6/3/2023

Thất nghiệp

Nguyễn Xuân Lâm

2023

Thất nghiệp

§ Nhận dạng thất nghiệp

§ Các loại thất nghiệp
§ Thất nghiệp tự nhiên

1
 6/3/2023
Đại dịch làm giảm quy mô lực lượng lao động: Mất khả năng làm việc hoặc xin nghĩ hưu sớm

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm Dân số trong độ tuổi lao động
có việc làm

Thất nghiệp
lực lượng lao động

Mất khả năng làm việc

Nghĩ hưu non

không kiếm việc làm về nhiều lý do

VD: đang đi học, ở nhà chăm sóc người thân, ở tù

Thất nghiệp phải thoả 3 tiêu chí: có khả năng làm việc, có mong muốn làm việc, không có việc làm
3

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm

§ Thất nghiệp diễn ra khi người ta sẵn sàng & có khả năng
làm việc nhưng không có một việc làm được trả lương.
 Vì vậy, việc đo lường tỷ lệ thất nghiệp đòi hỏi việc nhận dạng
những người thuộc lực lượng lao động.
- Lực lượng lao động bao gồm cả những người có việc làm & những
người bị thất nghiệp.

Lực lượng lao động bao gồm thất nghiệp và có việc làm.

2
 6/3/2023

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm TTthời kỳ tham chiếu:1 tuần tính đến ngày khảo sát. Trong vòng 1 tuần qua người này có việc làm trong vòng 1h và nhận tiền công tiền lương hoặc thu lợi nhuận được coi là có việc làm
=> Người có việc làm gì: trong tuần làm ít nhất 1 tiếng 1 tuần, được nhận tiền lương tiền công hoặc lợi nhuận,

§ Người có việc làm là những người trong thời kỳ tham

chiếu có làm việc từ 1 giờ trở lên nhằm mục đích được
nhận tiền công, tiền lương hoặc để thu lợi nhuận.
 Lao động có việc làm không bao gồm những người:
- Làm các công việc tự sản tự tiêu trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp &
thủy sản (tức là tạo ra sản phẩm mà mục đích chủ yếu là để mình
hoặc gia đình mình sử dụng).
 Người có việc làm gồm cả những người:
- Không làm việc trong tuần nghiên cứu
- Nhưng đang có một công việc (không phải công việc tự sản tự tiêu)
- Và vẫn gắn bó chặt chẽ với công việc đó (vẫn được trả lương/công
trong thời gian không làm việc hoặc chắc chắn sẽ quay trở lại làm
sau thời gian không quá 1 tháng).

Không có việc làm và không sẵn sàng làm việc gọi là thất nghiệp tự nguyện

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm

§ Người có việc làm là những người trong thời kỳ tham

chiếu có làm việc từ 1 giờ trở lên nhằm mục đích được
nhận tiền công, tiền lương hoặc để thu lợi nhuận.
 Ngoài ra, những trường hợp sau đây cũng được coi là người có
việc làm:
- Người đang tham gia các hoạt động tập huấn, đào tạo hoặc các
hoạt động nâng cao kỹ năng do yêu cầu của công việc
- Người học việc, tập sự có nhận được tiền lương, tiền công
- Sinh viên/ học sinh/ người nghỉ hưu trong thời kỳ tham chiếu có làm
một công việc từ 1 giờ trở lên để tạo thu nhập
- Người đang tìm kiếm việc làm & người đăng ký hoặc người nhận
bảo hiểm thất nghiệp nhưng trong thời kỳ tham chiếu có làm một
công việc từ 1 giờ trở lên để tạo thu nhập
- Người làm việc cho một thành viên gia đình nhưng thu nhập không
được trả trực tiếp mà được tích lũy vào thu nhập chung của gia đình.
6

3
 6/3/2023

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm

§ Người bị thất nghiệp là những người mà trong thời kỳ

tham chiếu hiện không làm việc, đang tìm kiếm việc làm &
sẵn sàng làm việc.
 Ngoài ra, người thất nghiệp còn là những người:
- Hiện không có việc làm
- Sẵn sàng làm việc
- Nhưng trong thời kỳ tham chiếu không đi tìm việc do đã chắc chắn
có một công việc hoặc một hoạt động sản xuất kinh doanh để bắt
đầu sau thời kỳ tham chiếu. trong 1 tuần không tìm việc hoặc chắc chắn có một công việc hoặc một công việc sản xuát kinh doanh.

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm

§ Người không thuộc lực lượng lao động bao gồm những
người không có việc làm được trả lương & những người
không tìm kiếm việc làm trong thời kỳ tham chiếu.
 Những người này bao gồm:
- Đang đi học
- Đang chăm sóc con nhỏ hoặc người nhà trên cơ sở tự nguyện
- Đã nghỉ hưu
- Mất khả năng làm việc.

4
 6/3/2023

Nhận dạng thất nghiệp

Phương pháp tính

§ Tổng cục Thống kê tiến hành cuộc Khảo sát lực lượng
lao động mỗi tháng để phỏng vấn khoảng 20.000 HGĐ về
sự tham gia của họ vào thị trường lao động.
 Trong cuộc khảo sát này, Tổng cục Thống kê phân nhóm những
người 15 tuổi trở lên (dân số trong độ tuổi lao động) thành 3 loại:
- Những người có việc làm
- Những người bị thất nghiệp
- Những người không thuộc lực lượng lao động.

Nhận dạng thất nghiệp

Phương pháp tính

§ Sau khi ước tính được số người thuộc 3 nhóm, thì các chỉ
số thị trường lao động sau đây có thể tính toán được:
 Lực lượng lao động
 Tỷ lệ thất nghiệp
 Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động.

10

5
 6/3/2023

Già hoá dân số lực lượng lao động giảm ví dụ nhật:

trong lực lượng lao đôngj tỷ lệ trung niên tăng, tỷ lệ lao động trẻ tuổi giảm

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm (tiếp theo)

§ Lực lượng lao động gồm những người có việc làm hoặc
thất nghiệp trong thời kỳ tham chiếu (7 ngày trước thời
điểm quan sát).
§ Tỷ lệ thất nghiệp là phần trăm lực lượng lao động không
có việc làm.

Số người bị thất nghiệp

Tỷ lệ thất nghiệp = × 100
Lực lượng lao động
 Tỷ lệ thất nghiệp bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi về số người bị
thất nghiệp & những thay đổi này lại đến từ:
- Các nhân tố chu kỳ, chẳng hạn như số người mới bị thất nghiệp vì
suy thoái kinh tế, hoặc các nhân tố mang tính cơ cấu trong nền kinh
tế. GDP thực giảm

 Nó cũng bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi về quy mô của lực lượng
lao động. 11

Thất nghiệp sẽ giảm trong pha mở rộng

Luật tiền lương tối thiểu, công đoàn, khuyến nghị của lý thuyết tiền lương hiệu quả

Đại dịch xảy ra một số thuộc lực lượng lao động đã trở thành nhóm không thuộc lực lượng lao động
Lý do: Trước đại dịch họ bị thất nghiệp, đại dịch xảy ra họ không sẵn sàng làm việc nữa nên họ không còn được gọi
là thất nghiệp nữa.

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm (tiếp theo)

§ Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động là phần trăm lực lượng
lao động trong dân số thuộc độ tuổi lao động.
Lực lượng lao động
Tỷ lệ tham gia = × 100
Dân số thuộc độ tuổi lao động
 Sự tham gia lực lượng lao động thường di chuyển theo chu kỳ
kinh doanh.
- Khi các DN thuê nhiều lao động hơn & đưa ra mức lương cao hơn,
thì sẽ có nhiều động lực hơn để tích cực tìm việc.
- Ngược lại, khi các DN không tuyển dụng & đưa ra mức tăng lương
thấp hơn, thì sẽ có ít động lực hơn để tìm việc.
 Còn có những ảnh hưởng cơ cấu độc lập với chu kỳ kinh doanh:
- Nhiều cơ hội làm việc bán thời gian hơn
- Sự gia tăng số lượng phụ nữ tìm kiếm việc làm
- Người ta làm việc lâu hơn vì họ trì hoãn nghỉ hưu. 12

khu vực doanh nghiệp có GDP thực nhiều hơn->hàng nhiều->thuê nhiều công nhân->nhiều người muốn đi làm->

6
 6/3/2023

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm (tiếp theo)

Lực lượng lao động theo quý, giai đoạn 2020 – 2022

Đơn vị tính: Triệu người

Nguồn: Tổng cục Thống kê (2022)

13

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm (tiếp theo)

Số lao động có việc làm quý III và quý IV, giai đoạn 2019-2022

Đơn vị tính: Nghìn người

Nguồn: Tổng cục Thống kê (2022)

14

7
 6/3/2023

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm (tiếp theo)

Số người & tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi lao động theo quý, 2020-2022

Nguồn: Tổng cục Thống kê (2022) 15

Nhận dạng thất nghiệp

Các khái niệm (tiếp theo)

Số người & tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động theo quý, 2020-2022

Nguồn: Tổng cục Thống kê (2022)

16

8
 6/3/2023

Các loại thất nghiệp

Thất nghiệp chu kỳ

§ Có ba loại thất nghiệp chính – chu kỳ, cơ cấu & ma sát.

 Trên thực tế, những loại thất nghiệp này không thể được đo
lường trực tiếp.
 Và, chúng thường chồng lấn lên nhau.
 Nhưng chúng cung cấp một cách suy nghĩ hữu ích về thất nghiệp.

17

Các loại thất nghiệp

Thất nghiệp chu kỳ

§ Thất nghiệp chu kỳ xảy ra theo những thay đổi của hoạt
động kinh tế trong chu kỳ kinh doanh.
§ Nguyên nhân cầu hàng giảm=> suy thoái

 Trong thời kỳ suy thoái kinh tế, sự thiếu hụt cầu về HH & DV dẫn
đến thiếu việc làm cho những người muốn làm việc.
- Các DN đối diện với cầu yếu hơn thì phải giảm số người mà họ sử
dụng bằng cách sa thải những người lao động hiện tại hoặc thuê ít
người lao động mới hơn.
- Do đó, những người đang tìm việc cũng sẽ khó có việc làm hơn.
 Tình huống ngược lại xảy ra khi cầu tăng lên.
tổng cầu giảm tức 4 khu vực mua hàng thấp hơn

Thất nghiệp chu kỳ chỉ xảy ra khi kinh tế suy thoái. Tức GDP thực thấp hơn sản lượng tiềm năng

18

9
 6/3/2023

Các loại thất nghiệp

Thất nghiệp chu kỳ

§ Sự gia tăng thất nghiệp chu kỳ có thể cho thấy nền kinh
tế đang hoạt động dưới mức tiềm năng.
 Vì nhiều người cạnh tranh việc làm hơn, các DN sẽ đưa ra mức
tăng lương thấp hơn, điều này sẽ góp phần làm giảm lạm phát.
 Các chính sách kích thích tổng cầu, chẳng hạn như chính sách
tiền tệ nới lỏng, có thể giúp giảm loại thất nghiệp này.
- Bởi vì các DN đối diện với cầu mạnh hơn thì cần sử dụng nhiều
người lao động hơn.

§ Thất nghiệp chu kỳ thường được xem là ngắn hạn về bản

chất.
 3-12 tháng
kinh tế suy thoái=> lượng việc làm giảm. Nhưng trong thực tế theo thời gian tiền lương vẫn cứ tăng,
dù kinh tế có suy thoái thì tiền lương vẫn cứ tăng nhưng nó thấp hơn trong pha mở rộng.

19

Các loại thất nghiệp

Thất nghiệp cơ cấu

§ Thất nghiệp cơ cấu xảy ra do số lượng việc làm sẵn có

trong một số thị trường lao động là không đủ để cung cấp
việc làm cho tất cả những ai muốn có việc làm.
§ Các nguyên nhân
 Tiền lương có thể được giữ trên mức cân bằng vì
- Luật tiền lương tối thiểu
- Sức mạnh thương lượng tập thể của công đoàn
- Khuyến nghị của lý thuyết tiền lương hiệu quả
 Nếu tiền lương được giữ trên mức cân bằng, hệ quả sẽ là thất
nghiệp cơ cấu.
Khi việc làm sẵn có thấp hơn lượng người muốn tìm việc, cầu lao động thấp hơn cung laoo động thì thấp nghiệp cơ cấu xảy ra
Nguyên nhân
1. Luật tiền lương tối thiểu

20

10
 6/3/2023

Các loại thất nghiệp

Thất nghiệp cơ cấu

Khoảng này là cung lao động bị dư thừa

lương tối thiểu nhà nước quy định
Tức là thất nghiệp cơ cấu do luật tiền lương tối thiểu
Giá dịch vụ lao động(tiền lương)

Lương thị trường

số lượng lao động

cầu

cung 21

Mức lương tối thiểu chia thành 6 nhóm. ở việt nam

tương tự: có công đoàn tiền lương là We, có công đoàn thì lượng minimum wage => dư cung lao động và thất nghiệp cơ cấu xảy ra

Các loại thất nghiệp

Thất nghiệp cơ cấu

§ Các nguyên nhân khác

 Các ngành suy giảm
- Người lao động có thể bị thất nghiệp nếu họ làm việc trong các
ngành đang giảm quy mô.
 Tiến bộ công nghệ
- Người lao động có thể bị thất nghiệp nếu họ có những kỹ năng mà
có thể được tự động hóa nhờ những tiến bộ công nghệ quy mô lớn.
 Sự phát triển mất cân đối giữa các vùng miền
- Những người tìm việc có thể gặp khó khăn khi chuyển đến
một khu vực có nhiều cơ hội việc làm hơn.

22

11
 6/3/2023

Các loại thất nghiệp

Thất nghiệp cơ cấu dù kinh tế tốt hay xấu vẫn xảy ra

§ Thất nghiệp cơ cấu có xu hướng kéo dài hơn so với các

loại thất nghiệp khác.
 Những người lao động thất nghiệp vì các yếu tố cơ cấu thì có
nhiều khả năng phải đối mặt với tình trạng thất nghiệp dài hạn.
- Trong hơn 12 tháng.

§ Ngược lại với thất nghiệp chu kỳ, thất nghiệp cơ cấu tồn
tại ngay cả khi điều kiện kinh tế là tốt.

23

Các loại thất nghiệp

Thất nghiệp ma sát thất nghiệp tạm thời

§ Thất nghiệp ma sát xảy ra do người lao động phải mất

thời gian & nỗ lực để tìm kiếm công việc phù hợp.
 Do đó, những người đang tìm việc làm thì không ngay lập tức
phù hợp với vị trí tuyển dụng & phải trải qua một thời kỳ thất
nghiệp tạm thời.

§ Các nguyên nhân

 Tìm việc sau khi tốt nghiệp hoặc thực hiện nghĩa vụ quân sự
 Nhảy việc thát nghiệp ma sát do thời gian đứt quãng

 Tạm nghỉ việc

 Thay đổi nơi cư trú
 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế
 Bảo hiểm thất nghiệp.
24

12
 6/3/2023

Các loại thất nghiệp

Thất nghiệp ma sát

§ Thất nghiệp ma sát thì ngắn hạn hơn.

 Dưới 3 tháng.

§ Nó xảy ra ở tất cả các thời điểm trong chu kỳ kinh doanh.

 Và, giống như thất nghiệp cơ cấu, nó có thể ảnh hưởng đến tiền
lương hoặc lạm phát.

25

Các loại thất nghiệp (unemployment)

Sự phụ thuộc lẫn nhau giữa ba loại thất nghiệp

§ Ba loại thất nghiệp chính này không độc lập với nhau.
 Ví dụ, một giai đoạn tỷ lệ thất nghiệp theo chu kỳ cao có thể làm
tăng thất nghiệp cơ cấu.
- Điều này có thể xảy ra khi người ta bị thất nghiệp trong một thời
gian dài đến mức kỹ năng & năng suất của họ bị suy giảm.
- Và họ trở nên ít được tuyển dụng hơn, từ đó làm giảm khả năng họ
sẽ được tuyển dụng trong tương lai.

suy thoái kéo dài thì thất nghiệp chu kỳ kéo dài và những người thất nghiệp chu kỳ trong thời gian dài kỹ năng, năng suất bị mai một họ khó có thể được
tuyển dụng và khi đó họ rơi vào nhóm thất nghiệp cơ cấu.
-Nói cáchh khác sau một thời gian thất nghiệp:

26

13
 6/3/2023

Các loại thất nghiệp

Các loại thất nghiệp khác

§ Có một số loại thất nghiệp khác cũng rất quan trọng để

xem xét.
 Đặc biệt, tỷ lệ thiếu việc làm có thể được coi là
- Một chỉ số bổ sung cho tỷ lệ thất nghiệp khi đánh giá các điều kiện
trên thị trường lao động.

27

Các loại thất nghiệp

Các loại thất nghiệp khác Nương theo đạo mà đi, dùng chánh niệm mà sống.

§ Thiếu việc làm xảy ra khi người ta có việc làm, nhưng

muốn & sẵn sàng làm việc nhiều giờ hơn.
 Có hai
định nghĩa của tổng cục thiếu việc là là mong muốn
làm thêm giờ. Tức là full time muốn thêm giờ hoặc
nhóm người thiếu việc làm theo định nghĩa của Tổng cục
part time lên full time Thống kê.
-
- Những người làm việc bán thời gian muốn làm thêm giờ
- Những người thường làm việc toàn thời gian, nhưng hiện đang làm
việc bán thời gian.
 Tỷ lệ thiếu việc làm thường cao hơn ở các nhóm có tỷ lệ người
làm việc bán thời gian lớn hơn, chẳng hạn như
- Nữ giới
- Người lao động trẻ tuổi muốn kiếm thêm tiền

- Người lao động lớn tuổi. thú vui tuổi già

28

14
 6/3/2023

Các loại thất nghiệp

Các loại thất nghiệp khác
Người lao động nản lòng.Tìm miết ko ra việc sau đó từ bỏ hy vọng, nhưng họ vẫn luôn mong muốn làm việc

§ Thất nghiệp ẩn xảy ra khi những người không được coi là

thất nghiệp trong số liệu thống kê thị trường lao động
chính thức của Tổng cục Thống kê, nhưng có thể sẽ làm
việc nếu họ có cơ hội.
 Ví dụ, một người có thể đã tìm việc trong một thời gian dài, đã từ
bỏ hy vọng & ngừng tìm kiếm, nhưng vẫn mong muốn được làm
việc.
- Những người này đôi khi được gọi là ‘những người lao động nản
lòng’.

29

Các loại thất nghiệp

Các loại thất nghiệp khác
Tới mùa mới có việc làm, hết mùa không làm nữa mùa cà phê, mùa tết....

§ Thất nghiệp mùa vụ xảy ra tại các thời điểm khác nhau
trong năm do các yếu tố mùa vụ ảnh hưởng đến việc làm.
 Một số ví dụ bao gồm:
- Đánh cá
- Hái trái cây
- Các công việc liên quan đến các kỳ nghỉ.
 Tổng cục Thống kê công bố số liệu thống kê thị trường lao động
được điều chỉnh tính mùa vụ, tức là đã loại bỏ yếu tố mùa vụ
trong số liệu.

số việc làm của mùa khác gấp hai lần số việc làm của mùa tháng 7-9(mùa mưa bão).

30

15
 6/3/2023

Thất nghiệp tự nhiên

Các khái niệm

§ Thất nghiệp tự nhiên là tổng của thất nghiệp cơ cấu &

thất nghiệp ma sát.
 “Tự nhiên” ngụ ý rằng loại thất nghiệp này là:
- Luôn xảy ra ở bất kỳ thời điểm nào trong chu kỳ kinh doanh.
 Tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên là tỷ lệ thất nghiệp bình thường mà tỷ
lệ thất nghiệp thực tế dao động xoay quanh đó.
- Tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên xảy ra khi sản lượng ở mức tiềm năng
hay còn gọi là mức tự nhiên.

31

Thất nghiệp tự nhiên

Mối quan hệ với thất nghiệp thực tế & thất nghiệp chu kỳ

§ Khi nền kinh tế hoạt động dưới mức tiềm năng

 Thất nghiệp chu kỳ diễn ra
Tỷ lệ thất nghiệp = Tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên + Tỷ lệ thất nghiệp chu kỳ

§ Khi nền kinh tế hoạt động trên mức tiềm năng

 Một số người thất nghiệp tự nhiên có được việc làm
Tỷ lệ thất nghiệp < Tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên

§ Khi nền kinh tế hoạt động đúng tiềm năng

 Toàn dụng lao động đã đạt được.
Tỷ lệ thất nghiệp ≡ Tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên

��
32

16
 6/3/2023

Nương theo đạo mà sống, học tập bằng chánh niệm. Tất nhiên sức khoẻ là quan trọng nhất

Thất nghiệp tự nhiên

Mối quan hệ với thất nghiệp thực tế & thất nghiệp chu kỳ

thất nghiệp chu kỳ

Tự nhiên

Thất nghiệp tự nhiên

Thực tế

33
%DENTA QL
GDP thực cao hơn tiềm năng, nhu cầu tuyển dụng cao đột biến. Thất nghiệp sẽ giảm ED=
%DENTA WL

ĐỘ NHẠY CẢM CỦA CẦU TIỀN LƯƠNG THEO LAO

ĐỘNG

CẦU LAO ĐỘNG CÀNG TĂNG CÀNG ÍT QUAN TÂM. NHU CẦU TUYỂN DỤNG TĂNG NHƯNG TIỀN LƯƠNG TĂNG THÌ NHU CẦU TUYỂN DỤNG CÓ GIẢM
NHƯNG SẼ GIẢM ÍT HƠN.

W W

LD
LD

KHI GDP CAO HƠN TIỀM NĂNG, CẦU LAO ĐỘNG TĂNG ĐỘT BIẾN. ĐỘ NHẠY CẢM SO VỚI TIỀN LƯƠNG NÓ GIẢM

TỨC KHI CẦU LAO ĐỘNG ĐANG CAO. THÌ LƯƠNG TĂNG CHÚT ÍT CŨNG KHÔNG ẢNH HƯỞNG GÌ NHIỀU TỚI VIỆC TUYỂN DỤNG THÊM LAO

17