ГОЗБА од Платон

Овој дијалог бил именуван по празникот што младиот поет Агатон го подготвувал за своите пријатели
во 416 година. зашто за првпат победил на натпревар со некова тетралогија. Аполодор и Аристодем,
кои биле пријатели на Сократ и знаеле за оваа прослава.
исто како и Аристотел.
Таму, се наоѓале Федрус ( млад човек кого Сократ многу го сакал поради неговата искреност и интерес
за филозофијата), Паузанија( угледен и богат граѓанин и политичар), ценетиот лекар Ериксимах,
славниот комичар Аристофан, трагичарот Агатон и други гости. На крајот од вечерата Федар им рекол
на сите да одржат говор за Ерос-богот на љубовта. Во говорите на празникот говорниците се
натпреваруваат едни со други, си ги мерат силите.

1.Федрус, првиот говорник, го фали Ерос како еден од најстарите, најчесните и најохрабрувачките
богови. Неговиот говор се заснова на учењата на Парменид, според кои Ерос се појавува како трето
божество за време на создавањето на светот, и заедно со Хаос и Гео ја формира првата тријада на
богови. Улогата на Ерос е очигледна од фактот дека љубовта поттикнува чувство на чест, храброст и
херојство. Доколку постои армија составена од оние кои сакаат,таа би била непобедлива. Фалете ги
оние што заминаа во смрт поради љубов како Орфеј, Патрокле и Ахил.

2.Вториот говорник,Паузанија се прашувал кој Ерос треба да се слави? Сметал дека постојат две
Афродити, божици на љубовта и убавината. Едната, небесна и возвишена, а другата земна и похотлива.
Има и двајца Ероси,постариот е симбол на вистинска,чиста и возвишена љубов, додека помладиот е
симбол на слепа заљубеност. Нивната цел е да ја задоволат страста, сакајќи го телото повеќе од
душата. Ја велича небесната љубов, која го наведува човекот да го изрази најдоброто и најхуманото
што го носи во себе. Го наведува пријателството меѓу постарите и помладите мажи кое им овозможува
на младите да станат морални и мудри, но ја критикува алчноста и неморалот што можат да
произлезат од ваквите врски ако се поттикнати од страст.

3.Говорот на третиот учесник, Ериксима се заснова на учењето на старогрчкиот филозоф Емпедокле за

четирите елементи: земја, оган, воздух и вода. Во нив има спротивни квалитети: ладно и топло, суво и
влажно,но Ерос има космичка сила што ги привлекува и ги одржува заедно. Сметал дека постојат две
природи на телото: здрава и болна. Она што го прави телото здраво е љубовта, а она што може да
доведе до болест е срамно и треба да се одолее. Сето зло се јавува ако некој не му се допадне на
благородниот Ерос. Затоа во сè, потребно е да се постапува претпазливо и праведно затоа што тоа е
она што носи хармонија и блаженство.

4.Четвртиот говорник,Аристофан се залага за религијата Ерос, тврдејќи дека луѓето не знаат доволно за
неговата моќ. За да се запознае моќта на Ерос, треба да се запознае човечката природа и низ што
поминува од самиот почеток. Врз основа на орфичкото учење за раздвојување на двата дела на
душата, смртно и бесмртно и копнежот за нивно повторно обединување, луѓето првично биле цели
суштества, кружни во форма со четири раце, четири нозе и две лица свртени еден кон друг. Овие луѓе
биле многу силни и ги напаѓале боговите, па за да ја намалат нивната сила, ги пресекоа на половина по
должина и ги обликуваа во сегашната форма. Секоја половина копнееше по другата, ја сретнаа и се
прилепија до неа. Оттогаш, секој ја бара својата половина, сродната душа и тој копнеж за целото се
нарекува љубов. Големината на Ерос е тоа што ни помага и нè води кон она што е поврзано со нас.
Човекот треба да го направи она што му доликува за боговите да не не преполоват,а ако не можеме
да го сториме тоа, тогаш треба да најдеме оној кој по природа е близу до нас.
5.Агатон, петтиот говорник, на почетокот истакнува дека претходните оратори не го фалеле Ерос, туку
ги нарекувале луѓето среќни поради даровите што им ги дава овој бог. Потребно е прво да се каже за
каков бог станува збор, па дури потоа да се укажат неговите дарови. Со многу поетски метафори и
украси, тој го фали Ерос, велејќи дека Ерос е најблагословен затоа што е најубав и најдобар. Тој е
најубав затоа што е најмлад, не ја сака староста и бега од неа, па затоа е вечно млад. Поради својата
нежност, тој не оди по тврда земја, туку живее во нежни срца. Тој е најдобар затоа што е најправеден,
највнимателен, најхрабар, најмудар, дарежлив, милостив, грижлив за доброто.

6.Пред да слушнеме за што зборува Сократ, треба да ги разгледаме претходните говори за да

истакнеме нешто што често се занемарува при толкувањето на ова дело. Поентата е дека никој од нив
не ја претставува визијата на Платон за Ерос. Од недостаток на разбирање за ова, се повеќе има
присутни коментари дека Платон ги оправдувал хомосексуалните односи, „Платонската љубов“,која
означува меѓусебна привлечност без примеси на сензуалност. Всушност, преку овие говори Платон
изразува одредени мислења за љубовта којашто преовладувала во атинското општество и тоа го
прави со доза на иронија која е видлива преку изведбите на говорниците.
Во секој од овие говори има нешто што може да биде и вистина, но никој од говорниците не дава
аргументи за тоа, всушност нелогични и бесмислени. Платон сака повеќе од тоа, па подолу Сократ
истакнува дека претходните говорници само го величале Ерос, без оглед на вистината или
невистината, додека тој има намера да ја зборува само вистината.

Откривајќи дека Ерос не може да биде ниту убав, ниту добар затоа што копнее по тоа.
Сократ,
Дали она што не е убаво мора да биде грдо? Или што не е мудро, лудо? Не сте забележале дека има
нешто на средина помеѓу мудроста и незнаењето? Тоа е мислењето, бидејќи. ако некој точно
размисли и не ги знае причините за тоа, тоа не е ниту знаење, ниту незнаење. Исто е и со Ерос. Тој е во
средина помеѓу убавото и грдото

Потоа го раскажува митот за раѓањето на Афродита. На тој празник, Ерос го зачнал Порус, богот на
патот и изобилството, син на божицата на меморијата и на божицата на потребата и сиромаштијата.
Оттука, Ерос е син на Патот и потребата, изобилството и сиромаштијата, и бидејќи е зачнат на
празникот на Афродита, тој станува нејзин придружник и ја има следната судбина: секогаш
сиромашен, без чевли, без куќа, спиење на гола земја и секогаш пријател на потреба. Од друга страна,
тој е храбар, дрзок, искусен ловец, снаодлив, желен за разумност, пријател на мудроста. Истиот ден
сега цвета, сега умира, никогаш сиромашно, никогаш богато.
Ерос е љубов кон убавината, а по својата природа е на средина помеѓу смртниот и бесмртниот,
незнаењето и мудроста, што значи дека Ерос е филозоф. Боговите не ја бараат мудроста затоа што веќе
ја имаат, а незнаењето е доволно за себе. Ерос, според тоа, им припаѓа само на оние кои се наоѓаат во
средина помеѓу двете.
Нашата природа сака да роди, но не во она што е грдо и непривлечно, туку во убавина. Ерос не зависи
од тоа да поседува убавина, туку да создава убавина.

7.Штом Сократ го заврши својот говор, доаѓа Алкибиадес, позната атинска јавна личност, воен лидер,
државник и дипломат. Сосема пијан тој не сака да се натпреварува со другите, освен да го фали
Сократ. Така, Алкибиадес, како седми говорник, говори за квалитетите на Сократ, дека квалитетите на
Ерос најдобро можат да се видат преку примерот на Сократ. Херојските дела на Сократ, карактерните
црти, неговата самоконтрола во сите ситуации, секојдневни и невообичаени, па произлегува дека
Сократ е совршен пример за активна филозофска љубов во постојана потрага по светот.
Набргу по завршувањето на последниот говор, на празникот се придружува и друга пијана група и
настанува врева, некои гости заминуваат, а други почнуваат да зборуваат и да пијат вино,а останатите
заспаа.

Платон постепено ни ги открива тајните на љубовта кон мудроста и патот по кој душата тргнува за
сопствено остварување. Патувајќи од сиромаштија до изобилство и обратно, душата постепено се
пробива до апсолутното.
За Платон, филозофијата е истовремено и наука и уметност, бидејќи не може да се научи, туку мора да
се доживее. Ништо не се добива ако ги собереме само плодовите на туѓото знаење. Не е обична
љубопитност, туку мудрост што созрева со моќта на љубовта, како резултат на постојаната работа на
развојот на самиот себе.

Стефани Донеска IV-3