Теорија за настанокот на уметноста (првобитен 

синкретизам)

• Човекот во секојдневното живеење се занимава со повеќе активности или дејности.

• Некои од нив служат за задоволување на неговите непосредни материјални потреби

(трудот), преку некои ги јакне своите физички можности (спортот) или ги развива
умствените способности (науката) и сл.

• Уметноста е една од дејностите преку која човекот ги изразува своите чувства, мисли,
идеи и сл.

• Во уметничкото дело што се создава покрај дарбата на нејзиниот автор, се открива и

смислата за убавото која им се пренесува на гледачите и слушателите.

• Уметноста како духовна потреба на човекот се појавила во првобитното општество во

процесот на работата, кога изработувајќи орудија почнал и да ги украсува, не за да
бидат поефикасни, туку да им се допаднат на другите и да предизвика кај нив
љубопитство и восхит.

• Појавата на артикулираниот говор претставува значајна етапа во развојот на човечкото

општество, а особено за појавата на литературата како една од најважните гранки на
уметноста.

• Првобитниот човек веќе можел со помош на говорот да ги искажува своите чувства и

мисли.

• Најпрвин тоа биле елементарни извици со кои се искажувало возбуда или се

подражавале звуци од природата.

• Во понатамошниот развој на говорот со повторувањето на исти извици при ловот или

во некоја друга работа, се јавува ритамот.

• Со поврзување на гласовите ги изговарал првите зборови.

• Подоцна со рамномерно повторување на едноставни зборови додека одел на лов и сл.

првобитниот човек почнал да ги искажува своите чувства преку песни.

СИНКРЕТИЗАМ

• Тие редовно биле придружувани преку движења на телото за кои може да се рече
дека се почетоци на танцот.

• Во активностите на луѓето од првобитната заедница ги откриваме почетоците на

повеќе од современите уметности.

• Првобитната уметност била елементарна и едноставна. Ги обединувала во себе

никулците на повеќе од нив, особено на текстот, песната и играта.

• Таа уметност е наречена синкретична уметност (синкретизам).

• Синкретизмот го среќаваме и во современите уметности (на пр. Во филмот има игра,

текст, музика, слика и сл.).
 • Но во денешно време колку што е тешко да се даде попрецизна дефиниција за
уметноста, толку е потешко да се разграничат и класифицираат гранките на уметноста.

• Според некои се работи не за гранки на уметноста, туку за нејзини форми или

дисциплини.

• Се прави обид врз основа на изразните средства со кои се служи, и како и каде се
реализира, таа да се подели на групи: на просторни и на временски уметности и на
трета група која ги обединува двете претходни.

ПРОСТОРНИ УМЕТНОСТИ

• Во првата група, просторни уметности , би ги сместиле сликарството, вајарството и

архитектурата.

• Сликарството и вајарството, пак, припаѓаат кон еден поширок поим ликовна уметност,
кон која би ги придодале, како понови: перформансот, видео и интернет уметноста,
фотографијата и сл.

ВРЕМЕНСКИ УМЕТНОСТИ

• Во групата на временските уметности спаѓаат музиката и литературата.

• Секоја од овие понатаму се дели на видови и/или родови (на традиционална,

класична, џез, рок музика ; односно на лирика, епика и драма).

ДИСЦИПЛИНИ НА УМЕТНОСТА

• Според една друга поделба постојат повеќе дисциплини на уметноста: визуелни

уметности, декоративни, сценски (театар, танц), музички уметности, литературни
уметности.

• Некои претпочитаат да зборуваат за уметнички техники, трети за форми на уметноста

(сликарство, цртање, вајарство, керамика, графички дизајн, дигитална уметност,
музика, поезија, архитектура, филм, театар, фотографија и т.н.).

СЕДУМ ВИДОВИ УМЕТНОСТИ

• Некои се обидуваат според изразните средства да разграничат седум видови

уметности (архитектура, танц, вајарство, музика, сликарство, литература и
филм).

• ОД СИНКРЕТИЧНАТА ЦЕЛОСТ ПРВО СЕ ИЗДВОИЛА ЕПСКО-ЛИРСКАТА ПЕСНА, ПОТОА

ЧИСТО ЛИРСКАТА, ХОРСКАТА ИЛИ СОЛИСТИЧКА И НАЈПОСЛЕ ДРАМАТА, КОЈА ИМАЛА
КАРАКТЕР НА РЕЛИГИОЗЕН КУЛТ ИЛИ НАРОДЕН ОБРЕД.

• СИНКРЕТИЧНАТА УМЕТНОСТ НА ПРВОБИТНИОТ ЧОВЕК ГИ УДРИЛА ТЕМЕЛИТЕ НА

ПОЕЗИЈАТА, МУЗИКАТА И БАЛЕТОТ!

• ВО НЕА СЕ НАОЃААТ ПОЧЕТОЦИТЕ НА ТРИТЕ ЛИТЕРАТУРНИ РОДА: ЛИРИКА, ЕПИКА И

ДРАМА.

• ВО МИМИЧКИТЕ ТАНЦИ ИСКАЖУВАЊЕТО НА ЧУВСТВАТА Е ЛИРСКИ, РАСКАЖУВАЊЕТО

ЗА СЛУЧКАТА Е ЕПСКИ ЕЛЕМЕНТ, А ДВИЖЕЊАТА ПРИДРУЖЕНИ СО МИМИКА И ИЗВИЦИ
Е ДРАМСКИ ЕЛЕМЕНТ.
УБАВА ЛИТЕРАТУРА

• УМЕТНИЧКАТА ЛИТЕРАТУРА, УШТЕ НАРЕЧЕНА, УБАВА ЛИТЕРАТУРА ГО ПРЕТСТАВУВА

СВЕТОТ И ЖИВОТОТ СО ЗБОРОВИ, ПА ЗАТОА СЕ НАРЕКУВА И ГОВОРНА УМЕТНОСТ ИЛИ
УМЕТНОСТ НА ЗБОРОТ.

• ЗБОРОТ Е ОСНОВНО ИЗРАЗНО СРЕДСТВО И НА НАУЧНАТА ЛИТЕРАТУРА, НО НАУЧНИКОТ

СЕ СЛУЖИ СО ПОИМИ, А ПИСАТЕЛОТ СО ПРЕТСТАВИ.

• УМЕТНИЧКАТА ЛИТЕРАТУРА НА СЛИКОВИТ НАЧИН ДАВА ЗНАЕЊА ЗА ЖИВОТОТ. НА

ЧИТАТЕЛОТ МУ ПРИЧИНУВА ЕСТЕТСКО ЗАДОВОЛСТВО, ГО УЧИ, ВОСПИТУВА И
ПРИДОНЕСУВА ЗА МЕНУВАЊЕ НА РЕАЛНОСТА.