lateral olarak
eksternal oblik çizgiye ve distal olarak da retromolar kabartıya bağlanır.
● Miktarı ve pozisyonu rezorbsiyona bağlı değişir.

3. Röliyef Alanları The Mylohyoid Kenar İnternal Oblik Kenar

● Doğal dentisyonda posterior dişlerin lingual tüberkülleri, mylohyoid sırt ile neredeyse aynı
vertikal düzlemdedir.
● Yapay alt posterior dişlerin lingualdeki sınırını belirlemede güvenilir bir rehberdir ve dişler
hiçbir zaman bu sırtın lingualine dizilmemelidir.

3. Röliyef Alanları Mental Foramen

● Genelde mandibuler 2. premolar diş hizasında mandibulanın anterioruna açılan 2 foraminadan
(çıkış) biridir.
● Inferior alveoler sinirin terminal dalı olan mental sinir mandibuler kanalı buradan terk eder.

3. Röliyef Alanları Genial Tüberkül

● Mandibulada alveol kretinin orta arkasında bulunan çıkıntıdır.
● Genioglossus ve geniohyoid kaslarının yapışma yeridir.
● Aşırı rezorbsiyonlarda protez kaidesinin ideal şekilde olmasına engel teşkil eder.

3. Röliyef Alanları Torus Mandibularis

● Mandibuler kanin ve premolar bölgenin iç yüzeyinde tek veya çift taraflı kortikal kemik
çıkıntılarıdır.
● Ince bi mukoza ile kaplıdır
● Bu bölgede protezden alınması gerekir
● Çok büyük olduğunda ve protezin oturmasına engel olduğunda cerrahi olarak alınması
gerekebilir

7
8