,, ნისლიანი ალბიონი”

,,მსოფლიოს სახელოსნო”
 ლა-მანში, ინგლისის არხი (ფრანგ. La
Manche, ინგ. English Channel, გერმ.
Ärmelkanal) — სრუტე საფრანგეთსა და
დიდ ბრიტანეთს შორის.

ლა-მანშის სატელიტური ფოტო

გვირაბი ოფიციალურად გახსნეს

ფრანსუა მიტერანმა და დედოფალმა
ელისაბედ II-მ 1994 წლის 6 მაისს.
გვირაბის სიგრძე შეადგენს 51 კმ, მათ
შორის 39 კმ არხის ქვეშ მდებარეობს.

ამერიკის ინჟინერ-მშენებართა
საზოგადოებამ (American Society of Civil
ლა-მანშის სრუტე Engineers) ევროგვირაბი
თანამედროვე მსოფლიოს შვიდ საოცრებათა
სიაში შეიტანა.
ბრიტანეთი იყოფა ოთხ ისტორიულ პროვინციად: ინგლისი, შოტლანდია, უელსი და
ჩრდილოეთ ირლანდია.
ეს დაყოფა არაა მხოლოდ ტრადიციული ხასიათისა: ნაწილებს შორის ჯერაც საკმაო
განსხვავებაა. ჩრდილოეთ ირლანდიას საკუთარი პარლამენტი ჰქონდა 1967 წლამდე ;
შოტლანდიას პარლამენტი არ გააჩნია 1707 წლიდან, მაგრამ ეროვნული თვითშეგნებით და
კულტურული ასპექტით მისი მოსახლეობა მნიშვნელოვნად განსხვავდება ინგლისისაგან .

უელსი ინგლისის საკმაოდ ინტეგრალური ნაწილია შუა საუკუნეებიდან მოკიდებული , მაგრამ

მოსახლეობის მესამედზე მეტი განსხვავებულ (უელსურ) ენაზე ლაპარაკობს და სხვაგვარი
ფსიქიკური წყობისაა.
გარდა ამისა, ინგლისის მეფის სამფლობელოს წარმოადგენს კუნძული მენი ირლანდიის
ზღვაში და ნორმანდიის კუნძულები(ჯერსი, გერნსი)–საფრანგეთის ნაპირის ახლოს.

ნორმანდიის
კუნძულები
ფართობი — 244 ათასი კვ.კმ.

ირლანდია – 87 ათასი კვ.კმ

5500–მდე წვრილი კუნძული

საზღვრები:
მთლიანი — 8.257 კმ;

ინგლისი და უელსი — 3.880 კმ;

შოტლანდია — 4.023 კმ;

ჩრდილოეთი ირლანდია — 354

კმ.
ინგლისს უჭირავს დიდი ბრიტანეთის კუნძულის სამხრეთი და შუა ნაწილი და
რამდენიმე ახლომდებარე კუნძული. მათ შორის უდიდესია კუნძული უაიტი ლა–მანშის
სრუტეში და სილის კუნძულები ატლანტის ოკეანეში. ინგლისი 46 საგრაფოდ იყოფა .

ყველაზე ჩრდილოეთით მდებარეობს შოტლანდია. მასვე განეკუთვნება ჰებრიდის ,

შეტლანდის და ორკნის არქიპელაგები. ის დაყოფილია 10 რეგიონად.

დასავლეთით დიდი ნახევარკუნძული უჭირავს უელსს–მთაგორიან მხარეს, რომლის

მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი ძველი ბრიტანეთის მკვიდრთა შტამომავალია .
უელსს მიეკუთვნება მოზრდილი კუნძული ანგლსი. უელსი 8 საგრაფოსაგან შედგება.

ირლანდიის ჩრდილო–აღმოსავლეთი ნაწილი –ოლსტერი– 1921 წლის შემდეგაც

რჩება შეერთებული სამეფოს შემადგენლობაში.
 ბრიტანეთის ზღვისიქითა
ტერიტორიები
დიდი ბრიტანეთი 14 ზღვისიქითა ტერიტორიებია:

დროშა გერბი ტერიტორია მდებარეობა ფართობ მოსახლეო დედაქალაქ

ი ბა ი
ანგილია კარიბების და 146 კმ² 13,500 ვალი
ატლანტის ოკეანის
ჩრდილოეთი ნაწილი

54 კმ² 64,000 (2007 ჰამილტონი

ბერმუდის კუნძულები ჩრდილოეთ ატლანტი (20.8 აღწერით)
ს ოკეანე კვ.მი) [
დროშა გერბი ტერიტორია მდებარეობა ფართობ მოსახლეო დედაქალაქ
ი ბა ი
 დიდი ბრიტანეთი (Great Britain)
კუნძულებს ჰქვია.


სახელი ბრიტების ტომისაგან

მომდინარეობს.

 ეთნონიმის მნიშვნელობაა
„დახატული“, რაც კუნძულების
უძველეს მცხოვრებთა სხეულის
მოხატვის (ტატუირების) ტრადიციას
უნდა უკავშირდებოდეს.
დევიზი: „Dieu et mon droit“
 ასევე შესაძლებელია სახელი „ღმერთი და ჩემი უფლება“
აიხსნას კელტური ქალღმერთის —
ბრიგიდის სახელის მიხედვით.
ჰიმნი:

„God Save the Queen“

ინგლისის დროშაზე გამოსახულია წმინდა გიორგის ჯვარი. წითელი ჯვარი
გახდა ინგლისის ემბლემა შუა საუკუნეებში ჯვაროსნული ლაშქრობების
დროს და გახლავთ ერთ-ერთი ყველაზე ადრინდელი ემბლემა,
რომლითაც წარმოდგენილია ინგლისი.
მას ინგლისის ეროვნული დროშის სტატუსი მე-16 საუკუნეში მიენიჭა.

წმინდა გიორგი ინგლისის მფარველ წმინდანად მე-13 საუკუნეში

გამოცხადდა, ხოლო ლეგენდა ურჩხულის დამორჩილებაზე მე-12
საუკუნით თარიღდება.
 •პოლიტიკური სისტემა — უნიტარული სახელმწიფო, საპარლამენტო მონარქია.

•სახელმწიფოს მეთაური — ბრიტანეთში მეფობენ უინძორთა დინასტიის

წარმომადგენლები. მე-20 საუკუნის მონარქები: ედუარდ VII (1901-10), ჯორჯ V
(1910-36), ედუარდ VIII (1936), ჯორჯ V (1936-52), დედოფალი ელისაბედ II
(ELIZABETH II, რიგით მე-40 ბრიტანელი მონარქი, ტახტზეა1952 წლიდან).

მმართ. დასაწყისი: 6 თებერვალი 1952

მმართ. დასასრული: მოქმედი მონარქი
კორონაცია: 2 ივნისი 1953
დიდი ბრიტანეთისა და ჩრდილოეთ ი
რლანდიის გაერთიანებული სამეფოს წინამორბედი: ჯორჯ VI
მმართველი დედოფალი და
სახელმწიფოს მეთაური, ტახტზე ავიდა მემკვიდრე: პრინცი ჩარლზი
1952 წლის 6 თებერვალს, გვირგვინი დაბ. თარიღი: 21 აპრილი, 1926
დაიდგა 1953 წლის 2 ივნისს.
ასევე თანამეგობრობის 15 დაბ. ადგილი: ლონდონი
სახელმწიფოს მეთაური მეუღლე: ჰერცოგი ფილიპე
ასევე ანგლიკანური ეკლესიის დინასტია: უინძორები
მეთაური, შეიარაღებული ძალების
მთავარსარდალი და კუნძული მენის
მამა: ჯორჯ VI
ლორდი დედა: ელისაბედი
 ინგლისი (ინგლ. England [ˈɪŋɡlənd]) არის გაერთიანებული სამეფოს ისტორიული და
ადმინისტრაციული ოლქი, რომელიც იკავებს დიდი ბრიტანეთის კუნძულის სამხრეთ -
აღმოსავლეთ ნაწილს, მას ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება შოტლანდია, ხოლო
დასავლეთიდან უელსი. რაც შეეხება გეოგრაფიულ საზღვრებს, ინგლისის ტერიტორიას
აღმოსავლეთიდან საზღვრავს ჩრდილოეთის ზღვა, დასავლეთიდან კელტების და
ირლანდიის ზღვები, ხოლო სამხრეთიდან ინგლისის არხი, სწორედ ამ არხის მეშვეობით
ხდება დაკავშირება კონტინენტურ ევროპასთან. ინგლისის შემადგენლობაში შედის
სანაპირო ზოლის სიახლოვეს არსებული ასამდე მცირე კუნძული, მათგან
განსაკუთრებით აღსანიშნავია კუნძულები: სილლი და უაიტი.

გეოგრაფიულად
გეოგრაფიულადინგლისი
ინგლისიმოიცავს
მოიცავსდიდი
დიდიბრიტანეთის
ბრიტანეთისკუნძულის
კუნძულისორ ორ-მესამედს
-მესამედს, ,ეს
ესრეგიონი
რეგიონი
მდებარეობს
მდებარეობსკუნძულის
კუნძულისცენტრალურ
ცენტრალურდადასამხრეთ ნაწილში. .ინგლისის
სამხრეთნაწილში ინგლისისშემადგენლობაში
შემადგენლობაშიშედისშედის
სანაპირო
სანაპირო ზოლის
ზოლის სიახლოვეს
სიახლოვეს არსებული კუნძულები. . ინგლისის
არსებული კუნძულები ინგლისის საზღვარი
საზღვარი გადის
გადის
ჩრდილოეთით
ჩრდილოეთითშოტლანდიასთან
შოტლანდიასთანხოლო
ხოლოდასავლეთით უელსთან. .გაერთიენებული
დასავლეთითუელსთან გაერთიენებულისამეფოს
სამეფოსეს
ეს
ადმინისტრაციული ერთეული, ,გაცილებით
ადმინისტრაციულიერთეული გაცილებითუფრო უფროახლოსაა
ახლოსააკონტინენტურ ევროპასთან, ,ვიდრე
კონტინენტურევროპასთან ვიდრე
დიდი
დიდი ბრიტანეთის
ბრიტანეთის დანარჩენი მხარეები. . ინგლისის
დანარჩენი მხარეები ინგლისის სანაპირო ზოლიდან 34
სანაპირო ზოლიდან 34 კილომეტრში
კილომეტრში
მდებარეობს
მდებარეობს საფრანგეთი
საფრანგეთი[11] ამ
ამ ორ
ორ ქვეყანას
ქვეყანას ერთმანეთთან
ერთმანეთთან აკავშირებს
აკავშირებს ინგლისის არხი, ,
ინგლისის არხი
[11]

რომელიც
რომელიც ქალაქ
ქალაქ ფოლკსტონის
ფოლკსტონის სიახლოვეს მდებარეობს. . ინგლისი
სიახლოვეს მდებარეობს ინგლისი გარშემორტყმულია
გარშემორტყმულია
ზღვებით, , ესენია
ზღვებით ესენია დასავლეთიდან
დასავლეთიდან ირლანდიის
ირლანდიის და
და კელტების
კელტების ხოლო
ხოლო აღმოსავლეთიდან
აღმოსავლეთიდან
ჩრდილოეთის. .
ჩრდილოეთის
 საიდან წარმოიშვა სახელწოდება


ინგლისს ამ სახელს უწოდებენ ანგლების პატივსაცემად, რომლებიც

წარმოადგენდნენ ყველაზე მრავალრიცხოვან გერმანულ ტომს,
დაფუძნებულს ინგლისის ტერიტორიაზე მე-5 - მე-6 საუკუნეებში.

არსებობსმოსაზრება, რომ ეს ტომი იყო ანგელნის

ნახევარკუნძულზე მცხოვრები ხალხის შთამომავალი. ეს
ნახევარკუნძული დღეს ეკუთვნის დანიასა და ჩრდ. გერმანიას.
ინგლისის სახელწოდების სხვაგვარი გააზრებები საეჭვო და
არასანდოა.


ანგლები პირველად ნახსენებია ნაშრომში, სახელწოდებით

"გერმანია", რომელიც დაწერილია ჩვ.წ.აღ. 98წ. ისტორიკოსი
ტაციტუსის მიერ. ოქსფორდის ინგლისური ენის ლექსიკონის
მიხედვით, დიდი ბრიტანეთის სამხ. ნაწილის "ინგლისის" სახელით
პირველად იხსენიება 897 წ.


სახელწოდება ინგლისი ხშირად არასწორი მნიშვნელობით

გამოიყენება, იგულისხმება რა მთელი დიდი ბრიტანეთი, რაც არცთუ
მცირედ ანაწყენებს შოტლანდიელებს და უელსელებს.
 დაახლოებით 400 წელს დანიიდან და ჩრდილოეთ გერმანიიდან
წამოვიდნენ ტომები ანგლები, საქსები და იუტები.
 მოგვციანებით ისინი ანგლო საქსების სახელით გახდნენ ცნობილნი ხოლო
მათ მიერ დაპყრობილ მიწებს “ანგლები მიწა” ანუ ინგლისი ეწოდა.
დაახლოები 600 წელს ინგლისი 7 სამეფოდ დაიყო რომელთაც მეომარი
მეფეები მართავდნენ.
ტანები გლეხები და მონები
 ანგლო-საქსები მეფეების ქვეშევრდომლები იყვნენ დიდებულები
(რომელთაც ტანებს უწოდებდნენ), გლეხები და მონები. ტანები და გლეხები
თავისუფლები იყვნენ, მაგრამ თავიანთი მეფისთვის უნდა ებრძოლათ.
მონები კი ბატონების საკუთრება იყო.
 ცხოვრება სოფლად
ანგლო-საქსთა უმრავლესობა სოფლებში ცხოვრობდა, მაგრამ მათი

უმეტესობა შემდეგ პატარა ქალაქბად იქცა. კაცები მინდორში შრომობდნენ,

ნადირობდნენ, თევზაობდნენე და ასე არჩენდნენ ოჯახს. ქალები კი საჭმლებს
ამზადებდენენ რეცხვადნენ სახლს უვლიდნენ ბავშვებს ზრდიდნენ და
პირუტყვს უვლიდნენ.
 დღემდე ზუსტად არავინ იცის, საიდან წარმოიშვა სახელი ”ბიგ-ბენი”. მის
ზარს BBC ყოველ საათს გადმოსცემს.
 ტურისტებს ბიგ-ბენის შენობაში არ უშვებენ, ბიგ-ბენის კოშკის სიმაღლე 96
მეტრია, ზემოთ ასვლა კი შესაძლებელია მხოლოდ ვიწრო, ხრახნული
კიბით. ასვლა გინდათ? მაშინ მოემზადეთ და დინჯად აიარეთ 334
საფეხური.
 ახვალთ და აღმოჩნდებით პატარა ბაქანზე, სადაც მოთავსებულია
ლეგენდებით გარემოცული ორმეტრიანი ზარი.
 ერთნი ამბობენ, რომ ამ საათს სახელი ბიგ-ბენის მშენებლობის უფროსის,
ბენჟამენ ჰოლის პატივსაცემად დაარქვეს. იგი ზორბა კაცი გახლდათ და
მეტსახელად ბიგ-ბენი შეარქვეს.
 სხვების აზრით, ზარის სახელი დედოფალ ვიქტორიას დროინდელი
მოკრივე ბენჟამენ კაუნტთან არის დაკავშირებული. მოკლედ, ამ საათს
ძალიან კარგი სახელი აქვს და ასე ვის ან რის გამო ”მონათლეს”,
მნიშვნელობა არა აქვს.
 ”მე უფალი მმფარველობს და მისი ძალა არავის მისცემს გზიდან აცდენის
საშუალებას”-ბიგ-ბენი თავისი შედარებით მომცრო ზარებით სწორედ ამ
სიტყვებს გადმოსცემს. ყოველ მეორე დღეს საათის მექანიზმს ზეთავენ.
 გარდა ამისა, შემოწმების დროს ითვალისწინებენ დღის ტემპერატურას,
ატმოსფერულ წნევას და ამინდის პირობებს. ნებისმიერი საათივით ბიგ-
ბენიც ზოგჯერ ჩამორჩება დროს, დაახლოებით დღე-ღამეში 1,5-2 წამით.
 ბიგ-ბენის ციფერბლატი ისეა მოწყობილი, რომ ყოველი მხრიდან ჩანს დრო,
რომელსაც ბიგ-ბენი აჩვენებს. საათი დამზადებულია ბირმინგემული
ოპალისგან, ისრები ჩამოსხმულია თუჯისგან, წუთების მაჩვენებელი ისრები
კი სპილენძის ფირფიტებისგან.
 გამოკვლევებით დადგინდა, რომ წელიწადში წუთის მაჩვენებელი ისრები
190 კილომეტრს ”ფარავს”.
 ბიგ-ბენის ისტორია დაიწყო 1844 წელს, როდესაც არქიტექტორმა ჩარლზ
ბერიმ, ვესტმინსტერის სასახლის აღმშენებელმა, პარლამენტს სთხოვა
გამოეყოთ მისთვის თანხა, რათა წმ. სტეფანეს კოშკზე საათი დაედგა.
 პარლამენტმა მისი თხოვნა შეასრულა იმ პირობით, რომ ახალი საათი,
მსოფლიოში ყველაზე ზუსტი და დიდი იქნებოდა, ხოლო ამ საათის ზარის
ხმა მთელ იმპერიას უნდა გაეგონა.
 ცნობილი ინგლისელები:

 მსახიობები: ჯუდი დენჩი, ქოლინ ფირთი და კეით უინსლეტი

 ალფრედ ჰიჩკოკი, ფილმების რეჟისორი და პროდიუსერი
 ისააკ ნიუტონი, ფიზიკოსი, მათემატიკოსი, ასტრონომი, ბუნების
ფილოსოფოსი, ალქიმიკოსი და თეოლოგი
 უინსტნონ ჩერჩილი, პოლიტიკოსი და ბრიტანეთის პრემიერმინისტრი
1940 – 1945 და 1951-1955 წლებში
 ჯეინ ოსტინი და აგატა კრისტი, ნოველისტები
 ელტონ ჯონი, პოპ ვარსკვლავი
 ბიოლოგი თეორეტიკოსი რიჩარდ დოუკინსი