SIDAAMU DAGOOMU QOQQOWI MOOTIMMA AFFINI GAAZEEXA

የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት አፍኒ ጋዜጣ

SIDAAMA NATIONAL REGIONAL STATE AFFINI GAZETA
Sidaamu Dagoomu Qoqqowi Mootimma
1ki Diro Kiiro 15 Amaalete Mini Allaalshi Hundanni Fulinoho ፩ኛ ዓመት ቁጥር ፲፭

Hawaasa, Dotteessa 15, 2013 በሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት ምክር ሀዋሳ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም
M.D ቤት ጠባቂነት የወጣ

Amado ማውጫ

Lallawu Kiiro 15/2013 አዋጅ ቁጥር ፲፭/፳፻፲፫

Sidaamu Dagoomu Qoqqowu Mootimma Fayyimmate የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት የጤና
Owaante Uynanni Garanna Gashshootu Lallawa …… አገልግሎት አሰጣጥና አስተዳደር አዋጅ …… ገጽ ….
Qoola ….

LALLAWU KIIRO 15/2013

አዋጅ ቁጥር ፲፭/፳፻፲፫
Sidaamu Dagoomu Qoqqowu Mootimma
የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት የጤና
Fayyimmate Owaante Uynanni Garanna
አገልግሎት አሰጣጥና አስተዳደር አዋጅ
Gashshootu Lallawa

Sidaamu Dagoomu Qoqqowu Mootimma giddo

የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት የጤና
fayyimmate owaante uynanni gari deerrasi
አገልግሎት አሰጣጥ ደረጃውን የጠበቀ እና
agadhinohanna amanyootunni massanganniha
በሥርዓት የሚመራ እንዲሆን ለማስቻል በተለያዩ
ikkanno gede assiisate babbaxxino dirimira afantanno
ደረጃ የሚገኙ የጤና ተቋማት ወጥ በሆነ
fayyimmate uurrinshuwa bilchaattino: massagate,
የአመራር፣ የአሠራርና የክትትል ሥርዓት
loosatenna harunsate amanyootinni massagantanno
እንዲመሩ ማድረግ አስፈላጊ ሆኖ በመገኘቱ፤
gede assate hasiisannoha ikke afamasinni;

Fayyimmate uurrinshuwata owaantete የጤና ተቋማት የአገልግሎት ጥራትና ብቃት

Mittu Waagi …. AFFINI GAAZEEXI P.S.K …..

ያንዱ ዋጋ አፊኒ ጋዜጣ ፖ.ሣ.ቁ. …..
Web address: www.affinigazet.gov.et
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

silanchimmanna ikkadimma kaajjishate loosate ለማጠናከር የአሰራር ስርዓቶችን በመዘርጋት

amanyoote diriirsatenni haaro kalaqamanno dhibbira አዲስ ስለሚከሰቱ በሽታዎች ተገቢውን ቅድመ
hasiissanno balaxote qoropho, wiinamu tumonna ጥንቃቄ፣ አፋጣኝ ምላሽና ለዚሁ የሚሆን የመረጃ
konneno gargadhate kaa’lanno mashalaqqete ሥርዓትና አቅም እንዲኖር ማስቻል አስፈላጊ ሆኖ
amanyootinna dhuku hee’rannosi gede assate
በመገኘቱ፤
hasiisannoha ikke afamasinni;

Kalqoomunna gobboomu deerrinni assinoonni

በዓለም አቀፍና በሀገር አቀፍ ደረጃ በተደረጉ
soorronna galo assootuwa soorramanni kainohunni
ለውጦችና ነባራዊ ሁኔታዎች መቀያየር የተነሳ
fayyimmate owaante uytanno uurrinshuwa: tantano,
የጤና አገልግሎት መስጫ ተቋማት አደረጃጀት፣
loosu massago, hattono fayyimmate owaante iillisho
የሥራ አመራር እንዲሁም የጤና አገልግሎት
lexxitanni daasenninna konni ledo amadisiise
ሽፋን እያደገ በመምጣቱ እና ከዚሁ ጋር ተያይዞ
wiinamino garinni soorramannohunni baatooshshu
amanyooti ledo taashsha hasiissannota ikkite በፈጣን ሁኔታ ከሚለዋወጠው የክፍያ ሥርዓት
afamasenni; ጋር ማጣጣም አስፈላጊ ሆኖ በመገኘቱ፤

Dagoomu fayyimma aana gawajjo iillishanno dhibba በህብረተሰብ ጤና ላይ ጉዳት የሚያደርሱ

ajishate baatooshshiweelo uynanni fayyimmate በሽታዎችን ለመቀነስ ያለክፍያ የሚሰጡ የጤና
owaante halashsha hasiisasinni; አገልግሎቶችን ማስፋት በማስፈለጉ፤

Yanna xa’mitannota yannitte xagishsha uynanni ወቅቱን የሚመጥን ዘመናዊ ህክምና የሚሰጡ
fayyimmate uurrinshuwa heedhanno gede ጤና ተቋማት እንዲኖሩ በማስቻል ጥራት ያለው
dandiissiisatenni silancho ikkitino fayyimmate
የጤና አገልግሎት በፍትሀዊነት እንዲቀጥል
owaante baalaho iillitanno garinni suffanno gede
እንዲሁም ለወረርሽኝ እና ለድንገተኛ አደጋዎች
hattono kakkadiishshanna hedeweelcho dano
የማይበገር የጤና ሥርዓት እንዲኖር በማስቻል
ikkadimmatenni gargarranni fayyimmate amanyooti
የአመራሩን ሚና ማሳደግ በማስፈለጉ፤
hee’ranno gede dandiissiisatenni massagaanote
qeecha dhaabbachisha hasiisasinni; በሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት ሕገ

Sidaamu Dagoomu Qoqqowu Mootimma Bayriidi መንግሥት አንቀጽ ፵፰ ንዑስ አንቀጽ ፫ ፊደል
Seeri quwa 48 cinaancho quwa 3 fidale (a) garinni ተራ (ሀ) መሠረት የሚከተለው ታውጇል፡፡
aane nooha lallamboonni.

2
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

GAFA MITE ክፍል አንድ

XAPHOOMA WORO ጠቅላላ ድንጋጌዎች

፩ አጭር ርዕስ
1. Harancho Su’ma
ይህ አዋጅ “የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ
Konne lallawa ‘‘Sidaamu Dagoomu Qoqqowu
መንግሥት የጤና አገልግሎት አሰጣጥና
Mootimma Fayyimmate Owaante Uynanni
Garanna Gashshootu Lallawa kiiro 15/2013’’ yine አስተዳደር አዋጅ ቁጥር ፲፭/፳፻፲፫” ተብሎ

su’minara dandiinanni. ሊጠቀስ ይችላል።

2. Tiro ፪ ትርጓሜ
Qaalu horo wole tiro anno gede assa hoogguro የቃሉ አገባብ ሌላ ትርጉም የሚያሰጥ ካልሆነ
konni lallawi giddo:
በስተቀር በዚህ አዋጅ ውስጥ፡-

1. “Qoqqowu Mootimma” yaa Sidaamu

፩ “ክልል መንግሥት” ማለት የሲዳማ
Dagoomu Qoqqowu Mootimmati;
ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት ነው፤
2. “Fayyimmate Biiro” yaa Sidaamu Dagoomu
፪ “ቢሮ” ማለት የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ
Qoqqowu Mootimma Fayyimmate Biiroti;
መንግሥት የጤና ቢሮ ነው፤
3. “Hosipitaalete Looso Massagaano Boorde”
yaa mootimmate hospitaale giddo ፫ “የሆስፒታል የሥራ አመራር ቦርድ” ማለት

babbaxxitino hajo laánnonsa mootimmate በመንግሥት ሆስፒታል ከተለያዩ

bissanna dagoomu riqiwamaano አግባብነት ካላቸው የመንግሥት አካላት

miiloomimmatenni hanqaffannota ikkite እና የማህበረሰብ ተወካይ በአባልነት
uurrinshannita xaphooma loosu massago የሚያቅፍ ሆኖ የተቋሙን አጠቃላይ
mixonna baajeette aliidimmatenni የሥራ አመራር ዕቅድና በጀት በበላይነት
murannonna massaganno bisooti; የሚወስንና የሚመራ አካል ነው፤
4. “Umi Dirimi Fayyimmate Awuutishshi ፬ “የመጀመርያ ደረጃ የጤና ክብካቤ አሃድ
Mereerishi Looso Massagaano Boorde”
የሥራ አመራር ቦርድ” ማለት ከተለያዩ
babbaxxitino hajo laánnonsa mootimmate
አግባብነት ካላቸው የመንግስት አካላት እና
bissanna dagoomu riqiwamaano
የማህበረሰብ ተወካይ በአባልነት የሚያቅፍ
miiloomimmatenni hanqaffannota ikkite umi
ሆኖ የመጀመርያ ደረጃ የጤና ክብካቤ
dirimi fayyimmate awuutishshi mittimmata
አሃዱን አጠቃላይ የሥራ አመራር እቅድና
xaphooma loosu massagaano mixonna

3
Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

baajeette aliidimmatenni murannonna በጀት በበላይነት የሚወስንና የሚመራ

massaganno bisooti; አካል ነው፤
5. “Hospitaalete Looso Massagaano Komite” ፭ “የሆስፒታል ሥራ አመራር ኮሚቴ” ማለት
yaa mootimmate hospitaale giddo በመንግሥት ሆስፒታል አግባብ ካላቸው
babbaxxitino loosu handaarranni fultino miilla
የስራ ክፍሎች የተውጣጡ አባላት ያሉበት
noota ikkite hospitaalenniha barru barrunku
ሆኖ የሆስፒታሉን የዕለት ተዕለት የሥራ
loosu millimmo aliidimmatenni
እንቅስቃሴ በበላይነት የሚመራና
massagannonna harunsanno bisooti;
የሚከታተል አካል ነው፤
6. “Umi Dirimi Fayyimmate Awuutishshi
፮ “የመጀመርያ ደረጃ የጤና ክብካቤ አሃድ
Mereerishi Looso Massagaano Komite” yaa
umi dirimi fayyimmate awuutishshi mittimma የሥራ አመራር ኮሚቴ” ማለት

babbaxxitino loosu handaarranni fultino miilla በመጀመርያ ደረጃ የጤና ክብካቤ አሃድ

noota ikkite hospitaalenniha barru barrunku ከተለያዩ የሥራ ክፍሎች የተውጣጡ

loosu millimmo aliidimmatenni አባላት ያሉበት ሆኖ የተቋሙን የዕለት
massaggannonna harunsanno; ተዕለት የሥራ እንቅስቃሴ በበላይነት
7. “Mootimmate Fayyimmate Uurrinsha” yaa የሚመራና የሚከታተል አካል ነው፤
qoqqowu mootimma hunda galtanno ፯ “የመንግሥት ጤና ተቋም” ማለት በክልሉ
hospitaallanna umi dirimi fayyimmate
መንግሥት ሥር የሚተዳደር ሆስፒታልና
awuutishshi mereershuwaati;
የመጀመሪያ ደረጃ ጤና ክብካቤ አሀድ
8. “Hallanyu Fayyimmate Uurrinsha” yaa
ነው፤
fayyimmate handaarinni mootimmate tantano
፰ “የግል ጤና ተቋም” ማለት በጤና ዘርፍ
gobbaanni hallanyunni fayyimmate owaante
ከመንግሥት መዋቅር ውጭ በግል የጤና
uytanno gede fajjo uynoonninsa uurrinshuwa
አገልግሎት እንዲሰጥ ፈቃድ የተሰጠው
kamaltanno;
9. “Mootimmaame Ikkitinokki Fayyimmate ድርጅትን ያጠቃልላል፤

Uurrinsha” yaa fayyimmate handaarinni ፱ “መንግሥታዊ ያልሆነ ጤና ተቋም” ማለት

mootimmate tantano gobbaanni fayyimmate በጤና ዘርፍ ከመንግስት መዋቅር ውጭ
owaante uytanno gede fajjo uynoonninsa tirfe የጤና አገልግሎት እንዲሰጥ ፈቃድ
afi’rate uurritinokki uurrinshaati; የተሰጠው ለትርፍ ያልተቋቋመ ነው፤
10. “Fayyimmate Owaante” yaa dhibbu ፲ “የጤና አገልግሎት” ማለት የበሽታ
gargarooshshenna qorqorsha, fayyimma መከላከልንና ቁጥጥርን፣ ጤና
dhaawate, taraawanno dhibba gaaramate,

4
Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

fayyimmate ledo amadantanno xiinxallonna ማጎልበትን፣ የተላላፊ በሽታዎች ቅኝትን፣

xagishsha kamalanno; ጤና ነክ ምርመራዎችንና ሕክምናን
11. “Wiinamu Fayyimmate Owaante” yaa ያጠቃልላል፤
kalaqamunninna mannu loosino dano korinni ፲፩ “የአስቸኳይ ጊዜ የጤና አገልግሎት”
kalqantanno xissora uynanni fayyimmate
ማለት በተፈጥሮና በሰው ሰራሽ ክስተቶች
owaanteeti;
ምክንያት ለሚከሰት እክል የሚሰጥ የጤና
12. “Kakkadiishsha” yaa hedeweelcho
አገልግሎት ነው፤
hala’lannonna dhibbunni gawajjantanno
፲፪ “ወረርሽኝ” ማለት በድንገት የተስፋፋና
manni kiiro kalqete deerri wodhi-worora
በበሽታ የተጠቁ ሰዎች ቁጥር በዓለም
worroonnihunni aleenni ikkirooti;
13. “Eo” yaa fayyimmate uurrinshara uynanninsa አቀፍ መስፈርት ከተቀጠመው በላይ

ayeetano: fayyimmate owaante, woloota ሲሆን ነው፤

owaantenninna danunni ikko woxunni ፲፫ “ገቢ” ማለት የጤና ተቋማት ከሚሰጧቸው

afidhanno kaa’looti; ማናቸውም የጤና አገልግሎቶች፣ ከሌሎች
14. “Baatooshshiweelo Fayyimmate Owaante” አገልግሎቶችና በዓይነትም ሆነ በጥሬ
yaa dagoomunnita fayyimma agadhate gade ገንዘብ የሚያገኙት እርዳታ ነው፤
woyyeessate hattono daga fayyimma agadhate ፲፬ “ክፍያ የማይጠየቅበት የጤና አገልግሎት”
jawa horo noonsa fayyimmate owaante
ማለት የኀብረተሰቡን የጤና አጠባበቅ
aatenni ledo amadaminohunni baalante
ልምድ ከማሳደግ እንዲሁም በሕዝብ ጤና
dagoomu bissara baatooshshiweelo uynanni
አጠባበቅ ጉልህ ጠቀሜታ ያላቸውን የጤና
owaanteeti;
አገልግሎቶች ከመስጠት ጋር በተያያዘ
15. “Qorichishshu Baatooshshe” yaa ayee
ለሁሉም የኀብረተሰብ ክፍል ያለክፍያ
manchino safote fayyimmate owaante
የሚሰጥ አገልግሎት ነው፤
uurrinshanni afi’ra dandaanno owaante sae
deerrisi aleenni ikkitino uurrinshara ፲፭ “የመጣሻ ክፍያ” ማለት ማንኛውም ሰው

owaatamiro baatanno gede xa’minanni በመሠረታዊ ጤና አገልግሎት ተቋም

lexxote baatooshsheeti; ሊያገኝ የሚችለውን አገልግሎት አልፎ
16. “Baaxxa Dandiitannokki Dagoomu Bissara ከደረጃው በላይ በሆነ ተቋም ሲገለገል
Uynanni Xagishshu Owaante” yaa fulo hajo እንዲከፍል የሚጠየቀው ተጨማሪ ክፍያ
la’annonsa bissa baatteenna baatate anga ነው፤
ajjannonsa dagoomu bissara uynanni ፲፮ “መክፈል ለማይችሉ የህብረተሰብ ክፍሎች
fayyimmate owaanteeti;

5
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

የሚሰጥ ሕክምና አገልግሎት” ማለት

17. “Fayyimmate Woowe” yaa owaantete ወጪው አግባብ ባለው አካል ተሸፍኖ
horoonsi’raano fulo sayikki garonni baantanni የመክፈል አቅም ለሌላቸው የህብረተሰብ
mootimmate woy hallanyu uurrinshaati; ክፍሎች የሚሰጥ የጤና አገልግሎት ነው፤
18. “Mancho” yaa kalaqamunni manna ikke
፲፯ “የጤና መድህን” ማለት የአገልግሎት
kalaqaminoha woy seerunni mannimmate
ተጠቃሚዎችን ወጪ በሦስተኛ ወገን
qoosso uynoonnisi bisoti;
የሚሸፍን የመንግስት ወይም የግል
19. Konni lallawi giddo mitte koo-teemanni
ድርጅት ነው፤
xawinsonnihu wole koo-teemano amadanno.
፲፰ “ሰው” ማለት ማንኛውም የተፈጥሮ
ሰው ወይም በሕግ የሰውነት መብት
3. Lallawu Jeefishshu Mami-geeshsha
የተሰጠው አካል ነው፤
Kuni lallawi aye mootimmate fayyimmate
፲፱ በዚህ አዋጅ ውስጥ በአንድ ጾታ
uurrinsha giddo hasiishshu garinni loosu aana
የተደነገገው ሌላኛውንም ጾታ
hosannoha ikkanno.
ያካትታል፡፡

፫ የአዋጁ የተፈጻሚነት ወሰን

GAFA LAME
ይህ አዋጅ በማንኛውም የመንግሥት ጤና
FAYYIMMATE OWAANTE UYNANNI ተቋም ውስጥ እንደ አስፈላጊነቱ ተፈጻሚ
GARANNA GASHSHOOTE
ይሆናል፡፡

ክፍል ሁለት
4. Fayyimmate Owaante Uynanni Wodhi-woro
1. Ayeetino mootimmate fayyimmate uurrinsha የጤና አገልግሎት አሰጣጥና አስተዳደር
owaante uytannohu hajo la’annonsa bissa
፬ የጤና አገልግሎት አሰጣጥ መርህ
murtanno baatooshshe baatisiisatenni ikkanno.
2. Konni quwi cinaanchu quwi 1 worroonnihu ፩ ማንኛውም የመንግሥት የጤና ተቋም
noo gede hee’reenna ayee manchirano baaxxa አገልግሎት የሚሰጠው አግባብ ባለው
hoogasi korinni fayyimmate owaante አካል የሚወሰነውን ክፍያ በማስከፈል
dihoollannisi. ይሆናል፡፡
፪ በዚህ አንቀጽ ንዑስ አንቀጽ ፩ ላይ
የተደነገገው እንደተጠበቀ ሆኖ ማንኛውም

6
Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

3. Mootimmaamenna mootimmaame ikkitinokki ሰው መክፈል ባለመቻሉ ምክንያት የጤና

fayyimmate owaante uytanno uurrinshuwa አገልግሎት አይከለከልም፡፡
mixote qixxeessidhanno woyte fayyimmate ፫ የመንግሥትና መንግሥታዊ ያልሆኑ ጤና
owaante aate amanyooti aana dagoomu አገልግሎት መስጫ ተቋማት በዕቅድ
beeqqo buuxisiisa noonsa.
ዝግጅታቸውና የጤና አገልግሎት አሰጣጥ
4. Aye fayyimmate uurrinsha balaxote
ላይ የህብረተሰብ ተሳትፎን ማረጋገጥ
baatooshshe xa’mitukkinni hedeweelcho
አለባቸው፡፡
fayyimmate owaante aate gadacho noonsa.
፬ ማንኛውም የጤና ተቋም ቅድመ ክፍያ
5. Konni quwi cinaanchu quwi 4 xawinsoonnihu
ሳይጠይቅ ድንገተኛ የጤና አገልግሎት
hee’rirono fulo hajo la’annonsa bissanni
የመስጠት ግዴታ አለበት፡፡
baatantanno; tittirshu xawishsha wodhotenni
murranniha ikkanno. ፭ በዚህ አንቀጽ ንዑስ አንቀጽ ፬

6. Ayeno fayyimmate owaante aate loosi aana የተመለከተው ቢኖርም ወጪው ጉዳዩ

qeecha adhanno ogeessi woy uurrinsha aantesi በሚመለከተው አካል ይሸፈናል፣ ዝርዝሩ
agarino garinni ogimmate fajjonna በደንብ ይወሰናል፡፡
fayyimmate uurrinsha ikkadimma buuxishshi ፮ ማናቸውም የጤና አገልግሎት በመስጠት
fajjo afi’rikkinni fayyimmate owaante aate ተግባር ላይ የሚሰማራ የጤና ባለሙያ
didandaanno. ወይም ተቋም እንደ ቅደም ተከተሉ የሙያ
7. Fayyimmate keella agurranna ayeetino
ፍቃድ እና የጤና ተቋም ብቃት ማረጋገጫ
fayyimmate uurrinsha dagoomaho 24 saate
ፈቃድ ሳያገኝ የጤና አገልግሎት መስጠት
xagishshu owaante aate gadacho noose; loosu
አይችልም፡፡
aana hosiisate gara wodhotenni murranni.
፯ ጤና ኬላን ሳይጨምር ማንኛውም የጤና
8. Hallanyu fayyimmate uurrinshuwa
ተቋም ለህብረተሰቡ የሃያ አራት ሰዓት
baatooshshiweelo uynanni owaantete tittirshi
የሕክምና አገልግሎት የመስጠት ግዴታ
giddonni qara ikkitinore aate gadacho noonsa;
may dani dhibbira uytannoro wodhote aana አለበት፣ አፈፃፀሙም በደንብ ይወሰናል፡፡

xawinsanni. ፰ የግል ጤና ተቋማት ያለክፍያ ከሚሰጡ

አገልግሎቶች ዝርዝር ውስጥ
የተመረጡትን የመስጠት ግዴታ
አለባቸው፤ አይነቶቹ በደንብ ላይ
ይገለጻሉ::

7
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

5. Fayyimmate Owaante Tantanonna ፭ የጤና አገልግሎት አደረጃጀትና አስተዳደር

Gashshootu Bissa አካላት
Fayyimmate Owaante Gashshooti bissa: የጤና አገልግሎት የአስተዳደር አካላት፡-

1. Fayyimmate Biiro; ፩ የጤና ቢሮ፤

2. Hosipitaallate Loosu Massagaano Boorde; ፪ የሆስፒታሎች የሥራ አመራር ቦርድ፤

3. Hosipitaallate Loosu Massagaano Komite; ፫ የሆስፒታሎች የሥራ አመራር ኮሚቴ፤
4. Umi Dirimi Fayyimmate Awuutishshi ፬ የመጀመርያ ደረጃ የጤና ክብካቤ አሃድ
Mereershi Loosu Massagaano Boorde; የሥራ አመራር ቦርድ፤
5. Umi Dirimi Fayyimmate Awuutishshi ፭ የመጀመርያ ደረጃ የጤና ክብካቤ አሃድ
Mereershi Loosu Massagaano Komiteeti. የሥራ አመራር ኮሚቴ ናቸው።

6. Biirote Biilloonyenna Loosu Qeecha

፮ የቢሮ ሥልጣንና ተግባር
Biirote woloota seeruwanni uyinoonnise
biilloonyinna loosu qeechi noo gedeenni ቢሮው በሌሎች ሕጎች የተሰጠው ሥልጣንና
hee’reenna aane noo biilloonyinna loosu qeechi ተግባር እንደተጠበቀ ሆኖ የሚከተሉ
hee’rannose: ሥልጣንና ተግባራት ይኖሩታል።

1. Fayyimmate uurrinshuwa heedhansara ፩ የጤና ተቋማት ሊኖራቸው የሚገባውን

hasiissannota mannu wolqa batinye, የሰው ኃይል ብዛት፣ ብቃትና የሙያ
ikkadimmanna fayyimmannita duuchu ragi
ስብጥር፣ የሕንጻ፣ የሕክምና መሣሪያዎች
ogimma, ijaare, xagishshu udiinnenna
እና የመገልገያዎች ደረጃ ይወስናል፡፡
owaante uynanni deerra murtanno.
፪ የመንግሥት ጤና ተቋማት ለሚሰጡት
2. Mootimmate fayyimmate uurrinshuwa
የጤና አገልግሎት ሊከፈል የሚገባውን
uytanno fayyimmate owaantera baantansara
ክፍያ የተቋማቱን ወጪ እና የሕዝቡን
hasiisanno baatooshshi uurrinshuwate fulonna
daga baaxxate dhuki hedote giddo woramasi የመከፈል አቅም ከግምት ውስጥ

deerru deerrunku heedhanno boordenni ማስገባቱን በየደረጃው ባለው ቦርድ

xiinxallante shiqqino murote hedo keente ተጠንቶ የቀረበለትን የውሳኔ ሃሳብ

gumultanno; loosu aana hosase garano መርምሮ ያፀድቃል፣ አፈፃፀሙን
harunsitanno. ይከታተላል፡፡
3. Mootimmate fayyimmate owaante uytanno ፫ የመንግሥት የጤና አገልግሎት መስጫ
uurrinshuwa: mannu wolqa ikkadimma, loosu ተቋማት የሰው ኃይል ብቃት፣ የአሰራር

8
Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

amanyootenna gumulsiisate dhuki jawaata ሥርዓት እና የማስፈጸም አቅም

ikkanno gede hasiissanno irko assitanno. እንዲጠናከር ተገቢውን እገዛ ያደርጋል፡፡
4. Fayyimmate uurrinshuwa deerra badate ፬ የጤና ተቋማትን ደረጃ መለየት የሚያስችል
dandiissiisanno keenishshu amanyoote የመመዘኛ ሥርዓት ይዘረጋል፣ ደረጃ
diriirsitanno; deerra uytanno.
ይሰጣል፡፡
5. Ayeetino fayyimmate uurrinshuwa deerrase
፭ ማናቸውም የጤና ተቋማት ደረጃውን
agadhitino owaante uytanni noo gede
የጠበቀ አገልግሎት እየሰጡ ስለመሆናቸው
harunsitanno; qorqortanno.
ይከታተላል፣ ይቆጣጠራል፡፡
6. Fayyimmate owaante halashshatenna
፮ የጤና አገልግሎት ለማስፋፋትና ጥራቱንም
silanchimma woyyeessate fultanno addi addi
seeruwa loosu aana hosansa harunsitanno; ለማሻሻል የወጡ ልዩ ልዩ ህጎች በሥራ

qorqortanno. ላይ መዋላቸውን ይከታተላል፣

7. Ayeeno fayyimmate ogeessihu woy ይቆጣጠራል፡፡

uurrinshahu ogimmate amanyooti agaramasi ፯ ማንኛውም የጤና ባለሙያ ወይም ተቋም
harunsitanno; qorqortanno; xe’nenna foonqe የሙያ ሥነ ምግባር መጠበቁን
leelturo qaafo adhitanno; tittirshu xawishsha ይከታተላል፣ ይቆጣጠራል፣ የማይፈጸም
wodhete aana murranniha ikkanno. ሲሆን እርምጃ ይወስዳል፣ ዝርዝሩ በደንብ
8. Hallanyunna woloota mootimmaame
ይወሰናል፡፡
ikkitinokki fayyimmate handaarinni loossanno
፰ ከግሉና ሌሎች መንግሥታዊ ካልሆኑ
uurrinshuwa ledo fayyimmate uurrinshuwa
በጤና ዘርፍ ከሚሠሩ ድርጅቶች ጋር
hala’litannonna owaantete silanchimma
የጤና ተቋማት እንዲስፋፉና የአገልግሎት
woyyaabbanno gede tekinikete irko assitanno.
ጥራት እንዲሻሻል የቴክኒክ እገዛ
9. Qixxaabbanno qajeelshuwatenna loosu
ያደርጋል፡፡
biddissuwa aana hallanyu handaarra
beeqqitanno gede assitanno. ፱ በሚዘጋጁ የሥልጠናና የአሰራር

10. Babbaxxino deerrira afantanno fayyimmate መመሪያዎች ላይ የግሉ ዘርፍ እንዲሳተፍ

owaante massagaano bissanna fayyimmate ያደርጋል።
uurrinshuwa dano iillitara albaanni ፲ በተለያዩ ደረጃ የሚገኙ የጤና አገልግሎት
gargaratenna qorqorate dandiissiissanno የአመራር አካላትና የጤና ድርጅቶች አደጋ
mashalaqqetenna loojistikete dhuki bilchaata ከመድረሱ በፊት ለመከላከልና ለመቆጣጠር
ikkanno gede hattono balaxi-agadhote የሚያስችል የመረጃና የሎጂሲቲክ አቅም
hasiisannore injeessinanni gede assitanno.

9
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

11. Kalaqantanno kakkadiishshanna woloota እንዲገነቡ እንዲሁም የመጠባበቂያ

dhibbu dani taje gamba assitanno; fatilsitanno; ግብአቶች እንዲመቻቹ ያደርጋል።
murtanno; tuqissanno. ፲፩ የሚከሰቱ የወረርሽኝ እና ሌሎች የበሽታ
12. Konni quwi cinaanchu quwi 1-11 ዓይነቶችን መረጃ ያሰባስባል፣ ይተነትናል፣
xawinsoonnihu noo gede hee’reenna biiro
ይወስናል፣ ያሠራጫል።
uynoonninsa biilloonye hundaseenni
፲፪ በዚህ አንቀጽ ከንዑስ አንቀጽ ፩-፲፩
afantanno gashshootu dirimmaranna hajo
የተገለጸው እንደተጠበቀ ሆኖ ቢሮው
la’annonsa bissara wo’ma ikko darate uytara
የተሰጠውን ስልጣን በስሩ ለሚገኙ
dandiitanno.
የአስተዳደር እርከኖች እና አግባብነት

7. Hosipitaallate Looso Massagaano Boorde ላላቸው አካላት በሙሉም ሆነ በከፊል

1. Mitte mittenti mootimmate hosipitaalla loosu ሊሰጥ ይችላል፡፡

massagaano boordenni massagantanno.

2. Loosu massagaano boorde tantano ፯ የሆስፒታሎች የሥራ አመራር ቦርድ
hospitaalete deerri garinni muramannoha
፩ እያንዳንዱ የመንግሥት ሆስፒታል በሥራ
ikkanno. Tittirshu xawishshi wodhotenni
አመራር ቦርድ ይመራል።
muramanno.
፪ የሥራ አመራር ቦርድ አወቃቀር እንደ
3. Hosipitaallate loosu massagaano boorde
ሆስፒታሉ ደረጃ የሚወሰን ይሆናል።
miilla: somamate gari, loosu dilaalunna
ዝርዝሩ በደንብ ይወሰናል።
qeechu wodhotenni muramanno.
፫ የሆስፒታሎችና የሥራ አመራር ቦርድ

8. Umi Dirimi Fayyimmate Awuutishshi አባላት አሰያየም፣ የሥራ ድርሻና ኃላፊነት

Mereershi Looso Massagaano Boorde በደንብ ይወሰናል።

1. Umi dirimi fayyimmate awuutishshi mittimma

፰ የመጀመሪያ ደረጃ የጤና ክብካቤ አሃድ የሥራ
loosu massagaano boorde horoonsi’raano
አመራር ቦርድ
dagoominninna babbaxxitino mootimmate
፩ የመጀመያ ደረጃ የጤና ክብካቤ አሃድ የስራ
bissanni fultino waaxo bissanni
tantanantannoha ikkanno. አመራር ቦርድ ከተጠቃሚ ህብረተሰብና

2. Boordete miilla batinyi, loosu dilaalunna ከተለያዩ የመንግስት አካላት በተውጣጡ

qeechu hattono xa’mamaanchimma ጥምር አካላት የሚዋቀር ይሆናል፡፡

wodhotenni murantanno. ፪ የቦርዱ አባላት ብዛት፣ የስራ ድርሻና

10
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

ኃላፊነት እንዲሁም ተጠያቂነት በደንብ

9. Fayyimmate Uuurrinshuwa Looso ይወሰናል።
Massagaano Komite
Fayyimmate Uurrinshuwa loosu massagaano ፱ የጤና ተቋማት የስራ አመራር ኮሚቴ
komite loosinna qeechi tittirshu xawishshi
የጤና ተቋማት ስራ አመራር ኮሚቴ ዝርዝር
wodhotenni muramanno.
ተግባርና ኃላፊት በደንብ ይወሰናል፡፡

GAFA SASE ክፍል ሦስት

FAYYIMMATE OWAANTE UYNANNI የጤና አገልግሎት የሚሰጥበት አኳሄን

AMURAATE
፲ የሙያ ሥነ-ምግባር

10. Ogimmate Akatoomme ማንኛውም የጤና ባለሙያ እና ድርጅት

Ayeehuno fayyimmate ogeessinna uurrinsha የሙያ ሥነ-ምግባር መርሆዎችን የማክበር

ogimmate akatoomme safote wodhi-woro ግዴታ አለበት::
ayirrisate gadacho noosi.
፲፩ የሕሙማን አቀባበልና አላላክ ሥርዓት
11. Dhiwamaano Haa’ratenna Sowate Amanyoote
፩ ማንኛውም የጤና ባለሙያ እና ተቋም
1. Ayeehuno fayyimmate ogeessinna uurrinsha
በደረጃው ሚጠበቀውን የጤና አገልግሎት
deerrisinni agarranni fayyimmate owaante aa
መስጠት አለበት።
noosi.
፪ የጤና አገልግሎት ተጠቃሚዎች
2. Fayyimmate owaante horoonsi’raano
የሚፈልጉት የአገልግሎት ዓይነትና
hasidhanno owaantete daninna horoonshu
fayyimmate owaante tantano harunsinoha አጠቃቀም የጤና አገልግሎቱን አደረጃጀት

ikkanno. Tittirshu xawishshi wodhotenni የተከተለ ይሆናል። ዝርዝሩ በደንብ

muramanno. ይወሰናል።
3. Dhiwamaano mitte fayyimmate uurrinshanni ፫ ሕሙማን ከአንድ ጤና ተቋም ወደሌላ ጤና
wole fayyimmate uurrinsha sonkanni woyte ተቋም ሲላኩ የህሙማን የአላላክ ስርአትን
dhiwamaano sonkanni gari amanyoote የተከተለ ይሆናል።
harunsinoha ikka noosi. ፬ ሕሙማን የቅብብሎሽ ሥርዓትን
4. Dhiwamaano, dhiwamaano haa’rate
ካልተከተሉ የመጣሻ ክፍያ እንዲከፍሉ
amanyoote harunsa hoogguro qorichishshu
ይደረጋል።

11
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

baatooshshe baattanno gede assinanni.

፲፪ የግል ሕክምና መስጫ ክፍል
12. Hallanyu Xagishsha Uynanni Kifile
፩ ሆስፒታሎች የሆስፒታሉ አንድ አካል ሆኖ
1. Hosipitaalla hosipitaalete mitto biso ikkite
የሚሠራ የግል ሕክምና መስጫ ክፍል
loossanno hallanyu xagishsha uynanni kifile
ሊያቋቁሙ ይችላሉ፡፡
uurrisidhara dandiitanno.
፪ የግል ሕክምና መሰጫ ክፍል አመራር
2. Hallanyu xagishsha uynanni kifile massagate
loosonna gashshoote lainohunni tittirshu አሠራርና አስተዳደርን በሚመለከት

xawishshi wodhotenni muramanno. ዝርዝሩ በደንብ ይወሰናል።

GAFA SHOOLE ክፍል አራት

BAAXXAA DANDIITANNOKKI DAGOOMU መክፈል የማይችሉ የህብረተሰብ ክፍሎች ሕክምና

BISSARA XAGISHSHU OWAANTE UYNANNI አገልግሎት አሰጣጥ እና ክፍያ የማይጠየቅባቸው
GARANNA BAATOOSHSHE XA’MINANNIKKI የጤና አገልግሎቶች
FAYYIMMATE OWAANTE
፲፫ መክፈል የማይችሉ ህብረተሰብ ክፍሎች
ሕክምና አገልግሎት
13. Baaxxa Dandiitannokki Dagoomu Bissara
፩ የመክፈል አቅም የሌላቸው ስለመሆኑ
Xagishshu Owaante
አግባብ ካለው የመንግሰት አካል የሚሰጥ
1. Baaxxate anga ajjinonsare ikkansa hajo
la’annonsa mootimmate bissa uytanno taje ማስረጃ የሚያቀርቡ ዜጎች በአቅራቢያቸው

shiqishidhanno qaansooti qooxeessinsara በሚገኙ የመንግሥት የጤና አገልግሎት

afantanno mootimmate fayyimmate owaante መስጫ ተቋማት የህክምና አገልግሎት

uynanni uurrinshuwanni xagishshu owaante ሊያገኙ ይችላሉ፤
afi’rate dandiitanno. ፪ መክፈል ለማይችሉ ህብረተሰብ ክፍሎች
2. Baaxxa dandiitannokki dagoomu bissara ሕክምና አገልግሎት የሚሰጥበት
xagishshu owaante uynanni amanyooti ሥርዓት፣ ተጠቃሚዎች የሚለዩበት
horoonsi’raano badate ha’rinshonna fulo ሂደትና ወጪው እንዴት እንደሚሸፈን
hiittto riqimbanniro tittirshu xawishshi
ዝርዝሩ በደንብ ይወሰናል።
wodhotenni muramanno.
፫ በዚህ አንቀጽ ንዑስ አንቀጽ ፪ ላይ
3. Konni quwi cinaanchu quwi 2 xawinsoonnihu
የተደነገገው እንደተጠበቀ ሆኖ መክፈል
noo gede hee’reenna baaxxa dandiitannokki

12
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

dagoomu bissara xagishshu owaantera ለማይችሉ የሕብረተሰብ ክፍሎች ሕክምና

hasiissanno diru baajeette giddonni xibbunni አገልግሎት ከሚያስፈልገው ዓመታዊ
70% (lamalaa anga) qoqqowunna 30% (sajjo በጀት ውስጥ ፸% (ሰባ ከመቶ) በክልል
anga) woradunni woy quchumu gashshootinni እና ፴% (ሳላሳ ከመቶ) በወረዳ ወይም
baantanniha ikkanno.
ከተማ አስተዳደር የሚሸፈን ይሆናል፡፡

14. Baatooshshe Xa’minannikki Fayyimmate

፲፬ ክፍያ የማይጠየቅባቸው የጤና አገልግሎቶች
Owaante
Mootimmate fayyimmate uurrinshuwa giddo በመንግሥት የጤና ተቋማት ያለክፍያ

baatooshshiweelo uynanni owaante aante noore የሚሰጡ አገልግሎቶች የሚከተሉት ይሆናሉ፡፡

ikkitanno.
፩ የቤተሰብ ዕቅድ አገልግሎት፤
1. Maatete mixo owaante; ፪ ቅድመ ወሊድ፣ ወሊድ እና ድህረ ወሊድ
2. Balaxi-ilate, ilatenna ilate-gedensiidi owaante; አገልግሎት፤
3. Amuwunna qaaqquullu kittiwaate; ፫ የእናቶችና ህጻናት ክትባት፤
4. Festullu xagishsha;
፬ የፊስቱላ ሕክምና፤
5. Gadache Seyatate korinni uynanni owaante;
፭ የአስገድዶ መደፈርን ተከትሎ የሚሰጥ
6. HIV/AIDS/ amaale, laishshanna xagishsha
አገልግሎት፤
hattono amatenni godowihura taraawanno
፮ የኤች አይ ቪ /ኤድስ የምክር፣ ምርመራና
HIV/AIDS/ gargarate owaante;
ሕክምና፣ እንዲሁም ከእናት ወደ ፅንስ
7. Shombu/TB/ dhibbi xagishshi owaante;
የሚተላለፍ የኤች አይ ቪ/ኤድስ መከላከል
8. Mannimmate giddooydi dhibbi xagishsha;
9. Fayyimmate ogeeyye loosu qamatte bidhatto አገልግሎት፤

shotissanno kittiwaatenna xagishshanna ፯ የቲቢ በሽታ ሕክምና አገልግሎት፤

owaante; ፰ የስጋ ደዌ ሕክምና፤
10. Kakkadiishshu qorqorsha; ፱ ለጤና ባለሙያዎች የሥራ አካባቢን ስጋት
11. Seerunni fajjantinonna hobbaate buuxantino የሚያቃልሉ የክትባትና የሕክምና
godowa uurrisate xagishsha, hobbaatu አገልግሎቶች፤
mitiimma noo godowa uurrisatenni aanchine ፲ የወረርሽኝ ቁጥጥር፤
uynanni xagishshu owaantenna harunso;
፲፩ በሕግ የተፈቀደና ደህንነቱ የተረጋገጠ
12. Otoottote birxe kaansere kittiwaatenna
የጽንስ-ማቋረጥ ህክምና፣ ደህንነቱ
xagishsha;
ያልተረጋገጠ የጽንስ-ማቋረጥን ተከትሎ

13
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

13. Marqu qaaqquulli xagishsha; የሚሰጥ ህክምና አገልግሎትና ክትትል፤

14. Dirinsa mittu woroonni ikkino qaaqquulli ፲፪ የማህጸን ጫፍ ካንሰር ክትባትና ህክምና፤
xagishshanna owaante; ፲፫ የጨቅላ ህጻናት ህክምና፤
15. Qaaqquullu sagalete hanqatto xagishsha; ፲፬ ዕድሜያቸው ከአንድ ዓመት በታች የሆኑ
16. Kalazarete xagishsha;
ህፃናት ህክምና አገልግሎት፤
17. Shufuru xagishshanna owaante;
፲፭ የህፃናት የምግብ እጥረት ህክምና፤
18. Fulonsa mootimmatenni baantannire ikkite
፲፮ የካላዛር ሕክምና፤
albillicho noo baatooshshe uynanni gede
፲፯ የአባላዘር ህክምና አግልግሎት፤
wodhotenni murranni woloota fayyimmate
፲፰ ወጪያቸው በመንግሥት የሚሸፈን ሆኖ
owaante.
ወደፊት ያለ ክፍያ እንዲሰጡ በደንብ

GAFA ONTE የሚወሰኑ ሌሎች ጤና አገልግሎቶች፡፡

MOOTIMMATE FAYYIMMATE
ክፍል አምስት
UURRINSHUWA WOMAASHSHU
GASHSHOOTE የመንግሥት የጤና ተቋማት የፋይናንስ
አስተዳደር
15. Eote Buicho
Mootimmate fayyimmate uurrinshuwa baajeette ፲፭ የገቢ ምንጭ
buicho:
የመንግሥት የጤና ተቋማት የበጀት ምንጭ፡-
1. Ityophiyu adhino kalqoomu sumiimme
፩ ኢትዮጵያ በተቀበለቻቸው ዓለም አቀፍ
safonni mootimma qeechite gaantanno
ስምምነቶች መሰረት ከመንግሥት በጥቅል
baajeettenni;
2. Uytanno fayyimmate owaantenni afidhanno የሚመደብ በጀት፤

eonni; ፪ ከሚሰጡት የጤና አገልግሎት የሚያገኙት

3. Gobbate giddonna baara widinni danunninna ገቢ፤
woxunni afidhanno kaa’lonni; ፫ ከአገር ውስጥና ከውጭ አገር በዓይነትና
4. Woloota eote buichonni ikkanno. በጥሬ ገንዘብ የሚገኙ እርዳታዎች፤
፬ ሌሎች የገቢ ምንጮች ይሆናል፡፡
16. Eote Horoonsha Lainohunni
1. Fayyimmate uurrinshuwa afidhanno eo
፲፮ ስለገቢ አጠቃቀም
fayyimmate owaante uurrinsha su’minni
፩ የጤና ተቋማት የሚያገኙት ገቢ በጤና

14
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

fannanni addi baankete Akawunte giddo አገልግሎት ተቋሙ ስም በተከፈተ ልዩ

baxxite ofoltanno. የባንክ ሂሣብ ውስጥ ተለይቶ ይቀመጣል፤
2. Uytanno owaantenni afidhanno eo wo’munni ፪ ከሚሰጡት አገልግሎት የሚያገኙት ገቢ
wo’ma qeechine gaammanninsa baajeette ሙሉ በሙሉ በጥቅል ከሚመደብላቸው
aanano lede loosonsa gumulate hajora
በጀት በተጨማሪ ለሥራዎቻቸው
hosanno.
ማስፈጸሚያ ይውላል፤
3. Fayyimmate uurrinshuwa eo gamba
፫ የጤና ተቋማት ገቢ አሰባሰብና አጠቃቀም
assinoonninna horoonsi’noonni gara
ሥልጣን ባለው የመንግሥት አካል ኦዲት
biilloonyu noonsa mootimmate bissanni odiite
ይደረጋል፤
assinanni.

፲፯ የጤና አገልግሎት ክፍያ

17. Fayyimmate Owaante Baatooshshe
1. Fayyimmate uurrinshuwa loosu massagaano ፩ የጤና ተቋማት የሥራ አመራር ኮሚቴ
komite fayyimmate owaante baatooshshi የጤና አገልግሎት ክፍያ መጠን
bikka murate woy woyyeessate ለመተመን ወይም ለማሻሻል የሚያስችል
dandiissiissanno xiinxallo hasiishshise garinni ጥናት እንደአስፈላጊነቱ እንዲከናወን
xiinxallinanni gede assatenni murote hedo በማድረግ የውሣኔ ሀሳብ ለጤና ተቋሙ
fayyimmate uurrinsha boordera
ቦርድ ያቀርባል፡፡
shiqishshanno.
፪ ቦርዱ በዚህ አንቀጽ ንዑስ አንቀጽ ፩
2. Boorde konni quwi cinaanchu quwi 1 garinni
መሠረት ተጠንቶ የቀረበውን የአገልግሎት
xiinxallineenna shiqqino owaantete
ክፍያ መጠን ከህብረተሰቡ የመክፈል
baatooshshi bikka, dagoomu baaxxate
አቅም እና ተያያዥነት ካላቸው ጉዳዮች
dhukanna fiixoontanno hajubba
xiinxallatenninna keenatenni biirote በማጤንና በመገምገም ለቢሮው አቅርቦ

shiqishshe gumulsiissanno. ያስጸድቃል።

18. Hirotenna Jajju Gashshooote ፲፰ ግዥና ንብረት አስተዳደር

1. Fayyimmate uurrinshuwa hirotenna jajju ፩ የጤና ተቋማት የግዥና ንብረት አስተዳደር

gashshoote loosu aana hosanni noo አግባብነት ባለው የመንግስት ህግ መሰረት
mootimmate seeri garinni gumultannoha የሚፈፀም ይሆናል፡፡
ikkanno.
፪ የጤና ተቋሞች ጤና ነክ ያልሆኑ
2. Fayyimmate uurrinshuwa fayyimmate ledo
አገልግሎቶችን አግባብነት ባለው ህግ

15
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

amadantinokki owaante loosu aana hosanni መሰረት በውል መስጠት ይችላሉ፡፡

noo seeri garinni sheemaatunni aate
፲፱ የጤና መድህን አተገባበር
dandiitanno.
ቢሮው የተለያዩ መንግሥታዊ፣ መንግሥታዊ
19. Fayyimmate Woowe Loosu Aana Hosate Gara
ያልሆኑና የግል ተቋማትና ህብረተሰቡ በጤና
Biiro babbaxxitino mootimmaame,
መድህን የሚደራጅበትንና የሚጠቀምበትን
mootimmaame ikkitinokkinna hallanyu
ሁኔታ ያመቻቻል።
uurrinshuwanna dagooma fayyimmate woowera
miiloo’mannonna horoonsi’ranno gara
injeessitanno. ክፍል ስድስት

GAFA LEE የመንግሥት፣ መንግሥታዊ ያልሆኑና የግሉ

ጤና ተቋም ዘርፍ ትብብር
MOOTIMMATE, MOOTIMMAAME
IKKITINOKKINNA HALLANYU
፳ የሥራ አካባቢን ስለማሻሻል
FAYYIMMATE UURRINSHUWA HANDAARI
HALAMME ቢሮው የሙያ ሥነ ምግባርን በማስፈንና
በፖሊሲ፣ በቴክኒክና በአሰራር ረገድ የስራ
20. Loosu Qarqara Woyyeessa አካባቢን ለማሻሻል መንግሥታዊ ካልሆነ
Biiro ogimmate hi’richimma bilchaatisatenninna ድርጅትና ከግሉ ዘርፍ ጋር በቅንጅት
polisetenni, tekiniketenninna loosu ragaanni loosu ይሰራል።
qarqara injaado assate mootimmaame ikkitinokki
uurrinshuwanna hallanyu handaarra ledo ፳፩ መረጃን ስለማጠናከር
qinaabbenna halante loossanno. ፩ የመንግሥት፣ መንግሥታዊ ያልሆኑና
የግል ጤና ተቋማት በሚወጣ ደንብ
21. Tajete Qinaawo Gara
1. Mootimmate, mootimmaame ikkitinokkinna መሠረት ስለበሽታዎች ዓይነት እና

hallanyu fayyimmate uurrinshuwa fultanno ሥርጭት ወቅታዊ የሆነ የመረጃ

wodho garinni dhibbu dananna taraawo ልውውጥ ማድረግ አለባቸው።
lainohunni iibbado mashalaqqe soorri’ra ፪ ማንኛውም የጤና ተቋም የሚሰጠውን
noonsa. አገልግሎት በሚመለከት ዕለታዊና ወቅታዊ
2. Ayeetino fayyimmate uurrinsha uytanno መረጃ የመያዝ፣ የማደራጀትና አስፈላጊ
owaante lainohunni barrunna yannate taje ሲሆን የማስተላለፍ ግዴታ አለበት።
amadate, qineessatenna hasiisannoha ikkiro

16
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

tareessate gadacho noonsa. ክፍል ሰባት

GAFA LAMALA የአስቸኳይ ጊዜ የጤና አገልግሎት

WINAAMU YANNA FAYYIMMATE

፳፪ በመንግሥት፣ መንግሥታዊ ያልሆኑ
OWAANTE
ድርጅቶችና በግል የጤና አገልግሎት መስጫ
ተቋማት የሚሰጥ የአስቸኳይ ጊዜ የጤና
22. Mootimmate, Mootimmame Ikkitinokki አገልግሎት

Uurrinshubbanna Halanyu Fayimmate ፩ ቢሮው በተፈጥሮና በሰው ሠራሽ ክስተቶች

Owaante Uynanni Kifilera Uynanni Winaamu ምክንያት በሕዝብ ጤናና ሕይወት ላይ
Yanna Fayyimmate Owaante የሚደርሰውን አደጋ ለመከላከል እንዲቻል

1. Biiro kalaqamunna mannu loosi dano korinni የመንግሥትን፣ መንግሥታዊ ያልሆኑ፣

dagate fayyimmanna heeshsho aana iillitanno የግል ጤና ተቋማትን እና ሕህረተሰቡን

dano gargarate dandiinanni gede mootimmate, በማስተባበር የአስቸኳይ ጊዜ የጤና

mootimmaame ikkitinokkinna hallanyu አገልግሎቶችን ያደራጃል፣ ያስተባብራል፣
fayyimmate uurrinshanna dagoomu ያስፈጽማል፣ ክትትል ያደርጋል።
halamanno gede kakkaysatenni wiinamu ፪ ማንኛውም መንግሥታዊ ያልሆኑና የግል
yanna fayyimmate owaante: qineessitanno, ጤና ተቋማት በወረርሽኝ እና ሌሎች
halansiissanno, gumulsiissanno, hurunso
አስቸኳይ የጤና አገልግሎት ሥራዎች
assitanno.
ላይ የመሳተፍ መብትና የመተባበር ግዴታ
2. Ayeetino mootimmaame ikkitinokkinna
አለባቸው።
hallanyu fayyimmate uurrinshuwa
፫ የአስቸኳይ ጊዜ የጤና አገልግሎት ክፍያ
kakkadiishshunna woloota wiinamu
ተገልጋይ እንዲሸፍን አይጠበቅም።
fayyimmate owaante loossa aana beeqqate
qoossonna halamate gadacho noonsa.
3. Wiinamu yanna fayyimmate owaante
baatishsha horonsi'ranchu baatanno gede
diagarranni.

17
 Affini Gaazeexa Kiiro 15 Dotteessa 15, 2013 M.D አፍኒ ጋዜጣ ቁጥር ፲፭ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

ክፍል ስምንት
GAFA SEETTE
ልዩ ልዩ ድንጋጌዎች
ADDI ADDI WORO

፳፫ ደንብና መመሪያ የማውጣት ሥልጣን

23. Wodhonna Biddissa Fushshate Biilloonye
1. Qoqqowu Gashshooti Amaale Mini konne ፩ የክልሉ መስተዳድር ምክር ቤት ይህንን
lallawa gumulsiisate wodho fushshanno. አዋጅ ለማስፈጸም ደንብ ያወጣል።
2. Biiro lallawu jeefishira kaa’litanno tittirshu ፪ ቢሮው ለአዋጁ አፈጻጸም የሚረዱ ዝርዝር
biddissuwa fushshitanno. መመሪያዎችን ያወጣል።

24. Halamate Gadacho ፳፬ የመተባባር ግዴታ

Ayee manchino konni lallawi jeefishira halamate
ማንኛውንም ሰው ለዚህ አዋጅ ተፈጻሚነት
gadacho noosi.
የመተባባር ግዴታ ይኖርበታል፡፡
25. Jeefishshu Nookki Seeranna Asoote
፳፭ ተፈፃሚነት የሌለው ሕግና አሰራር
Konne lallawi ledo kiphi yaano seeri, wodho,
biddissunna rosamino assooti konni lallawi ይህንን አዋጅ የሚቃረን ሕግ፣ ደንብ፣
hanqafantino hajubba lainohunni jeefishshu መመሪያ እና ልማዳዊ አሰራር በዚህ አዋጅ
dinonsa. በተሸፈኑ ጉዳዮች ላይ ተፈጻሚነት የላቸውም።

26. Lallawu Kaajjanno Yanna ፳፮ አዋጁ የሚጸናበት ጊዜ

Kuni lallawi Dotteessa 15/2013 M.D hanafe ይህ አዋጅ ከሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም
kaajjinoha ikkanno.
ጀምሮ የጸና ይሆናል፡፡

Hawaasa, Dotteessa 15, 2013 M.D ሀዋሳ፣ ሚያዝያ ፲፭ ቀን ፳፻፲፫ ዓ.ም

Desta Ledamo ደስታ ሌዳሞ

Sidaamu Dagoomu Qoqqowi Mootimma የሲዳማ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት

Pirezidaanticha ርዕሰ መስተዳድር

18