Professional Documents
Culture Documents
การจัดเรียงอิเล็กตรอน
การจัดเรียงอิเล็กตรอน
จากการศึกษาแบบจำลองอะตอม ทำให้ทราบว่าอะตอมประกอบด้วย
โปรตรอนและนิวตรอนที่อยู่รวมกันในนิวเคลียส โดยมีอิเล็กตรอนเคลื่อนที่
อยู่รอบ ๆ และอยู่ในระดับพลังงานต่างกัน ซึง่ สามารถจัดเรียงอิเล็กตรอนได้
3 แบบดังนี ้
1.การจัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับชัน
้
พลังงานหลัก
2.การจัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับชัน
้
พลังงานย่อย
2.1 การบรรจุอิเล็กตรอนลงในออร์บิทั ล
3.การจัดเรียงอิเล็กตรอนแบบย่อ
1.การจัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับชัน
้ พลังงานหลัก
การจัดเรียงอิเล็กตรอนในแต่ละระดับพลังงานนัน
้ มีจำนวนอิเล็กตรอน
ได้มากที่สุดแต่ละระดับชัน
้ ไม่เท่ากันสามารถพิจารณาได้จากตารางดังนี ้
จากตาราง จะเห็นได้ว่าระดับพลังงานที่ 1 มีจำนวนอิเล็กตรอนได้มาก
ที่สุด 2 อิเล็กตรอน ระดับพลังงานที่ 2 มีจำนวนอิเล็กตรอนได้มากที่สุด 8
อิเล็กตรอน และจากการสืบค้นข้อมูลเพิ่มเติม พบว่า ระดับพลังงานที่ 3 มีได้
มากที่สุด 18 อิเล็กตรอน ดังนัน
้ โบร์จึงเสนอแนวคิดว่า
“จำนวนอิเล็กตรอนที่อยู่ในแต่ละระดับชัน
้ พลังงานได้มีค่ามากที่สุด
เท่ากับ 2n2 (เมื่อ n คือระดับชัน
้ พลังงาน)”
การจัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับชัน
้ พลังงานหลัก สามารถแบ่งได้ ดังนี ้
มาฝึ กจัดเรียงอิเล็กตรอนกันเถอะ!
การจัดเรียงอิเล็กตรอนของธาตุที่มีเลขอะตอมมากกว่า 18 จะต้องจัด
เรียงในระดับชัน
้ พลังงานที่ 1 2 และ 3 เช่น ธาตุ K และ Ca ควรมีการ
19 20
จัดเรียงเป็ น 2 8 9 และ 2 8 10 เพราะชัน
้ ที่ 3 สามารถบรรจุอิเล็กตรอนได้
มากที่สุด 18 อิเล็กตรอน แต่จริงๆแล้ว การจัดเรียงอิเล็กตรอนของ 2 ธาตุนี ้
มีการจัดเรียงคือ
ธาตุ K มีเลขอะตอม 19 มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนเป็ น 2 8 8 1
ธาตุ Ca มีเลขอะตอม 20 มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนเป็ น 2 8 8 2
นั่นก็เพราะว่า เวเลนซ์อิเล็กตรอน สามารถมีได้ไม่เกิน 8 อิเล็กตรอน
เวเลนซ์อิเล็กตรอน (valance electron) คือ อิเล็กตรอนที่อยู่ที่ระดับ
พลังงานชัน
้ นอกสุด เช่น
B มีเลขอะตอมคือ 5 การจัดเรียงอิเล็กตรอนแบบ 2 3 มีเวเลนซ์อิเล็กตรอน
เท่ากับ 3
N มีเลขอะตอมเท่ากับ 7 การจัดเรียงอิเล็กตรอน
แบบ 2 5 มีเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากับ 5
ดังนัน
้ K และ Ca จึงไม่สามารถจัดเรียงแบบ 2 8 9
และ 2 8 10 ได้ตามลำดับ เพราะว่ามีเวเลนซ์
อิเล็กตรอนเกิน 8 ดังนัน
้ จึงต้องจัดเรียง
อิเล็กตรอนในระดับพลังงานที่ 3 เพียงแค่ 8 อิเล็กตรอน และเพิ่ม 1 กับ 2
อิเล็กตรอนเข้าไปในระดับชัน
้ พลังงานที่ 4
จำนวนระดับพลังงานหลักของอิเล็กตรอน ทำให้ทราบว่าธาตุนน
ั ้ อยู่
คาบใด ถ้าธาตุมีจำนวนระดับพลังงาน
ของอิเล็กตรอนเท่ากัน แสดงว่าธาตุนน
ั้
อยู่ในคาบเดียวกัน เช่น
Mg มีเลขอะตอม 12 มีการจัด
อิเล็กตรอนในระดับพลังงานดังนี ้ 2, 8, 2
Mg มี 3 ระดับพลังงาน
S มีเลขอะตอม 16 มีการจัดอิเล็กตรอนในระดับพลังงานดังนี ้ 2, 8, 6 S มี
3 ระดับพลังงาน
แสดงว่า Mg และ S อยู่ในคาบเดียวกัน คือ คาบที่ 3
จำนวนเวเลนซ์อิเล็กตรอน หรืออิเล็กตรอนที่อยู่ในระดับพลังงานนอก
สุด ทำให้ทราบหมู่ของธาตุ ถ้าธาตุมีจำนวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากัน
แสดงว่าธาตุนน
ั ้ อยู่ในหมู่เดียวกัน เช่น
Na มีเลขอะตอม 11 มีการจัดอิเล็กตรอนในระดับพลังงานดังนี ้ 2, 8, 1 Na
มีเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากับ 1
2.การจัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับพลังงานย่อย
จากการเสนอแบบจำลองอะตอมของโบร์ที่ได้มีการศึกษาเกี่ยวกับ
สเปกตรัม ทำให้นักวิทยาศาสตร์หลายคนสนใจและศึกษามากขึน
้ พบว่าเส้น
สเปกตรัมของไฮโดรเจนที่เปล่งแสงออกมาและเห็นเป็ น 1 เส้น แท้จริงแล้ว
ประกอบด้วยเส้นสเปกตรัมมากกว่า 1 เส้น ซึ่งสรุปได้ว่า เส้นสเปกตรัมที่
เกิดขึน
้ นอกจากเป็ นการคายพลังงานของอิเล็กตรอนในระดับพลังงานหลัก
(principle energy level หรือ shell) ซึง่ แทนด้วย n แล้วยังเป็ นการคาย
พลังงานของอิเล็กตรอนจากระดับพลังงานย่อย (energy sublevel หรือ
subshell) ของแต่ละระดับพลังงานหลักอีกด้วย
สามารถสรุปได้ว่า
ระดับพลังงานหลักที่ 1 (n = 1) มี 1 ระดับพลังงานย่อย
คือ s
ระดับพลังงานหลักที่ 2 (n = 2) มี 2 ระดับพลังงานย่อย
คือ s p
ระดับพลังงานหลักที่ 3 (n = 3) มี 3 ระดับพลังงานย่อย
คือ s p d
ระดับพลังงานหลักที่ 4 (n = 4) มี 4 ระดับพลังงานย่อย
คือ s p d f
เนื่องจากอิเล็กตรอนมีการเคลื่อนที่อยู่ตลอดเวลาในลักษณะ 3 มิติ
การวัดความหนาแน่นของกลุ่มหมอกอิเล็กตรอนนัน
้ จึงหาได้จากโอกาสใน
การพบอิเล็กตรอนที่เคลื่อนที่รอบนิวเคลียส โดยบริเวณที่อยู่ใกล้นิวเคลียส
จะมีโอกาสค้นพบอิเล็กตรอนได้มากที่สุด และมีพลังงานเฉพาะค่าที่แตกต่าง
กันไปเรียกบริเวณนัน
้ ว่า ออร์บิทัล (orbital)
จากศึกษาพบว่าจำนวนออร์บิทัลในแต่ละระดับพลังงานย่อยมีค่าแตก
ต่างกันซึ่งสามารถสรุปได้ดังนี ้
พลังงานย่อย จะมีจำนวนออร์บิทัลที่แตกต่างกัน
หลักการจัดเรียงอิเล็กตรอนในอะตอม
จากแผนภาพสามารถเรียงลำดับพลังงานได้ดังนี ้
1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s 4f 5d 6p 7s 5f 6d
7p …
ตัวอย่างการจัดเรียงอิเล็กตรอนของไฮโดรเจน
มาฝึ กการจัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับชัน
้ พลังงานย่อยกันเถอะ!
อิเล็กตรอนที่อยู่ในระดับพลังงานหลักสูงสุดหรือชัน
้ นอกสุดของอะตอม
เรียกว่า เวเลนซ์อิเล็กตรอน (valence electron) เช่น ธาตุเบริลเลียม
(Be) มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนเป็ น 1s² 2s² จึงมีจำนวนเวเลนซ์อิเล็กตรอน
เท่ากับ 2 ส่วนฟลูออรีน (F) มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนเป็ น 1s² 2s² 2p5 จึง
มีจำนวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากับ 7
การบรรจุอิเล็กตรอนตามลำดับระดับพลังงานโดยอาศัยแผนภาพตาม
หลักอาฟบาวดังที่กล่าวมาแล้ว มีบางธาตุที่การบรรจุอิเล็กตรอนในระดับ
พลังงานย่อยไม่เป็ นไปตามหลักการนัน
้ เช่น
ธาตุที่ได้รับหรือเสียอิเล็กตรอนสามารถเขียนการจัดเรียงอิเล็กตรอนได้ดังนี ้
มาฝึ กการจัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับชัน
้ พลังงานกันเถอะ!
แบบฝึ กหัดที่ 2.3
การจัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับพลังงานหลักและระดับพลังงาน
ย่อย
1. พิจารณาข้อมูลที่กำหนดให้ในตาราง แล้วตอบคำถาม
ธาตุ เลขอะตอม การจัดเรียง
อิเล็กตรอน
A 11
B 20
C 2881
D 2 8 18 6
1.ธาตุใดบ้างที่อยู่ในหมู่เดียวกัน และอยู่ในหมู่ใด
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………….
2.ธาตุใดบ้างที่อยู่ในคาบเดียวกัน และอยู่ในคาบใด
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………….
3.ธาตุใดที่มีจำนวนเวเลนซ์อิเล็กตรอนน้อยที่สุด และมีจำนวนเท่าใด
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………….
2. พิจารณาข้อมูลที่กำหนดให้ในตาราง แล้วตอบคำถาม
A 20 10
B 9 4
C 39 20
D 32 16
1) จงเขียนสัญลักษณ์นิวเคลียร์ของธาตุทงั ้ 4 ชนิด
……………………………………………………………………………………………
………………………………………….
2) จงเขียนการจัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับพลังงานย่อยของธาตุทงั ้ 4
ชนิด
……………………………………………………………………………………………
………………………………………….
……………………………………………………………………………………………
………………………………………….
……………………………………………………………………………………………
………………………………………….
……………………………………………………………………………………………
………………………………………….
3) ธาตุใดบ้างที่อยู่หมู่เดียวกัน
……………………………………………………………………………………………
………………………………………….
4) ธาตุใดบ้างที่อยู่คาบเดียวกัน
……………………………………………………………………………………………
………………………………………….
การจัดเรียงอิเล็กตรอนลงแบบระดับพลังงานย่อย (Subshell)
สามารถแสดงเป็ นรูปแบบการบรรจุอิเล็กตรอนลงในออร์บิทัลได้อีกด้วย โดย
การบรรจุอิเล็กตรอนลงในออร์บิทัล มีหลักการจัดเรียง 3 หลักดังนี ้
หลักการนีก
้ ล่าวว่า ในการจัดเรียงอิเล็กตรอนแต่ละออร์บิทัลนัน
้
สามารถจัดเรียงอิเล็กตรอนได้มากที่สุดเพียง 2 อิเล็กตรอนเท่านัน
้ และทัง้ 2
อิเล็กตรอนจะต้องมีสมบัติที่แตกต่างกัน คือ อิเล็กตรอนคู่นน
ั ้ ต้องมีทิศทาง
ของอิเล็กตรอนต่างกัน โดยถ้ามีอิเล็กตรอนตัวหนึ่งมีทิศทางขึน
้ แล้ว
อิเล็กตรอนอีกตัวหนึ่งต้องมีทิศทางลง
บิทัลถัดไปที่มีพลังงานสูงขึน
้
กฎนีก
้ ล่าวว่า การบรรจุอิเล็กตรอนลงในออร์บิทัลที่มีระดับพลังงานเท่า
กัน จะต้องบรรจุอิเล็กตรอนให้อยู่ในลักษณะเดี่ยวให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้
เช่น มี 2 อิเล็กตรอนในระดับชัน
้ พลังงาน 2p การบรรจุอิเล็กตรอนที่ถูกต้อง
ตามกฎของฮุนด์เป็ นดังนี ้
มาฝึ กจัดเรียงอิเล็กตรอนลงออร์บิทัลกันเถอะ!
10Ne
16S
14Si
22Ti
การบรรจุอิเล็กตรอนแบบเต็มและแบบครึ่ง
การบรรจุอิเล็กตรอนจนเต็มทุกออร์บิทัลที่มีพลังงานเท่ากัน เรียกว่า
การบรรจุแบบเต็ม(full filled) ซึ่งจะส่งผลให้ออร์บิทัลนัน
้ มีความเสถียร
มากที่สุด และการบรรจุอิเล็กตรอนลงในออร์บิทัลที่ทำให้ออร์บิทัลมีความ
เสถียรรองลงมา คือ การบรรจุอิเล็กตรอนอยู่เพียงครึ่งเดียวเหมือนกัน
ทัง้ หมดในทุกออร์บิทัลที่มีพลังงานเท่ากัน ซึ่งเรียกการบรรจุแบบนีว้ ่า การ
บรรจุแบบครึ่ง (half filled)
3.การจัดเรียงอิเล็กตรอนแบบย่อ
เมื่อมีการจัดเรียงอิเล็กตรอนมากขึน
้ สามารถเขียนแบบย่อได้ โดย
เขียนธาตุหมู่ VIIIA แล้วตามด้วยจำนวนอิเล็กตรอนที่เหลือ โดยใช้สัญลักษณ์
[X] เมื่อ X คือธาตุในหมู่ VIIIA ที่มีเลขอะตอมไม่เกินธาตุที่ต้องการจัดเรียง
แบบย่อ เช่น
2 1
Li มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนแบบระดับพลังงานย่อยคือ 1s 2s
1
สามารถจัดเรียงอิเล็กตรอนแบบย่อได้เป็ น [He] 2s โดย He เป็ นธาตุหมู่
2
VIIIA ซึ่งมีการจัดเรียงอิเล็กตรอนเป็ น 1s
2 2 6
Na มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนแบบระดับพลังงานย่อยคือ 1s 2s 2p
1 1
3s สามารถจัดเรียงอิเล็กตรอนแบบย่อได้เป็ น [Ne] 3s โดย Ne เป็ นธาตุ
2 2 6
หมู่ VIIIA ซึ่งมีการจัดเรียงอิเล็กตรอนเป็ น 1s 2s 2p
2 2 6
Sc มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนแบบระดับพลังงานย่อยคือ 1s 2s 2p
2 6 2 1
3s 3p 4s 3d
2 1
สามารถจัดเรียงอิเล็กตรอนแบบย่อได้เป็ น [Ar] 4s 3d โดย Ar เป็ นธาตุ
2 2 6 2 6
หมู่ VIIIA ซึ่งมีการจัดเรียงอิเล็กตรอนเป็ น 1s 2s 2p 3s 3p
มาฝึ กจัดเรียงอิเล็กตรอนแบบย่อกันเถอะ!
10Ne
16S
14Si
22Ti
แบบฝึ กหัดที่ 2.4
การจัดเรียงอิเล็กตรอนและการบรรจุอิเล็กตรอนลงในออร์บิทัล
1.จัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับพลังงานย่อยและระดับพลังงานหลักของธาตุ
หรือไอออนที่กำหนดให้ต่อไปนี ้
ธาตุ/ การจัดเรียงอิเล็กตรอน
ไอออน ระดับพลังงานย่อย ระดับพลังงานหลัก
33 As
19 K
2+
13Al
-
17Cl
-
16S
ธาตุ/ การจัดเรียงอิเล็กตรอน
- -
ไอออน การบรรจุ e ลงในออร์บิทัล การจัดเรียง e แบบย่อ
33 As
19 K
3+
13 Al
-
17Cl
-
16 S
จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุด
1. ข้อใดถูกต้องเกี่ยวกับการจัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับชัน
้ พลังงานหลัก
ก. ระดับพลังงาน n=3 จำนวนอิเล็กตรอนที่บรรจุได้มากที่สุดคือ 18
อิเล็กตรอน
ข. เวเลนซ์อิเล็กตรอน คือ อิเล็กตรอนที่อยู่ในระดับชัน
้ แรกสุด
ค.โบรอน มีเลขอะตอม 5 มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนคือ 2 3
ง. ข้อ 1 และ ข้อ 3 ถูก
2.คลอรีน มีเลขอะตอม 17 มีเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่าใด
ก.1 ข. 3
ค.7 ง. 9
4. การจัดเรียงอิเล็กตรอนข้อใดต่อไปนี ้ ไม่ถูกต้อง
2 2 6 2 6 2 10 4 2 3
ก. 34Se : 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p ข. 15P : [Ne] 3s 3p
2 6 1
ค. 20Ca : 2 8 8 2 ง. 19K : [Ar] 3s 3p 4s
5.ธาตุ A มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนในระดับพลังงานย่อยที่มีเวเลนซ์
อิเล็กตรอนคือ 3s2 3p4 ธาตุ A อยู่ในหมู่และคาบใด
ก. หมู่ 6 คาบ 3 ข. หมู่ 3 คาบ 6
ค. หมู่ 4 คาบ 2 ง. หมู่ 2 คาบ 4
2 2 6 2 6 2 10 2
6. ธาตุ X มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนเป็ น 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p
ธาตุ X มีเลขอะตอมเท่าใด
ก. 22 ข. 30
ค.32 ง. 34
7. การบรรจุอิเล็กตรอนลงในออร์บิทัลข้อใดต่อไปนีไ้ ม่ถูกต้อง
ก. ข.
ค.
ง.