Giới thiệu chung:

Vầng trăng làm cảm hứng vô tận của thi ca. Vẻ đẹp trong sáng dịu dàng của trăng đem lại cho ta những
cảm xúc, những ước vọng về một thế giới đẹp đẽ, thanh cao. Có lẽ Tản Đà là thi sĩ thể hiện sâu sắc nhất
khát vọng ấy trong bài thơ Muốn làm thằng Cuội. Theo Hoài Thanh, đó là nốt nhạc đầu tiên của khát
vọng lãng mạn, khơi nguồn cho những sáng tạo của phong trào "Thơ mới" sau này.

I. Tác giả văn bản Muốn làm thằng Cuội

- Tản Đà (1889- 1939) tên khai sinh là Nguyễn Khắc Hiếu

- Quê quán: làng Khê Thượng, huyện Bất Bạt, tỉnh Sơn Tây( nay là huyện Ba Vì, Hà Nội)

- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:

+ Tản Đà xuất thân là một nhà nho

+ Vì mấy lần đi thi không đỗ nên ông đã chuyển sang sáng tác văn chương quốc ngữ rồi sớm nổi tiếng,
nhất là những năm 20 của thế kỉ XX.

+ Ngoài viết thơ Tản Đà còn nổi tiếng với nhiều bài văn xuôi, tản văn, tùy bút, tự truyện…

+ Những tác phẩm tiêu biểu: Giấc mộng con, Thề non nước, Khối tình con…

- Phong cách sáng tác:

+ Thơ Tản Đà tràn đầy cảm xúc lãng mạn, lại vô cùng đậm đà bản sắc dân tộc, thơ ông có những tìm tòi
và sáng tạo rất mới mẻ. Thơ Tản Đà như một gạch nối giữa thơ cổ điển và thơ hiện đại Việt Nam.

2.Tác phẩm

Bài thơ Muốn làm thằng Cuội in trong tập Khối tình con (1916).

Tác phẩm sử dụng phương thức biểu đạt: Biểu cảm

Mặc dù tác phẩm được làm theo thể thất ngôn bát cú Đường luật song người đọc sẽ thấy ở đây, dưới cái
hình thức còn là của thơ cổ ấy những dấu hiệu mới mẻ của cảm xúc. Tâm sự của nhà thơ ở một thời đại
mới đã khiến cho cái hình thức thơ cũ có chiều hướng giảm nhẹ đi tính trang trọng, mực thước. Sự giản
dị, trong sáng gần với khẩu ngữ tự nhiên làm nên nét duyên của bài thơ này.
a.Nhan đề

- Cuội là một nhân vật trong câu truyện cổ tích dân gian. Tác giả thể hiện ước muốn làm một nhân vật cổ
tích, được sánh đôi với chị Hằng trên cung trăng và gửi gắm ước mơ sống ở cõi mộng.

- Ước muốn đó bắt nguồn từ tâm trạng chán ghét thực tại, cuộc sống với quá nhiều bất công, đau khổ. Vì
vậy tác giả muốn rời cõi thực để đến với cõi mơ, được bầu bạn với thần thiên và nhìn xuống nhân gian.
Qua đó, cũng thể hiện ước muốn của tác giả về một cuộc sống tốt đẹp hơn.

=> Ngay từ nhan đề của bài thơ đã cho thấy một giọng điệu suồng sã, như là đã giải tỏa được một nhu
cầu nói thật, thẳng thắn của nhà thơ và cũng lại cho thấy cái ngông nghênh, bất đắc chí: muốn ở đây như
một nhu cầu bức xúc, chẳng cần giấu giếm, vòng vo. Bài thơ tiêu biểu cho chất ngông trong thơ Tản Đà.

3. tóm tắt nội dung

Thơ Tản Đà tràn đầy cảm xúc lãng mạn, lại vô cùng đậm đà bản sắc dân tộc. Thơ ông có những tìm tòi và
sáng tạo rất mới mẻ. Thơ Tản Đà như một gạch nối giữa thơ cổ điển và thơ hiện đại Việt Nam. Bài thơ
"Muốn làm thằng Cuội"là sự sáng tạo, mới mẻ. Qua đó, tác phẩm thể hiện tâm sự của con người bất hòa
sâu sắc với thực tại, muốn thoát li bằng mộng tưởng lên cung trăng, bầu bạn với chị Hằng để thoát khỏi
những thứ tầm thường ấy. Đó là lời tâm sự của tác giả ở một thời đại mới đã khiến cho cái hình thức
thơ cũ được giảm nhẹ đi phần nào tính trang trọng, nghiêm luật như trước. Trong ngôn từ cũng vậy sự
giản dị cùng với khẩu ngữ tự nhiên đã làm nên cái sáng tạo, cái hay và nét riêng độc đáo cho bài thơ. Bài
thơ tuy ngông nhưng vẫn mang giọng điệu nhẹ nhàng, pha thêm chút hóm hỉnh lãng mạn và cả thêm sự
phóng túng ở bài thơ.

Nội dung
Bố cục tác phẩm Muốn làm thằng Cuội

- Hai câu đề: Cuộc sống trần gian nhàm chán, buồn tẻ.

- Hai câu thực: Cõi mộng tưởng của tác giả.

- Hai câu luận: Ước mơ thoát li khỏi thực tại.

- Hai câu kết: Viễn cảnh cuộc sống hạnh phúc.

1.Hai câu đề

"Đêm thu buồn lắm chị Hằng ơi!

Trần thế em nay chán nửa rồi"

- “Đêm thu buồn lắm chị Hằng ơi!”: lời cảm thán gợi không gian: Đêm thu, trăng sáng

- Nhà thơ bộc lộ trực tiếp suy tư của bản thân về trần thế: “buồn lắm”, “Trần thế em nay chán nửa rồi”:
Lí do là vì cõi trần lắm bon chen, bất công, đất nước mất độc lập, tự do, thân phận nô lệ.

- “Chán nửa”: trong sâu thẳm vẫn tha thiết yêu cuộc sống

- Xưng hô: chị- em (nhún nhường mà bất trị- ngông)

⇒ Biểu cảm trực tiếp, giọng thơ như lời than thở nhấn mạnh tâm trạng buồn sầu da diết, không nguôi,
niềm bất hoà sâu sắc với xã hội

2. Hai câu thực

"Cung quế đã ngồi đó chửa

Cành đa xin chị nhắc lên chơi"

- Bày tỏ mong muốn thoát li lên cung Quế (cung trăng) - nơi đẹp đẽ, thanh cao trong sáng - ở cạnh chị
Hằng - người đẹp.

- Câu hỏi tu từ gợi nhiều man mác bâng khuâng. "Cành đa" đã trở thành cái thang bắc lên chín tầng
mây xanh để "chị nhắc lên chơi" cung quế. Đó là giấc mộng thoát li.

⇒ Ước muốn rất ngông của tác giả.

3. Hai câu luận

"Nghĩ đời lắm lúc không bằng mộng,

Tiếc mộng bao nhiêu lại ngán dời"

- Niềm mong muốn được vui trong cảnh bầu bạn, thả hồn cùng mây gió

Mộng vì chán đời, ngán đời. Mộng có tính phủ định

⇒ Đó chỉ là niềm vui gượng, vui nhạt vì nó chỉ có trong mộng tưởng.

4. Hai câu kết

"Rồi cứ mỗi năm rằm tháng tám,

Tựa nhan trông xuống thế gian cười"

- Cảnh: thi sĩ mãi mãi ở trên cung trăng cùng chị Hằng, đêm rằm trung thu tháng 8 thi sĩ kề vai chị Hằng
trông xuống thế gian cười

⇒ Hình ảnh bất ngờ, thi vị thể hiện cao độ hồn thơ ngông của Tản Đà.

- Thi sĩ thoả mãn vì đã đạt được khát vọng, thoát li mãnh liệt, xa lánh hẳn được cõi trần bụi bặm

- “Tựa nhau trông xuống thế gian cười” : sự mỉa mai khinh bỉ cõi trần gian

⇒ Khao khát sự đổi thay XH theo hướng tốt đẹp, thoả mãn nhu cầu sống cá nhân.

Giá trị nội dung

Bộc lộ tâm sự của tác giả về nỗi buồn nhân thế do bất hòa sâu sắc với thực tại tầm thường, xấu xa. Qua
đó, thể hiện khát vọng muốn thoát li bằng mộng tưởng lên cung trăng để bầu bạn với chị Hằng.

Giá trị nghệ thuật

+ Thể thơ thất ngôn bát cú đường luật, ngôn ngữ dân dã đời thường và mang nét mới khi thể hiện cái tôi
trong bài thơ.

+ Hồn thơ lãng mạn, pha chút ngông nghênh đáng yêu.

+ Giọng thơ hóm hỉnh, kết hợp giữa tự sự và trữ tình.

+ Sử dụng câu hỏi tu từ, câu cầu khiến, điệp từ, nhân hóa đã thể hiện rõ hơn tâm trạng của nhà thơ

Giá trị tư tưởng

Qua bài thơ "Muốn làm thằng cuội" ta thấy rõ cái ngông của ông trong đó, và cũng thấy được nỗi chán
ghét nơi trần thế của ông, ông muốn bỏ nơi đó thật xa, ông muốn được lên ở cõi tiên, ông du dương
trong giấc mơ, tưởng tượng của mình để được lên trời cao làm bạn với mây gió.

Vị trí của tác phẩm trong nền văn học dân tộc

Cái ngông của Tản Đà trong bài thơ này là một hình thức ứng xử vốn nằm trong cốt cách của nhà nho tài
tử trong thơ truyền thống. Cái mơ mộng thành ra cái ngông thì quả là đậm chất riêng của Tản Đà. Ta
cũng thấy được sự cách tân Đường thi ở bài thơ “Muốn làm thằng cuội” thể hiện tâm trạng buồn chán
của nhân vật trữ tình, gợi cho ta những nỗi niềm nghĩ suy man mác, một nỗi buồn trong sáng. Trong bao
nhiêu tác phẩm thi ca viết về trăng, bài thơ Muốn làm thằng Cuội của Tản Đà vẫn tồn tại mãi với dấu ấn
riêng biệt của một tâm hồn thi sĩ, một tâm hồn Việt Nam lãng mạn và tha thiết với trần gian, trần gian
thanh cao của ước mơ! ông đã góp một phần quan trọng trong giai đoạn cách tân đổi mới thơ ca hiện
đại Việt Nam.