SIDAAMU DAGOOMU QOQQOWI MOOTIMMA AFFINI GAAZEEXA

የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት አፍኒ ጋዜጣ

SIDAAMA NATIONAL REGIONAL STATE AFFINI GAZETA
Sidaamu Dagoomu Qoqqowu Mootimma
1kki Diro Kiiro 9 Amaale Mini Allaalshi Hundaanni Fulinoho ፩ኛ ዓመት ቁጥር ፱

Hawassa, Maaja 7, 2012 M.D በሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት ምክር ሀዋሳ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም
ቤት ጠባቂነት የወጣ

Sidaamu Dagoomu Qoqqowi Mootimma Qaru የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግስት ዋና ኦዲተር

Qorqorshi Loosu Mini Biilloonyenna Loosu Qeecha መሥሪያ ቤትን ስልጣን እና ተግባር ለመወሰን

Murate Fulino Lallawi Kiiro 9/2012 የወጣ አዋጅ ቁ ፱/፳፻፲፪

Qorqorshu amanyoote diriirsa mootimma qoqqowu የኦዲት ሥርዓትን መዘርጋት መንግሥት የክልሉን

miinja hasiisanno garinni massagatenna gashshate ኢኮኖሚ በሚገባ ለመምራትና ለማስተዳደር

hasiissanno ikkadu taje afirate widoonni jawu qeechi የሚያስፈልገውን አስተማማኝ መረጃ በማግኘት ረገድ

noosiha ikkasinni, ከፍተኛ አስተዋጽኦ ያለው መሆኑ፣

በልዩ ልዩ የልማትና አስተዳደር መስኮች የተሰማሩ

Addi addi latishshunna gashshootu handaarubbara
የክልል መንግስት መስሪያ ቤቶችና ድርጅቶች
loossanno qoqqowu mootimma loosu minnanna
የገንዘብ አስተዳደር ተገቢዉን የሂሳብ አያያዝ
uurrinshubba woxu gashshooti hasiissanno shallagote
ሥርዓት የተከተለ፣ የገቢ አሰባሰባቸው፣ የወጪ
amadooshshi amanyoote harunsinoha, eote
አፈቃቀዳቸውና የንብረት አስተዳደራቸው የመንግስት
gambooshshi, fushshote fajjootinna jajju gashshootinsa
ሕግንና መመሪያን ተከትሎ የተፈጸመ መሆኑንና
mootimmate seeranna biddissa harunsinoha
ዕቅድና ፕሮግራማቸውንም በቅልጥፍና እና
ikkinotanna mixonna pirograamensano lifinxetenninna
ኢኮኖሚያዊ በሆነ መንገድ በማከናወን
miinjitte doogonni gumulatenni agarranni hexxo gafa
የሚጠበቅባቸውን ግብ ማሳካታቸውን ማረጋገጥ
gansiisansa buuxa hasiissinoha ikkasinni,
አስፈላጊ በመሆኑ፣
Qorqorshu ogimma looso loossanno qoqqowu
በኦዲት ሙያ ላይ ለተሰማሩት የክልል መንግሥት
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

mootimma loosu minnaranna uurrinshubbara ogimmate መሥሪያ ቤቶችና ድርጅቶች ሙያዊ እገዛና ምክር
irkonna amaale aate, qorqorshu deerra woy istaandarde መስጠት፣ የኦዲት ደረጃ ወይም ስታንዳርድ
fushshatenninna loosu aana hosasino harunsatenni ማውጣትና ተግባራዊ መሆኑን በመከታተል
agarranninsa hexxo wonshansa buuxa hasiise የሚጠበቅባቸውን ግብ ማሟላታቸውን ማረጋገጥ
leellasenni, አስፈላጊ ሆኖ በመገኘቱ፣

Qoqqowu giddo heedhanno babbaxxitino mootimmate በክልሉ ውስጥ በሚገኙ የተለያዩ የመንግሥት

loosu minna giddo qorqorshu amanyoote kaajjishe መሥሪያ ቤቶች ውስጥ የኦዲት ሥርዓቱን አጠናክሮ
loosu aana hosiisatenni xa’mamooshshe, በመተግበር ተጠያቂነትን፣ ግልጽነትን እና መልካም
xawadimmanna dancha gashshoote halashshate አስተዳደርን ለማስፈን ኦዲት አይነተኛ መሳሪያ

qorqorshu baxxino udiinnicho ikkasinni, በመሆኑ፣

Qoqqowu mootimma miinju polise loosu aana hosiisa የክልሉ መንግሥት የኢኮኖሚ ፖሊሲን ተግባራዊ
ማድረግ ይቻል ዘንድ በክልሉ የሚገኙ የአስተዳደር፣
dandiinanni gede qoqqowu giddo heedhanno
የልማትና የአገልግሎት መሥሪያ ቤቶችና ደርጅቶች
gashshootu, latishshunna owaante uyitanno loosu
በብቃት ለመቆጣጠር በተጠናከረና ዘመናዊ በሆነ
minnanna uurrinshubba ikkadimmatenni qorqorate
የኦዲት ተግባር መታገዝ ያለበት በመሆኑ የክልሉ
kaajjadunna yannichu qorqorshu loosinni irkisama
ኦዲተር መሥሪያ ቤት በክልሉ የአስፈጻሚ አካላት
noosehura Qoqqowu Jeefisiisaanote Bisubba
ማቋቋሚያ፣ ስልጣንና ተግባር መወሰኛ አዋጅ ቁጥር
Uurrisatenna Biilloonyenna Loosu Qeecha Murate
3/2012 አንቀጽ 11 ንዑስ አንቀጽ 1 መሠረት
Fulino Lallawi Kiiro 3/2012 quwa 11 cinaancho quwa
የተቋቋመ በመሆኑና ስልጣንና ተግባሩን በዚሁ
1 garinni uurrinohu qoqqowu Qaru Qorqorshu Loosu
አንቀጽ ንዑስ አንቀጽ 4 መሠረት መወሰን
Mini biilloonyenna loosu qeecha konni quwi cinaanchu
በማስፈለጉ፣
quwi 4 garinni mura hasiissinohura,
የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት ምክር ቤት
Sidaamu Dagoomu Qoqqowi Mootimma Amaale Mini
በክልሉ ሕገ መንግሥት አንቀጽ 48 ንዑስ አንቀጽ
Qoqqowu Bayriidi Seera quwa 48 cinaancho quwa (3)
(3) (ሀ) እና የአስፈጻሚ አካላት ማቋቋሚያ፣
(a) nna Jeefisiisaanote Bisubba Uurrisate,
ስልጣንና ተግባር መወሰኛ አዋጅ ቁጥር 3/2012
Biilloonyenna Qeecha Murate Fulino Lallawa Kiiro
አንቀጽ 11 ንዑስ አንቀጽ (4) በተሰጠው ስልጣን
3/2012 quwa 11 cinaancho quwa (4) hundaanni
መሠረት የሚከተለው ታውጇል፡፡
uyinoonni biilloonyinni aane noohu lallawamino.

2
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

GAFA MITE
ክፍል አንድ
XAPHOOMU WORO ጠቅላላ ድንጋጌ

1. Harancho Su’ma
1. አጭር ርዕስ
Kuni lallawa “Sidaamu Dagoomu Qoqqowi Mootimma
ይህ አዋጅ “የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት
Qaru Qorqorshi Loosu Mini Biilloonyenna Loosu
የዋና ኦዲተር መሥሪያ ቤት ሥልጣንና ተግባር
Qeecha Murate Fulino Lallawa Kiiro 9/2012”
ለመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር ፱/፳፻፲፪” ተብሎ
yaamame woshshamara dandaanno.
ሊጠቀስ ይችላል፡፡

2. Tiro
2. ትርጓሜ

Konni lallawi giddo:

በዚህ አዋጅ ውስጥ፡-

1. “Amaalete Mine” yaa Sidaamu Dagoomu

1. “ምክር ቤት” ማለት የሲዳማ ብሔራዊ
Qoqqowi Amaale Mineeti.
ክልል ምክር ቤት ነው፡፡

2. “Qoqqowo” yaa Sidaamu Dagoomu

2. “ክልል” ማለት የሲዳማ ብሔራዊ ክልል
Qoqqowooti.
ነው፡፡

3. “Qoqqowu Qaru Qorqoraanchi” yaa Sidaamu

3. “የክልል ዋና ኦዲተር” ማለት በሲዳማ
Dagoomu Qoqqowi Mootimma Bayriidi Seera ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት ሕገ
quwa 110 cinaancho quwa (1) nna konne መንግሥት አንቀጽ 110 ንዑስ አንቀጽ (1)
lallawa quwa 7 cinaancho quwa (1) garinni እና በዚህ አዋጅ አንቀጽ 7 መሠረት
mootoo’manno Sidaamu Dagoomu Qoqqowi የሚሾም የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ
Mootimma Qara Qorqoraanchooti. መንግሥት ዋና ኦዲተር ነው፡፡

4. “Loosu Mine” yaa Sidaamu Dagoomu Qoqqowi 4. “መሥሪያ ቤት” ማለት በሲዳማ ብሔራዊ
Mootimma Jeefisiisaanote Bisubba ክልላዊ መንግሥት የአስፈጻሚ አካላት
Uurrisatenna Biilloonyenna Loosu Qeecha ማቋቋሚያ፣ ሥልጣንና ተግባር ለመወሰን
Murate Fulino Lallawa Kiiro 3/2012 quwa 11 የወጣ አዋጅ ቁጥር 3/2012 አንቀጽ 11
cinaancho quwa (1) garinni seerunni uurrino ንዑስ አንቀጽ 1 መሠረት በሕግ የተቋቋመ
Sidaamu Dagoomu Qoqqowi Mootimma Qaru የሲዳማ ብሐራዊ ክልላዊ መንግሥት ዋና
Qorqoraanchi Loosu Mineeti. ኦዲተር መሥሪያ ቤት ነው፡፡

3
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

5. “Mootimmate Loosu Mine” yaa Biiro, 5. “የመንግሥት መሥሪያ ቤት” ማለት ቢሮ፤

Komishiine, Biilloonye, Uurrinsha, Ejense, ኮሚሽን፤ ባለስልጣን፤ ተቋም፤ ኤጄንሲ፤

Borrote Minenna wole kuri labbannore ጽህፈት ቤት እና ሌሎች የመሳሰሉትን

hanqafanno. ያካትታል፡፡

6. “Uurrinsha” yaa wo’munni woy gamunni 6. “ድርጅት” ማለት ማናቸውም በሙሉ

qoqqowu mootimma annimma hundaanni ወይም በከፊል የክልል መንግሥት የሆነ

heedhanno aye laashshu, tuqishshu, owaante የማምረቻ፤ የማከፋፈያ፤ የአገልግሎት

aate woy wole daddalu uurrinshaati. ሰጪ ወይም ሌላ የንግድ ድርጅት ነው፡፡

7. “Kaa’laanotenna Liqiissaanote Shallago” yaa 7. “የለጋሾችና አበዳሪዎች ሂሳብ” ማለት

qoqqowu mootimma loosu mini woy uurrinsha የክልሉ መንግሥት መሥሪያ ቤት ወይም

danunni woy womaashshunni kaa’laanchunna ድርጅት በዓይነት ወይም በጥሬ ገንዘብ

liqiissaanchuwiinni haarino afansha, kaa’lo woy ከለጋሹና ከአበዳሪው የተቀበለ ስጦታ፤

liqoote shallagooti. እርዳታ ወይም የብድር ሂሳብ ነው፡፡

8. “Biiro” yaa Sidaamu Dagoomu Qoqqowi 8. “ቢሮ” ማለት የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ

Mootimma Fayinaansete Biirooti. መንግሥት ፋይናንስ ቢሮ ነው፡፡

9. “Mancho” yaa kalaqamu mancho woy seerunni 9. “ሰው” ማለት የተፈጥሮ ሰው ወይም በህግ

mannimmate qoosso uyinoonni bisooti. የሰውነት መብት የተሰጠው አካል ነው፡፡

10. “ኦዲተር” ማለት የክልሉ ዋና ኦዲተር

10. “Qorqoraancho” yaa qoqqowu qaru qorqorshu
መሥሪያ ቤት ለውጭ ኦዲት ስራ
loosu mini gobbaayidi qorqorshu loosira
የቀጠራቸው ባለሙያዎች ማለት ነው፡፡
qaxarino ogeeyyeeti.

11. ማንኛውም በወንድ ጾታ የተደነገገ

11. Aye labbaahu koo-teemmanni xawinsoonnihu
የሴትን ጾታ ይጨምራል፡፡
meyaate koo-teemmano hanqafanno.

3. የአዋጁ የተፈፀሚነት ወሰን

3. Lallawu Jeefishshi Mami-geeshsha

ይህ አዋጅ በክልሉ ባሉት በሁሉም የመንግሥት

Kuni lallawi qoqqowu hundaanni heedhanno baalante
መሥሪያ ቤቶች እና ድርጅቶች ላይ ተፈጻሚ
mootimmate loosu minnaranna uurrinshubbara loosu
ይሆናል፡፡
aana hosanno.

4
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

GAFA LAME

ክፍል ሁለት
Loosu Mini Teesso, Uurrinsha, Biilloonyenna Loosu
የመሥሪያ ቤቱ መቀመጫ፣ አቋም፣
Qeecha
ሥልጣንና ተግባር
4. Loosu Mini Teesso
4. የመሥሪያ ቤቱ መቀመጫ
Qoqqowu qaru qorqorshi qara loosu base Hawaasa
የክልል ዋና ኦዲተር ዋና መሥሪያ ቤት ሀዋሳ ሆኖ
ikkite loosoho hasiisanno wole basera sinu loosu mini
ለሥራ አስፈላጊ በሆነ ቦታ ሁሉ ቅርንጫፍ
heerannosi.
መሥሪያ ቤት ይኖረዋል፡፡

5. Loosu Mini Giddooyidi Amado

5. የመሥሪያ ቤቱ አቋም
Loosu Mini: መሥሪያ ቤቱ፡-
1. ዋና ኦዲተር
1. Qara qorqoraancho
2. ምክትል ዋና ኦዲተር
2. Layinki qara qorqoraancho 3. እንደ አስፈላጊነቱ ሁለትና ከዚያ በላይ
የሚሾሙ ሌሎች ምክትል ዋና ኦዲተሮችና
3. Hasiishshu garinni mootoo’mitanno lamenna
የሥራ ክፍሎች ይኖሩታል፡፡
hakkunni aleenni ikkitanno wole layinki qara
qorqoraanonna loosu handaarra heedhannosi.
6. የመሥሪያ ቤቱ ሥልጣንና ተግባር

6. Loosu Mini Biilloonyenna Loosu Qeecha 1. የክልል መንግሥት መሥሪያ ቤቶች እና

ድርጅቶችን የገቢና የወጪ ሂሳብ ኦዲት
1. Qoqqowu mootimma loosu minnanna
ያደርጋል፤ያስደርጋል፡፡
uurrinshubba eotenna fushshote shallago
qorqoranno, qorqorsiisanno. 2. የክልል መንግሥት መሥሪያ ቤቶች እና
ድርጅቶችን የኢንፎርሜሽን ቴክኖሎጂ
2. Qoqqowu mootimma loosu minnanna
ሥርዓትን፣ አጠቃቀምና አስተዳደር ኦዲት
uurrinshubba informeeshiinete tekinoolooje
ያደርጋል፤ ያስደርጋል፡፡
amanyoote, horoonshanna gashshoote
qorqoranno, qorqorsiisanno. 3. የክልል መንግሥት መሥሪያ ቤቶችና
ድርጅቶች ያስገኙት ውጤት ሕጉን የተከተለ፣
3. Qoqqowu mootimma loosu minnanna
ኢኮኖሚያዊ በሆነ አሠራር የተፈጸመ
uurrinshubba leellishshanno gumi seera
መሆኑንና የታለመለትን ግብ መምታቱን
harunsinoha, miinjitte loosishshu doogonni

5
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

loosaminohanna amandoonni hexxo gafa ለማረጋገጥ እንደ አስፈላጊነቱ የክዋኔና አከባቢ

ganinoha ikkasi buuxisate Hasiishshu garinni ጥበቃ ኦዲት ያደርጋል፤ ያስደርጋል፡፡
gumulshunna qoxeessu agarooshshe
4. የክልሉ መንግሥት መሥሪያ ቤቶችና
qorqoranno, qorqorsiisanno.
ድርጅቶች አጠቃላይ የቁጥጥር ሥርዓት በበቂ

4. Qoqqowu mootimma loosu minnanna ሁኔታ መነደፉንና በትክክለኛ መንገድና

uurrinshubba xaphoomu qorqorshu amanyooti በብቃት ተግባራዊ መሆኑን ለማረጋገጥ

ikkadu garinni qixxaawasinna ragunni loosu የሀብት ቁጥጥርና ምርመራ ያደርጋል፤

aana hosasi buuxate jirote qorqorshanna buuxo ያስደርጋል፡፡

assanno, assiisanno.
5. የመንግስትንና የህዝብን ጥቅም ለማስጠበቅ
ሲባል የግል ወይም የህዝባዊ ድርጅቶችን
5. Mootimmatenna dagate horo agarsiisate hojji
ኦዲት ያደርጋል፤ ያስደርጋል፡፡
woy dagate uurrinshubba qorqoranno,
qorqorsiisanno. 6. ለክልል መንግሥት መሥሪያ ቤቶችና
ድርጅቶች የተለገሱ እርዳታዎችም ሆነ
6. Qoqqowu mootimma loosu minnaranna
ስጦታዎችን እንዲሁም ብድርን ኦዲት
uurrinshubbara assinoonni kaa’lono ikko
ያደርጋል፤ ያስደርጋል፡፡
afansha hattono liqoo qorqoranno,
qorqorsiisanno. 7. በንዑስ አንቀጽ (1)፤ (2)፤ (3)፤ (4)፣ (5)፣
(6) እና (8) በተመለከተው መሠረት
7. Konne quwa cinaano quwubba (1), (2), (3), (4),
ያከናወነውን የኦዲት ውጤት እንደነገሩ
(5), (6) nna (8) garinni assino qorqorshu guma
ሁኔታ ለመሥሪያ ቤቱ ወይም ለድርጅቱ
loosu mini woy uurrinshu aliidi loosu
የበላይ ኃላፊ ያሳውቃል፤ ወንጀል መፈጸሙን
massagaanchira egensiisanno; jaddo
የሚያሳይ ሆኖ ሲገኝም ለሚመለከተው የህግ
loosantinota xawisannoha ikkiro hajo la’anno
አካል ወዲያውኑ ያሳውቃል፡፡
seeru bisira rahe egensiisanno.
8. በክልል ምክር ቤት ጥያቄ፣ በመደበኛ ኦዲት
8. Qoqqowu amaale mini xa’monni, rosamino የሥራ ጊዜ የዋና ኦዲተር መሥሪያ ቤት
qorqorshu loosi yannara qaru qorqorsha loosu በሂሳብ ላይ ችግር መኖሩን ከተረዳ፣ በፍርድ
mini shallagote aana qarru noota huwatiro, ቤቶች አግባብ ያለው ትዕዛዝ ሲቀርብና
yoote mini hajajironna hattono hajote jawimma እንዲሁም በጉዳዩ ክብደት ላይ ተመሥርቶ
kaiminni mootimmate loosu minnanni, ከመንግሥት መሥሪያ ቤቶች፣ ከድርጅቶችና
uurrinshubbatenninna dagoomu bisubbanni ከህብረተሰቡ ከሚቀርበው ጥያቄና ጥቆማ
shiqqanno xa’monninna qummeessinni kae በመነሳት ከመደበኛ ኦዲት ውጭ ልዩ የኦዲት

6
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

rosamino qorqorsha gobbaanni baxxino ሥራ ያከናውናል፣ እንዲከናወንም

qorqorshu looso loosanno, loonsanni gedeno ያስደርጋል፡፡
assanno.
9. ጉዳዩ ከሚመለከታቸው መሥሪያ ቤቶች ጋር

9. Hajo la’annonsa loosu minna ledo በመመካከር የሂሳብና የንብረት ኦዲት

amaalamatenni shallagotenna jajju qorqorshi ስርዓትና ደረጃን የሚመለከቱ መመሪያዎችን

amanyooti deerra la’anno biddissubba ያወጣል፡፡

fushshanno.
10. አስፈላጊ ሆኖ ሲያገኘዉ የማናቸዉም የክልል

10. Hasiise leelliro aye qoqqowu loosu minna መሥሪያ ቤት የዉስጥ ኦዲተሮች የመሥሪያ
ቤታቸውን ሂሳብና ንብረት በመመርመር
giddo qorqoraano loosu mininsa shallagonna
ውጤቱን እንዲገልጹለት ሊያደርግ ይችላል፡፡
jajja qorqoratenni afidhino guma xawissanno
gede assara dandaanno. 11. ከሚመለከታቸዉ አካላት ጋር በመተባበር
እንደ አስፈላጊነቱ ለውስጥ ኦዲተሮች
11. Hajo la’annonsa bisubba ledo halamatenni
ሥልጠና ይሰጣል፡፡
hasiishshu garinni giddoyidi qorqoraanora
qajeelsha aanno. 12. ማንኛውም ሂሳብ ወንጀል ባለበት ሁኔታና
ታማኝነት በጎደለው አኳኋን መያዙን
12. Aye shallago jaddonna ammanama xe’ino
ለማመን ምክንያት ያገኘ እንደሆነ ይህንኑ
garinni amadantinota ammanate dandiisiisanno
ሂሳብ የሚመለከቱ ጽሑፎች፣ መዝገቦች፣
korkaata afiriha ikkiro tenne shallago la’anno
ሰነዶችና ሌሎች ተያያዥነት ያላቸው
borro, mareekko, sanadenna wole xaadooshshu
መረጃዎች ላይ ያሽጋል፡፡
noonsa tajubba aana cufanno.
13. ቢሮው ስለገንዘብ አጠባበቅ የሂሳብ አያያዝና
13. Biiro woxu Agarooshshi, shallagote
የንብረት አስተዳደር በተመለከተ
amadooshshinna jajju gashshoote lainohunni በሚያዘጋጀው ህግ ረቂቆች ላይ አስፈላጊዉን
qixxeessanno safote seerubba aana hasiissanno ምክርና አስተያየት ይሰጣል፡፡
amaalenna hedo aanno.
14. በክልሉ ውስጥ በኦዲት ሙያ ለሚሰማሩ
14. Qoqqowu giddo qorqorshu ogimmanni ኦዲተሮችና የሂሳብ አያያዝ ሥራ
loossanno qorqoraanonna shallagote ለሚያከናዉኑ የሂሳብ አዋቂዎች በሥራ
amadooshshi looso loossanno shallagote መስክ ለመሰማራት የሚያስችላቸውን
afaaleeyye loosu handaarinni loosa የምስክር ወረቀት ይሰጣል፣ ያድሳል፣
dandiisiisannonsa naqqasote woraqata aanno, ያግዳል፣ ይሰርዛል፡፡

7
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

haaroonsanno, kianno, hoolanno.

15. Naqqasote woraqata uyinanninna 15. የምስክር ወረቀት የሚሰጥበትና

haaroonsinanni owaante baatooshshe tittirsha የሚታደስበት የአገልግሎት ክፍያ ዝርዝር

biddissunni humulanni. በመመሪያ ይወሰናል፡፡

16. Federaalete mootimmaninna wolootu qoqqowu 16. ከፌደራል መንግስትና ከሌሎች የክልል ዋና

qara qorqorshu loosu minna ledo halamatenni ኦዲተር መሥሪያ ቤቶች ጋር በመተባበር

shallagote amadooshshinna qorqorshu ogimma የሂሳብ አያያዝና የኦዲት ሙያ ትክክለኛዉን

ፈር ይዞ እንዲዳብር ጥረት ያደርጋል፣
doogose agadhite lophitanno gede loosanno.

17. ከፊዴራል ዋና ኦዲተር መሥሪያ ቤት ጋር

17. Federaalete qaru qorqorsha loosu mini ledo
የኦዲት ተግባር የሚዳብርበትን ሁኔታ
qorqorshu loosi Kaajjanno ikkito lainohunni
በተመለከተ የቅርብ የሥራ ግንኙነት
muli loosu xaadooshshe assanno.
ያደርጋል፡፡
18. Qoqqowu mootimma 500,000.00 (Onte Xibbe
18. የክልሉ መንግሥት ከብር 500,000
Kume) birri aleenni xa’manno looso hojji loosu
(አምስት መቶ ሺህ) በላይ የሚጠይቅ ሥራ
uurrinshubba loossanno gede sheemaate
የግል የሥራ ተቋራጮች እንዲሠሩ በውል
uyinoha ikkiro konne looso qorqoranno,
የሰጠ እንደሆነ ይህንኑ የመንግሥት ስራ ነክ
qorqorsiisanno.
የሆነ የግል ተቋራጮች ስራ ይመረምራል፤

19. Konni quwira cinaancho quwa 18 worroonnihu ያስመረምራል፡፡

agarame heereenna awaawurshu assooti

19. በንዑስ አንቀጽ 18 የተገለጸው እንደተጠበቀ
loosamasi qaru qorqorsha loosu mini ikkado
ሆኖ የማጭበርበር ድርጊት ለመፈጸሙ ዋና
gungumme afiriha ikkiro loosu xa’manno woxi ኦዲተር መሥሪያ ቤት በቂ ፍንጭ ያገኘ
500,000.00 (Ontu Xibbe Kume) birra woroonni እንደሆነ ስራው የሚጠይቀው ገንዘብ ከብር
ikkirono konne looso qorqoranno, 500,000 (አምስት መቶ ሺህ) በታች
qorqorsiisanno. ቢሆንም የመንግሥት ስራ ነክ የሆነ የግል
ተቋራጮች ስራ ይመረምራል፣
20. Qoqqowunnihu qaru qorqoraanchi quwa 6
ያስመረምራል፡፡
cinaano quwubba (1), (2), (3), (4), (5), (8), (18)
nna (19) woro hundaanni xawinsoonni 20. የክልሉ ዋና ኦዲተር በአንቀጽ 6 ንኡስ
biilloonyenna loosu qeecha hasiishshu garinni አንቀጾች (1) ፣ (2) ፣ (3) ፣ (4)፣ (5)፣
wole qoqqowubba qorqorshu loosu minna woy (6)፣ (8) ፣ (18) እና (19) ድንጋጌዎች ሥር

8
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

hojji qorqorshu uurrinshubbara riqiwotenni aara የተመለከቱትን ሥልጣንና ተግባራት እንደ

dandaanno. አስፈላጊነቱ ለሌሎች ክልላዊ የኦዲት
መሥሪያ ቤቶች ወይም ለግል ኦዲት
21. Konni quwira cinaancho quwa 20 woro garinni
ድርጅቶች በውክልና ሊሰጥ ይችላል፡፡
riqiwo uyinoonninsa qorqorshu bisubba loosu
mininni fulino qorqorshu deerranna loosu 21. በንዑስ አንቀጽ 20 ድንጋጌ መሠረት ውክልና

amanyoote harunsanno iillitanno guma የተሰጣቸው የኦዲት አካላት በመሥሪያ ቤቱ

egensiisate gadadi heerannonsa. የወጣውን የኦዲት ደረጃ እና የአሠራር ሥነ

ሥርዓት መከተልና የደረሱበትን ውጤት
22. Loosu mini riqiwo adhino bisi assino qorqorshi የማሳወቅ ኃላፊነት ይኖርባቸዋል፡፡
deerrasi agadhinoha ikkasi buuxanno,
22. መሥሪያ ቤቱ በውክልና ተቀባይ አካል
qorqorshu deerrasi agadhinokkiha ikke leelliro
የተደረገው ኦዲት ደረጃውን የጠበቀ መሆኑን
qorqorshu gumi adhamooshshu heerannosikki
ያረጋግጣል፤ ኦዲቱ የኦዲት ደረጃውን
gede assara dandaanno.
ያልጠበቀ ሆኖ ሲገኝ የኦዲት ዉጤት
23. Loosu mini umisi qorqorannono ikko riqiwo እንዲሰረዝ ሊያደረግ ይችላል፡፡
uyinonsa bisubbara owaantete fushshaati hasiise
23. መሥሪያ ቤቱ ራሱ ኦዲት ለሚያደርጋቸውም
leelliro qorqoramaano loosu minna baattanno
ሆነ ውክልና ለሰጣቸው አካላት የኦዲት
assanno; tittirsha biddissunni murranni.
አገልግሎት ወጪው አስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ
24. Loosu mini qorqoraano harunsa hasiissannonsa በኦዲት ተደራጊ መሥሪያ ቤቶች እንዲሸፈን
tittirshu loosu amuraati biddisssa qixxeessanno. ያደርጋል፤ ዝርዝሩ በመመሪያ ይወሰናል፡፡

25. Loosu mini tantanonna damoozu deerra 24. የመሥሪያ ቤቱ ኦዲተሮች ሊከተሉ

qixxeessatenninna amaalete mine የሚገባውን ዝርዝር የሙያ ሥነ ምግባር

kaajjishiishatenni loosaasinete damoozanna መመሪያ ያዘጋጃል፡፡

wole horo baatooshshe baatanno; tittirshu 25. የመሥሪያ ቤቱን መዋቅርና የደመወዝ ስኬል
gumulsha lainohunni amaalete mini wodho በማዘጋጀትና በምክር ቤቱ በማጸደቅ
fushshanno. የሠራተኞችን ደመወዝና ጥቅማ
ጥቅሞቻቸዉን ክፍያ ይፈጽማል፤ ዝርዝር
አፈጻጸሙን በተመለከተ ምክር ቤቱ ደንብ
ያወጣል፡፡

9
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

GAFA SASE
ክፍል ሦስት
QOQQOWU QARU QORQORAANCHI
የክልል ዋና ኦዲተር አሿሿምና ተጠሪነት
MOOTOO’MANNA GALTINO

7. Qoqqowu Qarunna Layinki Qorqoraano 7. ስለ ክልል ዋና ኦዲተር እና ምክትል ኦዲተሮች

Mootoo’manna Galtino አሿሿምና ተጠሪነት

1. የክልል ዋና ኦዲተር እና ምክትል ዋና

1. Qoqqowunnihu qaru qorqoraanchinna layinki
ኦዲተሮች በርዕስ መስተዳድሩ አቅራቢነት
qorqoraano qoqqowu Pirezidaantichi
በምክር ቤት ይሾማሉ፡፡
shiqisheenna amaalete mini mootoonsanno.
2. የክልል ዋና ኦዲተር ተጠርነቱ ለምክር ቤት
2. Qoqqowunnihu qaru qorqoraanchi galannohu
ይሆናል፤፤
amaalete mini hunda ikkanno.
3. የምክትል ዋና ኦዲተሮች ተጠሪነታቸዉ
3. Layinki qorqoraano galtannohu amaalete
ለምክር ቤት እና ለዋና ኦዲተሩ ይሆናል፡፡
mininna qaru qorqoraanchi hunda ikkanno.

8. Mootoo’mate Bikkaasinchuwa
8. የሹመት መመዘኛዎች
Mootoo’mate dandiisiisanno bikkaasinchuwa aante
ለሹመት የሚያበቁ መመዘኛዎች የሚከተሉት
noore ikkitanno:
ይሆናሉ፡-
1. Itophiyu qansicha ikkinohu,
1. ዜግነቱ ኢትዮጵያዊ የሆነ፤
2. Bayriidi Seerira hiramannohu,
2. ለህገ መንግሥቱ ተገዥ የሆነ፤

3. Qorqorshu woy Fayinaansete loosi massagonni

3. በኦዲት ሥራ ወይም በፋይናንስ ሥራ
woy xaadooshshu noose wole ogimmanni
አመራር ወይም አግባብነት ባለዉ ሌላ
qajeelinohunna mootimmate qorqorshi loosinni
ሙያ የሰለጠነ እና በመንግሥት የኦዲት
ikkadu egennonna rosichi noohu,
ሥራ ጥልቅ እውቀትና ልምድ ያለው፤

4. Mootimmate polisenna istiraateeje gumulatenna 4. የመንግሥት ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎች

gumulsiisate ikkadimma noohu, የመፈጸምና የማስፈጸም ብቃት ያለው፤

5. Loosu kakkaooshshinni, 5. በታታሪነቱ፣ በታማኝነቱ እና በሥነ

ammanamooshshunninna amanyootunni dancha ምግባሩ መልካም ስም ያተረፈ፤

10
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

su’ma afirinohu,
6. በወንጀል ተከሶ ያልተፈረደበት፤
6. Jaddote qaxxarame qorichishaminokkihu,
7. ሥራውን ለመሥራት የሚያስችል የተሟላ

7. Looso loosate dandiisiissanno wo’ma ጤንነት ያለው፤

keeraanchimma noohu.
9. ክፍያና ተመድቦ ስለመሥራት

9. Baatooshshenna Somame Loosa 1. የዋና ኦዲተሩና የምክትል ዋና ኦዲተሮች

ደመወዝ፣ አበልና ልዩ ልዩ
1. Qarunna layinki qorqoraano damooza,
ጥቅማጥቅሞች በዋና ኦዲትር አቅራቢነት
awallenna addi addi horo qaru qorqoraanchi
በክልል ምክር ቤት ይወሰናል፣
shiqisheenna amaalete mininni gumullanni.
2. ዋና ኦዲተሩና ምክትል ዋና ኦዲተሮች
2. Qarunna layinki qorqoraano dirinsa wommete
እድሜያቸው ለጡረታ ከመድረሱ
iillara albaanni mootoommetenni kauha ikkiro
አስቀድመው ከሹመት የተነሱ እንደሆነ
mootimmate loosu minna woy uurrinshubba
በመንግሥት መሥሪያ ቤቶች ወይም
giddo somante loossanno gede injeessinanni.
ድርጅቶች ውስጥ ተመድበው እንዲሠሩ

10. Loosu Yanna ሁኔታዎች ይመቻቹላቸዋል፣

1. Qarunna layinki qorqoraano loosu yanna lamala 10. የሥራ ዘመን

dirooti. 1. የዋና ኦዲተሩና ምክትሎቹ የሥራ ዘመን
ሰባት ዓመት ይሆናል፡፡
2. Konni quwira cinaancho quwa (1) aana
worroonni loosu yanna gooffu gedensaanni 2. በንዑስ አንቀጽ (1) የተገለጸው የሥልጣን
amaalete mini ammaniro wirro mootoo’mitara ዘመን ካበቃ በኋላ በምክር ቤቱ
dandiitanno. ከታመነባቸዉ ዋና ኦዲተሩና ምክትል ዋና
ኦዲተሮች እንደገና ሊሾሙ ይችላሉ፡፡
11. Mootoommetenni Ka’anno Gara
11. ተሿሚዎች ከኃላፊነት የሚነሱበት ሁኔታ
Qarunna layinki qorqoraano aante noo ikkituwanni
mootoommetenni ka’anno gede assinara dandiinanni: ዋና ኦዲተርና ምክትል ዋና ኦዲተሮች
በሚከተሉት ሁኔታዎች ከኃላፊነት እንዲነሱ
1. Xissotenni looso garinni loosate ሊደረግ ይችላል፡-
dandaannokkita buunxiro,
1. በሕመም ምክንያት ሥራዉን በሚገባ
2. Xabbe leeltanno loosu ikkadimma anje heera ለማከናወን የማይችሉ መሆኑ ሲረጋገጥ፤

11
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

buunxiro, 2. ግልፅ የሆነ የሥራ ችሎታ ማነስ መኖሩ

ሲረጋገጥ፤
3. Loosu aana leellishanno dese’immanni
hunaancho ikkiro woy amanyootu becimalle 3. በሥራቸዉ ላይ በሚያሳዩት ቸለተኝነት

heedhuro, ጥፋተኛ ሲሆኑ ወይም ምግባረ ብልሹ

ሆነው ሲገኙ፤
4. Muisha loosasi woy seeru ledo kiphamanno
wole assoote loosasi buunxiro, 4. ሙስና መሥራታቸው ወይም ህግን
የሚጻረር ሌላ ድርጊት መፈፀማቸው
5. Wommete dirisi iillinoha ikkiro, ሲረጋገጥ፤

6. Loosu yannasi gooffuro, safantino fayyimmate 5. የጡረታ ዕድሜ ላይ የደረሱ እንደሆነ፤

xe’ne woy wolu korkaatinni umisi fajjonni
6. የሥራ ዘመናቸው ሲያበቃ፤ ቀጣይነት
looso agurate borrotenni xa’miro,
ባለው የጤና ጉድለት ወይም በሌላ
7. Konni quwira cinaancho quwa (1), (2), (3), (4) ምክንያት በገዛ ፈቃዳቸው ሥራውን

nna (5) worroonni woro loosu aana hossannohu ለመልቀቅ በጽሁፍ ሲጠይቁ፤

amaalete mini miilla mereerinni uurrinsanni

7. በንዑስ አንቀጽ (1)፤ (2)፤ (3)፤ (4) እና
komitenni buunxe halaalsinihunna amaalete
(5) የተመለከቱ ድንጋጌዎች ተፈጻሚ
minira shiqe sasetenni lame anganni gumulo
የሚሆኑት ከምክር ቤቱ አባላት መካካል
afiriro ikkanno.
በሚቋቋም ኮሚቴ ተጣርቶ ሲረጋገጥና

8. Konni quwira cinaancho quwa (5) worroonnihu ለምክር ቤቱ ቀርቦ በሁለት ሶስተኛ ድምጽ

noowa heereenna amaalete mini fajjonni ውሳኔ ሲያገኝ ይሆናል፡፡

wommete diri gedensoonni mitte doyicho 8. በንዑስ አንቀጽ (5) የተደነገገው ቢኖርም
sainokki yannara seedisa dandiinanni. ተሿሚው በምክር ቤቱ ፈቃድ የጡረታው
መውጫ ዕድሜ በኃላ ከአንድ ዙር
12. Fano Loosu Base Wonsha
ለማይበልጥ ጊዜ ብቻ ሊያራዝም
1. Konni lallawi quwa 11 aana xawinsoonninna ይችላል፡፡
reyoote korkaatinna Qoqqowunnihu qaru
12. ክፍት የሥራ ቦታ ስለሟሙላት
qorqoraanchi heerannokki yannara layinki qaru
1. በዚህ አዋጅ አንቀጽ 11 ውስጥ በተገለጹትና
qorqoraanchi lee agana sainokki yannara riqiwe
በሞት ምክንያት የክልሉ ዋና ኦዲተር በሌለ
loosara dandaanno.
ጊዜ ምክትል ዋና ኦዲተር ከስድስት ወር
ላልበለጠ ጊዜ ተክቶ ሊሠራ ይችላል፡፡

12
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

2. Qoqqowu qarunna layinki qaru qorqoraano base 2. የክልሉ ዋና ኦዲተርና ምክትል ዋና

mitte yannanni fano ikkitannoha ikkiro ኦዲተሮች ቦታ በተመሳሳይ ጊዜ ክፍት የሆነ

qoqqowu Pirezidaantichi qorqorshu እንደሆነ የክልሉ ርዕሰ መስተዳድር ከኦዲት

dayirekiterooti giddonni mitto konni quwira ዳይሬክተሮች አንዱን በንዑስ አንቀጽ (1)

cinaancho quwa (1) xawinsoonni yannara ለተጠቀሰው ጊዜ መድቦ ሊያሠራ ይችላል፡፡

gaame loosiisa dandaanno.

ክፍል አራት
የክልሉ ዋና ኦዲተርና ምክትል ዋና
GAFA SHOOLE
ኦዲተሮች ሥልጣንና ተግባር
QOQQOWU QARUNNA LAYINKI QARU
QORQORAANO BIILLOONYENNA LOOSU 13. የክልሉ ዋና ኦዲተር ሥልጣንና ተግባር
QEECHA
የክልሉ ዋና ኦዲተር የሚከተሉት ሥልጣንና

13. Qoqqowu Qaru Qorqoraanchi Biilloonyenna ተግባራት ይኖሩታል፡-

Loosu Qeecha
1. በዚህ አዋጅ በአንቀጽ 6 የተደነገጉትን
Qoqqowunnihu qaru qorqoraanchi aane noo ተግባራት ያስፈጽማል፣ ይከታተላል፣
biilloonyinna loosu qeechi heerannosi: ይቆጣጠራል፡፡

1. Konni lallawira quwa 6 aana worroonni loosu 2. በአንቀጽ 6 ንዑስ አንቀጽ (1)፣ (2)፣ (3)፣

qeechuwa gumulsiisanno, harunsanno, (4)፣ (5)፣ (6)፣ (8)፣ (18) እና (19)

illaallisanno. መሠረት ስለሚከናወነው ምርመራና

ስለመሥሪያ ቤቱ ሥራዎች አጠቃላይ
2. Konni lallawira quwa 6 cinaancho quwa (1), ዓመታዊ ሪፖርት ዘገባ ለክልል ምክር ቤት
(2), (3), (4), (5), (6), (8), (18) nna (19) garinni ያቀርባል፡፡
assinanni qortonna loosu mini loossa xaphoomu
3. በንኡስ አንቀጽ 2 የተቀመጠዉ
diru rippoorte qoqqowu amaale minira
እንደተጠበቀ ሆኖ እንደ አስፈላጊነቱ
shiqishanno.
የኦዲት ሪፖርት ዘገባ በዓመቱ አጋማሽ
3. Konni quwira cinaancho quwa (2) aana ለምክር ቤት ሊያቀርብ ይችላል፡፡
worroonnihu noowa heereenna hasiishshu
4. ቢሮው የክልል መንግሥት ያለፈው በጀት
garinni qortote rippoorte bocu dirunni amaalete
ዓመት ገቢና ወጪ ሂሳብ፣ ሀብትና ዕዳ
minira shiqishara dandaanno.

13
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

4. Biiro qoqqowu mootimmata sai baajette diri እንዲሁም የመንግሥት ገንዘብ ነክ የሆኑ

eonna fulo, jironna asale hattono መረጃዎችን የሂሳብ መግልጫዎች የበጀት

mootimmanniha woxe labbanno tajubba ዓመቱ እንደተጠናቀቀ በሦስት ወር ጊዜ

shallago xawishshubba baajeettete diri ውስጥ ዘግቶ ለምርመራ እንዲልክለት

goofinkunni sasu again giddo cuffe ሊያደርግ ይችላል፡፡

qorqorshaho sokkannosi gede assara

5. ዋና ኦዲተሩ የሂሳብ ዘገባ በደረሰው
dandaanno.
በአራት ወር ጊዜ ውስጥ ምርመራ

5. Qaru qorqoraanchi shallagote borreesso በማድረግ ሪፖርቱን ከነአስተያየት ለቢሮ

ይልካል፤ ለምክር ቤት በሚያቀርበው
iillitusinkunni shoolu again giddo qorqorsha
ዓመታዊ ሪፖርት ውስጥ እንዲካተትም
assatenni rippoorte hedosi ledo biirote
ያደርጋል፡፡
soyaanno; amaalete minira shiqishanno diru
rippoorte giddo amadantinno gede assanno. 6. በአንቀጽ 6 ንዑስ አንቀጽ 7 መሠረት
ውጤቱን እንዲያውቁ የተደረጉት አካላት
6. Konni lallawira quwa 6 cinaancho quwa (7)
የሰጡት አስተያየትና ያቀረቡት ተቃውሞ
garinni guma affanno gede assinoonni bisubba
አጥጋቢ ሆኖ ካልተገኘ ይህንኑ በንዑስ
uyitino hedonna shiqishshino giwo
አንቀጽ 2 በተጠቀሰው ሪፖርት ውስጥ
duushshitannota ikkite leella hoogguro tenne
ያስገባል፡፡
cinaancho quwa (2) xawinsoonni rippoorte
giddo woranno. 7. የመሥሪያ ቤቱን ረቂቅ በጀት ለምክር ቤት
ያቀርባል፤ ሲፈቀድም በሥራ ላይ
7. Loosu minita safote baajeette amaalete minira
ያውላል፡፡
shiqishanno, fajjiniro loosu aana hosiisanno.
8. ተግባሩን በሚገባ ለማከናወን በሚያስችል
8. Loosu mine loosoho injaanno garinni አኳኃን መሥሪያ ቤቱን ያደራጃል፣
tantananno.
9. ከክልሉ ፐብሊክ ሰርቪስ አስተዳደር
9. Qoqqowu Paabilik Servisete gashshooti ስርዓት ወጥቶ ነጻ በመሆን ምክር ቤቱ
amanyootinni fule amaalete mini fushshanno በሚያወጣዉ ደንብ መሠረት ለመሥሪያ
wodho garinni loosu minira hasiissanno ቤቱ ሥራ አስፈላጊ የሆኑ ሠራተኞችን
loosaasine qaxaranno, gashshanno. ይቀጥራል፤ ያስተዳድራል፡፡

10. Aye manchi loosu miniha looso gufisiha ikkiro 10. የመሥሪያ ቤቱን ተግባር ማንኛውም
hajo la’anno seeru bisira qaxxarote ku’latto ሰው ያሰናከለ እና ያደናቀፈ እንደሆነ

14
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

shiqishanno, shiqishiishanno, harunsanno. ለሚመለከተው የህግ አካል የክስ አቤቱታ

ያቀርባል፣ ያስቀርባል፣ ይከታተላል፡፡
11. Loosoho hasiise leelliro ikkadu biddissa aatenni
qorqorshu loosi hasiishshu garinni hojji 11. ለሥራዉ አስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ በቂ

qorqoraanonni woy wolootu ogeeyyenni መመሪያ በመስጠት የኦዲት ሥራ እንደ

loosamanno gede riqiwanno. አግባቡ በግል ኦዲተሮች ወይም በሌሎች

ባለሙያዎች እንዲከናወን ይወክላል፡፡
12. Yawosi wo’millunni fula dandaanno gede
maxaaffa, dhaggishsha, borreessaasincho, 12. ኃላፊነቱን በተሟላ ሁኔታ ለመወጣት

sanaddanna woloota tajubba la”atenna hasiise ይቻለው ዘንድ መጽሐፎችን፣ መዘክሮችን፣

መዝገቦችን፣ ሰነዶችንና ሌሎች
leelliro dagate owaante uyitanno uurrinshuwa
መረጃዎችን ለመመልከትና አስፈላጊ ሆኖ
tajubba borreesso tittirshuwa xa’me adhara
ሲያገኘው ከሕዝብ አገልግሎት ሰጪ
dandaanno.
ተቋማት መረጃዎችን ዘገባዎችንና
13. Amaalete minira shiqqanno mootimmate ትንተናዎችን ጠይቆ መቀበል ይችላል፡፡
shallago qorqorsha rippoorte woy xaphi yitino
13. ለምክር ቤቱ በሚቀርቡ የመንግሥት
fande shallago, loosu mini loossa xawissanno
ሂሳብ ኦዲት ሪፖርቶች ወይም የተጠቃለለ
diru borreessonna baxxitino borreesso aana
ፈንድ ሂሳብ፣ የመሥሪያ ቤቱ ሥራዎች
malaatisa agurranna konni quwira uyinoonni
የሚገልጹ ዓመታዊ ዘገባና ልዩ ዘገባዎች
biilloonyenna loosu qeecha riqiwotenni aara
ላይ መፈረምን ሳይጨምር በዚህ አንቀጽ
dandaanno.
የተሰጡትን ሥልጣንና ተግባራት
14. Layinki Qaru Qorqoraanchi Biilloonyenna በውክልና ሊሰጥ ይችላል፡፡

Loosu Qeecha
14. የምክትል ዋና ኦዲተር ሥልጣንና ተግባር

1. Loosu minita regulaaritete qorqorshi loossa, 1. የመሥሪያ ቤቱን የሬጉላሪቲ ኦዲት

gumulshunna qoxeessu agarooshshi qorqorsha ሥራዎች፣ የክዋኔና አከባቢ ጥበቃ ኦዲት
loossanna qorqorshu ikkadimma, xiinxallotenna ሥራዎች እና የኦዲት ጥራት፤ ምርምርና
qajeelshu loossa mixiratenni, maareekkatenni, ሥልጠና ሥራዎች በማቀድ፣
massagatenni, qineessatenninna illaallisatenni በማደራጀት፣ በመምራት፣ በማስተባበር
qara qorqoraancho irkisanno. እና በመቆጣጠር ዋና ኦዲተሩን ይረዳል፡፡

2. Amaalete minira shiqqanno mootimmate 2. ለምክር ቤቱ የሚቀርቡ የመንግሥት ሂሳብ

shallago borreesso woy xaphi assinoonni fande ዘገባ ወይም የተጠቃለለ ፈንድ ሂሳብ፣

15
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

shallago, loosu mini loossa la’anno diru የመሥሪያ ቤቱን ሥራዎች የሚያመለክት
borreesso aana malaatisa agurranna ዓመታዊ ዘገባዎች ከመፈረም በስተቀር
Qoqqowunnihu qaru qorqoraanchi heerannokki የክልሉ ዋና ኦዲተር በሌለ ጊዜ ተክቶ
yannara riqiwe loosu qeechuwa loosanno. ተግባራቱን ያከናውናል፡፡

3. Qoqqowu qaru qorqoraanchi aannosi wole 3. በክልሉ ዋና ኦዲተሩ የሚሰጡትን ሌሎች

loosu qeechuwa loosanno. ተግባራት ያከናውናል፡፡

ክፍል አምስት
GAFA ONTE
በጀትና ሂሳብ ምርመራ፣ ስለኦዲት ሥርዓት
BAJEETTETENNA SHALLAGOTE BUUXO, ወሰንና የጊዜ ገደብ እና የሙያ ከለላ
QORQORSHU AMANYOOTINNA YANNATE
MAMI-GEESHSHANNA OGIMMATE 15. በጀትና ሒሳብ ምርመራ
AGAROOSHSHE
1. ለክልል ዋና ኦዲተር መሥሪያ ቤት
15. Baajeettetenna Shallagote Buuxo ከተፈቀደ በጀት ውስጥ የየሶስት ወር
ድርሻ የሆነውን የሥራ ማስኬጃ በክልሉ
1. Qoqqowu qaru qorqorsha loosu minira
ዋና ኦዲተር መሥሪያ ቤት ስም
fajjinoonni baajeette giddonni sasu sasu again
በተከፈተው የባንክ ሂሳብ ውስጥ በአንድ
qeecha ikkinoha looso harisate hasiisanno woxe
ጊዜ በቅድሚያ እንዲቀመጥ ይደረጋል፡፡
qoqqowu qaru qorqorsha su’minni fannoonni
baankete kiiro giddo mitte hige umonni 2. አስፈላጊ ሆኖ ባገኘ ጊዜ በክልሉ መንግስት

worranni assinanni. ፋይናንስ አስተዳደር አዋጅ እና ደንብ

መሠረት የመሥሪያ ቤቱን በጀት ከአንድ
2. Hasiisannoha ikke leelli yannara qoqqowu ርዕስ ወደ ሌላ ርዕስ ሊያዛዉር ይችላል፡፡
mootimma fayinaansete gashshooti lallawinna
3. የክልሉ ዋና ኦዲተር መሥሪያ ቤት ሂሳብ
wodho garinni loosu mini baajeette mittu
የክልሉ ምክር ቤት በሚሰይመዉ ገለልተኛ
birxichinni wole birxichira soorra dandaanno.
ኦዲተር ይመረመራል፡፡
3. Qoqqowu qaru qorqorsha loosu mini shallago
qoqqowu amaale mini somanno dassannokki
qorqoraanchinni qorqorranni.

16
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

16. Qorqorshu Amanyootinna Yannate Mami- 16. ስለኦዲት ሥርዓት ወሰን እና የጊዜ ገደብ

geeshsha
1. የክልል ዋና ኦዲተር ማንኛውንም ሂሳብ

1. Qoqqowunnihu qaru qorqoraanchi aye shallago ኦዲት ሲያደርግ የኦዲት ተደራጊ መሥሪያ

qorqoranno woyte qorqoramaanchu loosi mini ቤቱን የውስጥ ቁጥጥር ሥርዓት

giddooyidi qorqorshi amanyoote keenatenni በመገምገም እንደነገሩ ሁኔታ በዝርዘር

hasiishshu garinni tittirshunni woy sae sae ወይም በአልፎ አልፎ የኦዲት ዘዴ

qorqorshu hayyo aanna buuxo assara ሊመረምር ይችላል፡፡

dandaanno. 2. በአንቀጽ 13 ንዑስ አንቀጽ (2) እና (3)

መሠረት ሂሳቦችን ኦዲት አድርጎ
2. Konni lallawira quwa 13 cinaancho quwa (2)
በሚያቀርበው ዘገባ ውስጥ ለእያንዳንዱ
nna (3) garinni shallagote qorqorsha asse
ሂሳብ ያመራመሩን ሁኔታና ጥልቀት
shiqishanno borreesso giddo mitte mittente
መግለፅ አለበት፡፡
shallago qorqorsha assinoonni garanna amado
xawisa hasiissanno. 3. የክልል ዋና ኦዲተር የሚያደርጋቸው
ምርመራዎች ከሚመረመረው የበጀት
3. Qoqqowunnihu qaru qorqoraanchi assanno
ዓመት ወደ ኃላ ከሁለት በጀት ዓመታት
qorqorshi qorqorsha assinanni baajeettete diri
ማለፍ የለባቸዉም፡፡ ነገር ግን ወንጀል
albaanni lame bajeettete diro badhera hige sa”a
መፈጸሙን ያመነ እንደሆነ ከተባሉት
dinosi. Ikkollana kayinni jaddo loosantinota
ሁለት የበጀት ዓመት ወደኃላ አልፎ
ammaniro yinoonni lamu baajeettete dirinni
ሊመረምር ይችላል፡፡
badhera sae qorqorara dandaanno.
4. የክልሉ ዋና ኦዲተር የሒሳብ ምርመራ
4. Qoqqowunnihu qaru qorqoraanchi shallagote
ሲያደርግ በዓለም አቀፍ የመንግሥት
buuxo assanno woyte kalqete deerri
የኦዲት ደረጃዎች መሠረት ይሆናል፡፡
mootimmate qorqoshu deerrubba garinni
ikkanno.
17. የኦዲት ባለሙያዎች የሙያ ሥነ-ምግባርና
17. Qorqorshu Ogeeyye Ogimmate Amanyootenna የሙያ ከለላ
Ogimmate Agarooshe
1. የመሥሪያ ቤቱ ኦዲተሮች ዋና ኦዲተሩ
1. Loosu mini qorqoraano qaru qorqoraanchi የሚያወጣውን የሙያ ሥነ-ምግባር
fushshanno ogimmate amanyoote ayirrisse አክብረው የመሥራት ግዴታ አለባቸው፡፡
loosate gadadi noonsa.
2. ዋና ኦዲተር፣ ምክትል ዋና ኦዲተሮችና

17
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

2. Qaru qorqoraanchi, layinki qaru qorqoraanonna ኦዲተሮች የሀገሪቱን ህግና የሙያ ሥነ-

qorqoraano gobbate seeranna ogimmate ምግባር እና ዓለም አቀፍ የመንግሥት

Amanyootenna kalqete mootimmate qorqorshu ኦዲት ደረጃዎችን አክብረው

deerrubba ayirrisse loossanno qorqorshu loossa በሚያከናውኑት የኦዲት ሥራዎች

korkaatinni qaxxaro dishiqqannonsa. ምክንያት አይከሰሱም፡፡

3. Amaalete mini loosira qixxaabbe Qaru 3. ለምክር ቤቱ ሥራ ተዘጋጅተው በዋና

Qoriqoraanchinni shiqqanno rippoorte ኦዲተሩ የሚቀርቡ ሪፖርቶች እንደ ምክር

Amaalete mini rippoorte gede kiirantanno. ቤት ሪፖርቶች አካል ሆነዉ ይቆጠራሉ፡፡

በእነኚህ ሪፖርቶች መነሻነት በዋና ኦዲተር
Tenne rippoorte kaiminni Qaru Qoriqoraanchi
ላይ ምንም ዓይነት የፍትሐ ብሔርም ሆነ
aana ayi dani fitihabeerete woy jaddote kisse
የወንጀል ክሶች አይመሰረቱም፡፡
dishiqqanno.

GAFA LEE ክፍል ስድስት

ADDI ADDI GADADONNA QORICHA የተለያዩ ግዴታዎች እና ቅጣት

18. Qorqoramaanote Gadado 18. የተመርማሪዎች ግዴታ

1. Qoqqowunnihu qaru qorqoraanchi, loosu mini 1. የክልሉ ዋና ኦዲተር፣ የመሥሪያ ቤቱ

qorqoraano, woy qoqqowu qaru qorqoraanchi ኦዲተሮች ወይም የክልሉ ዋና ኦዲተር

riqiwaano qorqorshaho horo aannonna ወኪሎች ለምርመራ ጠቃሚና አስፈላጊ

hasiisannoha lawannonsa maxaaffa, የሚመስሏዋቸውን መጻሐፍት፣ መዘክሮች፣

dhaggishsha, borreessamaasincho, sanaddanna መዝገቦች፣ ሰነዶችና ሌሎች የጽሑፍና

woloota borrotenni qaalu tajubba xa’miniro የቃል መረጃዎች ሲጠየቁ የተጠየቀዉ

xa’mamanno manchi, loosaasinchu woy biili ግለሰብ፣ ሠራተኛ ወይም ባለስልጣን

በትክክል በተሟላ አኳኃን ወዲያዉኑ
ragunni wo’millunni rahote shiqishate gadadi
የማቅረብ ግዴታ አለበት፡፡
noosi.

2. የክልል ዋና ኦዲተር መሥሪያ ቤት

2. Qoqqowunnihu qaru qorqorsha loosu mini
እንዲቆጣጠራቸው በዚህ አዋጅ ሥልጣን
illaallissanno gede konni lallawinni roorreenya
የተሰጠው አካላትን ገንዘብ ወይም ንብረት
uyinoonni bisubba woxe woy jajja haarinohu,
የተረከበ፣ ወጪ ያደረገ፣ የከፈለ ወይም
fulo assinohu, baatinohu woy shallagote
ለሂሳቡ ኃላፊ የሆነ ማንኛውም ሰው ሂሳቡን
sooreessa ikkinohu aye manchi shallago
ኦዲት የማስደረግ ግዴታ አለበት፡፡

18
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

qorqorsiisate gadadi noosi. 3. ተመርማሪ መሥሪያ ቤቶች በክልሉ ዋና

ኦዲተር በተላኩ ሪፖርቶች በተገለጹ ግኝቶች
3. Qorqoramaano loosu minna qoqqowu qaru
ላይ ተገቢውን የእርምት እርምጃ
qorqoraanchinni sonkoonni rippoortuwanni
እንዲወስዱ በተሰጠው የማሻሻያ ሃሣቦችና
xawinsoonni xe’ne aana hasiissanno taashshate
አስተያየቶች መሠረት ከ15 ቀናት ባልበለጠ
qaafo adhitanno gede uyinoonni woyyeessate
ጊዜ ውስጥ እርምጃ የመውሰድ ግዴታ
hedo garinni 15 barra sainokki yanna giddo
አለባቸው፡፡
qaafo adhate gadadi noonsa.
4. በንዑስ አንቀጽ 3 የተደነገገው እንደተጠበቀ
4. Konni quwira cinaancho quwa (3) aana ሆኖ የወሰዱትን እርምጃ ወይም እርምጃውን
worroonnihu agarame heereenna adhitino qaafo ለመውሰድ ካልቻሉ ምክንያቱን በመግለጽ
woy qaafo adhate dandiitinokkiha ikkiro ለክልል ዋና ኦዲተር መሥሪያ ቤት ከላይ
korkaata xawisatenni qoqqowu qaru qorqorsha በተጠቀሰው የጊዜ ገደብ ውስጥ ማሳወቅ
loosu minira aleenni xawinsi yanna giddo አለባቸው፡፡
egensiisate gadadi noonsa.
5. የክልል ዋና ኦዲተር ለምክር ቤት
5. Qoqqowunnihu qaru qorqoraanchi amaalete በሚያቀርበዉ ሪፖርት ውስጥ ድክመት
minira shiqishanno rippoorte giddo laanfe የታየባቸው መሥሪያ ቤቶች ኃላፊዎች
leeltino loosu minna sooreeyye laanfete aana በድክመቱ ላይ አስፈላጊውን የማስተካከያ
hasiissanno taashshate qaafo adhite tenneno እርምጃ ወስደው ይህንኑ ለምክር ቤቱና
amaalete miniranna qoqqowu qaru ለክልል ዋናው ኦዲተር የማሳወቅ ግዴታ
qorqoraanchira xawisate gadadi noonsa. አለባቸው፡፡

6. Aye qorqoramaanchi qoqqowu qaru qorqorshi 6. ማንኛውም ተመርማሪ የክልል ዋና ኦዲተር

loosu qeechanna sooreessimmasi guutanno gede ተግባርና ኃላፊነቱን ለመወጣት ይቻለው

gaamino qorqoraanchi loososi loosate ዘንድ የመደበው ኦዲተር ሥራውን

dandiisiisanno biiro qixxeesse rahote aate ለማካሄድ የሚያስችለውን ቢሮ አዘጋጅቶ

gadadi noosi. ወዲያዉኑ የመስጠት ግዴታ አለበት፡፡

7. Konni lallawira quwa 21 cinaancho quwa (a) 7. በአንቀጽ 21 (ሀ) (4) ድንጋጌ እንደ

(1) hunda worroonnihu agarame heereenna ተጠበቀ ሆኖ የኦዲት ተደራጊ መሥሪያ

qorqoramaanchu loosu mini shallago qorqorsha ቤትን ሂሳብ ኦዲት ለማድረግ እንዲቻል
በሕግ ጥላ ስር የሚገኝ ጉዳዩ የሚመለከተው
assate dandiinanni gede seeru caali hundaanni
ግለሰብ የማስመርመር ግዴታ አለበት፡፡
hosino hajo la’annosi manchi qorqorsiisate

19
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

gadadi noosi.

19. Halamate Gadado 19. የመተባበር ግዴታ

Loosu mini biilloonyesinna loosu qeecha loosu aana መሥሪያ ቤቱ ሥልጣኑንና ተግባሩን ሥራ ላይ
hosiisate dandaanno gede aye loosu mininna manchi ለማዋል እንዲችል ማንኛውም መሥሪያ ቤት እና
hasiissanno irko assate gadadi noosi. ሰው አስፈላጊውን ድጋፍ መስጠት ይኖርበታል፡፡

20. Egensiisate Gadado 20. የማሳወቅ ግዴታ

1. Qoqqowunnihu qaru qorqoraanchi qorqorsha 1. የክልሉ ዋና ኦዲተር ኦዲት ሲያከናውን

assanno woyte hajote aana jaddo loosantinoha በጉዳዩ ላይ ወንጀል መሠራቱን ያመነ
ammaniha ikkiro tenne amaalete minira, farcote እንደሆነ ይህንኑ ለምክር ቤት፣ ለፍትህ
bisubbaranna woloota hajo la’annonsa አካላት እና ለሌሎች ጉዳዩ
qorqoramaano loosu minna woy uurrinshubba ለሚመለከታቸው ኦዲት ተደራጊ መሥሪያ
aliidi sooreeyyera egensiisanno. ቤት ወይም ድርጅት የበላይ ኃላፊ
ያሳውቃል፡፡
2. Aante noo ikkituwa xaadduro keeshshikkinni
qoqqowu qaru qorqorshu loosu minira 2. የሚከተሉት ሁኔታዎች ሲያጋጥሙ

xawinsara hasiisanno: ሳይዘገይ ለክልል ዋና ኦዲተር መሥሪያ

ቤት ሊገለጽለት ይገባል፡-
a) Qoqqowu mootimma sooreeyye baajeettete
amadooshshi woy mootimmate ሀ) የክልል መንግሥት ኃላፊዎች በጀት

darrasanyinna baatooshshe ledo አያያዝን ወይም ከመንግሥት ደረሰኝና

ክፍያ ጋር የተያያዙ ጠቅላላ ደንቦችን
amadisiisantino xaphoomu wodhuwa woy
ወይም መመሪያዎችን ሲያወጡ
biddissuwa fushshitanno woy tirtanno
ወይም ሲተረጉም፤
woyte,

ለ) የክልል መንግሥቱን የሚመለከቱ

b) Qoqqowu mootimma la’anno sumuumme
ስምምነቶች ሲመሠረቱ፣ መሠረታዊ
e’nanni, qara amadote soorro assinanni woy
ለውጥ ሲደረግባቸው ወይም ሲቋረጡ፤
murranni woyte,
ሐ) በክልል መንግሥት እና ከፌደራል
c) Qoqqowu mootimmanna Federaalete አስተዳደር ውጭ ባሉት አካላት ወይም
gashshooti gobbaanni noo bisubba woy በፌዴራል መንግሥቱ የክልል
Federaalete mootimmara qoqqowu መንግሥትን የሚመለከቱ የበጀት

20
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

mootimma la’anno baajeettete gashshooti አስተዳደር ስምምነቶች ሲፈጸሙ፤

sumuumme e’nanna, መ) የክልል መንግሥት ኃላፊዎች
በፋይናንስ አስተዳደር ሥርዓቱ ላይ
d) Qoqqowu mootimma sooreeyye
መሠረታዊ ለውጥ ሊያስከትሉ
fayinaansete gashshooti amanyooti aana
የሚችሉ ድርጅታዊ ወይም ሌሎች
qara soorro abbitara dandiitanno uurrinshate
እርምጃዎችን በሥራ ላይ ለማዋል
woy wole qaafuwa loosu aana hosiisate
ሲያቅዱ፤
mixidhanno woyte.
21. ቅጣት

21. Qoricha ሀ) ማንኛዉም ሰው፡-

1) ለክልል ዋናው ኦዲተር በቀጥታ ወይም
a) Aye manchino: በኦዲተሮቹ ወይም በወኪሎቹ
አማካይነት ለምርመራ እንዲቀርብለት
1) Qoqqowu qaru qorqoraanchira dhaaddote woy
የሚጠይቀውን መጻሐፍት፣ መዘክሮች፣
qorqoraanote woy riqiwaanote widoonni
መዝገቦች፣ ሰነዶችና ሌሎች የጽሑፍ
buuxote shiqqannosi gede xa’manno maxaaffa,
ወይም የቃል መረጃዎች ያላቀረበ፣
dhaggishsha, borreessamaasincho, sanaddanna
woloota borrotenni woy qaalu tajubba 2) ለክልል ዋና ኦዲተሩ፣ ለመሥሪያ ቤቱ
shiqishinokkihu, ወይም ለወኪሎች ሀሰተኛ መሆኑን
እያወቀ ሀሰተኛ መረጃ የሰጠ ወይም
2) Qoqqowu qaru qorqoraanchira, loosu minira
እውነተኛ መሆኑን ለማመን ምክንያት
woy riqiwaanote kapho ikkasi afanni heere
ሳይኖረው ማናቸውንም መረጃ የሰጠ፣
Kaphu taje uyinohu woy halaale ikkase
ammanate korkaatu heerisikkinni aye taje 3) የክልል ዋና ኦዲተር ሥራ በሚገባ

uyinohu, እንዳይከናወን ያሰናከለ፣

3) Qoqqowu qaru qorqoraanchi loosi garinni 4) ያለበቂ ምክንያት በክልሉ ዋናው ኦዲተር

loosamannokki gede gufisinohu, በቀረቡ ኦዲት ሪፖርቶች በተሰጡ

የማሻሻያ አስተያየቶችና ሃሳቦች ላይ
4) Qoqqowu qaru qorqoraanchinni shiqqino በወቅቱ እርምጃ ያልወሰደ፣
qorqorshu rippoortenna uyinoonni woyyeessate
5) በአንቀጽ 18 ንዑስ አንቀጽ 3 ላይ
hedubba kaiminni ikkadu korkaata noosikkiha
በተገለጸው የጊዜ ገደብ ውስጥ በኦዲት
rahotenni qaafo adhinokkihu,
ሪፖርቶች በተሰጡ የማሻሻያ
5) Konni lallawira quwa 18 cinaancho quwa (3) አስተያየቶችና ሃሳቦች ላይ ለተወሰዱት

21
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

aana xawinsoonni yanna giddo qorqorshu እርምጃዎች አግባብነት ያለውን ምላሽ

rippoortenna uyinoonni woyyeessate hedubba ያልሰጠ፣
aana adhinoonni qaafo garimma dawaro
6) በዚህ አዋጅ በተደነገገው መሠረት
uyinokkihu,
መፈጸም ሲኖርበት ለመፈጸም ፈቃደኛ

6) Konni lallawinni worroonni garinni gumulama ሆኖ ያልተገኘ፣

hasiissanna gumulate fajjaameessa ikkinokkihu,

እንደሆነ በወንጀል ሕጉ የበለጠ የሚያስቀጣ ካልሆነ

jaddote seeri roorunni qorichishannoha ikka hoogiro ከአምስት አስከ ሰባት ዓመት በሚደርስ እሥራት
ontunni kayise lamalu diri geeshsha iillanno usurinni ወይም ከብር 10,000.00 እስከ ብር 30,000.00
woy 10,000.00 (tonne kume) kayise 30,000.00 (Sajjoo (አሥር ሺ ብር እስከ ሰላሳ ሺ ብር) የገንዘብ መቀጫ
kume) birra iillanno woxu qorichinni woy lamunkunni ወይም በሁለቱም ይቀጣል፡፡
qorichishamanno.
ለ) ማንኛውም ኦዲተር፡-

b) Aye qorqoraanchi:
1) የሥራ ግዴታዉን ለመፈጸም ወይም
በኃላፊነቱ ወይም በሥራ ግዴታዉ
1) Loosu gadadosi guutate woy sooreessimmasinni
ማድረግ የሚገባዉን ላለማድረግ
woy loosisi gadadinni assa hasiissannosire assa
ወይም ማድረግ የማይገባዉን
hoogate woy assa hasiissannosikkire assate
ለማድረግ ስጦታ፣ ገንዘብ፣ ወይም
afansha, woxe, woy wole horo uyinasira
ሌላ ጥቅም እንዲሰጠዉ የጠየቀ፣
xa’minohu, hexxote qaale adhinohu woy
የተስፋ ቃል የተቀበለ ወይም
shiqinosi hexxote qaale adhinohu,
የቀረበለትን የወሰደ፣
2) Loosanno shallagote qorqorshinni
2) ለሚያደርገው የሂሳብ ምርመራ
qorqoramaanchu shiqishinosi sanade
ተመርማሪው ያቀረበለት ሰነድ ሐሰተኛ
kaphaancho ikkase afanni heere halaalaancho
መሆኑን እያወቀ እንደትክክለኛ ሰነድ
sanade gede asse amadisiro, woy
ከያዘለት ወይም ትክክለኛነቱን እያወቀ
halaalaanchimmase afanni heere amandasira
ሊይዝለት የሚገባውን ሰነድ
hasiissanno sanade amadisikkinni gatiro,
ሳይቀበለው የቀረ፣

3) Qoqqowu mootimma woxe awaawuriro woy

3) የክልል መንግስት ገንዘብ ያጭበረበረ
wolu manchi awaawuranno gede injo
ወይም ሌላ ሰው እንዲያጭበረብር
kalaqatenni halamiro woy sumuu yiiro,
ሁኔታዎችን በማመቻቸት የተባበረ

4) Hosiissannokki horo umisira afirate woy wolu ወይም ያሴረ፣

22
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

manchira afisiisate woy wole mancho gawajjate 4) ተገቢ ያልሆነ ጥቅም ለራሱ ለማግኘት
hede, qorqoramaanchunni shiqqino maxaaffa, ወይም ለሌላ ሰው ለማስገኘት ወይም
dhaggishsha, borreessamaasincho, sanaddanna ሌላ ሰውን ለመጉዳት በማሰብ፣
woloota aye tajubbanoba’anno gede woy Kaphu በተመርማሪው የቀረቡለትን
widira soorriro woy soorrantanno, መጻሐፍት፣ መዘክሮች፣ መዝገቦች፣
ሰነዶችና ሌሎች ማናቸዉንም
gede assiro jaddote seeri roore qorichisha hoogiro
መረጃዎች እንዲጠፉ ያደረገ ወይም
ontunni kayise tonnu diri geeshsha iillanno usurinni
ወደ ሐሰት የለወጠ ወይም
woy 10,000.00 (tonne kume) kayise 40,000.00
እንዲለወጡ ያደረገ፣
(shoyilloo kume) birri geeshshi woxu qorichinni woy
lamunkunni qorichishamanno. እንደሆነ በወንጀል ሕጉ የበለጠ የሚያስቀጣ ካልሆነ
ከአምስት አስከ አስር ዓመት በሚደርስ እሥራት
ወይም ከብር 10,000.00 እስከ ብር 40,000.00
(አሥር ሺ ብር እስከ አርባ ሺ ብር) የገንዘብ መቀጫ
ወይም በሁለቱም ይቀጣል፡፡

ክፍል ሰባት
GAFA LAMALA
ልዩ ልዩ ድንጋጌዎች
ADDI ADDI WORO
22. ደንብና መመሪያ የማውጣት ሥልጣን
22. Wodhonna Biddissa Fushshate Roorreenya
1. ምክር ቤት ለዚህ አዋጅ አፈጻጸም አስፈላጊ
1. Amaalete mini konne lallawa loosu aana
የሆነ ደንብ ሊያወጣ ይችላል፡፡
hosiisate hasiissanno wodho fushshira
dandaanno. 2. መሥሪያ ቤቱ ለዚህ አዋጅ አፈጻጸም
አስፈላጊ የሆኑ መመሪያዎችን ሊያወጣ
2. Loosu mini konne lallawa loosu aana hosiisate ይችላል፡፡
hasiisanno biddissa fushshira dandaanno.
23. ተፈጻሚነት የማይኖራቸው ሕጎች
23. Loosu Aana Hosannokki Seera
ከዚህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ማናቸውም ህግ
Konni lallawi ledo kiphamanno aye seeri woy rosicho ወይም የተለመደ አሠራር በዚህ አዋጅ
konni lallawinni xawinsoonni hajubba lainohunni loosu በተጠቀሱ ጉዳዮች ላይ ተፈጻሚነት
aana dihosanno. አይኖራቸውም፡፡

23
 Affini Gaazeexa Kiiro 9 Maaja 7, 2012 M.D. አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፱ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

24. Lallawu Loosu Aana Hosa Hanafanno Yanna 24. አዋጁ ሥራ ላይ የሚውልበት ጊዜ

Kuni lallawi kajjino Maaja 7kki barra 2012 M.D. hanafe ይህ አዋጅ ከፀደቀበት ከሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም
loosu aana hosanno. ጀምሮ ሥራ ላይ ይውላል፡፡

Hawaasa, Maaja 7, 2012 M.D ሀዋሳ፤ ሐምሌ ፯ ቀን ፳፻፲፪ ዓ.ም

ደስታ ሌዳሞ
Desta Ledamo

የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት

Sidaamu Dagoomu Qoqqowi Mootimma
ርዕሰ መስተዳደር
Pirezidaanticha

24