VẤN ĐỀ 2

PHƯƠNG PHÁP LẬP

LUẬN PHÁP LÝ

TS. Đào Lệ Thu – Viện Luật so sánh - HLU

Nội dung

Khái niệm phương

pháp lập luận pháp lý

Các phương pháp lập

luận pháp lý

Các kĩ năng/kĩ thuật lập

luận pháp lý
 1. KHÁI NIỆM PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN
PHÁP LÝ

Là những cách
thức sắp xếp, tổ
chức luận điểm,
luận cứ và luận
chứng để chứng
minh những vấn
đề pháp lý, từ đó
thuyết phục các
chủ thể trong
những quan hệ
pháp lý
2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ

Nhóm phương pháp suy luận logic

(lập luận dựa trên luật là chủ yếu)

Nhóm phương pháp so sánh tương

đồng và tương phản (lập luận dựa
trên sự kiện, tình tiết là chủ yếu)

Nhóm phương pháp suy luận thực tế

(lập luận dựa trên những vấn đề của
thực tiễn đời sống, xã hội)
2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ

Diễn
dịch Tam đoạn
Suy luận
luận
phản
chứng

2.1. Nhóm
PP suy IRAC
Suy luận
luận logic
tất nhiên

Suy luận Quy nạp

đối
nghịch
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

Một hoặc
nhiều quy
PP định của
Diễn pháp luật
dịch: có hiệu lực
đi từ pháp lý
cái chung
chung
đến Vụ án, Tình huống
vụ việc pháp lý cụ
cái cụ thể thể
riêng
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

Trẻ em có
PP quyền học
Diễn tập
dịch:
đi từ
A là trẻ
cái em B là trẻ em
chung khuyết vi phạm
pháp luật có
đến tật có
quyền học
quyền
cái học tập tập
riêng
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP Tam đoạn luận

Tiền đề nhỏ:
Tiền đề lớn: Kết luận:
Những vụ án, vụ việc cụ
Quy phạm Quyết định
thể thỏa mãn các điều kiện,
pháp luật, quy pháp lý, hậu
dấu hiệu được phản ánh
tắc pháp lý quả pháp lý
trong quy phạm, quy tắc
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP Tam đoạn luận

Kết luận:
Tiền đề lớn:
Tiền đề nhỏ: A có quyền tự do
Công dân có quyền tự do
kinh doanh
kinh doanh trong những A là công dân
những ngành
ngành nghề mà PL không Việt Nam
nghề mà PL
cấm (Đ.33 Hiến pháp)
không cấm
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP IRAC

I – Issue: xác định vấn đề pháp

lý

R – Rule: tìm luật có liên quan

A – Application/Analysis: phân
tích vận dụng luật vào tình huống

C – Conclusion: đưa ra kết luận

 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP IRAC

C dùng dao đâm chết người khác để

tránh bị nạn nhân tước đoạt tính mạng
của mình có coi là phạm tội không?

- Quy định về tội giết người

- Quy định về phòng vệ chính đáng

phân tích vận dụng luật vào tình

huống: hành vi thỏa mãn các điều
kiện của phòng vệ chính đáng

Kết luận: C vô tội

 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP Giá trị của kết

Quy luận phụ thuộc
vào tính đại diện
nạp: của các vấn đề
đi từ pháp lý, sự kiện
pháp lý
sự Không có quy
Dựa vào tình tắc chung để
hiểu huống, kinh khẳng định chắc
biết về nghiệm, khả chắn về tính tất
năng tư duy yếu đúng của
cái kết luận
riêng
để rút Khi không
có quy phạm
ra kết PL hoặc án
luận lệ rõ ràng
chung tồn tại
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP cố ý không
Quy cho người bị
nạp: liệt ăn dẫn đến cố ý không cho
cố ý không người đó chết người mắc bệnh
đi từ cho trẻ sơ sinh là giết người tâm thần ăn dẫn
sự ăn dẫn đến em đến người đó
bé chết là giết chết là giết
hiểu người người
biết về
cái giết người có
riêng thể được thực
để rút hiện dưới
ra kết hình thức
luận không hành
chung động
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP Suy luận
đối nghịch

Suy luận để áp
dụng giải pháp
Giải pháp mà nhà
ngược lại và cũng
làm luật đã dự liệu
không trái pháp
luật
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP Suy luận
đối nghịch

Luật hình sự cấm một Vì vậy hai người chưa

người đã thành niên thành niên được phép
quan hệ tình dục thuận quan hệ tình dục thuận
tình với người dưới 16 tình trong trường hợp
không trái với các quy
tuổi định khác có liên quan
2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP Suy luận tất

nhiên

Lập luận đi từ cái

Củng cố tính xác
chắc chắn hơn
thực của cái ít chắc
(mệnh đề đúng
chắn hơn (mệnh đề
đắn/mệnh đề
yếu)
mạnh)
2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP Suy luận tất

nhiên

Vì vậy phạm tội đối

Phạm tội đối với
với nhiều trẻ em
trẻ em là tình tiết
chắc chắn bị tăng
tăng nặng trách
nặng trách nhiệm
nhiệm hình sự
hình sự
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

Đi từ cái lớn Đi từ cái nhỏ

hơn đến cái hơn đến cái lớn
nhỏ hơn hơn

Suy luận pháp

Suy luận pháp
PP lý cho phép ai
lý cấm đoán
Suy làm gì
luận
tất
nhiên Suy luận pháp
lý yêu cầu ai
làm gì
2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP Suy luận phản chứng

Lập luận bác bỏ một nhận định không có

căn cứ bằng việc chỉ ra sự vô lý của nhận
định đó thông qua một suy luận khác
2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP Suy luận phản

chứng

Luận đề: Phản đề:

sai đúng
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.1. Nhóm PP suy luận logic

PP Suy luận phản

chứng

Kiểm sát viên: anh

không có quyền bắt
Bị cáo: con tôi thì
con anh phải thực
phải nghe lời tôi hiện việc trái pháp
luật
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.2. Nhóm PP so sánh tương đồng và tương phản

So sánh So sánh
tương tương
đồng Những vụ việc phản Những vụ việc
có tình tiết có tình tiết
giống nhau khác nhau

Phải được giải Phải được giải

quyết giống quyết khác
nhau nhau
2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.2. Nhóm PP so sánh tương đồng và tương phản

 PP So sánh tương đồng

Vụ, việc đã Tình tiết tương

được xét xử Vụ, việc đang
tự
trước đó được xét xử

Được xét xử
tương tự
2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.2. Nhóm PP so sánh tương đồng và tương phản

 PP So sánh tương phản

Vụ, việc đã Tình tiết khác

được xét xử Vụ, việc đang
biệt
trước đó được xét xử

Không áp
dụng quy
tắc của vụ
việc trước
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.2. Nhóm PP so sánh tương đồng và tương phản

 Các bước so sánh tương đồng/tương

phản
Xác định vụ Xác định Xác định mức
Bước 1

Bước 3
án nguồn
được đưa ra Bước 2 những tình
tiết tương
độ tương
đồng/khác
để so sánh đồng/khác biệt để quyết
biệt có ý định có áp
nghĩa pháp lý dụng quy tắc
giữa vụ án pháp lý/phán
nguồn và vụ quyết của vụ
án đang cần án nguồn hay
giải quyết không
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ

Lập luận
dựa trên
chính sách
Lập luận
dựa trên tác Lập luận dựa
động kinh trên hoạt
tế động tư
2.3. Nhóm pháp
PP suy luận
thực tế

Lập luận Lập luận

dựa trên lợi dựa trên
ích xã hội đạo đức
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.3. Nhóm PP suy luận thực tế

Là lập luận dựa trên lí lẽ Trong các vụ án liên quan

(luận cứ) từ lợi ích/kết đến quan hệ PL mới phát
quả đem lại về mặt chính sinh chưa có luật điều
sách (nhìn về tương lai) chỉnh
Lập luận
dựa trên
chính sách

Lập luận để thuyết phục

Trong các vụ việc về giải tòa án nên áp dụng, giải
thích hiến pháp, giải thích thích luật theo hướng có
luật mà chưa có tiền lệ lợi về mặt chính sách
công
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.3. Nhóm PP suy luận thực tế

Lập luận dựa trên

hoạt động tư pháp

Là lập luận dựa trên đánh giá tác động mục tiêu xây
của quy tắc pháp lý mới đối với sự vận dựng một hệ
hành của hệ thống tòa án thống tư pháp
công bằng và
hiệu quả

Phức tạp, chưa phù

Dẫn đến quá tải hợp hơn năng lực
của tòa án
2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.3. Nhóm PP suy luận thực tế

Lập luận dựa trên

đạo đức

Là lập luận dựa trên Tính thuyết phục cao

các chuẩn mực đạo và phát huy được các
đức được thừa nhận giá trị đạo đức cơ bản
chung được XH coi trọng
2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.3. Nhóm PP suy luận thực tế

Lập luận dựa trên

lợi ích xã hội

Là lập luận dựa trên Mục tiêu chủ yếu: sức

mục đích thúc đẩy khỏe cộng đồng, an
những lợi ích có thể toàn công cộng, an
đem lại cho xã hội ninh quốc gia,...
 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN PHÁP LÝ
2.3. Nhóm PP suy luận thực tế

Lập luận dựa trên

tác động kinh tế

Thuyết phục trên cơ sở các

Là lập luận dựa trên hiệu kết quả tính toán khoa học
quả kinh tế của phán về lợi ích/thiệt hại kinh tế
quyết được đưa ra có thể xảy ra khi phán
quyết được đưa ra
3. CÁC KĨ NĂNG/KĨ THUẬT LẬP LUẬN
PHÁP LÝ

Nhóm kĩ năng/kĩ thuật phân tích

sự kiện của vụ án, vụ việc

Nhóm kĩ năng/ kĩ thuật tìm, phân

tích và giải thích pháp luật

Nhóm kĩ năng/kĩ thuật trình bày

 3. CÁC KĨ NĂNG/KĨ THUẬT LẬP LUẬN
PHÁP LÝ

Nhóm kĩ năng/kĩ thuật phân tích sự

kiện của vụ án, vụ việc
Xác định và Phân tích
phân tích tình tiết,
vấn đề pháp đánh giá giá Tìm chứng
lý (1) cứ (3)
trị của các
tình tiết (2)
 3. CÁC KĨ NĂNG/KĨ THUẬT LẬP LUẬN
PHÁP LÝ

Nhóm kĩ năng/kĩ thuật tìm, phân

tích và giải thích pháp luật
Lựa chọn, Nhận diện
xác định và phân
tích quy Giải thích
nguồn pháp
pháp luật
luật ở Việt phạm pháp
Nam luật
 3. CÁC KĨ NĂNG/KĨ THUẬT LẬP LUẬN
PHÁP LÝ

Nhóm kĩ năng/kĩ thuật trình bày

Tùy theo hoạt
động nghề luật ngắn gọn, vừa rõ ràng
hoặc chức năng đủ mạch lạc
tố tụng để trình
bày theo trật tự đúng trọng tâm có cấu trúc
khác nhau