VÍ DỤ

Cái riêng là phạm trù triết học dùng để chỉ một sự vật, một Cái riêng và cái chung đều tồn tại khách quan.
hiện tượng nhất định. KHÁI Cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng.
Cái chung là phạm trù triết học dùng để chỉ những mặt, thuộc
tính được lặp lại trong nhiều sự vật, hiện tượng.
NIỆM Cái riêng chỉ tồn tại trong mối liên hệ với cái chung.
CÁI CHUNG – Cái chung là sinh viên Việt Nam, cái riêng là sinh viên ĐHBK TP.HCM, QUA Cái riêng là cái toàn bộ, phong Cái chung là bộ phận nhưng
CÁI RIÊNG Cái đơn nhất là tính cách mỗi sinh viên. phú, đa dạng ; là tổng hợp của sâu sắc, bản chất; biểu hiện
Không được tuyệt đối hóa cái riêng.
Ý N HỆ cái chung và cái đơn nhất. tính phổ biến, tính quy luật của
NGUYÊN NHÂN - Muốn tìm hiểu cái chung phải thông qua cái riêng. cái riêng.
KẾT QUẢ
Nguyên nhân là học hành chểnh mảng, kết quả là rớt môn.
Muốn áp dụng cái chung vào cái riêng, cần tính đến đặc
NGHĨ
Cái riêng và cái đơn nhất có thể chuyển hóa lẫn nhau trong những
điểm và điều kiện tồn tại cụ thể của cái riêng. A điều kiện nhất định.
TẤT NHIÊN – Ôn bài chăm chỉ nên tất nhiên là điểm cao, ngẫu nhiên là bệnh
NGẪU NHIÊN nên không thi được. Nguyên nhân là phạm trù chỉ sự tương tác lẫn nhau giữa các mặt trong

NỘI DUNG – Nội dung của một cuốn sách là các văn, công thức,… Hình thức bên KHÁI một sự vật, hiện tượng hoặc giữa các sự vật, hiện tượng với nhau gây
nên những biến đổi nhất định.
HÌNH THỨC trong là hình dung cách dung còn hình thức bên ngoài là màu chữ,…
CÁI CHUNG NIỆM Kết quả là phạm trù chỉ những biến đổi xuất hiện do sự tương tác giữa
các yếu tố mang tính nguyên nhân gây nên.
BẢN CHẤT –
HIỆN TƯỢNG
Bản chất của nước là chất lỏng, hiện tượng là chảy. – Nguyên nhân sinh ra kết quả: Nguyên nhân

CÁI RIÊNG QUA

có trước, kết quả có sau.

Mối quan hệ nhân quả có tính khách quan,

KHẢ NĂNG – Gieo một hạt giống, khả năng mọc thành
HIỆN THỰC cây, hiện thực là cây phát triển lớn. N HỆ phổ biến và tất yếu.
Trong quá trình vận động, nguyên nhân có
thể chuyển hóa thành kết quả.
Khả năng và hiện thực tồn tại trong mối liên hệ không thể tách
rời nhau, luôn chuyển hóa cho nhau. KHẢ NĂNG NGUYÊN NHÂN
Muốn nhận thức được sự vật, hiện tượng thì
Phát triển là quá trình mà trong đó khả năng trở thành hiện
thực, còn hiện thực trong quá trình chuyển hóa này lại sinh ra
- - nhất thiết phải tìm ra nguyên nhân xuất hiện
của nó, muốn loại bỏ hiện tượng nào đó chỉ
các khả năng mới. Ý HIỆN THỰC KẾT QUẢ cần loại bỏ nguyên nhân sinh ra nó.

Trong một sự vật, hiện tượng có nhiều khả năng khác nhau. NGHĨ CÁC CẶP Ý Khi tìm nguyên nhân của sự vật, hiện tượng
A cần tìm ở các sự vật, sự kiện, mối liên hệ đã

PHẠM TRÙ
Ở cùng một điều kiện, cùng một sự vật, hiện tượng tồn tại
cùng một số khả năng, khi bổ sung điều kiện mới thì sẽ xuất NGHĨA xảy ra trước khi sự vật, hiện tượng xuất hiện
hiện mới số khả năng mới.

CƠ BẢN CỦA
Khi nghiên cứu sự vật, hiện tượng không
Khả năng chỉ chuyển hóa thành hiện thực khi hội tụ đầy đủ vội kết luận về nguyên nhân nào đã sinh ra
các điều kiện cần thiết. nó; phải lựa chọn phương pháp thích hợp

PHÉP BIỆN
nhất với điều kiện hoàn cảnh cụ thể.

Khả năng và hiện thực là những mặt đối lập, thống nhất biện QUAN
chứng với nhau.
HỆ
Khả năng là phạm trù phản ánh thời kỳ hình thành đối tượng,
BẢN CHẤT
CHỨNG DUY KHÁI NIỆM
VẬT TẤT NHIÊN
khi nó mới chỉ tồn tại ở dạng tiền đề hay với tư cách là xu
KHÁI
-
hướng.
Tất nhiên là phạm trù chỉ mối liên Ngẫu nhiên là phạm trù chỉ mối
Hiện thực là phạm trù phản ánh kết quả sự sinh thành, là sự
NIỆM -
hệ bản chất, do nguyên nhân cơ liên hệ không bản chất, do nguyên

HIỆN TƯỢNG
thực hiện khả năng, và là cơ sở để định hình những khả năng bản bên trong sự vật, hiện tượng nhân, hoàn cảnh bên ngoài quy
mới. quy định và trong điều kiện nhất định nên có thể xuất hiện, có thể

NGẪU NHIÊN định phải xảy ra đúng như thế chứ

không thể khác.
không xuất hiện; có thể xuất hiện
thế này hoặc thế khác.
Bản chất chỉ thể hiện mình thông qua hiện tượng, hiện tượng
lại thường biểu hiện dưới bản chất đã bị cải biến : Cần đi sâu
Ý tìm hiểu để thấu hiểu bản chất.
Tất nhiên và ngẫu nhiên đều tồn tại khách quan trong sự thống

NGHĨA Các phương pháp đã được áp dụng vào hoạt động cũ trước
đây cũng phải thay đổi bằng các phương pháp khác, phù hợp KHÁI NIỆM NỘI DUNG QUA
nhất hữu cơ.

-
với bản chất đã thay đổi của đối tượng. Tất nhiên và ngẫu nhiên đều có vai trò trong quá trình phát triển
Bản chất là phạm trù chỉ tổng
Hiện tượng là phạm trù chỉ
N HỆ của sự vật: Tất nhiên đóng vai trò chi phối sự phát triển, ngẫu
thể các mối liên hệ khách quan, nhiên làm cho sự phát triển ấy diễn nha nhanh hay chậm.

QUAN HỆ
Bản chất và hiện tượng đều tồn
tại khách quan trong mối liên hệ
hữu cơ; có xu hướng phù hợp
với nhau.
Bản chất luôn là cái ổn định,
tương đối ít biển đổi; còn hiện
tượng thường xuyên thay đổi
hơn.
tất nhiên, tương đối ổn định bên
trong, quy định sự vận động
phát triển của đối tượng và thể
hiện mình qua các hiện tượng
tương ứng.
HÌNH THỨC
những biểu hiện của các mặt,
mối liên hệ tất nhiên tương
đối ổn định ở bên ngoài; là
mặt dễ biến đổi hơn và là hình
thức thể hiện của bản chất dối Tất nhiên nhất định phải xảy ra đúng như thế nên hoạt động thực
tượng. tiễn cần dựa vào tất nhiên. Nhiệm vụ của khoa học là tìm mối
liên hệ của tất nhiên và hiện thực khách quan.

Hình thức do nội dung quyết định: Sự thay đổi hình thức phải dựa vào sự thay KHÁI NIỆM
đổi của nội dung. Muốn thay đổi sự vật, hiện tượng, trước hết phải thay đổi nội
dung của nó.
Nội dung và hình thức tồn tại thống nhất chặt chẽ trong mối liên
hệ phụ thuộc lẫn nhau nhưng nội dung giữ vai trò chủ đạo.
Nội dung là
Ý Trong hoạt động nhận thức, chỉ có thể chỉ ra được tất nhiên bằng
cách nghiên cứu ngẫu nhiên mà tất nhiên phải đi qua.
Hình thức là phạm trù chỉ phương
phạm trù chỉ NGHĨ
Ý Cần theo dõi mỗi quan hệ giữa nội dung đang phát triển với hình thức ít thay QUA Khi hình thức phù hợp nội dung, nó thúc đẩy nội dung phát triển; tổng thể tất cả
thức tồn tại, biếu hiện và phát
triển của sự vật, hiện tượng ấy; là A Không bỏ qua ngẫu nhiên mà phải có những phương án dự
đổi; phải đảm bảo nội dung phát triển hơn nữa, không bị hình thức cũ kìm hãm. các mặt, yếu
NGHĨA N HỆ ngược lại, nó cản trở sự phát triển của nội dung.
tố tạo nên sự
hệ thống các mối liên hệ tương
đối bền vững giữa các yếu tố cấu
phòng trường hợp sự cố ngẫu nhiên xuất hiện bất ngờ.

Cần sử dụng mọi hình thức có thể có, mới cũng như cũ, kể cả việc phải cải biến vật, hiện thành nội dung của vật, hiện
tượng. Có thể tạo ra điều kiện thuận lời để biến ngẫu nhiên phù hợp với
các hình thức vốn có, lấy hình thức này bổ sung, thay thế hình thức kia để làm Sự vật hiện tượng phát triển thông qua sự đổi mới không ngừng tượng và còn thể hiện cấu trúc thực tiễn thành tất nhiên và tất nhiên không phù hợp thực tiễn
cho bất kì hình thức nào cũng trở thành công cụ phục vụ nội dung mới. của nội dung và thay đổi theo chu kỳ của hình thức. bên trong của sự vật. thành ngẫu nhiên.