8.3.

Đào tạo, huấn luyện nhân viên (Employee training instruction)

Có 3 kỹ năng cần huấn luyện là:
• Kỹ thuật:
•Quan hệ đối xử:
• Giải quyết vấn đề
Một số phương pháp huấn luyện:
•Huấn luyện tại chỗ: là phương pháp thông dụng nhất vì nó vừa đơn giản, vừa không mất chi phí lại cụ
thể, nhân viên mới học dưới sự chỉ dẫn của người thành thạo, tập sự hoặc kèm cặp.
•Huấn luyện bên ngoài như diễn giảng, chiếu phim, những bài tập mô phỏng, …
8.4. Phát triển nghề nghiệp (Career development)
• Định hướng nghề nghiệp cho nhân viên:
• Thiết lập các mục tiêu dài hạn
• Giao việc cho nhân viên khác hỗ trợ phát triển nghề nghiệp cho nhân viên hiện tại:
• Xác định cán bộ kế thừa:
8.5. Động viên tinh thần làm việc của nhân viên (Employee Motivation)
8.5.1. Khái niệm động viên (Motivation concept)
Động viên là tạo ra sự hăng hái nhiệt tình và trách nhiệm hơn trong quá trình thực hiện công việc của
các cấp dưới, qua đó, làm cho công việc được hoàn thành với hiệu quả cao.
Muốn động viên được nhân viên, nhà quản trị phải tạo ra được động cơ thúc đẩy họ làm việc.
Động cơ ám chỉ những nỗ lực cả bên trong lẫn bên ngoài của một con người có tác dụng khơi dậy lòng
nhiệt tình và sự kiên trì theo đuổi một cách thức hành động đã xác định.
Động cơ thúc đẩy được hình thành từ một nhu cầu nào đó mà con người muốn được thỏa mãn, và trong
quá trình theo đuổi nhu cầu của chính mình, họ thường làm việc nổ lực hơn.
Hình 8.1
8.5.2 Các lý thuyết động viên
8.5.2.1 Lý thuyết tâm lý xã hội hay quan hệ con người (Social Psychology Theory or Human
Relationship)
Lý thuyết này cũng cho thấy rằng con người cũng kém hăng hái khi phải thường xuyên thực hiện công
việc nhàm chán và đơn điệu. Từ nhận thức đó, các nhà lý thuyết tâm lý xã hội cho rằng các nhà quản trị
có thể động viên con người bằng cách thừa nhận nhu cầu xã hội của họ, và tạo điều kiện cho người lao
động cảm thấy hãnh diện về sự hữu ích và quan trọng của họ trong công việc chung
8.5.2.2 Các lý thuyết hiện đại về sự động viên (Modern theories of motivation)
Hiện nay, có 3 lý thuyết về động cơ và sự động viên của 3 tác giả là Maslow, Mc Gregor và Herzberg
được nhắc đến nhiều, sau đây chúng ta đi nghiên cứu sâu hơn 3 lý thuyết này
a. Lý thuyết phân cấp nhu cầu của A.Maslow (Maslow’s Hierarchy of Needs)
Lý thuyết nổi tiếng nhất hiện nay về động cơ làm việc của con người là lý thuyết của Abraham Maslow
được gọi là lý thuyết phân cấp nhu cầu của con người. Theo Maslow, trong mỗi con người đều có 5 loại
nhu cầu được xếp theo cấp bậc từ thấp đến cao:
(1) Nhu cầu sinh lý (Physical needs): Đây là những nhu cầu cơ bản nhất của con người bao gồm:
ăn, nước uống, không khí…
(2) Nhu cầu an toàn hoặc an ninh (Safety needs): Đây là những nhu cầu cần được an toàn cả về
vật chất và tinh thần, không có bất kỳ một đe dọa nào, không có bạo lực và được sống trong xã
hội có trật tự
(3) Nhu cầu quan hệ xã hội (Social needs): Những nhu cầu này phản ánh mong muốn được thừa
nhận bởi những người khác trong xã hội, mong muốn có tình bạn, được tham gia vào nhóm hoạt
động, và được yêu thương
(4) Nhu cầu được tôn trọng (Esteem needs): Nhu cầu này thể hiện qua mong muốn có được hình
ảnh tốt đẹp, sự quan tâm, sự thừa nhận và sự đánh giá cao từ những người khác.
(5) Nhu cầu tự hoàn thiện (Self-actualization): Những nhu cầu này là biểu hiện cho sự tự hoàn
thiện mình, nó là nhu cầu cao nhất của con người. Nhu cầu này hướng vào việc phát huy hết khả
năng tiềm ẩn của một cá nhân, qua đó rèn luyện họ ngày càng hoàn thiện hơn.
Hình 8.2
Maslow đã chia 5 loại nhu cầu này thành hai nhóm là nhu cầu bậc cao và nhu cầu bậc thấp.
•Nhu cầu bậc thấp gồm nhu cầu sinh lý và nhu cầu an toàn hoặc an ninh. Nhu cầu bậc thấp là giới hạn và
được thỏa mãn chủ yếu từ bên ngoài (việc thỏa mãn nhóm nhu cầu này dễ hơn).
•Nhu cầu bậc cao gồm những nhu cầu quan hệ xã hội, nhu cầu được tôn trọng và nhu cầu tự hoàn thiện.
Những nhu cầu này được thỏa mãn chủ yếu từ bên trong (việc thỏa mãn thường khó hơn).
b. Lý thuyết về bản chất con người của Mc.Gregor (Douglas McGregor's XY Theory)
Giáo sư Douglas Mc.Gregor đưa ra lý thuyết hai bản chất khác nhau của con người để làm cơ sở cho sự
động viên.
Bản chất thứ nhất gọi là là bản chất X và bản chất thứ hai gọi là bản chất Y. Người có bản chất X là người
không thích làm việc, lười biếng trong công việc, không muốn nhận trách nhiệm, và chỉ làm việc khi bị
người khác bắt buộc. Người có bản chất Y là người ham thích công việc, biết tự kiểm soát để hoàn thành
mục tiêu, sẵn sàng chấp nhận trách nhiệm, và có khả năng sáng tạo trong công việc.
Mc.Gregor cho rằng tùy theo bản chất X hay Y của người lao động để áp dụng các biện pháp động viên.
Đối với người có bản chất X, nhà quản trị nên nhấn mạnh đến các yếu tố kích thích bằng vật chất, giao
phó công việc cụ thể, thường xuyên đôn đốc và kiểm tra. Ngược lại người có bản chất Y, nhà quản trị nên
dành nhiều quyết định trong công việc, tôn trọng sáng kiến của họ, và tạo điều kiện để họ chứng tỏ năng
lực hơn là kiểm tra, đôn đốc.
c. Lý thuyết động viên của Herzberg (Herzberg’s Two-Factor Theory)
Herzberg đã căn cứ vào các ý kiến trả lời để chia các biện pháp quản trị thành hai loại. Loại thứ nhất là
các yếu tố bình thường (hoặc duy trì), và loại thứ hai gọi là các yếu tố động viên.
Các yếu tố bình thường (duy trì) là những biện pháp của nhà quản trị, các biện pháp này nếu được đảm
bảo thì cũng không đem lại sự hăng hái hơn trong khi làm việc, nhưng nếu không có thì người lao động sẽ
bất mãn và làm việc kém hăng hái. Các yếu tố đó là chính sách của xí nghiệp, sự giám sát, quan hệ đối
với cấp trên, điều kiện làm việc, lương bổng, quyền lợi xí nghiệp v.v…
Herzberg lưu ý các nhà quản trị hai mức độ khác nhau của thái độ lao động mà nhân viên có thể có. Mức
độ thứ nhất là làm việc một cách bình thường, và nếu những biện pháp được gọi là yếu tố bình thường
không được thỏa mãn, nhân viên sẽ bất mãn và làm việc kém hăng hái. Mức độ thứ hai là làm việc một
cách hăng hái khi được động viên bằng những biện pháp gọi là yếu tố động viên và nếu không có họ sẽ
làm việc một cách bình thường.
Ý nghĩa của thuyết này là lưu ý các nhà quản trị đừng lẫn lộn giữa những biện pháp không có giá trị động
viên và những biện pháp thực sự có tác dụng động viên con người trong lao động.