MÔ SỤN

MÔ XƯƠNG
PGS.TS.BS. Ngô Quốc Đạt
Bộ môn Mô phôi
PHOÂI THAI HOÏC
MOÂ HOÏC
MÔ XƯƠNG
 Đai cương
• ĐỊNH NGHĨA:
• Mô LIÊN KẾT ĐẶC BIỆT
• Chất nền chứa collagen và GAG có nhiễm muỗi canxi làm
xương cứng chắc,
• 30% collagen, chất đất và các tế bào
• 70% canxi vô cơ (hydroxyapetite)
• Có cấu trúc dạng lá

• CHỨC NĂNG:
• Hỗ trợ và chuyển động (chân tay, trục xương)
• Bảo vệ (xương sọ)
• Lưu trữ chất vô cơ
• Nơi tế bào máu phát triển (tủy xương dài)
BOÄ XÖÔNG

Nguoàn goác: laù phoâi giöõa

Teá baøo trung moâ → caùc loaïi moâ, teá baøo cuûa xöông

3 chöùc naêng: naâng ñôõ-vaän ñoäng (thuï ñoäng), baûo veä vaø
chuyeån hoùa Ca, P

2 loaïi moâ xöông: ñaëc (voû), xoáp (tuûy)

2 caùch taïo xöông: maøng, noäi suïn

 PHOÂI THAI HOÏC

Nguoàn goác: laù phoâi giöõa, teá baøo trung moâ

 Functions of the skeleton
1. Protection
5. Support

2. Shape
1. Protect

3. Blood production

6. Movement

4. Calcium storage
 CẤU TRÚC ĐẠI THỂ
• Xương đặc
• KHÔNG có hốc
• Hệ thống Havers
• Hình trụ
• Lá xương xếp vòng
• Giữa: ống Havers chứa
mạch, mô lk

• Xương xốp
• Lá xương xếp vách mỏng ≈ bè
xương
• Hốc chứa tủy xương
CẤU TRÚC ĐẠI THỂ (tt)

• Về mặt GP: có 3 loại xương

- Xương dẹt: bao quanh là xương đặc, xương xốp ở giữa

- Xương ngắn: bao quanh là xương đặc, chính giữa là

xương xốp

- Xương dài: 2 đầu là xương xốp, bao quanh bởi xương

đặc, diện khớp có sụn trong. Thân xương là xương đặc,
chính giữa là ống tủy
 CẤU TRÚC ĐẠI THỂ (tt)

Xöông deït (xöông truïc cô theå): xöông soï, maët, vai, ñoøn, öùc,
soáng, chaäu
Xöông oáng cuûa töù chi
 Phaân vuøng xöông daøi

Xöông daøi goàm 3 vuøng: Ñaàu xöông (Epiphysis); Ñaàu thaân

xöông (Metaphysis); Thaân xöông (Diaphysis)
CẤU TRÚC VI THỂ
 CẤU TRÚC VI THỂ (tt)
• Tủy xương:
- Tủy tạo cốt
- Tủy tạo huyết
- Tủy mỡ
- Tủy xơ

• Khớp xương
• Sụn khớp
• Bao khớp/ Bao xơ
• Màng hoạt dịch
• Ổ khớp
Xöông xoáp

The relationship of bone tissue to bone

marrow.
 Xöông ñaëc (Ñôn vò xöông)

In 1691, Clopton Havers published his Osteologia Nova, in which he described the
pores in the cortical bone that we now refer to as Haversian canals
Xöông ñaëc (Ñôn vò xöông)

1. Phieán xöông xeáp

ñoàng taâm
2. Keânh Volkman
3. Keânh Havers
Xöông coù 4 loaïi teá baøo:
 Nguyeân baøo xöông
(Osteoblast)

Töø TB nguoàn taïo xöông

taïo chaát caên baûn xöông (chaát sôïi keo típ I)
Teá baøo xöông (Osteocyte)

Nguyeân baøo xöông ñaõ “giaø”

Bao quanh bôûi chaát caên baûn
Coù caùc keânh thoâng noái nhau
 Ñaïi baøo huûy xöông (Osteoclast)

Thöïc baøo, coù töø 2-6 nhaân

Naèm trong oå khuyeát Howship
Taïo men tieâu ñaïm, phaân huûy hydroxyapatite.
 Ñaïi baøo huûy xöông (Osteoclast)

Photomicrograph showing an osteoclast in a Howship’s lacuna

Scanning electron micrograph of an

osteoclast on a bone slice.
 BONE-REMODELING SEQUENCE

- Quiescent phase: appearance of osteoclasts on a bone surface

- Resorption phase: osteoblasts are replaced by osteoclasts
- Formative phase: osteoblasts move to resorption bays
Beänh xöông do maát caân baèng chuyeån hoùa

In each of these situations, it is the relative activity that matters. For

example, there could be increased osteoblastic activity, but if
osteoclastic activity were even greater, the result would be osteopenia.
Beänh xöông hoùa ñaù
Beänh loaõng xöông
 Bone formation

1. Osteoblasts produce organic matrix of bone

2. Bone Matrix: Organic and Heavily Mineralized
3. The organic matrix: type I collagen (88%)
4. Mineralized matrix: mostly hydroxyapatite Ca10(PO4)6 (OH)2)
The distribution of the most common collagens in various tissues
Maøng xöông trong

Moät lôùp teá baøo

trung moâ
 Maøng xöông ngoaøi

1. Lôùp ngoaøi laø moâ sôïi

2. Lôùp trong (cambium): TB goác taïo xöông
The fibers of Sharpey: direct continuations of the periosteal collagen fibers
around which the circumferential lamellae of the cortical bone, thus firmly
anchoring the periosteum
Gaõy caønh töôi (Greenstick fracture)
Gaõy caønh töôi (Greenstick fracture)
Periosteum

Fibrous
layer New bone

Cambium
layer

Cortical
bone
Cortex

Periosteal new bone in a child produced by the cambium layer of the

periosteum following trauma is abundant because of the weak attachment of
the periosteum
 Maïch maùu
nuoâi xöông

1. Periosteal vessels
2. Nutrient vessels
VIEÂM MUÛ XÖÔNG-TUÛY (ñöôøng maùu)
SINH SẢN CỦA MÔ XƯƠNG
Có 2 quá trình
• Tạo xương
• Tu sửa xương

• Thời kì xây dựng và phát triển xương gọi là tạo xương

nguyên phát.
• Thời kì phá hủy và sửa sang lại xương gọi là tạo xương
thứ phát

Các kiểu tạo xương

+ Từ mô lk kiểu màng
+Từ sụn
+ Từ xương:
Taïo xöông tröïc tieáp (taïo xöông kieåu maøng)

1. Hình thaønh moät soá xöông deït

2. TB trung moâ bieät hoùa tröïc tieáp thaønh nguyeân baøo
xöông taïo caùc beø xöông noái tieáp nhau
3. Söï taïo xöông tröïc tieáp giuùp cho xöông daøy leân
Ví duï taïo xöông maøng
Sarcoâm taïo xöông qui öôùc
Ví duï taïo xöông maøng
Sarcoâm taïo xöông qui öôùc
GROWTH PLATE
 Taïo xöông giaùn tieáp
(Taïo xöông treân maãu hình suïn)

1. Giaùn tieáp qua trung gian moâ suïn

2. Taïo caùc xöông oáng töù chi, xöông soáng, xöông baû vai,
xöông chaäu, xöông söôøn.
Söï taïo xöông treân moâ
hình suïn (giaùn tieáp)
SINH SẢN CỦA MÔ XƯƠNG (tt)
• Vùng chuyển tiếp:
• Sụn nối bị tiêu dần ở trung tâm nhưng đắp thêm ở ngoại vi
• Vách xương trong sụn ở trung tâm cũng bị hủy đi để nới rộng ống tủy xương
trong sụn ở ngoại vi sát nhập dần vào thân xương
SINH SẢN CỦA MÔ XƯƠNG (tt)
• Tu sửa Havers (Tạo xương từ xương):

- Lá xương bên ngoài bị calci hóa chứa

cốt bào trong ổ xương
- Lá xương trong cùng được cấu tạo bởi
chất dạng xương

Lá xương (đường tiên cốt)+ tb trung mô →

lá xương kế tiếp

Mạch máu+tb trung mô+hốc tiêu xương

→tạo cốt bào + đắp lá xương đầu tiên

Hủy cốt bào →hốc tiêu xương

Söï laønh xöông
Qúa trình điều hòa
calci trong cơ chế
feedback ngược
MÔ SỤN
Mục tiêu bài học

• Kể tên ba loại sụn và khu trú của mỗi loại sụn trong cơ thể

• Mô tả được cấu tạo sụn trong

• Sự khác nhau giữa hai cách sinh sản của sụn: kiểu vòng và

kiểu trục

• Phân tích các đặc điểm khác nhau của chất căn bản sụn so

với chất căn bản của mô liên kết và mô xương

ĐỊNH NGHĨA

• Là mô lk đặc biệt có chất nền tương đối chắc (chất

nền sụn)

• Có 3 loại sụn: sụn trong, sụn chun, sụn xơ (phân

biệt nhờ sợi lk)

• Khi tế bào sụn bị tổn thương (chết) rất khó sinh sản
 Normal cartilage: 3 types

Hyaline cartilage: Fibrocartilage: annulus Elastic cartilage:

articular cartilage fibrosus (intervertebral external ear
discs)
TẾ BÀO SỤN

• Chiếm khoảng 10% trọng lượng

• TB sụn nằm trong ổ sụn, mỗi ổ sụn có một hoặc nhiều tb

CHẤT CĂN BẢN

• Phong phú, ưa màu baz, tạo ổ sụn, xung quanh ổ sụn
có cầu sụn
• Giàu chất hữu cơ: protein, GAG, proteoglycan,
lipid,…
• Chondroitin sulfat: quyết định tính chắc, đàn hồi, ưa
baz của sụn
• Nước và muối khoáng (muối natri)
• Không có mạch máu
The distribution of the most common collagens in various tissues
SỢI LIÊN KẾT
• Sụn trong: collagen typ II, cấu trúc tương tự tấm vải dạ => chất nền
đồng nhất (sụn khớp, sụn đường hô hấp, sụn sườn)
SỢI LIÊN KẾT (tt)

• Sun chun: có sợi chun, không có hiện tượng vôi hóa (vành tai, nắp
thanh quản)
SỢI LIÊN KẾT (tt)

• Sụn xơ: sợi collagen type I, bó lớn (dây chằng)

Sụn đĩa đệm cột sống
 Sụn đĩa đệm cột sống

Annulus fibrosus: Sụn xơ Nucleus pulposus

 SỢI LIÊN KẾT (tt)

• SỤN TRONG:
• Trước khi sinh, sụn trong là bộ xương nâng đỡ → thay thế
bằng mô xương
• Ở người trưởng thành: sụn trong có ở diện khớp động,
thành đường dẫn khí, đầu xương sườn khớp với xương
ức và đĩa sụn đầu xương
=> Vì cấu tạo giải phẫu: SỤN MŨI là SỤN TRONG
 Histology of articular caritlage

Four distinct zones: superficial (tangential), middle (transitional),

deep (radial), and calcified.
Browne JE, Branch TP. J Am Acad Orthop Surg 2000;8:180-189.
 The principal orientation of
collagen in articular cartilage

At the surface the fibers are

horizontally disposed, in the
deep part of the cartilage they
are vertical
Một ví dụ về tổn thương sụn khớp:
trong bệnh thoái hóa khớp
 Osteoarthritic Knee Joint
Painted by Artist: Mika Katsuta (Japan)
 Definition of degeneration

Pathologic degeneration is defined in the Oxford

Dictionary as “a morbid change in the structure of
parts, consisting in a disintegration of tissue, or
in a substitution of a lower for a higher form
of structure”

Sydenham Society Lexicon of Medicine and the Allied Sciences

Pathologic fidings

(1) Loss of articular

cartilage
(2) Thickness of the
subchondral bone
(3) Subchondral bone
cysts
(4) Osteophytes.
(5) Synovial membrane
 Pathologic fidings of OA

The death of chondrocytes leads to a crack in the articular

cartilage that is followed by an influx of synovial fluid.

Raphael R, DS. Strayer, Emanuel R (2012) - Rubin’s pathology, 6th ed.

 Pathologic fidings of OA

C. As a result of this process, cartilage is gradually worn away.

Below the tidemark, new vessels grow in from the epiphysis, and
fibrocartilage (D) is deposited.

Raphael R, DS. Strayer, Emanuel R (2012) - Rubin’s pathology, 6th ed.

 Pathologic fidings of OA

E. The fibrocartilage plug is not mechanically sufficient and may be worn away, thus
exposing the subchondral bone plate, which becomes thickened and eburnated. If there is a
crack in this region, synovial fluid leaks into the marrow space and produces a subchondral
bone cyst. Focal regrowth of the articular surface leads to the formation of osteophytes.
MÀNG SỤN
• Không có ở diện khớp, sụn xơ

• lớp ngoài có chứa nhiều collagen,

• lớp trong có nhiều tb sợi non/tb trung mô

• TB sợi non/tb trung mô → nguyên bào

sụn → tb sụn
• Khi miếng sụn qua giai đoạn tăng
trưởng → bao liên kết rất mảnh
SINH SẢN CỦA MÔ SỤN

• Sinh sản đắp thêm: do lớp trong của màng sụn

• Sinh sản gian bào
• Kiểu vòng: mặt phẳng phân chia khác nhau
• kiểu trục: mặt phẳng phân chia không đổi
THANK YOU FOR YOUR ATTENTION