Professional Documents
Culture Documents
Bao Cao - Che Dinh Thoi Hieu Trong Luat Hinh Su
Bao Cao - Che Dinh Thoi Hieu Trong Luat Hinh Su
SỰ VIỆT NAM
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN
LÊ CẢM
TRỊNH TIẾN VIỆT
* Thời hiệu thi hành BAHS chỉ được áp dụng đối với
những bản án đã có hiệu lực pháp luật nhưng chưa
được thi hành vì nhiều nguyên nhân khách quan khác
nhau mà không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của
người bị kết án (ví dụ: do thiên tai, hồ sơ bị mất hoặc
thất lạc, do sự thiếu trách nhiệm của những cán bộ
trong các cơ quan thi hành án hình sự v.v…). Như
vậy, thời hiệu thi hành BAHS khác với thời hiệu truy
cứu TNHS là ở chỗ: thời hiệu thi hành BAHS căn cứ
vào loại hình phạt (phạt tiền, cải tạo không giam giữ
hoặc phạt tù) và mức hình phạt (ba năm tù trở xuống,
ba năm tù đến mười lăm năm tù, mười lăm năm tù
đến ba mươi năm tù), còn thời hiệu truy cứu TNHS
thì lại căn cứ vào loại tội phạm tương ứng được phân
loại trong BLHS năm 1999 (khoản 3 Điều 8).
2. Tại Phần II và Phần III dưới đây chúng ta sẽ lần
lượt nghiên cứu một số đặc điểm cơ bản của PLHS
Việt Nam hiện hành đề cập đến hai vấn đề: a) Thời
hiệu truy cứu TNHS; b) thời hiệu thi hành BAHS.
II
* Đối với các tội kéo dài, thì nói chung thời điểm truy
cứu TNHS bắt đầu được tính từ ngày tội phạm kết
thúc, nhưng cũng tùy từng trường hợp mà thời điểm
này có thể khác nhau. Chẳng hạn, đối với tội đào ngũ,
thì thời điểm truy cứu TNHS phải được tính từ ngày
quân nhân đào ngũ (mà trước đó người này đã bị xử
lý kỷ luật về hành vi rời bỏ đơn vị một cách trái phép
hoặc gây hậu quả nghiêm trọng…), chứ không phải
từ ngày quân nhân này bị bắt giữ hoặc ra đầu thú.
Nhưng đối với một loạt các tội tàng trữ (như tàng trữ
vũ khí quân dụng, tàng trữ chất phóng xạ, hoặc tàng
trữ chất cháy, chất độc), thì thời điểm truy cứu TNHS
lại được tính từ ngày tội phạm tương ứng bị phát hiện
hay từ ngày người phạm tội bị bắt giữ hoặc ra đầu
thú, chứ không phải từ ngày bắt đầu tàng trữ các thứ
đã nêu (vì có thể có những trường hợp vào thời điểm
bắt đầu tàng trữ các thứ đã nêu, người phạm tội chưa
đủ tuổi chịu TNHS theo quy định của PLHS).
* Đối với các tội liên tục, thì thời điểm truy cứu
TNHS bắt đầu được tính từ ngày hành vi cuối cùng
trong một loạt hành vi tội phạm được thực hiện. Ví
dụ: đối với tội bức tử, tội ngược đãi hoặc hành hạ ông
bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi
dưỡng mình, thì thời điểm truy cứu TNHS được tính
từ ngày hành vi ngược đãi hoặc hành hạ cuối cùng
của tội phạm tương ứng được thực hiện và gây nên
hậu quả nguy hại cho xã hội đã đến mức phải bị xử lý
về hình sự.
* Trong trường hợp phạm tội nhiều lần, thì thời điểm
truy cứu TNHS bắt đầu được tính từ ngày tội nào
được thực hiện trước tiên trong số các tội bị phát hiện
và người phạm tội bị đưa ra xét xử.
III.
* Việc tính lại thời hiệu đã qua đối với tất cả ba thời
hạn (tương ứng với các loại hình phạt và mức hình
phạt được nêu tại khoản 2 Điều 55 BLHS năm 1999)
có nghĩa là: nếu người bị kết án trong một thời hạn
nhất định đã qua lại phạm tội mới (không kể là họ có
bị phạt tù hay không), thì thời gian đã qua không
được tính vào thời hiệu thi hành BAHS mà sẽ được
tính lại kề từ ngày người đó phạm tội mới (cần lưu ý
là trong BLHS năm 1985 trước đây còn quy định
thêm ngoài việc người bị kết án đó phạm tội mới thì
họ còn phải bị xét xử và bị áp dụng hình phạt tù).
IV.
Tóm lại, xuất phát từ việc nghiên cứu chế định thời
hiệu trong PLHS Việt Nam hiện hành chúng ta có thể
đi đến những kết luận chung dưới đây:
3. Ba là, bên cạnh việc lĩnh hội quy định được thừa
nhận chung của PLHS quốc tế về thời hiệu – không
áp dụng chế định này đối với các tội xâm phạm hòa
bình và an ninh của nhân loại, PLHS Việt Nam cũng
còn có quy định riêng thể hiện tính nghiêm khắc hơn
trong việc tăng cường xu hướng trấn áp về hình sự –
không áp dụng chế định này đối với cả các tội xâm
phạm an ninh quốc gia.
4. Và cuối cùng, chế định thời hiệu trong luật hình sự
là một trong các chế định cơ bản của luật hình sự
Việt Nam nên việc tiếp tục nghiên cứu sâu sắc hơn
nữa chế định này để làm sáng tỏ về mặt lý luận là
nhiệm vụ quan trọng hiện nay của khoa học luật hình
sự nước ta