KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG
PILIPINO
WIKA
- BADAYOS, et.al 20210
o pinakamahalagang sangkap at
ugnayan sa pakikipagkapwa-tao
o tagapag-ugnay at
tagapamagitan sa mga tao na
bumubuo sa isang tiyak na
lipunan  n, s, l, r, y, w, k, g, Ŋ, ʔ, h)
- mula sa pinagsama-samang
makabuluhang tunog, simbolo, at
tuntunin
- itinuturing na behikulong ginagamit sa
pakikipag-usap at pagpaparating ng
mensahe sa isa’t isa.  taksi at taxi, atbp.)
o Lingua- salitang Latin,
nangangahulugang “dila” at
“wika” o “lengguwahe.”
 Pinagmulan ng “langue”
o Langue – salitang pranses
nangangahulugang dila at wika
o Language – katumbas ng
salitang lengguwahe sa wikang
Ingles
o sistema ng arbitraryong
bokabularyo-simboliko (vocal-
symbol) - mga sinasalitang
tunog na ginagamit ng mga
miyembro ng pamayanan
- PAZ, HERNANDEZ, at PENEYRA (2003:1)
o ay tulay na ginagamit para
maipahayag at mangyari ang
anomang minimithi o
pangangailangan ng tao
- HERNY ALLAN GLEASON JR.
o ang wika ay masistemang
balangkas ng mga tunog na
pinili at isinaayos sa pamaraang
arbitraryo upang magamit ng
mga taong nabibilang sa isang
kultura
KATANGIAN AT KAHALAGAHAN NG WIKA
1. MASISTEMANG BALANGKAS
- Sistematikong nakaayos sa isang tiyak
na balangkas
o Ponolohiya (Ponema)
o Morpolohiya (Morpema)
o Sintaksis
o Diskurso
2. SINASALITANG TUNOG
- Aparato sa pagsasalita
o Artikulador – nagmumula sa
hanging nanggaling sab aga ng
nagdaraan sa pumapalag na
bagay na siyang lumilikha ng
tunog
o Resonador - minomodipika ng
ilong at bibig
o Ponemang Katinig (p, b, m, t, d,
o Ponemang Patinig (a, e, i, o, u)
o Ponemik (bisa at visa, bapor at
vapor, itbp.)
o Ponetik (bintana at ventena,
3. PINIPILI AT ISINASAAYOS
- Pinipiling Mabuti at isinasaayos ang
mga salitang gagamitin upang
makapagbigay ng lalong malinaw na
mensahe sa kausap.
o Lingguwistika at Retorika
o Pormal (walang lugar ang
balbal)
o Edukado
4. ARBITRARYO
- Napagkasunduang gamit ng tao sa loob
ng kanilang pamamayanan
Hal.
o Itlog (tagalog) = Ebun
(Kapampangan)
o Kidlat (tagalog) = Kilat (bikol,
waray at bisayang aklan)
= Kimat
(Ilokano)
= Alti
(Kapampangan)
5. GINAGAMIT
- Ang wika ay kasangkapan sa
komunikasyon
- Ginagamit upang tugunan ang
pangangailangan
o Sarili
o Propesyon
o Pakikipamuhay sa kapwa
6. NAKABATAY SA KULTURA
- Pahkakaiba ng wika at pangkat
Hal.
o Rice (palay, bigas, kanin, mumo,
tutong, bahaw)
o Yelo (glacier, iceberg,
hailstorm)
7. NAGBABAGO
- Dinamiko ang wika
- Hindi ito maaring tumangging magbago
- Maaring nadargdagan ng mga bagong
bokabularyo
 - Maaring sila ay nakalikha ng mga ang wika ay isang
bagong salita larawang binibigkas at
o Pagsasalin – wika, gramatika, isinulat
kasiningan pampanitikan,  Isa itong hulugan,
paksa, kultura taguan, imbakan, o
deposito ng kaalaman
o Panghihira, - tagalog, Espanyol,
ng isang bansa, at
Ingles, likha
itinuturing na isang
o Pag-ubbong ng teknolohiya ingat-yaman ng mga
(teknikal) tradisyong nakalagak
o Mahigit kumulang 30,00 dito
salitang at 700 panlapi  ang wika ay ang
kaisipan ng isang bansa
8. KOMUNIKASYON 3. KAHALAGAHANG GLOBAL –
o Sinasalita INTERAKSYONAL
o Pasulat - Pag-agapay sa pangangailangan
(panghihiram ng titik)
- Paglalarawan ng wikang sinasalita
- Gamit ito sa pagbuo ng pangungusap
ANTAS NG WIKA
- Walang pangungusap kung walang
salita 1. PORMAL
9. MAKAPANGYARIHAN - Mga salitang istandard dahil kinikilala
- Maaaring maging kasangkapan ang wika tinatanggap at ginagamit
labanan ang bagay na salungat sa
wastong pamamalakad at pagtrato sa Nauuri ito sa…
tao.  PAMBANSA
Hal.  Ginagamit sa mga aklat
o Uncle Tom’s Cabin – isimulat ni pangwika o pambalarila
hariet Beecher Stowe  Ginagamit ng
- Ang salita ay isang lakas o pamahalaan at itinuturo
sa institusyong
kapangyarhang humihigop sa mundo na
pangkaalaman at
nagpapatino o nagpapabaliw, bumubuo
pagbabalangkas ng
o nagwawasak, nagpapakilos o batas
nagpapahinto. Hal. Republika,
10. KAGILA-GILALAS edukasyon, pilosopiya,
- Maraming salita pa rin ang mahirap saligang batas, balarila
ipaliwanag  PAMPANITIKAN
Hal.  Tinarawag din na
o May ham nga ba sa Panretorika o Panliterasi
“hamburger”?  gamitin ng mga manunulat
o May itlog ng aba sa gulay na sa kanilang mga akdang
pampanitikan
“eggplant”?
 mga salitang matatayog,
KAHALAGAHAN NG WIKA (GARCIA, 2008) malalalim, makulay at
masining.
1. KAHALAGAHANG PANSARILI Hal: tayutay,
idiyoma
- indibiduwal na kapakinabangan
- ang pagpapahayag ng damdamin,
Pambansa vs Pampanitikan
iniisip, at maging ng mismong pagkatao
Napakaganda mo. (Pambansa)
- Pakikipaglaban ng kanyang prinsipyo,
Lubha kang kaibig-ibig. (Pampanitikan)
katayuan sa lipunan, pagdukal ng
Pumunta na tayo sa kasal. (Pambansa)
karunungan
Dumalo na tayo sa mahabang-dulang.
2. KAHALAGAHANG PANLIPUNAN
(Pampanitikan)
- Ang tao ay hindi namumuhay nang
Ibinoto siya bilang kapitan. (Pambansa)
mag-isa Inihalal siya bilang punong barangay.
- Kailangan ang kapuwa upang bumuo ng (Pamapanitikan) 
isang lipunang sasagisag sa iisang
mithiin at sa kultura  TEKNIKAL
o San Buenaventura (sa aklat  gamit sa Matematika at
nina Resuma at Sermorlan, Siyensya
2002)  Mga salitang kadalasang
hindi isinasalin
 Hal: Square root,
variables, fuse, electromagnetic
wave, X-ray
2. IMPORMAL O DI-PORMAL
- Mga salitang karaniwan, palasak, at
pang araw-araw
 DAYALEKTO/LALAWIGANIN
 Ang nakagisnang wika ng
mga etnolingguwistikong
grupo sa bawat lalawigan
Hal. Ala e, ere, nere, bag-
ang, gab-i
 KOLOKYAL
 Karaniwang ginagamit sa
pakikipag-usap sa
tahanan, pasyalan, o
tambayan (“country talk")
 Pagpapaikli ng isa, dalawa
o higit pang salita
Hal. Meron, sa’yo, kelan,
ma’sam, pa’no, ‘no?, ‘to,
pakelam, ata
 BALBAL
 Mga salita napupulot sa
kalye. (language of the
street) Hindi makinis at
repinado (likha
 Slang
Hal. Mudra, olats, erap,
yosi, jowa, KSP, TL, 14344,
5254, at iba pa.
 Katutubo (gurang
-bisaya)
 Banyaga (wheels –
Ingles, tong – KOMUNIKASYON (Cruz, 1988)
intsik, salvage –
Ingles)
 Kahulugan (hiyas,
luto, taga, ube,
durog, toyo, lagay,
bola, damo)
 Pagbabaligtad
(salita: atab –
bata, pantig: lespu
– pulis)
 Akronim (gg, pg,
ksp, tl, hd)
 Pagpalit ng pantig
(jisa – isa, nyotlo-
tatlo, jowa-asawa)
 Paghahalo ANTAS NG KOMUNIKASYON
(binasted, paepek,
ma-take)
 Pagdaragdag
(malay – malaySIA,
Kulong –
columBIA)
 Kumbinasyon
o baligtad at
dagdag (hindi-
dehindehins,
hiya-yahi-
dyahi, wala-
alawalaws)
o Ikli at Dagdag
(pinoy,
tisoy/tisay,
bagets)
o Ikli at Baligtad
(sigarilyo-siyo-
yosi) 
o Hiram at Ikli
(dead malice-
dedma, short
o Hiram at
Dagdag (dead-
dedo,
crykrayola, in-
love-inalababo
 Pangngalang
Pantangi (Janno
Gibbs, Luz Valdez,
Alma Moreno,
James Yap, Joana,
Cynthia, Lydia de
Vega, Aida
Macaraig, Malou,
Cathy, Eva Kalaw,
Pocahontas, Purita
Corales)
 BULGAR
 pinakamababang antas ng
wika
 mga salitang mura at may
kabastusan
- “Communis” (Latin) = magpalitan 
- pagpapahayag, paghahatid, o
pagbibigay ng impormasyon sa
mabisang paraan.
- Isa itong pakikipag-ugnayan,
pakikipagpalagayan o pakikipag-
unawaan.
- proseso ng pagbibigay at pagtanggap, at
paghahatid ng mga impormasyon,
kaalaman, kaisipan, impresyon, at
damdamin.
- Nagbubunga ang ganitong pagpapalitan
ng pagkakaunawaan at kaunlaran ng
lipunan.
1. INTRAPERSONAL
o nakatuon sa sarili o paraan ng
pakikipagusap sa sarili
o dasal, meditasyon, at
pagninilay-nilay. 
2. INTERPERSONAL
o nagaganap sa pagitan ng
dalawa o higit pang kalahok.
3. ORGANISASYONAL
 o nagaganap sa loob ng isang
organisasyon tulad ng paaralan,
kompanya, simbahan, at
pamahalaan sa pagitan ng mga
taong may iba’t ibang posisyon,
obligasyon, at responsibilidad.
o Kasama rin dito ang pakikituon
at pakikipagtalastasan sa
kliyente o mamamayan sa labas
ng samahan.
ELEMENTO NG KOMUNIKASYON  oryentasiyon ng isang tao sa wikang
Konteksto
 paktor kung saan ito nagaganap/
nangyayari
Mensahe
 ang/ mga ideya na gustong ihatid/
ipabatid.  Ingles at Filipino.
Midyum
 sa paanong paraan ihahatid ang
mensahe? Pasulat ba o pasalita?
Fidbak
 ito ang nagpapakita kung naiintindihan/
nauunawaan ang ipinarating na
mensahe
Tagapagdala (Sender)
 tagapagdala ng mensahe gamit ang mga
simbolo (salita, grafiks, o biswal)  Ingles at Filipino.
 pinagmumulan ng mensahe
Tagatanggap (Receiver)
 ang tao o institusiyong pinadadalhan ng
mensahe
 para kanino ang mensahe? Siya ang
target ng komunikasyon.
Ingay
 hadlang sa komunikasyon dahil maaari
itong likha ng kapaligiran, ng mga tao,
at ng mga bagay
 Maaari din namang internal na ingay o
sikolohikal ito na dulot ng bagabag sa
sarili, pag-aalala, at kalituhan ng
tagapagpadala o tagatanggap.
Dumadaan ang mensahe sa isang tsanel
(channel) upang maihatid ito sa patunguhang
tao o destinasyon. Nagkakaroon ng tugon, puna
o reaksiyon (feedback) ang tagatanggap sa
mensahe ng tagapagpadala. Ito ay bumabalik sa
tagapagpadala. Sa pagpapaabot ng mensahe,
maaaring hindi ito maintindihan dahil sa ingay.
Ang ingay ang nagiging hadlang sa
komunikasyon.
MONOLINGGUWAL
 Isang batang hindi pa nakatuntong sa
paaralan.
 Umiikot sa isang wika ang kaniyang
mundo.
 Dayalekto ng kaniyang kinagisnang
lugar ang kanyang gamit
BILINGGUWALISMO
 konsepto na tumutukoy sa paggamit o
ginagamit sa tiyak na lugar o panahon.
 Tumutukoy ito sa paggamit ng
dalawang wika.
 Hal: Ang Maynila ay bilingguwal,
sapagkat, karamihan sa mga
naninirahan dito ay gumagamit ng
MULTILINGGUWALISMO
 tumutukoy sa paggamit ng isang wika sa
tiyak na lugar at panahon sa iba't ibang
wika.
 Hal: Ang bansa. Tayo ay multilingguwal,
sapagkat gumagamit tayo ng mga iba’t
ibang wika na matatagpuan sa mga
rehiyon ng ating bansa. Hindi tayo
nalilimitahan sa paggamit lamang ng
ILANG KAUTUSAN PATUNGKOL SA
BILINGGUWALISMO AT
MULTILINGGUWALISMO
1. Kautusang Pangkagawaran Blg. 25, s. 1974.
 Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel ng
Kagawarang ng Edukasyon at Kultura na
nagtatakda ng panuntunan ng
pagpapaunlad ng Patakaran sa
Edukasyong Bilingguwal.
2. Kautusang Pangkagawaran Blg. 52, s. 1987.
 Pinamagatan itong Patakaran sa
Edukasyong Bilingguwal, na naglalayong
matamo ang kasanayan sa wikang
Filipino at wikang Ingles sa pambansang
antas, sa pamamagitan ng pagtuturo ng
dalawang lengguwahe at ang kanilang
gamit sa midya ng instruksiyon sa lahat
ng antas. Ang mga wikang panrehiyon
ay maaaring gamitin bilang pantulong o
pansuportang wika sa Baitang 1 at 2.
Mga Layunin ng Patakaran sa
Edukasyong Bilingguwal
1. Pagpapautang sa pagkatuto
sa pamamagitan ng
dalawang wika upang
matamo ang kalidad na
edukasyon, alinsunod sa
Konstitusyon 1987
2. Pagpapayabong ng Filipino
bilang wikang panliterasi
3. Paglinang ng/sa Filipino
bilang simbolong wika
tungo sa pambansang
 pagkakaisa at  isang maliit na grupo o pormal o
pagkakakilanlan makabuluhang katangian na nag-
4. Kultibasyon at elaborasyon uugnay sa partikular na uri ng
ng Filipino bilang wika ng katangiang sosyositwasyonal.
iskolarling diskurso, na  Isa itong set ng mga lingguwistik aytem
nangangahulugan ng na may kaparehong distribusyon
patuloy na
intelektuwalisasyon nito SALIK SA PAGKAKAROON NG BARYASYON
5. Pagpapanatili ng Ingles 1. Heograpikal na Dimensyon 
bilang pang-internasyonal  Batay sa taong gumagamit (lugar)
na wika para sa Pilipinas at
bilang di-esklusibong wika
ng agham at teknolohiya
2. Sosyolohikal o Panlipunang Dimensyon
3. Kautusang Pangkagawaran Blg. 74, s. 2009.
 trabaho
 Nagtatakda ng institusyonalisasyon ng
 grupo
Mother Tongue-Based Multilingguwal
 kasarian
na Edukasyon (MTB-MLE) sa bansa. 
 edukasyon 
HOMOGENOUS
HALIMBAWA NG BARYASYON NG
 may iisang katangian ang wika tulad ng
WIKA
language universals.
1. um vs na (Batangas at Quezon)
 Ibig sabihin, lahat ng wika ay may
 Kumain ako ng isda (Maynila)
bahagi ng pananalitang pangngalan at
 Nakain ako ng isda (Batangas)
pandiwa
2. mag vs um
 Isa lamang ang layunin at ang
 Magkuha vs kumuha
gumagamit at ang gamit ng wika
 Mag-ulan vs umulan 
 Hal: sa mga bansang Ingles, ang
3. Ekspresyon 
pambansang wika, pare-pareho ang
 Ah (Bataan)
tuntunin sa ortograpiya at balarila nito
 Ala eh, ga (Batangas)
 Language uniformitypagkakaroon ng
 Ire (Nueva Ecija)
iisang istandard ng paggamit ng isang
 Eh (Maynila)
partikular na wika. 
 Na, ne (Kapampangan) 
 Hal: Mahigpit na pagtuturo ng
4. Bigkas
gramatikal na estruktura at patakaran
 Malaw-aw (Batangas: gab-i,
sa paggamit ng istandard na Filipino o
ngayon, matam-is)
Ingles. 
 D→R (Morong, Rizal: bunrok,
HETEROGENOUS
ragat, ringring, isra)
 iba-iba ang gamit, layunin at gumagamit
 Titik H (humihinom, aas, baay) 
 Iba ang wika dahil sa lokasyong
5. Baybay
heograpiko, pandarayuhan, sosyo-
 Wala-wara, kasal-kasar, pwede-
ekonomiko, politikal at edukasyonal na
puyde, dito-dire
katangian ng isang partikular na lipunan
 I at E (lalaki-lalake, bakit-baket,
o komunidad
bibebibi)
 Hal: sa Pilipinas, ang pagiging
 O at U (totoo-tutuo, natuto-
multilingguwal nito ang nagsasabi na
natutu)
nag-iiba ang wika
 Pagpapaiksi (mayroon-meron,
REHISTRO NG WIKA  kailangan-kelangan, pare-p’re,
 paggamit ng iba-ibang anyo ng wika yata-ata, kaysa-kesa, hintay ka-
depende sa kung ano ang paksa, kung teka) 
sino ang kausap, at sa kung ano ang
pagtitipon na dinadaluhan.
 tinatawag ding estilo sa ibang aklat IBA’T IBANG NG BARAYTI NG WIKA
 Totoong may iba’t ibang rehistro o 1. Idyolek
estilo ang isang tao sa kaniyang  Nakagawiang pamamaraan ng
pagsasalita, maging sa kaniyang pagsasalita ng isang indibidwal o
pagsusulat. pangkat ng mga tao
 Hal: guro. Iba ang paraan ng kaniyang  personal na paggamit ng salita ng isang
pakikipag-usap sa kaniyang mga mag- tao.
aaral at iba rin ang kaniyang  Bawat indibiduwal ay may sariling
pakikipagtalastasan sa kaniyang pamamaran sa pamamahayag at
punongguro. pananalita.
Pasalita Hal: 
BARAYTI NG WIKA ALONZO (2002)
 “Magandang gabi bayan!” – Noli de
Castro
“Hoy gisingI” – Ted Failon
“Hindi ka namin tatantananI” – Mike
Enriquez
“Di umano’y…” – Jessica Soho
Pasulat Hal:
 H (Poh, ‘noh, Jhen)
 P→F o B→V
 Kataga (Bale, tapos/ta’s)  Sali ako laro ulan. (Sasali akong
2. Dayalek
 nalilikha nang dahil sa heograpikong
kinaroroonan.
 ginagamit ng mga tao ayon sa partikular
na rehiyon o lalawigan na tinitirhan.
Hal:
Mahal kita. (Tagalog)
Inaaro ta ka. (Pangasinan)
Langga ta ga ka. (Hiligaynon)
Namumutan ta ka. (Bikolano)
3. Sosyolek/Sosyalek
 pansamantala lang at ginagamit sa isang
partikular na grupo.
 Bunga ng natamong edukasyon,
trabaho, grupo sosyo-ekonomiko,
kaanak, kasarian atbp.
Hal:
 Te meg, shat ta? (Pare, mag-
inuman tayo.)
 Oh my God! It’s so mainit
naman dito. (Naku, ang init
naman dito!)
 Wag kang snubber. (Huwag
kang suplado.)   tawag sa isang salita o termino na
 Gay lingo, Jejemon, Larong
kompyuter  larangan o disiplinang pinaggamitan
4. Etnolek
 Etno = etniko; Lek = dayalek
 wikang gamit ng mga etnikong grupo sa
bansa o etnolingguwistikong
mamamayan.
Hal:
 Vakkul - pantakip sa init at ulan
 Bulanon - full moon
 Kalipay - tuwa/ ligaya 
5. Ekolek
 (Late Latin) oeco = household
 ginagamit o nabubuo sa loob ng bahay
at ginagamit lamang sa loob ng
tahanan.
 kadalasang nagmumula sa bibig ng mga
bata at matatanda.
Hal: Papsi, Mamita, Ate, Ditse, Sansé,
“palayaw” 
6. Pidgin
 Wala itong pormal na estraktura at
tinawag ding “lenguwahe nang wala
ninoman”.
 Nabubuo ito sa pamamagitan ng
pagsasama-sama ng mga salita o
parirala mula sa iba’t ibang wika na
ginagamit sa kadahilanang praktika.
 mga taong walang sapat na kasanayan
sa pagsasalita sa wika ng iba, kaya’t
napaghahalo ang dalawang wika at
hindi nasusunod ang tuntuning
gramatika ng mga Hal:
Ako punta banyo. (Pupunta muna ako
sa banyo.)
Hindi ikaw galing kanta. (Hindi ka
magaling kumanta.)
maglaro sa ulan.)
7. Creole
 pinaghalo-halong salita ng indibiduwal,
mula sa magkaibang lugar hanggang sa
naging personal na wika ito.
 Mula sa pidgin na nadebelop lamang
hanggang sa naging unang wika na ito
ng isang pamayanang panlipunan.
 Kaibayo sa pidgin, may sinusunod na
itong alituntuning pambalarila tulad ng
Chavacano ng Zamboanga. 
Hal:
Mi nombre (Ang pangalan ko)
Yu ting yu wan, a? (Akala mo espesyal
ka, ano?)
I gat planti kain kain abus long bikbus.
(Marami akong uri ng mga hayop sa
gubatan.)
8. Register/Rehistro
 May kinalaman sa taong nagsasalita o
gumagamit ng wika.
 Jargon 
mayroong iba’t ibang kahulugan ayon sa
nito.
 Kasama rito ay ang mga
espesyalisadong termino gaya ng mga
salitang siyentipiko o teknikal na
ginagamit sa mga piling larangan.
 Itinuturing ang register bilang isang salik
sa barayti ng wika.
Hal: 
Iba pang Hal:
Politika - eleksyon
Edukasyon - lesson plan, tuition fee
Turismo- tour guide, tourist spot 
Mouse – Computer, Zoology
Strike – Sports, Labor Code
Race – Sports, Sociology
Operation – Medicine, Military
 Stress – Language, Psychology
Surfing – Sports, Internet  (INTERAKSIYONAL AT PERSONAL)
Hardware – Business, Computer
Nursery – Agriculture, Education
Server – Computer, Restaurant
Management
LINGGUWISTIKONG KOMUNIDAD: UNANG
WIKA, PANGALAWANG WIKA, AT IBA PA
LINGGUWISTIKONG KOMUNIDAD
 may kaugnayan sa pagpapaunlad ng
wika.
 kabilang dito ang tungkol sa idyolek,
sosyolek, at dayalek ng pangkat ng tao
sa isang komunidad. 
UNANG WIKA O KATUTUBONG WIKA.
 tumutukoy sa wika na natutunan ng
isang tao mula noong araw ng kaniyang
kapanganakan na kaniyang ginagamit sa
pakikipagtalastasan sa loob ng kanilang
tahanan.
 may simbolo itong l1 at siyang batayan
sa pagkakakilanlang sosyolingguwistika.  hindi natin maiaalis na tayo ay makipag-
PANGALAWANG WIKA
 wikang pinag-aralan o natutuhan
maliban pa sa unang wika.
 karamihan sa nakararaming pilipino,
filipino ang kanilang pangalawang wika.
 simbolo nito ang l2.  sabi nga sa ingles, “we are also human
KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL NG UNA AT
PANGALAWANG WIKA 
1. Sa Pag-Aaral
 ginagamit ang wika bilang midyum para
makasulat, makabasa, at makaunawa
ng mga aralin at mga bagay na dapat
matutunan.
 kung walang wika ay hindi matututo
ang isang mag-aaral.
2. Sa Pakikipagkapuwa-Tao
 ginagamit ang wika bilang daan upang
magkaunawaan ang bawat tao at
magpalitan ng kanilang mga palagay,
saloobin, at karunungan.
 sa ganitong paraan, nabubuo ang
magandang samahan at pakikiisa.
3. Sa Pagtuturo Ng Mga Natutunan
 ginagamit ang wika sa pagsasalin ng
natutunan sa ibang tao.
 ang wika ang tulay sa paghahatid ng
kaalaman at kasanayan upang maging
kapakinabangan din sa iba.
4. Sa Pagpapaunlad Ng Kultura
 nagsisilbing instrumento ang wika sa
pagpapaunlad ng kultura at ng sining ng
isang bayan o bansa.
 dahil din sa ang wika ay arbitraryo at
daynamiko, kaya’t napalalawak at
nahuhulma ito. 
GAMIT NG WIKA SA LIPUNAN
DR. PONCIANO B.P. PINEDA
 dating komisyoner ng komisyon sa
wikang filipino
 may dalawang mahalagang gampanin
ang wika:
 bilang identidad ng ating bansa
at ng sangkapilipinuhan
 upang pagbuklurin ang bayan.
 ang mga ito ang siyang dapat na
pangunahing malinang sa
pamamagitan ng paggamit ng
wika.
MGA GAMIT NG WIKA SA LIPUNAN (HALLIDAY,
1973)
1. INTERAKSYONAL
 may katangiang magpanatili at
magpatatag ng ugnayan o relasyong
sosyal ng mga tao.
 sapagkat tayo ay nakikipamuhay sa
komunidad at nilikhang panlipunan,
ugnayan sa kanila.
 hal: ang simpleng pangungumusta,
pagsasabi ng magagalang na pananalita,
at pakikipagpalitan ng mensahe gamit
ang telepono, liham, at social media.
 kailangan nating gawing ito sapagkat,
beings, not only human beings.” 
2. PERSONAL
 kapag ang isang indibiduwal ay
naghahayag ng kaniyang palagay o
opinyon.
 binibigyang-diin dito ang paraan ng
pagpapahayag ng damdamin, maging
ito ay sa anyo ng mga padamdam,
pagrerekomenda, pagmumura o sa
pamamagitan ng maingat na pagpili ng
salita.
 maaari ding magkaroon ng
pagbubulalas ng sarili o damdamin.
 hal: ang pormal o impormal na
talakayan o pangangatwiran, pagsulat
ng pangulongtudling, suring-basa,
talaarawan, at pagpapahalaga sa
anomang anyo ng panitikan. 
KOHESIYONG GRAMATIKAL
 tumutukoy sa mga salitang nagsisilbing
pananda upang hindi na ito maging
paulit-ulit.
1. Anapora
 -panghalip na ginagamit sa
hulihan bilang pananda sa
pinalitang pangngalan sa
unahan.
 hal:
Si Mabuti ay isang ulirang guro.
Siya ay may isang anak sa
kaniyang asawa na doktor. 
 Si Mabuti’y naging isang
bagong nilikha sa akin mula
nang araw na iyon. Sa
pagsasalita niya mula sa hapag,
pagtatanong, sumagot, sa
pagngiti niyang mabagal at
mahiyain niyang mga ngiti sa
amin, sa paglalim ng kunot sa
noo niya sa kanyang
pagkayamot, naririnig kong muli
ang mga yabag na palapit sa
sulok na iyon ng silid-aklatan.  
2. Katapora
 panghalip na ginagamit sa
unahan bilang pananda sa
pinalitang pangngalan sa
hulihan.  na may tunog
 hal:
Siya ay isang ulirang guro na
may isang anak sa kaniyang
asawa na doktor. Siya ay si
Mabuti
Siya ay isa sa mga
pangkaraniwang guro noon.
Walang sinumang nag-ukol sa
kanya ng pansin. Mula sa
kanyang pananamit hanggang
sa paraan ng pagdadala niya ng
mga pananagutan sa paaralan,
walang masasabing anumang
pangkaraniwan sa kanya. Siya’y
tinatawag naming lahat na si
Mabuti kung siya’y nakatalikod.
EBOLUSYON NG WIKA
TEORYA SA PINAGMULAN
BIBLIKAL (GENESIS 11:1-9)
- Tore ng Babel
- May iisang wika
- Kapatagan ng SInar
- Pagtatayo ng moog
BOW – WOW
- Mga tunog na mula sa kalikasan
o Langitngit ng kawayan
o Lagaslas ng tubig
o Pagdagundong ng kulog
o Ihip ng hangin
DING-DONG
- Mga tunog n amula sa paligid
o Tiktak ng relo
o Busina ng sasakyan
o Kalembang ng kampana
o Pagkiriring ng telepono
POOH-POOH
- Tao ang gumawa ng tunog dahil sa
matinding damdamin
o Halkhakan ng mga bata
o Pagsigaw ng taong galit
YO-HE-HO
- Ang tunog ay nagmula sa pisikal na
lakas 
o Pagbubuhat ng mabigat na
bagay
o Pagsagwan ng mga kalahok sa
“Dragon Boat”
YUM-YUM
- Ang tunog ay mula sa galaw ng katawan
- Stimuls – response
o Pagpalakpak ng kamay
o Psssst!
o Pagdighay ng taong busog
o Pagkalam ng tiyan ng taong
gutom
TATA
- Mula sa salitang Frances na
ngangahulugang “paalam”
o Pagtaas at pagbaba ng dila
SING-SONG
- Iminungkahin ng linggwistang si
Jeperson na ang wika ay nag mumula sa
paglalaro, pagtawa, pagbulong sa sarili,
panliligaw, at iba pang mga bulalas-
emosyunal. Iminungkahi pa niya na ang
mga unang salita ay  sadyang mahahaba
at musikal.
COO-COO AT BABBLE LUCKY
- Mula sa tunog ng sanggol na walang
kahulugan
o Babbling
o Cooing
HOCUS POCUSE
- Maaring ang pinanggalingan ng wika ay
tulad ng pananggalingan ng mga
mahikal o relihiyosong aspeto ng
pamumuhay ng ating mga ninuno.
EUREKA!
- Sadyang inimbento ang wika ayon
sa teoryang ito. Maaari daw na
ang ating mga ninuno ay may
ideya ng pagtatakd a ng mga
arbitraryong tunog upang
ipakahulugan sa mga tiyak na
bagay.  Nang ang mga ideyang
iyon ay nalikha,  mabilis na iyong
 kumalat sa iba pang  tao at naging - Amg sinaunang wika ay may melodiya
kalakaran sa  at tono ngunit walang kakayahang
- pagpapangalan ng mga makipagtalastasan sapagkat may
bagay-bagay  (Boeree, kakulangan sa ga detalye ang sinaunang
2003) wika

LA-LA KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA

- mga pwersang may PANAHON NG KATUTUBO
kinalaman sa romansa.
Ang salik na magtutulak o ALIBATA
sa tao upang magsalita  Alif-ba-ta (Arabic
TA-RA-RA-BOOM-DE-AY o Baybayin
- Likas sa mga sinaunang  “baybay”
tao ang mga ritwal. Sila  17 titik
ay may mga ritwal sa  Pangunahing alphabet
halos lahat ng gawain
 Kawi: Java, Bali,
tulad ng pakikidigma,
Sumatra
pagtatanim, pag-aani,
pangingisda, pagkakasal, o Laguna Copperplate Inscription
pagpaparusa sa  Javanese, old Malay,
nagkasala, old tagalog
panggagamot, maging sa o Sukatan ng edukasyon
paliligo at pagluluto.  Karanasan ng tao
Kaakibat ng mga ritwal o Pangunahing wika
na iyon ay ang  Tagalog, Ilocano,
pagsasayaw, pagsigaw at Pangasinese,
incantation o mga Kampampangan,Waray,
bulong.
Bikolano, Cebuano,
MAMA
Hiligaynon
- Ayon sa teoryang ito,
nagmula ang wika sa mga PANAHON NG MGA KASTILA
pinakamadadaling pantig ng o Pangkat etniko
pinakamahahalagang bagay. 
o Wikang Kastila
Pansinin nga naman ang mga
 333
bata. Sa una’ y hindi niya
masasabi ang salitang mother  Ilustrado at edukadong
ngunit dahil ang unang pantig mamayan
ng nasabing salita ang o Wikang katutubo bilang
pinakamahalaga diumano, panturo
una niyang nasasabi ang o Gob. Tello (Mayo 25,1596)
mama bilang panumbas sa  Kristiyanismo
salitang mother.  Prayle: katutubo; indio:
MUESTRA Kastila
- Magkaugnay ang pagsasalita at o Carlos IV (1792)
pagmumuestra o galaw habang  Wikang kastila
nagsasalita. Kinokontrol ng utak ang  Panturo: katutubo at
pagkilos. indio
o Saligang Batas ng Biak-na-Bato
NAVYA-NYAYA (1897)
- Mula sa bansang india na sinasabing  Tagalog ang nagging
walang pasulat ng komunikasyon kung opisyal na wika
walang pasalitang komunikasyon PANAHON NG AMERIKANO
PAKIKISALAMUHA, HEY YOU, AT KONTAK o Ingles
- Batay sa teoryang ito. Sinsabi na ang  Instrument ng
wika ay nagmula sa pangangailangan ng pananakop
mga tao na makipag-usap o makipag-  Mapagkandiling
ugnayan sa iba. asimilasyon
o Wika at edukasyon
MUSIKA o Batas 74 ng Philippine
commission (1901)
  Ingles bilang panturo o Sirkular Blg. 26 (Celedonio
o Thomasites Salvador, Direktor ng
 Mga pangunahing Edukasyon)
ingles na guro  Ituro ng WP sa ikalawa
o Panukalang Batas 577(public at ikaapat na antas sa
Instruction) hayskul
 Wikang katutubo sa o Bulitin Blg. 26
pagtuturo ng primary  Isang Pitak sa WP
(taong pampaaralan (Pahayagang
1932-1933) Pampaaralan)
o Hunyo 7, 1940
PANAHON NG KOMONWELT
 Batas Komonwelt Blg.
o Saligang Batas ng 1935, Art.IX, 570 (WP bilang opisyal
Sek. 3 na wika ng Pilipinas
 pagbuo sa isang wikang simula Hulyo 4, 1946)
Pambansa
PANAHON NG HAPON
o Saligang Batas ng 1935
 Kastila at Ingles o Ordinansa Militar Blg. 13 (1942)
(opisyal)  Tagalog at Nihonggo
o Nob. 13, 1936 (Opisyal na wika ng
 Batas Komonwelt Blg. Pilipinas)
184 (SWP) o Gintong Panahon ng Panitikan
o Enero 12, 1937
PANAHON NG REPUBLIKA
 susog ng Batas
Komonwelt Blg. 333 o Marso 26, 1954
(kapulungan)  Proklasmasyon Blg. 12
o Nob. 9, 1937 (Linggo ng Wika: Marso
 Resolusyon ng SWP: 29-Abril 4)
TAGALOG (Sanligan) o Abril 2, 1788
 Abril: Buwan ng
Panitikan)
o Setyembre 23, 1955
 Proklasmasyon Blg.
186/187 (Linggo ng
Wika: Agosto 13-19)
o Agosto 19, 1878
 Agosto: Buwan ng Wika
o Pebrero 1956
 rebisyon ng Panatang
Makabayan (Paaralan)
o Peb. 1956
 Sirkular Blg. 21
o Dis. 30, 1937  Gregorio Hernandez Jr.,
 Kautusang Direktor ng Paaralang
Tagapagpaganap Blg. Bayan
134 (Tagalog ang  Pambansang Awit
batayan) o Agosto 13, 1959
o Abril 1, 1940  Kautusang
 Kautusang Pangkagawaran Blg. 7
Tagapagpaganap Blg. (Pilipino)
263 (Diksyunaryong  Jose R. Romero -
Tagalog-Ingles at Pagpapadalisay at
Balarila) Pagpupuro)
o Jorge Bocobo (Kalihim ng o Nob. 1962
Pagtuturong Pambayan)  Kautusang
 Hunyo 19, 1940 (WP sa Pangkagawaran Blg. 24
paaralan)  Pilipino- Sertipiko at
Diploma
o Okt. 24, 1967  Vicente Abad Santos
 Kautusang (Kasabay ng Bagong
Tagapagpaganap Blg. 96 Saligang Batas,
 (Pilipino: Tanggapan at angPilipino ay
Opisina ng Pamahalaan) asignatura at wikang
o Mar. 27, 1968 panturo)
 Memorandum Sirkular o 1973
Blg. 96 (Rafael Salas)  Resolusyon Blg. 73-7 ng
 (Pilipino: letterhead ng Pambansang Lupon ng
pamahalaan) Edukasyon
o Agosto 5, 1968 (Bilingguwalismo)
 Memorandum Sirkular o Hunyo 19, 1974
Blg. 199 (Rafael R.  Kautusang
Salas) Pangkagawaran Blg. 25
 (Pinuno at (Juan L. Manuel)
Empleyado:  Patakarang Edukasyong
Seminar) Bilingguwal
o Agosto 6, 1968 o Hulyo 21, 1978
 Kautusang  Kautusang Pangministri
Tagapagpaganap Blg. Blg. 22 (JLM)
187  (6 na yunit sa Kolehiyo,
 (Pilipino sa lahat 12 yunit sa kursong
ng komunikasyon pang-edukasyon)
at transaksyon ng  (80-81, 82-83)
pamahalaan) o Kautusang Tagapagpaganap Blg.
o Agosto 7, 1969 117 (Pang. Aquino)
 Memo Sirkular Blg. 227  (Linangan ng mga Wika
(277) (Ernesto Maceda): sa Pilipinas)
 Seminar ng SWP (Exec. o Saligang Batas ng 1987, Art. XIV,
Order 187) Sek. 6
o Agosto 17, 1970 o Marso 12, 1987
 Memo Sirkular Blg. 384  Order Pangkagawaran
(Alejandro Melchor) Blg. 22 (Filipino)
 (Pilipino: Komunikasyon Lourdes Quisumbing
sa mga Korporasyon) o Kautusang Pangkagawaran Blg.
o Bago o Pagkatapos ng Peb 25, 81
o 1970  Bagong Alpabeto at
 Resolusyon Blg. 70 ng Patnubay sa
Pambansang Lupon sa Pagbabaybay
Edukasyon o Agosto 25, 1988
 (WP: Panturo sa  Kautusang Tagaganap
Elementarya) Blg. 335 (Filipino:
o Mar. 16, 1971 Transaksyon ng
 Kautusan Blg. 304 Pamahalaan)
(Pang. Marcos): o Marso 19, 1990
Pagsasarili ng SWP  Kautusang
o Hulyo 29, 1971 Pangkagawaran Blg. 21
 Memorandum Sirkular (Isidro Carino)
Blg. 488 (Linggo ng Katapatan sa Filipino
Wika sa Tanggapan ng o 1996
Pamahalaan)  CHED Memo Order Blg.
o Dis. 1, 1972 59 (9 na yunit sa
 Kautusang Panlahat Blg. Filipino)
17 (Pang. Marcos)  (Fil 1: Sining ng
 (Isalin ng Saligang Batas Pakikipagtalastasan, Fil
sa Pilipino at Ingles, 2: Pagbasa at Pagsulat
Enero 15, 1973) sa Iba’t Ibang Disiplina,
o Mayo 1973 Fil 3: Retorika)
o Agosto 14, 1991
  Batas Republika Blg. - Alpabeto (28)
7104 (Komisyon sa
ABCDEFGHIJKLMNÑN
Wikang Filipino)
 (11 Komisyuner: 2 Full GOPQRSTUVWXYZ
Time, 8 Part Time, 1
Tagapangulo)
o Hulyo 1, 1997
 Proklamasyon Blg. 1041
(Buwan ng Wikang Fonemik – F J V Z
Pambansa) Redandant – C Ñ Q X
o 2001
 Rebisyon sa *Ang mga letrang gamit sa pagbabaybay sa
Ortograpiyang Filipino pangngalang pantangi at mga salitang katutubo
at Patnubay sa Ispeling UNANG PINUNO NG SWP
o 2006
 Kautusang  JAIMEC. DE VEYRA
Pangkagawaran Blg. 42 o Tagapangulo (Samar-Leyte)
(Sinuspinde ang  CECILIO LOPEZ
Ortograpiyang Filipino o Kalihim at Pinunong
2001) Tagapagpaganap (Tagalog)
o Oktubre 7, 2009  FELIX B. SALAS RODRIGUEZ
 Kautusang o Hiligaynon
Pangkagawaran Blg. o Kagawad
104 (Gabay sa  SANTIAGO FONACIER
Ortograpiyang Filipino o Ilokano
2009) o Kagawad
o Disyembre 7, 2010  CASIMIRO F. PERFECTO
 Tiyak na ang o Bikolano
Ortograpiyang Filipino o Kagawad
2009  FILEMON SOTTO
o Agosto 14, 2013 o Cebuano
 Kautusang o hindi tinanggap ang
Pangkagawaran Blg. 34 pagkahirang
(Ortograpiyang o kagawad
Pambansa)  ISIDRO ABAD
o Hulyo 30, 2013 o ipinalit kay Filemon Sotto
 Tiyak na ang o kagawad
Ortograpiyang  HADJI BUTU (Muslim)
Pambansa o pinalitan dahil sa pagkakasakit
ANG ALPHABETONG PILIPINO o kagawad
 LOPE K. SANTOS
1940 Ang Alpabetong Tagalog o Tagalog
- Balarila ng Wikang Pambansa o pumalit kay Hadji Butu
- ABaKaDa = 20; Lope K. Santos  IÑIGO ED REGALADO
o humalinhin kay Lope K. Santos
AEIOU nang umalis ito
B K D G H L M N NG P R S T W Y MGA DIREKTOR

 Jaime C. De Veyra
Oktubre 4, 1971 o 1937-1941
o Pagpili ng WP
- Modernong Alpabeto (31)  Lope K. Santos
AEIOU o 1941-1946
o Paggamit ng WP
B K D G H L M N NG P R S T W Y  Julian Cruz Balmaceda
o 1947-1948
C, CH, F, J, LL, Ñ, Q, RR, V, X, Z
o Diksiyonaryong Tagalog
1987  Cirio H. Panganiban
 o 1948-1954
o Talasalitaan at Lupon ng SWP
 Cecilio Lopez
o 1954-1955
o Lingguwistika
 Jose Villa Panganiban
o 1946-1947
o 1955-1970
o Pilipino batay sa Tagalog
o English-Tagalog Diksiyonaryo,
o Diploma, Pasaporte, atbp.
 Ponciano B. P. Pineda
o 1970-1999
o Bilingguwal
 Nita P. Buenaobra
o 1999-2006
o Traylingguwal
 Ricardo Ma. Duran Nolasco
o 2006-2008
o Multilingguwal
 Jose Laderas Santos
o 2008-2013
o Preserbasyon sa Filipino at iba
pang wika sa Pilipinas
 Virgilio S. Almario
o 2013-2020
o Pananliksik, Ortograpiya,
“Filipinas”
 Dr. Arthur P. Casanova
o 2020-2027
o Diksiyonaryo ng Wikang
Filipino,
o Pagtanggal sa Paggamit ng
Filipinas,
o Pagsusulong sa Paggamit ng
“Pilipino” bilang pantukoy sa
tao