‫ّ‬ ‫ٰ‬

‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬

‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫‪٠٣٣١‬ھ‬
‫الجوھرالثمینفیعللنازلۃالیمین‬
‫(مسق‪٥‬یک‪٥‬تبیصم‪٥‬ےس‪٥‬قلعتم‪٥‬یتمیق‪٥‬وجرھ)‬

‫از‪٥‬سمش‪٥‬ا لاد‪٥‬علض‪٥‬الك‪٥‬رمہلس‪٥‬انجف‪٥‬وملٰنا‪٥‬ومولی‪٥‬اقیض‪٥‬ؼالز‪٥‬گنالین‪٥‬اصحق‪٠٠٥‬رحمز‪٥‬رشفی‪٠٣٣١٥‬ھ‬ ‫ہلئسم‪:۴٠۲‬‬

‫ہچ ‪٥‬یم ‪٥‬ؾرامدنی ‪٥‬نلعےئ ‪٥‬ادنزںی ‪٥‬ہلئسم ‪٥‬ہک ‪٥‬زلد ‪٥‬از ‪٥‬رسپ ‪٥‬وخد ‪٥‬وبہج‪ ٥‬نلعےئ ‪٥‬دنی ‪٥‬اك ‪٥‬ہلئسم ‪٥‬ںیم ایک ‪٥‬ؾرامےت ‪٥‬ںیہ ‪٥‬ہک ‪٥‬زلد ‪٥‬یسک‪٥‬‬
‫ارمے ‪٥‬خالػ ‪٥‬رمیض ‪٥‬لازاض ‪٥‬دشہ ‪٥‬زن ‪٥‬وخد ‪٥‬زاتفگ ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬اںی‪ ٥‬لادنسپلدہ‪٥‬اعمشلہ‪٥‬رپ‪٥‬اےنپ‪٥‬ےٹیب‪٥‬ےس‪٥‬لازاض‪٥‬وہا‪٥‬وت‪٥‬زلد‪٥‬ےن‪٥‬اینپ‪٥‬ویبی‪٥‬‬
‫رسپ‪٥‬رمادز‪٥‬اخہن‪٥‬زگایتش‪٥‬وت‪٥‬مرنم‪٥‬ہس‪٥‬طالط‪٥‬طالط‪٥‬یتسہ‪٥‬لاز‪٥‬دعب‪٥‬از‪ ٥‬وک‪٥‬اہک‪٥‬ارگ‪٥‬وتےن‪٥‬ریمے‪٥‬اك‪٥‬ےٹیب‪٥‬وک‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬وھچزا‪٥‬وت‪٥‬ھجم‪٥‬رپ‪٥‬وتنیت‪٥‬‬
‫دنچ ‪٥‬دمف ‪٥‬وبہج ‪٥‬ذعز ‪٥‬وخایہ ‪٥‬رسپك ‪٥‬زلد ‪٥‬وخد ‪٥‬ازان ‪٥‬رسپ ‪٥‬زایض‪ ٥‬طالط‪٥‬ےہ‪٥،‬رھپ‪٥‬ھچک‪٥‬دمف‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ےٹیب‪٥‬یک‪٥‬ذعمزف‪٥‬وخایہ‪٥‬رپ‪٥‬زلد‪٥‬‬
‫دشؿدز ‪٥‬اخہن ‪٥‬ذگاهق ‪٥‬ؿزن ‪٥‬اؿزیچے ‪٥‬ازالؿمعن ‪٥‬لگفق ‪٥‬ا لا ‪٥‬ا ن ‪٥‬زن‪ ٥‬اےنپ ‪٥‬اك‪٥‬ےٹیب‪٥‬ےس‪٥‬زایض‪٥‬وہایگ ‪٥‬اؿز ‪٥‬رھگںیم ‪٥‬ا ےن‪٥‬دلا‪٥،‬ےٹیب ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫رھگ‪٥‬ا ےن‪٥‬رپ‪٥‬زلد‪٥‬یک‪٥‬ویبی‪٥‬ےن‪٥‬ےٹیب‪٥‬وک‪٥‬ھچک‪٥‬ہن‪٥‬اہک‪٥،‬ہن‪٥‬اہن‪٥‬اؿز‪٥‬ہن‪٥‬یہ‪٥‬ہن‪٥‬‬ ‫مرزلد‪٥‬طالط‪٥‬دش‪٥‬لاہن؟بینواتوجروا۔‬
‫اہک‪٥ ،‬وت ‪٥‬ایک ‪٥‬اك ‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬زلد ‪٥‬یک ‪٥‬ویبی ‪٥‬وک ‪٥‬طالط ‪٥‬وہیئ‪٥‬‬
‫لاںیہن؟بینواتوجروا‬
‫اوجلاف‪:‬‬
‫حمن الرحیم۔ لااﷲ! ھجت‪٥‬ےس‪٥‬یہ‪٥‬قح‪٥‬ؿ‬
‫حمن الرحیم۔ اللھم ھدایۃ الحق بسم اﷲ الر ٰ‬
‫بسم اﷲ الر ٰ‬
‫رواف‪٥‬ںیم‪٥‬زامنہیئ‪٥‬ےہ۔‪٥‬هق‪٥‬رعتںیفی‪٥‬اﷲ ےک‪٥‬ےئل‪٥‬ںیہ‪٥‬وج‬ ‫والصواب۔الحمدﷲرب‬

‫‪Page 1 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫الصلوة والسالم عیل السید هق‪٥‬اہجونن‪٥‬وک‪٥‬لاےنل‪٥‬ؿاال‪٥‬ےہ‪٥،‬رتہبنی‪ٰ٥‬ولصہ‪٥‬ؿمالز‪٥‬اك‪٥‬ا اق‪٥‬انیم‪٥‬‬ ‫ٰ‬ ‫العلمنی‪ ،‬وافضل‬ ‫ٰ‬
‫االمنی‪ ،‬الذی قال لہ ربہ فسلٰم لك من اصحب رپ‪٥‬سج‪٥‬ےک‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ےن‪٥‬ؾراملا‪٥:‬اے‪٥‬بیبح‪٥!٥‬ا ف ‪٥‬ےکےئل‪٥‬‬
‫ٰ‬
‫م‬ ‫م‬
‫الیمنی‪ ،‬اجلہ اجالالوعززہ تعزیزاوجعل تعلیقات داںیئ‪٥‬اج ك‪٥‬ؿاےل‪٥‬ااحصف‪٥‬یک‪٥‬فرػ‪٥‬ےس‪ ٥‬الز‪٥‬ےہ‪٥،‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬‬
‫ااہتنیئ‪٥‬مرزویگن‪٥‬ےس‪٥‬ونازاؿز‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬اٰیلع‪٥‬ازعاز‪٥‬اطع‪٥‬ؾراملا‪٥‬اؿزاك‪٥‬‬
‫مواعید فضلہ یف حق امتہ تنجیزا‪ ،‬صیل اﷲ تعایل‬
‫ض‬
‫ےن‪٥‬اےنپ‪٥‬لضف‪٥‬ےک‪٥‬رشمؿط‪٥‬ؿدعؿن‪٥‬وک‪٥‬ا ف‪٥‬یک‪٥‬ا ق‪٥‬ےک‪٥‬قح‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫وسلم علیہ وعیل اٰلہ وصحبہ المیامنی‪ ،‬عدد کل برو‬
‫ریغ‪٥‬رشمؿط‪٥‬ؾراملا‪٥،‬اﷲ اعتیل‪٥‬یک‪٥‬زںیتمح‪٥‬اؿز‪٥‬مالز‪٥‬ا ف‪٥‬رپ‪٥‬اؿز‪٥‬ا ل‪٥‬‬
‫فاجر وبروحنثوعھدویمنی‪،‬اٰمنی!‬
‫ؿااحصف ‪٥‬رپ ‪٥‬وج ‪٥‬داںیئ ‪٥‬اجمك ‪٥‬ؿاےل ‪٥‬ںیہ‪٥ ،‬ہر ‪٥‬منك ‪٥‬ؿدب ‪٥‬اؿز ‪٥‬وپزا‪٥‬‬
‫رکےن‪٥‬ؿاےل‪٥‬اؿز‪٥‬وتزےن‪٥‬ؿاےل‪٥‬اؿز‪٥‬ودہؿ‪٥‬مسق‪٥‬یک‪٥‬ادعاد‪٥‬ےک‪٥‬مرامر‪٥‬‬
‫وہ‪٥،‬ا نیم!‬
‫ریقف‪٥‬رفغہل‪٥‬اوملیل‪٥‬ادقلری‪٥‬دزںی‪٥‬ہلئسم‪٥‬اگنہ‪٥‬حیقنت‪٥‬زاوجالن‪٥‬دادز‪٥‬‬
‫لل اك‪٥‬ریقف(اﷲ اعتیٰل‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬رفغمف ‪٥‬ؾرامےئ)‪٥‬ےن‪٥‬اك‪٥‬ہلئسم‪٥‬‬
‫ؿدقبز ‪٥‬دقزف ‪٥‬ؿؾرتص‪٥‬دؿزؾراتسدز‪٥‬دعز‪٥‬طالط‪٥‬زاؿ جہے‪٥‬ہک‪ ٥‬ج‪٥‬‬
‫ںیم ‪٥‬اھچن ‪٥‬نیب ‪٥‬ےک ‪٥‬ےئل ‪٥‬رظن ‪٥‬دؿزایئ ‪٥‬اؿز ‪٥‬اینپ ‪٥‬تمہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ؾرتص‪٥‬‬
‫‪٥‬‬‫ہج‬ ‫ؿ‬‫دب‪٥‬ؿ‬‫ؿ‬‫ا‬‫‪٥‬ؿ‬ ‫ق‬‫دصز ‪٥‬ددہ‪٥‬این‪٥‬ؿتس‪٥‬اخبہن‪٥‬زگانتش‪٥‬رتك‪٥‬ؿہیلخت‪٥‬اه‬
‫ےک ‪٥‬اطمقب ‪٥‬دؿز ‪٥‬رہگایئ ‪٥‬لك ‪٥‬اچنہپ‪٥ ،‬وت ‪٥‬طالط ‪٥‬ہن ‪٥‬وہےن ‪٥‬یک ‪٥‬وکیئ‪٥‬‬
‫شنتفی‪٥‬وشد‪٥‬عنم‪٥‬لالعفل‪٥‬لایہن‪٥‬لاوقلل‪٥‬ؿااجنی‪٥‬رصتبحی‪٥‬وسال‪٥‬ہر‪٥‬دؿ لایف‪٥‬‬
‫اانیمطن‪٥‬شخب‪٥‬ؿہج‪٥‬ہن‪٥‬لایئ‪،‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬وھچزلا‪٥،‬سج‪٥‬اک‪٥‬بلطم‪٥‬رتك‪٥‬‬
‫شنتفی‪٥‬سپ‪٥‬ہیلخت‪٥‬ہک‪٥‬رشط‪٥‬حتق‪٥‬وبد‪٥‬زؿےئ‪٥‬ومند‪٥‬ؿہس‪٥‬طالط‪٥‬الزز‪٥‬دش‪٥‬‬
‫رکدانی‪٥‬اؿز‪٥‬دحیلعہ‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ‪٥،‬اؿز‪٥‬ہی‪٥‬رتك‪٥‬ؿدحیلعہ‪٥‬وہلا‪٥‬دؿ‪٥‬فروقین‪٥‬‬
‫ئ‬
‫دز ‪٥‬اتفؿی ‪٥‬اامز ‪٥‬الج ‪٥‬اقیض ‪٥‬اخن ‪٥‬کتاب االیمان مسا ل ؽمال‪٥‬عنم‪٥‬رکےن‪٥‬لا‪٥‬زلاین‪٥‬لاف‪٥‬رکےن‪٥‬ےک‪٥‬دزےعی‪٥‬زؿےنک‪٥‬ےس‪٥‬شنتفی‪٥‬‬
‫الیمنی عیل الرتك است رجل اٰجر دارہ سنۃ ثم قال وہاتکس‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿزاہین‪٥‬رپ ‪٥‬وسال ‪٥‬ےس‪٥‬ؿاحض‪٥‬وہزاہ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ویبی ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫للمستاجر واﷲ الاترکك یف داری ثم قال لہ اخرج ےٹیب‪٥‬وک‪٥‬دؿونن‪٥‬فروقین‪٥‬ںیم‪٥‬ےس‪٥‬یسک‪٥‬الك‪٥‬فرہقی‪٥‬ےس‪٥‬یھب‪٥‬‬
‫عنم‪٥‬ںیہن‪٥‬ایک‪٥ ،‬وت‪٥‬حق ‪٥‬عنم‪٥‬رکلا ‪٥‬شنتفی‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬ہیلخت‪٥‬ؿ ‪٥‬رتك‪٥‬ققحتم‪٥‬‬ ‫مندارییصریبارا‪،1‬دز‪٥‬وقعدادلزہی‪٥‬از‬
‫وہایگ‪٥‬وج‪٥‬حتق‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬رشط‪٥‬غرازدی‪٥‬یھت‪٥،‬وت‪٥‬اك‪٥‬ہیلخت‪٥‬ےک‪٥‬لاےئ‪٥‬‬
‫اجےن‪٥‬ےس‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬نیت‪٥‬طالںیق‪٥‬الزز‪٥‬وہیئ‪٥‬ںیہ‪٥،‬‬

‫‪ 1‬فتاوی قایض خاں مسائل الیمنی عیل الرتك ونلکصـز‪٥‬ؤنھکل‪۴٤٢/۴٥‬‬

‫‪Page 2 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫اتفؿی‪٥‬رغصٰی ‪٥‬اهق ‪٥‬لاز ‪٥‬دزاخہین‪٥‬ؾرومد رجل حلف ان الیدع اامز‪٥‬الج‪٥‬اقیض‪٥‬اخن‪٥‬ےک‪٥‬اتفؿی‪٥‬ےک‪٥‬اتکف‪٥‬االامین‪٥‬ںیم‪٥‬رتك‪٥‬رپ‪٥‬مسق‪٥‬‬

‫فالنا یدخل ھذہ الدار فان کانت الدار حالف ےک ‪٥‬اسملئ ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬الك ‪٥‬صخش ‪٥‬ےن ‪٥‬اانپ ‪٥‬رھگ ‪٥‬الك ‪٥‬مال ‪٥‬ےک ‪٥‬ےئل‪٥‬‬
‫لل‬
‫رکاہی ‪٥‬رپدلا ‪٥‬وت ‪٥‬رھپ ‪٥‬اك ‪٥‬ےن ‪٥‬رکاہی ‪٥‬داز ‪٥‬وک ‪٥‬اہک ‪٥‬خدایک ‪٥‬مسق ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےھجت ‪٥‬اےنپ‪٥‬‬
‫فمنعہ بالقول ولم یمنعہ بالفعل حیت دخل حنث یف‬
‫رھگںیم‪٥‬ہن‪٥‬وھچزؿن‪٥‬اگ‪٥،‬ہی‪٥‬ہہک‪٥‬رک‪٥‬رھپ‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬رکاہی‪٥‬داز‪٥‬وک‪٥‬زلاین‪٥‬اہک‪٥‬وت‪٥‬‬
‫لفع‬ ‫لمن‬
‫یمینہ فیکون شرط برہ ا ع بالقول وا ل بقدر ریمے‪٥‬رھگ‪٥‬ےس‪٥‬لکن‪٥‬اج‪٥،‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےنہک‪٥‬رپ‪٥‬ؿہ‪٥‬امكل‪٥‬مسق‪٥‬ںیم‪٥‬اچس‪٥‬وہایگ‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫مایطیق وان لم تکن الدارللحالف فمنعہ بالقول اك ‪٥‬ےن ‪٥‬اینپ ‪٥‬مسق ‪٥‬وپزی ‪٥‬رکیل۔ایس ‪٥‬فرح ‪٥‬وقعدادلزہی ‪٥‬ںیم اتفؿی‪٥‬‬
‫دون الفعل حیت لودخل الیکون حانثا‪2‬باز فرمود رغصی ‪٥‬ےس ‪٥‬وقنمل‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬رھپ‪٥‬اخہین‪٥‬ںیم ‪٥‬ؾراملا ‪٥‬ہک ‪٥‬الك‪٥‬صخش ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫رجل حلف بطالق امرأتہ ان الیدع فالنا یمر عیل مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک"ںیم ‪٥‬ؽالن ‪٥‬وک ‪٥‬اك ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬دالخ‪٥‬ہن‪٥‬وہےن‪٥‬دؿن‪٥‬اگ" ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫ارگ‪٥‬ہی‪٥‬رھگ‪٥‬مسق‪٥‬اھکویناےل‪٥‬یک‪٥‬تیکلم‪٥‬وہوت‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬زلاین‪٥‬عنم‪٥‬ایک‪٥‬‬
‫ھذہ القنطرة فمنعہ بالقول یکون باراالنہ الیمنعہ‬
‫اؿز‪٥‬ؽملا‪٥‬عنم‪٥‬ہن‪٥‬ایک‪٥،‬سپ‪٥‬ؿہ‪٥‬صخش‪٥‬اك‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬دالخ‪٥‬وہایگ‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬اھکےن‪٥‬‬
‫ؿاےل ‪٥‬یک ‪٥‬مسق ‪٥‬وٹف ‪٥‬یئ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬رھگ ‪٥‬اکامكل ‪٥‬وہےن‪٥‬یک‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےس‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬‬
‫بالقول یکون باراالنہ الیملك المنع بالفعل ‪ 3‬باز‬
‫فرمود رجل قال البنہ ان ترکتك تعمل مع فالن مسق‪٥‬وپزی‪٥‬وہےن‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬رضؿزی‪٥‬اھت‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬زلاین‪٥‬اؿز ‪٥‬یلمع‪٥‬دؿونن‪٥‬‬
‫فامرأتہ کذا فان کان االبن بالغا الیقدر عیل منعہ فروقین ےس‪٥‬حص ِق‪٥‬طاغك‪٥‬عنم‪٥‬رکلا‪٥‬اؿز‪٥‬ارگ‪٥‬ؿہ‪٥‬رھگ‪٥‬مسق‪٥‬اھکےن‪٥‬ؿاےل‪٥‬‬
‫یک ‪٥‬تیکلم ‪٥‬ہن ‪٥‬وہوت ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬زلاین ‪٥‬عنم ‪٥‬ایک ‪٥‬اؿز ‪٥‬ؽمال ‪٥‬عنم ‪٥‬ہن ‪٥‬ایک ‪٥‬یتح ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫بالفعل فمنعہ بالقول یکون باراوان کان االبن‬
‫صخش‪٥‬اك‪٥‬اکمن ‪٥‬ںیم‪٥‬دالخ‪٥‬وہ ‪٥‬ایگ‪٥‬وت ‪٥‬احمك ‪٥‬ہن‪٥‬وہاگاخہین ‪٥‬ںیم‪٥‬رھپ‪٥‬‬
‫صغریاکان شرط برہ المنع بالقول والفعل جمیعا‬
‫ؽ‬ ‫ط‬
‫راملا‪٥‬ہک‪٥‬الك‪٥‬صخش‪٥‬ےن‪٥‬ویبی‪٥‬یک‪ ٥‬الط‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪ ٥‬الن‪٥‬صخش‪٥‬‬ ‫ؾ‬
‫ل‬ ‫‪4‬ؿدزمرازہی ‪٥‬انچتسن قال البنہ الکبری ان ترکتك تعمل‬
‫وک‪٥‬اك‪ ٥‬ل‪٥‬ےس‪٥‬ہن‪٥‬زگزےن‪٥‬دے‪٥‬اگ‪٥،‬رھپ‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬زلاین‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬زگزےن‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬زؿاک‪٥،‬وتاك‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬وپزی‪٥‬وہیئ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ؿہ‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬ؽملا‪٥‬عنم‪٥‬رکےن‪٥‬رپ‪٥‬‬ ‫مع فالنفھوعیلالمنعبالقولولوصغریافعیل‬
‫اقدز ‪٥‬ہن ‪٥‬اھت۔رھپ ‪٥‬ؾراملا ‪٥‬الك ‪٥‬صخش ‪٥‬ےن ‪٥‬اےنپ ‪٥‬ےٹیب ‪٥‬وک ‪٥‬اہک ‪٥‬ارگںیم ‪٥‬ےھجت‪٥‬‬
‫ؽالن‪٥‬ےک‪٥‬ماھت‪٥‬اکز‪٥‬رکےن‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬وھچزؿن‪٥‬‬

‫‪ 2‬فتاوی قایض خاں مسائل الیمنی عیل الرتك ونلکصـز‪٥‬ؤنھکل‪۴٤٢/۴٥‬‬

‫‪ 3‬فتاوی قایض خاں مسائل الیمنی عیل الرتك ونلکصـز‪٥‬ؤنھکل‪۴٤٢/۴٥‬‬
‫‪ 4‬فتاوی قایض خاں مسائل الیمنی عیل الرتك ونلکصـز‪٥‬ؤنھکل‪۴٤٢/۴٥‬‬

‫‪Page 3 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫القول والفعل ‪5‬لازدز‪٥‬اخہین‪٥‬ؾرومد ولو قال ان ترکت فالنا وت ‪٥‬ریمی ‪٥‬ویبی ‪٥‬وک ‪٥‬طالط‪٥ ،‬وت ‪٥‬ارگ ‪٥‬اٹیب ‪٥‬لاغل ‪٥‬وہ ‪٥‬سج ‪٥‬وک ‪٥‬ؽملا ‪٥‬ہن ‪٥‬زؿك ‪٥‬اتکس‪٥‬‬
‫یدخل بییت فامرأتہ کذا فدخل فالن ولم یعلم بہ وہوت ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬رصػ ‪٥‬زلاین ‪٥‬عنم ‪٥‬رکےن ‪٥‬رپ ‪٥‬مسق ‪٥‬وپزی ‪٥‬وہاجیگیئ‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬ارگ‪٥‬‬
‫اٹیب‪٥‬لالاغل‪٥‬وہوت‪٥‬رھپ‪٥‬مسق‪٥‬وپزا ‪٥‬وہےن‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬زلاین‪٥‬اؿز ‪٥‬یلمع‪٥‬دؿونن‪٥‬‬
‫م‬
‫الحالف الیحنث وان علم ولم یمنعہ حنث‪6‬دزحتف‪٥‬‬
‫فرح‪٥‬عنم‪٥‬رکلا ‪٥‬رشط‪٥‬وہاگ۔اؿز ‪ ٥‬رازہی‪٥‬ںیم‪٥‬وین‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬اٹیب‪٥‬لاغل‪٥‬‬
‫یفع‬
‫ادقلری ‪٥‬ا رخ ‪٥‬اامین ‪ ٥‬ق حلف الاترك فالنا ل کذا وہوت ‪٥‬رھپ ‪٥‬رصػ ‪٥‬زلاین ‪٥‬عنم ‪٥‬رکلا ‪٥‬مسق ‪٥‬وپزاوہےن ‪٥‬ےئلیک ‪٥‬رشط ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿزارگ‪٥‬‬
‫ه‬

‫کالیمر اوالیذھب اوالیدخل یرب بقولہ لہ التفعل اٹیب‪٥‬لالاغل‪٥‬وہوت‪٥‬رھپ‪٥‬زلاین‪٥‬اؿز‪٥‬یلمع‪٥‬دؿونن‪٥‬فروقین‪٥‬ےس‪٥‬عنم‪٥‬رکلا‪٥‬رشط‪٥‬‬

‫التخرج التمر اطاعہ اوعصاہ‪ 7‬در عقود الدریہ است وہاگ۔رھپ ‪٥‬اخہین ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؾراملا ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬یسک ‪٥‬ےن ‪٥‬وین ‪٥‬اہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؽالن ‪٥‬وک‪٥‬‬
‫حلف بالطالق عیل اختہ البالغۃ الاخلیك تسکننی اےنپ‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬دالخ‪٥‬وہلا ‪٥‬وھچزؿن‪٥‬وت‪٥‬ریمی‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬طالط‪٥،‬سپ‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫صخش‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬الیملع‪٥‬ںیم‪٥‬دالخ‪٥‬وہایگ‪٥‬وت‪٥‬احمك‪٥‬ہن‪٥‬وہاگ‪٥،‬اؿز‪٥‬ارگ‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫مع حماتك یف الدار فحیث التکن الدار للحالف‬
‫داےلخ‪٥‬رپ‪٥‬ملع‪٥‬وہ‪٥‬اؿز‪٥‬عنم‪٥‬ہن‪٥‬ایک‪٥‬وت‪٥‬احمك‪٥‬وہاگ۔حتف‪٥‬ادقلری‪٥‬ںیم‪٥‬ومسقن‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ایبن‪٥‬ےک‪٥‬ا رخ‪٥‬ںیم‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬یسک‪٥‬ےن‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬ؽالن‪٥‬وک‪٥‬اك‪٥‬‬
‫فمنعھا بالقول دون الفعل الیحنث‪ 8‬کذا یف الخانیۃ‬
‫و البزازیۃ ورسائل العالمۃ الشرنباللیۃ دزان‪٥‬از ‪٥‬عننہ‪ ٥‬اکز‪٥‬رپ‪٥‬ہن‪٥‬وھچزؿن‪٥‬اگ‪٥،‬ضنلا‪٥‬زگزےن‪٥‬ہن‪٥‬دؿن‪٥‬اگ‪٥،‬اجےن‪٥‬ہن‪٥‬دؿن‪٥‬اگ‪٥،‬دالخ‪٥‬‬
‫اهق حلف لیخرجن سا کن دارہ الیوم والسا کن ہن‪٥‬وہےن‪٥‬دؿن‪٥‬اگ‪٥،‬وت‪٥‬رصػ‪٥‬زلاین‪٥،‬ہن‪٥‬رک‪٥،‬ہن‪٥‬دالخ‪٥‬وہ‪٥،‬ہن‪٥‬زگز‪٥‬ہہک‪٥‬دانی‪٥‬‬
‫ظالم غالب یتکلف یف اخراجہ فان لم یمکنہ فالیمنی مسق‪٥‬وک‪٥‬وپزا‪٥‬رکےن‪٥‬ےئلیک‪٥‬اکیف‪٥‬ےہ‪٥‬ؿہ‪٥‬امےن‪٥‬لا‪٥‬ہن‪٥‬امےن وقعد‪٥‬ادلزہی‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫ےہ ‪٥‬الك ‪٥‬صخش ‪٥‬ےن ‪٥‬طالط ‪٥‬یک ‪٥‬مسق ‪٥‬اھکےت ‪٥‬وہےئ ‪٥‬اینپ ‪٥‬لاغل ‪٥‬نہب ‪٥‬وک ‪٥‬اہک‪٥‬‬
‫عیل التلفظباللسان دزاعریگملہی‪٥‬اهق‬
‫‪9‬‬
‫ںیم‪٥‬ےھجت‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬ریتے‪٥‬دویزؿن‪٥‬ےک‪٥‬ماھت‪٥‬زاتہ‪٥‬ہن‪٥‬وھچزؿن‪٥‬اگ‪٥،‬‬
‫وتحق‪٥‬ؿہ‪٥‬رھگ‪٥‬مسق‪٥‬اھکےن‪٥‬ؿاےل‪٥‬اک‪٥‬ہن‪٥‬وہوت‪٥‬رھپ‪٥‬زلاین‪٥‬زؿانک‪٥‬رماد‪٥‬وہاگ‪٥‬ؽملا‪٥‬‬
‫زؿانک‪٥‬رماد‪٥‬ںیہن‪٥‬وہاگ‪٥‬وت‪٥‬زلاین‪٥‬زؿك‪٥‬دلا‪٥‬مسق‪٥‬وپزی‪٥‬وہاجیگیئ‪،‬‬

‫‪ 5‬فتاوی بزازیۃ عیل حاشیۃ فتاوی ہندیہ کتاب االیمان ونزاین‪٥‬بتک‪٥‬اخہن‪٥‬اشپؿز‪٣٥١ /۲٥‬‬
‫‪ 6‬فتاوی قایض خان مسائل الیمنی عیل الرتك ونلکصـزؤنھکل‪۴٤٢/۴٥‬‬
‫‪ 7‬فتح القدیر کتاب االیمان اسملئ‪٥‬رفتمہق‪٥‬ونزہی‪٥‬زوضہی‪٥‬رھکس‪۲٢۲/۲٥‬‬
‫‪ 8‬العقود الدریۃ یف تنقیح الفتاوی الحامدیۃ کتاب الطالق دنقاھز‪٥،‬ااغفنصنان‪٣٣/٠٥‬‬
‫‪ 9‬العقود الدریۃ یف تنقیح الفتاوی الحامدیۃ کتاب الطالق دنقاھز‪٥،‬ااغفنصنان‪٥١/٠٥‬‬

‫‪Page 4 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫اذ قال ان ترکت فالنا یدخل ھذہ الدار فامرأیت طالق وین ‪٥‬اخہین‪٥ ،‬مرازہی ‪٥‬اؿز ‪٥‬ؼالہم ‪٥‬رشمنالیل ‪٥‬ےک‪٥‬زمالئ ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك‪٥‬‬
‫فان کان ا حالف یملك ھذہ الدار فشرط برہ ان ںیم‪٥‬عننہ‪٥‬ےک‪٥‬وحاےل‪٥‬ےس‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬الك‪٥‬ےن‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬ا ح‪٥‬‬
‫ل‬
‫ل‬ ‫ہ‬
‫الن‪٥‬زاہیشئ‪٥‬وک‪٥‬رضؿز‪٥‬اکنل‪٥‬لا ر‪٥‬رکؿن‪٥‬اگ‪٥،‬وت‪٥‬ؿہ‪٥‬زاہیشئ‪٥‬طامل‪٥‬اؿز‪٥‬اغ ك‪٥‬وہ‪٥‬‬ ‫ؽ‬
‫یمنعہ عن الدخول بالقول الفعل ھکذا ذکرہ الصدر‬
‫سج‪٥‬وک‪٥‬اکنانل‪٥‬لکشم‪٥‬وہوت‪٥‬رھپ‪٥‬اکنےنل‪٥‬ےس‪٥‬رماد ‪٥‬زلاین‪٥‬انہک‪٥‬وہاگ‪٥،‬ذہلا‪٥‬‬
‫تعایل یف واقعاتہ‪ ،‬ویف النوازل شرط زلاین ‪٥‬ہہک‪٥‬دانی‪٥‬ہک ‪٥‬لکن‪٥‬اج‪٥،‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬وپزا ‪٥‬وہےن‪٥‬ےک‪٥‬ےئل ‪٥‬اکیف‪٥‬ےہ‪،‬‬
‫الشہید رحمہ اﷲ ٰ‬
‫برہ ملك المنع ولم یعرتض لملك الدار فقال ان کان اعریگملہی‪٥‬ںیم‪٥‬ےہ‪٥‬یسک‪٥‬ےن‪٥‬اہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؽالن ‪٥‬وک ‪٥‬اك ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬دالخ‪٥‬‬
‫الحالف یملك منعہ عن الدخول فھو عیل النیھ وہلا ‪٥‬وھچزؿن ‪٥‬وت ‪٥‬ریمی ‪٥‬ویبی ‪٥‬وک ‪٥‬طالط‪٥ ،‬وت ‪٥‬ارگ ‪٥‬رھگ ‪٥‬اك ‪٥‬یک ‪٥‬تیکلم ‪٥‬وہوت‪٥‬‬
‫والمنع جمیعا وان کان الیملك منعہ فھو عیل النیھ رھپ‪٥‬مسق‪٥‬وپزا ‪٥‬وہےن‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬زلاین‪٥‬اؿز ‪٥‬یلمع‪٥‬دؿونن‪٥‬فرح‪٥‬عنم‪٥‬رکلا‪٥‬‬
‫رضؿزی‪٥‬ےہ‪٥،‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬دصزادیہشل ‪٥‬زہمح ‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ےن‪٥‬اینپ ‪٥‬اتکف‪٥‬‬
‫دون المنع وکان شیخ االمام ظھریالدین یعترب ملك‬
‫ؿااعقف ‪٥‬ںیم ‪٥‬وییہن ‪٥‬درک ‪٥‬ؾراملا ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬ونازل ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ ‪٥‬مسق ‪٥‬وپزا‪٥‬‬
‫رکےن ‪٥‬ےک ‪٥‬ےئل ‪٥‬عنم ‪٥‬یک ‪٥‬دقزف ‪٥‬رشط ‪٥‬ےہ ‪٥‬انہـن ‪٥‬ےن ‪٥‬رھگ ‪٥‬یک ‪٥‬تیکلم ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫المنعوعلیہالفتوی‪10١‬۔‬
‫م‬
‫اوقل‪٥ :‬ااجنی‪٥‬ہبنت‪٥‬لالد ‪ ٥‬راومز ‪٥‬اؿال ‪٥‬ابعزاف ‪٥‬نلع‪٥‬انچہکن‪٥‬دلدی‪٥‬دز‪ ٥‬درک‪٥‬ںیہن‪٥‬ؾراملا‪٥‬اؿز‪٥‬وین‪٥‬اہک‪٥‬ارگ‪٥‬مسق‪٥‬اھکےن‪٥‬ؿاال‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬دوخل‪٥‬ےس‪٥‬عنم‪٥‬‬
‫ہلئسم ‪٥‬دعز ‪٥‬رتك ‪٥‬ؽالن ‪٥‬ضنلا ‪٥‬زگنازز ‪٥‬ہک ‪٥‬اخبہن ‪٥‬ا لد ‪٥‬مر ‪٥‬زلگہاےئ‪ ٥‬رکاتکس‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬رھپ‪٥‬زلاین‪٥‬اؿز‪٥‬یلمع‪٥‬دؿونن‪٥‬فرح‪٥‬عنم‪٥‬رماد‪٥‬وہاگ‪٥،‬اؿز‪٥‬ارگؿہ‪٥‬‬
‫فلتخم ‪٥‬ا دمہ ‪٥‬اامز ‪٥‬دصز ‪٥‬دیہش ‪٥‬اابتعز ‪٥‬كلم ‪٥‬داز ‪٥‬ؾرومد ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬اخہن‪ ٥‬دوخل‪٥‬ےس‪٥‬زؿےنک‪٥‬رپ‪٥‬اقدز‪٥‬ہن‪٥‬وہوت‪٥‬رھپ‪٥‬رصػ‪٥‬زلاین‪٥‬عنم‪٥‬رماد‪٥‬وہاگ‪،‬اؿز‪٥‬‬
‫اخہن‪٥‬اؿهق ‪٥‬عنم‪٥‬وقبل‪٥‬ؿلعف‪٥‬دنک‪٥‬ارگ‪٥‬اہنت‪٥‬متہی‪٥‬زلاین‪٥‬لمع‪٥‬امنلد‪ ٥‬اامز‪٥‬خیش‪٥‬ریہظادلنی‪٥‬عنم‪٥‬یک‪٥‬دقزف‪٥‬اک‪٥‬اابتعز‪٥‬رکےت‪٥‬ںیہ‪٥‬اؿز‪٥‬ایس‪٥‬رپ‪٥‬وتفی‪٥‬‬
‫احمك ‪٥‬ںیمہ‪٥‬اهق ‪٥‬صن‪٥‬دؿز‪٥‬اامز‪٥‬اقیض‪٥‬اخن‪٥،‬ا زے‪٥‬ارگ‪٥‬اخہن‪ ٥‬ےہ۔(ف)اوقل‪(:‬ںیم ‪٥‬اتہکوہن ‪٥‬اہین‪٥‬دنچ ‪٥‬اومز ‪٥‬رپ ‪٥‬ہیبنت ‪٥‬رضؿزی‪٥‬‬
‫ِ‬
‫اھکی‪٥‬دعز ‪٥‬رتك‪٥‬ؽالن‪٥،‬ینعی‪٥‬ؽالن‪٥‬وک‪٥‬ہن‪٥‬‬ ‫كلم ‪٥‬اؿتسین‪٥‬عنم‪٥‬زلاین‪٥‬سب‪٥‬اهق‪،‬ؿاامز‪٥‬ہیقف‪٥‬اوباثیلل‪٥‬كلم ‪ ٥‬ےہ‪٥‬اؿل ‪٥‬اسیجہک‪٥‬ا ف ‪٥‬ےن‪٥‬د‬
‫عنم‪٥‬زاربتعم‪٥‬داهق‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬مرؿز‪٥‬لاز‪٥‬دانتش‪٥‬وتادن‪٥‬رجمد‪٥‬یہن‪٥‬افکمك‪ ٥‬وھچزؿن‪٥‬اگ‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬ا ےئ‪٥،‬ےک‪٥‬ہلئسم‪٥‬ںیم‪٥‬نلعء‪٥‬رکاز‪٥‬یک‪٥‬ابعزاف‪٥‬‬
‫فلتخم‪٥‬ںیہ‪٥،‬اامز‪٥‬دصز‪٥‬دیہش‪٥‬رھگ‪٥‬ےک‪٥‬امكل‪٥‬وہےن‪٥‬اک‪٥‬اابتعز‪٥‬رکےت‪٥‬ںیہ‪٥‬‬ ‫ه‬ ‫لک‬
‫ند ‪٥‬وگاخہن ‪٥‬اخہن ‪٥‬اك ‪٥‬ابمك ‪٥‬ؿزہن ‪٥‬اکیف ‪٥‬ا ق ‪٥‬وگاخہن ‪٥‬وخد ‪٥‬از ‪٥‬ا ن ‪٥‬اؿ‪٥‬‬
‫ہک‪٥‬ارگ‪٥‬رھگ‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬اانپ‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬رھپ‪٥‬زلاین‪٥‬اؿز‪٥‬یلمع‪٥‬دؿونن‪٥‬فرح‪٥‬ےس‪٥‬زؿےک‪٥،‬‬
‫لاك ‪٥‬اامز‪٥‬ریہظادلنی ‪٥‬ربمہںی‪٥‬وتفی‪٥‬داد ‪٥‬ؿصن ‪٥‬اؿل‪٥‬اامز‪٥‬اقیض‪٥‬‬
‫اؿز‪٥‬ارگ‪٥‬رصػ‪٥‬زلاین‪٥‬زؿاک‪٥‬وت‪٥‬احمك‪٥‬وہاجےئاگ‪٥،‬اؿز‪٥‬اامز‪٥‬اقیض‪٥‬اخن‪٥‬یک‪٥‬‬
‫اخن‪٥‬ؿ‬
‫دؿرسی‪٥‬صن‪٥‬یھب‪٥‬یہی‪٥‬ےہ‪٥،‬اہن‪٥‬ارگ‪٥‬رھگ‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬اانپ‪٥‬ہن‪٥‬وہوترھپ‪٥‬زلاین‪٥‬‬
‫زؿانک ‪٥‬اکیف ‪٥‬ےہ‪،‬اؿز ‪٥‬اامز ‪٥‬ہیقف ‪٥‬اوباثیلل ‪٥‬ےن ‪٥‬زؿےنک ‪٥‬یک ‪٥‬دقزف ‪٥‬ؿاایتخز‪٥‬‬
‫وک‪٥‬ربتعم‪٥‬زاھک‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬اك‬

‫‪ 10‬فتاوی ہندیۃ الفصل الثالث یف تعلیق الطالق بکلمۃ ان الخ ونزاین‪٥‬بتک‪٥‬اخہن‪٥‬اشپؿز‪۲٣٢/٠٥‬‬

‫‪Page 5 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫اامز‪٥‬اسحز‪٥‬ادلنی‪٥‬دز‪٥‬اتفؿی‪٥‬رغصی‪٥‬ہلئسم‪٥‬وخد‪٥‬دز‪٥‬داز‪٥‬ولممہک‪٥‬احفل‪ ٥‬روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬ارگ ‪٥‬طاغك ‪٥‬ےس ‪٥‬زؿك ‪٥‬اتکس ‪٥‬ےہ ‪٥‬وت ‪٥‬رھپ ‪٥‬زلاین ‪٥‬زؿانک‪٥‬‬
‫ؿعض ‪٥‬ؾرومد ‪٥‬ؿیلع ‪٥‬االطالط ‪٥‬مر ‪٥‬یہن ‪٥‬زلاین ‪٥‬ااصتقد ‪٥‬ومند ‪٥‬ؿںیمہ ‪٥‬هق‪ ٥‬اکیف ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ےہ ‪٥‬ارگہچ ‪٥‬ؿہ ‪٥‬رھگ ‪٥‬اانپ ‪٥‬ہن ‪٥‬یھب ‪٥‬وہ ‪٥‬ؿزہن ‪٥‬رصػ ‪٥‬زلاین‪٥‬‬
‫اضق ‪٥‬ؿصن ‪٥‬ذموکز ‪٥‬حتف ‪٥‬ادقلری‪،‬ؿدز ‪٥‬مرازہی ‪٥‬اجےئ ‪٥‬داز ‪٥‬رسپ ‪٥‬ؾرط‪ ٥‬زؿانک‪٥‬اکیف‪٥‬ےہ‪٥‬ارگہچ‪٥‬رھگ‪٥‬اانپ‪٥‬یہ‪٥‬وہ‪٥،‬اامز‪٥‬ریہظادلنی‪٥‬ےن‪٥‬ایس‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫ن‬
‫نصغیر‪٥‬ؿریبک‪٥‬ؾرومد‪٥‬ہک‪٥‬ریغص‪٥‬زا‪٥‬لاز‪٥‬دانتش‪٥‬وقبل‪٥‬ؿلعف‪٥‬جمتغا‪٥‬الزز‪ ٥‬وتفی‪٥‬دلا‪٥‬ےہ۔‪٥‬اامز‪٥‬اقیض‪٥‬اخن‪٥‬یک‪ ٥‬ہلی‪٥‬صن‪٥‬اؿز‪٥‬اامز‪٥‬اسحز‪٥‬ادلنی‪٥‬‬
‫اهق ‪٥‬ؿریبکزا ‪٥‬اہنت‪٥‬وقبل‪٥‬ؿاز ‪٥‬صن‪٥‬اہچزز‪٥‬اخہین‪٥‬نؼنند ‪٥‬افتسمدهق‪ ٥‬ےن‪٥‬اتفؿی‪٥‬رغصی‪٥‬ںیم‪٥،‬اانپہی‪٥‬ہلئسم‪٥،‬مسق‪٥‬ااھٹےن‪٥‬ؿاےل‪٥‬ےک‪٥‬اےنپ‪٥‬‬
‫ہک‪٥‬ارگ‪٥‬مر‪٥‬ریبک‪٥‬دقزف‪٥‬عنم‪٥‬لالعفل‪٥‬ہن‪٥‬لادش‪٥‬عنم‪٥‬لاوقلل‪٥‬هق‪٥‬ؿدز‪ ٥‬رھگ‪٥‬ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬ایبن‪٥‬ایک‪٥‬اؿز‪٥‬ؿاہن‪٥‬انہـن ےن‪٥‬ضطلؼا‪٥‬زلاین‪٥‬زؿےنک‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫صن‪٥‬وس شم‪٥‬دز‪٥‬قح‪٥‬ایبن‪ ٥‬اقلط‪٥‬عنم‪٥‬وقیل‪٥‬رگ ت‪٥‬ہک‪٥‬عنم‪ ٥‬یلع‪٥‬یم‪ ٥‬ااصتقز‪٥‬ؾراملا‪٥‬اؿز‪٥‬یہی‪٥‬حتف‪٥‬ادقلری‪٥‬اک‪٥‬ہلصیف‪٥‬اؿز‪٥‬صن‪٥‬ےہ‪،‬‬
‫اؿز‪٥‬مرازہی‪٥‬ںیم‪٥‬ےٹیب‪٥‬ےک‪٥‬اعمشلہ‪٥‬ںیم‪٥‬ریغصؿریبک‪٥‬اکؾرط‪٥‬ایک‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬‬ ‫وتادن‬
‫ن‬
‫ریقف‪٥‬وگمی‪ ٥‬رؾتؽق‪٥‬ااجنی‪٥‬چیہ‪٥‬احنالػ‪٥‬تسین‪٥‬الص‪٥‬نخس‪٥‬ا ن‪٥‬هق‪٥‬ہک‪ ٥‬ارگ‪٥‬اٹیب‪٥‬ریغصوہ ‪٥‬وت‪٥‬زلاین‪٥‬اؿز ‪٥‬یلمع ‪٥‬دؿونن‪٥‬فرح ‪٥‬رھگ‪٥‬ےس ‪٥‬زؿانک‪٥‬‬
‫دزاخہین ‪٥‬لان‪٥‬امازہ ‪٥‬ز ت ‪٥‬ہک‪٥‬دقز ‪٥‬ام‪٥‬نعتظ‪٥‬دیپاهق ‪٥‬ہک‪٥‬ہر ‪٥‬ہک‪ ٥‬رضؿزی‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬ارگ‪٥‬ریبک‪٥‬وہ‪٥‬وت‪٥‬رھپرصػ‪٥‬زلاین‪٥‬زؿانک‪٥‬اکیف‪٥‬غراز‪٥‬دلا‪٥‬‬
‫تفگ ‪٥‬ؽالن ‪٥‬زا ‪٥‬اخبہن ‪٥‬زگنازز ‪٥‬ؿاقدز ‪٥‬وبد ‪٥‬مرارخاح ‪٥‬اؿرگہچ ‪٥‬اخہن ‪٥‬اخہن‪ ٥‬ےہ‪،‬اؿزاخہین(اقضتدان)‪٥‬یک‪٥‬وچیھت‪٥‬صن‪٥‬ںیم‪٥‬ہی‪٥‬نؼنند ‪٥‬ایعن‪٥‬‬
‫م‬
‫درگیے‪٥‬لادش‪٥‬ؿا نکل‪٥‬لااجزہ‪٥‬لا‪٥‬ااعزہ‪٥‬ؿریغامہ‪٥‬ا اجنیم‪٥‬امدن‪٥‬ؿارگہچ‪ ٥‬ؾرامیئ‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬ریبکےٹیب‪٥‬رپ‪٥‬ؽملا‪٥‬زؿےنک‪٥‬یک‪٥‬دقزف‪٥‬ہن‪٥‬وہوتمك‪٥‬زلاین‪٥‬‬
‫ا سکن ‪٥‬رسپ ‪٥‬لاغل ‪٥‬لا ‪٥‬ایبن‪٥‬وبد ‪٥‬وچن ‪٥‬طاغك ‪٥‬وخدزا ‪٥‬اکبز ‪٥‬مردؿاہنت‪٥‬ہر‪ ٥‬زؿانک ‪٥‬اکیف ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬ان ‪٥‬یک ‪٥‬رسیتی ‪٥‬صن ‪٥‬ایبن ‪٥‬صخش ‪٥‬ےک ‪٥‬قلعتم‪٥‬‬
‫ابکیز ‪٥‬نتفگ ‪٥‬ہک ‪٥‬ایم‪٥ ،‬لا ‪٥‬ریبؿن ‪٥‬وشانقؾق ‪٥‬دز ‪٥‬زلد ‪٥‬ػعغا ‪٥‬اؿزااخبہن‪ ٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬ضطلؼا ‪٥‬زلاین‪٥‬زؿانک‪٥‬یہ‪٥‬اکیف‪٥‬وہاگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬یلمع‪٥‬وطز‪٥‬‬
‫زگاهق‪٥‬ؿاحمك ‪٥‬وشد‪٥‬ہر ‪٥‬ہک ‪٥‬وتنادن‪٥‬وگ ‪٥‬اخہن‪٥‬اخہن ‪٥‬اك‪٥‬لادش‪٥‬ؿا سکن‪ ٥‬ایبن‪٥‬وک‪٥‬زؿانک‪٥‬نکمم‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ۔ںیم‪٥‬ریقف‪٥‬اتہک‪٥‬وہن‪٥‬ہک‪٥‬حؾتؾنا‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫رسپ ‪٥‬ریغص‪،‬ضنلا ‪٥‬احفل ‪٥‬دعقم ‪٥‬لا ‪٥‬زنم ‪٥‬لا ‪٥‬ولفمح ‪٥‬هق ‪٥‬ؿرسپ ‪٥‬زیسدہ‪ ٥‬احنالػ‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪٥‬ہکلب‪٥‬الص‪٥‬تقیقح‪٥‬ؿہ‪٥‬ےہ‪٥‬سج‪٥‬یک‪٥‬فرػ‪٥‬اخہین‪٥‬‬
‫اہچزدہ‪٥‬ماہل‪٥‬رشری‪٥‬ہک‪٥‬رس‪٥‬رفبامن‪٥‬متہد‪٥‬الرجز‪٥‬ااجنی‪٥‬ںیمہ‪٥‬یہن‪٥‬وقبل‪ ٥‬ںیم‪٥‬امازہ‪٥‬زگزا‪٥‬ہک‪٥‬دقزف‪٥‬ےک‪٥‬اطمقب‪٥‬زؿانک‪٥‬رماد‪٥‬ےہ‪٥،‬طاہر‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫اکیف‪٥‬وبد ‪٥‬دزاخہن‪٥‬وخدك ‪٥‬اغلك ‪٥‬اایتخز ‪ ٥‬یل‪٥‬لادش‪٥‬ؿاماکز‪٥‬ہیقف‪٥‬رظن‪ ٥‬ہک‪٥‬وج‪٥‬ہی‪٥‬اتہک‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬ؽالن‪٥‬وک‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬ہن‪٥‬وھچزؿن‪٥‬اگ‪٥‬وت‪٥‬ارگ‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫اغبلك ‪٥‬دازد ‪٥‬ازمتذہق ‪٥‬اامز ‪٥‬دصز ‪٥‬دیہش ‪٥‬ا ن ‪٥‬رفتہق ‪٥‬ؾرومد ‪٥‬ہک‪ ٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬اکنےنل‪٥‬رپ‪٥‬اقدز‪٥‬وہ‪٥‬رھگ‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬اانپ‪٥‬وہ‪٥‬لا‪٥‬ہن‪٥‬وہ‪٥‬ہکلب رکاہی‪٥‬داز‪٥‬وہ‪٥‬‬
‫لا‪٥‬اعزلۃ‪٥‬وہ‪٥‬وج‪٥‬یھب‪٥‬روزف‪٥‬زےنہ‪٥‬یک‪٥‬وہ‪٥‬وت‪٥‬سج‪٥‬ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬ہی‪٥‬اہک‪٥‬‬ ‫ریبعت‪٥‬الص‪٥‬نمعنہ‪٥‬تسین عــــہ‪٥‬دز‪٥‬زنم‪٥‬أتمرخ‪٥‬‬
‫ؿہ‪٥‬اٹیب‪٥‬لاغل‪٥‬وہ‪٥‬لا‪٥‬وکیئ‪٥‬ایبن‪٥‬وہ‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬زؿےنک‪٥‬یک‪٥‬‬

‫عــــہ‪:‬وسمدہ‪٥‬ںیم‪٥‬ایبض‪٥‬ےہ۔‬

‫‪Page 6 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫اایتخز ‪٥‬لاز ‪٥‬زجمر ‪٥‬اافطل ‪٥‬اغصز ‪٥‬امندن ‪٥‬ذہلا ‪٥‬رفتقی ‪٥‬ریغص ‪٥‬ؿ ‪٥‬ریبک ‪٥‬رکددن‪ ٥‬طاغك‪٥‬زکھنا‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬رھپ‪٥‬زلاین‪٥‬زؿانک‪٥‬اکیف‪٥‬ہن‪٥‬وہاگ‪٥‬ہک‪٥‬الك‪٥‬لاز‪٥‬زلاین‪٥‬‬
‫ہک‪٥‬زین‪٥‬از‪٥‬امہن‪٥‬دادی‪٥‬اهق‪٥‬درگیان‪٥‬رظن‪٥‬نقساد‪٥‬زامن‪٥‬دنتفگ‪٥‬ہک‪٥‬اغابل‪ ٥‬عنم‪٥‬رکدے‪٥‬اؿز‪٥‬ےہک‪٥‬ہک‪٥‬اہین‪٥‬ہن‪٥‬ا لا‪٥‬لاہر‪٥‬وہاج‪٥‬ہکلب‪٥‬یلمع‪٥‬اؿز‪٥‬زلاین‪٥‬‬
‫عنم ‪٥‬دتباعف ‪٥‬ؿدتاعف ‪٥‬متضازف ‪٥‬ااجندم ‪٥‬ؿا ف ‪٥‬س ہن ‪٥‬رس ‪٥‬لاال ‪٥‬وصـد‪ ٥‬ہر‪٥‬فرح‪٥‬زؿانک‪٥‬وہاگ‪٥‬ؿزہن‪٥‬ادنز‪٥‬وھچزا‪٥‬وت‪٥‬ػعغا‪٥‬احمك‪٥‬وہاجےئ‪٥‬اگ‪٥،‬اؿز‪٥‬‬
‫ؿالـننۃ‪٥‬ادش‪٥‬نم‪٥‬الؾنل‪٥‬ذہلا‪٥‬از‪٥‬رس‪٥‬ااصتقز‪٥‬مر‪٥‬نخس‪٥‬رکددن‪٥‬ؿرماد‪٥‬ہلمج‪ ٥‬وج‪٥‬زؿےنک‪٥‬رپ‪٥‬دقزف‪٥‬ںیہن‪٥‬زکھنا‪٥‬وگ‪٥‬ؿہ‪٥‬رھگ‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬اانپ‪٥‬وہ‪٥‬اؿز‪٥‬اٹیب‪٥‬یھب‪٥‬‬
‫ےکی‪٥‬وباﷲ التوفیق‪٥،‬لاہلمجل‪٥‬مرںی ‪٥‬دقز ‪٥‬اافتط ‪٥‬هق ‪٥‬ہک ‪٥‬زگنا ریغص‪٥‬وہ‪٥‬وت‪٥‬زلاین‪٥‬زؿانک‪٥‬یہ‪٥‬اکیف‪٥‬ےہ‪،‬ضنلا‪٥‬مسق‪٥‬اھکےن‪٥‬ؿاال‪٥‬الاجہ‪٥‬وہ‪٥‬لا‪٥‬‬
‫نتش‪٥‬زامک‪٥‬از‪٥‬مک‪٥‬مرلان ‪٥‬لاز ‪٥‬دانتش‪٥‬لازگری‪٥‬اهق‪٥‬ہرہک‪٥‬اںی‪٥‬زازن‪ ٥‬ذعمؿز ‪٥‬وہ ‪٥‬لا ‪٥‬ولفمح ‪٥‬وہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬اٹیب ‪٥‬ریتہ ‪٥‬وچدہ ‪٥‬مال ‪٥‬اک ‪٥‬رشری ‪٥‬وہ ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ا ن ‪٥‬رسپ ‪٥‬زا ‪٥‬مرا ؿزدن ‪٥‬وتناتسن ‪٥‬ا رخ ‪٥‬مک ‪٥‬ہن ‪٥‬ازان ‪٥‬ہک ‪٥‬ابکیز ‪٥‬یتفگ‪ ٥‬ؾرامربندازی ‪٥‬ںیہن ‪٥‬رکلا‪٥ ،‬وت ‪٥‬ایسی ‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬وبجمزا ‪٥‬زلاین ‪٥‬زؿانک‪٥‬‬
‫ص‬
‫ایمن‪٥‬لا‪٥‬ریبؿن‪٥‬زؿد‪ ٥‬دلل‪٥‬ہن‪٥‬وبد‪٥‬رگم‪٥‬اؿل‪٥‬ؿہلہ‪٥‬وچن‪٥‬ا ن‪٥‬اگہ‪٥‬ومخیش‪ ٥‬یہ‪٥‬اکیف‪٥‬غراز ‪٥‬لاےئ‪٥‬اگ‪٥،‬وچہکن‪٥‬اےنپ‪٥‬دایت‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪ ٥‬یل‪٥‬اایتخز ‪٥‬وہلا‪٥‬‬
‫زگلد ‪٥‬زگانتش ‪٥‬احلص ‪٥‬دش ‪٥‬ؿطالط ‪٥‬لازل ‪٥‬لاز ‪٥‬عنم ‪٥‬ےب ‪٥‬وسد‪ ٥‬ابلغ‪٥‬ےہ‪٥‬اؿزیہقف‪٥‬اماکز‪٥‬اک‪٥‬دماز‪٥‬یھب‪٥‬اغلك‪٥‬اومز‪٥‬رپ‪٥‬وہلاےہ‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ؿالطالئ ‪٥‬ؿارگا ن ‪٥‬ؿغك ‪٥‬ابکیز ‪٥‬عنم ‪٥‬رکدی ‪٥‬وسدنگ ‪٥‬یہتنم ‪٥‬دشے ‪٥‬ہک‪ ٥‬ےئل‪٥‬اامز ‪٥‬دصز ‪٥‬دیہش‪٥‬ےن‪٥‬اےنپ‪٥‬اؿز ‪٥‬ریغ‪٥‬رھگ‪٥‬اک‪٥‬ؾرط‪٥‬درک‪٥‬ایک‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫دصمز‪٥‬نکلمہ‪٥‬املک‪٥‬وبند‪٥‬سپ‪٥‬ازان‪٥‬رتك‪٥‬ارگہچ‪٥‬رمتسم‪٥‬امدنے‪٥‬زلان‪٥‬ہن‪ ٥‬ؿزہن‪٥‬ہی‪٥‬اقدعہ‪٥‬اکایبن‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪٥،‬اؿز‪٥‬وچہکن‪٥‬ا رخ‪٥‬زامہن‪٥‬ںیم‪٥‬لاف‪٥‬وک‪٥‬‬
‫رصػ‪٥‬ریغص ‪٥‬ےٹیب ‪٥‬رپ ‪٥‬یہ ‪٥‬لمکم‪٥‬اایتخز ‪٥‬وہلا ‪٥‬ےہ‪٥‬اك ‪٥‬ےیل‪٥‬اہقفء ‪٥‬ےن‪٥‬‬ ‫زمادنے‪٥‬ؿلک‪٥‬دٰكل‪٥‬ؿاحض‪٥‬صما‪٥‬دقانم‪٥‬نم‪٥‬وصنض‪٥‬ااملعلء‬
‫اقول‪:‬والسرافیہ ان التخلیۃ عدمیۃ النھا عدم ریغص ‪٥‬ؿریبک ‪٥‬ےٹیب ‪٥‬اک ‪٥‬ؾرط ‪٥‬ایبن ‪٥‬رکلا ‪٥‬یھب ‪٥‬ایس ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےس ‪٥‬ےہ‪٥،‬‬
‫النیھ والتعرض وقد اثبتت یف الشرط فیکون منفیۃ دؿرسے ‪٥‬اہقفء ‪٥‬ےن ‪٥‬زامہن ‪٥‬ےک ‪٥‬اسفد ‪٥‬وک ‪٥‬وحلمط ‪٥‬زےتھک ‪٥‬وہےئ ‪٥‬رصػ‪٥‬‬
‫زلاین‪٥‬زؿےنک‪٥‬وک‪٥‬درک‪٥‬ایک‪٥‬ویکہکن‪٥‬ابلغ‪٥‬وطز‪٥‬رپ‪٥‬زؿےنک‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬یلمع‪٥‬‬
‫ونیف النیف اثباتو‬
‫زاکؿف ‪٥‬رضؿزی ‪٥‬وہیت ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬یلمع ‪٥‬زاکؿف ‪٥‬امز ‪٥‬ٹیپ ‪٥‬ےس ‪٥‬وہیت‪٥‬‬
‫ےہ ‪٥‬ہکبج ‪٥‬اك ‪٥‬ےس ‪٥‬س ہن ‪٥‬یک ‪٥‬ا گ ‪٥‬ڑھبك ‪٥‬ایتھٹ ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬س ہن‪٥ ،‬لتق‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬یھب‪٥‬مرا‪٥‬ےہ‪٥،‬اك‪٥‬ےیل‪٥‬امتز‪٥‬ابعزاف‪٥‬اک‪٥‬اماحلص‪٥‬الك‪٥‬یہ‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫‪٥،‬ہی‪٥‬وتقیف‪٥‬ایبن ‪٥‬اﷲ اعتیٰل ‪٥‬یک‪٥‬فرػ‪٥‬ےس‪٥‬ےہ۔لا م‪٥‬خال ہ‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ہن ‪٥‬وھچزےن ‪٥‬ےکےئل ‪٥‬مک ‪٥‬از ‪٥‬مک ‪٥‬زلاین ‪٥‬زؿانک ‪٥‬رضؿزی ‪٥‬ےہ‪٥،‬‬
‫وت ‪٥‬حق ‪٥‬یسک‪٥‬ےن ‪٥‬زلاین ‪٥‬زؿےنک‪٥‬اک‪٥‬لمع‪٥‬یھب ‪٥‬ہن ‪٥‬ایک‪٥‬وت ‪٥‬وگلااك‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫وھچزا۔‪٥‬وت‪٥‬زریثحب‪٥‬ہلئسم‪٥‬ںیم‪٥‬ویبی‪٥‬ارگ‪٥‬ےٹیب‪٥‬وک‪٥‬ؽملا‪٥‬لاہر‪٥‬ںیہن‪٥‬اکنل‪٥‬‬
‫یتکس‪٥‬یھت‪٥‬‬

‫‪Page 7 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫االثبات تکیف مرة کان قال ان لم تمنیع تطلیق ای ان وتالك ‪٥‬لاز‪٥‬زلاین‪٥‬ہی‪٥‬ہہک ‪٥‬دےنی‪٥‬ےس‪٥‬وت‪٥‬اعزج‪٥‬ہن‪٥‬یھت‪٥‬ہک‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم ضق‪٥‬ا ‪٥ ،‬لا‪٥‬لاہر‪٥‬‬
‫اج‪٥،‬زؿےنک‪٥‬اک‪٥‬اقمز‪٥‬ادتبایئ‪٥‬رمہلح‪٥‬ںیم‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ‪٥‬حق‪٥‬ادتباء‪٥‬ںیم‪٥‬ؿہ ‪٥‬اخومك‪٥‬‬
‫منعت فالفاذا انھتنحتوالیمنیقدانتھت۔‬
‫زیہ‪٥‬وت‪٥‬ےٹیب‪٥‬وک‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬وھچزلا‪٥‬ققحتم‪٥‬وہایگ‪٥‬اؿز‪٥‬طالط‪٥‬یک‪٥‬ؿہج‪٥‬لایئ‪٥‬یئ‪٥‬اؿز‪٥‬طالط‪٥‬‬
‫وہیئ‪٥ ،‬دعبںیم ‪٥‬عنم ‪٥‬رکلا ‪٥‬اؿز ‪٥‬زؿانک ‪٥‬ےب ‪٥‬وسد ‪٥‬ےہ ‪٥‬ارگ ‪٥‬ؿہ ‪٥‬ادتباء ‪٥‬ںیم ‪٥‬الك ‪٥‬لاز‪٥‬‬
‫یھب ‪٥‬زلان ‪٥‬ےس ‪٥‬زؿك ‪٥‬دیتی ‪٥‬وت ‪٥‬مسق ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجیت ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬مسق ‪٥‬ںیم ‪٥‬یگشیمہ‪٥‬‬
‫ےکےئل"کلما"‪٥‬اک‪٥‬ظفل‪٥‬ہن‪٥‬اھت‪٥‬الك‪٥‬دہعف‪٥‬زؿےنک‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ارگ‪٥‬ہن‪٥‬زؿانک‪٥‬لایق‪٥‬زاتہ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫وکیئ‪٥‬رحح ‪٥‬ہن‪٥‬اھت‪،‬ہی‪٥‬امتز‪٥‬وگتفگ‪٥‬نلعء‪٥‬رکاز‪٥‬ےک‪٥‬ذموکزہ‪٥‬وصنض‪٥‬ےس‪٥‬ؿاحض‪٥‬‬
‫ےہ۔‬
‫اوقل‪(:‬ںیم اتہک ‪٥‬وہن) ‪٥‬اك ‪٥‬ںیم ‪٥‬ہتکن ‪٥‬ہی ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ہیلخت ‪٥‬ینعی ‪٥‬ال یقلعت‪٥‬‬
‫دعیم ‪٥‬زیچ ‪٥‬ےہ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬ہی‪٥ ،‬ہن ‪٥‬زؿےنک ‪٥‬اؿز ‪٥‬ہن ‪٥‬ڑیھچےن ‪٥‬اک ‪٥‬لاز ‪٥‬ےہ ‪٥‬وت ‪٥‬رشط‪٥‬‬
‫ںیم ‪٥‬اك ‪٥‬ہیلخت ‪٥‬اک ‪٥‬اابثف ‪٥‬ایک ‪٥‬ایگ ‪٥‬سج ‪٥‬ےس ‪٥‬ہی ‪٥‬یفنم ‪٥‬نب ‪٥‬ایگ ‪٥‬اؿز ‪٥‬حق ‪٥‬اك‪٥‬‬
‫یفنم‪٥‬اک‪٥‬رتك‪٥‬وہا ‪٥‬وت‪٥‬یفن‪٥‬رپ‪٥‬یفن‪٥‬وہ اجےن‪٥‬ےس‪٥‬اابثف ‪٥‬وہایگ(ینعی‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫زؿےنک‪٥‬اک‪٥‬دعز‪٥‬وہاجےن‪٥‬ےس‪٥‬زؿانک‪٥‬ققحتم‪٥‬وہایگ)وت‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬وپزا‪٥‬وہےن‪٥‬‬
‫ےک‪٥‬ےئل‪٥‬الك‪٥‬دہعف‪٥‬اابثف‪٥‬ینعی‪٥‬زؿانک‪٥‬اکیف‪٥‬ےہ‪٥‬سج‪٥‬اک‪٥‬املصح‪٥‬وین‪٥‬وہا‪٥،‬‬
‫کت ک‬ ‫ع لمن‬
‫ثانیا اقول‪ :‬من قدر یل ا ع بالفعل فا یف بہ یف وگلا‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬اہک‪٥‬ارگ‪٥‬وتےن‪٥‬عنم‪٥‬ہن‪٥‬ایک‪٥‬وت‪٥‬ےھجت‪٥‬طالط‪٥‬ےہ‪٥‬ینعی‪٥‬ارگ‪٥‬‬
‫اذ الیصح ان یقال انہ ترك وخیل بل ایت بما ھو نھایۃ وت‪٥‬عنم‪٥‬رکدے‪٥‬وت‪٥‬طالط‪٥‬ہن ‪٥‬وہ یگ‪٥‬وت ‪٥‬حق ‪٥‬ؿہ ‪٥‬عنم‪٥‬رکدے ‪٥‬وت‪٥‬طالط ‪٥‬ےس‪٥‬چ‪٥‬‬
‫المعین و مقصد ہ االعیل فلیس علیہ ان یجمع معہ یئ‪٥‬اؿز‪٥‬مسق‪٥‬متخ‪٥‬وہیئ۔ (ف)‬
‫لامنا اوقل‪(:‬دؿرسی‪٥‬لاف‪٥‬اتہک‪٥‬وہن ہک)‪٥‬وج‪٥‬ؽملا‪٥‬زؿےنک‪٥‬رپ‪٥‬اقدز‪٥‬وہ‪٥‬ؽملا‪٥‬‬ ‫م‬ ‫القول جمعا فما یتوھم ن ظاہر لفظ الواقعات‬
‫زؿےنک‪٥‬رپ‪٥‬اافتکء‪٥‬رکدانی‪٥‬اکیف‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬اك‪٥‬یلمع‪٥‬زاکؿف‪٥‬رپ‪٥‬ہی‪٥‬ںیہن‪٥‬اہک‪٥‬‬
‫والنوازل وثاین عبارات الخانیۃ واربعھا والوجیز‬
‫اجاتکس‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬اےس‪٥‬وھچز‪٥‬ا‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬القلعت‪٥‬زاہ‪٥،‬ہکلب‪٥‬‬
‫اك‪٥‬ےن‪٥‬رشط‪٥‬اک‪٥‬دصقم‪٥‬وپزا‪٥‬رکدلا‪٥‬اف‪٥‬اك‪٥‬رپ‪٥‬زلاین‪٥‬عنم‪٥‬رکلا‪٥‬الزز‪٥‬ہن‪٥‬زاہ‪٥،‬‬ ‫لیسمرادقطعا۔‬
‫وت‪٥‬ؿااعقف‪٥‬اؿز‪٥‬ونازل‪٥‬اؿزاخہین‪٥‬یک‪٥‬دؿرسی‪٥‬اؿز‪٥‬وچیھت‪٥‬ابعزف‪٥‬اؿز‪٥‬ؿخیر‪٥‬‬
‫یک‪٥‬طاہر‪٥‬ابعزاف‪٥‬ےس‪٥‬وج‪٥‬ؿ م‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ‪٥‬ؿہ‪٥‬ػعغارماد‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ(ف)‬
‫لالنا اوقل‪(٥:‬رسیتی‪٥‬لاز‪٥‬اتہک‪٥‬وہن‪٥‬ہک)‪٥‬ہیقف‪٥‬اوباثیلل‪٥‬ےک‪٥‬مردلك‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫ثالثا اقول‪ :‬عند الفقیہ شرط برہ المنع فلفظ الملك‬
‫وپزا ‪٥‬رکےن ‪٥‬یک ‪٥‬رشط ‪٥‬رصػ ‪٥‬زؿانک ‪٥‬ےہ‪،‬ذہلا ‪٥‬ونازل ‪٥‬یک ‪٥‬ابعزف"ملك‬
‫وقع زائدایف عبارة النوازل اماالملك ای القدرة‬
‫المنع"‪٥‬ںیم"ملک"‪٥‬اکظفل‪٥‬زادئ‪٥‬ےہ‪٥،‬نکیل‪٥‬ارگ‪٥‬كلم‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫فشرط‬

‫انعقاد الیمنی مطلقا وباقء الموقتۃ خصوصا اذبہ رماددقزف ‪٥‬وہوت ‪٥‬ہی‪٥‬ضطلؼا ‪٥‬مسق ‪٥‬ےننب ‪٥‬ےک‪٥‬ےئل ‪٥‬رضؿزی ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ؿغك‪٥‬‬
‫تصور الرب ولیس الکالم فیہ بل فیما اذاایت بہ بر اال ےس ‪٥‬دیقم ‪٥‬مسق ‪٥‬یک ‪٥‬اقبء ‪٥‬ےک ‪٥‬ےئل ‪٥‬وصخصا ‪٥‬رضؿزی ‪٥‬ےہ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬ایس‪٥‬‬
‫دقزف ‪٥‬ےس ‪٥‬یہ ‪٥‬مسق‪٥‬وک ‪٥‬وپزا ‪٥‬رکلا ‪٥‬وصتمز ‪٥‬وہلا ‪٥‬ےہ۔ ‪٥‬نکیل‪٥‬كلم ‪٥‬ینعمب‪٥‬‬
‫ان یقال انہ من وزان حصول الصورة ای المنع‬
‫دقز ‪٥‬ف ‪٥‬ںیم ‪٥‬اہین ‪٥‬ثحب ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہکلب ‪٥‬اہین ‪٥‬وت ‪٥‬مسق ‪٥‬وک ‪٥‬وپزا ‪٥‬رکوینایل‪٥‬‬

‫‪Page 8 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫‪٥‬وصحل ‪٥‬رماد ‪٥‬اک‪٥‬‬

‫ِ‬ ‫زیچ ‪٥‬ںیم ‪٥‬ثحب ‪٥‬ےہ۔ ‪٥‬اہن ‪٥‬ارگ ‪٥‬وین ‪٥‬اہک ‪٥‬اجاتکس ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ہی‬ ‫المملوكایقدرماقدر۔‬
‫ایبن‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬سج‪٥‬دقز‪٥‬نکمم‪٥‬وطز‪٥‬رپ‪٥‬زؿےنک‪٥‬رپ‪٥‬دقزف‪٥‬زکھنا‪٥‬وہ۔(ف)‬
‫زااعباوقل‪(:‬وچیھت‪٥‬لاز ‪٥‬اتہک‪٥‬وہن‪٥‬ہک)‪٥‬زؿانک‪٥‬یلمع‪٥‬اؿز ‪٥‬وقیل‪٥‬دؿونن‬
‫رابعا اقول‪ :‬المنع یعم الفعیل والقویل کما تقدم عن‬
‫فروقین ‪٥‬وک ‪٥‬مالم ‪٥‬ےہ ‪٥‬اسیج ‪٥‬ہک ‪٥‬دعتمد ‪٥‬وصنض ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےلہپ ‪٥‬ذموکز ‪٥‬وہا‪٥‬‬
‫عدة نصوص وقد یخص بالفعیل بقرینۃ المقابلۃ‬
‫ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬ہکبج‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬وقیل‪٥‬ےک‪٥‬اقمہلب‪٥‬ںیم درک‪٥‬ایکایگ‪٥‬وہوت‪٥‬اك‪٥‬غرہنی‪٥‬یک‪٥‬‬
‫بالقویل وھو المراد یف کالم النوازل من قولہ یملك انبء‪٥‬رپ‪٥‬رصػ‪٥‬یلمع‪٥‬زؿےنک‪٥‬وک‪٥‬اخض‪٥‬وہاگ‪٥‬اؿز‪٥‬ونازل‪٥‬ےک‪٥‬کالز‪٥‬ںیم اہجن‪٥‬‬
‫منعہ ایل قولہ دون المنع واالول المراد یف قولہ اویف انہـن‪٥‬ےن"یملك منعہ" ‪٥‬ہہک‪٥‬رک‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬دعب"دون المنع"‪٥‬‬
‫ملك المنع وکذاقول الھندیۃاٰخرفتثبت والتزل۔ لك ‪٥‬ابعزف ‪٥‬درک ‪٥‬یک‪٥ ،‬وت ‪٥‬اہجن ‪٥‬انہـن ‪٥‬ےن"عنم ‪٥‬اک ‪٥‬امكل ‪٥‬وہ" ‪٥‬اہک ‪٥‬ؿاہن‪٥‬‬
‫الہپ‪٥‬ینعم‪٥‬ینعی‪٥‬دؿونن‪٥‬وک‪٥‬مالم‪٥،‬رماد‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬اہجن‪٥‬انہـن‪٥‬ےن"عنم‪٥‬‬
‫اک ‪٥‬امكل ‪٥‬ہن ‪٥‬وہ" ‪٥‬اہک ‪٥‬ؿاہن ‪٥‬دؿرسا ‪٥‬ینعم ‪٥‬ینعی ‪٥‬رصػ ‪٥‬یلمع ‪٥‬عنم ‪٥‬رماد ‪٥‬ےہ‪٥،‬‬
‫ایس ‪٥‬فرح ‪٥‬دنہہی ‪٥‬اک ‪٥‬دؿرسا ‪٥‬وقل ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬وتلامك ‪٥‬دقز ‪٥‬زوہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬رتدد ‪٥‬ضق‪٥‬‬
‫اںی ‪٥‬وصنض ‪٥‬ہک ‪٥‬ا زامی ‪٥‬نیع ‪٥‬زجہیئ ‪٥‬ہلئسم ‪٥‬دامرہ ‪٥‬وبد ‪٥‬ہک ‪٥‬ثحب ‪٥‬ںیمہ ‪٥‬از‪٥‬‬
‫رکؿ۔(ف)وج‪٥‬وصنض‪٥‬ںیم‪٥‬ےن‪٥‬شیپ‪٥‬یک‪٥‬ںیہ‪٥‬ہی‪٥‬زری‪٥‬ثحب‪٥‬ہلئسم‪٥‬اک‪٥‬ہنیعب‪٥‬‬
‫نیمی ‪٥‬مرزگانتش اهق ؿا ہکن ‪٥‬رشط ‪٥‬مرؿحتق ‪٥‬دز‪٥‬ؿخنصق‪٥ ،‬ؿافتؿف‪٥‬‬
‫زجہیئ‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ان ‪٥‬ںیم"وھچزےن"‪٥‬ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬ثحب‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬‬
‫لاہکن‪٥‬نم‪٥‬زگنازز‪٥،‬ارگوت‪٥‬لگرازی‪٥،‬زیچے‪٥‬تسین‪٥‬ہک‪٥‬نغنیر‪٥‬زجہیئ‪٥‬دنک‪٥،‬‬
‫ںیم‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬وپزا‪٥‬وہےن‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬وٹےنٹ‪٥‬ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬یہی‪٥‬ثحب‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫احالہر ‪٥‬ہک ‪٥‬وخادہ ‪٥‬ہک ‪٥‬روزف ‪٥‬دامرہ ‪٥‬زا ‪٥‬ازان ‪ ٥‬مک ‪٥‬مرا زد ‪٥‬جاتحح ‪ ٥‬ہنی ‪٥‬ؿاحدہ‪٥‬‬
‫اؿز"ںیم‪٥‬ہن‪٥‬وھچزؿن‪٥‬اگ"‪٥‬اؿز"وت‪٥‬ےن‪٥‬ارگ‪٥‬وھچزا"‪٥‬ےک‪٥‬ؾرط‪٥‬ےس‪٥‬زجہیئ‪٥‬‬
‫ه‬ ‫ه‬
‫لادش‪٥‬ؿزہن‪ ٥‬مک‪٥‬امہن ‪ ٥‬ق ‪٥‬ہک‪٥‬از ‪٥‬وصنض‪٥‬ایعن ‪ ٥‬ق ‪٥‬نییبت‪٥‬رماز‪ ٥‬دبتلی‪٥‬ںیہن‪٥‬وہلا‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬لاؿوجد‪٥‬ارگ‪٥‬وکیئ‪٥‬ز ِری‪٥‬ثحب‪٥‬روزف‪٥‬وکا‪٥‬ن‪٥‬‬
‫‪٥‬‬
‫‪٥‬ابمد‬ ‫ہکن‬ ‫‪٥‬ا‬ ‫ل‬‫‪٥‬ایخب‬ ‫دیس‬‫‪٥‬ز‬ ‫فر‬‫‪٥‬اخب‬ ‫ہ‬‫ہ‬‫ت‬‫ه‬‫‪٥‬‬ ‫دنچ‬‫‪٥‬ؿ‬ ‫ز‬‫‪٥‬رکد‬ ‫رظن‬‫‪٥‬‬ ‫ا‬‫‪٥‬ز‬ ‫ز‬‫اہ‬‫ؿ‬‫‪٥‬ا‬ ‫ن‬‫ؿنسکن‬
‫وصنض ‪٥‬ےس ‪٥‬اگل ‪٥‬رکے ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬ؿاحض ‪٥‬دلیل ‪٥‬شیپ ‪٥‬رکین ‪٥‬وہ یگ ‪٥‬ؿزہن‪٥‬‬
‫اك ‪٥‬اک ‪ ٥‬مک ‪٥‬ؿیہ ‪٥‬ےہ ‪٥‬وجان ‪٥‬وصنض ‪٥‬ےس ‪٥‬ایعن ‪٥‬وہا‪٥ ،‬دصقم ‪٥‬وک ‪٥‬ؿاحض ‪٥‬اؿز‪٥‬‬ ‫لدنہ‬
‫اؿاہز‪٥‬وک‪٥‬دؿز‪٥‬رکےن‪٥‬ںیم‪٥،‬ںیم‪٥‬ےن‪٥‬وغز‪٥‬ےس‪٥‬اکز‪٥‬ایل‪٥‬وت‪٥‬دنچ‬

‫‪Page 9 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫وصے‪٥‬عــــہ‪٥ ٠‬ا لد ‪٥‬اجےئ‪٥‬وجاف ‪٥‬رتہب‪٥‬دنیب‪٥‬ا نہمہ‪٥‬زاشیپ‪٥‬مہن‪٥‬ؿوتبہقیف‪ ٥‬اہبشف‪٥‬دل‪٥‬رپؿازد‪٥‬وہےئ‪٥‬اك‪٥‬ایخل‪٥‬ےس‪٥‬ہک‪٥‬مالد‪٥‬یسک‪٥‬ےک‪٥‬دنہ‪٥‬ںیم‪٥‬‬

‫اعتیٰل‪٥‬عــــہ‪ ۴‬اامؿ م‪٥‬هتہہ‪٥‬اؿیلٰ ‪٥‬رسپ ‪٥‬زا ‪٥‬رمد ‪٥‬اخبہن ‪٥‬زگاهق ‪٥‬ہن ‪٥‬زن‪ ٥‬ا ںیئ‪٥‬وت‪٥‬ان‪٥‬وک‪٥‬ؿہ‪٥‬وجاف‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬رتہب‪٥‬ایخل‪٥‬رکے‪٥،‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬ںیم‪٥‬ان‪٥‬‬
‫هق ‪٥‬وک‪٥‬شیپ‪٥‬رظن‪٥‬زےتھک‪٥‬وہےئ‪٥‬ثحب‪٥‬رکلا ‪٥‬وہن‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬یک‪٥‬وتقیف‪٥‬‬
‫اوقل ‪٥‬اںی ‪٥‬دزاویااجنگشئ ‪٥‬داهق ‪٥‬ہک ‪٥‬لعف ‪٥‬حؾتؼۃ ‪٥‬از ‪٥‬افلع ‪٥‬هق ‪٥‬ؿ ‪٥‬ہب‪٥‬‬
‫ےس۔‪٥‬نکیل‪٥‬ےلہپ‪٥‬هتہہ‪٥‬اک‪٥‬ؿ م‪٥،‬ؿہ‪٥‬ہی‪٥‬ہک‪٥‬وئسمہل روزف‪٥‬ںیم‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫ماتک‪٥‬ارگ‪٥‬وسنمف ‪٥‬وشد ‪٥‬ینعمب‪٥‬زاض‪٥‬ؿاجمز ‪٥‬لادش‪٥‬اام‪٥‬زگانتش‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ےٹیب ‪٥‬وکرمد ‪٥‬ےن ‪٥‬وھچزا‪٥ ،‬ویبی ‪٥‬ےن ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وھچزا۔ ‪٥‬اوقل(ںیم ‪٥‬اتہک‪٥‬‬
‫ہیلخت‪٥‬ؿرتك‪٥‬رعتاضف‪٥‬كش‪٥‬تسین‪٥‬ہک‪٥‬از‪٥‬زن‪٥‬حؾتؼۃ‪٥‬ققحتم‪٥‬هق‪٥‬‬
‫وہن)‪٥‬اك‪٥‬هتہہ‪٥‬یک‪٥‬اجنگشئ‪٥‬اہین‪٥‬اك‪٥‬اینبد‪٥‬رپ‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬لعف‪٥‬حؾتؼۃ‪٥‬افلع‪٥‬‬
‫عــــہ‪٣‬‬
‫ه‬ ‫ه‬
‫زن‪٥‬زا ‪٥‬عنم ‪٥‬رکن ‪٥‬داؿدا ق‪٥‬اںی‪٥‬زگا ق ‪٥‬سپ ‪٥‬دز ‪٥‬رتك‪ ٥‬اک‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬لعف‪٥‬رپ‪٥‬اخومك‪٥‬زےنہ‪٥‬ؿاےل‪٥‬یک‪٥‬فرػ‪٥‬ؿہ‪٥‬لعف‪٥‬زاض‪٥‬‬ ‫رمد‬
‫ےک‪٥‬وطز‪٥‬اجمزا‪٥‬وسنمف‪٥‬وہاتکس‪٥‬ےہ‪٥ ،‬نکیل‪٥‬اہین"وھچزلا"‪٥‬وجہک‪٥‬ہیلخت‪٥‬‬ ‫زن‪٥‬ہچ‪٥‬اجےئ‪٥‬نظ۔‬
‫هتہہ ‪٥‬لاہین‪٥ :‬زن ‪٥‬لاعب ‪٥‬اهق ‪٥‬وال حکم للتبع مع االصل اؿز ‪٥‬رعتض ‪٥‬ہن ‪٥‬رکلا ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬ہی ‪٥‬كشیب ‪٥‬ویبی ‪٥‬ےس ‪٥‬حؾتؾنا ‪٥‬ققحتم ‪٥‬وہاکچ ‪٥‬ےہ‪٥،‬‬
‫اقول‪ :‬الرمد‪٥‬للرؼاقئ‪٥‬دز‪٥‬دصؿز‪٥‬رتك‪٥‬رعتض‪٥‬از‪٥‬زن‪٥‬اجےئ‪٥‬نخس‪ ٥‬رمد ‪٥‬ےن ‪٥‬اك ‪٥‬رپ ‪٥‬ویبی ‪٥‬وک ‪٥‬عنم ‪٥‬ہن ‪٥‬ایک ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك ‪٥‬ےن ‪٥‬اك ‪٥‬وھچزےن ‪٥‬وک ‪٥‬اقمئ‪٥‬‬
‫زاھک‪٥،‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬ویبی‪٥‬ےک‪٥‬لعف‪٥‬ےک‪٥‬ہن‪٥‬وہےن‪٥‬اک‪٥‬امگن ‪٥‬اہکن‪٥‬وہاتکس‪٥‬‬ ‫ل‬
‫تسین ‪٥‬مالئ ‪٥‬وخد ‪٥‬وگ د ‪٥‬ہک ‪٥‬زن ‪٥‬زیچے ‪٥‬از ‪٥‬الؿمعن ‪٥‬ہن ‪٥‬تفگ ‪٥‬ؿںیمہ‪٥‬‬
‫ےہ۔(ف)‬
‫دقز‪٥‬رشط‪٥‬حتق‪٥‬وبد‪٥‬شیب‪٥‬ازںی‪٥‬دزاکز‪٥‬تسین‪٥‬ا لا‪٥‬ہن‪٥‬ینیب‪٥‬ہک‪٥‬دز‪٥‬اکمن‪٥‬‬
‫ت‬‫ه‬
‫دؿرسا‪ ٥‬ہہ‪٥:‬ہی‪٥‬ہک‪٥،‬ویبی‪٥‬رمد‪٥‬ےک‪٥‬لاعب‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬الص‪٥‬یک‪٥‬وموجد یگ‪٥‬ںیم‪٥‬‬ ‫م‬
‫ریغرشط ‪ ٥‬ریہن ‪٥‬لاوقلل ‪٥‬داہتش ‪٥‬ادن ‪٥‬وگاخبہن ‪٥‬ا زدنہ ‪٥‬ولحمػ ‪٥‬ہیلع ‪٥‬وخد‪٥‬‬
‫لاعب ‪٥‬رپ ‪ ٥‬مک ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہلا‪٥ ،‬اوقل ‪(٥‬ںیم ‪٥‬اتہک ‪٥‬وہن ‪٥‬ہک) ‪٥‬اقحقئ ‪٥‬وک ‪٥‬زد ‪٥‬ںیہن‪٥‬‬
‫اصح ِق ‪٥‬اخہن ‪٥‬لاك ‪٥‬لادرگی ‪٥‬ا ؿزدلا ‪٥‬وخد ‪٥‬ا دم ‪٥‬ؿاصحق ‪٥‬اخہن ‪ ٥‬م‪٥‬‬
‫ایک‪٥‬اجاتکس‪٥‬ہک‪٥‬ےٹیب‪٥‬ےس‪٥‬رعتض‪٥‬ہن‪٥‬رکلا‪٥،‬ویبی‪٥‬ےس‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬اصدز‪٥‬وہےن‪٥‬‬
‫ںیم‪٥‬هتہہ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہاتکس ‪٥‬ویکہکن‪٥‬مالئ‪٥‬ےن ‪٥‬وخد ‪٥‬اہک ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک‪٥‬ویبی ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫رتعمض ‪٥‬ہن ‪٥‬دش ‪٥‬الطالط ‪ ٥‬مک ‪٥‬الکل ‪٥‬یف ‪٥‬عیمج ‪٥‬ابتکل ‪٥‬ہکلب ‪٥‬رصتحی‪٥‬‬
‫ح حت‬ ‫ل‬ ‫ؾ‬
‫رومدہ ‪٥‬ادن ‪٥‬ہک ‪٥‬ارم ‪٥‬دعیم ‪٥‬احب ك ‪٥‬ارکاہ ‪٥‬زین ‪٥‬وم ق ‪ ٥‬ق ‪٥‬وشد ‪٥‬ہچ‪ ٥‬اك ‪٥‬ومہعق ‪٥‬رپ ‪٥‬اہن ‪٥‬لاہن‪٥ ،‬ھچک ‪٥‬ہن ‪٥‬اہک‪٥ ،‬وتاحمك ‪٥‬وہےن ‪٥‬ےکےئل ‪٥‬سب ‪٥‬یہی‪٥‬‬
‫اجےئ ‪٥‬زاض ‪٥‬ؿول ‪٥‬متغا‪٥ ،‬اامز ‪٥‬اقیض ‪٥‬اخن ‪٥‬ؾراملد ‪٥‬الشیخ االمام اکیف ‪٥‬ےہ ‪٥‬اك ‪٥‬ےس ‪٥‬زلادہ ‪٥‬وکیئ ‪٥‬رضؿزف ‪٥‬ںیہن‪٥ ،‬رصػ ‪٥‬زلاین ‪٥‬زؿانک ‪٥‬یہ‪٥‬‬
‫اکیف ‪٥‬غراز ‪٥‬دلا ‪٥‬ایگ ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬سج ‪٥‬ےک ‪٥‬لازے ‪٥‬ںیم ‪٥‬مسق ‪٥‬اھکیئ ‪٥‬ےہ ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬رھگ‪٥‬‬ ‫ابوبکرمحمدبن الفضلفرقو‬
‫الےن‪٥‬ؿاال‪٥‬وخد‪٥‬اصح ِق‪٥‬اکمن‪٥‬وہ‪٥‬لا‪٥‬وکیئ‪٥‬ریغ‪٥‬وہ‪٥‬لا‪٥‬ؿہ‪٥‬وخد‪٥‬ا اجےئ‪٥‬اؿز‪٥‬رھگ‪٥‬‬
‫ؿاال‪٥،‬ا ےن‪٥‬رپ‪٥‬ارتعاض ‪٥‬ہن‪٥‬رکے‪٥ ،‬ہر ‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬احمك ‪٥‬وہلا ‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫ویکہکن‬

‫عــــہ‪:٠‬وسمدہ‪٥‬ںیم‪٥‬ایبض‪٥‬ےہ۔‪٥‬عــــہ‪٥:۴‬وسمدہ‪٥‬ںیم‪٥‬ایبض‪٥‬ےہ۔‪٥‬عــــہ‪٥:٣‬وسمدہ‪٥‬ںیم‪٥‬ایبض‪٥‬ےہ۔‪٥‬‬

‫‪Page 10 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫قا ل یف قولہ ان لم اخرج اذا منعہ مانع حنث ویف قولہ امتز ‪٥‬بتک ‪٥‬ںیم ‪٥‬ان ‪٥‬ہلمج ‪٥‬روزوتن ‪٥‬اک مک ‪٥‬قلطم ‪٥‬زاھک ‪٥‬ایگ ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہکلب ‪٥‬اہقفء ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫رصتحی ‪٥‬یک ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬دعیم ‪٥‬اومز ‪٥‬ںیم ‪٥‬ربج ‪٥‬ؿارکاہ ‪٥‬یک ‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬یھب ‪٥‬احمك‪٥‬‬
‫الاسکن اذا منعہ مانع عن الخروج الیحنث و‬
‫وہاجلا‪٥‬ےہ‪٥‬ہچ‪٥‬اجہکیئ‪٥‬زاضدنمی‪٥‬ےس‪٥‬وہارگہچ‪٥‬متغا‪٥‬یہ‪٥‬وہ۔‪٥‬اامز‪٥‬اقیض‪٥‬اخن‪٥‬‬
‫ع‬
‫الفتوی یل قولہ الن یف قولہ الاسکن شرط الحنث ؾرامےت ‪٥‬ںیہ ‪٥‬ہک ‪٥‬خیش ‪٥‬اامز ‪٥‬اوبرکب ‪٥‬دمحم ‪٥‬نب ‪٥‬لضف ‪٥‬ےن ‪٥‬ؾرط ‪٥‬رکےت ‪٥‬وہےئ ‪٥‬ؾراملا‪٥‬‬
‫ین والفعل الیتحقق بدون االختیار ویف قولہ ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬وکیئ ‪٥‬وین ‪٥‬مسق ‪٥‬ااھٹےئ ‪٥‬ہک"ارگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬ہن ‪٥‬ولکنن ‪٥‬وت" ‪٥‬اك ‪٥‬مسق ‪٥‬ںیم ‪٥‬ارگ‪٥‬‬
‫السک ٰ‬
‫یسک ‪٥‬ےن ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬نکلتے ‪٥‬ےس ‪٥‬عنم ‪٥‬ایک ‪٥‬مك ‪٥‬یھب ‪٥‬احمك ‪٥‬وہاگ‪٥ ،‬ارگ ‪٥‬وین ‪٥‬مسق ‪٥‬اھکیئ‪٥‬‬
‫ان لم اخرج شرط الحنث عدم الخروج والعدم‬
‫ہک"ںیم‪٥‬اہین‪٥‬زاہشئ‪٥‬ہن‪٥‬زوھکن‪٥‬وت"‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬ںیم‪٥‬ارگ‪٥‬یسک‪٥‬ےن‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬ؿاہن‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬اجےن‪٥‬اؿز‪٥‬نکلتے‪٥‬ےس‪٥‬عنم‪٥‬ایک‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬ہن‪٥‬وٹےٹ‪ ٥‬یگ‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬ؾرط‪٥‬ؿاےل‪٥‬وقل‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫یتحققبدوناالختیار‪11‬۔‬
‫وتفی‪٥‬ےہ‪،‬ویکہکن‪٥‬ںیم‪٥‬اہین‪٥‬زاہشئ‪٥‬ہن‪٥‬زوھکن‪٥‬اگ‪٥،‬ںیم احمك ‪٥‬وہےن‪٥‬یک‪٥‬‬
‫رشط ‪٥‬ؿاہن ‪٥‬زاہشئ ‪٥‬لدری ‪٥‬وہلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ہی ‪٥‬لعف ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہکبج ‪٥‬وکیئ ‪٥‬لعف ‪٥‬اایتخز ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ریغب‪٥‬ققحتم‪٥‬ںیہن‪٥‬وہلا‪٥،‬اؿز"ارگ‪٥‬ہن‪٥‬ولکنن‪٥‬وت"‪٥‬یک‪٥‬روزف‪٥‬ںیم احمك‪٥‬وہےن‪٥‬‬
‫یک ‪٥‬رشط ‪٥ ،٥‬ہن ‪٥‬نکلنا ‪٥‬ےہ ‪٥‬وج ‪٥‬ہک ‪٥‬دعیم ‪٥‬زیچ ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬دعیم ‪٥‬زیچ ‪٥‬اایتخز ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغب ‪٥‬یھب‪٥‬‬
‫ققحتم‪٥‬وہاجیت‪٥‬ےہ۔(ف)‬
‫هتہہ‪٥‬لاہثل‪:‬اںی‪٥‬اج‪٥‬دایع‪٥‬نیمی‪٥‬تفص‪٥‬وقعط‪٥‬ؿذہا‪٥‬دزرسپ‪٥‬وبد‪٥‬ؿنیمی‪ ٥‬رسیتا ‪٥‬هتہہ‪٥ :‬ہی‪٥‬ہک‪٥ ،٥‬اہین‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬منق ‪٥‬لاؾرامین‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬لاؾرامین‪٥‬ےٹیب‪٥‬یک‪٥‬‬
‫کما یف الیاکل ھذا البسر تفص‪٥‬یھت‪٥‬ذہلا‪٥‬مسق ‪٥‬اک‪٥‬منق‪٥‬لاؾرامین‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬مسق‪٥‬یھب‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےئ‪٥‬‬ ‫م‬
‫رؿال‪٥‬افصف ‪٥‬داہیع‪٥‬زالئ‪٥‬وشد‬
‫ یگ‪٥‬اسیج‪٥‬ہک‪٥‬یسک‪٥‬ےن‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم ہی‪٥‬رسب‪٥‬وجھکز‪٥‬ہن‪٥‬اھکؿن‪٥‬اگ‪٥‬وت‪٥‬اف‪٥‬ؿہ ُ‪٥‬ز‪٥‬‬
‫فصار رطبااو الرطب فصارا تمرا ‪12‬کمایف الھدایۃ‬
‫بط‪٥‬وہیئ‪٥‬لا‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ہی ُ‪٥‬زبط‪٥‬ہن‪٥‬اھکؿن‪٥‬اگ‪٥‬وت‪٥‬اف‪٥‬ؿہ‪٥‬رمت‪٥‬نب‪٥‬یئ۔‪٥‬ایسی‪٥‬‬
‫وسائر الکتب‪،‬در عقود دریہ است ھذہ صفات داعیۃ روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬مسق ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجیت ‪٥‬ےہ ‪٥‬اسیج ‪٥‬ہک ‪٥‬دہاہی ‪٥‬اؿز ‪٥‬درگی ‪٥‬بتک ‪٥‬ںیم ےہ‪٥،‬‬
‫ایل الیمنی فتتقید بہ‪،13‬در فتح القدیر فرمود وقعد‪٥‬ادلزہی‪٥‬ںیم‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬وجھکز‪٥‬یک‪٥‬ہی‪٥‬افصف‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬منق‪٥‬یھت‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬یھب‪٥‬ان‪٥‬‬
‫افصف ‪٥‬ےس ‪٥‬دیقم ‪٥‬غراز ‪٥‬لاےئ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬ذہلا ‪٥‬ہی ‪٥‬افصف ‪٥‬دبتلی ‪٥‬وہںیئگ ‪٥‬وت ‪٥‬مسق ‪٥‬یھب‪٥‬‬
‫االصل ان المحلوف علیہ اذا کان بصفۃ داعیۃ ایل‬
‫لایق‪٥‬ہن‪٥‬زےہ‪ ٥‬یگ‪،‬حتف‪٥‬ادقلری‪٥‬ںیم ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬اقدعہ‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬سج‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬‬
‫الیمنی تقید بہ یف المعرف والمنکر فاذازالت زال ؿہ‪٥‬زیچ‪٥‬ارگ‪٥‬تفص‪٥‬زیتھک‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫الیمنی‬

‫‪ 11‬فتاوی قایض خاں کتاب االیمان فصل یف التزو یج ونلکصـز‪٥‬ؤنھکل‪۴٤٢/۴٥‬‬

‫‪ 12‬الہدایہ باب الیمنی یف االکل والشرب المکتبۃ العربیہ رکایچ‪۲٢٢/۴٥‬‬
‫‪ 13‬عقود الدریۃ کتاب الطالق ومطالبہ احیج‪٥‬دبعاافغلز‪٥‬دنقاھز‪٥‬ااغفنصنان‪۲٤/٠٥‬‬

‫‪Page 11 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫عنہ وما التصلح داعیۃ اعترب یف المنکر دون وج‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬منق‪٥‬نب‪٥‬یتکس‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬ؿہ‪٥‬مسق‪٥‬اك‪٥‬تفص‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬وہ یگ‪٥‬‬

‫وخاہ‪٥‬ؿہ‪٥‬زیچ‪٥‬رعمہف‪٥‬ےک‪٥‬وطز‪٥‬رپ‪٥‬ذموکز‪٥‬وہ‪٥‬لا‪٥‬رکنہ‪٥‬ذموکز‪٥‬وہ‪٥‬وت‪٥‬حق‪٥‬ؿہ‪٥‬‬ ‫المعرف‪14‬۔‬
‫اقول‪ :‬صدلل‪٥‬ا اجنهق‪٥‬ہک‪٥‬دز‪٥‬خلؼ‪٥‬ا ن‪٥‬تفص‪٥‬داہیع‪٥‬زا‪٥‬درکرکدہ‪ ٥‬تفص‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےئ‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬یھب‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ‪٥‬اؿز‪٥‬ارگ‪٥‬اك‪٥‬زیچ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫تفص‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬منق‪٥‬ےننب‪٥‬ؿایل‪٥‬ہن‪٥‬وہ‪٥‬وت‪٥‬رھپ‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬رکنہ‪٥‬درک‪٥‬رکےن‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫لادش‪٥‬ارگہچ‪٥‬دز ‪٥‬رعمػ‪٥‬ارگہچ‪٥‬لاالمازہ‪٥‬لاا ہکن‪٥‬ؿفص‪٥‬دز ‪٥‬احرض‪٥‬‬
‫مسق‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬تفص‪٥‬اک‪٥‬اابتعز‪٥‬وہاگ‪٥‬رعمہف‪٥‬ںیم‪٥‬اابتعز‪٥‬ہن‪٥‬وہاگ۔‬ ‫نکل‬
‫وغلاهق ‪٥‬ؿذہلا ‪٥‬اولخلؼ ‪٥‬ال س ‪٥‬ھدا ‪٥‬الصتی ‪٥‬ؿکلمہ ‪٥‬مالا حتق ‪٥‬اامدایع‪٥‬‬
‫اوقل(ںیم ‪٥‬اتہک ‪٥‬وہن) ‪٥‬اك ‪٥‬اقدعہ ‪٥‬اک ‪٥‬لحم ‪٥‬ؿہ ‪٥‬ےہ ‪٥‬اہجن ‪٥‬مسق ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫وبد ‪٥‬شن ‪٥‬دایع ‪٥‬اابتعزك ‪٥‬وشیمد ‪٥‬انچہکن ‪٥‬دز ‪٥‬ھذا البسر وھذا‬
‫ق ‪٥‬ےننب ‪٥‬ؿایل ‪٥‬تفص‪٥‬وک ‪٥‬مسق ‪٥‬ںیم ‪٥‬درک‪٥‬ایک‪٥‬ایگ‪٥‬وہارگہچ ‪٥‬ؿہ‪٥‬رعمہف‪٥‬‬ ‫من‬
‫ایل غری ٰذلك ؿزہن‪٥‬ؿفص‪٥‬وحلمط ‪٥‬زادماز‪٥‬‬ ‫الرطب وھذا اللنب ٰ‬
‫ےک‪٥‬وطز ‪٥‬رپ‪٥‬ذموکز ‪٥‬وہ‪٥‬وخاہ‪٥‬رعمہف‪٥‬امازہ‪٥‬ےس‪٥‬انبلا ‪٥‬ایگ‪٥‬وہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬‬
‫اقبےئ ‪٥‬نیمی ‪٥‬وتنان ‪٥‬رکد ‪٥‬ہک ‪٥‬انبےئ ‪٥‬اامین ‪٥‬مر ‪٥‬اافلط ‪٥‬هق ‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫امازہ ‪٥‬احرض ‪٥‬زیچ ‪٥‬یک ‪٥‬فرػ ‪٥‬وہلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬لاؿوجد ‪٥‬ہکی ‪٥‬احرضنی ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫مرارغاض‪،‬دز ‪٥‬حتف‪٥‬ادقلری‪٥‬ؾرومد من صور تخصیص الحال‬
‫تفص‪٥‬اک‪٥‬درک‪٥‬وغل‪٥‬غراز‪٥‬لالا‪٥‬ےہ‪٥،‬ایس‪٥‬ےئل‪٥‬ارگ‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ج‬
‫ان یقول الاکلم ھذاالر ل وھو قائم ونوی یف حال ےچب ‪٥‬ےس ‪٥‬لاف ‪٥‬ہن ‪٥‬رکؿن ‪٥‬اگ ‪٥‬وت ‪٥‬ارگ ‪٥‬اك ‪٥‬ےس ‪٥‬وجاین ‪٥‬ںیم ‪٥‬لاف یک ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫قیامہ فنیتہ لغو بخالف مالو قال ال اکلم ھذا الرجل مك‪٥‬یھب‪٥‬احمك‪٥‬وہاگ‪٥،‬لا م‪٥‬ؿفص‪٥‬ارگ‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬دایع‪٥‬وہاگ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫القائم فان نیتہ تعمل فیما بینہ وبنی اﷲ اابتعز ‪٥‬اک ‪٥‬یھب ‪٥‬دایع ‪٥‬وہاگ‪٥ ،‬اسیجہک‪٥‬ہی ‪٥‬رسب ‪٥‬اؿز ‪٥‬ہی ‪٥‬زبط ‪٥‬ؿریغہ ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫تعایل‪15‬دیپا‪٥‬هق‪٥‬ہک‪٥‬دز‪٥‬دلامك‪٥‬تفص‪٥‬داہیع‪٥‬ؿریغداہیع‪٥‬اسکین‪ ٥‬اؿز‪٥‬ہی‪٥‬دؿدھ‪٥،‬ؿریغہ‪٥‬ںیم‪٥‬ہی‪٥‬افصف‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬دایع‪٥‬وہےن‪٥‬ےک‪٥‬ماھت‪٥‬‬ ‫ٰ‬
‫هق‪٥‬تین‪٥‬وصخض‪٥‬لالد‪٥‬اامےب‪٥‬درک‪٥‬دز‪٥‬ظفل‪٥‬تین‪٥‬رجمدہ‪٥‬دلالۃ‪٥‬زین‪٥‬اکبز‪ ٥‬مسق‪٥‬ںیم‪٥‬یھب‪٥‬ربتعم‪٥‬ںیہ‪٥،‬ارگ‪٥‬ااسی‪٥‬ہن‪٥‬وہوت‪٥‬رھپ‪٥‬ؿفص‪٥‬دایع‪٥‬یھب‪٥‬‬
‫ایندم ‪٥‬لااضقب ‪٥‬ہچ ‪٥‬زدس‪،‬دمہزان ‪٥‬هق ان خرجت فعبدی وہوت‪٥‬ریغ‪٥‬ربتعم‪٥‬وہےن‪٥‬یک‪٥‬روزف‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬اقبء‪٥‬مسق‪٥‬یک‪٥‬اقبء‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫حرو نوی السفر مثال یصدق دیانۃ فال یحنث ےئل‪٥‬دماز ‪٥‬ںیہن‪٥‬نب‪٥‬یتکس‪٥‬ویکہکن‪٥‬ںیمسق‪٥‬اافلط ‪٥‬رپ‪٥‬ینبم‪٥‬وہیت‪٥‬ںیہ‪٥‬‬
‫ارغاض ‪٥‬رپ ‪٥‬ینبم ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہںیت‪،‬حتف ‪٥‬ادقلری ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؾراملا ‪٥‬احل ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ایل غریہ تخصیصا لنفس الخروج‬
‫بالخروج ٰ‬
‫صیصخت‪٥‬رکےن‪٥‬یک‪٥‬روزف ‪٥‬وین‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬الك‪٥‬صخش‪٥‬ڑھکا ‪٥‬وہوت‪٥‬‬
‫مالونوی الخروج‬
‫وکیئ‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬لازے‪٥‬ںیم‪٥‬مسق‪٥‬اھکےئ‪٥‬ہک‪٥‬‬

‫‪ 14‬فتح القدیر باب الیمنی یف االکل والشرب المکتبۃ العربیۃ رکایچ‪٣٤٢/۲٥‬‬

‫‪ 15‬فتح القدیر باب الیمنی یف االکل والشرب ونزہی‪٥‬زوضہی‪٥‬رھکس‪۲٠١/۲٥‬‬

‫‪Page 12 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ایل مکان خاص کبغداد حیث الیصح الن المکان غری ںیم‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬ہن‪٥‬رکؿن‪٥‬اگ‪٥‬اؿز‪٥‬مسق‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬ڑھکے‪٥‬وہےن‪٥‬یک‪٥‬تین‪٥‬‬
‫ٰ‬
‫رکے‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬تین‪٥‬وغل‪٥‬وہ یگ‪٥‬ندالػ‪٥‬حق ‪٥‬وین ‪٥‬ےہک‪٥‬ہک‪٥‬ںیم ‪٥‬اك‪٥‬ڑھکے‪٥‬صخش‪٥‬‬ ‫‪16‬‬
‫مذکور ۔‬
‫ےس ‪٥‬لاف ‪٥‬ہن ‪٥‬رکؿن ‪٥‬اگ ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬مسق ‪٥‬ںیم ‪٥‬ڑھکے ‪٥‬وہےن ‪٥‬یک ‪٥‬تین‪٥‬‬
‫اک ‪٥‬اابتعز ‪٥‬دنعاﷲ وہاتکس ‪٥‬ےہ ‪٥‬اك ‪٥‬ےس ‪٥‬ؿاحض ‪٥‬وہاہک ‪٥‬دلالۃینعی ‪٥‬دنعاﷲ‪٥ ،‬ںیم‪٥‬‬
‫تین‪٥‬صیصخت‪٥‬رضؿز‪٥‬ی‪٥‬‬ ‫ؿفص‪٥‬دایع‪٥‬اؿز‪٥‬ریغ‪٥‬دایع‪٥‬دؿونن‪٥‬اسکین‪٥‬ںیہ‪٥‬اك‪٥‬ےئل‪ِ ٥‬‬
‫ےہ ‪٥‬نکیل ‪٥‬ؿفص ‪٥‬وک ‪٥‬درک ‪٥‬ےئک ‪٥‬ریغب ‪٥‬ضحم ‪٥‬تین ‪٥‬رکلا ‪٥‬دلامك ‪٥‬ںیم ‪٥‬یھب ‪٥‬اکز ‪٥‬ا دم‪٥‬‬
‫ںیہن‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬اضقء ‪٥‬ےسیک‪٥‬اکز ‪٥‬ا دم‪٥‬وہیتکس‪٥‬ےہ‪،‬ایس‪٥‬ںیم‪٥‬ےہ‪٥‬ارگ‪٥‬وکیئ‪٥‬صخش‪٥‬‬
‫اتہکےہ‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬ںیم‪٥‬لاہر‪٥‬اجؿن‪٥‬وت‪٥‬ریما‪٥‬ؼالز‪٥‬ا زاد‪٥‬ےہ‪٥،‬اؿز‪٥‬لاہر‪٥‬اجےن‪٥‬ےس‪٥‬رف‪٥‬‬
‫یک‪٥‬تین‪٥‬یک‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬دصتقی‪٥‬دلالۃ‪٥‬یک‪٥‬اجیتکس‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬لاہر‪٥‬نکلتے‪٥‬وک‪٥‬رف‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ماھت ‪٥‬اخض ‪٥‬ایکےہ ‪٥‬وت ‪٥‬ہی ‪٥‬رخؿح ‪٥‬ذموکز ‪٥‬یک ‪٥‬صیصخت ‪٥‬ےہ ‪٥‬ذہلایسک ‪٥‬اؿز ‪٥‬دصقم‪٥‬‬
‫ےکےئل ‪٥‬لاہر ‪٥‬ےلکن ‪٥‬وت ‪٥‬احمك ‪٥‬ہن ‪٥‬وہاگ‪٥ ،‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬مرخالػ ‪٥‬ارگ ‪٥‬اك ‪٥‬ےس ‪٥‬ؿہ ‪٥‬یسک‪٥‬‬
‫اخض ‪٥‬ہگج ‪٥‬ضنلا ‪٥‬دغباد ‪٥‬ےک ‪٥‬ےئل ‪٥‬نکلنا ‪٥‬رماد ‪٥‬ےل ‪٥‬وت ‪٥‬ہی ‪٥‬تین حیحص ‪٥‬ہن ‪٥‬وہ یگ ‪٥‬ویکہکن‪٥‬‬
‫هتہہ‪٥‬زاہعب‪ :‬دزنیمی ‪٥‬زؿال ‪٥‬منق ‪٥‬زؿال ‪٥‬نیمی ‪٥‬هق ‪٥‬وگ ‪٥‬دز ‪٥‬ظفل‪ ٥‬مسق ‪٥‬ںیم ‪٥‬ہگج ‪٥‬اک ‪٥‬درک ‪٥‬ںیہن ‪٥‬اك ‪٥‬ےئل ‪٥‬ہگج ‪٥‬یک ‪٥‬صیصخت ‪٥‬یھب ‪٥‬ربتعم ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ےہ۔‬
‫(ف)‬ ‫ذموکز ‪٥‬ابمك ‪٥‬ؿذہلا ‪٥‬ارگ ‪٥‬دانئ ‪٥‬دموین ‪٥‬لا ‪٥‬لیفک ‪٥‬زا ‪٥‬لا ‪٥‬لیفک ‪٥‬لاسفنل‪٥‬‬
‫وچاھت‪٥‬هتہہ‪٥:‬ہی‪٥‬ہک‪٥،‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬منق‪٥‬ےک‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬مسق‪٥‬یھب‪٥‬متخ‪٥‬وہاجیت‪٥‬‬ ‫شکقـل ‪٥‬ؾنہ ‪٥‬لا ‪٥‬لیفک ‪٥‬لاالرم ‪٥‬الیص ‪٥‬زا ‪٥‬وسدنگ ‪٥‬ددہ ‪٥‬ےب ‪٥‬اد ِن ‪٥‬نم‪٥‬‬
‫ارگہچ‪٥‬ؿہ‪٥‬منق‪٥‬مسق‪٥‬ںیم‪٥‬ذموکز‪٥‬ہن‪٥‬وہ‪٥،‬ذہلاارگ‪٥‬غرض‪٥‬وخاہ‪٥‬اےنپ‪٥‬رقمؿض‪٥‬وک‪٥‬لا‪٥‬‬
‫ریبؿن‪٥‬رہش‪٥‬رنؿی‪٥‬ؿدنی‪٥‬ادا‪٥‬دش‪٥‬لا‪٥‬افکلك‪٥‬امندن‪٥‬نیمی‪٥‬یہتنم‪٥‬وشدہک‪٥‬‬
‫اك‪٥‬ےک‪٥‬لیفک‪٥‬وک‪٥‬لا‪٥‬سفن‪٥‬اک‪٥‬لیفک‪٥‬اےنپ‪٥‬شکقـل‪٥‬ؾنہ‪٥‬وک‪٥‬لا‪٥‬لیفک‪٥‬لاالرم‪٥‬اےنپ‪٥‬الیص‪٥‬‬
‫لاؾق ‪٥‬مرؿوبند ‪٥‬رگم ‪٥‬دنی ‪٥‬ؿافکلك ‪٥‬سپ ‪٥‬مرؿاشل ‪٥‬زالئ ‪٥‬وشد ‪٥‬دز‪٥‬‬
‫ینعی ‪٥‬الص ‪٥‬دہم ‪٥‬دازوک ‪٥‬مسق ‪٥‬دے ‪٥‬ہک ‪٥‬وت ‪٥‬ریمی‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغبرہش ‪٥‬ےس ‪٥‬لاہر‪٥‬‬
‫ی‬
‫دنہہی ‪٥‬از ‪٥‬طیحم ‪٥‬هق حلف صاحب الد ن مدیونہ ان ال ضق‪٥‬اجےئ‪٥‬اگ‪٥،‬وت‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬منق‪٥‬غرہض‪٥‬لا‪٥‬افکلك‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےئ‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬یھب‪٥‬‬
‫یخرج من البلدة االباذنہ فالیمنی مقیدة بحال متخ ‪٥‬وہاجےئ ‪ ٥‬یگ۔ ‪٥‬دنہہی ‪٥‬ںیم ‪٥‬طیحم ‪٥‬ےس ‪٥‬وقنمل ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬غرض ‪٥‬وخاہ ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫قیام الدین‪ 17‬دزاخہین‪٥‬ؾراملد الکفیل بالنفس اذا حل ّف رقمؿض‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬وتریمی‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬رہش‪٥‬ےس‪٥‬لاہر‪٥‬ہن‪٥‬اجےئ‪٥‬اگ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫ہی‪٥‬مسق‪٥‬غرض‪٥‬یک‪٥‬اقبء‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬وہ یگ‪٥‬ہک‪٥‬حق‪٥‬لك‪٥‬غرض‪٥‬ےہ‪٥‬مسق‪٥‬لایق‪٥‬زےہ‪ ٥‬یگ‪٥‬‬
‫االصیل ان الیخرج من البلدة االباذنہ فقیض‬
‫ؿزہن‪٥‬غرض ‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬یھب‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ۔اخہین‪٥‬ںیم‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫لیفک ‪٥‬لاسفنل ‪٥‬ینعی ‪٥‬یسک ‪٥‬صخش ‪٥‬وک ‪٥‬احرض ‪٥‬رکےن ‪٥‬اک ‪٥‬اضنم‪٥ ،‬اےنپ ‪٥‬الص ‪٥‬دہم‪٥‬‬ ‫االصیل دینالطالبثم خرج الحالفبعد ٰذلك‬
‫داز‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دے‪٥‬ہک‪٥‬وت‪٥‬ریمی‪٥‬‬

‫‪ 16‬فتح القدیر باب الیمنی یف االکل والشرب ونزہی‪٥‬زوضہی‪٥‬رھکس‪۲١٤/۲٥‬‬

‫‪17‬‬
‫فتاوی ہندیہ‬
‫ٰ‬

‫‪Page 13 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫الیحنث ‪18‬دزونتری ‪٥‬ؾرومد حلف رب الدین غریمہ او ااجزف ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغب ‪٥‬رہش ‪٥‬ےس ‪٥‬لاہر ‪٥‬ہن ‪٥‬اجےئ ‪٥‬اگ‪٥ ،‬وت ‪٥‬حق ‪٥‬الیص ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫الکفیل بامرالمکفول عنہ ان الیخرج من البلد اال غرض ‪٥‬ؿاےل ‪٥‬اک ‪٥‬غرض ‪٥‬ادا ‪٥‬رکدلا ‪٥‬وت ‪٥‬رھپ ‪٥‬ؿہ ‪٥‬اك ‪٥‬یک ‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغب‪٥‬‬
‫باذنہ تقید بالخروج حال قیام الدین بالکفالۃ‪ ٢‬رہش‪٥‬ےس‪٥‬لاہر‪٥‬ایگ‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬ہن‪٥‬وٹےٹ‪ ٥‬یگ۔ونتری‪٥‬ںیم‪٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬غرض‪٥‬‬
‫وخاہ‪٥‬ےن‪٥‬رقمؿض‪٥‬وک‪٥‬لا‪٥‬یسک‪٥‬اعمےلم‪٥‬ےک‪٥‬اضنم‪٥‬ےن‪٥‬اےنپ‪٥‬شکقـل‪٥‬‬ ‫‪19‬‬
‫ؿدیپا اهق ‪٥‬ہک ‪٥‬اںی ‪٥‬اج ‪٥‬منق ‪٥‬نیمی ‪٥‬ںیمہ ‪٥‬مشخ ‪٥‬ؿلازایض ‪٥‬هق‪٥‬‬
‫وک‪٥‬مسق‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬وت‪٥‬ریمی‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬لاہر‪٥‬ہن‪٥‬اجےئ‪٥‬اگ‪٥‬وت‪٥‬نکلتے‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫وچن‪٥‬مراض‪٥‬دبل‪٥‬دش‪٥‬منق‪٥‬امندن‪٥‬ؿببسم‪٥‬ز ت‪،‬‬
‫ل‬ ‫غ‬
‫قلعتم‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪ ٥‬رض‪٥‬یک‪٥‬اقبء‪٥‬اؿز‪٥‬افک ك‪٥‬یک‪٥‬اقبء‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬وہ یگ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫غرض ‪٥‬ؿ ‪٥‬افکلك ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجےئ ‪٥‬وت ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬یھب ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجےئ ‪ ٥‬یگ‪٥ ،‬وت‪٥‬‬
‫ذموکزہ‪٥‬ایبن‪٥‬ےس‪٥‬ؿاحض‪٥‬وہایگ‪٥‬ہک‪٥‬زری‪٥‬ثحب‪٥‬ہلئسم‪٥‬ںیم‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬منق‪٥‬‬
‫ےٹیب‪٥‬رپ‪٥‬لاف‪٥‬یک‪٥‬لازایگض‪٥‬اؿز‪٥‬ہصغ‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬حق‪٥‬ہی‪٥‬ہصغ‪٥‬ؿ‪٥‬لازایگض‪٥‬‬
‫اقول‪ :‬انچن ‪٥‬تسین ‪٥‬ہن ‪٥‬چیہ ‪٥‬سک ‪٥‬لاؿاقلئ ‪٥‬ؿزہن ‪٥‬اعہم ‪٥‬اامین ‪٥‬اعہم‪ ٥‬زاض ‪٥‬ںیم ‪٥‬دبل ‪٥‬یئ ‪٥‬وت ‪٥‬ہی ‪٥‬منق ‪٥‬متخ ‪٥‬وہایگ ‪٥‬وت ‪٥‬ببسم ‪٥‬ینعی ‪٥‬ویبی ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫شننت‬
‫ہک‪ ٥‬ی‪٥‬مرمشخ‪٥‬ؿلااچیق‪٥‬ؿبضغ‪٥‬ؿلااافتیق‪٥‬لادش‪٥‬نـالن‪٥‬نخس‪٥‬لکند‪ ٥،‬قلعتم‪٥‬طالط‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬یھب‪٥‬متخ‪٥‬وہیئ‪،‬‬
‫ؿزؿشی‪٥‬ہن‪٥‬دنیب‪٥‬اخبہن ‪٥‬اك ‪٥‬ہن‪٥‬زؿد ‪٥‬ؿاخبہن‪٥‬اك ‪٥‬زاہ‪٥‬ہن‪٥‬ددہ‪٥،‬اؿزادص‪ ٥‬اوقل‪(:‬ںیم‪٥‬اتہک‪٥‬وہن)‪٥‬ااسی‪٥‬ہرزگ‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬ہن‪٥‬یہ‪٥‬وکیئ‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬‬
‫حنن‬
‫وچف‪٥‬زدن‪ ٥‬ن‪٥‬دنک‪٥،‬انچن‪٥‬دنک‪٥،‬ؿزہن‪٥‬زن‪٥‬طالہق‪٥‬وشد‪٥‬ؿریغدٰكل‪ ٥‬اقلئ‪٥‬ےہ‪٥‬ؿزہن‪٥‬اعز‪٥‬ںیمسق‪٥‬وج‪٥‬ہصغ‪٥‬اؿز‪٥‬لازایگض‪٥،‬لااافتیق‪٥‬رپ‪٥‬ینبم‪٥‬‬
‫نم‬
‫ہرازان‪٥‬ھراز‪٥‬وسدنگ‪٥‬ھمہ‪ ٥‬ررد‪٥‬زؿال‪٥‬مشخ‪٥‬مرلاد‪٥‬زےتف‪٥‬ؿےب‪٥‬حتق‪ ٥‬وہیت‪٥‬ںیہ‪٥،‬ضنلا ‪٥‬ؽالن‪٥‬ےس‪٥‬لاف ‪٥‬ہن‪٥‬رکؿن‪٥‬اگ‪٥،‬ؽالن ‪٥‬یک‪٥‬لکش‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫ؿافکزہ‪٥‬ؿزلؿز‪٥‬چیہ‪٥‬زجا‪٥‬لالط‪٥‬دشے‪٥‬ؿاصلا‪٥‬اایتحح‪٥‬اایتحل‪٥‬مر‪٥‬ارث‪٥‬مر‪ ٥‬دوھکین‪٥‬اگ‪٥،‬ؽالن‪٥‬ےک‪٥‬رھگ‪٥‬ہن‪٥‬اجؿن‪٥‬اگ‪٥،‬ؽالن‪٥‬وک‪٥‬رھگ‪٥‬یک‪٥‬زاہ‪٥‬ہن‪٥‬دؿن اگ‪٥،‬‬
‫ہتدک ن‬
‫امندنے ‪٥‬ا لا ‪ ٥‬ل ‪ ٥‬ذہان ‪٥‬اقلئ ‪٥‬اںی ‪٥‬وقل ‪٥‬دینشہ‪٥ ،‬اہمئ ‪٥‬رکاز ‪٥‬دز‪ ٥‬ؽالن‪٥‬وک‪٥‬الك‪٥‬وس‪٥‬ڑھچی‪٥‬امزؿن‪٥‬اگ‪٥،‬ارگ‪٥‬ااسی‪٥‬رکؿن‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬وہاجےئ‪٥‬لا‪٥‬‬
‫اامین‪٥‬ذموکز‪٥‬وصبزاہتےئ‪٥‬وگ‪٥‬لا‪٥‬وگن‪٥‬ؿرفتاعیف‪٥‬وب‪٥‬وملقن‪٥‬ہب‪٥‬نؼیر‪ ٥‬ؿہ‪٥‬اجےئ‪٥،‬لا ‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬طالط‪٥‬وہاجےئ‪٥‬ؿریغہ‪٥،‬وتالزز‪٥‬ا ےئ‪٥‬اگ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ف‪٥‬زہعیف‪ ٥‬ہراز‪٥‬اہ‪٥‬ںیمسق‪٥‬ہصغ‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬مرلاد‪٥‬وہاجںیئ‪٥‬اؿز‪٥‬ریغب‪٥‬افکزہ‪٥‬‬ ‫ؿ‪٥‬ریمطق‪٥‬نخس‪٥‬ؾرومدہ‪٥‬ؿرہب‪٥‬ولہپےئ‪٥‬ا اہن‪٥‬ومح‪٥‬ومح‪٥‬نرؾنا ِ‬
‫ت‬
‫ؿوفح‪٥‬وفح‪٥‬احیقنتف‪٥‬دبہعی‪٥‬ومندہ‪٥‬افام‪٥‬ہ رگاہ‪٥‬چیہ‪٥‬اجہب‪٥‬چیہ‪٥‬اتکف‪٥‬لگقنہ‪ ٥‬اؿز‪٥‬ریغب‪٥‬احمك‪٥‬وہےئ‪٥‬متخ‪٥‬وہرک‪٥‬زہ‪٥‬اجںیئ‪٥،‬اؿز‪٥‬ان‪٥‬ومسقن‪٥‬رپ‪٥‬وکیئ‪٥‬‬
‫ادن ‪٥‬ہک ‪٥‬اںی ‪٥‬ہمہ ‪٥‬مرؿدامف ‪٥‬لااقبےئ ‪٥‬مشخ ‪٥‬هق ‪٥‬وچن ‪٥‬زاض ‪٥‬ا دم‪ ٥‬زجا‪٥‬الوگ‪٥‬ہن‪٥‬وہ‪٥‬اؿز‪٥‬ان‪٥‬ومسقن‪٥‬ےس‪٥‬اکٹھچزا‪٥‬احلص‪٥‬رکےن‪٥‬ےئلیک‪٥‬اصلا‪٥‬‬
‫یسک‪٥‬ہلیح‪٥‬یک‪٥‬رضؿزف‪٥‬شیپ‪٥‬ہن‪٥‬ا ےئ‪٥،‬اؿز‪٥‬ایسی‪٥‬ومسقن‪٥‬‬ ‫وسدنگ‪٥‬رپسی‬

‫‪ 18‬فتاوی قایض خاں کتاب االیمان فصل یف الخروج ونلکصـز‪٥‬ؤنھکل‪٣٠٥/۴٥‬‬

‫‪ 19‬الدرالمختار باب الیمنی یف الضرب الخ عبطم‪٥‬صدننایئ‪٥‬دیلہ‪٣٠٣/٠٥‬‬

‫‪Page 14 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫دش‪٥‬ؿ‪٥‬ہلمج‪٥‬اماکز‪٥‬رظنی‪٥‬لا‪٥‬ا ہکن‪٥‬ارگ‪ ٥‬وصے‪٥‬وسدنگ‪٥‬وخزد‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬لازلد‪ ٥‬اکوکیئ‪٥‬ارث‪٥‬ہن‪٥‬زےہ‪٥،‬ایکا ف‪٥‬ےن‪٥‬داین‪٥‬ںیم یھبک‪٥‬یسک‪٥‬ےس‪٥‬ہی‪٥‬لاف‪٥‬‬

‫نخس‪٥‬دنک‪٥‬زن ‪٥‬ہس‪٥‬طالہق‪٥‬هق ‪٥‬لازیم ‪٥‬وخادہ‪٥‬ہک‪٥‬لااؿنخس‪٥‬وگلد ‪٥‬ہچ‪ ٥‬ینس‪٥‬ےہ‪٥،‬احالہکن‪٥‬اہمئ‪٥‬رکاز‪٥‬ےن‪٥‬ان ‪٥‬ذموکزہ‪٥‬ومسقن‪٥‬یک‪٥‬لامك‪٥‬‬
‫لالدك ‪٥‬رکد ‪٥‬ہک‪٥‬طالط‪٥‬ظلغم‪٥‬ؿاعق‪٥‬وشند ‪٥‬اؿز ‪٥‬ا ‪٥‬ؾرومدہ‪٥‬ادن‪٥‬ہک‪٥‬زن‪ ٥‬وگلاوگن ‪٥‬ںیثحب ‪٥‬یک ‪٥‬ںیہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬فرح ‪٥‬فرح ‪٥‬یک ‪٥‬رفتاعیف ‪٥‬ایبن ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫زالك‪٥‬طالط‪٥‬لانئ‪٥‬ددہ‪٥‬ؿلگرازد ‪٥‬لا ‪٥‬از ‪٥‬دعف ‪٥‬مرا لد ‪٥‬لاز ‪٥‬لازلد ‪٥‬نخس‪ ٥‬ںیہ‪٥،‬اؿز ‪٥‬ان ‪٥‬ےک ‪٥‬قلعتم‪٥‬ہر ‪٥‬ولہپ‪٥‬ےس ‪٥‬دنلب ‪٥‬اقیقحتف ‪٥‬اؿز ‪٥‬بیجع‪٥‬‬
‫زادن ‪٥‬زجا ‪٥‬ؾرؿد ‪٥‬ا لد ‪٥‬ؿلحم ‪٥‬ایندب ‪٥‬ؿےب ‪٥‬ارث ‪٥‬زؿد ‪٥‬لاز ‪٥‬لازن ‪٥‬اکنح‪ ٥‬احیقنتف‪٥‬ےک ‪٥‬دزلا ‪٥‬اہبدےئ ‪٥‬ںیہ ‪٥‬نکیل‪٥‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬لاؿوجد‪٥‬انہـن ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫ضت‬
‫دنکؿلازلد‪٥‬ہمکالز‪٥‬امدند‪٥‬رگ‪٥‬طالط‪٥‬متقند‪٥‬ہک‪٥‬نیمی‪٥‬منکناز‪ ٥‬دل‪٥‬دش۔ یھبک‪٥‬یسک‪٥‬ہگج‪٥‬یسک‪٥‬اتکف ‪٥‬ںیم‪٥‬ہی‪٥‬لاف ‪٥‬ہن‪٥‬ؾرامیئ‪٥‬ہک‪٥‬ہی‪٥‬امتز‪٥‬‬
‫دز ‪٥‬رساہیج ‪٥‬لاز ‪٥‬دنہہی ‪٥‬ؾرومد ‪٥‬اذاحلف بثلث تطلیقات ان ال ںیمسق‪٥‬ہصغ‪٥‬لك ‪٥‬ںیہ ‪٥‬حق ‪٥‬ہصغ ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجےئ‪٥‬اؿز ‪٥‬زاضدنمی‪٥‬‬
‫یکلم فالنافالسبیلانیطلقھاواحدةبائنۃویدعھا وہاجےئ‪٥‬وت‪٥‬ںیمسق‪٥‬وخد ‪٥‬وخبد ‪٥‬متخ‪٥‬وہاجیت‪٥‬ںیہ‪٥،‬اؿزان ‪٥‬ےک‪٥‬امتز‪٥‬‬
‫حیت تنقیض عدتھا ثم یتکلم فالنا ثم یتزوجھا ‪ 20‬وغز ‪٥‬ؿوخض ‪٥‬رپ ‪٥‬ینبم ‪٥‬اماکز ‪٥‬ضحم ‪٥‬نکلّؼ ‪٥‬نب ‪٥‬رک ‪٥‬زہ ‪٥‬اجںیئ‪٥ ،‬ضنلا ‪٥‬ارگ‪٥‬‬
‫یسک‪٥‬ےن‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬زلد‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬رکؿن‪٥‬وت‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬نیت‪٥‬‬
‫امتہمہ‪٥‬نکلـاف ‪٥‬رچاهق ‪٥‬رچالگـنند ‪٥‬ہک‪٥‬وچن‪٥‬ا ن‪٥‬مشخ‪٥‬ز ت‪٥‬ؿلا م‪٥‬‬
‫طالںیق‪٥‬ںیہ‪٥،‬رھپ‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬اھکےن‪٥‬ؿاال‪٥‬زلد‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬رکلا‪٥‬اچاتہ‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫اصمتحل ‪٥‬دش ‪٥‬وسدنگ ‪٥‬وخد ‪٥‬لالط ‪٥‬تشگ‪،‬ؿانی ‪٥‬هق ‪٥‬یبن ‪٥‬اﷲ دیسلا‪٥‬‬
‫وت ‪٥‬ایک ‪٥‬ایک ‪٥‬اجےئ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬لاف ‪٥‬رکےن ‪٥‬رپ ‪٥‬ویبی ‪٥‬وکنیت ‪٥‬طالںیق ‪٥‬ڑپیت‪٥‬‬
‫اویف‪٥‬یلع‪٥‬منننا‪٥‬ؿہیلع‪٥‬اٰولصلہ‪٥‬ؿالسالز‪٥‬دز‪٥‬الاز‪٥‬لالزؿہج‪٥‬دقمہس‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ںیہ‪٥‬اؿز‪٥‬ایک‪٥‬روزف‪٥‬وہ‪٥‬ہک‪٥‬لاف‪٥‬رکےل‪٥‬اؿز‪٥‬نیت‪٥‬طالںیق‪٥‬ہن‪٥‬ڑپںی‪٥،‬‬ ‫ن‬
‫زہمح ‪٥‬تنب ‪٥‬ا ؾرامیئ ‪٥‬لا ‪٥‬اشیم ‪٥‬نب ‪٥‬ویفس ‪٥‬نب ‪٥‬وقعیف ‪٥‬نب ‪٥‬ا رٰظ ‪٥‬نب‪٥‬‬
‫وت‪٥‬اےسی‪٥‬صخش‪٥‬وکان‪٥‬اہقفء‪٥‬رکاز‪٥‬ےن‪٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬ہی‪٥‬صخش‪٥‬اینپ‪٥‬ویبی‪٥‬‬ ‫لن لت‬
‫امرامیہ‪٥‬ہیلع‪٥‬اٰولصلہ ‪٥‬ؿا س س‪٥‬نمردؿزی‪٥‬ؿتنحم‪٥‬لان ‪٥‬دیپا ‪٥‬رکدے‪٥‬‬
‫وک‪٥‬الك‪٥‬طالط‪٥‬لاہنئ‪٥‬دے‪٥‬دے‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬دعف‪٥‬وپزی‪٥‬وہےن‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ؿمراےئ ‪٥‬یبن ‪٥‬اﷲ ا ؿزدے ‪٥‬زؿزے ‪٥‬لان ‪٥‬نصناز ‪٥‬ے ‪٥‬ا ؿزد ‪٥‬یبن ‪٥‬اﷲ‬
‫دعب ‪٥‬زلد ‪٥‬ےس ‪٥‬لاف ‪٥‬رکے ‪٥‬وت ‪٥‬اف ‪٥‬اك ‪٥‬رپ ‪٥‬زجاینعی ‪٥‬طالط ‪٥‬ؿازد ‪٥‬وہ یگ‪٥‬‬
‫امگن‪٥‬مرد‪٥‬ابمد‪٥‬اامل‪ ٥‬وصے‪٥‬ایخبمك‪٥‬رگ ت‪٥‬مشخ‪٥‬رکد‬
‫نکیل‪٥‬اك‪٥‬ؿغك‪٥‬ویبی‪٥‬لاہنئ‪٥‬وہاجےن‪٥‬یک‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬طالط‪٥‬اک‪٥‬لحم‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫زےہ‪ ٥‬یگ‪٥،‬ویکہکن‪٥‬الك‪٥‬دہعف‪٥‬مسق‪٥‬وٹف ‪٥‬یکچ‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬متخ‪٥‬وہیکچ‪٥‬‬
‫ےہ۔رساہیج ‪٥‬رھپ ‪٥‬دنہہی ‪٥‬ںیم ؾراملا ‪٥‬ہک ‪٥‬حق ‪٥‬یسک ‪٥‬ےن ‪٥‬نیت‪٥‬‬
‫طالوقن‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬اھکرک‪٥‬اہک‪٥‬ںیم‪٥‬ؽالن‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬ہن‪٥‬رکؿن‪٥‬اگ‪٥،‬وت‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ےکےئل‪٥‬نیت‪٥‬طالوقن‪٥‬ےس‪٥‬ےنچب‪٥‬یک‪٥‬لیبس‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬ےلہپ‪٥‬‬

‫‪ 20‬فتاوی ہندیہ کتاب الحیل الفصل السا بع یف الطالق ونزاین‪٥‬بتک‪٥‬اخہن‪٥‬اشپؿز‪٣٤٢/٢٥‬‬

‫‪Page 15 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫وسدنگ ‪٥‬وخزد ‪٥‬دص ‪٥‬وچف ‪٥‬زدن ‪٥‬لاؿمشخ ‪٥‬ز ت ‪٥‬ؿلاؼالز ‪٥‬ایہٰل ‪٥‬مرا ِ‬
‫ف‪ ٥‬الك ‪٥‬لاہنئ ‪٥‬طالط ‪٥‬دے ‪٥‬دے ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك ‪٥‬یک ‪٥‬دعف ‪٥‬زگزاجےئ ‪٥‬وت ‪٥‬رھپ‪٥‬‬
‫اخوتن‪٥‬طاہر‪٥‬تشگ‪٥‬افام‪٥‬نیمی‪٥‬مراجامدن‪٥‬لا‪٥‬ا ہکن‪٥‬رضحف‪٥‬زعّف‪٥‬لج‪ ٥‬اك‪٥‬ؽالن ےس‪٥‬لاف ‪٥‬رکے‪٥‬اؿز ‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬دؿلازہ‪٥‬ویبی‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫اکنح‪٥‬رکےل‪٥،‬وت‪٥‬ان‪٥‬اہقفء‪٥‬ےن‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬نکلـاف‪٥‬ویکن‪٥‬ؾرامےئ‪٥‬‬ ‫خالہل‪٥‬زاہ‪٥‬خالض‪٥‬ازان‪٥‬میلعت‪٥‬ؾرومد‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫‪21‬دہتس ‪٥‬دبهق ‪٥‬ریگد‪ ٥‬اؿز‪٥‬ہی‪٥‬ویکن‪٥‬ہن‪٥‬ؾرامدلا‪٥‬ہک‪٥‬ہی‪٥‬ہصغ‪٥‬اؿز‪٥‬لازایگض‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬یھت‪٥‬وت‪٥‬ہصغ‪٥‬‬ ‫‪ ‬‬
‫ض‬
‫زن ‪٥‬زا ‪٥‬زن ‪٥‬ؿوسدنگ ‪ ٥‬سکن ‪٥‬دیپادش ‪٥‬ہک ‪٥‬مرؿال ‪٥‬احلم ‪٥‬ؿاافتنےئ‪ ٥‬ؿلازایگض ‪٥‬متخ ‪٥‬وہیئ ‪٥‬اؿز ‪٥‬اصمتحل ‪٥‬وہیئ ‪٥‬وت ‪٥‬مسق ‪٥‬وخد ‪٥‬وخبد ‪٥‬متخ‪٥‬‬
‫منق‪٥‬نیمی‪٥‬لالط‪٥‬وشند‪،٥‬اخرج ابن المنذرعن سعید بن وہیئ‪،‬دےئھکی ‪٥‬رضحف ‪٥‬دیسلا ‪٥‬اویف ‪٥‬ہیلع ‪٥‬ؿیلع ‪٥‬منننا ‪٥‬اٰولصلہ ‪٥‬ؿالسالز‪٥‬‬
‫المسیب ریض اﷲ تعایل عنہ انہ بلغہ ان ایوب علیہ اﷲ اعتیٰل ‪٥‬ےک ‪٥‬ایپزے ‪٥‬یبن ‪٥‬ںیہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ا زامشئ ‪٥‬ؿامنالء ‪٥‬ےک ‪٥‬دؿز ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫ٰ‬ ‫ّ‬
‫ا ف ‪٥‬یک‪٥‬لازیکہ‪٥‬ویبی‪٥‬نج‪٥‬اک‪٥‬لاز‪٥‬زہمح‪٥‬تنب‪٥‬ا ؾرامیئ‪٥،‬لا ‪٥‬اشیم‪٥‬تنب‪٥‬‬
‫ن‬ ‫الصلوة والسالم حلف لیضربن امرأتہ مائۃ یف ان‬ ‫ٰ‬
‫س‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ٰ‬ ‫ر‬
‫ویفس‪٥‬نب‪٥‬وقعیف ‪٥‬نب‪٥‬ا ظ‪٥‬نب‪٥‬ا رامیہ‪٥‬مہیلع‪٥‬اٰولصلہ ‪٥‬ؿا الز‪٥‬‬
‫جاءتہ یف زیادة عیل ماکانت تأیت بہ من الخبز الذی‬
‫اھت‪٥ ،‬ؿہ ‪٥‬ا ف ‪٥‬ےکےئل ‪٥‬تنحم ‪٥‬ؿصردؿزی ‪٥‬رکےک ‪٥‬وخزاك ‪٥‬صہ ّنا ‪٥‬ؾرامیت‪٥‬‬
‫کانت تعمل علیہ وخیش ان تکون قارفت من الخیانۃ‬
‫ںیھت‪٥ ،‬الك ‪٥‬دن ‪٥‬انہـن ‪٥‬ےن ‪٥‬رضحف ‪٥‬اویف ‪٥‬ہیلع ‪٥‬اٰولصلہ ‪٥‬ؿالسالز‪٥‬‬
‫فلما رحمہ اﷲ وکشف عنہ الضر علم براءة امرأتہ یک ‪٥‬خدضق ‪٥‬ںیم ‪٥‬زلادہ ‪٥‬اھکلا ‪٥‬شیپ ‪٥‬ایک ‪٥‬وت ‪٥‬رضحف ‪٥‬اویف ‪٥‬ہیلع ‪٥‬السالز‪٥‬‬
‫وک‪٥‬امگن ‪٥‬وہا ‪٥‬ہک‪٥‬مالد ‪٥‬ؿہ‪٥‬یسک‪٥‬اک‪٥‬امل‪٥‬ایخمك ‪٥‬ےک‪٥‬دزہعی‪٥‬احلص‪٥‬‬ ‫مما اتھمھابہفقالاﷲعزوجل"‬
‫رکالیئ‪٥‬ںیہ‪٥‬اك‪٥‬رپ‪٥‬ا ف‪٥‬وک‪٥‬ہصغ‪٥‬ا لا‪٥‬وت‪٥‬ا ف‪٥‬ےن‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬‬ ‫‪‬فاخذضغثامن‬ ‫‪ ‬‬
‫وک‪٥‬الك ‪٥‬وس‪٥‬ڑھچی‪٥‬امزؿن‪٥‬اگ‪٥ ،‬اك‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬اﷲ اعتیٰل ‪٥‬یک‪٥‬فرػ‪٥‬‬ ‫ثماموھومائۃعود‬
‫ےس ‪٥‬ویبی ‪٥‬یک ‪٥‬مراف ‪٥‬ولعمز ‪٥‬وہیئ ‪٥‬وت ‪٥‬ا ف ‪٥‬اک ‪٥‬ہصغ ‪٥‬متخ ‪٥‬وہا ‪٥‬رگم ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫لایق‪٥‬یھت‪٥‬ایس‪٥‬ےیل‪٥‬اﷲ اعتیل‪٥‬ےن‪٥‬ا ف‪٥‬وک‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬ےس‪٥‬خالیص‪٥‬یک‪٥‬‬
‫میلعت‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬وسڑھچوین‪٥‬اک‪٥‬ضتّھا ‪٥‬اہھت‪٥‬ںیم‪٥‬ےل‪٥‬رک‪٥‬الك‪٥‬دہعف‪٥‬‬
‫امزدںی ‪٥‬اؿز ‪٥‬مسق ‪٥‬ہن ‪٥‬وتزںی‪٥ ،‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬ؿاہعق ‪٥‬ےس ‪٥‬ولعمز ‪٥‬وہا ‪٥‬ہک ‪٥‬مسق ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫منق ‪٥‬اؿز ‪٥‬دایع ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجےن ‪٥‬ےک ‪٥‬لاؿوجدمسق ‪٥‬لایق ‪٥‬زیتہ ‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫اؿزاك‪٥‬ےک‪٥‬اخہمت‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬متخ‪٥‬ںیہن‬

‫‪ 21‬القرآن الکریم ‪۲۲/٣٣‬‬

‫‪Page 16 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫وہیت ‪(٥‬غرا ن ‪٥‬لاك ‪٥‬ںیم اك ‪٥‬ؿاہعق ‪٥‬وک ‪٥‬امازہ ‪٥‬ایبن ‪٥‬ؾراملا ‪٥‬ایگ) ‪٥‬انب ‪٥‬ذنمز ‪٥‬ےن‪٥‬‬ ‫تعایلاھ‪22‬۔‬
‫فضرتبہکما امرہ اﷲ ٰ‬
‫دیعس ‪٥‬نب ‪٥‬بّیسم ‪٥‬زیض ‪٥‬اﷲ اعتیٰل ‪٥‬ؾنہ ‪٥‬ےس ‪٥‬زؿامك ‪٥‬ایک ‪٥‬ہک ‪٥‬دیعس ‪٥‬نب ‪٥‬بّیسم‪٥‬‬
‫ؾرامےت‪٥‬ںیہ‪٥‬ہک‪٥‬ےھجم‪٥‬ہی‪٥‬زؿامك ‪٥‬یچنہپ‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬رضحف ‪٥‬اویف ‪٥‬ہیلع‪٥‬اٰولصلہ‪٥‬‬
‫ؿالسالز‪٥‬ےن‪٥‬اینپ‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬وس‪٥‬ڑھچی‪٥‬امزےن‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ویبی‪٥‬تنحم‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫زؿیٹ‪٥‬ایہم‪٥‬رکیت‪٥‬ںیھت‪٥‬الك‪٥‬زؿز‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬زادئ‪٥‬زؿیٹ‪٥‬ا ف‪٥‬یک‪٥‬خدضق‪٥‬ںیم‪٥‬شیپ‪٥‬‬
‫یک‪٥‬سج‪٥‬رپ‪٥‬ا ف‪٥‬وک‪٥‬حعرہ‪٥‬وسحمك‪٥‬وہاہک‪٥‬وہاتکس‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ہی‪٥‬زادئ‪٥‬وخزاك‪٥‬یسک‪٥‬‬
‫ےک‪٥‬امل‪٥‬ںیم‪٥‬ایخمك‪٥‬رکےک‪٥‬الیئ‪٥‬ںیہ‪،‬وت‪٥‬حق‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬یک‪٥‬فرػ‪٥‬ےس‪٥‬ا ف‪٥‬‬
‫رپ ‪٥‬اخض ‪٥‬زجمق ‪٥‬ےک ‪٥‬دزہعی ‪٥‬فیلکت ‪٥‬یک ‪٥‬دشف ‪٥‬متخ ‪٥‬وہیئ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ویبی ‪٥‬ےک ‪٥‬لازے‪٥‬‬
‫ںیم‪٥‬وج‪٥‬ا ف‪٥‬وک‪٥‬ہبش‪٥‬اھت‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬مراف‪٥‬ولعمز‪٥‬وہیئ‪٥‬وت‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ےن‪٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ا ف ‪٥‬الك ‪٥‬اھٹم ‪٥‬ےل ‪٥‬رک ‪٥‬اےنپ ‪٥‬اہھت ‪٥‬ےس ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬امزدںی ‪٥‬اؿز ‪٥‬مسق ‪٥‬ہن ‪٥‬وتزںی‪٥ ،‬وت‪٥‬‬
‫ا ف‪٥‬ےن‪٥‬ماوخن‪٥‬اک‪٥‬الك‪٥‬ضُتھا‪٥‬وج‪٥‬وس‪٥‬ڑھچوین‪٥‬اک‪٥‬ومجمہع‪٥‬اھت‪٥،‬ےل‪٥‬رک‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬‬
‫ےک‪ ٥‬مک‪٥‬ےک‪٥‬اطمقب‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬امزا‪٥‬اھ۔(ف)‬
‫اقول‪ :‬وھذا احسن ما سمعناہ یف الباب وعلیہ التعویل اوقل‪(:‬ںیم‪٥‬اتہک‪٥‬وہن‪٥‬ہک)‪٥‬ہی‪٥‬ؿاہعق‪٥‬اك‪٥‬ثحب‪٥‬ںیم‪٥‬رتہبنی‪٥‬دلیل‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫والاصغاء ایل مازاد الناس من تھویل وقال وقیل من وج‪ ٥‬م‪٥‬رپؿاحض‪٥‬وہیئ‪٥‬اؿز ‪٥‬ایس‪٥‬رپ‪٥‬اامتعد ‪٥‬وہلااچےئہ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك‪٥‬رپولوگن‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ایل سواء السبیل ؿدز‪ ٥‬زادئ‪٥‬لاوتن‪٥‬اؿز ‪٥‬ےب‪٥‬الص‪٥‬لیق‪٥‬ؿاقل‪٥‬رپ‪٥‬وت‪٥‬ہج‪٥‬ہن‪٥‬دی‪٥‬اجےئ‪٥،‬اؿز ‪٥‬اﷲ‬
‫دون اصل اصیل واﷲ الھادی ٰ‬
‫ؾ‬
‫اعتیٰل ‪٥‬یہ ‪٥‬دیسےھ ‪٥‬زاےتس ‪٥‬یک ‪٥‬زامنہیئ ‪ ٥‬راملا ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك ‪٥‬ہبش ‪٥‬ںیم ‪٥‬درک‪٥‬‬ ‫ن‬ ‫اسملئ‪٥‬ذموکزہ‪٥‬ؿہج‪٥‬ہن‪٥‬ا تسن‪٥‬ہکلب ‪٥‬ا اجن‪ ٥‬ؼنند ‪٥‬ؿسفن‪٥‬ایبن ‪٥‬هق‪٥‬‬
‫رکدہ ‪٥‬اسملئ ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ؿہ ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وج ‪٥‬ہبش ‪٥‬رکےن ‪٥‬ؿاولن ‪٥‬ےن ‪٥‬طاہر ‪٥‬یک‪٥ ،‬ہکلب‪٥‬‬
‫زریا ‪٥‬ہک‪٥‬لاادن ‪٥‬دیقم‪٥‬رکدہ‪٥‬ادنسپ‪٥‬وصخمض‪٥‬لادش‪٥‬مرامہن‪٥‬ؿالمك‪٥‬‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ؿاہن‪٥‬مسق‪٥‬یک‪ ٥‬ؼنند ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك‪٥‬اکایبن ‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ا ہـن‪٥‬ےن‪٥‬ؿاہن‪٥‬ادن‪٥‬‬
‫ا اہن‪٥‬رمادن ‪٥‬ؿعنم‪٥‬زاؿا ن‪٥‬تسین‪٥‬رگم‪٥‬زامن ‪٥‬ایقز‪٥‬دنی‪٥‬ؿ ‪٥‬افکلك‪٥‬‬
‫(ااجزف)‪٥‬ےک‪٥‬ماھت‪٥‬دیقم‪٥‬رکےک‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬وک‪٥‬ادن‪٥‬ؿ‪٥‬عنم‪٥‬یک‪٥‬ؿالمك‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ؿذہلا ‪٥‬ارگ‪٥‬ہک‪٥‬اطلسن ‪٥‬اریسے‪٥‬زاخلؼ‪٥‬ددنہ‪٥‬ہک‪٥‬ےب‪٥‬ادن ‪٥‬كلم‪٥‬‬
‫دمف ‪٥‬ےک‪٥‬ماھت‪٥‬وصخمض‪٥‬ایک‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬ؿالمك ‪٥‬یک‪٥‬ہی‪٥‬دمف ‪٥‬رصػ‪٥‬‬ ‫ملع‬
‫ل‬ ‫ل‬ ‫غ‬ ‫ااشین ‪٥‬مرؿن ‪٥‬رنؿد ‪٥‬ضتؾند ‪٥‬امدن ‪٥‬مرامن ‪٥‬اقبےئ ‪ ٥‬ننل ‪٥‬لاا ہکن ‪٥‬ارگ‪٥‬‬
‫رض ‪٥‬ؿافک ك ‪٥‬ےک‪٥‬زامہن‪ ٥‬ك‪٥‬ےہ‪٥،‬ایس‪٥‬ےئل‪٥‬ارگ‪٥‬وکیئ‪٥‬اطلسن ‪٥‬یسک‪٥‬‬
‫م‬ ‫ن‬
‫اؿزازعمؿل ‪٥‬دننک ‪٥‬لاز ‪ ٥‬سادنن ‪٥‬ؿاریس ‪٥‬ےب ‪٥‬ادن ‪٥‬اؿ ‪٥‬ریبؿن ‪٥‬زؿد ‪٥‬اح ك‪ ٥‬دیقی‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دے‪٥‬ہک‪٥‬وت‪٥‬ریمی‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬ریمے‪٥‬كلم‪٥‬ےس‪٥‬لاہر‪٥‬‬
‫ہن‪٥‬اجےئ‪٥‬اگ‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬اك‪٥‬اطلسن‪٥‬یک‪٥‬خکـضق‪٥‬یک‪٥‬اقب‬ ‫وشند‬

‫‪ 22‬درمنثور بحوالہ ا بن منذر تحت آیہ مذکورہ مکتبہ آیۃ اﷲ العظیم مق‪٥‬اریان‪٣٠٢/٥ ٥‬‬

‫‪Page 17 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ہ‬
‫ہک ‪٥‬نیمی ‪٥‬مرؿال ‪٥‬كلم ‪٥‬یہتنم ‪٥‬دش ‪٥‬ؿلاز ‪٥‬ہب ‪٥‬وعدك ‪٥‬لکنند ‪ ٥‬مرنان ‪٥‬ارگ‪ ٥‬ےک‪٥‬ماھت‪٥‬وہیت‪٥‬ےہ ‪٥‬یتح‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬اك‪٥‬اطلسن‪٥‬وک‪٥‬زعمؿل‪٥‬رکدںی ‪٥‬وت‪٥‬اف‪٥‬‬
‫وشہر‪٥‬زن‪٥‬لا‪٥‬ومیلٰ‪٥‬ؼالز‪٥‬لا‪٥‬ہش‪٥‬ےکی‪٥‬از‪٥‬زاعلا‪٥‬زا‪٥‬خلؼ‪٥‬ددہ‪٥‬لاوخدوسدنگ‪ ٥‬ارگ‪٥‬دیقی‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬كلم‪٥‬ےس‪٥‬لاہر‪٥‬خال‪٥‬اجےئ‪٥‬وت‪٥‬دیقی‪٥‬یک‪٥‬‬
‫وخزد ‪٥‬ہک‪٥‬ےب‪٥‬ادن ‪٥‬نم‪٥‬ریبؿن‪٥‬رنؿی‪٥‬ضتؾند ‪٥‬امدن‪٥‬مرامن ‪٥‬اقبےئ‪ ٥‬مسق ‪٥‬ہن ‪٥‬وٹےٹ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬ؿہ ‪٥‬مسق ‪٥‬اطلسن ‪٥‬ےک ‪٥‬زعمؿل ‪٥‬وہےن ‪٥‬رپ ‪٥‬متخ‪٥‬‬
‫زؿحتق‪٥‬ؿكلم كلم‪٥‬لاا ہکن‪٥‬ارگ‪٥‬زن‪٥‬زا‪٥‬خدا‪٥‬رکد‪٥‬لاز‪٥‬مرےن‪٥‬ا ؿزد‪٥‬لا‪ ٥‬وہیئ‪٥،‬اؿزدؿلازہ‪٥‬اطلسن ‪٥‬ےک‪٥‬احبل‪٥‬وہےن‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬احبل‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥،‬‬
‫ایس ‪٥‬فرح ‪٥‬ارگ‪٥‬اخؿدن‪٥‬وک ‪٥‬لاا اق ‪٥‬اےنپ ‪٥‬ؼالز‪٥‬وک ‪٥‬لا ‪٥‬لادماہ ‪٥‬اینپ ‪٥‬زتیع‪٥‬ںیم‪٥‬‬ ‫ؾ‬
‫ؼالز‪٥‬زا‪ ٥‬رؿحق‪٥‬لاز‪٥‬رخلد‪٥‬لا‪٥‬زعمؿل‪٥‬لاز‪٥‬وصنمف‪٥‬دش‪٥‬ؿدزںی‪٥‬كلم‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬یسک‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دے‪٥‬لا‪٥‬ؿہ‪٥‬وخد‪٥‬مسق‪٥‬اھکےئ‪٥‬ہک‪٥‬ریمی‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬‬
‫ؿكلم ‪٥‬احدف ‪٥‬زن ‪٥‬ؿؼالز‪٥‬ؿزتیع‪٥‬ےب‪٥‬ادن ‪٥‬ریبؿن ‪٥‬زؿدن‪٥‬حتق‪٥‬‬
‫لاہر ‪٥‬ہن‪٥‬اجےئ‪٥،‬وت‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬یھب‪٥‬اقبءِ‪٥‬زؿحتق‪٥،‬اقبءِ‪٥‬كلم‪٥،‬اقب ِء ‪٥‬شُلك‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫زؿےئ ‪٥‬متمالد ‪٥‬ہک ‪٥‬ؿالمك ‪٥‬ادن ‪٥‬ںیمہ ‪٥‬لااقبےئ ‪٥‬اکنح ‪٥‬ؿكلم ‪٥‬ؿكلم‪٥‬‬
‫ماھت‪٥‬دیقم‪٥‬وہ یگ‪٥،‬یتح‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬اکنح‪٥‬ےس‪٥‬اخزح‪٥‬رکدلا‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬‬
‫وبد ‪٥‬ؿدز ‪٥‬دحؿف ‪٥‬لازہ‪٥‬نیمی‪٥‬لازہ‪٥‬رکند ‪٥‬ؿذہلا ‪٥‬ارگ‪٥‬ےب‪٥‬نؼنند ‪٥‬وبددن‪٥‬‬
‫ےک‪٥‬دعب‪٥‬دؿلازہ‪٥‬اکنح‪٥‬ایک‪٥‬لا‪٥‬امكل‪٥‬ےن‪٥‬ؼالز‪٥‬وک‪٥‬ؾرؿحق‪٥‬رکدلا‪٥‬اؿز‪٥‬دؿلازہ‪٥‬‬
‫رخلدالا‪٥‬زعمؿل‪٥‬دشہ‪٥‬وک‪٥‬دؿلازہ‪٥‬احبل‪٥‬رکدلا‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬دؿرسی‪٥‬یئن‪٥‬زؿحتق‪٥،‬‬
‫رکزهق‪٥‬ؿذہلا‪٥‬ارگ‪٥‬زن‪٥‬زا‪٥‬وگلد‪٥‬ارگ ‪٥‬ےب‪٥‬ادن ‪٥‬وتزےن‪٥‬زا‪٥‬مرےن ‪٥‬یم‪٥‬‬
‫ریگز ‪٥‬ہقلطم ‪٥‬لادش ‪٥‬نیمی ‪٥‬ہقلطم ‪٥‬ریغ ‪٥‬دیقمہ ‪٥‬لادش ‪٥‬لا ‪٥‬ا ہکن ‪٥‬ارگ ‪٥‬زن ‪٥‬زا‪ ٥‬كلم‪٥ ،‬شُلك ‪٥‬ںیم‪٥ ،‬ویبی‪٥ ،‬ؼالز‪٥ ،‬زؾتّق ‪٥‬ریغب ‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےک ‪٥‬لاہر ‪٥‬ےلچ‪٥‬‬
‫م‬
‫اکنح‪ ٥‬رؿن‪٥‬رکدلا‪٥‬زےن‪٥‬ےب‪٥‬ادن‪٥‬اؿیٰل‪٥‬اکنبح‪٥‬ا ؿزد‪٥‬ہقلطم‪٥‬وشد‪٥‬زریا‪ ٥‬اجںیئ‪٥‬وت‪٥‬احمك‪٥‬ہن‪٥‬وہاگ‪٥،‬ویکہکن‪٥‬ان‪٥‬ولوگن‪٥‬وک‪٥‬ادن‪٥‬ؿااجزف‪٥‬یک‪٥‬ؿالمك‪٥‬‬
‫شنتف‬
‫ہک‪٥‬زن‪٥‬مرےن‪٥‬امكل‪٥‬ادن‪٥‬ؿعنم‪٥‬یم‪٥‬وشد‪٥‬سپ‪٥‬دلیل‪٥‬نؼنند‪ ٥‬ی‪٥‬دش‪ ٥‬اك‪٥‬ؿغك‪٥‬یک‪٥‬وموجدہ‪٥‬ؿالمك‪٥‬لك‪٥‬یھت‪٥‬اؿز‪٥‬دعب‪٥‬ںیم‪٥‬دؿلازہ‪٥‬یئن‪٥‬ؿالمك‪٥‬‬
‫شن‬
‫ؿادن‪٥‬ؿعنم‪٥‬یم‪٥‬وشد‪٥‬سپ‪٥‬دلیل‪٥‬نؼنند‪ ٥‬تفی‪٥‬دش‪٥‬ؿاد‪٥‬ن‪٥‬مر‪٥‬ادن‪٥‬وغلی‪ ٥‬احلص‪٥‬وہےن‪٥‬رپ‪٥‬دؿلازہ‪٥‬مسق‪٥‬احبل‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥،‬ذہلا‪٥‬ارگ‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬لاہر‪٥‬اجےن‪٥‬‬
‫ومحمل ‪٥‬تشگ ‪٥‬ہن ‪٥‬ادن ‪٥‬رشیع ‪٥‬ؿادن ‪٥‬وغلی ‪٥‬ضؾتصر ‪٥‬مر ‪٥‬اقبےئ ‪٥‬زؿحتق‪ ٥‬ےس ‪٥‬زؿےنک ‪٥‬ےکےئل ‪٥‬ویبی ‪٥‬وک ‪٥‬مسق ‪٥‬دی ‪٥‬لا ‪٥‬وخد ‪٥‬مسق ‪٥‬اھکیئ ‪٥‬سج ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫تسین‪٥‬ا زے‪٥‬ا ن‪٥‬زؿز‪٥‬ہک‪٥‬ا ن‪٥‬زن‪٥‬ریمد‪٥‬نیمی‪٥‬یہتنم‪٥‬وشد‪٥‬ہک‪٥‬احال‪٥‬اؿ‪ ٥‬ااجزف‪٥‬یک‪٥‬دیق‪٥‬اک‪٥‬درکںیہن‪٥‬ےہ‪٥،‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬ارگ‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬اہک‪٥‬ہک‪٥‬ںیم ریتی‪٥‬‬
‫زا ‪٥‬صالحتق ‪٥‬ادن ‪٥‬امندن‪،‬دزدزاتخمز ‪٥‬دعب ‪٥‬ابعزف ‪٥‬ذموکزہ ‪٥‬ؾرومدلو ااجزف ‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬دؿرسی‪٥‬وعزف ‪٥‬ےس‪٥‬اکنح ‪٥‬رکؿن‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬طالط‪٥‬‬
‫ن‬
‫وہ یگ‪٥‬وتہی‪٥‬مسق‪٥‬قلطم‪٥‬اؿز‪٥‬ریغب‪٥‬دیق‪٥‬وہ یگ‪٥،‬یتح‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪ ٥‬ہلی‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬اکنح‪٥‬‬
‫قال لھا ان خرجت من ھذہ الدار اال باذین فانت طالق‬
‫ےس‪٥‬اخزح ‪٥‬یھب‪٥‬رکدے‪٥‬مك ‪٥‬یھب‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬دؿرسی‪٥‬‬
‫ثلثافطلقھابائنافخرجت‬
‫وعزف ‪٥‬ےس ‪٥‬اکنح ‪٥‬رکےن ‪٥‬رپ ‪٥‬دؿرسی‪٥‬وک ‪٥‬طالط‪٥‬وہاجیگیئ ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ویبی‪٥‬‬
‫دؿرسی‪٥‬وعزف‪٥‬ےس‪٥‬اکنح‪٥‬وکزؿےنک‪٥‬اؿز‪٥‬ااجزف‪٥‬دےنی‪٥‬یک‪٥‬امكل‪٥‬ںیہن‪٥‬‬
‫نب‪٥‬یتکس‪٥،‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬اك‪٥‬روزف‪٥‬ںیم‪٥‬ااجزف‪٥‬اک‪٥‬درک‪٥‬وہےن‪٥‬ےک‪٥‬لاؿوجد‪٥‬‬
‫ؿہ‪٥‬دیق‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‬

‫‪Page 18 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫بغری اذنہ الیحنث الن یمینہ تقیدت بحال تمام اؿز ‪٥‬ہی‪٥‬ویبی‪٥‬یک‪٥‬ااجزف ‪٥‬وغلی‪٥‬ینعم‪٥‬ںیم‪٥‬وہ یگ‪٥‬رشیع‪٥‬ینعم‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫والیۃ المنع عن الخروج ووالیۃ المنع تزول ااجزف‪٥‬رماد‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥،‬اؿز‪٥‬وغلی‪٥‬ااجزف‪٥‬اقبےئ‪٥‬اکنح‪٥‬رپ‪٥‬وموقػ‪٥‬‬
‫ن‬
‫بالطالق البائن وھو کالسلطان اذاحلف رجال ان ال ہن ‪٥‬وہ یگ ‪٥‬اؿز ‪٥‬اکنح ‪٥‬متخ ‪٥‬وہےن ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪٥‬یھب ‪ ٥‬ہلی ‪٥‬ویبی ‪٥‬یک ‪٥‬ااجزف‪٥‬‬
‫رضؿزی‪٥‬وہ یگ‪٥،‬اہن‪٥‬سج‪٥‬زؿز ‪٥‬ؿہ‪٥‬وفف ‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬متخ‪٥‬‬
‫یخرج من البلدة اال باذنہ فعزل السلطان ثم خرج‬
‫ت‬‫ح‬ ‫ص‬
‫وہاجےئ‪ ٥‬یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬اف‪٥‬ااجزف‪٥‬دےنی‪٥‬یک‪ ٥‬ال ق‪٥‬ہن‪٥‬زیہ‪٥‬وت‪٥‬اف‪٥‬‬
‫الحالف الیحنث (ومعہ عـــــــہ مسئلۃ الکفیل المذکورة‬
‫مسق‪٥‬وپزی‪٥‬وہےن‪٥‬اک‪٥‬اامتحل‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےس‪٥‬رشمؿط‪٥‬‬
‫ثم قال) ولوان الحالف تزوج المرأة بعد ماابانھا‬
‫مسق‪٥‬یھب‪٥‬متخ‪٥‬وہاجیگیئ۔دزاتخمز ‪٥‬ںیم‪٥‬ذموکزہ‪٥‬ابعزف ‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬‬
‫فخرجت بغریاذنہال ق الن الیمنی بطلت باالبانۃ ؾراملا ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬اخؿدن ‪٥‬ےن ‪٥‬ویبی ‪٥‬وک ‪٥‬اہک ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬وت ‪٥‬ریمی ‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫تطل‬

‫فالتعود بعد ٰذلک‪،‬وذکر یف اسری اھل الحرب اذا ریغب‪٥‬لاہر‪٥‬یلکن ‪٥‬وت‪٥‬ےھجت ‪٥‬نیت‪٥‬طالط‪٥‬وہن ‪ ٥‬یگ ‪،٥‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب‪٥‬اخؿدن ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫حلفوا السری ان الیخرج االباذن ملکھم فعزل اك‪٥‬وک‪٥‬طالط‪٥‬لاہنئ‪٥‬دے‪٥‬دی‪٥‬اؿز‪٥‬ؿہ‪٥‬اخؿدن‪٥‬یک‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬لاہر‪٥‬‬
‫الملك ثم عاد ملك فخرج االسری بغریاذنہ ال یحنث لکن ‪٥‬یئ ‪٥‬وت ‪٥‬مسق ‪٥‬ہن ‪٥‬وٹےٹ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬لاہنئ ‪٥‬طالط ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےس ‪٥‬اف‪٥‬‬
‫وکذا لو قال الرجل لعبدہ ان خرجت بغری اذین فانت اخؿدن‪٥‬وک‪٥‬ااجزف ‪٥‬اک‪٥‬اایتخز ‪٥‬متخ‪٥‬وہایگ ‪٥‬ہکبج‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬لاہر ‪٥‬نکلتے‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬عنم‪٥‬رکےن‪٥‬یک‪٥‬ؿالمك‪٥‬اؿز‪٥‬اایتخز‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬یھت‪٥‬اؿز‪٥‬ہی‪٥‬اایتخز‪٥‬‬ ‫حرفباعہثم اشرتاہفخرجبغری اذنہالیعتق‬
‫اکنح ‪٥‬ےک ‪٥‬لایق ‪٥‬زےنہ ‪٥‬لك ‪٥‬اھت ‪٥‬وج ‪٥‬اکنح ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجےن ‪٥‬رپ ‪٥‬متخ‪٥‬‬
‫وہایگ________اسیج‪٥‬ہک‪٥‬یسک‪٥‬رمکحان‪٥‬ےن‪٥‬یسک‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬وت‪٥‬‬
‫ریمی‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬رہش‪٥‬ےس‪٥‬لاہر‪٥‬ہن‪٥‬اجےئ‪٥‬اگ‪٥،‬اف‪٥‬ارگ‪٥‬ؿہ‪٥‬صخش‪٥‬‬
‫رمکحان‪٥‬ےک‪٥‬زعمؿل‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬رہش‪٥‬ےس‪٥‬لاہر‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬ااجزف‬

‫عــــہ‪ :‬وسمدہ‪٥‬ںیم‪٥‬ایبض‪٥‬ےہ۔‬

‫‪Page 19 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫دز ‪٥‬نییبت ‪٥‬الرؼاقئ ‪٥‬ؿ ‪٥‬حتف ‪٥‬ادقلری ‪٥‬هق وھذا لفظ الفتح یتقید ےک‪٥‬ریغب‪٥‬لکن‪٥‬اجےئ‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬ہن‪٥‬وٹےٹ‪ ٥‬یگ(اك‪٥‬ےک‪٥‬ماھت‪٥‬انہـن‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫بحال قیام الدین والکفالۃ الن االذن انما یصح افکلك ‪٥‬ذموکزہ ‪٥‬اک ‪٥‬ہلئسم ‪٥‬یھب ‪٥‬ایبن ‪٥‬ایک ‪٥‬اؿز ‪٥‬رھپ ‪٥‬ؾراملا) ‪٥‬ارگ ‪٥‬ذموکزہ‪٥‬‬
‫ممن لہ والیۃ المنع وکذا االتخرج امرأتہ اال باذنہ مسق ‪٥‬ااھٹےن ‪٥‬ؿاےل ‪٥‬اخؿدن ‪٥‬ےن ‪٥‬ذموکزہ ‪٥‬لاہنئ ‪٥‬ویبی ‪٥‬ےس ‪٥‬دؿلازہ‪٥‬‬
‫اکنح‪٥‬ایک‪٥‬وت‪٥‬اف‪٥‬ارگ‪٥‬ویبی‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬لاہر‪٥‬اجےئ‪٥‬وت‪٥‬اف‪٥‬‬
‫بقیام الزوجیۃ بخالف ما لو حلف ال تخرج امرأتہ‬
‫خل‬
‫الط ‪٥‬ہن ‪٥‬وہ یگ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬ؿہ ‪ ٥‬ؼ ‪٥‬ویبی ‪٥‬لاہنئ ‪٥‬وہاجےن ‪٥‬رپ ‪٥‬لالط‪٥‬‬ ‫ط‬
‫من الدارفانہ الیتقید بہ‪ ،‬اذلم یذکر االذن فال‬
‫وہایگ‪٥‬اؿز‪٥‬دؿلازہ‪٥‬اکنح‪٥‬ےس‪٥‬ؿہ‪٥‬خلؼ‪٥‬احبل‪٥‬ہن‪٥‬وہاگ‪٥،‬دزاتخمز‪٥‬ےن‪٥‬ا ِ‬
‫لہ‪٥‬‬
‫موجب لتقییدہ بزمان الوالیۃ یف االذن و کذا الحال‬
‫رحف ‪٥‬ےک ‪٥‬دیقی ‪٥‬ےک ‪٥‬قلعتم ‪٥‬درک ‪٥‬ایک ‪٥‬ہک ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬دیق ‪٥‬رکےت ‪٥‬وہےئ‪٥‬‬
‫ع‬ ‫ع‬
‫یف حلفہ یل العبد مطلقا ومقیدا و یل ھذالوقال انہـن‪٥‬ےن‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬وتاحمک‪٥‬یک‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬لاہر‪٥‬ہن‪٥‬اجےئ‪٥‬‬
‫المرأتہ کل امرأة اتزوجھا بغری اذنك طالق فطلق اگ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬احمک‪٥‬ےک‪٥‬زعمؿل‪٥‬وہےن‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬دؿلازہ‪٥‬احبل‪٥‬وہےن‪٥‬رپ‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫امرأتہ طالقا بائنا او ثلثا ثم تزوج بغری اذنھا طلقت دیقی ‪٥‬اك ‪٥‬احمک ‪٥‬یک ‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغب ‪٥‬لاہر ‪٥‬نکالوت ‪٥‬احمك ‪٥‬ہن ‪٥‬وہاگ ‪٥‬ینعی‪٥‬‬
‫النہ لم تتقید ببقاء النکاح النھا انما تقیدبہ مسق‪٥‬ہن‪٥‬وٹےٹ‪ ٥‬یگ‪٥،‬اؿز‪٥‬وییہن‪٥‬ارگ‪٥‬امكل‪٥‬ےن‪٥‬اےنپ‪٥‬ؼالز‪٥‬وک‪٥‬اہک‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬‬
‫لوکانت المرأة تستفید والیۃ االذن والمنع بعقد وت‪٥‬ریمی‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬لاہر‪٥‬ےلکن‪٥‬وت‪٥‬وت‪٥‬ا زاد‪٥‬ےہ‪٥،‬اف‪٥‬امكل‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫النکاح‪،23١‬دز‪٥‬دہاہی‪٥‬ؿحتف‪٥‬ؾرامدنی لوقالان کلمت فالنا االان اك‪٥‬ؼالز‪٥‬وک‪٥‬ؾرؿحق ‪٥‬رکدلا ‪٥‬اؿز ‪٥‬رھپ‪٥‬دؿلازہ‪٥‬رخلدا ‪٥‬وت‪٥‬وت‪٥‬اف ‪٥‬ؼالز‪٥‬‬
‫امكل‪٥‬یک‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬لاہر‪٥‬نکال‪٥‬وت‪٥‬ا زاد‪٥‬ہن‪٥‬وہاگ۔نییبت‪٥‬الرؼاقئ‪٥‬‬
‫یقدم فالن او یاذن فالن ومات فالن سقط الیمنی‬
‫اؿز ‪٥‬حتف‪٥‬ادقلری ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ‪٥،‬ہی‪٥‬ابعزف ‪٥‬حتف ‪٥‬ادقلری‪٥‬یک‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫الن الممنو ع منہ کالم ینتیھ المنع منہ باالذن‬
‫م‬ ‫ل‬
‫رض ‪٥‬اؿز ‪٥‬افک ك ‪٥‬یک‪٥‬اقبء‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬وہ یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ااجزف ‪ ٥‬ك‪٥‬‬ ‫غ‬
‫والقدوم‬
‫وصتمز ‪٥‬وہیتکس‪٥‬ہکبج‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬زؿےنک‪٥‬یک‪٥‬ؿالمك ‪٥‬احلص‪٥‬وہ‪٥‬اؿز ‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫ؿالمك ‪٥‬غرض ‪٥‬اؿز ‪٥‬افکلك ‪٥‬لك ‪٥‬وہیت ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬وییہن ‪٥‬اخؿدن ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫ویبی‪٥‬ےس‪٥‬اہک‪٥‬ہک‪٥‬وت‪٥‬ریمی‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬ہن‪٥‬ےلکن‪ ٥‬یگ‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬اك‪٥‬‬
‫زؿحتق ‪٥‬ےک ‪٥‬ؿوجد ‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬وہ یگ‪٥ ،‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬مرخالػ‪٥‬ارگ ‪٥‬اخؿدن‪٥‬‬
‫وین‪٥‬ےہک‪٥‬ہک‪٥‬ریمی‪٥‬ویبی‪٥‬رھگ‪٥‬ےس‪٥‬لاہر‪٥‬ہن‪٥‬ےلکن‪ ٥‬یگ‪٥،‬‬

‫‪ 23‬فتح القدیر کتاب االیمان مسائل متفرقہ ونزہی‪٥‬زوضہی‪٥‬رھکس‪۲٢٣/۲٥‬‬

‫‪Page 20 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ولم یبق االذن والقدوم بعد الموت متصور الوجود وتاك ‪٥‬مسق ‪٥‬ںیم ‪٥‬ااجزف ‪٥‬اک ‪٥‬درک ‪٥‬ہن ‪٥‬وہےن ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےس ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬زؿحتق ‪٥‬یک ‪٥‬اقبء‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬ضؾ ّند‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬زؿحتق‪٥‬یک‪٥‬رضؿزف‪٥‬ااجزف‪٥‬یک‪٥‬ؿالمك‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬‬
‫تصورة شرط بقاء الموقتۃ عند ایب حنیفۃ‬
‫وبقاء ّ‬
‫یھت‪،‬اؿز‪٥‬وین‪٥‬یہ‪٥‬ؼالز‪٥‬ےک‪٥‬لازے‪٥‬ںیم ااجزف‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬مسق‪٥‬اؿز‪٥‬ریغ‪٥‬دیقم‪٥‬‬
‫ومحمد وھذہ الیمنی موقتۃ بوقت االذن والقدوم مسق‪٥‬اک‪٥‬احل‪٥‬ےہ‪٥،‬ایس ‪٥‬اقدعہ‪٥‬یک‪٥‬انبء ‪٥‬رپ‪٥ ،‬ارگ ‪٥‬یسک ‪٥‬ےن‪٥‬اینپ ‪٥‬ویبی ‪٥‬وکاہک‪٥‬ہک ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫اذبھما یتمکن من الرب اذیتمکن من الکالم بالحنث سج‪٥‬وعزف‪٥‬ےس‪٥‬ریتی‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬اکنح‪٥‬رکؿن‪٥‬وتاك‪٥‬وعزف‪٥‬وکطالط‪٥‬‬
‫وہ یگ‪٥ ،‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪٥‬اك ‪٥‬ےن ‪٥‬اینپ ‪٥‬ویبی ‪٥‬وکلاہنئ ‪٥‬لا ‪٥‬ضغلطہ ‪٥‬طالط ‪٥‬دے ‪٥‬دی ‪٥‬رھپ‪٥‬‬
‫ن‬ ‫فیسقط بسقوط تصور الرباھ ‪24‬ملخصا مخلوطا قال‬
‫ہل‬
‫یسک ‪٥‬وعزف ‪٥‬ےس ‪ ٥‬ی ‪٥‬ہقلطم ‪٥‬ویبی ‪٥‬یک ‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغب ‪٥‬اکنح ‪٥‬ایک ‪٥‬وتاك‪٥‬‬
‫وعزف ‪٥‬وکطالط ‪٥‬وہاجےئ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬اقبےئ ‪٥‬زؿحتق ‪٥‬رپ ‪٥‬وموقػ ‪٥‬ہن ‪٥‬وہ ‪ ٥‬یگ‪٥‬‬
‫یف الفتح فان قیل النسلم عدم تصور الرب بموتہ‬
‫وتعایل قادر عیل اعادة فالن فیمکن ان ویکہکن‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬اکنح‪٥‬ےس‪٥‬زؿےنک‪٥‬لا ‪٥‬ااجزف ‪٥‬دےنی‪٥‬یک‪٥‬ؿالمك ‪٥‬ںیہن‪٥‬وہ‪٥‬یت‪٥‬‬ ‫ٰ‬ ‫النہ سب ٰحنہ‬
‫ك ‪٥‬ااجزف ‪٥‬رضؿزی ‪٥‬ہن ‪٥‬یھت۔‪٥‬‬ ‫(ذہلا ‪٥‬مسق ‪٥‬ںیم ذموکز ‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےکےئل ‪٥‬ؿالم ِ‬ ‫یقدم ویاذن فالجواب ان الحیاة المعادة غری الحیاة‬
‫ذہلا ‪٥‬اکنح‪٥‬متخ‪٥‬وہےن‪٥‬ےس‪٥‬ااجزف ‪٥‬یک‪٥‬رشط‪٥‬متخ‪٥‬وہ یگ)دہاہی‪٥‬اؿز ‪٥‬حتف‪٥‬ادقلری‪٥‬‬
‫المحلوف عیل اذنہ فیھا وقدومہ ویھ الحیاة القائمۃ‬
‫ںیم ؾرامےت‪٥‬ںیہ‪٥،‬ارگ‪٥‬یسک‪٥‬ےن‪٥‬اہک‪٥‬ارگ‪٥‬ؽالن‪٥‬ےس‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬ااجزف‪٥‬لا‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬‬
‫حالۃ الحلف الن تلك عرض تالیش الیمکن اعادتھا ا دم‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬لاف‪٥‬رکؿن‪٥‬وتہی‪٥‬وہاجےئ‪٥،‬اك‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ؿہ‪٥‬ؽالن‪٥‬وفف‪٥‬وہاجےئ‪٥‬‬
‫بعینھا وان اعیدت الروح فان الحیاة غریالروح وتمسق‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ ‪٥‬ویکہکن‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬کالز ‪٥‬یک‪٥‬صماتعن‪٥‬اک‪٥‬ااتتخز ‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ااجزف‪٥‬لا‪٥‬ا دم‪٥‬رپ‪٥‬وموقػ‪٥‬اھت‪٥‬ہکبج‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬ومف‪٥‬ےس‪٥‬ااجزف‪٥‬اؿز‪٥‬ا دم‪٥‬اک‪٥‬وصتز‪٥‬‬
‫النہ امرالزمللروحفیمالہروح ‪25‬اھ۔‬
‫متخ‪٥‬وہایگ‪٥،‬ویکہکن‪٥‬حق‪٥‬مسق‪٥‬یسک‪٥‬زیچ‪٥‬ےس‪٥‬رشمؿط‪٥‬وہوتاك‪٥‬رشط‪٥‬اک‪٥‬وصتمز‪٥‬وہلا‪٥‬‬
‫ج‬
‫اك‪٥‬مسق‪٥‬یک‪٥‬اقبء‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬اامز‪٥‬اوبہفینح‪٥‬اؿز ‪٥‬اامز‪٥‬دمحم‪٥‬ز مہما ‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫مردلك ‪٥‬رضؿزی‪٥‬ےہ ‪٥‬وچہکن‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬اك‪٥‬ؽالن ‪٥‬یک‪٥‬ااجزف‪٥‬لا‪٥‬ا دم‪٥‬ےس‪٥‬رشمؿط‪٥‬‬
‫ےہ‪٥‬وتاك‪٥‬رشط‪٥‬ےک‪٥‬ؿوجد‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬وپزی‪٥‬وہےکس‪ ٥‬یگ‪٥‬وتحق‪٥‬رشط‪٥‬ےک‪٥‬ؿوجد‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ریغب‪٥‬کالز‪٥‬رکےن‪٥‬رپ‪٥‬احمك‪٥‬وہےن‪٥‬اک‪٥‬اامتحل‪٥‬متخ‪٥‬وہایگ‪٥‬وتمسق‪٥‬وپزا‪٥‬وہےن‪٥‬اکاامتحل‪٥‬‬
‫یھب ‪٥‬متخ ‪٥‬وہایگ ‪٥‬ذہلا ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬لالط ‪٥‬وہاجےئ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬اھ ‪٥‬شلرضا‪،‬حتف ‪٥‬ادقلری ‪٥‬ںیم ‪٥‬صرلد‪٥‬‬
‫ؾراملا ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬وکیئ ‪٥‬ہی ‪٥‬ارتعاض ‪٥‬رکے ‪٥‬ہک ‪٥‬اك ‪٥‬ؽالن ‪٥‬یک ‪٥‬ومف ‪٥‬ےس ‪٥‬رشط ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ؿوجد‪٥‬اک‪٥‬اامتحل‪٥‬متخ‪٥‬وہاجلا‪٥‬لااقل ِل‪٥‬میلست‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬اقدز‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫ہک‪٥‬اك‪٥‬وکدؿلازہ‪٥‬زدنہ‪٥‬رکدے‪٥‬اؿز‪٥‬ؿہ‪٥‬زدنہ‪٥‬‬

‫‪ 24‬فتح القدیر کتاب االیمان باب الیمنی یف الکالم ونزہی‪٥‬زوضہی‪٥‬رھکس‪۴۲/۲٥‬۔‪۲۴۴‬‬

‫‪ 25‬فتح القدیر کتاب االیمان باب الیمنی یف الکالم ونزہی‪٥‬زوضہی‪٥‬رھکس‪۲۴۲/۲٥‬‬

‫‪Page 21 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ورأیتین کتبت علیہ مانصہ اقول فیہ ان الحیاة وہرک‪٥‬ااجزف‪٥‬دے‪٥‬لا‪٥‬ا اجےئ‪،‬وتاك‪٥‬ارتعاض‪٥‬اک‪٥‬وجاف‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬دؿلازہ‪٥‬زدنہ‪٥‬‬

‫وہےن‪٥‬یک‪٥‬ایحف‪٥‬اك‪٥‬ایحف‪٥‬اک‪٥‬ریغ‪٥‬ےہ‪٥‬سج‪٥‬ایحف‪٥‬ےس‪٥‬ااجزف‪٥‬لا‪٥‬ا دم‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫عرض التبیق زماننی فالحیاة الیت بعد الحلف غری‬
‫اھکیئ‪٥‬یھت‪٥‬اؿز‪٥‬مسق‪٥‬ؿایل‪٥‬ہی‪٥‬ایحف‪٥‬ؿہ‪٥‬ےہ‪٥‬وجمسق‪٥‬ےک‪٥‬ؿغك‪٥‬یھت‪٥،‬ویکہکن‪٥‬ایحف‪٥‬‬
‫ع‬
‫الیت کانت عند الحلف والجواب ان مبین االیمان یل الك ‪٥‬ااسی ‪٥‬اعزہض ‪٥‬ےہ ‪٥‬سج ‪٥‬وکہنیعب ‪٥‬ؿاسپ ‪٥‬اللا ‪٥‬نکمم ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ارگہچ ‪٥‬زؿح ‪٥‬ؿاسپ‪٥‬‬
‫العرف واھل العرف یعدونھا واحدة مستمرتة وہاجےئ‪٥‬ہک‪٥‬زؿح‪٥‬اؿز‪٥‬ایحف‪٥‬ا سپ‪٥‬ںیم الك‪٥‬دؿرسے‪٥‬ےک‪٥‬اغمری‪٥‬ںیہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬‬
‫ایحف‪٥،‬زؿح‪٥‬ؿایل‪٥‬زیچ‪٥‬یک‪٥‬زؿح‪٥‬اک‪٥‬الزز‪٥‬ےہ‪٥‬ہن‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬زؿح‪٥‬ےہ‪٥‬اھ(ف)‬
‫والمعادةغریھا۔‬
‫اؿز‪٥‬ےھجم‪٥‬لاد‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬ےن‪٥‬اك‪٥‬رپ‪٥‬ہی‪٥‬احہیش‪٥‬اھکل‪٥‬سج‪٥‬یک‪٥‬ابعزف‪٥‬وین‬
‫ےہ ‪٥‬اوقل‪(:‬ںیم ‪٥‬اتہک ‪٥‬وہن)اك ‪٥‬کالز ‪٥‬ںیم ‪٥‬ثحب ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ایحف ‪٥‬حق‪٥‬‬
‫رعض ‪٥‬ےہ‪٥‬وتؿہ‪٥‬دؿزامونن‪٥‬ںیم لایق‪٥‬ںیہن‪٥‬زہ‪٥‬یتکس‪٥‬وتاك‪٥‬ےس‪٥‬الزز‪٥‬‬
‫ا اگیئ ‪٥‬ہک ‪٥‬خلؼ ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪٥‬ؿایل ‪٥‬ایحف ‪٥‬یھب ‪٥‬خلؼ ‪٥‬ےک ‪٥‬ؿغك ‪٥‬ؿایل ‪٥‬ایحف ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫ریغ‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬وجاف‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ومسقن‪٥‬یک‪٥‬اینبد‪٥‬رعػ‪٥‬رپ‪٥‬وہیت‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫رعػ‪٥‬ؿاےل‪٥‬ولگ ‪٥‬فلتخم‪٥‬اؿاقف ‪٥‬یک‪٥‬ایحف‪٥‬وک‪٥‬الك‪٥‬یہ‪٥‬اجزہی ‪٥‬ایحف‪٥‬‬
‫ن‬
‫غراز ‪٥‬دےتی‪٥‬ںیہ‪٥‬نکیل‪٥‬ومف ‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ؿایل‪٥‬ایحف ‪٥‬وک‪ ٥‬ہلی‪٥‬ایحف ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫اغمری‪٥‬غراز‪٥‬دےتی‪٥‬ںیہ۔‬
‫لک ئ‬
‫اقول‪ :‬ن لقا ل ان یقول النظر یف الحلف ایل تلك اوقل(ںیم ‪٥‬اتہکوہن) ‪٥‬نکیل ‪٥‬اہین ‪٥‬ارتعاض ‪٥‬وہاتکس ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬مسق ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫الحیاة خصوصھا بل ایل تسلیم زمانہ یف ھذااالمر اخض ‪٥‬اك ‪٥‬زدن یگ ‪٥‬وک ‪٥‬شیپ ‪٥‬رظن ‪٥‬ںیہن ‪٥‬زاھک ‪٥‬اجلا ‪٥‬ہکلب ‪٥‬اہین ‪٥‬ہی ‪٥‬لاف ‪ِ ٥‬‬
‫شیپ‪٥‬‬
‫االباذنہ مثال والشخص الیتبدل بتبدل الحیاة رظن‪٥‬وہیت‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬مسق‪٥‬اھکےن‪٥‬ؿاےل‪٥‬وک‪٥‬زامہن‪٥‬ارگ‪٥‬ہی‪٥‬ومہعق‪٥‬دے‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ع ضنلا‪٥‬ؿہ‪٥‬ؽالن ےس‪٥‬لاف‪٥‬رکےکس‪٥‬وت‪٥‬ؿہ‪٥‬ایکس‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬ہن‪٥‬رکے‪٥‬اگ‪٥،‬‬
‫بدلیل الحشر والعقد یف تلك ال ٰ‬
‫حیوة غری العقد یل‬
‫ہکبج‪٥‬ایحف‪٥‬یک‪٥‬دبتیلی‪٥‬ےس‪٥‬صخش‪٥‬دبتلی‪٥‬ںیہن‪٥‬وہلا‪٥‬ویکہکن‪٥‬رمےن‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫تلك الحیاة واالذن وان لم یکن االمن یح فال‬
‫دعب ‪٥‬رشح ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؿیہ ‪٥‬صخش ‪٥‬وہلا ‪٥‬وہاگ ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬زدن یگ ‪٥‬ںیم‪٥‬مسق ‪٥‬اھکےن‪٥‬اک‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫ع‬
‫یستلزم ٰذلك عقد الحلف یل تلك الحیاة بعینھا اال بلطم ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ہک ‪٥‬ایس ‪٥‬زدن یگ ‪٥‬رپ ‪٥‬خلؼ ‪٥‬اکدازدماز ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬ااجزف ‪٥‬اک ‪٥‬قلعت‪٥‬‬
‫تری ان االذن الیمکن ایضا االمن عاقل ولو ُج ّ‬
‫ن ارگہچ ‪٥‬زدنہ ‪٥‬ےس ‪٥‬وہلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬نکیل ‪٥‬اك ‪٥‬ےس ‪٥‬ہی ‪٥‬الزز ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ا لا ‪٥‬ہک ‪٥‬خلؼ ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫قلعت‪٥‬اخض‪٥‬ایس‪٥‬زدن یگ‪٥‬ےس‪٥‬وہ‪٥،‬دےئھکی‪٥‬ااجزف ‪٥‬رصػ‪٥‬لقع‪٥‬ؿاےل‪٥‬‬ ‫فالنالیسقط‬
‫ےس‪٥‬یہ‪٥‬وصتمز‪٥‬وہیتکس‪٥‬ےہ‪٥‬‬

‫‪Page 22 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫الیمنی الحتمال ان یعود عقلہ والمسألۃ منصوص نکیل ‪٥‬ؽالن ‪٥‬اعلق ‪٥‬ارگ ‪٥‬لقع ‪٥‬وھکےھٹیب ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك ‪٥‬رپ ‪٥‬ونجن ‪٥‬طازی‪٥‬‬
‫علیھا وا کرب ظین انھا یف الخانیۃ بل ھو فیھا اذقال یف وہاجےئ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬لاؿوجد‪٥‬مسق‪٥‬ماطق‪٥‬ںیہن‪٥‬وہیت‪٥‬ویکہکن‪٥‬لقع‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫فصل یف الخروج ثلثۃ حلفوارجالان الیخرج من احبل‪٥‬وہےن‪٥‬اک‪٥‬اامتحل‪٥‬ایھب‪٥‬لایق‪٥‬ےہ‪٥،‬ہی‪٥‬لقع‪٥‬ؿاال‪٥‬ہلئسم‪٥‬بتک‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫ذموکز‪٥‬ےہ‪٥‬ہکبج‪٥‬ریما‪٥‬اغلك‪٥‬امگن‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ہی‪٥‬ہلئسم‪٥‬اخہین‪٥‬ںیم‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫بخارا االباذنھم فجن احدھم وخرج الحالف باذن‬
‫ہ‬‫ن‬
‫ہکلب ‪ ٥‬نا‪٥‬اك‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ‪٥،‬اہجن‪٥‬ا ـن ‪٥‬ےن ‪٥‬لصف ‪٥‬یف ‪٥‬ارخلؿح ‪٥‬ںیم‪٥‬‬ ‫ؼن‬ ‫ن‬
‫االٰخرین حنث وان مات احدھم فخرج الیحنث‬
‫ہی‪٥‬درک‪٥‬ایک‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬نیت‪٥‬رضحاف‪٥‬ےن‪٥‬الك‪٥‬صخش‪٥‬وک‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫الن الیمنی تقیدت باذنھم وقد فات اذنھم بموت‬
‫ؿہ ‪٥‬ان ‪٥‬لنتـن ‪٥‬یک ‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغب ‪٥‬اخبزا ‪٥‬ےس ‪٥‬لاہر ‪٥‬ہن ‪٥‬اجےئ ‪٥‬اگ ‪٥‬اك‪٥‬‬
‫یق‬ ‫یب‬
‫احدھم فال یق الیمنی ویف الوجہ االول لم ع ےک‪٥‬دعب‪٥‬ان ‪٥‬لنتـن‪٥‬ںیم‪٥‬ےس‪٥‬الك‪٥‬ونجمن ‪٥‬وہایگ‪٥‬اؿز ‪٥‬لایق‪٥‬دؿ ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ااجزف ‪٥‬ےس‪٥‬لاہر ‪٥‬خالایگ‪٥‬مسق‪٥‬وٹف ‪٥‬اجےئ‪ ٥‬یگ‪٥‬نکیل‪٥‬ارگ‪٥‬ان ‪٥‬ںیم‪٥‬‬ ‫الیأسعناذنھم ‪26‬اھ‬
‫ثم اقول‪ :‬یختلج ببایل ان لو قیل ان الموقتۃ اذاکانت ےس ‪٥‬وکیئ ‪٥‬الك ‪٥‬وفف ‪٥‬وہاجےئ ‪٥‬وت ‪٥‬مسق ‪٥‬ہن ‪٥‬وٹےٹ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫ّ‬
‫عیل امریمکن عادة فشرط بقاءھا تصور الرب عادة لنتـن‪٥‬یک‪٥‬رتشمہک‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےس‪٥‬رشمؿط‪٥‬یھت‪٥‬وت‪٥‬الك‪٥‬ےک‪٥‬وفف‪٥‬‬
‫المجرد احتمال عقیل لحصل الجواب عن ھذاویؤیم وہاجےن ‪٥‬ےس ‪٥‬ؿہ ‪٥‬رشط ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجےئ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬اؿز ‪٥‬مسق ‪٥‬لایق ‪٥‬ہن ‪٥‬زےہ ‪ ٥‬یگ‪٥،‬‬
‫ن‬
‫الیہ قول الخانیۃ لم یقع الیأس فانہ یفید ان لو وقع اؿز ‪ ٥‬ہلی ‪٥‬ونجن ‪٥‬ؿایل ‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬لقع ‪٥‬احبل ‪٥‬وہےن ‪٥‬ےک ‪٥‬ااکمن‪٥‬‬
‫یک‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬رتشمہک‪٥‬ااجزف‪٥‬ےس‪٥‬اموییس‪٥‬ںیہن‪٥‬لایئ‪٥‬اجیت‪٥‬اھ۔‬
‫الیأسسقطالیمنیوالشكان‬
‫ثم اقول‪(:‬ںیم ‪٥‬رھپ ‪٥‬اتہکوہن ‪٥‬ہک) ‪٥‬اك ‪٥‬ااکشل ‪٥‬اک ‪٥‬وجاف ‪٥‬وج ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ریمے‪٥‬دل‪٥‬رپ‪٥‬ؿازد‪٥‬وہا‪٥‬ےہ‪٥‬وین‪٥‬نکمم‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬مسق‪٥‬حق‪٥‬ایسی‪٥‬رشط‪٥‬‬
‫ےس ‪٥‬رشمؿط ‪٥‬وہ‪٥‬سج ‪٥‬اک ‪٥‬ؿوقغ‪٥‬اعدلا ‪٥‬نکمم ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬یک‪٥‬اقبء‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬‬
‫اك ‪٥‬رشط ‪٥‬ےک ‪٥‬اعدلا ‪٥‬لاےئ ‪٥‬اجےن ‪٥‬اک ‪٥‬ااکمن ‪٥‬رضؿزی ‪٥‬ےہ ‪٥‬لاہک ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫اک ‪٥‬وپزا ‪٥‬وہلا‪٥‬وصتمز ‪٥‬وہےکس‪٥‬ؿزہن ‪٥‬ضحم ‪٥‬یلقع ‪٥‬اامتحل ‪٥‬اکیف ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہاگ‪٥،‬‬
‫ہکبج‪٥‬اخہین‪٥‬اک‪٥‬وقل‪٥‬ہک"ایھب‪٥‬اموییس‪٥‬ںیہن‪٥‬وہیئ" ‪٥‬اك‪٥‬وجاف ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫تحص‪٥‬یک‪٥‬فرػ‪٥‬امازہ‪٥‬رکزاہ‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ان‪٥‬اک‪٥‬ہی‪٥‬وقل‪٥‬‬

‫‪ 26‬فتاوی قایض خاں کتاب االیمان فصل یف الخروج ونلکصـز‪٥‬ؤنھکل‪٣٠٢/۴٥‬‬

‫‪Page 23 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫المستحیل عادة مایوس عنہ و قد قال یف الفتح یف اتبزاہ ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬اموییس ‪٥‬وہاجےئ ‪٥‬وت ‪٥‬مسق ‪٥‬ماطق ‪٥‬وہاجیگیئ ‪٥‬ہکبج‪٥‬‬
‫اولیقلنب ھذا اموییس‪٥‬ایس‪٥‬زیچ‪٥‬ےس‪٥‬وہیت‪٥‬حق ‪٥‬ؿہ‪٥‬اعدلا ‪٥‬احمل‪٥‬وہ‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬حتف‪٥‬ںیم‪٥‬‬ ‫ّ‬ ‫مسئلۃ من حلف لیصعد السماء‬
‫الحجر ذھبا ان العجز ثابت عادة فالبریف زوالہ‪27‬اھ ا امسن ‪٥‬رپ ‪٥‬ڑھچ ھتے‪٥‬اؿز‪٥‬اك ‪٥‬رھتپ ‪٥‬وک‪٥‬وسےن ‪٥‬ںیم‪٥‬دبےنل ‪٥‬ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬‬
‫ت‬ ‫ّ‬
‫مسق‪٥‬ےک‪٥‬ایبن ‪٥‬ںیم‪٥‬ؾراملا ‪٥‬ہک‪٥‬ارگہچ‪٥‬ا امسن ‪٥‬رپ‪٥‬ڑچانھ‪٥‬اؿز ‪٥‬م ّھر ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫وھذاھو معین الیاس وقد استشھد لھا یف الھدایۃ بما‬
‫ؾ‬
‫وسےن ‪٥‬ںیم ‪٥‬دبل ‪٥‬اجلا ‪ ٥‬ؼلا ‪٥‬نکمم ‪٥‬ےہ ‪٥‬نکیل ‪٥‬اعدلا ‪٥‬اك ‪٥‬ےس ‪٥‬زجع‪٥‬‬
‫اذا مات الحالف فانہ یحنث مع احتمال اعادة‬
‫لامك‪٥‬ےہ‪٥‬ذہلا‪٥‬مسق‪٥‬وٹف‪٥‬اجیگیئ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ااسی‪٥‬رکلا‪٥‬اعدلا‪٥‬نکمم‪٥‬ںیہن‪٥‬‬
‫الحیاة‪ ،28‬قال یف الفتح فیثبت معہ احتمال ان یفعل‬
‫ینعم‪٥‬ےہ۔‪٥‬اك‪٥‬رپ‪٥‬دہاہی‪٥‬ںیم‪٥‬وین‪٥‬لادیئ‪٥‬درک‪٥‬‬ ‫ےہ‪٥‬اھ‪٥،‬اموییس‪٥‬اک‪٥‬یہی‪ٰ ٥‬‬
‫لک‬
‫المحلوف علیہ و ن لم یعترب ٰذلك االحتمال یک ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬اك ‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬مسق ‪٥‬اھکےن ‪٥‬ؿاےل ‪٥‬ےک ‪٥‬وفف‪٥‬‬
‫بخالف العادة فحکم بالحنث اجماعا الخ فتبنی وہاجےن‪٥‬رپ ‪٥‬مسق‪٥‬لالط‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬دؿلازہ‪٥‬زدنہ‪٥‬وہلا ‪٥‬نکمم‪٥‬‬
‫‪29‬‬

‫انہ لیس الوجہ مغائرة الحیاة المعادة للحیاة المعقود ےہ‪،‬حتف‪٥‬ادقلری‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬ؿاضحق ‪٥‬رکےت‪٥‬وہےئ‪٥‬وین‪٥‬ؾراملا‪٥‬‬
‫علیھا الحلف‪ ،‬وااللم یتم االستشھاد لکون العجز ہک ‪٥‬اك ‪٥‬ااکمن ‪٥‬ےس ‪٥‬خلؼ ‪٥‬ؿاےل ‪٥‬اکز ‪٥‬وک ‪٥‬رکےن ‪٥‬اک ‪٥‬اامتحل ‪٥‬لامك ‪٥‬وہ‬
‫اذن عقال کما قررہ المحقق االعادة بخالف صعود زاہ‪٥‬ےہ‪٥‬رگم‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬لاؿوجد‪٥‬ہی‪٥‬اامتحل‪٥‬ربتعم‪٥‬ںیہن‪٥‬ویکہکن‪٥‬ہی‪٥‬خ ِ‬
‫الػ‪٥‬‬
‫السماء وقلب الحجر ذھبا فاذن لیس النظر االایل اعدف ‪٥‬ےہ‪٥‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬وفف ‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬لاالامجغ‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬وٹف‪٥‬‬
‫اجےن ‪٥‬اک ‪ ٥‬مک ‪٥‬وہاگ ‪٥‬اخل ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬ایبن ‪٥‬ےس ‪٥‬ؿاحض ‪٥‬وہایگ ‪٥‬ہک ‪٥‬رمےن ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫الیاسالعادیو‬
‫دعب ‪٥‬دؿلازہ ‪٥‬زدنہ ‪٥‬وہےن ‪٥‬ںیم ‪٥‬مسق ‪٥‬ےک ‪٥‬احبل ‪٥‬ہن ‪٥‬وہےن ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫ن‬
‫ںیہن ‪٥‬ہک ‪٥‬دؿلازہ ‪٥‬زدن یگ ‪ ٥‬ہلی ‪٥‬زدن یگ ‪٥‬ےک ‪٥‬اغمری ‪٥‬ےہ ‪٥‬ؿزہن ‪٥‬دہاہی ‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫حتف‪٥‬ادقلری‪٥‬اک‪٥‬امنشہاد‪٥‬لاز‪٥‬ہن‪٥‬وہ‪٥‬اگ‪٥‬ویک‪٥‬ہکن‪٥‬ان‪٥‬اک‪٥‬امنشہاد‪٥‬اعدی‪٥‬زجع‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫اھت‪٥‬ہکبج‪٥‬دؿونن‪٥‬زدنویگن‪٥‬ےک‪٥‬اغمری‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬زجعیلقع‪٥‬وہاجلا‪٥‬‬
‫ےہ‪٥‬احالہکن‪٥‬ققحم‪٥‬اصحق‪٥‬حتف‪٥‬ادقلری‪٥‬ےن‪٥‬دؿلازہ‪٥‬زدن یگ‬

‫‪ 27‬فتح القدیر باب الیمنی یف االکل والشرب ہبتکم‪٥‬ونزہی‪٥‬زوضہی‪٥‬رھکس‪٠٢/۲٥‬۔‪۲٠٥‬‬

‫‪ 28‬ہدایہ باب الیمنی یف االکل والشرب ہبتکم‪٥‬رعہیب‪٥‬رکایچ‪۲٢٣/٠٥‬‬
‫‪ 29‬فتح القدیر باب الیمنی یف االکل والشرب ہبتکم‪٥‬ونزہی‪٥‬زوضہی‪۲٠٢/۲٥‬‬

‫‪Page 24 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ھو المقصود‪،‬اقول‪ :‬ویظھر یل توجیھہ ان من حلف ےک‪٥‬اامتحل‪٥‬وک‪٥‬لامك‪٥‬زاھک‪٥‬ےہ‪،٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬مرخالػ‪٥‬ا امسن‪٥‬رپ‪٥‬ڑچ ھتے‪٥‬اؿز‪٥‬رھتپ‪٥‬ےک‪٥‬‬

‫وسےن‪٥‬ںیم‪٥‬دبتلی‪٥‬وہےن‪٥‬ںیم‪٥‬یلقع‪٥‬زجع‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪٥‬ہکلب‪٥‬اہین‪٥‬رصػ‪٥‬اعدی‪٥‬‬
‫عیل محال عادی فقد عقد عیل امکانہ العقیل فلمیکن‬
‫اموییس‪٥‬ےہ‪٥‬وج‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬وٹف‪٥‬اجےن‪٥‬ںیم‪٥‬وصقمد‪٥‬ےہ‪،‬‬
‫ع ممک‬ ‫م‬
‫شرط االنعقاد االھذا اما ن عقد الموقتۃ یل ن اوقل(ںیم اتہک‪٥‬وہن)‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬وتہیج‪٥‬ےھجم‪٥‬ہی‪٥‬ولعمز‪٥‬وہیت‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫عادہ ثم استحال فالیبعد ان تبیق الیمنی الن ھذا سج‪٥‬ےن‪٥‬یسک‪٥‬اعدی‪٥‬احمل‪٥‬زیچ‪٥‬وج‪٥‬ہک‪٥‬یلقع‪٥‬وطز ‪٥‬رپنکمم‪٥‬وہ‪،‬رپ‪٥‬‬
‫االمکان غریالمعقود علیہ فلیتا مل ولیحرر‪ ،‬واﷲ مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬ےکےئل‪٥‬یہی‪٥‬یلقع‪٥‬ااکمن‪٥‬رشط‪٥‬وہاگ‪٥،‬نکیل‪٥‬‬
‫سج‪٥‬ےن‪٥‬یسک‪٥‬اعدہ‪٥‬نکمم‪٥‬زیچ‪٥‬رپ‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬اؿز‪٥‬ؿہ‪٥‬زیچ‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬‬ ‫تعایل اعلماھما کتبتعلیہ۔‬
‫ٰ‬
‫اعدہ ‪٥‬احمل ‪٥‬وہاجےئ ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬مسق ‪٥‬لایق ‪٥‬ہن ‪٥‬زےہ ‪ ٥‬یگ‪٥‬‬
‫ویکہکن ‪٥‬اف ‪٥‬رصػ ‪٥‬یلقع ‪٥‬ااکمن ‪٥‬لایق ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہکبج ‪٥‬مسق ‪٥‬اك ‪٥‬ااکمن ‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫ینبم‪٥‬ہن‪٥‬یھت‪٥‬ہکلب‪٥‬ؿہ‪٥‬اعدی‪٥‬ااکمن‪٥‬رپ‪٥‬ینبم‪٥‬یھت‪٥‬وج‪٥‬لایق‪٥‬ہن‪٥‬زاہ‪٥،‬وغز‪٥‬رکلا‪٥‬‬
‫اؿز‪٥‬اعمشلہ‪٥‬وک‪٥‬اصػ‪٥‬رکلا‪٥‬اچےئہ۔‪٥‬ؿاﷲ اعتیٰل‪٥‬املع‪٥،‬ریمااحہیش‪٥‬متخ‪٥‬‬
‫وہا۔(ف)‬
‫هتہہ ‪٥‬اخضسہ‪٥ :‬نیمی ‪٥‬دباللك ‪٥‬احل ‪٥‬ضتؾند ‪٥‬وشد ‪٥‬ارگہچ ‪٥‬دز ‪٥‬اقل ‪٥‬دیقم‪ ٥‬لاوچنان‪٥‬هتہہ ‪:‬ہک‪٥‬مسق‪٥‬احل‪٥‬یک‪٥‬داللك ‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬نب‪٥‬اجیت‪٥‬ےہ‪٥،‬‬
‫وبند‪٥‬ؿازںی‪٥‬لاف‪٥‬هق‪٥‬دیقت‪٥‬رغبض‪٥‬لا‪٥‬ا ہکن‪٥‬رغض‪٥‬زالاا ہکن‪٥‬انبےئ‪ ٥‬ارگہچ ‪٥‬وظفلن ‪٥‬ںیم ؿہ ‪٥‬قلطم ‪٥‬وہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬ماھت ‪٥‬دیق ‪٥‬اک ‪٥‬درک ‪٥‬ہن ‪٥‬وہ‪٥،‬‬
‫اامین ‪٥‬مرؿتسین ‪٥‬صیصخت ‪٥‬داہتسن ‪٥‬ؿ ‪٥‬رصتحی ‪٥‬ؾرومدہ ‪٥‬ادن ‪٥‬ہک ‪٥‬رغض‪ ٥‬ایس‪٥‬لاف‪٥‬ےس‪٥‬کالز‪٥‬اکرغض‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ‪٥،‬ارگہچ‪٥‬ومسقن‪٥‬یک‪٥‬اینبد‪٥‬‬
‫ارغاض ‪٥‬رپںیہن ‪٥‬ےہ ‪٥‬لا م ‪٥‬ارغاض ‪٥‬ںیم ‪٥‬صیصخت ‪٥‬دیپارکدیتی ‪٥‬ںیہ‪٥،‬‬ ‫ل‬ ‫عــــہ‬
‫دز‪٥‬نیمی‪٥‬زفنالد‪٥‬افام وصخض‪٥‬زا‪٥‬مالد دز‪٥‬زدا مرناز‪٥‬هق یف‬
‫انچہچن ‪٥‬اہقفءِ ‪٥‬رکاز ‪٥‬ےن ‪٥‬ہی ‪٥‬رصتحی ‪٥‬یک ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬رغض ‪٥‬مسق ‪٥‬ںیم ‪٥‬زلادیت‪٥‬‬
‫ل‬ ‫تلخیص الجامع الکبری وبالعرف یخص والیزادحیت‬
‫دیپا‪٥‬ںیہن‪٥‬رکیت‪٥‬نکیل ‪٥‬صیصخت‪٥‬دیپا‪٥‬رکیتکس ‪٥‬ےہ‪،‬زدا مرناز‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫خص الراس بما یکبس ولم یرد الملك یف تعلیق اجعم‪٥‬ریبک‪٥‬یک‪٥‬صیصخت‪٥‬ںیم‪٥‬ذموکز‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬رعػ‪٥‬ےس‪٥‬صیصخت‪٥‬وہیتکس‪٥‬‬
‫طالق االجنبیۃ بالدخول اھ ومعناہ ان اللفظ اذاکان ےہ‪٥‬نکیل‪٥‬زلادیت ‪٥‬ںیہن‪٥‬وہیتکس‪٥‬یتح‪٥‬ہک ‪٥‬یسک‪٥‬ےن ‪٥‬رسی‪٥‬ےک ‪٥‬قلعتم‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫عاما یجوز تخصیصہ بالعرف کما لو حلف الیأکل رأسا اھکیئ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬ؿہ‪٥‬رسی ‪٥‬رماد ‪٥‬وہ یگ‪٥‬سج‪٥‬وک ‪٥‬رعػ ‪٥‬ںیم ‪٥‬ا گ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫وھبن ‪٥‬رک‪٥‬اھکلا ‪٥‬اجےئ‪٥،‬اؿز ‪٥‬ایبن‪٥‬وعزف ‪٥‬ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬اہک"ارگ‪٥‬ؿہ‪٥‬رھگ‪٥‬‬
‫فانہیفالعرفاسملمایکبسیف التنورویباع‬
‫ںیم‪٥‬دالخ‪٥‬وہیئ‪٥‬وت‪٥‬اےس‪٥‬طالط‪٥‬ےہ" ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬وعزف ‪٥‬یک‪٥‬تیکلمِ‪٥‬اکنح‪٥‬‬
‫رماد‪٥‬ںیہن‪٥‬وہیتکس‪٥‬اھ‪،‬‬

‫عــــہ‪٥:‬وسمدہ‪٥‬ںیم‪٥‬ایبض‪٥‬ےہ۔‬

‫‪Page 25 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫یف االسواق وھوراس الغنم دون رأس العصفور ونحوہ اك‪٥‬ابعزف ‪٥‬اک‪٥‬بلطم‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬ظفل‪٥‬اعز‪٥‬وہوت‪٥‬رعػ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫فالغرض العریف یخصص عمومہ فاذا اطلق ینصرف دزہعی‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬صیصخت‪٥‬یک‪٥‬اجیتکس‪٥‬ےہ‪٥‬اسیجہک‪٥‬حق‪٥‬وکیئ‪٥‬صخش‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫ایل المتعارف بخالف الزیادة الخارجۃ عن اللفظ کما مسق‪٥‬اھکےئ‪٥‬ہک‪٥‬رسی‪٥‬ہن‪٥‬اھکؿن‪٥‬اگ‪٥،‬وت‪٥‬مسق‪٥‬ںیم ارگہچ‪٥‬رسی‪٥‬اعز‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫قلطم‪٥‬ذموکز ‪٥‬ےہ‪٥‬نکیل‪٥‬رعػ‪٥‬ںیم‪٥‬ؿیہ‪٥‬رسی‪٥‬رماد ‪٥‬وہیت‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫لو قال الجنبیۃ ان دخلت الدار فانت طالق فانہ یلغو‬
‫ح‬ ‫ؾ‬
‫سج‪٥‬وک‪٥‬وھبلا ‪٥‬اجےکس‪٥‬اؿز ‪٥‬لازاز ‪٥‬ںیم‪ ٥‬رؿ ق ‪٥‬ایک‪٥‬اجےئ‪٥‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬‬
‫والتصح ارادة الملك ای ان دخلت وانت یف نکایح وان‬
‫رعػ‪٥‬ںیم‪٥‬رسی‪٥‬ےس‪٥‬رماد ‪٥‬ڑچلا ‪٥‬ؿریغہ‪٥‬یک‪٥‬رسی‪٥‬رماد ‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥،‬‬
‫کان ھو المتعارف الن ٰذلك غری مذکور وداللۃ العرف‬
‫وتاہین‪٥‬رعػ‪٥‬ےن‪٥‬رسی‪٥‬ںیم‪٥‬صیصخت‪٥‬رکدی‪٥‬وتحق‪٥‬قلطم‪٥‬رسی‪٥‬‬
‫درک ‪٥‬یک‪٥‬اجےئ ‪ ٥‬یگ‪٥‬وت‪٥‬رعؽا ‪٥‬اخض‪٥‬یہ‪٥‬رماد ‪٥‬وہ یگ ‪٥‬اك‪٥‬ےک ‪٥‬مرخالػ‪٥‬‬ ‫التاثریلھایفجعلغری الملفوظملفوظا‪،30‬‬

‫دمہزان ‪٥‬هق ‪٥‬الغرض یصلح مخصصا المزید ؿارگ‪ ٥‬ایسی ‪٥‬زلادیت ‪٥‬وج ‪٥‬وظفل ‪٥‬ن ‪٥‬ےس ‪٥‬ذموکز ‪٥‬ہن ‪٥‬وہ ‪٥‬رعػ ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےس ‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫‪31‬‬

‫نؼننداف ‪٥‬ہک ‪٥‬دباللك ‪٥‬احل ‪٥‬لارغاض ‪٥‬احنیفل ‪٥‬رکدہ ‪٥‬ادن ‪٥‬ؾرؿغ ‪٥‬ا اہن‪ ٥‬زلادیت ‪٥‬دیپا ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہیتکس ‪٥‬ےسیج ‪٥‬وکیئ ‪٥‬صخش ‪٥‬ایبن ‪٥‬وعزف ‪٥‬وک ‪٥‬ےہک‪٥‬‬
‫ل‬
‫زا‪٥‬مر‪٥‬وخامین‪٥‬درتف‪٥‬لالد‪ ،‬مر‪٥‬دؿہس‪٥‬ضنال‪٥‬وصنمض‪٥‬یف‪٥‬ا مدہق‪٥‬اایتخز‪ ٥‬ہک"ارگ‪٥‬وت‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬دالخ‪٥‬وہیئ‪٥‬وت‪٥‬ےھجت‪٥‬طالط‪٥‬ےہ"‪٥‬وت‪٥‬اہین‪٥‬ارگ‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫ت‬
‫ہی ‪٥‬رماد ‪٥‬ےل ‪٥‬ہک ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬دالخ ‪٥‬وہےت ‪٥‬ؿغك ‪٥‬ریمی ‪٥‬وکنمہح ‪٥‬وہوت‪٥‬‬ ‫کن س‪:‬‬
‫طالط ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬وت ‪٥‬وکنمہح ‪٥‬وہلا ‪٥‬مسق ‪٥‬ےک ‪٥‬اافلط ‪٥‬ےس ‪٥‬زادئ ‪٥‬زیچ ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬سج‪٥‬‬
‫وک ‪٥‬رماد ‪٥‬ںیہن‪٥‬ایل‪٥‬اجاتکس‪٥ ،‬ارگہچ‪٥‬رعػ‪٥‬ںیم‪٥‬طالط‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬وکنمہح‪٥‬‬
‫وہلا ‪٥‬رضؿزی ‪٥‬ےہ ‪٥‬رگم ‪٥‬رعػ ‪٥‬کالز ‪٥‬ںیم ریغ ‪٥‬ذموکز ‪٥‬ظفل ‪٥‬وک ‪٥‬زادئ ‪٥‬ںیہن‪٥‬‬
‫رکاتکس ‪٥‬اك ‪٥‬ےئل ‪٥‬ایبن ‪٥‬وعزف ‪٥‬ےک ‪٥‬ےئل ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬وغل ‪٥‬غراز ‪٥‬لاےئ ‪ ٥‬یگ‪،‬ایس‪٥‬‬
‫صر‬ ‫ل‬
‫زدا مرناز‪٥‬ںیم‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬رعػ‪ ٥‬صص‪٥‬ےننب‪٥‬یک‪٥‬صالحتق‪٥‬زکھنا‪٥‬ےہ‪٥‬نکیل‪٥‬‬
‫زلادیت‪٥‬دیپا ‪٥‬رکےن ‪٥‬یک‪٥‬صالحتق ‪٥‬ںیہن‪٥‬زکھنا۔‪٥‬احل ‪٥‬یک‪٥‬داللك ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫ومسقن‪٥‬اک‪٥‬ارغاض ‪٥‬ےس‪٥‬دیقم ‪٥‬وہلا‪٥،‬ارگ‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬زجایئف ‪٥‬وک‪٥‬درک‪٥‬‬
‫رکؿن‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےکےئل‪٥‬درتف‪٥‬اچےئہ‪،‬لا م‪٥‬ذمہق ‪٥‬ںیم‪٥‬وصنمض‪٥‬دؿنیت‪٥‬‬
‫ضناںیل‪٥‬درک‪٥‬رکزاہ‪٥‬وہن‪:‬‬

‫‪ 30‬ردالمحتار باب الیمنی یف الدخول والخروج داراحیاء الرتاث العریب بریوت ‪٢۴/٣‬‬
‫‪ 31‬ردالمحتار باب الیمنی یف الدخول والخروج داراحیاء الرتاث العریب بریوت ‪٢٣/٣‬‬

‫‪Page 26 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫(‪٥)٠‬ؿالت ِی‪٥‬زلد‪٥‬زا‪٥‬وسدنگ‪٥‬داد‪٥‬ہک‪٥‬ہر‪٥‬دسفمے‪٥‬ہک‪٥‬نشہر‪٥‬وبد‪٥‬رما‪٥‬ا اگاہین‪٥)٠( ٥‬ؿالتی‪٥‬رہش‪٥‬ےن‪٥‬زلد‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬رہش‪٥‬ںیم‪٥‬وج‪٥‬یھب‪٥‬رشدنسپ‪٥‬وہ‪٥‬‬

‫ضتؾند ‪٥‬لادش ‪٥‬مرامن ‪٥‬ایقز ‪٥‬ؿاللنل ‪٥‬احالہکن ‪٥‬ااجنی ‪٥‬لقعے ‪٥‬لثم ‪٥‬ادن‪ ٥‬ےھجم‪٥‬اك‪٥‬یک ‪٥‬اطالغ ‪٥‬دے ‪٥‬اگ‪٥ ،‬وت‪٥‬اطالغ ‪٥‬دےنی‪٥‬یک‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬اك ‪٥‬ؿایل ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ؿریغہ ‪٥‬دیفم ‪٥‬نؼنند ‪٥‬اصلا ‪٥‬تسین ‪٥‬رگم ‪٥‬احل ‪٥‬دال ‪٥‬هق ‪٥‬ہک ‪٥‬رعشف‪ ٥‬ؿالمك‪٥‬یک‪٥‬دمف‪٥‬ےک‪٥‬ماھت‪٥‬دیقم‪٥‬وہ یگ‪٥‬احالہکن‪٥‬وظفلن‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬‬
‫دتازك‪٥‬اؿهق ‪٥‬ؿ ‪٥‬اںی‪٥‬ابندش‪٥‬رگم‪٥‬وبالمك ‪٥‬الرجز‪٥‬لاددیقم‪٥‬دش‪٥‬دز‪ ٥‬دیق ‪٥‬رپ ‪٥‬داللك ‪٥‬رکےن ‪٥‬ؿاال ‪٥‬وکیئ ‪٥‬ظفل ‪٥‬ضنلا ‪٥‬ااجزف ‪٥‬ؿریغہ ‪٥‬وموجد‪٥‬‬
‫دہاہی‪٥‬هق ‪٥‬اذااستحلف الوایل رجال لیعلمنہ بکل داعر ںیہن ‪٥‬رگم ‪٥‬اعز ‪٥‬احل ‪٥‬یک ‪٥‬اہین ‪٥‬داللك ‪٥‬وموجد ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬مسق ‪٥‬دےنی ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫دخل البلد فھذا عیل حال والیتہ خاصۃ الن المقصود رعػ‪٥‬ںیم‪٥‬دصقم‪٥‬ہی‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬احمک‪٥‬اك‪٥‬اطالغ‪٥‬رپ‪٥‬رشاک‪٥‬دتازك‪٥‬‬
‫منہ دفع شرہ اوشر غریہ بزجرہ فالیفید فائدتہبعد رکے ‪٥‬اؿز ‪٥‬ہی ‪٥‬دتازك ‪٥‬رصػ ‪٥‬ؿالمك ‪٥‬ےس ‪٥‬وہاتکس ‪٥‬ےہ ‪٥‬وت ‪٥‬الزشا ‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫مسق ‪٥‬ؿالمك ‪٥‬ےک ‪٥‬زامہن ‪٥‬ےس ‪٥‬دیقم ‪٥‬وہ یگ۔ ‪٥‬دہاہی ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬حق‪٥‬‬
‫زوال سلطنتہ‪،32‬دزحتف ‪٥‬ادقلریاهق ھذا التخصیص یف‬
‫ؿایل‪٥‬ےن‪٥‬الك‪٥‬صخش‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬وت‪٥‬ےھجم‪٥‬رہش‪٥‬ںیم‪٥‬یسک‪٥‬اسفدی‪٥‬‬
‫الزمان یثبت بداللۃ الحال وھو العلم بان المقصود‬
‫ےک‪٥‬دالخ‪٥‬وہےن‪٥‬رپ‪٥‬اطالغ‪٥‬دے‪٥‬اگ۔‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬اك‪٥‬ؿایل‪٥‬یک‪٥‬ؿالمك‪٥‬‬
‫من ھذااالستحالف زجرہ بما یدفع شرہ او شر غریہ‬
‫ےک‪٥‬زامہن‪٥‬ےس‪٥‬صتخم‪٥‬وہ یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ؿایل‪٥‬اک‪٥‬دصقم‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬اك‪٥‬‬
‫یتحق‬
‫بزجرہ وھذا ال ق االیف حال والیتہ النھا حال اطالغ‪٥‬رپ‪٥‬رشری‪٥‬وک‪٥‬زسادے‪٥‬رک‪٥‬رش‪٥‬اکاخہمت‪٥‬رکے‪٥،‬ذہلا‪٥‬ؿالمك‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫قدرتہ عیل ٰذلک ۔(‪٥)۴‬ہر‪٥‬دموین‪٥‬وخد‪٥‬ہک‪٥‬از‪٥‬دنی‪ ٥‬ر‪٥‬وبد‪٥‬ؿ‪ ٥‬اخہمت‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬وکیئ‪٥‬افدئہ‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪،‬حتف‪٥‬ادقلری‪٥‬ںیم‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫ضنک‬ ‫‪33‬‬

‫وش‬
‫ك‪٥‬احل ‪٥‬یک‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےس‪٥‬‬ ‫دانئ‪٥‬وگااہن‪٥‬دناهق‪٥‬وسدنگ‪٥‬وخزد‪٥‬رتادبز‪٥‬اقیض‪ ٥‬س‪٥‬ؿ‪٥‬خلؼ‪٥‬ریگز‪ ٥‬ہک ‪٥‬مسق ‪٥‬اک‪٥‬زامہن‪٥‬ؿالمك ‪٥‬ےس‪٥‬صتخم‪٥‬وہلا ‪٥‬دالل ِ‬
‫ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬ؿہ‪٥‬ہی‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬دےنی‪٥‬اک‪٥‬دصقم‪٥‬رشری‪٥‬وک‪٥‬زسادے‪٥‬رک‪٥‬اك‪٥‬‬ ‫دموین‪٥‬ارتعاػ‪٥‬رکدلا‪٥‬دانئ‬
‫ےک ‪٥‬لاریغ ‪٥‬ےک ‪٥‬رشوک ‪٥‬متخ ‪٥‬رکلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہکبج ‪٥‬ہی ‪٥‬دصقم ‪٥‬اك ‪٥‬ؿایل ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ؿالمك ‪٥‬ےس‪٥‬احلص‪٥‬وہاتکس‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ؿالمك ‪٥‬یک‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫اك‪٥‬دصقم‪٥‬رپ‪٥‬اقدز‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ(ف)(‪٥)۴‬رقمؿض‪٥‬حق‪٥‬غرض‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫ااکنز‪٥‬رکے‪٥‬اؿز‪٥‬غرض‪٥‬وخاہ‪٥‬ےک‪٥‬لاك‪٥‬وگاہ‪٥‬ہن‪٥‬وہن‪٥‬وت‪٥‬غرض‪٥‬وخاہ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫ااھٹےئ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬ےھجت‪٥‬اقیض‪٥‬ےک‪٥‬دزلاز‪٥‬ںیم‪٥‬شیپ‪٥‬رکؿن‪٥‬اگ‪٥‬‬

‫‪ 32‬ہدایہ کتاب االیمان مسائل متفرقہ مکتبۃ العربیہ رکایچ‪۲٣٢/٠٥‬‬

‫‪ 33‬فتح القدیر کتاب االیمان ونزہی‪٥‬زوضہی‪٥‬رھکس‪۲٢٣/۲٥‬‬

‫‪Page 27 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫زاوگااہن ‪٥‬دبهق ‪٥‬ا دم ‪٥‬دننیمی ‪٥‬ماطق ‪٥‬وشد ‪٥‬ہک ‪٥‬دباللك ‪٥‬احل ‪٥‬ضتؾند‪ ٥‬اؿز ‪٥‬ؿاہن ‪٥‬ھجت ‪٥‬ےس ‪٥‬مسق ‪٥‬ولن ‪٥‬اگ ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬یک ‪٥‬مسق ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪٥‬دموین‪٥‬‬
‫احبل‪٥‬ااکنز ‪٥‬ؿدعز‪٥‬ؿخدان ‪٥‬وہشد ‪٥‬وبد۔دزدزاتخمز ‪٥‬هق حلف ان ؿرقمؿض‪٥‬صخش‪٥‬ےن‪٥‬غرےض‪٥‬اک‪٥‬ارتعاػ‪٥‬رکایل‪٥‬لا‪٥‬غرض‪٥‬وخاہ‪٥‬وک‪٥‬وگاہ‪٥‬‬
‫یجرہ ایل باب القایض ویحلفہ فاعرتف الخصم اوظھر لم ‪٥‬ےئگ‪٥ ،‬وت ‪٥‬غرض ‪٥‬وخاہ ‪٥‬یک ‪٥‬مسق ‪٥‬ماطق ‪٥‬وہاجےئ ‪ ٥‬یگ‪٥ ،‬ویکہکن ‪٥‬احل‪٥‬‬
‫شھود سقط الیمنی لتقییدہ من جھۃ المعین بحال یک‪٥‬داللك ‪٥‬ےس‪٥‬ؿہ‪٥‬مسق‪٥‬ااکنز ‪٥‬ؿوگاوہن‪٥‬ےک‪٥‬ہن‪٥‬وہےن‪٥‬یک‪٥‬احلك‪٥‬‬
‫ںیم‪٥‬وصخمض‪٥‬غرازلاےئ‪ ٥‬یگ۔دزاتخمزںیم‪٥‬ےہہک‪٥‬غرض‪٥‬وخاہ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫ا نکارہ‪34 ١‬اھ قال الشایم لکن ھذاالتعلیل الیظھر‬
‫مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬ےھجت‪٥‬اقیض ‪٥‬ےک‪٥‬دزلاز ‪٥‬ںیم‪٥‬شیپ‪٥‬رکےک‪٥‬ھجت‪٥‬‬
‫بالنسبۃ ایل قولہ او ظھر شھود فانہ بظھور الشھود لم‬
‫ےس‪٥‬مسق‪٥‬دالؿن‪٥‬اگ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬دیکمھ ‪٥‬رپ‪٥‬رقمؿض ‪٥‬ےن‪٥‬غرض ‪٥‬اک‪٥‬اغراز‪٥‬‬
‫یزل االنکار بل العلۃ فیہ انہ بعد ظھور الشہود‬
‫رکایل ‪٥‬لا ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬وگاہ ‪٥‬لم ےئگ‪٥ ،‬وت ‪٥‬مسق ‪٥‬ماطق ‪٥‬وہاجیگیئ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫غ‬ ‫ان‬ ‫لہ‬ ‫‪:‬‬‫اقول‬ ‫الیمکن التحلیف تأمل‪35٢‬اھ‬
‫اھکےن ‪٥‬ؿاےل ‪٥‬یک ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬رقمؿض ‪٥‬ےک ‪٥‬ااکنز ‪٥‬ےک ‪٥‬ماھت ‪٥‬دیقم ‪ ٥‬راز‪٥‬‬
‫الیستشھدھم ویطلب حلفہ فکیف الیمکن کما لاےئ‪ ٥‬یگ‪٥‬اھ‪٥،‬اك‪٥‬رپ‪٥‬ؼالہم‪٥‬مایم‪٥‬ےن‪٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬ؿہج‪٥‬اؿز‪٥‬تلع‪٥‬اک‪٥‬‬
‫یوھمہ قول العالمۃ الیمکن التحلیف فاالویل ان قلعت‪٥‬رصػ‪٥‬رقمؿض‪٥‬ےک‪٥‬ااکنز‪٥‬ےس‪٥‬ےہ‪٥،‬وگاوہن‪٥‬ےک‪٥‬دایتسف‪٥‬‬
‫یقال لتقیدہ بانکارہ وعدم وجدان الشھود وہےن ‪٥‬یک ‪٥‬لاف ‪٥‬ےس ‪٥‬ہن ‪٥‬وہاگ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬وگاوہن ‪٥‬ےک ‪٥‬دایتسیب ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫لاؿوجد ‪٥‬ااکنز ‪٥‬لایق‪٥‬زہ‪٥‬اتکس‪٥‬ےہ‪٥،‬وت‪٥‬وگاوہن‪٥‬یک‪٥‬دایتسیب‪٥‬رپ‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬‬ ‫اذالحلفعیلمقروالمعبینۃشھدت‪،‬یفالدر‬
‫ماطق ‪٥‬وہےن‪٥‬یک ‪٥‬تلع ‪٥‬ہی ‪٥‬وہ یگ ‪٥‬ہک ‪٥‬وگاوہن‪٥‬یک ‪٥‬وموجد یگ ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫اقیض‪٥‬ےک‪٥‬اہن‪٥‬مسق‪٥‬داللا‪٥‬نکمم‪٥‬ہن‪٥‬زےہ‪٥‬اگ‪٥،‬اك‪٥‬ںیم‪٥‬وغز‪٥‬اچےئہ‪٥‬اھ‬
‫اوقل‪(:‬ںیم ‪٥‬اتہک ‪٥‬وہن) ‪٥‬ؼالہم ‪٥‬مایم ‪٥‬اک ‪٥‬ؾراملا ‪٥‬ہک ‪٥‬وگاوہن ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫وموجد یگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬مسق ‪٥‬داللا ‪٥‬نکمم ‪٥‬ےہ ‪٥‬ےسیک ‪٥‬حیحص ‪٥‬وہاتکس ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہکبج‪٥‬‬
‫دمیع‪٥‬وک‪٥‬اایتخز ‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬وگاہ‪٥‬شیپ‪٥‬رکےن‪٥‬یک‪٥‬اجبےئ‪٥‬رقمؿض‪٥‬‬
‫ضنکر‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دالےئ‪٥،‬ذہلا‪٥‬مسق‪٥‬وک‪٥‬لانکمم‪٥‬انہک‪٥‬دزهق‪٥‬‬

‫‪ 34‬درمختار باب الیمنی یف االکل و الشرب واللبس والکالم عبطم‪٥‬صدننایئ‪٥‬دیلہ ‪٣١۲/٠‬‬

‫‪ 35‬ردالمحتار باب الیمنی یف االکل و الشرب واللبس والکالم داراحیاء الرتاث العریب بریوت ‪٠١٢/٣‬‬

‫‪Page 28 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫عن البحر الیمنی کالخلف عن البینۃ فاذاجاء االصل ںیہن ‪٥‬ہکلب ‪٥‬وین ‪٥‬انہک ‪٥‬رتہب ‪٥‬اھت ‪٥‬ہک ‪٥‬ؿہ ‪٥‬مسق ‪٥‬ااکنز ‪٥‬اؿز ‪٥‬وگاوہن ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ا نتہی حکم الخلف اھ‪ 36‬والیریض الطالب بحلف دایتسف ‪٥‬ہن ‪٥‬وہےن ‪٥‬ےس ‪٥‬دیقم ‪٥‬غراز ‪٥‬لاےئ ‪ ٥‬یگ‪٥ ،‬ویکہکن ‪٥‬اغرازرکےنیل‪٥‬‬
‫المنکر مادام یقدر عیل الشھود مخافۃ ان یحلف رپ ‪٥‬اؿز ‪٥‬وگاوہن ‪٥‬یک ‪٥‬اہشدف ‪٥‬رپ ‪٥‬مسق ‪٥‬یک ‪٥‬رضؿزف ‪٥‬ںیہن ‪٥‬زیتہ۔‪٥‬‬
‫دزاتخمز ‪٥‬ںیم‪٥‬رحب ‪٥‬ےس ‪٥‬وقنمل‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬مسق‪٥،‬وگایہ ‪٥‬اک ‪٥‬ہفیلخ ‪٥‬یتنب‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫فیذھب مالہ فیتقید بھما عرفا‪،‬اقول‪ :‬ولیس‬
‫وت ق ‪٥‬الص‪٥‬احلص ‪٥‬وہاجےئ ‪٥‬وت‪٥‬ہفیلخ‪٥‬یک‪٥‬رضؿزف ‪٥‬ںیہن ‪٥‬زیتہ‪٥‬‬ ‫ح‬
‫ھذاالسقوط لعدم تصور الرب بقاء فان قلت الیس یف‬
‫اھ‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬ہن‪٥‬یہ‪٥‬قح ‪٥‬ؿاالوگاوہن ‪٥‬یک‪٥‬وموجد یگ‪٥‬ںیم‪٥‬مسق ‪٥‬دالےن‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫الدر قال المدیع یل بینۃ حاضرة یف المصر وطلب یمنی‬
‫زایض ‪٥‬وہلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬وہاتکس ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬رقمؿض ‪٥‬وھجیٹ ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫مجل‬
‫خصمہ الیحلف خالفا لھما ولو حاضرة یف س ااھٹدے ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬اک‪٥‬غرض‪٥‬اضعئ‪٥‬وہاجےئ‪٥،‬ذہلا ‪٥‬رعؽا‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬دؿونن‪٥‬‬
‫احولن(ااکنز‪٥‬اؿز‪٥‬وگاہ‪٥‬ہن‪٥‬وہےن)‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬غراز‪٥‬لاےئ‪ ٥‬یگ۔‬ ‫الحکملمیحلف اتفاقا ابنملكاھ‪،37‬‬
‫قلت الیس ان االحضار واالخبار کلیھما بیدہ فان اوقل‪(:‬ںیم‪٥‬اتہک‪٥‬وہن ہک)‪٥‬وگاوہن‪٥‬یک‪٥‬وموجد یگ‪٥‬ںیم‪٥‬مسق‪٥‬اکہی‪٥‬وقسط‪٥‬‬
‫الشھود ال یحضرون مالم یحضروا والیعلم القایض اك ‪٥‬ےئل ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ہک ‪٥‬لالارخ ‪٥‬مسق ‪٥‬اک ‪٥‬وپزا ‪٥‬وہلا ‪٥‬وصتمز ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہاتکس ‪٥‬ہک ‪٥‬مسق ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫ان لہ بینۃ یف المصر مالم یخرب فاالمکان حاصل وپزا ‪٥‬وہلا ‪٥‬لانکمم ‪٥‬وہاجےن ‪٥‬رپ ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجےئ۔ ‪٥‬اك ‪٥‬رپ ‪٥‬ارگ ‪٥‬وت ‪٥‬ہی ‪٥‬ارتعاض‪٥‬‬
‫رکے‪٥‬ہک‪٥‬ایک‪٥‬دزاتخمز‪٥‬ںیم‪٥‬ہی‪٥‬وموجد‪٥‬ںیہن‪٥‬ہک‪٥‬حق‪٥‬اقیض‪٥‬ےک‪٥‬اہن‪٥‬دمیع‪٥‬‬
‫الشك اما اوالفالن الیمنیمطلقۃ فالیضرھا انتفاء‬
‫ہی‪٥‬ےہک‪٥‬ہک‪٥‬ریمے‪٥‬وگاہ‪٥‬ںیہ‪٥‬نکیل‪٥‬ؿہ‪٥‬رہش‪٥‬ںیم‪٥‬وموجد‪٥‬ںیہ‪٥‬اؿز‪٥‬دمیع‪٥‬اك‪٥‬‬
‫روزف ‪٥‬ںیم‪٥‬اےنپ‪٥‬اخمفل‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬اطمہبل‪٥‬رکے‪٥،‬وت‪٥‬اامز‪٥‬امظع‪٥‬‬
‫زہمح ‪٥‬اﷲاعتیٰل ‪٥‬ےک ‪٥‬مردلك ‪٥‬اقیض ‪٥‬اخمفل ‪٥‬وکمسق ‪٥‬ہن ‪٥‬دالےئ ‪٥‬اگ۔‪٥‬‬
‫ح‬
‫اص ننن ‪٥‬اکكلسم ‪٥‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬خالػ ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬ارگ ‪٥‬دمیع ‪٥‬ےک ‪٥‬وگاہ ‪٥‬اقیض‪٥‬‬
‫یک‪٥‬سلجم‪٥‬ںیم‪٥‬احرض‪٥‬وہن‪٥‬وت‪٥‬لاالافتط‪٥‬مسق‪٥‬ہن‪٥‬یل‪٥‬اجیگیئ‪٥،‬انب‪٥‬كلم‪٥‬‬
‫اھ(وت‪٥‬مسق‪٥‬دالےن ‪٥‬اک‪٥‬اامتحل‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬ماطق‪٥‬وہاجیگیئ)‬
‫قلت(ںیم‪٥‬اتہک‪٥‬وہن)‪٥‬ایک‪٥‬وگاوہن‪٥‬وک‪٥‬احرض‪٥‬رکلا‪٥‬اؿز‪٥‬اقیض‪٥‬وک‪٥‬وگاوہن‪٥‬‬
‫یک‪٥‬وموجد یگ‬

‫‪ 36‬درمختار کتاب الدعوی عبطم‪٥‬صدننایئ‪٥‬دیلہ‪٠٠٣/۴٥‬‬

‫‪ 37‬درمختار کتاب الدعوی عبطم‪٥‬صدننایئ‪٥‬دیلہ‪٠٠٤/۴٥‬‬

‫‪Page 29 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫تصور الرب فیما بعد وا ّما ثانیا فالنہ متصور اما یف یک‪٥‬ربخ‪٥‬دانی‪٥‬دمیع‪٥‬ےک‪٥‬اایتخز‪٥‬ںیم‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ؟رضؿز‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬اایتخز‪٥‬‬
‫الشھود فلما ذکرنا واما یف االقرار فالن من اقر عند ںیم‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬حق‪٥‬لك ‪٥‬ؿہ‪٥‬وگاوہن ‪٥‬وک‪٥‬احرض‪٥‬ہن‪٥‬رکے‪٥‬ؿہ ‪٥‬شیپ‪٥‬‬
‫الطالب الیجب ان یقر عندالقایض فلعلہ اذااجرالیہ ہن ‪٥‬وہن ‪٥‬ےگ ‪٥‬اؿز ‪٥‬وین ‪٥‬یہ ‪٥‬حق ‪٥‬لك ‪٥‬ؿہ ‪٥‬اقیض ‪٥‬وکوگاوہن ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫وموجد یگ‪٥‬یک‪٥‬ربخ‪٥‬ہن‪٥‬دے‪٥‬اقیض‪٥‬وک‪٥‬ولعمز‪٥‬ہن‪٥‬وہےکس‪٥‬اگ‪٥‬ہک‪٥‬اےکس‪٥‬‬
‫انکر فیحلفہ فالتصور حاصل قطعا فالسقوط‬
‫لاك ‪٥‬وگاہ‪٥‬ںیہ‪٥ ،‬وت‪٥‬رہبروزف ‪٥‬وگاوہن ‪٥‬یک‪٥‬وموجد یگ ‪٥‬ےک ‪٥‬لاؿوجد‪٥‬‬ ‫‪38‬‬
‫ثم رأیت‬
‫االللتقید العریف اھ ما کتبت علیہ ۔ ّ‬
‫دمیع‪٥‬ہیلع‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬ےنیل‪٥‬اک‪٥‬ااکمن‪٥‬اقیض‪٥‬ےک‪٥‬اہن‪٥‬لایق‪٥‬ےہ‪٥،‬اؿلا‪٥‬وت‪٥‬‬
‫االمام ابا بکر محمد بن ایب المفاخر بن عبدالرشید‬
‫اےئلس‪٥‬ہک‪٥‬ذموکزہ‪٥‬مسق‪٥‬قلطم‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬لااحل‪٥‬مسق‪٥‬وپزا‪٥‬وہلا‪٥‬وصتمّز‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫الفتاوی کتاب االیمان‪ ،‬الباب وہوت‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬ھچک‪٥‬رضم‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪٥،‬اؿز‪٥‬لامنا‪٥‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬ہک‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬‬
‫ٰ‬ ‫الکرماین ذکرہ یف جواہر‬

‫الثاین فتاوی االمام جمال الدین البزدوی‪ ،‬فرأیتہ وپزا‪٥‬وہلا‪٥‬ایھب‪٥‬نکمم‪٥‬ےہ‪٥‬وگاوہن‪٥‬یک‪٥‬وموجد یگ‪٥‬یک‪٥‬روزف‪٥‬ںیم‪٥‬وت‪٥‬‬

‫افاد فوائد منھا‪،‬التعلیل بداللۃ الحال ملحقالہ م‪٥‬ےن‪٥‬ؿہج‪٥‬درکرکدی‪٥،‬اؿز‪٥‬دمیع‪٥‬ہیلع‪٥‬ےک‪٥‬اغراز‪٥‬یک‪٥‬روزف‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫بمسألۃ تحلیف الوایل لیعلمنہ بکل داعر ومنھا ان اےئلس‪٥‬ہک‪٥‬وہاتکس‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬دمیع‪٥‬ہیلع‪٥،‬دمیع‪٥‬ےک‪٥‬لاك‪٥‬وت‪٥‬اغراز‪٥‬رکلا‪٥‬‬
‫التقید باالنکار یف صورة االقرار ومنھا ان یف سقوط وہوت ‪٥‬رھپ ‪٥‬رضؿزی ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ہک ‪٥‬ؿہ ‪٥‬اقیض ‪٥‬یک ‪٥‬سلجم ‪٥‬ںیم ‪٥‬یھب‪٥‬‬
‫اغرازرکے ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬وہاتکس ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬دمیع ‪٥‬ہیلع ‪٥‬وک ‪٥‬حق ‪٥‬اقیض ‪٥‬ےک‪٥‬‬ ‫الیمنیبظھورالشھود خالفاوان‬
‫اہن ‪٥‬شیپ‪٥‬ایک ‪٥‬اجےئ ‪٥‬وت‪٥‬ؿہ‪٥‬ااکنز‪٥‬رکدے ‪٥‬وت ‪٥‬اك‪٥‬روزف‪٥‬ںیم ‪٥‬اقیض‪٥‬‬
‫اک‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬انیل‪٥‬وصتمز‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬ولعمز‪٥‬وہا‪٥‬ہک‪٥‬رہب‪٥‬روزف‪٥‬ایھب‪٥‬‬
‫مسق ‪٥‬اک ‪٥‬وصتّز ‪٥‬لایق ‪٥‬ےہ ‪٥‬ذہلا ‪٥‬اہین ‪٥‬مسق ‪٥‬اک ‪٥‬وقسط ‪٥‬رصػ ‪٥‬رعیف ‪٥‬دیق ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬وہاگ‪٥‬ہن‪٥‬ہک‪٥‬خلؼ‪٥‬اک‪٥‬ااکمن‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬وقسط‪٥‬‬
‫وہاگ‪٥‬اك‪٥‬رپ‪٥‬ریما‪٥‬احہیش‪٥‬متخ‪٥‬وہا۔اك‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ںیم‪٥‬ےن‪٥‬اامز‪٥‬اوبرکب‪٥‬‬
‫دمحم ‪٥‬نب ‪٥‬اافملرخنب ‪٥‬دبعارلدیش ‪٥‬رکامین ‪٥‬وک ‪٥‬وجاہر ‪٥‬ااتفلؿی ‪٥‬یک ‪٥‬اتکف‪٥‬‬
‫االامین‪٥‬ےک‪٥‬دؿرسے‪٥‬لاف۔‪٥‬اامز‪٥‬امجل‪٥‬ادلنی‪٥‬مردؿی‪٥‬ےک‪٥‬اتفؿی‪٥‬‬
‫ںیم‪٥‬درک‪٥‬رکےت‪٥‬وہےئ‪٥‬لالا‪٥‬سج‪٥‬ںیم‪٥‬ان‪٥‬وک‪٥‬تہب‪٥‬ےس‪٥‬‬

‫‪ 38‬جدالممتار عیل ردالمحتار‬

‫‪Page 30 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫تعایل رجل افدئے‪٥‬درک‪٥‬رکےت‪٥‬وہےئ‪٥‬داھکی‪٥،‬نج‪٥‬ںیم‪٥‬الك‪٥‬افدئہ‪٥‬ہی‪٥‬ہک‪،‬ؿالتی‪٥‬‬ ‫الفتوی عیل السقوط و ھذا نصہ رحمہ اﷲ ٰ‬

‫ادیع عیل اٰخر کذا منا حنطۃ فانکر المدیع علیہ رہشاک‪٥‬یسک‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دانی‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬اےس‪٥‬ہر ‪٥‬اسفدی‪٥‬یک‪٥‬اطالغ‪٥‬دے‪٥‬اگ‪٥،‬‬
‫فحلفہ المدیعبطالق امرأتہ انیجرہ ایل باب القایض ؿاےل‪٥‬ہلئسم‪٥‬ںیم‪٥،‬مسق‪٥‬اک‪٥‬ؿایل ‪٥‬یک‪٥‬ؿالمك ‪٥‬لایق‪٥‬زےنہ‪٥‬یک‪٥‬تلع‪٥،‬‬
‫داللك‪٥‬احل‪٥‬وک‪٥‬انبلا۔‪٥‬دؿرسا‪٥‬افدئہ‪٥،‬دمیع‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬ااکنز‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬‬
‫ویحلفہ عیل ٰذلك ثم ان المدیع علیہ اقربما ادیع‬
‫غ‬
‫وہلا ‪٥‬رصػ ‪٥‬دمیع ‪٥‬ہیلع ‪٥‬ےک ‪٥‬ا راز ‪٥‬یک ‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ ‪٥‬وگاوہن‪٥‬‬
‫استغین عن الیمنی ویکون بارایف یمینہ الن الحلف‬
‫یک ‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم ‪٥‬ںیہن(اسیج ‪٥‬ہک ‪٥‬اؿرپ ‪٥‬ثحب ‪٥‬زگزی)۔ ‪٥‬رسیتا ‪٥‬افدئہ‪٥‬‬
‫عیل ان یحلفہ مادام منکر افاذا اقرفات االنکار‬
‫وگاوہن ‪٥‬یک‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬ماطق ‪٥‬وہلا ‪٥‬فلتخم‪٥‬ہیف‪٥‬ےہ ‪٥‬ہکبج‪٥‬‬
‫ب‬ ‫لی‬
‫و س ھذا کما لو قال الشر ن الماء الذی یف ھذا وتفی‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ماطق‪٥‬وہاجےئ یگ۔‪٥‬اامز‪٥‬امجل‪٥‬ادلنی‪٥‬یک‪٥‬ابعزف‪٥‬‬
‫الکوز فاریق الماء انہ یحنث الن الیمنی ھناك عیل وین‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬الك‪٥‬صخش‪٥‬ےن‪٥‬دؿرسے‪٥‬رپ‪٥‬دوعی‪٥‬ایک‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫الشراب ولم یشربہ و ٰھھنا الیمنی عیل االنکار فلم دےم‪٥‬امہزی ‪٥‬اینت ‪٥‬دنگز‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬دماع ‪٥‬ہیلع ‪٥‬ےن‪٥‬ااکنز‪٥‬رکدلا‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫تبق الیمنی وصار کانہ حلف مع السلطان ان یعلمنہ دمیع‪٥‬ےن‪٥‬اینپ‪٥‬ویبی‪٥‬یک‪٥‬طالط‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬اقیض‪٥‬‬
‫بکل داعر دخل المدینۃ ثم عزل السلطان سقط ےک‪٥‬دزلاز‪٥‬ںیم‪٥‬شیپ‪٥‬رکےک‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دالؿن‪٥‬اگ‪٥،‬وت‪٥‬اك‪٥‬دیکمھ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫دعب ‪٥‬دماع ‪٥‬ہیلع ‪٥‬ےن ‪٥‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬دوعی ‪٥‬اک ‪٥‬اغراز ‪٥‬رکایلوت ‪٥‬اف ‪٥‬اقیض ‪٥‬ےک‪٥‬‬ ‫یمینہالنہحلفعیلانیعلمہمادام‬
‫لاك‪٥‬ےل ‪٥‬اجرک ‪٥‬مسق ‪٥‬دالےن‪٥‬یک ‪٥‬رضؿزف‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ ‪٥‬اؿز ‪٥‬مسق ‪٥‬اھکےن‪٥‬‬
‫ؿاال ‪٥‬دمیع ‪٥‬اینپ ‪٥‬مسق ‪٥‬ےس ‪٥‬مری ‪٥‬وہ ‪٥‬اجےئ ‪٥‬اگ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬اك ‪٥‬یک ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫دالےن‪٥‬یک‪٥‬مسق ‪٥‬اك‪٥‬دماعہیلع‪٥‬ےک‪٥‬ااکنز ‪٥‬رپ‪٥‬یھت‪٥،‬وت‪٥‬حق ‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫اغراز‪٥‬رکایل‪٥‬وت‪٥‬ااکنز‪٥‬متخ‪٥‬وہایگ۔‪٥‬اؿز‪٥‬ہی‪٥‬اعمشلہ‪٥‬ااسی‪٥‬ںیہن‪٥‬ہک‪٥‬وکیئ ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫اھکےئ ‪٥‬ہک ‪٥‬ںیم ‪٥‬اك ‪٥‬وکزے ‪٥‬ےک ‪٥‬لاین ‪٥‬وک ‪٥‬رضؿز ‪٥‬ونك ‪٥‬رکؿن ‪٥‬اگ‪٥ ،‬وت‪٥‬‬
‫مسق ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪٥‬وکزے ‪٥‬اک ‪٥‬لاین ‪٥‬رگادلا ‪٥‬ایگ ‪٥‬وہ‪٥ ،‬وت ‪٥‬مسق ‪٥‬وٹف ‪٥‬اجےئ ‪ ٥‬یگ‪٥،‬‬
‫ویکہکن‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬وکزے‪٥‬ےک‪٥‬لاین‪٥‬وک‪٥‬ےنیپ‪٥‬ےس‪٥‬قلعتم‪٥‬یھت‪٥‬وت‪٥‬ؿہ‪٥‬اےس‪٥‬‬
‫یپ‪٥‬ہن‪٥‬اکس‪٥‬نکیل‪٥‬اہین‪٥‬مسق‪٥‬ااکنز‪٥‬رپ‪٥‬ینبم‪٥‬یھت‪٥‬وج‪٥‬متخ‪٥‬وہایگ‪٥،‬وت‪٥‬مسق‪٥‬یھب‪٥‬‬
‫متخ‪٥‬وہیئ‪٥،‬اسیجہک‪٥‬احمکِ‪٥‬رہش‪٥‬یسک‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دے‪٥‬ہک‪٥‬وت‪٥‬ےھجم‪٥‬رہش‪٥‬‬
‫ںیم‪٥‬دالخ‪٥‬وہےن‪٥‬ؿاےل‬

‫‪Page 31 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ھوالوایل یف البلد فکذٰ لك ھنا بدلیل انہ لو حملہ ایل ہر‪٥‬اسفدی‪٥‬یک‪٥‬اطالغ‪٥‬دے‪٥‬اگ‪٥،‬اك‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ؿہ‪٥‬احمک‪٥‬زعمؿل‪٥‬وہاجےئ‪٥‬‬

‫القایض الیحلفہ فاذاال فائدة یف حملہ ایل القایض وت‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬دی‪٥‬وہیئ‪٥‬مسق‪٥‬یھب‪٥‬متخ‪٥‬وہاجیگیئ‪٥،‬ویکہکن‪٥‬اہین‪٥‬یھب‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫ھکذا عــــہ ذکر‪ ،‬وھذا ا جواب یوافق قول القایض ایب اک ‪٥‬بلطم ‪٥‬ہی ‪٥‬اھت ‪٥‬ہک ‪٥‬ریمی ‪٥‬ؿالمك ‪٥‬حق ‪٥‬لك ‪٥‬ےہ ‪٥‬اك ‪٥‬ؿغك ‪٥‬لك‪٥‬‬
‫ل‬
‫اطالغ ‪٥‬دینی‪٥‬وہ یگ‪٥،‬وت‪٥‬اہین ‪٥‬یھب‪٥‬یہی‪٥‬روزف ‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬دمیع‪٥‬‬
‫الھیثم ویخالف قول القایض االمام الصاعدی فانہ‬
‫ارگ‪٥‬دمؽ ٰی‪٥‬ہیلع‪٥‬وک‪٥‬اف ‪٥‬اقیض‪٥‬ےک‪٥‬اہن‪٥‬شیپ‪٥‬رکے‪٥‬وت‪٥‬اقیض‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ذکر یف فتاواہ ھذاالمسألۃ االانہ وضع المسألۃ‬
‫ےس‪٥‬مسق‪٥‬ہن‪٥‬ےل‪٥‬اگ‪٥‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬اف‪٥‬اقیض‪٥‬ےک‪٥‬اہن‪٥‬ےل‪٥‬اجےن‪٥‬اک‪٥‬افدئہ‪٥‬‬
‫ھکذاذکر مکان اعرتاف المدیع علیہ انہ ظھر لہ‬
‫ہن‪٥‬زاہ‪٥،‬اك‪٥‬وک‪٥‬اامز‪٥‬امجل‪٥‬ادلنی‪٥‬مردؿی‪٥‬ےن‪٥‬وییہن‪٥‬درک‪٥‬ؾراملا‪٥‬ےہ‪٥،‬‬
‫شھود وقال القایض االمام ابو الھیثم سقط یمینہ ہی‪٥‬اامز ‪٥‬امجل ‪٥‬ادلنی‪٥‬مردؿی‪٥‬اک ‪٥‬وجاف ‪٥‬اقیض‪٥‬اوب ن س ‪٥‬ےک‪٥‬وقل‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ہت‬

‫وقال الصاعدی الیسقط بل یقع طالقہ فاذاجواب وماقف‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬اقیض‪٥‬اامز‪٥‬اصدعی‪٥‬ےک‪٥‬وقل‪٥‬ےک‪٥‬اخمفل‪٥‬ےہ‪٥،‬‬

‫شیخنا جمال الدین وافق جواب القایض ایب الھیثم ویکہکن ‪٥‬اامز ‪٥‬اصدعی ‪٥‬ےن ‪٥‬اك ‪٥‬ہلئسم ‪٥‬وک ‪٥‬اےنپ ‪٥‬اتفؿی ‪٥‬ںیم ‪٥‬درک ‪٥‬ایک‪٥‬‬
‫اؿز ‪٥‬دمیعٰ‪٥‬ہیلع ‪٥‬ےک‪٥‬ارتعاػ ‪٥‬یک ‪٥‬اجبےئ ‪٥‬انہـن‪٥‬ےن ‪٥‬وگاوہن‪٥‬ےک‪٥‬‬ ‫وھو الصحیحوعلیہ الفتوی‪39 ١‬اھ۔‬
‫ہت‬
‫(‪ )٣‬دموین ‪٥‬زا ‪٥‬وسدنگ ‪٥‬داد ‪٥‬ؽالن ‪٥‬زؿز ‪٥‬قح ‪٥‬نم ‪٥‬دیہ ‪٥‬ؿدمتس ‪٥‬ریگبی‪ ٥‬وموجد ‪٥‬وہےن‪٥ ،‬وک ‪٥‬درک ‪٥‬ایک‪٥ ،‬ہکبج ‪٥‬اقیض ‪٥‬اامز ‪٥‬اوب ن س ‪٥‬ےن ‪٥‬اہک ‪٥‬ہک ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫ماطق‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ‪٥‬اؿز‪٥‬اامز‪٥‬اصدعی‪٥‬ےن‪٥‬اہک‪٥‬ہک‪٥‬مسق‪٥‬ماطق‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥‬ہکلب‪٥‬‬ ‫ؿےب‪٥‬دوتسزی‪٥‬نم‪٥‬ریبؿن‬
‫وگاوہن‪٥‬ےک‪٥‬وموجد‪٥‬لاےن‪٥‬رپ‪٥‬دمیع‪٥‬ےک‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬اطمقب‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬‬
‫طالط ‪٥‬وہاجےئ ‪ ٥‬یگ‪٥ ،‬وت ‪٥‬حق ‪٥‬امہزے ‪٥‬خیش ‪٥‬امجل ‪٥‬ادلنی ‪٥‬مردؿی ‪٥‬اک ‪٥‬وجاف‪٥‬‬
‫ہت‬
‫اقیض‪٥‬اوب ن س‪٥‬ےک‪٥‬وجاف ‪٥‬ےک‪٥‬وماقف‪٥‬ےہ‪٥‬وت ‪٥‬یہی‪٥‬حیحص‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬ایس‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫وتفی ‪٥‬ےہ‪،‬اھ۔(ف)(‪)٣‬یسک ‪٥‬ےن ‪٥‬اےنپ ‪٥‬رقمؿض ‪٥‬وک ‪٥‬مسق ‪٥‬دی ‪٥‬ہک ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫ےھجم‪٥‬ؽالن‪٥‬زؿز‪٥‬ریما‪٥‬غرض‪٥‬دے‪٥‬اگ‪٥‬اؿز‪٥‬ریما‪٥‬اہھت‪٥‬ڑکپے‪٥‬اگ‬

‫عــــہ‪ :‬قولہ ھکذا ذکر ای االمام جمال الدین البزدوی اك ‪٥‬اک ‪٥‬وقل ‪٥‬وییہن ‪٥‬درک ‪٥‬ایک ‪٥‬ےہ ‪٥‬ینعی ‪٥‬اامز ‪٥‬امجل ‪٥‬ادلنی ‪٥‬مردؿی ‪٥‬ےن ‪٥‬درک‪٥‬‬
‫ومن ھھنا ایل اٰخر مانقلنا کالم االمام الکرماین جامع ایک‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬اہین‪٥‬ےس‪٥‬ا رخ‪٥‬لك‪٥‬وج‪٥‬ابعزف‪ ٥‬م‪٥‬ےن‪٥‬لقن‪٥‬یک‪٥‬ےہ‪٥‬ؿہ‪٥‬اامز‪٥‬‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫رکامین‪٥‬اک‪٥‬کالز‪٥‬ےہ‪٥‬وج‪٥‬اك‪٥‬اتفؿی‪٥‬ےک‪٥‬اجعم‪٥‬ںیہ‪٠۴٥‬ضنہ(ف)‬
‫تلكالفتاوی ‪١٢‬منہ۔‬

‫‪ 39‬جواہر الفتاوی کتاب االیمان‬

‫‪Page 32 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ہن ‪٥‬زؿی ‪٥‬لاز ‪٥‬دموین ‪٥‬ںیمہ ‪٥‬زؿز ‪٥‬دشنی ‪٥‬داد ‪٥‬ؿدشتس ‪٥‬رگن ت ‪٥‬ؿ ‪٥‬ےب‪ ٥‬اؿز ‪٥‬ریمی‪٥‬زاض‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬لاہر ‪٥‬ہن‪٥‬اجےئ‪٥‬اگ‪٥ ،‬رھپ‪٥‬رقمؿض ‪٥‬ےن‪٥‬ایس‪٥‬‬
‫دوتسزی ‪٥‬اؿریبؿن ‪٥‬ز ت ‪٥‬احمك ‪٥‬وشند ‪٥‬ہک ‪٥‬اںی ‪٥‬ںیمی ‪٥‬رعاف‪ ٥‬دن ‪٥‬غرض ‪٥‬ادا ‪٥‬رکدلا ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك ‪٥‬اک ‪٥‬اہھت ‪٥‬ڑکپے ‪٥‬ریغب ‪٥‬لاہر ‪٥‬خالایگ ‪٥‬وت ‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ل‬
‫دیقمهق ‪٥‬احبل ‪٥‬دںی ‪٥‬دز ‪٥‬زدا مرناز ‪٥‬هق یف البزازیۃ حلفہ یک ‪٥‬مسق ‪٥‬ہن ‪٥‬وٹےٹ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬رعػ ‪٥‬ںیم ‪٥‬غرض ‪٥‬دہم ‪٥‬وہےن‪٥‬‬
‫لیوفنی حقہ یوم کذاولیأخذنبیدہ وال ینصرف بال یک‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬یھت‪٥،‬وت‪٥‬غرض‪٥‬متخ‪٥‬وہےن‪٥‬رپ‪٥‬مسق‪٥‬ماطق‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ۔‪٥‬‬
‫ل‬
‫اذنہ فاوفاہ الیوم ولم یأخذ بیدہ وانصرف بالاذنہ زدا مرناز ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬مرازہی ‪٥‬ںیم ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬غرض ‪٥‬وخاہ ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫رقمؿض‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬وت‪٥‬ےھجم‪٥‬ؽالن‪٥‬دن‪٥‬ریما‪٥‬قح‪٥‬دے‪٥‬اگ‪٥‬اؿز‪٥‬ریما‪٥‬‬
‫الیحنث الن المقصودوھو االیفاء اھ‪ ،‬قلت تقدم ان‬
‫ہ‬
‫اہھت‪٥‬ڑکپے‪٥‬اگ‪٥‬اؿزریمی‪٥‬رمیض‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬لا ر‪٥‬ہن‪٥‬اجاگیئ‪٥،‬وت‪٥‬رقمؿض‪٥‬‬
‫االیمان مبینۃ عیل االلفاظ العیل االغراض وھذا‬
‫ےن ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬غرض ‪٥‬ایس ‪٥‬زؿز ‪٥‬دے ‪٥‬دلا ‪٥‬اؿز ‪٥‬اہھت ‪٥‬ڑکپے ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫المقصود غری ملفوظ لکن قدمنا ان العرف یصلح‬
‫رمیض ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغب ‪٥‬لاہر ‪٥‬ؿاسپ ‪٥‬خالایگ ‪٥‬وت ‪٥‬مسق ‪٥‬ہن ‪٥‬وٹےٹ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬اك‪٥‬‬
‫یخص‬ ‫کذٰ‬
‫مخصصا وھنا لك فان العرف ص ٰذلك بحال مسق ‪٥‬اک ‪٥‬دصقم‪٥‬غرض ‪٥‬ؿرول‪٥‬رکلا ‪٥‬اھت‪٥‬اھ۔تلق‪٥‬ںیم ‪٥‬اتہک ‪٥‬وہن ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫قیام الدین قبل االیفاء ویوضحہ ایضا مایأیت قریبا ہی‪٥‬زگزاکچ‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ومسقن‪٥‬یک‪٥‬اینبد‪٥‬اافلط‪٥‬وہےت‪٥‬ںیہ۔‪٥‬ارغاض‪٥‬اینبد‪٥‬‬
‫عن التبینی اھ مایف الشایم۔اقول‪ :‬والذی یظھر ںیہن ‪٥‬وہےت‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬ذموکز ‪٥‬مسق ‪٥‬اک ‪٥‬دصقم ‪٥‬اافلط ‪٥‬ںیم ‪٥‬ذموکز ‪٥‬ںیہن‪٥‬‬
‫‪40‬‬

‫للعبد الضعیف ان ھنا ثلث ایمان فاالخریة متقیدة ےہ‪٥ ،‬نکیل ‪٥‬اسیج ‪٥‬ہک ‪٥‬ےلہپ ‪ ٥‬م ‪٥‬ےن ‪٥‬درک ‪٥‬رکدلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬رعػ‪٥‬‬
‫صیصخت‪٥‬دیپا‪٥‬رکداتی‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬یھب‪٥‬اےسی‪٥‬یہ‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬اہین‪٥‬یھب‪٥‬‬ ‫بنفس‬
‫رعػ‪٥‬ےن‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬وک‪٥‬غرض‪٥‬یک‪٥‬وموجد یگ‪٥‬ےک‪٥‬ماھت‪٥‬صتخم‪٥‬رکدلا‪٥‬‬
‫ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬اك ‪٥‬یک ‪٥‬ادایگیئ ‪٥‬ےس ‪٥‬لبق ‪٥‬لك ‪٥‬وہ یگ‪٥ ،‬اك ‪٥‬یک ‪٥‬ؿاضحق‪٥‬‬
‫رقنعبی‪٥‬نییبت‪٥‬الرؼاقئ‪٥‬ےس‪٥‬ایبن ‪٥‬یک‪٥‬اجےئ‪ ٥‬یگ‪٥،‬ؼالہم‪٥‬مایم‪٥‬اک‪٥‬‬
‫ل‬
‫زدا مرناز‪٥‬ںیم‪٥‬ایبن‪٥‬متخ‪٥‬وہا۔‬
‫اوقل(ںیم‪٥‬اتہکوہن‪٥‬ہک)‪٥‬ھجم‪٥‬فیعض‪٥‬دنبے‪٥‬رپ‪٥‬وجطاہر‪٥‬وہزاہ‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫ل‬
‫ؿہ‪٥‬ہی‪٥‬ہک‪٥‬اہین‪٥‬زدا مرنازےک‪٥‬ایبن ‪٥‬رکدہ ‪٥‬ہلئسم‪٥‬ںیم‪٥‬نیت‪٥‬ںیمسق‪٥‬‬
‫ںیہ‪٥‬نج‪٥‬ںیم‪٥‬ےس‪٥‬‬

‫‪ 40‬ردالمحتار باب الیمنی یف االکل والشرب داراحیاء الرتاث العریب بریوت ‪٠١٢/٣‬‬

‫‪Page 33 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫لفظ االذن کما تقدم واالویل کانت موقتۃ والممتنع ا رخی‪٥‬ینعی"ریمی‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬ؿاسپ‪٥‬ہن‪٥‬اجےئ‪٥‬اگ" ‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫االیفاء یف ٰذلك الوقت لحصولہ قبلہ فسقطت لعدم ظفل ‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےس ‪٥‬دیقم ‪٥‬ےہ ‪٥‬اسیج ‪٥‬ہک ‪٥‬زگزا ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬ان ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫تصور الرب ثم رأیمھت بہ عللوہ‪ ،‬وﷲ الحمد‪ ،‬ےلہپ ‪٥‬مسق ‪٥‬ینعی"وت ‪٥‬ریما ‪٥‬قح ‪٥‬ؽالن ‪٥‬زؿز ‪٥‬ادارکے ‪٥‬اگ" ‪٥‬ہی ‪٥‬ؿغك ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫دیقم ‪٥‬ےہ ‪٥‬ینعی‪٥‬ومغك ‪٥‬ےہ‪٥،‬ہکبج‪٥‬رقمزہ‪٥‬اك‪٥‬دن ‪٥‬ںیم‪٥‬قح‪٥‬یک‪٥‬‬
‫اماالثانیۃ فمجازہ عن االیفاء ای لیعینہ لوفاء دینہ‬
‫ادایگیئ ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہ ‪٥‬یکس ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬ادایگیئ ‪٥‬رقمزہ ‪٥‬دن ‪٥‬ےس ‪٥‬ےلہپ ‪٥‬وہیکچ‪٥‬‬
‫اذمن المعلوم قطعا ان لیس المراد خصوص اخذ‬
‫ےہ‪٥‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬مسق‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬رقمزہ‪٥‬دن ‪٥‬ںیم‪٥‬وپزا‪٥‬‬
‫العضو ویھ مطلقۃ وقدبرفیھا اذا ویف وان فرضت‬
‫رکلا‪٥‬نکمم‪٥‬ہن‪٥‬زاہ‪٥،‬رھپ‪٥‬اك‪٥‬ایبن‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ںیم‪٥‬ےن‪٥‬داھکیوت‪٥‬اہقفء‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫لوقتہ بالتوقیت المذکور فقد سقطت ایضا وھذا مسق‪٥‬ےک‪٥‬اخہمت‪٥‬یک‪٥‬یہی‪٥‬تلع‪٥‬ایبن‪٥‬ؾرامیئ‪٥‬ؿﷲ ادمحل‪٥،‬نکیل‪٥‬دؿرسی‪٥‬‬
‫معین قول الوجیز الن المقصود ھو االیفاء فلیس ھنا مسق ‪٥‬ینعی"وتریما ‪٥‬اہھت ‪٥‬ڑکپےل"ہی ‪٥‬قح ‪٥‬وپزا ‪٥‬رکےن‪٥ ،‬ےس ‪٥‬اجمز‪٥‬‬
‫مدخل اصال للتخصیص بداللۃ الحال واﷲ ٰ‬
‫تعایل ےہ‪٥،‬ینعی ‪٥‬لاہک‪٥‬ہی‪٥‬لاف ‪٥‬قح‪٥‬یک ‪٥‬ادایگیئ ‪٥‬ںیم‪٥‬دمد ‪٥‬اگز ‪٥‬ےنب‪،٥‬ویکہکن‪٥‬‬
‫اعلم بحقیقۃ الحال ولیس فیما ایت بہ بعد عن اخض ‪٥‬وضع ‪٥‬ینعی‪٥‬اہھت ‪٥‬ڑکپلا ‪٥‬وصقمد ‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪٥ ،‬ذہلا‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬قلطم‪٥‬‬
‫التبینی االان الیمنی تتقید بمقصود الحالف ولھذا غراز‪٥‬لایئ‪٥،‬اؿز‪٥‬ہی‪٥‬قح‪٥‬یک‪٥‬ادایگیئ‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬وپزی‪٥‬وہیکچ‪٥‬ےہ ‪،‬اؿز‪٥‬‬
‫تتقید بالصفۃ الحاملۃ عیل الیمنی وان کانت یف ارگ ‪٥‬اك ‪٥‬دؿرسی ‪٥‬مسق ‪٥‬وک ‪٥‬قلطم ‪٥‬یک ‪٥‬اجبےئ ‪٥‬ؿغك ‪٥‬ینعی ‪٥‬رقمزہ ‪٥‬دن‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬دیقم‪٥‬اؿز ‪٥‬ومغك ‪٥‬غراز ‪٥‬دلا ‪٥‬اجےئ‪٥‬وت‪٥‬مك ‪٥‬یھب‪٥‬ہی‪٥‬ماطق‪٥‬غراز‪٥‬‬ ‫‪41‬‬
‫الحاضرعیلمابینامنقبلاھ‬
‫لایگیئ‪٥ ،‬ہکبج ‪٥‬ؿخیر ‪٥‬ےک ‪٥‬اك ‪٥‬ےنہک ‪٥‬اک ‪٥‬ہک ‪٥‬اہین ‪٥‬وصقمد ‪٥‬رصػ ‪٥‬قح ‪٥‬وک‪٥‬‬
‫وپزارکلا ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬اہین ‪٥‬احل ‪٥‬یک ‪٥‬داللك ‪٥‬ےس ‪٥‬صیصخت ‪٥‬اک ‪٥‬وکیئ‪٥‬‬
‫دلخ ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬اک ‪٥‬یہی ‪٥‬بلطم ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہکبج ‪٥‬اﷲ اعتیٰل ‪٥‬یہ ‪٥‬تقیقح‪٥‬‬
‫احل‪٥‬اک‪٥‬رتہب‪٥‬اعمل‪٥‬ےہ‪٥،‬اؿز‪٥‬دعب‪٥‬ںیم‪٥‬نییبت‪٥‬الرؼاقئ‪٥‬ےک‪٥‬وحاہل‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫وج‪٥‬درک‪٥‬ایک‪٥‬ؿہ‪٥‬رصػ‪٥‬یہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬احفل‪٥‬ےک‪٥‬دصقم‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫دیقم‪٥‬وہ یگ‪٥‬ذہلا ‪٥‬مسق‪٥‬یک‪٥‬ؿہج‪٥‬ےننب‪٥‬ؿایل‪٥‬تفص‪٥‬ےس‪٥‬ہی‪٥‬دیقم‪٥‬غراز‪٥‬‬
‫لاےئ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬ارگہچ ‪٥‬ؿہ ‪٥‬تفص ‪٥‬احرض ‪٥‬زیچ ‪٥‬ںیم ‪٥‬لایئ ‪٥‬اجےئ ‪٥‬اسیج ‪٥‬ہک ‪ ٥‬م‪٥‬‬
‫ےن‪٥‬ےلہپ‪٥‬ایبن‪٥‬ایک۔‬

‫‪ 41‬ردالمحتار باب الیمنی یف االکل والشرب داراحیاء الرتاث العریب بریوت ‪٠١٢/٣‬‬

‫‪Page 34 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫وال کالم فیہ انما الکالم یف حصول التخصیص ھنا ثم (نییبت‪٥‬الرؼاقئ‪٥‬ےک‪٥‬ا رخ‪٥‬کالز‪٥‬لك)‪٥‬ہکبج‪٥‬اہین ہی‪٥‬ثحب‪٥‬ںیہن‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ك ‪٥‬احل‪٥‬ےس‪٥‬‬ ‫کالم التبینی یف صفۃ ملفوظۃ کالیکلم عبد فالن دصقم‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬وہ یگ‪٥‬لاںیہن‪٥،‬ہکلب ‪٥‬اہین‪٥‬وت‪٥‬دالل ِ‬
‫وتریدون ھھنا اثبات غری الملفوظ فالیوضحہ مایف صیصخت ‪٥‬ںیم ‪٥‬ثحب ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬رھپ ‪٥‬نییبت ‪٥‬الرؼاقئ ‪٥‬یک ‪٥‬لاف ‪٥‬اک ‪٥‬قلعت‪٥‬‬
‫ٰ‬
‫وظفلن‪٥‬ںیم‪٥‬ذموکز ‪٥‬تفص‪٥‬ےس‪٥‬ےہ‪٥،‬ضنلا ‪٥‬ںیم‪٥‬ؽالن‪٥‬ےک‪٥‬ؼالز‪٥‬‬
‫التبینی وغایۃ ما یقال ان المعین لیوفنی یوم کذاان‬
‫م‬
‫ےس‪٥‬لاف‪٥‬ہن‪٥‬رکؿن‪٥‬اگ‪٥‬ہکبج‪٥‬ا ف وت‪٥‬اہین‪٥‬ریغ‪٥‬وفلمط‪٥‬وک‪٥‬لا ك‪٥‬رکلا‪٥‬‬
‫لم یوف قبلہ فھذاالتقیید بداللۃ الحال وھو‬
‫اچےتہ ‪٥‬ںیہ‪٥ ،‬ذہلا ‪٥‬نییبت ‪٥‬الرؼاقئ ‪٥‬اک ‪٥‬کالز‪٥‬اك ‪٥‬ثحب‪٥‬یک‪٥‬ؿاضحق‪٥‬‬
‫المقصود الغری الملفوظ فیکون االویل مربورة ساقطۃ‬
‫ںیہن نب ‪٥‬اتکس‪٥ ،‬ااہتنیئ ‪٥‬لاف ‪٥‬وج ‪٥‬یک ‪٥‬اجیتکس ‪٥‬ےہ ‪٥‬ؿہ ‪٥‬ہی ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫تعایل اعلم۔ؿوچن‪٥‬دزںی‪ ٥‬نال‪٥‬دز ‪٥‬دال ك ‪٥‬احل‪٥‬اجمل‪ ٥‬ںیم"ؽالن‪٥‬دن‪٥‬قح‪٥‬وپزا‪٥‬رکے‪٥‬اگ"‪٥‬اک‪٥‬ینعمٰ‪٥‬ہی‪٥‬وہاگ‪٥‬ہک‪٥‬ارگاك‪٥‬دن‪٥‬‬ ‫واﷲ ٰ‬
‫ل‬ ‫ض‬
‫لن‬
‫اقمل ‪٥‬ؿ ‪٥‬عیس ‪٥‬ا دم ‪٥‬ضناےل ‪٥‬درگ ‪٥‬اجشی ‪ ٥‬سامین ‪٥‬دانئ ‪٥‬خلؼ ‪٥‬رگ ت‪ ٥‬ےس ‪٥‬لبق ‪٥‬قح ‪٥‬وپزا ‪٥‬ہن ‪٥‬رکے ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬دن ‪٥‬ادا ‪٥‬رکے ‪٥‬اگ‪٥ ،‬وت ‪٥‬لبق ‪٥‬ازںی‪٥‬‬
‫ہک ‪٥‬زؿےئ ‪٥‬از ‪٥‬نم ‪٥‬وپنیش ‪٥‬ؿ ‪٥‬ینعم ‪٥‬اںی ‪٥‬امیپن ‪٥‬ا ن ‪٥‬هق ‪٥‬ہک ‪٥‬رھاگہ ‪٥‬رتا‪ ٥‬وپزا‪٥‬ہن‪٥‬رکےن‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬ضؾ ّند‪٥‬وہ یگ‪٥‬اؿز‪٥‬ہی‪٥‬دصقم‪٥‬وظفلن‪٥‬ںیم‪٥‬ریغ‪٥‬‬
‫ؾ‬ ‫ہ‬ ‫طلت م‬
‫س‪٥‬ؿوت ربلط‪٥‬نم‪٥‬علطم‪٥‬وشی‪٥‬طا ررگدی‪٥‬ؿزہن‪ ٥‬رد ‪٥‬زؿوپیش‪ ٥‬ذموکز ‪٥‬ےہ‪٥‬وجرصػ‪٥‬داللك ‪٥‬احل‪٥‬ےس‪٥‬دیق‪٥‬ےک‪٥‬وطز ‪٥‬رپ‪٥‬ولعمز‪٥‬‬
‫ن‬ ‫م‬
‫دموین‪٥‬دز‪٥‬ریغا ن‪٥‬بلط‪٥‬دانئ‪٥‬ےب‪٥‬اطالغ‪ ٥‬ر‪٥‬بلط‪٥‬دانئ‪٥‬ومحق‪ ٥‬وہزاہ‪٥‬ےہ‪٥،‬وت‪ ٥‬ہلی‪٥‬مسق‪٥‬وپزی‪٥‬وہرک‪٥‬متخ‪٥‬وہیئ‪٥،‬ؿاﷲ اعتیٰل‪٥‬املع۔‬
‫ح‬
‫ك‪٥‬احل‪٥‬ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬ثحب‪٥‬یک‪٥‬ؿعیس‪٥‬‬ ‫تق ‪٥‬تسین ‪٥‬وگاز ‪٥‬رتك ‪٥‬دانئ ‪٥‬لاك ‪٥‬انچہکن ‪٥‬وخبػ ‪٥‬اؿ ‪٥‬زح ‪٥‬وپمان‪ ٥‬وچہکن‪٥‬ذموکزہ‪٥‬ضنال‪٥‬ںیم‪٥‬دالل ِ‬
‫اببزاززنتف‪٥‬زریاہک‪٥‬اںی‪٥‬زؿےئ‪٥‬وپدیشن‪٥‬ایخبل‪٥‬هق‪٥‬ہن‪٥‬ازؿ‪٥‬وسدنگ‪ ٥‬اجنگشئ ‪٥‬دیپا ‪٥‬وہیئ‪٥ ،‬اك ‪٥‬ےئل ‪٥‬الك ‪٥‬اؿز ‪٥‬ضنال ‪٥‬اہین شیپ ‪٥‬رکلا‪٥‬‬
‫م‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫م‬
‫رںی ‪٥‬وبد ‪٥‬ہن ‪ ٥‬ران ‪٥‬اںی ‪٥‬نیمی ‪٥‬دبال ك ‪٥‬احل ‪٥‬دیقم ‪٥‬هق ‪ ٥‬رامن‪ ٥‬وہن‪٥‬ہک‪،‬الك‪٥‬غرض‪٥‬وخاہ‪٥‬ےن‪٥‬رقمؿض‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬وت‪٥‬ھجم‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫ضنہ ‪٥‬ہن ‪٥‬اپھچےئ ‪٥‬اگ‪٥ ،‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬ودہ ‪٥‬ؿامیپن ‪٥‬اک ‪٥‬ینعمٰ ‪٥‬ہی ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬حق ‪٥‬ںیم‪٥‬‬ ‫اقبےئ‪٥‬دنی‪٥‬لا‪٥‬ا ہکن‪٥‬ارگ‪٥‬دؿ‪٥‬دانئ‪٥‬وبددن‪٥‬‬
‫ےھجت‪٥‬بلط‪٥‬رکؿن‪٥‬اؿز ‪٥‬وتریمی‪٥‬بلط‪٥‬رپ‪٥‬علطم‪٥‬وہاجےئ‪٥‬وت‪٥‬وفزا‪٥‬‬
‫ماےنم‪٥‬ا لا‪٥‬وہاگ‪٥،‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬ارگ‪٥‬ؿہ‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬بلط‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬لا‪٥‬بلط‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫اطالغ‪٥‬ہن‪٥‬لاےن‪٥‬رپ‪٥‬زؿوپیش‪٥‬رکے‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬یک‪٥‬خالػ‪٥‬ؿززی‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥‬‬
‫ارگہچ ‪٥‬ہی ‪٥‬زؿوپیش‪٥‬اك ‪٥‬غرض ‪٥‬وخاہ‪٥‬ےک‪٥‬دز ‪٥‬ےس‪٥‬یہ ‪٥‬وہ ‪٥‬ضنلا ‪٥‬غرض‪٥‬‬
‫وخاہ‪٥‬ےک‪٥‬ماےنم‪٥‬ا اجےن‪٥‬رپ‪٥‬رقمؿض ‪٥‬ضنہ‪٥‬ریھپ‪٥‬رک‪٥‬زك‪٥‬اجےئ‪٥،‬‬
‫ویکہکن‪٥‬ہی‪٥‬زؿوپیش‪٥‬دؿرسے‪٥‬ایخل‪٥‬‬

‫‪Page 35 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ؿدنی‪٥‬ےکی‪٥‬ادادش نیمی‪٥‬دز ‪٥‬قح‪٥‬اؿ ‪٥‬یہتنم‪٥‬تشگ‪،٥‬دز ‪٥‬ؿخیر ‪٥‬رکدزی‪ ٥‬ےس‪٥‬ےہ‪٥‬ہن‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬بلط‪٥‬ےس‪٥‬زؿوپیش‪٥‬ےہ‪٥،‬ذہلا‪٥‬یسک‪٥‬اؿز‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬‬

‫لصف‪٠٣٥‬یف‪٥‬اضقء‪٥‬ادلنی‪٥‬ؾرومد‪٥‬خلؼ‪٥‬ادلانئ‪٥‬ادملوین ہک‪٥‬از‪٥‬نم‪ ٥‬زؿوپیش‪٥‬رپ‪٥‬مسق‪٥‬ہن‪٥‬وٹےٹ‪ ٥‬یگ‪٥،‬ویکہکن‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬قلعت‪٥‬یسک‪٥‬اؿز ‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫ك ‪٥‬احل‪٥‬یک‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬غرض ‪٥‬لایق‪٥‬زےنہ‪٥‬ےک‪٥‬‬ ‫ںیہن‪٥‬ےہ‪٥،‬وت‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬دالل ِ‬ ‫ف‬
‫زؿ ‪٥‬وپنیش ولم یوقت کل وقت طلبہ وعلم بہ ولم‬
‫احل‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬وہ یگ‪٥،‬یتح‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬غرض‪٥‬وخاہ‪٥‬دؿ‪٥‬صخش‪٥‬وہن‪٥‬دؿونن‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫یظھر لہ حنث وان دخل السوق متواریاالیحنث وان‬
‫ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬دی ‪٥‬وہ ‪٥‬وت ‪٥‬دؿونن ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےس ‪٥‬سج ‪٥‬اک ‪٥‬غرض ‪٥‬ادا ‪٥‬رکدے ‪٥‬اگ ‪٥‬اك ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫طلبہ ولم یعلم بہ ولم یظھر الوجہ الیحنث ولوکان‬
‫قح ‪٥‬ںیم ‪٥‬مسق ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجےئ ‪ ٥‬یگ۔ؿخیر ‪٥‬رکدزی ‪٥‬یک ‪٥‬لصف‪٠٣‬غرض ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫حنی حلف بھذا الوجہ رب الدین اثننی فقیض الحد ادایگیئ‪٥‬ںیم ؾرامےت‪٥‬ںیہ‪٥‬ہک‪٥‬غرض‪٥‬وخاہ‪٥‬ےن‪٥‬رقمؿض‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬وت‪٥‬‬
‫ھما انتہی الیمنی یف حقہ‪،42‬دزہلئسم ‪٥‬دامرہ‪٥‬زین‪٥‬احل‪٥‬دال‪ ٥‬ھجم‪٥‬ےس‪٥‬زؿوپیش‪٥‬ہن‪٥‬رکے‪٥‬اگ‪٥‬اؿز‪٥‬مسق‪٥‬ںیم‪٥‬یسک‪٥‬ؿغك‪٥‬اکدرک‪٥‬ہن‪٥‬ایک‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ینعم ‪٥‬ہی ‪٥‬وہاگ ‪٥‬ہک ‪٥‬حق ‪٥‬یھب ‪٥‬ؿہ ‪٥‬اك ‪٥‬رقمؿض ‪٥‬وک ‪٥‬بلط ‪٥‬رکے ‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫هق ‪٥‬ہک ‪٥‬رغض ‪٥‬نیمی ‪٥‬رجہان ‪٥‬رسپ ‪٥‬ؿ ‪٥‬ابتدع ‪٥‬از ‪٥‬دزمك ‪٥‬ؿاسموتق ‪٥‬اؿ‪ ٥‬مسق ‪٥‬اک ‪ٰ ٥‬‬
‫رقمؿض‪٥‬وک‪٥‬اك‪٥‬بلط‪٥‬اک‪٥‬ملع‪٥‬وہاجےئ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ؿغك‪٥‬زؿوپیش‪٥‬ہن‪٥‬رکے‪٥،‬‬ ‫ضتؾ‬
‫ؿزسا ‪٥‬دادشن‪٥‬دبؿزی‪٥‬از ‪٥‬اخہن‪٥‬ؿوخان ‪٥‬وخد ‪٥‬هق ‪٥‬سپ‪ ٥‬ند ‪٥‬لادش‪٥‬‬
‫ذہلا ‪٥‬ارگ ‪٥‬غرض ‪٥‬وخاہ ‪٥‬یک ‪٥‬بلط ‪٥‬رپ ‪٥‬رقمؿض ‪٥‬اطالغ ‪٥‬لاےن ‪٥‬ےک ‪٥‬لاؿوجد‪٥‬‬
‫مرامن ‪٥‬اقبےئ‪٥‬اںی‪٥‬اقمدص‪٥‬وچن‪٥‬لدز ‪٥‬وخدك ‪٥‬رتك‪٥‬اہمرج‪٥‬تفگ‪٥‬‬
‫احرضہن‪٥‬وہماانم‪٥‬ہن‪٥‬رکے‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬وٹف‪٥‬اجےئ‪ ٥‬یگ‪٥،‬اؿز‪٥‬ارگ‪٥‬ریغب‪٥‬بلط‪٥‬لا‪٥‬‬
‫ؿاؿرسا‪٥‬اقتنز‪٥‬دز‪٥‬زگهق‪٥‬نیمی‪٥‬یہتنم‪٥‬تشگ‪٥‬انچہکن‪٥‬دز‪٥‬ؾرؿغ‪٥‬ذموکزہ‪٥‬‬
‫غ‬ ‫ط‬
‫بلط ‪٥‬رپ ‪٥‬ا الغ ‪٥‬ہن ‪٥‬لایئ ‪٥‬وہا ‪٥‬ؿز ‪٥‬لازاز ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؿےسی ‪٥‬یہ ‪ ٥‬رض ‪٥‬وخاہ ‪٥‬ےک ‪٥‬دز‪٥‬‬
‫وچن ‪٥‬نعرل ‪٥‬اطلسن ‪٥‬ؿاغراز ‪٥‬دموین ‪٥‬ؿوہظز ‪٥‬وگااہن ‪٥‬ؿ ‪٥‬اداےئ ‪٥‬دوین‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬زؿوپیش‪٥‬رکےک‪٥‬ےلکن‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬ہن‪٥‬وٹےٹ‪ ٥‬یگ‪٥،‬ارگ‪٥‬اك‪٥‬روزف‪٥‬ںیم‪٥‬دؿ‪٥‬‬
‫ا ن‪٥‬ارغاض‪٥‬امندن‪٥‬وسدنگ‪٥‬امندن۔‬
‫غرض ‪٥‬وخاہ ‪٥‬وہن ‪٥‬وہنجن ‪٥‬ےن ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬دی ‪٥‬وہوت ‪٥‬الك ‪٥‬اک ‪٥‬غرض ‪٥‬ادا‪٥‬‬
‫رکدلا‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬قح‪٥‬ںیم‪٥‬مسق‪٥‬متخ‪٥‬وہاجیگیئ۔‪٥‬زری‪٥‬ثحب‪٥‬وئسمہل ہلئسم‪٥‬‬
‫ںیم ‪٥‬یھب ‪٥‬اك ‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬دصقم ‪٥‬ےٹیب ‪٥‬ےس ‪٥‬لااکیئف ‪٥ ،٥‬اك‪٥‬اک ‪٥‬رھگ ‪٥‬اؿز ‪٥‬زاہشئ‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬دؿز ‪٥‬زانھک‪٥‬اؿز ‪٥‬اےنپ ‪٥‬رھگ ‪٥‬اؿز ‪٥‬درتس ‪٥‬وخان ‪٥‬ےس ‪٥‬لاز ‪٥‬زےنھک ‪٥‬یک ‪٥‬زسا ‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫ذہلا ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬یھب ‪٥‬داللك ‪٥‬احل ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےس ‪٥‬ان ‪٥‬اقمدص ‪٥‬ےس ‪٥‬دیقم ‪٥‬وہ یگ‪٥‬‬
‫اؿز ‪٥‬حق ‪٥‬لاف ‪٥‬ےن ‪٥‬وخد ‪٥‬ہی ‪٥‬امتز ‪٥‬لاںیت ‪٥‬رکدںی ‪٥‬اؿز ‪٥‬زسا ‪٥‬رتك ‪٥‬رکدی ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫مسق ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجےئ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬اسیج ‪٥‬ہک ‪٥‬ذموکزہ ‪٥‬لاال ‪٥‬اسملئ ‪٥‬ںیم‪٥ ،‬احمک ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫زعمؿیل‪٥،‬رقمؿض‪٥‬ےک‪٥‬اغراز‪٥،‬وگاوہن‪٥‬یک‪٥‬احرضی‪٥‬اؿز‪٥‬غرض‪٥‬یک‪٥‬ادایگیئ‪٥‬‬
‫ےسیج‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬ارغاض‪٥‬وہاجےن‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬متخ‪٥‬وہاجیت‪٥‬ےہ۔(ف)‬

‫‪ 42‬فتاوی بزازیہ ع ٰیل ھامش فتاوی ہندیہ الثامن عشر یف قضاء الدین ونزاین‪٥‬بتک اخہن‪٥‬اشپؿز‪٣٣١/۲٥‬‬

‫‪Page 36 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫اوقل‪٥‬اؿلاؾرط‪٥‬هق‪٥‬ایمن‪٥‬اافتنےئ‪٥‬وصقمد‪٥‬ؿادعناز‪٥‬دصق‪٥‬دز‪٥‬ؾرؿغ‪ ٥‬اوقل‪(٥ :‬ںیم اتہک‪٥‬وہن)اؿلا وجاف ‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬وصقمد ‪٥‬اک‪٥‬شنتفی‪٥‬‬

‫ضسنشہدہ‪٥‬ااعفل‪٥‬ولحم‪٥‬ػ‪٥‬اہیلع‪٥‬وخد ‪٥‬از ‪٥‬رمثاف ‪٥‬وصخم ہ‪٥‬یہت‪٥‬دشہ‪ ٥‬وہلا‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬اك ‪٥‬اک ‪٥‬دصقہن ‪٥‬رکلا ‪٥‬ہی ‪٥‬دؿ ‪٥‬فلتخم ‪٥‬زیچںی ‪٥‬ںیہ ‪٥‬ہکبج ‪٥‬هتہہ‪٥‬‬
‫اهق ‪٥‬وچن ‪٥‬ؿایل ‪٥‬زعمؿل ‪٥‬دش ‪٥‬اطالغ ‪٥‬اؿ ‪٥‬مر ‪٥‬ا دمن ‪٥‬دسفم ‪٥‬دز ‪٥‬رہشہچ‪ ٥‬ںیم‪٥‬ذموکز‪٥‬اسملئ ‪٥‬ایبن ‪٥‬نج‪٥‬اکومن ‪٥‬ےک ‪٥‬قلعتم ‪٥‬مسق‪٥‬ےہ ‪٥‬ؿہ ‪٥‬اکز‪٥‬‬
‫وسد ‪٥‬ددہ ‪٥‬ؿ ‪٥‬وصقمد ‪٥‬از ‪٥‬مردن ‪٥‬ضنکر ‪٥‬شیپ ‪٥‬اقیض ‪٥‬ؿخلؼ ‪٥‬از ‪٥‬ؿ وخانتس‪ ٥‬اےنپ ‪٥‬وصخمض‪٥‬اقمدص‪٥‬ےس ‪٥‬اخیل‪٥‬وہےت‪٥‬ںیہ‪٥‬ہک‪٥‬حق ‪٥‬ؿالتی ‪٥‬رہش‪٥‬‬
‫ا ن‪٥‬وبد ‪٥‬ہک‪٥‬اقیض‪٥‬اؿ ‪٥‬زا ‪٥‬مر ‪٥‬خلؼ‪٥‬وبجمز ‪٥‬دنک‪٥‬ؿمررقمخلؼ‪٥‬وتنان‪ ٥‬زعمؿل‪٥‬وہاجےئ‪٥‬وت‪٥‬رہش‪٥‬ںیم‪٥‬دسفم‪٥‬صخش‪٥‬ےک‪٥‬دالخ‪٥‬وہےن‪٥‬یک‪٥‬‬
‫اہند ‪٥‬سپ‪٥‬ندلتؼ‪٥‬روزف ‪٥‬ہن‪٥‬دنبد ‪٥‬ؿ ‪٥‬بلط‪٥‬خلؼ‪٥‬ومسمغ‪٥‬وشند ‪٥‬ؿ‪ ٥‬اطالغ ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬دےنی ‪٥‬ںیم ‪٥‬ایک ‪٥‬افدئہ ‪٥‬وہاگ۔ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ضنکر ‪٥‬وک ‪٥‬وت ‪٥‬اقیض‪٥‬‬
‫وچن‪٥‬مر‪٥‬دوعی‪٥‬دمیع‪٥‬وگااہن‪٥‬اعدل‪٥‬رشیع‪٥‬لاهند‪٥‬زین‪٥‬از‪٥‬ضنکر‪٥‬خلؼ‪ ٥‬رپشیپ‪٥‬رکےک‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬یل‪٥‬اجیتکس‪٥‬ےہ‪٥‬لاہک‪٥‬اقیض‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫لگیر ‪٥‬دن ‪٥‬ؿ ‪٥‬وچمہوگااہن ‪٥‬دانتش ‪٥‬ؿ ‪٥‬لاز ‪٥‬اکز ‪٥‬مرزلان ‪٥‬اصحق ‪٥‬ااکنز‪ ٥‬رپ‪٥‬وبجمزرکے‪٥‬نکیل‪٥‬حق‪٥‬غرض‪٥‬اک‪٥‬اغراز‪٥‬رکایل‪٥‬وت‪٥‬اف‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫زگانتش‪٥‬قح‪٥‬وخد‪٥‬زا‪٥‬دز‪٥‬حعر‪٥‬ادنگف‪٥‬هق‪٥‬ہک‪٥‬خالػ‪٥‬وصقمد‪٥‬هق‪٥‬سپ‪ ٥‬ںیہن یل‪٥‬اجیتکس‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬اطمہبل‪٥‬ںیہن‪٥‬وہاتکس۔‪٥‬اؿز‪٥‬حق‪٥‬‬
‫رہب ‪٥‬ؿہج ‪٥‬رمثہ ‪٥‬ولطمہب ‪٥‬وقفمد ‪٥‬هق ‪٥‬ؿ ‪٥‬دعب ‪٥‬اداےئ ‪٥‬دنی ‪٥‬لازؿےئ‪ ٥‬دمیع‪٥‬ےک‪٥‬دوعی‪٥‬رپ‪٥‬رشیع‪٥‬اعدل‪٥‬وگاہ‪٥‬وموجد‪٥‬وہن‪٥‬وت‪٥‬ضنکر‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫دموین‪٥‬ہچ‪٥‬اکز‪٥‬امدنہ‪٥‬اهق‪٥‬ہک‪٥‬وپدیشن‪٥‬ؿ‪٥‬ومندن‪٥‬رمثہ‪٥‬ددہ‪٥‬ؿ‪٥‬وصقمد‪ ٥‬ںیہن‪٥‬یل‪٥‬اجیت‪٥‬اؿز‪٥‬ایس‪٥‬فرح‪٥‬وگاوہن‪٥‬یک‪٥‬وموجد یگ‪٥‬ںیم‪٥‬اےنپ‪٥‬قح‪٥‬‬
‫زن ‪٥‬وصحل ‪٥‬اسن ‪٥‬نمضاتحل ‪٥‬وشہر ‪٥‬ؿعنم ‪٥‬ؿحصق ‪٥‬وبدحف ‪٥‬هق‪ ٥‬وک‪٥‬ضنکر‪٥‬یک‪٥‬زلاین‪٥‬خلؼ‪٥‬ےک‪٥‬رپسد‪٥‬رکلا‪٥‬اےنپ‪٥‬قح‪٥‬وک‪٥‬حعرہ‪٥‬ںیم‪٥‬داانل‪٥‬‬
‫ؿاںی ‪٥‬دعب ‪٥‬زؿال ‪٥‬زؿحتق ‪٥‬رسیم ‪٥‬تسین ‪٥‬زن ‪٥‬رمد ‪٥‬ایبن ‪٥‬زا دیلد ‪٥‬ہک‪ ٥‬یھب‪٥‬وصقمد‪٥‬ےک‪٥‬خالػ‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬امتز‪٥‬روزںیت‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬دصقم‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫لانم‪٥‬لاك ‪٥‬ؿخدا ‪٥‬وشم‪٥‬ندالػ‪٥‬روزف ‪٥‬دامرہ‪٥‬ہک‪٥‬اخبہن‪٥‬زگنانتش‪ ٥‬خالػ ‪٥‬ںیہ‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬غرض ‪٥‬ادا ‪٥‬رکدےنی ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪٥‬رقمؿض ‪٥‬ےک ‪٥‬رہچہ ‪٥‬وک‪٥‬‬
‫ہ‬
‫مرنان ‪٥‬رمثمدؿزی ‪٥‬ؿرجہان ‪٥‬ؿ ‪٥‬زساےئ‪٥‬لارکشی ‪٥‬ؿرفکان ‪٥‬هق‪٥‬رگم‪ ٥‬دےنھکی‪٥‬ےس‪٥‬ایک‪٥‬اکز‪٥‬ےہ‪٥‬اف ‪٥‬زؿوپیش‪٥‬رکلا ‪٥‬ہن‪٥‬رکلا ‪٥‬ایک‪٥‬ینعم‪٥‬زکھنا‪٥‬‬
‫احفل‪٥‬احالزںی‪٥‬دصق‪٥‬مرہتشگ‪٥‬اهق‪٥‬سپ‪٥‬اںی‪٥‬تسین‪٥‬ہک‪٥‬ا اکنز‪٥‬رمثہ‪ ٥‬ےہ‪٥،‬اؿز‪٥‬ویبی‪٥‬اکنح‪٥‬یک‪٥‬وموجد یگ‪٥‬ںیم‪٥‬وت‪٥‬دحیلعہ‪٥‬زےنہ ‪٥‬ںیم‪٥‬اہنتیئ‪٥‬‬
‫اینزد‪٥‬ہکلب‪٥‬وخد‪٥‬اؿوخاشہ‪٥‬ا ن‪٥‬رمثہ‪٥‬دنازد‪،‬لاہلمجل‪٥‬از‪٥‬امندنن‪٥‬وصقمد‪ ٥‬یک ‪٥‬ؿحصق ‪٥‬وک ‪٥‬متخ ‪٥‬رکےن ‪٥‬اؿز ‪٥‬اےنپ ‪٥‬اخؿدن ‪٥‬ےس ‪٥‬حلص ‪٥‬رکےک ‪٥‬امونك‪٥‬‬
‫ؾعت‬
‫لا ‪٥‬دصق ‪٥‬امندن ‪٥‬وصقمد ‪٥‬ؾرط ‪ ٥‬س ‪٥‬هق ‪٥‬اںی ‪٥‬دؿز ‪٥‬زاہنز ‪٥‬ضتطل‪ ٥‬وہےن‪٥‬یک‪٥‬وکشش ‪٥‬رکے‪ ٥‬یگ ‪٥‬ہکبج ‪٥‬اکنح‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫دصقم ‪٥‬یھب ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬اف ‪٥‬ایبن ‪٥‬وہاجےن ‪٥‬رپ ‪٥‬اك ‪٥‬وک‪٥‬‬ ‫ںیمی‪٥‬وتنان‪٥‬دش‪٥‬ؿزہن‪٥‬‬
‫اےنپ‪٥‬لاك‪٥‬زےنہ‪٥‬یک‪٥‬لاف‪٥‬ہن‪٥‬رکے‪ ٥‬یگ‪٥‬اؿز‪٥‬ہن‪٥‬خدایئ‪٥‬وکمتخ‪٥‬رکےن‪٥‬‬
‫یک‪٥‬وکشش‪٥‬رکے‪ ٥‬یگ‪٥،‬ہکبج‪٥‬زری‪٥‬ثحب‪٥‬وئسمہل اعمشلہ‪٥‬ںیم‪٥‬رھگ‪٥‬‬
‫ںیم‪٥‬ہن‪٥‬وھچزےن‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬دصقم‪٥‬ےٹیب‪٥‬یک‪٥‬لارکشی‪٥‬اؿز‪٥‬رفکا ِن‪٥‬تمعن‪٥‬‬
‫رپ‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬لااکیئف‪٥‬اؿز‬

‫‪Page 37 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫امہن ‪٥‬افمدس ‪٥‬الزز ‪٥‬ا لد ‪٥‬ہک ‪٥‬دز ‪٥‬وجاف ‪٥‬هتہہ ‪٥‬اہچزز ‪٥‬لاد ‪٥‬رکدمی‪ ٥‬رھگ‪٥‬ےس‪٥‬دؿز‪٥‬زےنھک‪٥‬یک‪٥‬زسادانی‪٥‬ےہ‪٥‬نکیل‪٥‬مسق‪٥‬ؿاےل‪٥‬ےن‪٥‬اف‪٥‬اےنپ‪٥‬‬
‫خلفہاےئ ‪٥‬شننتی ‪٥‬مرمشخ ‪٥‬ؿ ‪٥‬بضغ ‪٥‬دعب ‪٥‬ؾرؿدشن ‪٥‬مشخ ‪٥‬وخد ‪٥‬وخبد‪ ٥‬دصقم ‪٥‬وک ‪٥‬وھچزدلا ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬ےس ‪٥‬مسق ‪٥‬ؿاال ‪٥‬اعمشلہ ‪٥‬ےب ‪٥‬وسد ‪٥‬اؿز ‪٥‬اکیبز ‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫مرلاد ‪٥‬زؿدؿ ‪٥‬چیہ‪٥‬زجالا ‪٥‬افکزہ‪٥‬الزز‪٥‬وشند ‪٥‬ہک‪٥‬دعب‪٥‬زؿال‪٥‬بضغ‪٥‬ا ن‪ ٥‬وہاگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬اہین‪٥‬دصقم‪٥‬وفف ‪٥‬ںیہن‪٥‬وہا ‪٥‬ہکلب ‪٥‬وخد ‪٥‬اك‪٥‬دصقم‪٥‬وک‪٥‬‬
‫رمثاف ‪٥‬زا ‪٥‬وخاشہ ‪٥‬یم ‪٥‬امدن ‪٥‬ہکلب ‪٥‬اسباؿاقف ‪٥‬لادز ‪٥‬یم ‪٥‬وشد ‪٥‬ؿ ‪٥‬دلیل‪ ٥‬رتك‪٥‬رکزاہ‪٥‬ےہ‪،‬ااحللص‪٥،‬وصقمد‪٥‬اک‪٥‬لایق‪٥‬ہن‪٥‬زانہ‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬وصقمد‪٥‬‬
‫ح‬
‫اقعط ‪٥‬مرنطالن ‪٥‬ا ن ‪٥‬ااحدمك ‪٥‬ریثکہ ‪٥‬دعلدہ ‪ ٥‬رتدہ ‪٥‬دسلدہ ‪٥‬رسب‪ ٥‬ہن ‪٥‬انبلا ‪٥‬دؿ ‪٥‬فلتخم‪٥‬زیچںی‪٥‬ںیہ‪٥‬اؿز ‪٥‬دؿونن‪٥‬ںیم ‪٥‬مرا ‪٥‬ؾرط‪٥‬ےہ ‪٥‬ہکبج‪٥‬‬
‫دحاافتسہض‪٥‬دیشکہ‪٥‬هق‪٥‬ہک‪٥‬ؾرومدہ‪٥‬ادنیلص‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ہیلع‪٥‬ؿملس‪ ٥‬دؿرسا ‪٥‬ینعی‪٥‬دصقم‪٥‬وک‪٥‬وصقمد ‪٥‬ہن‪٥‬انبلا ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬زؿرگداین‪٥‬رکلا‪٥‬‬
‫اذا حلفت عیل یمنی فرأیت غریھا خریا منھا فات مسق‪٥‬وک‪٥‬ػعغا‪٥‬لالط‪٥‬اؿز‪٥‬اکدعلز‪٥‬ںیہن‪٥‬رکاتکس‪٥،٥‬ؿزہن‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬ؿہ امتز‪٥‬‬
‫الذی ھو خری وکفر عن یمینك ‪43‬وچن‪٥‬وسدنگے‪٥‬وخزی‪ ٥‬افمدس‪٥‬الزز‪٥‬ا ںیئ‪٥‬ےگ‪٥‬وج‪٥‬هتہہ‪٥‬اہچزز‪٥‬ےک‪٥‬وجاف ‪٥‬ںیم‪ ٥‬م‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫لاز ‪٥‬ینیب ‪٥‬ہک ‪٥‬ریغ ‪٥‬اؿ ‪٥‬ازان ‪٥‬رتہب ‪٥‬هق ‪٥‬سپ ‪٥‬ا ن ‪٥‬رتہب ‪٥‬زا ‪٥‬اجب ‪٥‬ا زؿ درک‪٥‬ےئک‪٥‬ںیہ‪٥‬ہک‪٥‬ہصغ‪٥‬اؿز‪٥‬لازایگض‪٥‬رپ‪٥‬ینبم‪٥‬امتز‪٥‬ںیمسق‪٥،‬ہصغ‪٥‬متخ‪٥‬‬
‫وسدنگف‪٥‬زا‪٥‬افکزہ‪٥‬زگاز‪،‬رواہ البخاری ومسلم عن سمرة وہاجےن ‪٥‬رپ ‪٥‬وخدوخبد ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجیگنیئ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ان ‪٥‬رپ ‪٥‬وکیئ ‪٥‬زجاء ‪٥‬لا ‪٥‬افکزہ‪٥‬‬
‫الزز‪٥‬ہن‪٥‬ا اگیئ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ہصغ‪٥‬اؿز ‪٥‬لازایگض‪٥‬ےک‪٥‬دؿزان ‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬وج‪٥‬‬
‫بن جندب واحمد ومسلم والرتمذی عن ایب ھریرة‬
‫اقمدص‪٥‬ےھت‪٥‬ؿہ‪٥‬ہصغ‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬لایق‪٥‬ہن‪٥‬زےہ‪٥‬ہکلب‪٥‬اسباؿاقف‪٥‬‬
‫والنسائی وابن ماجۃ عن عوف ابن مالك عن ابیہ‬
‫ض‬ ‫ل‬
‫ہصغ ‪٥‬یک ‪٥‬اح ك ‪٥‬ںیم ‪٥‬ومسقن ‪٥‬رپ ‪٥‬دنا ق ‪٥‬وہیت ‪٥‬ےہ ‪٥‬وت ‪٥‬الزز ‪٥‬ا ےئ ‪٥‬اگ‪٥‬‬
‫تعایل عمھن وعبدالرزاق عن بن سریین‬‫ریض اﷲ ٰ‬
‫ہک ‪٥‬ہصغ ‪٥‬وہےن ‪٥‬رپ ‪٥‬وکیئ ‪٥‬افکزہ ‪٥‬لا ‪٥‬زجارممك ‪٥‬ہن ‪٥‬وہ ‪٥‬احالہکن ‪٥‬اك ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫لبیھ ع‬ ‫ب‬
‫مرسال وابوبکر ن شیبۃ و ا یق ن امری المؤمننی نطالن ‪٥‬رپ ‪٥‬ریثک ‪٥‬ادعاد ‪٥‬ںیم ‪٥‬حیحص ‪٥‬ااحدمك ‪٥‬ؿازد ‪٥‬ںیہ ‪٥‬وجہصغ‪٥‬متخ‪٥‬وہےن‪٥‬‬
‫ےک‪٥‬دعب ‪٥‬یھب‪٥‬ان ‪٥‬ومسقن‪٥‬رپ‪٥‬حتق ‪٥‬الزز‪٥‬ا ےن‪٥‬ںیم‪٥‬دزہج‪٥‬رہشف ‪٥‬لك‪٥‬‬ ‫عایلعنہمنقولہ‪،‬ؿؾرومددن‪٥‬‬
‫عمرریض اﷲت ٰ‬
‫یتچنہپ‪٥‬ںیہ‪٥‬وضحز‪٥‬ہیلع‪٥‬اٰولصلہ‪٥‬ؿالسالز‪٥‬ےن‪٥‬ؾراملا‪٥:‬حق‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬اھکےئ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫دھکی‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬ریغ‪٥‬ینعی‪٥‬خالػ‪٥‬رتہب‪٥‬وہوت‪٥‬رتہب‪٥‬وک‪٥‬اجبال‪٥‬اؿز‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬افکزہ‪٥‬‬
‫دے۔ ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬اخبزی ‪٥‬ؿ ‪٥‬ملسم ‪٥‬ےن ‪٥‬رمسہ ‪٥‬نب ‪٥‬دنجف ‪٥‬اؿز ‪٥‬ادمح ‪٥‬اؿز ‪٥‬ملسم‪٥‬‬
‫رتذمی ‪٥‬ےن ‪٥‬اوبہرریہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬نسایئ ‪٥‬اؿز ‪٥‬انب ‪٥‬امہج ‪٥‬ےن ‪٥‬وعػ ‪٥‬نب ‪٥‬امكل ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ؿادل‪٥‬ےس‪٥‬زؿامك‪٥‬ایک‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬دبعارلزاط‪٥‬ےن‪٥‬انب‪٥‬ریسنی‪٥‬ےس‪٥‬رمملا‪٥‬‬
‫اؿز‪٥‬اوبرکب‪٥‬نب‪٥‬ہبیش‪٥‬اؿز‪٥‬یقہیب‪٥‬ےن‪٥‬وموقؽا‪٥‬اریم‪٥‬اوملنینم‬

‫‪ 43‬صحیح بخاری کتاب االیمان والنذور دقیمی‪٥‬بتک‪٥‬اخہن‪٥‬رکایچ‪٤٣١/۴٥‬‬

‫‪Page 38 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫تعایل علیہ وسلم این واﷲ ان شاء اﷲ ال رضحف ‪٥‬رمع ‪٥‬افزؿط ‪(٥‬زیض ‪٥‬اﷲ اعتیٰل ‪٥‬مہنع) ‪٥‬ےس ‪٥‬زؿامك ‪٥‬ایک‪٥‬‬ ‫صیل اﷲ ٰ‬
‫احلف عیل یمنی فاری غریھا خریامنھا االکفرت عن ےہ۔اؿز‪٥‬وضحز‪٥‬ہیلع‪٥‬اٰولصلہ‪٥‬ؿالسالز‪٥‬ؾرامےت‪٥‬ںیہ‪٥:‬دخبا!ارگ‪٥‬اﷲ‬
‫یمیین و ٰا تیت الذی ھو خری‪ 44‬دخبا‪٥‬ارگ‪٥‬خدا‪٥‬وخادہ‪٥‬ہر‪٥‬وسدنگ‪ ٥‬اعتیٰل ‪٥‬اچےہ ‪٥‬وت ‪٥‬وج ‪٥‬مسق ‪٥‬یھب ‪٥‬ںیم ‪٥‬اھکؿن ‪٥‬رھپ ‪٥‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪٥‬اك ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ریغ ‪٥‬وک ‪٥‬رتہب ‪٥‬لاؿن ‪٥‬وت ‪٥‬رتہب ‪٥‬وک ‪٥‬اایتخز ‪٥‬رکؿن ‪٥‬اگ ‪٥‬اؿز ‪٥‬مسق ‪٥‬اک ‪٥‬افکزہ ‪٥‬دؿن‪٥‬‬ ‫لت‬
‫ہک‪٥‬وخزز‪٥‬لاز‪٥‬ریغ‪٥‬اؿرتہب‪٥‬از‪٥‬ؿ ن س‪٥‬امہن‪٥‬رتہب‪٥‬زا‪٥‬شیپ‪٥‬مہن‪٥‬ؿوسدنگزا‪٥‬‬
‫اگ۔‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬ادمح‪٥،‬دبعارلزاط‪٥،‬اخبزی‪٥،‬ملسم‪٥،‬اوبداؿد‪٥،‬نسایئ‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫افکزہ‪٥‬د م رواہ احمد وعبدالرزاق والبخاری ومسلم و‬
‫انب‪٥‬امہج‪٥‬ےن ‪٥‬اوبومٰیس ‪٥‬ارعشی‪٥‬ےس‪٥‬اؿز ‪٥‬ربطاین‪٥‬ےن‪٥‬ریبک ‪٥‬ںیم‪٥،‬‬
‫موٰس االشعری‬ ‫ابوداؤد والنسائی وابنماجۃعن ایب ٰ‬
‫احمک ‪٥‬اؿز ‪٥‬یقہیب ‪٥‬ےن ‪٥‬اوبدزداء ‪٥‬ےس‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬احمک ‪٥‬ےن ‪٥‬از ‪٥‬اوملنینم‪٥‬‬
‫والطرباین یف الکبریوالحا کم والبیہیق عن ایب‬
‫اعہشئ‪٥‬دصہقی‪٥‬ےس‪٥،‬اؿز‪٥‬ربطاین‪٥‬ےن‪٥‬رمعان‪٥‬نب‪٥‬نیصح‪٥‬ےس(زیض‪٥‬‬
‫ع‬
‫الدرداء والحا کم ن ام المومننی الصدیقۃ اﷲ اعتیٰل ‪٥‬مہنع) ‪٥‬زؿامك ‪٥‬ایک ‪٥‬ےہ۔ ‪٥‬اؿز ‪٥‬دبعارلزاط ‪٥‬ےن ‪٥‬رضحف‪٥‬‬
‫تعایل عنہم از‪٥‬اوملنینم‪٥‬ےس‪٥‬انہـن‪٥‬ےن‪٥‬رضحف‪٥‬اوبرکب‪٥‬زیض‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬امہنع‪٥‬‬ ‫والطرباین عن عمران بن حصنی ریض اﷲ ٰ‬
‫وعبدالرزاق عن ام المومننی عن ایب بکر الصدیق اک ‪٥‬وقل‪٥ ،‬اؿز ‪٥‬دبعارلزاط‪٥ ،‬انب ‪٥‬ایب ‪٥‬ہبیش‪٥ ،‬انب ‪٥‬دیمح‪٥ ،‬انب ‪٥‬رجریانب‪٥‬‬
‫تعایل عنہما من قولہ وعبدالرزاق وابن ایب ذنمز‪٥ ،‬اوبخیش ‪٥ ،٥‬اؿز ‪٥‬یقہیب ‪٥‬ےن ‪٥‬اریماوملنینم ‪٥‬رمع ‪٥‬افزؿط ‪٥‬زیض ‪٥‬اﷲ‬ ‫ریض اﷲ ٰ‬
‫شیبۃ وابناء حمید وجریرو المنذروابوالشیخ والبیہیق اعتیٰل‪٥‬ؾنہ‪٥‬ےس‪٥‬لاینعمل‪٥‬زؿامك ‪٥‬ایک‪٥‬ےہ‪٥‬ہکبج‪٥‬اك‪٥‬لاف ‪٥‬ںیم‪٥‬درگی‪٥‬‬
‫عن امریالمومننی عمر ریض اﷲ تعایل عنہ بمعناہ ویف احصہب‪٥‬زوضان ‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬مہنع‪٥‬ےس‪٥‬یھب‪٥‬زؿالاف ‪٥‬ںیہ‪،‬اؿز ‪٥‬وخد‪٥‬‬
‫ٰ‬
‫وضحز‪٥‬ہیلع‪٥‬اٰولصلہ‪٥‬ؿالسالز‪٥‬ؾرامےت‪٥‬ںیہ‪٥:٥‬ارگ‪٥‬وکیئ‪٥‬صخش‪٥‬اےنپ‪٥‬الہ‪٥‬‬
‫تعایل عنہم ‪،‬ؿؾرومددن ‪٥‬یلص‪٥‬اﷲ‬
‫الباب غریھم ریض اﷲ ٰ‬
‫م‬
‫ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬اد ك‪٥‬اؿز‪٥‬رضز‪٥‬اچنہپےن‪٥‬ےئلیک‪٥‬مسق‪٥‬اھکےئ‪٥‬سپ‪٥‬‬
‫اعتیٰل‪٥‬ہیلع‪٥‬ؿملس واﷲ الن یلجّ احدکم بیمینہ یف اھلہ‬
‫دخبا‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬رضز‪٥‬دانی‪٥‬اؿز‪٥‬مسق‪٥‬وک‪٥‬وپزا‪٥‬رکلادنع‪٥‬اﷲ زلادہ‪٥‬گناہ‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫ٰا ثم لہ عنداﷲ من ان یعیط کفارتہ الیت افرتض اﷲ‬
‫اك‪٥‬ےس‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬دبےل‪٥‬افکزہ‪٥‬دے‪٥‬وج‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫علیہ ینعی‪٥‬ارگ‪ ٥‬وصے‪٥‬دزلازہ‪٥‬الہ‪٥‬وخد‪٥‬مرالداؿارضاز‪٥‬ااشین‪٥‬‬
‫‪45‬‬
‫اك‪٥‬رپ‪٥‬رقمز ‪٥‬ؾراملا ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬اك ‪٥‬وک‪٥‬اخبزی‪٥‬اؿز ‪٥‬ملسم‪(٥‬نیخیش)‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫رضحف‪٥‬اوبہرریہ‪٥‬زیض‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ؾنہ‪٥‬‬

‫‪ 44‬صحیح بخاری کتاب االیمان والنذور دقیمی‪٥‬بتک‪٥‬اخہن‪٥‬رکایچ‪٤٣١/۴٥‬‬

‫‪ 45‬صحیح بخاری کتاب االیمان والنذور دقیمی‪٥‬بتک‪٥‬اخہن‪٥‬رکایچ‪٤٣١/۴٥‬‬

‫‪Page 39 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫وسدنگ ‪٥‬وخزد ‪٥‬سپ ‪٥‬دخبا ‪٥‬ہک ‪٥‬لارضاز ‪٥‬اؿ ‪٥‬مرامر ‪٥‬ازادہ ‪٥‬لارضاز ‪٥‬مان‪ ٥‬ےس ‪٥‬زؿامك ‪٥‬ایک ‪٥‬ےہ۔ ‪٥‬ان ‪٥‬زؿالاف ‪٥‬ےس ‪٥‬ولعمز ‪٥‬وہا ‪٥‬ہک ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫گناہگاز‪٥‬رت‪٥‬لادش‪٥‬مرد‪٥‬خدا‪٥‬زہکنی‪٥‬وسدنگ‪٥‬ؿ‪٥‬افکزہ‪٥‬اك‪٥‬ہک خداےئ‪٥‬رقمز‪ ٥‬اایتخزی‪٥‬لعف‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬وکیئ‪٥‬اایتخزی‪٥‬لعف‪٥‬ازادہ‪٥‬اؿز‪٥‬دصقےک‪٥‬ریغب‪٥‬‬
‫ؾرومدہ‪٥‬هق‪٥‬ادا‪٥‬دنکزؿاہ‪٥‬الصتدان‪٥‬نع‪٥‬ایب‪٥‬رھریہ‪٥‬زیض‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪ ٥‬نکمم‪٥‬ںیہن‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬لاؿوجد‪٥‬حق‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬خالػ‪٥‬وکرتہب‪٥‬اجےن‪٥‬وت‪٥‬‬
‫ؾنہ‪٥‬دیپاهق ‪٥‬ہک‪٥‬ںیمہ‪٥‬لعف‪٥‬اایتخزی‪٥‬هق ‪٥‬ؿلعف‪٥‬اایتخزی‪٥‬زا ‪٥‬از‪ ٥‬اك‪٥‬رتہب‪٥‬وک‪٥‬رکے‪٥‬اؿز‪٥‬اینپ‪٥‬زاےئ‪٥‬اؿز‪٥‬ازادہ‪٥‬وک‪٥‬دبتلی‪٥‬رکدے‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫دصق‪٥‬اغےتی‪٥‬اچزہ‪٥‬ےن‪٥‬ؿوچن‪٥‬ریغ‪٥‬اؿزاریخ‪٥‬لا‪٥‬دبزاےئ‪٥‬مر‪٥‬رگددؿان‪ ٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬دصق‪٥‬ہن‪٥‬رکے‪٥،‬وت‪٥‬ارگ‪٥‬مسق‪٥‬ؿاےل‪٥‬لعف‪٥‬اک‪٥‬دصق‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬مسق‪٥‬متخ‪٥‬وہاجیت‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬رھپ‪٥‬ان ‪٥‬ااحدمك ‪٥‬ںیم افکزہ‪٥‬اک‪٥‬درک‪٥‬‬ ‫دصق‪٥‬امندن‪٥‬سپ‪٥‬نیمی‪٥‬متطالن‪٥‬دصق‪٥‬لالط‪٥‬دشے‪٥‬افکزہ‪٥‬رچا۔‬
‫لامنا لاافتنےئ ‪٥‬وصقمد ‪٥‬زین ‪ ٥‬اقلط ‪٥‬نطالن ‪٥‬هق ‪٥‬ارگ ‪٥‬نیمی ‪٥‬ہقلطم ‪٥‬ا زد‪ ٥‬سک‪٥‬زیچ‪٥‬رپ‪٥‬ےہ۔‬
‫ہک‪٥‬ؽالن‪٥‬زا‪٥‬زدن‪٥‬لا ‪٥‬وسد‪٥‬لا ‪٥‬شیپ‪٥‬احمک‪٥‬مرد‪٥‬لا ‪٥‬انچن ‪٥‬وخزادن ‪٥‬لا ‪٥‬وپمادن‪٥‬لا‪ ٥‬لامنا وجاف ‪٥‬ہی ‪٥‬ےہ ‪٥ ،٥‬وصقمد ‪٥‬ےک ‪٥‬اافتنء ‪٥‬ےس ‪٥‬یھب ‪٥‬یلع ‪٥‬االطالط ‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫ن‬
‫خلغق‪٥‬وپمادن‪٥‬لا ‪٥‬ربخے ‪٥‬وخك‪٥‬لا‪٥‬دبز ‪٥‬مادن‪٥‬ایٰل ‪٥‬ریغ ‪٥‬دٰكل‪٥‬صما‪ ٥‬رتص‪ ٥‬یلع ‪٥‬اومعلز ‪٥‬مسق ‪٥‬اک ‪٥‬لالط ‪٥‬وہلا ‪٥‬طلغ ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬ضنلا ‪٥‬وکیئ ‪٥‬صخش ‪٥‬ریغ ‪٥‬دیقم‪٥‬‬
‫لاایحلہ ‪٥‬رعاف ‪٥‬ؿرکند ‪٥‬لا ‪٥‬ا ہکن ‪٥‬ؽالن ‪٥‬رمد ‪٥‬نؼننا ‪٥‬احمك ‪٥‬وشد ‪٥‬ؿافکزہ ‪٥‬ددہ‪ ٥‬وطز ‪٥‬رپ ‪٥‬مسق ‪٥‬اھکلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؽالن ‪٥‬وک ‪٥‬امزؿن ‪٥‬اگ‪٥ ،‬لا ‪٥‬ؽالن ‪٥‬یک ‪٥‬اچنیھک‪٥‬‬
‫ک‬
‫ارگ ‪٥‬نیمی ‪٥‬نطالن ‪٥‬ؿاتعط ‪٥‬وبد ‪٥‬ؾرؿد ‪٥‬ا لد ‪٥‬لاہکن ‪٥‬ا ن ‪٥‬ہلمج ‪٥‬اقمدص ‪٥‬رمب‪ ٥‬لاین ‪٥‬رکؿن ‪٥‬اگ‪٥ ،‬لا ‪٥‬احمک ‪٥‬ےک ‪٥‬ماےنم ‪٥‬رکؿن ‪٥‬اگ ‪٥‬لا ‪٥‬ؽالن ‪٥‬زیچ ‪ ٥‬ھالؿاگن ‪٥‬لا‪٥‬‬
‫گل ‪٥‬رمد ‪٥‬ؿ ‪٥‬دز م ‪٥‬وخزد ‪٥‬وکل ٰذلك واضح جیل وعلیہ فرو ع انہپؿن‪٥‬اگ‪٥،‬لا ‪٥‬وجزا ‪٥‬انہپؿن‪٥‬اگ‪،‬لاؽالن‪٥‬وک‪٥‬وخربخشی‪٥‬دؿن‪٥‬اگ‪٥،‬ؿریغ‪٥‬‬
‫جمۃ یف کتب المذھب ‪،‬ؿدزاخہین‪٥‬ؿ ‪٥‬ربکی‪٥‬ؿطیحم‪٥‬ؿ ‪٥‬سینجت‪٥‬ؿ‪ ٥‬داكل‪٥،‬وت‪٥‬ہی‪٥‬ںیمسق‪٥‬رعؽا‪٥‬وپزی‪٥‬زدن یگ‪٥‬رھبےک‪٥‬ےئل‪٥‬وہن‪ ٥‬یگ‪٥‬ارگ‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫خال ہ‪٥‬ؿ ‪٥‬مرازہی‪٥‬ؿ ‪٥‬دنہہی‪٥‬ؿریغاہهق ‪٥‬زلج‪٥‬مارج‪٥‬عم‪٥‬احنہ‪٥‬ؿاہتخ‪ ٥،‬اکز‪٥‬ہن‪٥‬ےئک‪٥‬یتح‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬ؽالن‪٥‬وفف‪٥‬وہاجےئ‪٥‬وت‪٥‬نؼننا‪٥‬احمك‪٥‬وہاگ‪٥،‬اؿز‪٥‬‬
‫اقفل‪٥‬لھما ‪٥‬لاافلزهنۃ‪٥‬ارگ‪٥‬نم‪٥‬امشزا ‪٥‬وکبن ‪٥‬رخادنز ‪٥‬لکتس‪٥‬تکلموایف افکزہ ‪٥‬دانی ‪٥‬وہاگ‪٥ ،‬اؿزہی ‪٥‬ںیمسق ‪٥‬طالط ‪٥‬لا ‪٥‬اتعط ‪٥‬ےس ‪٥‬قلعتم ‪٥‬ںیھت ‪٥_٥‬‬
‫وتطالط‪٥‬لا‪٥‬اتعط‪٥‬ؿاعق‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ؽالن‪٥‬ےک‪٥‬وفف‪٥‬وہاجےن‪٥‬‬
‫ٰذلك والصحیح انہ یراد بھذاالقھر والغلبۃ فال‬
‫ےس‪٥‬مسق ‪٥‬ےک ‪٥‬امتز‪٥‬اقمدص‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےت‪٥‬ںیہ ‪٥‬ہی ‪٥‬امتز‪٥‬اومز ‪٥‬ؿاحض‪٥‬‬
‫یحنثحیتیموتا اویموت‬
‫ںیہ‪٥‬اؿزذمہق‪٥‬یک‪٥‬بتک‪٥‬ںیم ان‪٥‬رپ‪٥‬ریثک‪٥‬اسملئ‪٥‬رفتمغ‪٥‬ےئک‪٥‬ےئگ‪٥‬‬
‫ںیہ۔اخہین‪٥ ،‬ربکیٰ‪٥ ،‬طیحم‪٥ ،‬سینجت‪٥ ،‬خال ہ‪٥ ،‬مرازہی ‪٥‬اؿز ‪٥‬دنہہی‪٥‬‬
‫ؿریغاہ ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬الك ‪٥‬صخش ‪٥‬ےن ‪٥‬اےنپ ‪٥‬اھبیئ ‪٥‬اؿز ‪٥‬نہب ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫ڑگھجے‪٥‬ںیم‪٥‬ان‪٥‬وک‪٥‬اہک‪٥‬ارگ‪٥‬ںیم‪٥‬مت‪٥‬دؿونن‪٥‬وک‪٥‬دگےھ‪٥‬یک‪٥‬دمر‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫دالخ ‪٥‬ہن ‪٥‬رکدؿن ‪٥‬وتؽالن ‪٥‬زیچ ‪٥‬الزز ‪٥‬ا ےئ‪،‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬مسق ‪٥‬یک ‪٥‬روزف‪٥‬‬
‫ںیم‪٥‬‬

‫‪Page 40 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫الحالف‪ 46‬ھذالفظ الخانیۃ یف االیمان‪،‬ولفظھا یف اہقفےئ‪٥‬رکاز‪٥‬ےن‪٥‬ثحب‪٥‬یک‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬حیحص‪٥‬ہی‪٥‬غراز ‪٥‬دلا ‪٥‬ہک‪٥‬ہی‪٥‬ہصغ‪٥‬اؿز‪٥‬‬

‫الطالق قال بعضھم ال حنث ماداموایف االحیاء وقال لازایگض ‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬رمع ‪٥‬رھب‪٥‬ےکےئل ‪٥‬مسق‪٥‬وہ یگ‪٥‬اؿز‪٥‬ارگ‪٥‬رمع ‪٥‬رھب‪٥‬ان‪٥‬‬
‫ی‬
‫دؿونن ‪٥‬ےس‪٥‬ہی ‪٥‬اکززؿایئ ‪٥‬ہن ‪٥‬رکے ‪٥‬وت ‪٥‬ان ‪٥‬دؿونن ‪٥‬لا ‪٥‬مسق ‪٥‬اھکےن‪٥‬ؿاےل‪٥‬‬
‫بعضھم یحنث للحال النہ عاجزعن ٰذلك ظاھرااال‬
‫ےک‪٥‬وفف‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬مسق‪٥‬وٹف‪٥‬اجےئ‪ ٥‬یگ‪٥‬اؿز‪٥‬افکزہ‪٥‬الزز‪٥‬ا ےئ‪٥‬اگ‪٥‬اھ‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫ان ینوی بذٰ لك القھر والتضیی‬
‫ق علیھما فالیحنث ذموکز ‪٥‬اافلط ‪٥‬اخہین ‪٥‬یک ‪٥‬ومسقن ‪٥‬ںیم ‪٥‬ذموکز ‪٥‬ںیہ‪،‬اؿز ‪٥‬اخہین ‪٥‬ےن ‪٥‬طالط ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ماداموایف االحیاء فان مات الحالف اواحد االخوین ثحب‪٥‬ںیم‪٥‬وین‪٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬ضعب‪٥‬ےن‪٥‬اہک‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬حق‪٥‬لك‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫قبل ان یفعل ٰذلك حنث وعلیہ االعتماد ‪47‬اھ وقال یف قلعتم‪٥‬رضحاف‪٥‬زدنہ‪٥‬ںیہ‪٥‬مسق‪٥‬ہن‪٥‬وٹےٹ‪ ٥‬یگ‪٥،‬اؿز‪٥‬ضعب‪٥‬ےن‪٥‬اہک‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫الکربی وغریہا وعلیہ الفتوی وچوں داللت حال را ااسی‪٥‬رکےن‪٥‬ےس‪٥‬اعزج‪٥‬ےہ‪٥،‬اہن‪٥‬ارگ‪٥‬ان‪٥‬اافلط‪٥‬ےس‪٥‬ا‪٥‬ك‪٥‬ےن‪٥‬ہبلغ‪٥‬اؿز‪٥‬یگنت‪٥‬‬
‫دیپا‪٥‬رکےن‪٥‬یک‪٥‬تین‪٥‬یک‪٥‬وہوت‪٥‬ان‪٥‬یک‪٥‬زدن یگ‪٥‬ںیم‪٥‬ہن‪٥‬وٹےٹ‪ ٥‬یگ‪٥‬ہکلب‪٥‬دصقم‪٥‬وک‪٥‬‬
‫باایں شبہہ کارے نمانداز تنقیح مسئلہ اش‬
‫وپزارکےن‪٥‬ےس‪٥‬ےلہپ‪٥‬لنتـن‪٥‬ںیم‪٥‬ےس‪٥‬یسک‪٥‬ےک‪٥‬وفف‪٥‬وہےن‪٥‬رپ‪٥‬وٹےٹ‪٥‬‬
‫ یگ‪٥،‬اؿز‪٥‬ایس‪٥‬رپ‪٥‬اامتعد‪٥‬ےہ‪٥‬اھ‪٥‬اؿز‪٥‬ربکیٰ‪٥‬ؿریغہ‪٥‬ںیم‪٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬ایس‪٥‬رپ‪٥‬وتفی‪٥‬‬ ‫ٰ‬‫آئندہسخنرانیم انشاءاﷲتعایل۔‬
‫م‬
‫ك‪٥‬احل‪٥‬اک‪٥‬اك‪٥‬هتہہ‪٥‬ںیم‪٥‬دلخ‪٥‬ںیہن‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ہلئسم‪٥‬یک‪٥‬‬ ‫هتہہ ‪٥‬مادہس‪٥ :‬انبمےئ ‪٥‬نیمی ‪ ٥‬رااقحتسط ‪٥‬رسپ ‪٥‬رمااقتنز ‪٥‬زاهق ‪٥‬سپ‪ ٥‬ےہ۔اؿز‪٥‬حق‪٥‬دالل ِ‬
‫ضتؾ م‬ ‫ل‬
‫دبال ك‪٥‬احل‪ ٥‬ند‪٥‬وشد‪ ٥‬رامن‪٥‬اقبےئ‪٥‬ا ن‪٥‬ااقحتسط‪٥‬انچہکن‪٥‬از‪٥‬نلعےئ‪ ٥‬حیقنت‪٥‬وک‪ ٥‬م‪٥‬ا ہدنہ‪٥‬رپ‪٥‬وھچزےت‪٥‬ںیہ‪٥‬انشاءاﷲ ٰ‬
‫تعایل۔ (ف)‬
‫من‬ ‫ن‬
‫اتمرخنی ‪٥‬ؼالہم ‪٥‬ما داین ‪٥‬دزلك ‪٥‬ہلئسم ‪٥‬ا ظہاز ‪٥‬رکدہ ‪٥‬هق ‪٥‬دز زد اٹھچ ‪٥‬هتہہ‪٥ :‬اك ‪٥‬مسق ‪٥‬یک ‪٥‬اینبد ‪٥‬ےٹیب ‪٥‬اک ‪٥‬لاف ‪٥‬یک ‪٥‬لازایگض ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫لم‬
‫ا رنازهق(ہیبنت)رأیت بخط شیخ مشائخنا السائحاین اقلل ‪٥‬زسا‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ ‪٥‬وت ‪٥‬احل‪٥‬یک ‪٥‬داللك ‪٥‬اک ‪٥‬اقتاض‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک‪٥‬ہی ‪٥‬مسق‪٥‬ےٹیب‪٥‬‬
‫ےک‪٥‬اقل ِل ‪٥‬زسا ‪٥‬وہےن‪٥‬لك‪٥‬ےک‪٥‬زامہن‪٥‬ےس‪٥‬دیقم ‪٥‬وہ یگ ‪٥‬اسیج ‪٥‬ہک‪٥‬‬ ‫یجرہ الخ‬
‫عندقولالشارحلوحلف ان ّ‬
‫اتمرخنی‪٥‬نلعء‪٥‬ںیم‪٥‬ےس‪٥‬ؼالہم‪٥‬مانداین‪٥‬ےن‪٥‬الك‪٥‬ہلئسم‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ل‬
‫اک ‪٥‬ااہظز ‪٥‬ایک ‪٥‬ےہ‪٥ ،‬اؿز زدا مرناز ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہیبنت ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےن ‪٥‬اےنپ ‪٥‬خیش‪٥‬‬
‫مانداین ‪٥‬اک ‪٥‬وقل ‪٥‬داھکی ‪٥‬ہک ‪٥‬انہـن ‪٥‬ےن ‪٥‬مازح ‪٥‬ےک ‪٥‬اك ‪٥‬وقل ‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫ہک"وکیئ‪٥‬مسق‪٥‬اھکےئ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬ؽالن‪٥‬وک‪٥‬‬

‫‪ 46‬فتاوی قایض خاں کتاب االیمان فصل یف الیمنی عیل الشتم والقذف ونلکصـز‪٥‬ؤنھکل ‪٣۴٥/۴‬‬
‫‪ 47‬فتاوی قایض خاں کتاب الطالق باب التعلیق ونلکصـز‪٥‬ؤنھکل‪۴٣٠/٣۴/۴٥‬‬

‫‪Page 41 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ھذا یفیدان من حلف ان یشتیک فالنا ثم تصالحا اقیض ‪٥‬یک ‪٥‬دعالك ‪٥‬ںیم ‪٥‬شیپ ‪٥‬رکؿن ‪٥‬اگ ‪٥‬اخل" ‪٥‬وت ‪٥‬انہـن ‪٥‬ےن ‪٥‬اك ‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫وزال قصداالضرار واختیش علیہ من الشکایۃ یسقط ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬مازح‪٥‬ےک‪٥‬اك‪٥‬وقل‪٥‬ےس‪٥‬ہی‪٥‬افدئہ‪٥‬وہزاہ‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬وج‪٥‬صخش‪٥‬‬
‫الیمنی النہ مقید یف المعین بدوام حالۃ استحقاق مسق ‪٥‬اھکےئ ‪٥‬ہک ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؽالن ‪٥‬یک ‪٥‬اکشمك ‪٥‬رکؿن ‪٥‬اگ‪٥ ،‬رھپ ‪٥‬مسق ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫دعبحلص‪٥‬وہاجےئ‪٥‬اؿز‪٥‬ؽالن‪٥‬وک‪٥‬رضز‪٥‬دےنی‪٥‬اک‪٥‬ازادہ‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےئ‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫گ‬ ‫االنتقامکماظہریل اھفتأملہ‪48‬۔‬
‫اکشمك ‪٥‬رکےن‪٥‬ےس‪ ٥‬ھیراےئ‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬ماطق‪٥‬وہاجیگیئ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫اوقل‪٥‬اںی‪٥‬ؼالہم‪٥‬اتمرخ‪٥‬زیناںی مک‪٥‬دزچیہ‪٥‬اتکف‪٥‬فلس‪٥‬لا‪٥‬خلؼ‪٥‬اصال‪٥‬‬
‫ہ مسق‪٥‬ونعمی‪٥‬وطز‪٥‬رپ‪٥‬ااقتنز‪٥‬ےک‪٥‬ازادہ‪٥‬یک‪٥‬اقبء‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬ےہ‪٥،‬ہی‪٥‬ؿہ‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫این ت‪٥‬ضحم‪٥‬زاےئ‪٥‬اؿهق ‪٥‬ہک‪٥‬ؾرومدامک‪٥‬رہظیل انچہکن ‪٥‬رماطا ر‪٥‬‬
‫وج‪٥‬ےھجم‪٥‬ولعمز‪٥‬وہاکس‪٥‬ےہ‪٥،‬اھ‪٥،‬وت‪٥‬وغز‪٥‬رکؿ۔‬
‫دشہ‪٥‬هق‪٥‬ؿ‪٥‬ؼالہم‪٥‬مایم‪٥‬زین‪٥‬مرؿ‪٥‬اامتعد‪٥‬رکند‪٥‬ہک‪٥‬ےم‪٥‬ؾراملد‪٥‬ؿناشلہ‪٥‬اںی‪٥‬‬
‫اوقل‪(:‬اك‪٥‬ےک‪٥‬وجاف ‪٥‬ںیم‪٥‬ںیم‪٥‬اتہک‪٥‬وہن)ہک‪٥‬اتمرخنی ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫زا‪٥‬لالم‪٥‬نک‪٥‬ؿاںی‪٥‬وخد‪٥‬ےنخس‪٥‬لازہ‪٥‬تسین‪٥‬دصز‪٥‬کال شم‪٥‬مرؿال‪٥‬دصق‪٥‬‬
‫ل‬‫خ‬
‫ےس‪٥‬اك‪ ٥‬الہم‪٥‬ذموکز ‪٥‬ےن‪٥‬ہی‪٥‬ہلئسم‪٥‬یسک‪٥‬اتکف ‪٥‬فلس ‪٥‬لا ‪ ٥‬ؼ‪٥‬‬ ‫ؼ‬
‫نمسك‪٥‬رکد‪٥‬ؿاحشل‪٥‬دز‪٥‬وجاف‪٥‬هتہہ‪٥‬مجنپ‪٥‬ؿ‪٥‬اہچزز‪٥‬دینشی‪٥‬ؿاابنتسط‪٥‬‬
‫ہ‬‫ن‬
‫ںیم ‪٥‬ہن ‪٥‬لالا ‪٥‬ہکلب‪٥‬ا ـن ‪٥‬ےن‪٥‬ہی ‪٥‬لاف‪٥‬اینپ ‪٥‬زاےئ ‪٥‬ےس ‪٥‬یہک‪٥‬ےہ ‪٥‬ایس‪٥‬‬
‫از ‪٥‬ؾرؿغ ‪٥‬دز ‪٥‬اسملئ ‪٥‬داللك ‪٥‬احل ‪٥‬وخاهق ‪٥‬ؿ ‪٥‬ؾرط ‪٥‬ادعناز ‪٥‬دصق‪٥‬‬
‫ؾ‬
‫ےئل ‪٥‬ا ـن‪٥‬ےن ‪ ٥‬راملا‪":‬اسیج‪٥‬ہک‪٥‬ےھجم‪٥‬ولعمز‪٥‬وہا ‪٥‬ےہ"اؿز ‪٥‬رھپ‪٥‬‬ ‫ہ‬‫ن‬ ‫ن‬
‫ؿاافتنےئ ‪٥‬وصقمد ‪٥‬امب ‪٥‬الصرلد ‪٥‬ہیلع ‪٥‬دلدی ‪٥‬ؿا رخ ‪ ٥‬دنل ‪٥‬ہب ‪٥‬احلك‪٥‬‬
‫ؼالہم‪٥‬مایم‪٥‬ےن‪٥‬یھب‪٥‬اك‪٥‬رپ‪٥‬اامتعد ‪٥‬ںیہن‪٥‬ایک‪٥‬ایس‪٥‬ےئل‪٥‬انہـن‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫ااقحتسط ‪٥‬ااقتنز ‪٥‬وحالك ‪٥‬ومندؿاںی ‪٥‬امہن ‪٥‬تفص ‪٥‬داہیع ‪٥‬اهق ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ہ‬‫ن‬ ‫ؾ‬
‫اك‪٥‬وقل‪٥‬وک ‪٥‬لقن‪٥‬رکےن ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪ ٥‬راملا ‪٥‬ہک‪٥‬وغز ‪٥‬رکؿ‪،‬زین‪٥‬ا ـن‪٥‬‬
‫احشل ‪٥‬وجباف ‪٥‬هتہہ ‪٥‬وسز ‪٥‬دینشی ‪٥‬لاز ‪٥‬ہصق ‪٥‬دیسلا ‪٥‬اویف ‪ٰ٥‬یلع ‪٥‬منننا‪٥‬‬
‫ہ‬‫ن‬
‫ےن ‪٥‬اك ‪٥‬کالز ‪٥‬ےس ‪٥‬ادتباء ‪٥‬ںیہن ‪٥‬یک ‪٥‬ہکلب ‪٥‬اك ‪٥‬ےس ‪٥‬لبق ‪٥‬ا ‪ ٥‬ـن ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫ؿہیلع ‪٥‬اٰولصلہ ‪٥‬ؿالسالز ‪٥‬زؿال ‪٥‬دصق ‪٥‬ؿااقحتسط ‪٥‬ااقتنز ‪٥‬ہر ‪٥‬دؿ ‪٥‬زا ‪٥‬وجاف‪٥‬‬
‫مسق‪٥‬یک‪٥‬ؿہج‪٥‬وک‪٥‬رتك‪٥‬رکےن‪٥‬ےک‪٥‬دصق‪٥‬وک‪٥‬دلیل‪٥‬انبلا‪٥‬ےہ‪٥‬ہکبج‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬‬
‫مایف‪٥‬ؿؿایف‪٥‬هق‪٥‬انچہکن‪٥‬دز‪٥‬زد‪٥‬هتہہ‪٥‬اہچزز‪٥‬دلدی‪٥‬لاہلمجل‪٥‬از‪٥‬وجاف‪٥‬‬
‫ت‬
‫احل ‪٥‬لاوچنںی ‪٥‬اؿز ‪٥‬وچےھت ‪٥‬ه ہہ ‪٥‬ےک ‪٥‬وجاف ‪٥‬ںیم ‪٥‬ا ف ‪٥‬ےن ‪٥‬نس ‪٥‬ایل‪٥‬‬
‫هتہہ‪٥‬لاہثل‪٥‬لا‪٥‬اںی‪٥‬اج‪٥‬ہرہچ‪٥‬ہتفگ‪٥‬امی‬
‫ك ‪٥‬احل‪٥‬ؿاےل‪٥‬اسملئ‪٥‬یک‪٥‬رفتاعیف ‪٥‬ےس‪٥‬اابنتسط‪٥‬‬ ‫ِ‬ ‫ل‬‫ال‬‫‪٥‬د‬ ‫ز‬‫ؿ‬ ‫ےہ۔ا‬
‫رکلا‪٥‬اچاہ‪،‬احالہکن‪٥‬ا ف‪٥‬ےن‪٥‬دصق‪٥‬ہن‪٥‬رکےن‪٥‬اؿ‪٥‬دصقم‪٥‬ےک‪٥‬وخدوفف‪٥‬‬
‫وہاجےن‪،‬اک ‪٥‬ؾرط ‪٥‬وخف ‪٥‬ھجمس ‪٥‬ایل ‪٥‬ےہ‪،‬ا رخ ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؿہ ‪٥‬ااقتنز ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ااقحتسط ‪٥‬ےک ‪٥‬وحاہل ‪٥‬ےس ‪٥‬لاف ‪٥‬رکزےہ ‪٥‬ںیہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ہی ‪٥‬امتز ‪٥‬اومز ‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫ےک‪٥‬ےئل‪٥‬دایع‪٥‬ؿ‪٥‬اابسف‪٥‬نب‪٥‬زےہ‪٥‬ںیہ‪،‬ہکبج‪٥‬ان‪٥‬اک‪٥‬احل‪٥‬رسیتے‬

‫‪ 48‬ردالمحتار باب الیمنی یف االکل والشر ب الخ داراحیاء الرتاث العریب بریوت ‪٠١٢/٣‬‬

‫‪Page 42 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ںیمہ ‪٥‬مرںی ‪٥‬نخس ‪٥‬وتمہج ‪٥‬اهق‪،‬ارگ ‪٥‬وبندے ‪٥‬ہک ‪٥‬اںی ‪٥‬نخس ‪٥‬طخب‪ ٥‬هتہہ ‪٥‬ےک ‪٥‬وجاف ‪٥‬ںیم ‪٥‬ا ف ‪٥‬ولعمز ‪٥‬رکےکچ ‪٥‬ںیہ‪،‬اؿز ‪٥‬رھپ ‪٥‬ہی ‪٥‬ہک ‪٥‬رضحف‪٥‬‬
‫اعےمل‪٥‬مراہ شم‪٥‬اتکےب‪٥‬ونہتش‪٥‬لاؽنند‪٥‬اححق‪٥‬ہب‪٥‬اؾراز‪٥‬اؿ‪٥‬وبند‪٥‬ؿ‪٥‬نؾععے‪ ٥‬دیسلا ‪٥‬اویف ‪٥‬یلع ‪٥‬منننا ‪٥‬ؿہیلع ‪٥‬اٰولصلہ ‪٥‬ؿالسالز ‪٥‬ےک ‪٥‬ہصق ‪٥‬ںیم ‪٥ ٥‬ؿہج ‪٥‬مسق ‪٥‬وک‪٥‬‬
‫رظن‪٥‬از‪٥‬ہلمج‪٥‬کالز‪٥‬ماقب‪٥‬وجاےب‪٥‬لازہ‪٥‬وگمی‪٥‬ہک‪٥‬نؼنند‪٥‬لااقحتسط‪٥‬ااقتنز‪ ٥‬رتك‪٥‬رکےن‪٥‬اک‪٥‬دصق‪٥‬اؿز‪٥‬ااقتنز‪٥‬ےک‪٥‬ااقحتسط‪٥‬ےک‪٥‬اخہمت‪،‬دؿونن‪٥‬زیچؿن‪٥‬‬
‫اکاکیف ‪٥‬اؿز ‪٥‬مایف ‪٥‬وجاف ‪٥‬وموجد ‪٥‬ےہ ‪٥‬اسیج ‪٥‬ہک ‪٥‬ا ف ‪٥‬ےن ‪٥‬وچےھت ‪٥‬هتہہ ‪٥‬ےک‪٥‬‬ ‫زا‪٥‬اسمیغ‪٥‬زگنازد۔‬
‫زد ‪٥‬ںیم دھکی ‪٥‬ایل ‪٥‬ےہ‪،‬رغہکیض ‪٥‬رسیتے ‪٥‬هتہہ ‪٥‬ےک ‪٥‬وجاف ‪٥‬ےس ‪٥‬ےل ‪٥‬رک‪٥‬‬
‫اہین‪٥‬لك‪٥‬وج‪٥‬ھچک‪ ٥‬م‪٥‬ےن‪٥‬درک‪٥‬ایک‪٥‬ےہ‪٥‬ؿہ‪٥‬امتز‪٥‬اك‪٥‬لاف‪٥‬ےس‪٥‬یہ‪٥‬قلعتم‪٥‬‬
‫ےہ‪،‬ارگ ‪٥‬یسک ‪٥‬اتکف ‪٥‬ےک ‪٥‬احہیش ‪٥‬رپ ‪٥‬یسک ‪٥‬اعمل ‪٥‬یک ‪٥‬ہی ‪٥‬لاف ‪٥‬یھکل ‪٥‬وہیئ ‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫وہیت‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬ؿاحض‪٥‬رکےن‪٥‬یک‪٥‬رضؿزف‪٥‬ہن‪٥‬یھت‪،‬لا م‪٥‬ماہقب‪٥‬امتز‪٥‬وگتفگ‪٥‬‬
‫اقحتسط‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬عطق‪٥‬رظن‪٥‬رکےت‪٥‬وہےئ‪ ٥‬م‪٥‬اك‪٥‬لاف ‪٥‬اک‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬ا ِ‬
‫فاقول‪ :‬وباﷲ التوفیق اوال زلد ‪٥‬ہک‪٥‬وسدنگ‪٥‬ےم‪٥‬وخزد ‪٥‬ہک‪ ٥‬ااقتنز ‪٥‬ےس ‪٥‬قلعت ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ہی ‪٥‬اك ‪٥‬ےس ‪٥‬دیقم ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ےہ‪،‬ےئن ‪٥‬ادناز‪٥‬‬
‫ّ‬
‫ےس‪٥‬اابثف‪٥‬رکےت‪٥‬ںیہ۔(ف)‬ ‫ضنکنن‬ ‫م‬ ‫م‬
‫اکش ك ‪٥‬رمعؿ ‪٥‬شیپ‪٥‬احمک‪ ٥‬رؿ ‪٥‬لاز ‪٥‬اصمتحل‪ ٥‬د ‪٥‬ا لا ‪٥‬رمعؿ ‪٥‬وباعق‪٥‬‬
‫‪٥‬افوقل‪(:‬سپ‪٥‬ںیم‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬یک‪٥‬وتقیف ‪٥‬ےس‪٥‬اتہک ‪٥‬وہن)اؿلا‪٥‬ہی‪٥‬ہک ‪٥‬زلد‪٥‬‬
‫رجےم‪٥‬ؿهتمے‪٥‬قحب‪٥‬زلد‪٥‬رکدہ‪٥‬وبد‪٥‬لا‪٥‬زلد‪٥‬حص ِق‪٥‬اعدف‪٥‬نصنازے‪٥‬از‪٥‬‬
‫م ےن‪٥‬وج‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬رمعؿ‪٥‬وک‪٥‬احمک‪٥‬ےک‪٥‬اہن‪٥‬شیپ‪٥‬رکؿن‪٥‬اگ‪،‬اؿز‪٥‬رھپ‪٥‬‬
‫رمد‪٥‬امن‪٥‬رمدز‪٥‬ا زاز‪٥‬وخدك‪٥‬طامل‪٥‬وبد‪٥‬ؿ‪٥‬وخد‪٥‬اکشلنل‪٥‬یم‪٥‬وخاهق‪ ٥‬ر‪٥‬‬
‫مسق ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪٥‬رمعؿ ‪٥‬ےس ‪٥‬حلص ‪٥‬رکاتیل ‪٥‬ےہ‪٥‬وت ‪٥‬اف ‪٥‬دانھکی ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک‪٥‬رمعؿ ‪٥‬ؿایعق‪٥‬‬
‫دقتری‪٥‬دؿز‪٥‬ااقحتسط‪٥‬ااقتنز‪٥‬از‪٥‬رس‪٥‬وبند‪٥‬ؿ‪٥‬نؼنندنیمی‪٥‬مرامن‪٥‬ااقتن شم‪٥‬‬
‫رجمز ‪٥‬اھت ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك ‪٥‬ےن ‪٥‬زلد ‪٥‬ےک ‪٥‬قح‪٥‬ںیم‪٥‬ملظ ‪٥‬ایک ‪٥‬اھت ‪٥‬لا ‪٥‬زلد ‪٥‬لالؿہج ‪٥‬اینپ‪٥‬‬
‫ہچ‪٥‬ینعم‪،‬ؿ‪٥‬مر‪٥‬دقتری‪٥‬اؿل‪٥‬اہچن‪٥‬نمضاتحل‪٥‬زالئ‪٥‬وشیمد‪٥‬دصق‪٥‬ااقتنز‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫رمدز ‪٥‬ا زازی ‪٥‬یک ‪٥‬اعدف ‪٥‬وپزی ‪٥‬رکلا ‪٥‬اچاتہ ‪٥‬اھت ‪٥‬وت ‪٥‬دؿرسی ‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم‪٥‬‬ ‫نضل‬
‫‪٥‬‬‫یہتنم‬‫‪٥‬‬‫‪٥‬رچا‬‫نیمی‬‫‪٥‬‬‫سپ‬‫‪٥‬‬‫‪٥‬وشند‬‫ہ‬‫رکد‬‫ا‬‫‪٥‬ل‬‫ہ‬‫‪٥‬رکد‬‫متس‬‫‪٥‬ؿ‬‫ز‬‫‪٥‬رج‬‫ج‬ ‫ااقحتسط‪٥‬اؿ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫مسق‪٥‬یک‪٥‬ؿہج ‪٥‬ااقحتسط‪٥‬ااقتنز‪٥‬ہرزگ‪٥‬ہن ‪٥‬وہیئ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬رمعؿ ‪٥‬اک‪٥‬وکیئ‪٥‬رجز ‪٥‬یہ‪٥‬‬
‫اقحتسط‪٥‬ااقتنز‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬رکےن‪٥‬اک‪٥‬‬
‫ںیہن‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬روزف‪٥‬ںیم‪٥‬مسق‪٥‬وک‪٥‬ا ِ‬
‫رگدد‪٥‬ارگ‪٥‬مروجغ‪٥‬رجمز‪٥‬ااقحتسط‪٥‬ااقتنز‪٥‬مر‪٥‬فرػ‪٥‬دشے‪٥‬لانسنے‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ن‬ ‫م‬
‫وفع‪٥‬ؿ ‪٥‬اجتؿز ‪٥‬از ‪٥‬لا ك ‪٥‬ہن‪٥‬وفع‪٥‬وبدے‪٥‬ہن‪٥‬اجتؿز ‪٥‬ہکلب ‪٥‬از ‪٥‬ملظ‪٥‬اؿزالاز‪ ٥‬وکیئ ‪٥‬بلطم ‪٥‬ںیہن‪،‬اؿز ‪ ٥‬ہلی ‪٥‬دقتری ‪٥‬رپ ‪٥‬ہک ‪٥‬رمعؿ ‪٥‬ےن ‪٥‬ؿایعق ‪٥‬زلد ‪٥‬ےک ‪٥‬قح‪٥‬‬
‫دانتش ‪٥‬ؿوھ ‪٥‬لالط ‪٥‬اعطقؿذہلا ‪٥‬مرد ‪٥‬اہلسنق ‪٥‬وبقل ‪٥‬وتہب ‪٥‬ؿاحق ‪٥‬ایلص‪ ٥‬ںیم ‪٥‬ملظ ‪٥‬ایک ‪٥‬اھت‪،‬وت ‪٥‬رھپ ‪٥‬حلص ‪٥‬رکےنیل ‪٥‬رپ ‪٥‬رمعؿ ‪٥‬ےس ‪٥‬ااقتنز ‪٥‬ےنیل ‪٥‬اک ‪٥‬دصق ‪٥‬متخ‪٥‬‬
‫تسین‪٥‬لا ‪٥‬ا ہکن‪٥‬مرد ‪٥‬اہمئ‪٥‬امرتلد ‪٥‬ہی‪٥‬لاا ہکن‪٥‬ذعتبی‪٥‬عیطم‪٥‬زا ‪٥‬احمل‪ ٥‬وہا‪٥‬ہن‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬ااقتنز‪٥‬اک‪٥‬ااقحتسط‪٥‬متخ‪٥‬وہا‪٥‬ویکہکن‪٥‬زلد‪٥‬یک‪٥‬حلص‪٥‬ےس‪٥‬رمعؿ‪٥‬‬
‫یلقع‪٥‬دادنن‪٥‬دز‪٥‬رشح‪٥‬اقمدص‪٥‬ؾراملد‪٥‬اماقبول التوبۃ فالیجب اک‪٥‬رجز‪٥‬وت‪٥‬متخ‪٥‬ہن‪٥‬وہا‪٥‬اؿز‪٥‬رکدہ‪٥‬گناہ‪٥‬لارکدہ‪٥‬ہن‪٥‬نب‪٥‬اکس‪،‬وت‪٥‬حق‪٥‬رجز‪٥‬لایق‪٥‬ےہ‪٥‬‬

‫عندنا اذالوجوبعیل اﷲ ٰ‬
‫اقحتسط‪٥‬ااقتنز‪٥‬ایھب‪٥‬لایق‪٥‬ےہ‬
‫وت‪٥‬ا ِ‬ ‫تعایل ‪49‬لاز‪٥‬دلیل‪٥‬زتعمہل‬

‫‪ 49‬شرح المقاصد المبحث الرا بع عشر یف التوبۃ دارالمعارف النعمانیۃ‪،‬لااتسکن‪۴۲۴/۴ ٥‬‬

‫‪Page 43 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫آوردہ فرمود ا کثر المقدمات مزخرف بل ربما یدیع وت‪٥‬مسق‪٥‬متخ‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪،‬ارگ‪٥‬رجمز‪٥‬ےک‪٥‬زوجغ‪٥‬رکےنیل‪٥‬ےس‪٥‬ااقحتسط‪٥‬ااقتنز‪٥‬متخ‪٥‬‬

‫وہاجلا‪٥‬وہوت‪٥‬رھپ‪٥‬رجمز‪٥‬یک‪٥‬وتہب‪٥‬اؿز‪٥‬زوجغ‪٥‬رپ‪٥‬اعمیف‪٥‬دانی‪٥‬اؿز‪٥‬دز‪٥‬زگز‪٥‬رکلا‪٥‬ایک‪٥‬ینعم‪٥‬‬
‫القطع بانمن اساء ایل غریہ وانتھك حرماتہثم جاء‬
‫زکھنا‪٥‬ےہ‪٥‬ہکلب‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬رضؿزف‪٥‬یہ‪٥‬ہن‪٥‬زےہ‪،‬ہکلب‪٥‬اف‪٥‬رجمز‪٥‬وک‪٥‬لاز‪٥‬زانھک‪٥‬یھب‪٥‬‬
‫معتذر االیجب یف حکم العقل قبول اعتذارہ بل ےب‪٥‬ینعم‪٥‬وہاجےئ‪٥‬ویکہکن‪٥‬رجز‪٥‬وت‪٥‬وخد ‪٥‬وخبد ‪٥‬متخ‪٥‬وہایگ‪٥‬احالہکن‪٥‬ہی‪٥‬لاف ‪٥‬ػعغا‪٥‬‬
‫الخریة ایل ٰذلك الغریان شاء صفح وان شاء لالط‪٥‬ےہ‪،‬ایس‪٥‬انبرپ‪٥‬اہلسنق‪٥‬امرتلد‪٥‬ہی‪٥‬ےک‪٥‬اہن‪٥‬یھب‪٥‬یہی‪٥‬لاف‪٥‬ےہ‪٥‬احالہکن‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫عیطم ‪٥‬صخش ‪٥‬وک ‪٥‬زسا ‪٥‬دانی ‪٥‬احمل ‪٥‬یلقع ‪٥‬اجےتن ‪٥‬ںیہ۔رشح ‪٥‬اقمدص ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؾرامےت‪٥‬‬
‫جازاہ‪50‬۔عیل قاری در شرح فقہ ا کرب گوید قبول‬
‫ںیہ‪٥‬ہک‪٥‬وتہب‪٥‬وک‪٥‬وبقل‪٥‬رکلا‪٥‬امہزے‪٥‬مردلك‪٥‬ؿاحق‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬‬
‫رپ ‪٥‬وکیئ ‪٥‬ؿوجف ‪٥‬اعدئ ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہاتکس‪٥ ،‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪٥‬زتعمہل ‪٥‬رضحاف ‪٥‬وج ‪٥‬ہک ‪٥‬اﷲ‬
‫التوبۃ وھو اسقاط عقوبۃ الذنب عن التائب غری‬
‫تعایل بل کان ٰذلك منہ فضال خالفا اعتیٰل‪٥‬رپ‪٥‬وتہب‪٥‬وک‪٥‬وبقل‪٥‬رکلا ‪٥‬ؿاحق ‪٥‬اجےتن‪٥‬ںیہ‪٥‬یک ‪٥‬دلیل‪٥‬درک‪٥‬رکےت‪٥‬وہےئ‪٥‬‬ ‫واجب عیل اﷲ ٰ‬
‫ؾراملا ‪٥‬ہک ‪٥‬ان ‪٥‬یک ‪٥‬دلیل ‪٥‬ےک ‪٥‬دقمامف ‪٥‬هق ‪٥‬دبعشہ ‪٥‬ںیہ ‪٥‬ہکلب ‪٥‬ان ‪٥‬اک ‪٥‬دوعٰی ‪٥‬یھب‪٥‬‬ ‫‪51‬‬
‫للمعتزلۃ ۔سپ‪٥‬نمضاتحل‪٥‬وقسط‪٥‬نیمی‪٥‬زا‪٥‬ؿ جہے‪٥‬تسین۔‬
‫‪٢‬‬
‫ااسی‪٥‬یہ‪٥‬ےہ‪،‬ویکہکن‪٥‬ہی‪٥‬یعطق‪٥‬لاف ‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬وج‪٥‬صخش‪٥‬یسک‪٥‬ریغ‪٥‬ےس‪٥‬مرایئ‪٥‬‬
‫رکے‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬رجامف‪٥‬ںیم‪٥‬دلخ‪٥‬ادنازی‪٥‬رکے‪٥‬رھپ‪٥‬ؿہ‪٥‬مرایئ‪٥‬رکےن‪٥‬ؿاال‪٥‬‬
‫ذعمزف‪٥‬وخایہ‪٥‬رکے‪٥‬وتاك‪٥‬قح‪٥‬ؿاےل‪٥‬ریغ ‪٥‬رپ ‪٥‬مکحب‪٥‬لقع‪٥‬ؿاحق‪٥‬ںیہن ‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫اك‪٥‬رجمز‪٥‬یک‪٥‬ذعمزف‪٥‬وک‪٥‬وبقل‪٥‬رکے‪٥‬ہکلب‪٥‬اك‪٥‬ریغ‪٥‬وک‪٥‬ہی‪٥‬اایتخز‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ؿہ‪٥‬اعمػ‪٥‬ؿدززگزرکدے‪٥‬لا ‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬زسادے‪،‬شالیلع‪٥‬اقزی‪٥‬ےن‪٥‬رشح‪٥‬ہقف‪٥‬‬
‫اربک‪٥‬ںیم‪٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬وتہب‪٥‬وک‪٥‬وبقل‪٥‬رکلا‪٥‬لاںی‪٥‬ینعم‪٥‬ہک‪٥‬وتہب‪٥‬رکےن‪٥‬ؿاےل‪٥‬ےس‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ےک‪٥‬گناہ‪٥‬یک‪٥‬زسا‪٥‬وک‪٥‬ماطق‪٥‬رکدانی‪،‬ہی‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬رپ‪٥‬ؾؼلا‪٥‬ؿاحق‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪٥‬ہکلب‪٥‬وتہب‪٥‬‬
‫وک ‪٥‬وبقل ‪٥‬رکلا ‪٥‬ضحم ‪٥‬اﷲ اعتیٰل ‪٥‬اک ‪٥‬لضف ‪٥‬ےہ‪،‬اك ‪٥‬ںیم ‪٥‬زتعمہل ‪٥‬اخمفل ‪٥‬ںیہ ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫اك ‪٥‬ےس ‪٥‬ولعمز ‪٥‬وہا ‪٥‬ہک ‪٥‬حلص ‪٥‬ےس ‪٥‬مسق ‪٥‬ےک ‪٥‬ماھت ‪٥‬ماطق ‪٥‬وہےن ‪٥‬یک ‪٥‬وکیئ ‪٥‬ؿہج‪٥‬‬
‫ںیہن‪٥‬یتنب۔(ف)‬
‫لامنا اتہک ‪٥‬وہن ‪٥‬ہک ‪٥‬نلعءِ ‪٥‬رکاز ‪٥‬ےن ‪٥‬اکشمك ‪٥‬ےک ‪٥‬قلعتم ‪٥‬الك ‪٥‬ہلئسم ‪٥‬درک‪٥‬‬
‫لامنا ‪٥‬نلعء‪٥‬ہلئسم‪٥‬اکشمك ‪٥‬زالك‪٥‬زجہیئ‪٥‬ونہتش‪٥‬ادنزن ‪٥‬زا ‪٥‬تفگ‪٥‬ارگ‪ ٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪،‬الك‪٥‬صخش‪٥‬ےن‪٥‬اینپ‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬اہک"ارگ‪٥‬داین‪٥‬یک‪٥‬ہردبی‪٥‬وک‪٥‬ریتی‪٥‬‬
‫ہردبی‪٥‬ؿ ‪٥‬انشؾق ‪٥‬ہک‪٥‬دز ‪٥‬داین‪٥‬اهق ‪٥‬از ‪٥‬وت‪٥‬شیپ‪٥‬مرادزف ‪ ٥‬دیمی‪٥‬مر‪ ٥‬فرػ‪٥‬وسنمف ‪٥‬رکےک‪٥‬ریتے‪٥‬اھبیئ‪٥‬ےس‪٥‬اکشمك ‪٥‬ہن‪٥‬رکؿن‪٥‬وت‪٥‬ھجت‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫طالط‪٥‬ےہ"‬ ‫وتطالط‪٥‬ااجنی‪٥‬رصتحی‪٥‬ؾرومدہ‪٥‬ادن‪٥‬ہک‪٥‬لا‪٥‬اوناغ‪٥‬دبی‪٥‬اہےئ‪٥‬ہک‬

‫‪ 50‬شرح المقاصد المبحث الرا بع عشر یف التوبۃ دارالمعارف النعمانیہ لااتسکن‪۴۲۴/۴٥‬‬

‫‪ 51‬منح الروض االزہر شرح الفقہ اال کرب التوبۃ بشرائطہا مصطیف البایب رصم‪٥‬ض‪٠٥٥‬‬

‫‪Page 44 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫دزکمنتگان ‪٥‬ؿدزدان ‪٥‬ؿ ‪٥‬ضکّازان ‪٥‬ؿوخرنمران ‪٥‬یم ‪٥‬لادش ‪٥‬از ‪٥‬زن‪ ٥‬اہین ‪٥‬نلعء ‪٥‬ےن‪٥‬ہی ‪٥‬رصتحی‪٥‬یک ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک‪٥‬اك ‪٥‬مسق ‪٥‬ےک‪٥‬دعب ‪٥‬اخؿدن‪٥‬ےنیمک‪٥‬‬
‫رببادزك ‪ ٥‬دیلد ‪٥‬از ‪٥‬وسدنگ ‪٥‬مراینلد ‪٥‬اؿ ‪٥‬الق ‪٥‬ااہن ‪٥‬ہس ‪٥‬ونغ ‪٥‬دبی ‪٥‬هق‪ ٥‬ولوگن‪،‬وچزؿن‪،‬اکمزؿن ‪٥‬اؿز ‪٥‬وخرنمری ‪٥‬رکےن ‪٥‬ؿاولن ‪٥‬ںیم ‪٥‬لایئ‪٥‬‬
‫ؿہر ‪٥‬زگ ‪٥‬لگـنند ‪٥‬ہک ‪٥‬وچن ‪٥‬دصق ‪٥‬ااقتنز ‪٥‬لا ‪٥‬ااقحتسط ‪٥‬ا ؿزدہ ‪٥‬ؿ ‪٥‬لا م ‪٥‬ا یتش‪ ٥‬اجےن‪٥‬ؿایل‪٥‬دبوین ‪٥‬وکویبی ‪٥‬ےس‪٥‬وسنمف ‪٥‬رکےک‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬اھبیئ‪٥‬‬
‫دننک‪٥‬نیمی‪٥‬یہتنم‪٥‬وشد‪٥‬لاا ہکن‪٥‬رصتحی‪٥‬ومندہ‪٥‬ادن‪٥‬ہک‪٥‬لامراز‪٥‬اںی‪٥‬وسدنگ‪ ٥‬ےس‪٥‬حق‪٥‬لك‪٥‬اکشمك‪٥‬ہن‪٥‬رکے‪٥‬ؿہ‪٥‬مسق‪٥‬ےس‪٥‬مری‪٥‬ہن‪٥‬وہاگ‪٥‬اؿز‪٥‬مک‪٥‬از‪٥‬‬
‫مرہ ‪٥‬اکزوشدؿازںی ‪٥‬گناہ ‪٥‬وتہب ‪٥‬زا ‪٥‬ؾرومد ‪٥‬ادن ‪٥‬ہک ‪٥‬دعب ‪٥‬اکشمك ‪٥‬ہب ‪٥‬مرادز‪ ٥‬مک ‪٥‬ان ‪٥‬دبوین ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےس ‪٥‬نیت ‪٥‬رضؿزی ‪٥‬وہن ‪ ٥‬یگ‪،‬اہین ‪٥‬نلع ِء ‪٥‬رکاز ‪٥‬‬
‫ضنگقت‬
‫وگلد ‪٥‬اںی ‪٥‬ہمہ ‪٥‬ازتہج ‪٥‬وسدنگ ‪٥‬شیپ ‪ ٥‬س ‪٥‬ؿزہن ‪٥‬زن ‪٥‬ازمتہا‪ ٥‬ےن‪٥‬ہی‪٥‬ہرزگ‪٥‬ںیہن‪٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬اخؿدن‪٥‬اینپ‪٥‬ویبی‪٥‬ےس‪٥‬ااقتنز‪٥‬اک‪٥‬دصق‪٥‬ےئک‪٥‬‬
‫ربماهق ‪٥‬ارگشیپ‪٥‬از ‪٥‬اکشمك ‪٥‬اؿزا ‪٥‬ربخ‪٥‬ددہ‪٥‬ہک‪٥‬ظفح‪٥‬وسدنگ‪٥‬زا ‪٥‬زیچ‪ ٥‬وہےئ‪٥‬اھت‪٥‬لا‪٥‬ؿہ‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬ااقتنز‪٥‬اک‪٥‬قحتسم‪٥‬غراز‪٥‬دےئ‪٥‬وہےئ‪٥‬اھت‪٥‬وت‪٥‬اف‪٥‬‬
‫اہےئ ‪٥‬ےب ‪٥‬الص ‪٥‬وتبوخا م ‪٥‬تفگ ‪٥‬وسددن ‪٥‬دہ ‪٥‬ہک ‪٥‬دعب ‪٥‬ازںی ‪٥‬نخس‪ ٥‬ارگ‪٥‬ا سپ‪٥‬ںیم‪٥‬حلص‪٥‬رکںیل‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬دصق‪٥‬‬
‫ااقتنز ‪٥‬لا ‪٥‬ااقحتسط ‪٥‬ااقتنز ‪٥‬متخ ‪٥‬وہایگ ‪٥‬ےہ‪،‬ہکلب ‪٥‬انہـن ‪٥‬ےن ‪٥‬اك‪٥‬‬ ‫مردبی‪٥‬ہک‪٥‬وگلد‪٥‬ہب‪٥‬دبی‪٥‬تبسن‪٥‬رکدہ‪٥‬زن‪٥‬وبند‪،‬‬
‫دزاخہین ‪٥‬ؿ ‪٥‬خال ہ ‪٥‬ؿ ‪٥‬مرازہی ‪٥‬ؿریغاہهق ‪٥‬رجل قال المرأتہ ان اکشمك‪٥‬وک‪٥‬گناہ‪٥‬غراز‪٥‬دےنی‪٥‬ےک‪٥‬لاؿوجد‪٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬اینپ‪٥‬مسق‪٥‬وک‪٥‬وپزا‪٥‬‬
‫لم اقل عنك مع اخیك بکل قبیح یف الدنیا فانت رکےن ‪٥‬ےئلیک ‪٥‬ہی ‪٥‬گناہ ‪٥‬رکے ‪٥‬اؿز ‪٥‬رھپ ‪٥‬اکشمك ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪٥‬اك ‪٥‬گناہ ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫طالق‪،‬قالواان قال مع اخیھا عنھا بما ھومن اخالق وتہب‪٥‬رکےل‪،‬اؿز ‪٥‬اھبیئ‪٥‬ےس‪٥‬اکشمك ‪٥‬رکےن‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬ہہک‪٥‬‬
‫دے ‪٥‬ہک ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےن ‪٥‬ہی ‪٥‬لاںیت ‪٥‬مسق ‪٥‬وک ‪٥‬وپزا ‪٥‬رکےن ‪٥‬ےک ‪٥‬ےئل ‪٥‬یک ‪٥‬ںیہ‪٥‬‬
‫اللئام واللصوص والخادعنی والقاتلنی یصری بارایف‬
‫ؿزہن‪٥‬ویبی‪٥‬ان‪٥‬دبوین‪٥‬ےس‪٥‬مری‪٥‬ےہ‪،‬اؿز‪٥‬اکشمك‪٥‬رکےن‪٥‬ےس‪٥‬لبق‪٥‬‬
‫یمینہ ویاثم بذٰ لك ویمینہ ھذہ تقع عیل الکثری من‬
‫اھبیئ‪٥‬وک‪٥‬ہی‪٥‬ذعز‪٥‬ہن‪٥‬اتبےئ‪،‬ارگ‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬اکشمك‪٥‬ےس‪٥‬لبق‪٥‬اھبیئ‪٥‬وک‪٥‬‬
‫ٰذلك واقلہ ثلثۃ انواع من القبح‪،‬وقال الفقیہ ابو‬
‫اطالغ‪٥‬دے‪٥‬دی‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬مسق‪٥‬وک‪٥‬وپزا ‪٥‬رکےن‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬ھجت‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫اللیث رحمہ اﷲ ٰ ینب‬
‫تعایل یغ للحالف ان یقول عند ویبی ‪٥‬ےک ‪٥‬قلعتم‪٥‬ےب ‪٥‬الص ‪٥‬لاںیت ‪٥‬رکؿن‪٥‬اگ‪،‬وت‪٥‬مسق‪٥‬ےس ‪٥‬مری ‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫وہاگ‪،‬ویکہکن‪٥‬اکشمك ‪٥‬ےس‪٥‬لبق‪٥‬ہی‪٥‬لاف ‪٥‬اتبدےنی‪٥‬ںیم‪٥‬ویبی‪٥‬ےس‪٥‬‬ ‫االخبعدماقالمن القبائح انماقلت ٰذلك‬
‫قلعتم ‪٥‬دبی ‪٥‬یک ‪٥‬اکشمك ‪٥‬ہن ‪٥‬زےہ ‪ ٥‬یگ‪،‬اخہین‪،‬خال ہ‪،‬مرازہی ‪٥‬ؿریغاہ‪٥‬‬
‫ںیم‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬الك‪٥‬صخش‪٥‬ےن‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬اہک‪٥‬ہک"ارگ‪٥‬ںیم‪٥‬ریتے‪٥‬‬
‫اھبیئ‪٥‬وک‪٥‬ہی‪٥‬اکشمك‪٥‬ہن‪٥‬رکؿن‪٥‬ہک‪٥‬ریتی‪٥‬نہب‪٥‬ںیم‪٥‬داین‪٥‬یک‪٥‬امتز‪٥‬حیبق‪٥‬‬
‫لاںیت‪٥‬ںیہ‪٥‬وت‪٥‬ےھجت‪٥‬طالط‪٥‬ےہ" ‪٥‬وت‪٥‬اہقفء‪٥‬رکاز‪٥‬ےن‪٥‬اك‪٥‬رپ‪٥‬ؾراملا‪٥‬‬
‫ہک"ارگ‪٥‬اك‪٥‬صخش‪٥‬ےن‪٥‬ویبی‪٥‬ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬‬

‫‪Page 45 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫الجل الیمنی ویھ برئیۃ عن ٰذلك فیکون ھذاالکالم اھبیئ‪٥‬وک‪٥‬ےنیمک‪،‬وچزؿن‪،‬اکمزؿن‪٥‬اؿز‪٥‬اقولتن‪٥‬ںیم‪٥‬لایئ‪٥‬اجےن‪٥‬ؿایل‪٥‬‬

‫توبۃمنہعماقالفیھاویکونبارا‪،52١‬دز‪٥‬ونازل‪٥‬ؿلالازاخہین‪٥‬ؿ‪ ٥‬دبلان‪٥‬اتبںیئ‪٥‬وت‪٥‬ؿہ‪٥‬مسق‪٥‬ےس‪٥‬مری‪٥‬وہاجاگیئ‪٥‬اؿز ‪٥‬ااسی‪٥‬رکےن‪٥‬رپ‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫دنہہی‪٥‬هق ‪٥‬ولو قال لہ قبل ٰذلك الیجوز النہ الیکون اگہنگز ‪٥‬وہاگ‪،‬اك ‪٥‬یک ‪٥‬مسق ‪٥‬ریثک ‪٥‬دبوین ‪٥‬ےک ‪٥‬قلعتم ‪٥‬ےہ ‪٥‬نج ‪٥‬ںیم‬
‫ےس‪٥‬مک‪٥‬از ‪٥‬مک ‪٥‬نیت ‪٥‬دبلان ‪٥‬اھبیئ ‪٥‬وک‪٥‬اتبلا ‪٥‬رضؿزی‪٥‬وہاگ‪،‬اؿز ‪٥‬ہیقف‪٥‬‬
‫بعد ٰذلك قول قبیح‪53‬رظن ‪٥‬کنند ‪٥‬اںی ‪٥‬اجلك ‪٥‬ولہپ ‪٥‬گناہ ‪٥‬وبد‪٥‬‬
‫اوبلتق ‪٥‬زہمح ‪٥‬اﷲ اعتیٰل ‪٥‬ےن ‪٥‬اہین ؾراملا ‪٥‬ہک ‪٥‬مسق ‪٥‬اھکےن ‪٥‬ؿاےل‪٥‬‬
‫ؿدرگ ‪٥‬وس ‪٥‬طالط ‪٥‬ؿاںی ‪٥‬ضتغـض ‪٥‬هق ‪٥‬ؿا ن ‪٥‬وضغمف ‪٥‬ؿا یتش ‪٥‬وبحمف‪٥‬‬
‫م‬
‫صخش‪٥‬وک‪٥‬اچےئہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ؿہ ‪٥‬اھبیئ‪٥‬وک‪٥‬دبوین ‪٥‬یک‪٥‬اکش ك ‪٥‬رکےن ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب‪٥‬‬
‫ؿرشؼا‪٥‬ولطمف‪٥‬ارگ‪٥‬اکزاہؿوصـدے‪٥‬امبزامتمـنہمـن‪٥‬وبدے‪٥‬ؿاحق‪٥‬‬
‫ےہک‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬ےن‪٥‬ا ف‪٥‬ےس‪٥‬لاںیت‪٥‬مسق‪٥‬وک‪٥‬وپزا‪٥‬رکےن‪٥‬ےکےئل‪٥‬یک‪٥‬‬
‫وبدے ‪٥‬ہک ‪٥‬زن ‪٥‬ؿوشےئ ‪٥‬مہب ‪٥‬ا زیمدن ‪٥‬ؿاز ‪٥‬رسحنگ ‪٥‬ؿرپ ‪٥‬اخك‪٥‬‬
‫م‬
‫ںیہ ‪٥‬ؿزہن ‪٥‬اہمتزی ‪٥‬نہب(ویبی)ان ‪٥‬دبوین ‪٥‬ےس ‪ ٥‬ری ‪٥‬ےہ‪،‬وت‪٥‬‬
‫مرزیخدن‪٥‬لااز ‪٥‬ضتغـض‪٥‬ؿ ‪٥‬وضغمف‪٥‬ہردؿ ‪٥‬رپ ‪٥‬زیہ‪٥‬دناام‪٥‬لگـنند‪٥‬ؿاںی‪٥‬زاہ‪٥‬‬
‫اکشمك‪٥‬ےک‪٥‬دعبہی‪٥‬تقیقح‪٥‬ایبن‪٥‬رکلا‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬فرػ‪٥‬ےس‪٥‬وتہب‪٥‬غراز‪٥‬‬
‫ا مان ‪٥‬رنؽنند ‪٥‬سپ ‪٥‬زؿنش ‪٥‬ؿایعن ‪٥‬دش ‪٥‬ہک ‪٥‬ا یتش ‪٥‬زاعف ‪٥‬نیمی ‪٥‬وتنان‪٥‬‬
‫م‬
‫خنص لایگیئ‪،‬اؿز ‪٥‬مسق‪٥‬اؿز ‪٥‬گناہ‪٥‬ےس ‪ ٥‬ری‪٥‬وہاجےئ‪٥‬اگ‪،‬ونازل‪،‬لالازاخہین‪٥‬‬
‫دش‪٥‬ؿوخد ‪٥‬ؼالہم‪٥‬زااںی‪٥‬اجاانیمطن ‪٥‬سفن‪٥‬وبند ‪٥‬ہک‪٥‬یم‪٥‬وگلد ‪٥‬ؿا ے‪٥‬‬
‫م‬
‫اؿز ‪٥‬دنہہی ‪٥‬ںیم ‪٥‬ذموکز ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگاکش ك ‪٥‬ےس ‪٥‬لبق ‪٥‬اھبیئ ‪٥‬وک‪٥‬‬
‫ہیلع ‪٥‬نم ‪٥‬ااکشللۃ ‪٥‬ارگنیمی ‪٥‬دباللك ‪٥‬احل ‪٥‬ضتؾند ‪٥‬متؼاےئ ‪٥‬زساؿازی‪٥‬‬
‫م‬
‫تقیقح ‪٥‬ےس ‪٥‬ا اگہ‪٥‬رکدلا ‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬ےس ‪ ٥‬ری ‪٥‬ہن ‪٥‬وہاگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬تقیقح‪٥‬‬
‫زسادشے ‪٥‬دعب ‪٥‬حلص ‪٥‬ا ن زساؿازی ‪٥‬امندنے ‪٥‬زؿال ‪٥‬نیمی ‪٥‬ؿاحق‪٥‬‬
‫م‬
‫ےس‪٥‬ا اگہ‪٥‬رکےن‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ویبی‪٥‬ےس‪٥‬وسنمف‪٥‬دبوین‪٥‬یک‪٥‬اکش ك‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫وبدے ‪٥‬وگاز ‪٥‬اکشمك ‪٥‬رتك ‪٥‬ا زازے ‪٥‬ابمك ‪٥‬رگم ‪٥‬ؼالہم ‪٥‬وخاهق ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ےنب‪ ٥‬یگ‪،‬ا ف‪٥‬وغز‪٥‬رکںی‪٥‬ہک‪٥‬اہین‪٥‬الك‪٥‬ولہپ‪٥‬گناہ‪٥‬اکےہ‪٥‬اؿز‪٥‬دؿرسی‪٥‬‬
‫وقسط‪٥‬نیمی‪٥‬زاذعزے‪٥‬لدلد‪٥‬ا زدؿدیپاهق‪٥‬ہک‪٥‬وسدنگ‪٥‬رپؿاےئ‪٥‬وسد‪٥‬‬
‫فیلکت‪٥‬دہ‪٥‬زیچ‪٥‬طالط‪٥‬ےہ‪،‬طالط‪٥‬ضتغـض‪٥‬زیچ‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬گناہ‪٥‬وضغمف‪٥‬‬
‫ؿزلان ‪ ٥‬وصے ‪٥‬دنازد ‪٥‬ارگ ‪٥‬زلد ‪٥‬وسدنگ ‪٥‬وخزد ‪٥‬ہک ‪٥‬زدارمعؿزاوخادہ ‪٥‬تشگ‪٥‬‬
‫زیچ ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہکبج ‪٥‬حلص ‪٥‬ؿا یتش ‪٥‬وبحمف ‪٥‬اؿز ‪٥‬رشؼا ‪٥‬ولطمف ‪٥‬زیچ ‪٥‬ےہ‪،‬ارگ‪٥‬‬
‫ےب ‪٥‬گناےہ ‪٥‬رمعؿ ‪٥‬عیفش ‪٥‬وقسط ‪٥‬خلؼ ‪٥‬رگنددہکلب ‪٥‬مرزلد ‪٥‬ؾرض ‪٥‬وبد ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫اعمشلہ‪٥‬ؿیہ‪٥‬وہلا‪٥‬وج‪٥‬ا ف‪٥‬ھجمس‪٥‬زےہ‪٥‬ںیہ‪٥‬وت‪٥‬اہین‪٥‬رپ‪٥‬اخؿدن‪٥‬اؿز‪٥‬ویبی‪٥‬‬
‫وسدنگ‪٥‬مکندؿافکزہ‪٥‬ادا‪٥‬دنک‪٥‬وباﷲ التوفیق۔‬
‫یک ‪٥‬ا سپ ‪٥‬ںیم ‪٥‬حلص ‪٥‬رکلا ‪٥‬اؿز ‪٥‬ڑلایئ ‪٥‬اؿز ‪٥‬لازایگض ‪٥‬وک ‪٥‬متخ ‪٥‬رکلا ‪٥‬ؿاحق‪٥‬‬
‫وہلا ‪٥‬سج ‪٥‬یک ‪٥‬انبء ‪٥‬رپ ‪٥‬ضتغـض ‪٥‬اؿز ‪٥‬وضغمف ‪٥‬دؿونن ‪٥‬ےس ‪٥‬رپزیہ‪٥‬‬
‫وہاتکس‪٥‬اھت‪،‬نکیل‪٥‬اہقفء‪٥‬ےن‪٥‬ان‪٥‬ےس‪٥‬ےنچب‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬ہی‪٥‬ا مان‪٥‬زاہتس‪٥‬‬
‫ہن‪٥‬اتبلا‪،‬وت‪٥‬ؿاحض‪٥‬وطز‪٥‬رپ‬

‫فتاوی قایض خاں باب التعلیق ونلکصـز‪٥‬ؤنھکل‪۴۴٢/۴٥‬‬

‫ٰ‬
‫‪52‬‬

‫فتاوی ہندیہ الفصل الثالث یف تعلیق الطالق الخ ونزاین‪٥‬بتک‪٥‬اخہن‪٥‬اشپؿز‪۲۲٥/٠ ٥‬‬

‫ٰ‬
‫‪53‬‬

‫‪Page 46 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ولعمز ‪٥‬وہا ‪٥‬ہک ‪٥‬حلص ‪٥‬مسق ‪٥‬وک ‪٥‬متخ ‪٥‬ںیہن ‪٥‬رکیتکس ‪٥‬اؿز ‪٥‬وخد ‪٥‬ؼالہم ‪٥‬مانداین ‪٥‬زہمح ‪٥‬اﷲ‬
‫اك ‪٥‬لاف ‪٥‬ںیم‪٥‬نئمطم ‪٥‬رظنںیہن‪٥‬ا ےت ‪٥‬ایس‪٥‬ےئل ‪٥‬انہـن‪٥‬ےن‪٥‬حلص‪٥‬اؿز ‪٥‬زؿال‪٥‬‬
‫دصقِ‪٥‬رضز‪٥‬ےک‪٥‬ماھت‪،‬اکشمك‪٥‬رکےن‪٥‬ےس‪٥‬حعرہ‪،‬یک‪٥‬لاف‪٥‬یک‪٥‬ےہ‪،‬ویکہکن‪٥‬ارگ‪٥‬‬
‫مسق ‪٥‬دالل ِ‬
‫ك ‪٥‬احل ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےس ‪٥‬ااقحتسط ‪٥‬زسا ‪٥‬یک ‪٥‬اقبء ‪٥‬ےک ‪٥‬ماھت ‪٥‬دیقم ‪٥‬وہیت ‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫حلص ‪٥‬ےک ‪٥‬دعب ‪٥‬ؿہ ‪٥‬ااقحتسط ‪٥‬ااقتنز ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجلا ‪٥‬وہوت ‪٥‬رھپ ‪٥‬مسق ‪٥‬اک ‪٥‬ماطق ‪٥‬وہاجلا ‪٥‬الزز‪٥‬‬
‫وہلا ‪٥‬ارگہچ ‪٥‬اکشمك ‪٥‬رکےن ‪٥‬ےس ‪٥‬حعرہ ‪٥‬ہن ‪٥‬یھب ‪٥‬وہلا ‪٥‬رگم ‪٥‬ؼالہم ‪٥‬ذموکز ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫اکشمك ‪٥‬ےس ‪٥‬حعرہ ‪٥‬وک‪٥‬مسق ‪٥‬ےک ‪٥‬وقسط ‪٥‬ےکےئل‪٥‬انبلا ‪٥‬اچاہ‪،‬احالہکن ‪٥‬طاہر ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫مسق‪٥‬ںیم ‪٥‬یسک‪٥‬ےک‪٥‬عفن ‪٥‬ؿ‪٥‬اصقنن‪٥‬یک ‪٥‬رپؿا‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہیت‪،‬ضنلا‪٥‬زلد‪٥‬ےن‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬‬
‫ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬رمعؿ‪٥‬وک‪٥‬امزے‪٥‬اگ‪،‬وترمعؿ‪٥‬ےب‪٥‬گناہ‪٥‬لامك‪٥‬وہاجےئ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬ماطق‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫وہ یگ ‪٥‬ہکلب ‪٥‬زلد ‪٥‬وک ‪٥‬اینپ ‪٥‬مسق ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےس ‪٥‬الزز ‪٥‬وہاگ ‪٥‬ہک ‪٥‬ؿہ ‪٥‬مسق ‪٥‬وک ‪٥‬وتزدے ‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫افکزہ‪٥‬دے‪،‬ؿلاﷲ اوتلقیف۔(ف)‬
‫هتہہ ‪٥‬ماہعب‪:‬اخبہن ‪٥‬زگانتش‪٥‬دؿوگہن‪٥‬اهق ‪٥‬وماہقف ‪٥‬ہک‪٥‬مراضےئ‪٥‬‬
‫ماوتان‪٥‬هتہہ‪:‬ہک‪٥‬ےٹیب‪٥‬وک‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬وھچزلا‪٥‬دؿ‪٥‬فرح‪٥‬وہاتکس‪٥‬ےہ‪،‬الك‪٥‬‬
‫لدز‪٥‬لادش‪٥‬ؿاخملـۃ‪٥‬ہک‪٥‬ےب‪٥‬زاضےئ‪٥‬اؿؿكش‪٥‬تسین‪٥‬ہک‪٥‬احل‪٥‬مرازادہ‪٥‬‬
‫وماتقف‪٥‬ےک‪٥‬وطز ‪٥‬رپ‪٥‬ہک‪٥‬لاف ‪٥‬یک‪٥‬رمیض‪٥‬ےس‪٥‬وہ‪،‬اؿز ‪٥‬دؿرسا ‪٥‬اخمتفل‪٥‬‬
‫ےک‪٥‬وطز‪٥‬رپ‪٥‬ہک‪٥‬ؿادل‪٥‬یک‪٥‬رمیض‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪،‬ہکبج‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬ازادے‪٥‬اک‪٥‬ومحق‪٥‬‬
‫مسق‪٥‬دؿز‪٥‬دال‪٥‬هق ‪٥‬ینعی‪٥‬خالػ‪٥‬رمیض‪٥‬نم‪٥‬اخبہن‪٥‬زگنازی‪٥‬ؿاںی‪٥‬‬
‫دؿرسااامتحل ‪٥‬ےہ ‪٥‬ینعی ‪٥‬ؿادل ‪٥‬یک ‪٥‬مسق ‪٥‬اک ‪٥‬بلطم ‪٥‬ہی ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬ریمی‪٥‬‬ ‫اجؿاعق‪٥‬مسق‪٥‬اؿل‪٥‬هق‪٥‬سپ‪٥‬رشط‪٥‬حتق‪٥‬ققحتم‪٥‬نسد۔‬
‫ن‬
‫رمیض ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغب ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬ہن ‪٥‬وھچزلا‪،‬اؿز ‪٥‬اہین ‪٥‬ؿاہعق ‪٥‬اک ‪٥‬قلعت ‪ ٥‬ہلی‪٥‬‬
‫روزف ‪٥‬ےس ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬لاف ‪٥‬یک ‪٥‬زاضدنمی ‪٥‬ےس ‪٥‬ویبی ‪٥‬ےن ‪٥‬ےٹیب ‪٥‬وک ‪٥‬رھگ‪٥‬‬
‫ںیم‪٥‬وھچزا‪٥‬ےہ‪٥‬ذہلا‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬وٹےنٹ‪٥‬یک‪٥‬رشط‪٥‬ہن‪٥‬لایئ‪٥‬یئ۔(ف)‬
‫اوقل(وجاف‪٥‬ںیم‪٥‬اتہک‪٥‬وہن‪٥‬ہک)اؿلا‪٥‬زلد‪٥‬ارگ‪٥‬اینپ‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬رمعؿ‪٥‬ےک‪٥‬رھگ‪٥‬‬
‫اقول اوال ‪:‬زلد‪٥‬مرنتف‪٥‬اخبہن‪٥‬رمعؿزایض‪٥‬ابندش‪٥‬زن‪٥‬زا‪٥‬لازدازد‪٥‬اؿ‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬زؿےنک‪٥‬یک‪٥‬وکشش‪٥‬رکے‪٥‬اؿز‪٥‬ویبی‪٥‬لاز‪٥‬ہن‪٥‬ا ےئ‪٥‬وت‪٥‬زلد‪٥‬مسق‪٥‬اھکےئ‪٥‬‬
‫رس ‪٥‬متہد ‪٥‬وگلد ‪٥‬ان ‪٥‬دخلق ‪٥‬ادلاز ‪٥‬افمك ‪٥‬طاقل‪٥‬للنا ‪٥‬ا لا ‪٥‬چیہ ‪٥‬دینشہ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ہک‪٥‬ارگ‪٥‬وت‪٥‬رمعؿ‪٥‬ےک‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬دالخ‪٥‬وہیئ‪٥‬وت‪٥‬ےھجت‪٥‬نیت‪٥‬طالںیق‪،‬وت‪٥‬ایک‪٥‬ا ف‪٥‬‬
‫ل‬ ‫م‬ ‫حت‬
‫ق ‪٥‬دزںی ‪٥‬نیمی ‪٥‬وموقػ ‪ ٥‬ردعز ‪٥‬زاضےئ ‪٥‬ز د ‪٥‬امدن ‪٥‬لاا ہکن ‪٥‬ارگ‪ ٥‬ےن‪٥‬یھبک‪٥‬ہی‪٥‬انسےہ‪٥‬ہک‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬زلد‪٥‬یک‪٥‬لازایگض‪٥‬ںیم رمعؿ‪٥‬ےک‪٥‬رھگ‪٥‬دالخ‪٥‬‬
‫زلد ‪٥‬اگےہ ‪٥‬وخدك ‪٥‬زایض ‪٥‬دشہ ‪٥‬زن ‪٥‬زا ‪٥‬دوتسزی ‪٥‬ددہ ‪٥‬لاز ‪٥‬دبوخل‪ ٥‬وہےن‪٥‬ےس‪٥‬وٹےٹ‪ ٥‬یگ‪،‬یتح‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬زلد ‪٥‬وخد ‪٥‬زایض ‪٥‬وہاجےئ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ویبی‪٥‬‬
‫مت‬
‫طالط‪ ٥‬ـنند ‪٥‬احما ‪٥‬ہکلب ‪٥‬لاایحف ‪٥‬زن ‪٥‬ؿوشاںی‪٥‬قیلعت‪٥‬چیہ‪٥‬اگہ‪٥‬زؿال‪ ٥‬ےس‪٥‬اعمشلہ‪٥‬احبل‪٥‬رکےل‪٥‬وت‪٥‬ایک‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ویبی‪٥‬ؿاہن‪٥‬دالخ‪٥‬وہوت‪٥‬طالط‪٥‬‬
‫لدری‪٥‬تسین‪٥‬لا‪٥‬وصحبل‪٥‬رشط‪٥‬مرؿل‪٥‬زجاء‪٥‬وشند‪٥‬لا‪٥‬ا ہکن‪٥‬ارگ‪٥‬زلد‪٥‬زن‪ ٥‬ہن ‪٥‬وہ یگ‪،‬ہرزگ ‪٥‬ااسی ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ہکلب ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬اخؿدن ‪٥‬اؿز ‪٥‬ویبی ‪٥‬یک ‪٥‬زدن یگ ‪٥‬رھب ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ےئل‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬مسق‪٥‬ںیم‪٥‬ذموکز‪٥‬طالط‪٥‬یک‪٥‬‬ ‫زالك‪٥‬طالط‪٥‬ددہ‪٥‬ؿ‪٥‬لگرازد‪٥‬‬

‫‪Page 47 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ہک‪٥‬دعف ‪٥‬لگرازد‪،‬لاززن ‪٥‬دزان ‪٥‬اخہن ‪٥‬لاےئ‪٥‬دہن‪٥‬زجاء ‪٥‬ؾرؿد ‪٥‬ا لد ‪٥‬ؿ‪ ٥‬رشط ‪٥‬متخ ‪٥‬ہن ‪٥‬وہ یگ ‪٥‬حق ‪٥‬لك ‪٥‬رشط ‪٥‬لاےئ ‪٥‬اجےن ‪٥‬رپ ‪٥‬زجاالزز ‪٥‬ہن ‪٥‬وہاجےئ‪٥‬‬
‫لحم‪٥‬دنلدہ‪٥‬زااگئن‪٥‬زؿد‪٥‬ہک‪٥‬زلد‪٥‬لاللیلحت‪٥‬اؿزامرےن‪٥‬وتان‪٥‬رگ ت‪ ٥‬سج‪٥‬اک‪٥‬ہلیح‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬اخؿدن‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬الك‪٥‬طالط‪٥‬دے‪٥‬رک‪٥‬وھچزدے‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫سپ ‪٥‬ازان ‪٥‬زن ‪٥‬مردق ‪٥‬زوخادہ ‪٥‬مراضےئ ‪٥‬زلد ‪٥‬لا ‪٥‬ےب ‪٥‬زاضےئ ‪٥‬اؿلان‪ ٥‬دعف‪٥‬وپزی‪٥‬وہاجےئ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ویبی‪٥‬رمعؿ‪٥‬ےک‪٥‬رھگ‪٥‬دالخ‪٥‬وہوت‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ؿغك ‪٥‬زجاء ‪٥‬ینعی ‪٥‬طالط ‪٥‬ڑپے ‪ ٥‬یگ ‪٥‬نکیل ‪٥‬اك ‪٥‬ؿغك ‪٥‬ویبی ‪٥‬طالط ‪٥‬اک ‪٥‬لحم ‪٥‬ہن‪٥‬‬ ‫م ضت‬
‫اخہن ‪٥‬زؿد ‪٥‬طالط ‪٥‬وشند ‪٥‬ہک ‪٥‬نیمی ‪ ٥‬نکناز ‪ ٥‬دل ‪٥‬دش ‪٥‬کما تقدم عن‬
‫وہےن‪٥‬یک‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬ؿہ‪٥‬طالط‪٥‬وغل‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ‪،‬اؿز‪٥‬اف‪٥‬زلد‪٥‬ینعی‪٥‬اخؿدن‪٥‬وک‪٥‬‬
‫السراجیۃوالھندیۃ۔‬
‫اایتخز‪٥‬وہاگ‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬ریغب‪٥‬خالہل‪٥‬ویبی‪٥‬ےس‪٥‬دؿلازہ‪٥‬اکنح‪٥‬رکےل‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬دؿلازہ‪٥‬‬
‫اکنح‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ویبی‪٥‬اچےہ‪٥‬وت‪٥‬رمعؿ‪٥‬ےک‪٥‬رھگ‪٥‬دالخ‪٥‬وہےکس‪ ٥‬یگ‪٥‬زلد‪٥‬یک‪٥‬زاض‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬لا ‪٥‬ریغب‪٥‬زاض‪٥‬ےک‪٥‬دالخ‪٥‬وہاف ‪٥‬طالط‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬الك‪٥‬دہعف‪٥‬‬
‫رشط‪٥‬لاےئ‪٥‬اجےن‪٥‬رپ‪٥‬مسق‪٥‬متخ ‪٥‬وہیکچ‪٥‬ےہ‪٥‬اسیج‪٥‬ہک‪٥‬رساہیج‪٥‬اؿز‪٥‬دنہہی‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫وحاہل‪٥‬ےس‪٥‬زگزاکچےہ۔(ف)‬
‫لامنا ‪٥‬ارگ‪٥‬وسدنگ‪٥‬اہہک‪٥‬مراومزلا ‪٥‬رمہیض‪٥‬احفل‪٥‬لادش‪٥‬ضتؾند ‪٥‬دعبز‪ ٥‬لامنا ‪٥‬ہی‪٥‬ہک‪٥‬الزز‪٥‬ا ےئ‪٥‬اگ‪٥‬ہک‪٥‬لادنسپلدہ‪٥‬اومز ‪٥‬رپ‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬اجےئ‪٥‬وت‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫زاضوشد ‪٥‬ان‪٥‬رخحق‪٥‬افمك‪٥‬طاقل ‪٥‬ہنیعبٖ ‪٥‬دہن‪٥‬ان‪٥‬رخحق‪٥‬االلادین‪٥‬اؿ‪ ٥‬ںیمسق‪٥‬لادنسپلد یگ‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬وہاجںیئ‪٥‬ہک‪٥‬زاضدنمی‪٥‬لایئ‪٥‬اجےئ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫مراضیئ ‪٥‬افمك ‪٥‬طاقل ‪٥‬وبد ‪٥‬اںی ‪٥‬خالػ ‪٥‬اامجغ ‪٥‬ؿرصتاحیف ‪٥‬ہلمج‪ ٥‬مسق ‪٥‬متخ ‪٥‬وہاجےئ ‪٥‬ضنلا ‪٥‬اخؿدن ‪٥‬لازایگض ‪٥‬ںیم ‪٥‬ویبی ‪٥‬وکےہک ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬وت ‪٥‬لاہر‪٥‬‬
‫اجےئ‪٥‬وت‪٥‬ےھجت‪٥‬طالط‪٥‬ےہ‪،‬لا‪٥‬ایس‪٥‬فرح‪٥‬وین‪٥‬ےہک‪٥‬ارگ‪٥‬وت‪٥‬ریمی‪٥‬ااجزف‪٥‬لا‪٥‬‬ ‫بتک‪٥‬هق۔‬
‫ریمی‪٥‬زاضےک‪٥‬ریغب‪٥‬لاہر‪٥‬اجےئ‪٥‬وت‪٥‬ےھجت‪٥‬طالط‪٥‬ےہ‪،‬وت‪٥‬الزز‪٥‬ا ےئ‪٥‬اگ‪٥‬ہک‪٥‬ان‪٥‬‬
‫دؿونن‪٥‬ںیم ؾرط‪٥‬ہن‪٥‬وہاحالہکن‪٥‬ہی‪٥‬اامجغ‪٥‬اؿز‪٥‬امتز‪٥‬بتک‪٥‬یک‪٥‬رصتاحیف‪٥‬‬
‫ےک‪٥‬خالػ‪٥‬ےہ(ف)‬
‫لالنا ‪٥‬اك‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم‪٥‬دالل ِ‬
‫ك ‪٥‬احل‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ہی‪٥‬اکز‪٥‬ضنلا ‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫لالنا‪٥‬لح‪٥‬ا ن‪٥‬هق‪٥‬ہک‪٥‬داللك‪٥‬احل‪٥‬مرا ن‪٥‬هق ہک‪٥‬اںی‪٥‬اکز‪٥‬خالػ‪٥‬‬
‫وھچزلا‪،‬مسق‪٥‬اھکےن‪٥‬ؿاےل‪٥‬یک‪٥‬رمیض‪٥‬ےک‪٥‬خالػ‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬ہی‪٥‬داللك‪٥‬اك‪٥‬‬
‫رمیض‪٥‬احفل‪٥‬هق‪٥‬ہن‪٥‬مرا ن‪٥‬ہک‪٥‬عنم‪٥‬لا‪٥‬خالػ‪٥‬رمیض‪٥‬امدنن‪٥‬هق‪٥‬‬
‫رپ ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ہک ‪٥‬اك ‪٥‬اکز ‪٥‬ےس ‪٥‬عنم ‪٥‬ینعی ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬ہن ‪٥‬وھچزلا‪،‬اك ‪٥‬اک ‪٥‬دعز‪٥‬‬
‫زاضلك ‪٥‬ےہ۔اہجن ‪٥‬رپ ‪٥‬ہصغ ‪٥‬اؿز ‪٥‬لازایگض ‪٥‬دحِ ‪٥‬ادتعال ‪٥‬ںیم وہ ؿاہن‪٥‬‬ ‫دز ‪٥‬وچمہ‪٥‬اقمز‪٥‬مشخ‪٥‬لادحب‪٥‬وتطس‪٥‬لادش‪٥‬انسان ‪٥‬زا ‪٥‬وصتز ‪٥‬وعاغك ‪٥‬لاز‪٥‬‬
‫دنازد‪٥‬وخدك‪٥‬دادن‪٥‬ہک‪٥‬اجنگشئ‪٥‬زاضؿ زؿال‪٥‬بضغ‪٥‬لایق‪٥‬هق‪٥‬ا اگنہ‪ ٥‬ہی‪٥‬ہصغ‪٥‬انسان‪٥‬وک‪٥‬ااجنز‪٥‬ےس‪٥‬ےب‪٥‬ربخ‪٥‬ںیہن‪٥‬رکلا‪٥‬اؿز‪٥‬ؿہ‪٥‬اجاتن‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ہصغ‪٥‬‬
‫ض‬
‫اضنال ‪٥‬قیلعت ‪٥‬دشلد ‪٥‬زادیقم ‪٥‬لادن ‪ ٥‬نکند ‪٥‬ہک ‪٥‬ےب ‪٥‬دوتسزی ‪٥‬نم‪ ٥‬اؿز ‪٥‬لازایگض ‪٥‬متخ ‪٥‬وہےن ‪٥‬یک ‪٥‬اؿز ‪٥‬زایض ‪٥‬وہاجےن ‪٥‬یک ‪٥‬اجنگشئ ‪٥‬لایق ‪٥‬ےہ ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫منتہ‬ ‫ن‬
‫انچن‪٥‬ینکن‪٥‬ؿوچن‪٥‬مشخ‪ ٥‬ی‪٥‬زدیس‪٥‬زاض‪٥‬دز‪٥‬ؿ ػتے‪٥‬ا ہدنہ‪٥‬زاایخل‪ ٥‬اےسی ‪٥‬ومہعق ‪٥‬رپ ‪٥‬دشلد ‪٥‬اومز ‪٥‬ےس ‪٥‬رشمؿط‪٥‬مسق ‪٥‬وک‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےس‪٥‬دیقم ‪٥‬ایک‪٥‬‬
‫اجلا‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ریمی‬ ‫ م‪٥‬ریپاومن‪٥‬اخفرك‪٥‬یم‪٥‬رگدد‪٥‬ؿ مک‪٥‬‬

‫‪Page 48 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ومدبیم ‪٥‬دنک ‪٥‬سپ ‪٥‬صیصخت ‪٥‬ؿنؼنند ‪٥‬رماوبدن ‪٥‬دزانکز ‪٥‬اغلنا ‪٥‬زجمیمعت‪ ٥‬رمیض‪٥‬ےک‪٥‬خالػ‪٥‬ہی‪٥‬اکز‪٥‬ہن‪٥‬وہ‪٥‬اؿز‪٥‬حق‪٥‬ہصغ‪٥‬ااہتنیئ‪٥‬وہاجےئ‪٥‬وت‪٥‬زاض‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ؿلادیب ‪٥‬وصتزے ‪ ٥‬م ‪٥‬لدنہ ‪٥‬یم ‪٥‬لادش ‪٥‬ؿذہلاضتؾند ‪٥‬لادن ‪٥‬ؿریغہ‪ ٥‬احل ‪٥‬وک ‪٥‬دل ‪٥‬ںیم ‪٥‬ںیہن ‪٥‬اللا ‪٥‬اؿز ‪٥‬مسق ‪٥‬ںیم ‪ ٥‬مک ‪٥‬وک ‪٥‬ادبی ‪٥‬رکداتی ‪٥‬ےہ‪،‬سپ‪٥‬‬
‫اك ‪٥‬ومہعق ‪٥‬رپ ‪٥‬صیصخت ‪٥‬ؿنؼنند ‪٥‬وکرماد ‪٥‬انبلا ‪٥‬وت ‪٥‬دزانکز ؿہ ‪٥‬اغلك ‪٥‬وطز ‪٥‬رپ‪٥‬‬ ‫خ‬
‫ند‪٥‬سپ‪٥‬ینعم‪٥‬نخس‪٥‬ا ن‪٥‬ابندش‪٥‬ہک‪٥‬اخبہن‪٥‬زگانتش‪٥‬لا الػ‪٥‬رمیض‪٥‬‬ ‫نمنک‬
‫نم ‪٥‬هق ‪٥‬ینکن ‪٥‬ہکلب ‪٥‬وہفمز ‪٥‬ا ن ‪٥‬هق ‪٥‬ہک ‪٥‬اخبہن ‪٥‬زگانتش ‪٥‬خالػ‪ ٥‬میمعت‪٥‬اؿز‪٥‬ادبی‪ ٥‬مک‪٥‬ےک‪٥‬وسا‪٥‬یسک‪٥‬زیچ‪٥‬اک‪٥‬وصتز‪٥‬لك‪٥‬ںیہن‪٥‬رکلا‪٥‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫اہین‪٥‬ااجزف ‪٥‬ؿریغہ ‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬وک ‪٥‬دیقم ‪٥‬ںیہن‪٥‬رکلا۔سپ‪٥‬اہین‪٥‬مسق ‪٥‬اکہی‪٥‬‬
‫رمیض ‪٥‬نم ‪٥‬هق ‪٥‬زاہنز ‪٥‬ینکن ‪٥‬ؿ ‪٥‬مرںی ‪٥‬دقتری ‪٥‬وگا دنیہ ‪٥‬اطمقب‪٥‬‬
‫بلطم ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہاگ ‪٥‬ہک ‪٥‬ریمی ‪٥‬رمیض ‪٥‬ےک ‪٥‬خالػ ‪٥‬لك ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫رمصنل‪٥‬وشد‪ ٥‬مک‪٥‬رمنقػ‪٥‬وشند‪٥‬ہک‪٥‬خالػ‪٥‬رمیض‪٥‬ا ن‪٥‬ؿغك‪٥‬وبد‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫وھچزےن ‪٥‬اک ‪٥‬لمع ‪٥‬ہن ‪٥‬رکلا ‪٥‬ہکلب ‪٥‬اك ‪٥‬اکوہفمز ‪٥‬ہی ‪٥‬وہاگ ‪٥‬ہک ‪٥‬اك ‪٥‬وک ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫رمیض‪٥‬وموہز‪٥‬ا دنیہ‪٥‬ؿہراگہ‪٥‬دنک‪٥‬ػعغا‪٥‬خالػ‪٥‬رمیض‪٥‬ؿغك‪٥‬درگی‪٥‬زا‪٥‬‬
‫وھچزلا‪٥‬ریمی‪٥‬رمیض‪٥‬ےک‪٥‬خالػ‪٥‬ےہ‪٥‬ذہلا‪٥‬ہی‪٥‬لمع‪٥‬ہن‪٥‬رکلا‪،‬وت‪٥‬اك‪٥‬دقتری‪٥‬‬
‫خالػ‪٥‬وہفمز‪٥‬ابمك‪٥‬سپ‪٥‬رشط‪٥‬حتق‪٥‬ققحتم‪٥‬هق۔‬
‫رپ ‪٥‬دعب ‪٥‬ںیم ‪٥‬زاضدنمی ‪٥‬ےس ‪٥‬یھب ‪٥‬وھچزے ‪ ٥‬یگ ‪٥‬وت ‪٥‬مسق ‪٥‬اک ‪ ٥‬مک ‪٥‬متخ ‪٥‬ہن ‪٥‬وہاگ‪٥‬‬
‫ویکہکن ‪٥‬مسق ‪٥‬ےک ‪٥‬ؿغك ‪٥‬رمیض ‪٥‬ہن ‪٥‬وہےن ‪٥‬اک ‪٥‬اابتعز ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہن ‪٥‬ہک ‪٥‬ا ہدنہ‪٥‬‬
‫وموہز‪٥‬رمیض‪٥‬اک‪٥‬اابتعز‪٥‬ےہ‪٥‬ہکلب‪٥‬حق‪٥‬یھب‪٥‬ہی‪٥‬لمع‪٥‬وہاگ‪٥‬وت‪٥‬ؿہ‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬یک‪٥‬‬
‫خالػ ‪٥‬رمیض ‪٥‬یہ ‪٥‬ںیم ‪٥‬وہاگ ‪٥‬دؿرسے ‪٥‬ؿغك ‪٥‬یک ‪٥‬رمیض ‪٥‬وج ‪٥‬مسق ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫زانغا ‪٥‬ارگ ‪٥‬ازںی ‪٥‬دتقیق ‪٥‬زگزمی ‪٥‬اغمك ‪٥‬ا ہکن ‪٥‬ہردؿ ‪٥‬ینعم ‪٥‬لمحتم ‪٥‬لادش‪ ٥‬وہفمز‪٥‬ےک‪٥‬خالػ‪٥‬ےہ‪٥‬ںیم‪٥‬ہن‪٥‬وہاگ‪،‬وت‪٥‬اك‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬وٹانٹ‪٥‬‬
‫ققحتم‪٥‬وہاجےئ‪٥‬اگ۔(ف)‬ ‫ؿدز‪٥‬نؼنند‪٥‬دباللك‪٥‬احل‪٥‬كش‪٥‬تسین‪٥‬اام‪٥‬ا اجن‪٥‬ہک‪٥‬دز‪٥‬نؼنند‪٥‬دباللك‪٥‬‬
‫زانغا ‪٥‬ارگ ‪٥‬دتقیق ‪٥‬ذموکزہ ‪٥‬ےس ‪٥‬عطق ‪٥‬رظن ‪٥‬یھب ‪٥‬رکںیل ‪٥‬وت ‪٥‬زلادہ ‪٥‬ےس ‪٥‬زلادہ‪٥‬‬ ‫احل‪٥‬كش‪٥‬تسین‪٥‬ارم‪٥‬لمتحم‪٥‬اصحل‪٥‬نؼنند‪٥‬وتنان‪٥‬دش‪٥‬ہک‪٥‬اطالط‪٥‬ظفل‪٥‬‬
‫ل‬
‫یہی‪٥‬اہک‪٥‬اجاتکس‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬اہین‪٥‬اطالط‪٥‬اؿزنؼنند‪٥‬دؿونن‪٥‬ےک‪٥‬اامتحل‪٥‬ںیہ‪٥‬اؿز‪٥‬‬ ‫ینیقی‪٥‬هق‪٥‬ؿا تؼنن‪٥‬المرؿل‪٥‬لالسك‪٥‬ؿذہلا‪٥‬ارگ‪٥‬زن‪٥‬وشےئ‪٥‬زا ‪٥‬تفگ‪٥‬‬
‫ك‪٥‬احل‪٥‬ےس‪٥‬‬ ‫ك‪٥‬احل‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬وہےن‪٥‬ےک‪٥‬اامتحل‪٥‬یک‪٥‬انبرپ‪٥‬مسق‪٥‬دالل ِ‬ ‫دالل ِ‬ ‫وت‪٥‬مرنم‪٥‬زےن ‪٥‬رگہتف‪٥‬وشےئ‪٥‬تفگ‪٥‬رھزن ‪٥‬ہک‪٥‬رماہصق ‪٥‬ہقلطم‪٥‬‬
‫دیقم‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬اافلط ‪٥‬ںیم اطالط‪٥‬اؿز ‪٥‬ومعز‪٥‬ےہ‪٥‬وج‪٥‬ہک‪٥‬‬ ‫اهق ‪٥‬اںی ‪٥‬زن ‪٥‬زین ‪٥‬طالط ‪٥‬وشد ‪٥‬ارگہچ ‪٥‬اظبہر ‪٥‬وصقمد ‪٥‬رمد ازاضےئ‪٥‬‬
‫ینیقی‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬نیقی‪٥‬ضحم‪٥‬اامتحل‪٥‬اؿز‪٥‬كش‪٥‬ےس‪٥‬متخ‪٥‬ںیہن‪٥‬وہاتکس‪٥‬ویکہکن‪٥‬‬
‫اںی ‪٥‬زن ‪٥‬ےم ‪٥‬امنلد ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬زےن ‪٥‬زج ‪٥‬وت ‪٥‬رگہتف ‪٥‬از ‪٥‬اؿ زا طالط ‪٥‬هق‪٥‬‬
‫كش‪٥‬نیقی‪٥‬وک‪٥‬زالئ‪٥‬ںیہن‪٥‬رکاتکس‪،‬ایس‪٥‬ےئل‪٥‬ضنلا‪٥‬ارگ‪٥‬ویبی‪٥‬اخؿدن‪٥‬وک‪٥‬ےہک‪٥‬‬
‫افاملمحتم‪٥‬ہک‪٥‬وصقمد ‪٥‬زساےئ‪٥‬زن ‪٥‬وبد ‪٥‬ہک‪٥‬رچا ‪٥‬دز ‪٥‬خالل مر نم‬
‫ہک‪٥‬وت‪٥‬ےن‪٥‬ھجم‪٥‬رپوکیئ‪٥‬وعزف‪٥‬دؿرسی‪٥‬ویبی‪٥‬انبزیھک‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬اخؿدن‪٥‬وجاف‪٥‬‬ ‫ص‬
‫وخزدہ‪٥‬رگیتف‪٥‬ؿداللك‪ ٥‬رتملہ‪٥‬نصندہ‪٥‬تسین‪٥‬ا زے‪٥‬ارگتین‪٥‬ریغك‪٥‬‬
‫ںیم وین‪٥‬ےہک‪٥‬ہک ‪٥‬وج ‪٥‬یھب‪٥‬وعزف ‪٥‬ریمی ‪٥‬ویبی ‪٥‬وہ‪٥‬اك ‪٥‬وک‪٥‬طالط ‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫رکدہ ‪٥‬هق ‪٥‬دلالۃ ‪٥‬حیحص‪٥‬لادش‪٥‬دز ‪٥‬دہاہی‪٥‬ازماد ‪٥‬یم‪٥‬زؿد واذا قالت‬
‫اك‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬یھب‪٥‬طالط‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ۔وت‪٥‬اہین‪٥‬اظبہر ‪٥‬اخؿدن‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬اک‪٥‬‬
‫دصقم‪٥‬‬ ‫المرأةلزوجھاتزوجتعیلّ‬

‫‪Page 49 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫فقال کل امرأة یل طالق ثلثا طلقت ھذہ الیت حلفتہ یف اینپ ‪٥‬اك ‪٥‬ویبی ‪٥‬وک ‪٥‬زایض ‪٥‬رکلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ریتے ‪٥‬ؼالؿہ ‪٥‬وکیئ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ویبی‪٥‬‬
‫القضاء ووجہ الظاھر عموم الکالم وقد یکون غرضہ وہوت‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬طالط‪٥‬ےہ‪،‬نکیل‪٥‬اافلط ‪٥‬ےک‪٥‬شیپِ‪٥‬رظن‪٥‬ہی‪٥‬یھب‪٥‬اامتحل‪٥‬‬
‫ایحاشھا حنی اعرتضت علیہ فیما احلہ الشر ع ومع ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬اك‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬ارتعاض‪٥‬رکےن‪٥‬رپ‪٥‬زسادانی‪٥‬اچاتہ‪٥‬وہہک‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ےن‪٥‬ریمے‪٥‬ےئل‪٥‬خالل‪٥‬اعمشلہ‪٥‬ںیم‪٥‬ویکن‪٥‬دماخلق‪٥‬یک‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬طاہر‪٥‬‬
‫الرتددالیصلح مقیدا وان نوی غریھا یصدق دیانۃ‬
‫احل‪٥‬یک‪٥‬دال ك‪٥‬اک‪٥‬اامتحل‪٥‬دنس‪٥‬ہن‪٥‬نب‪٥‬ےکس‪٥‬اگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬اافلط‪٥‬ںیم ومعز‪٥‬‬ ‫ل‬
‫القضاء النہ تخصیص العام اھ باختصار‪٥ .‬اںی‪٥‬دقز‪٥‬‬
‫‪54‬‬
‫اؿز ‪٥‬اطالط ‪٥‬ےہ ‪٥‬وج ‪٥‬ہک ‪٥‬ینیقی ‪٥‬ےہ‪،‬اہن ‪٥‬اك ‪٥‬اامتحل ‪٥‬یک ‪٥‬انبء ‪٥‬رپ ‪٥‬وموجدہ‪٥‬‬
‫نصندہ‪٥‬وبد‪٥‬افام‪٥‬وتحیض‪٥‬رماز‪٥‬ؿزلازف‪٥‬ؿاافدف‪٥‬زاضناےل‪٥‬دنچازںی‪٥‬‬
‫ویبی‪٥‬ےک‪ ٥‬الؿہ‪٥‬یسک‪٥‬دؿرسی‪٥‬ویبی‪٥‬یک‪٥‬تین‪٥‬اک‪٥‬ااہظز‪٥‬رکے‪٥‬وت‪٥‬دلالۃ‪٥‬‬ ‫ؼ‬
‫ك ‪٥‬احل ‪٥‬احبل‪٥‬اامتحل ‪٥‬ربتعم‪٥‬ہن ‪٥‬داہتش‪٥‬‬ ‫ولہپ‪٥‬زین‪٥‬مر ‪٥‬وخامین ‪٥‬ہک ‪٥‬دالل ِ‬
‫ارگہچ‪٥‬ربتعم‪٥‬وہ یگ‪٥‬نکیل‪٥‬اضقء‪٥‬ربتعم‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪،‬دہاہی‪٥‬ںیم ؾراملا‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫ادن(‪)٠‬ںیمہ‪٥‬ضنال‪٥‬دہاہی(‪)۴‬ا ہگن‪٥‬زگهق ‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬مررخؿح ‪٥‬زن‪٥‬‬
‫ہک‪ ٥‬ق ‪٥‬ویبی ‪٥‬اخؿدن ‪٥‬وک ‪٥‬ےہک ‪٥‬وت‪٥‬ےن ‪٥‬ھجم‪٥‬رپ ‪٥‬دؿرسی‪٥‬ویبی‪٥‬رکزیھک‪٥‬‬ ‫ح‬
‫لا‪٥‬دنبہ‪٥‬ضطلؼا‪٥‬وشدنگ‪٥‬رخد‪٥‬ےب‪٥‬نؼنند‪٥‬لادن‪٥‬ضتؾند‪٥‬مرامن‪٥‬اقبےئ‪٥‬كلم‪٥‬‬
‫ےہ‪٥‬وت‪٥‬اخؿدن‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬وجاف‪٥‬ںیم‪٥‬وین‪٥‬ےہک‪٥‬ہک‪٥‬وج‪٥‬یھب‪٥‬ریمی‪٥‬ویبی‪٥‬‬
‫‪٥‬‬‫ے‬ ‫ز‬ ‫ا‬‫ز‬ ‫ا‬‫ز‬‫ؿ‬‫‪٥‬ا‬ ‫ن‬ ‫‪٥‬ز‬ ‫ا‬‫‪٥‬ل‬ ‫‪٥‬دنبہ‬ ‫د‬‫ر‬‫ابندش‪ ،‬اقول‪٥ :‬زریا ‪٥‬ہک ‪٥‬نمکن ‪٥‬ہک ‪٥‬م‬
‫ےہ‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬نیت‪٥‬طالںیق۔وت‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬دالےن‪٥‬ؿایل‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬یھب‪٥‬‬
‫وبدہک‪٥‬ہب‪٥‬مرؿن‪٥‬دشن‪٥‬مرؿن‪٥‬ادتف‪٥‬ؿافحیظ‪٥‬ؿوکہچ‪٥‬رگدی‪٥‬زن‪٥‬الہ‪٥‬‬
‫طالط ‪٥‬وہاجیگیئ‪،‬اضقء ‪٥‬یہی ‪ ٥‬مک ‪٥‬وہاگ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬اك ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج‪٥‬طاہر ‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫ریغف ‪٥‬زادعب‪٥‬ونیبمك ‪٥‬زین‪٥‬ومحق ‪٥‬اعز ‪٥‬وشد ‪٥‬رمد ‪٥‬امن‪٥‬وگدنی‪٥‬اںی‪٥‬‬
‫ہک‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬اافلط‪٥‬اک‪٥‬ومعز‪٥‬ےہ‪٥‬ہکبج‪٥‬اےسی‪٥‬ومہعق‪٥‬رپ‪٥‬اخؿدن‪٥‬یک‪٥‬رغض‪٥‬‬
‫زن ‪٥‬ؽالن ‪٥‬هق ‪٥‬ارگہچ ‪٥‬اطالط ‪٥‬احلبط ‪٥‬اماکن ‪٥‬هق ‪٥‬ہکلب ‪٥‬وخنادہ ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫یھب‪٥‬ہی‪٥‬وہیتکس‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬ارتعاض ‪٥‬رپ‪٥‬زسادانی‪٥‬‬
‫وخمہاہب ‪٥‬وخد ‪٥‬دعب ‪٥‬ؾراط ‪٥‬زین ‪٥‬انکبز ‪٥‬درگیے ‪٥‬زؿد ‪٥‬سپ ‪٥‬از ‪٥‬خدایئ ‪ ٥‬م ‪٥‬اؿزا‪٥‬‬
‫اچاتہ ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬اك ‪٥‬ےن ‪٥‬رشاع ‪٥‬خالل ‪٥‬اکز ‪٥‬رپ ‪٥‬ارتعاض ‪٥‬ویکن ‪٥‬ایک ‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫اگنہ ‪٥‬دازدن ‪٥‬ؿلکـل‪٥‬ہقفن ‪٥‬اك ‪٥‬دننک ‪٥‬لاز ‪٥‬دصتقی ‪٥‬اںی‪٥‬ینعم ‪٥‬دز ‪٥‬دحمك‪٥‬‬
‫وت‪٥‬کالز‪٥‬ےک‪٥‬ومعز‪٥‬اؿز ‪٥‬زسادےنی‪٥‬یک‪٥‬رغض ‪٥‬ےک‪٥‬اامتحل‪٥‬ےک‪٥‬لاؿوجد‪٥‬‬
‫ؿت‬
‫ل‬ ‫لا س‪٥‬دبعارلزاط‪٥‬دز ‪٥‬ہفنصم ‪٥‬وگلدامنالا ‪٥‬نعرمنع‪٥‬ازلرھی‪٥‬اقل‪٥‬‬
‫ك‪٥‬احل‪٥‬‬ ‫ِ‬ ‫ال‬‫‪٥‬د‬ ‫مسق‬ ‫‪٥‬‬ ‫ہی‬‫‪٥‬‬ ‫ےس‬ ‫‪٥‬‬ ‫ہج‬‫‪٥‬ؿ‬ ‫یک‬‫‪٥‬‬ ‫ل‬‫امتح‬‫‪٥‬ا‬ ‫ےک‬‫‪٥‬‬ ‫تین‬‫‪٥‬‬ ‫یک‬‫‪٥‬‬ ‫ی‬‫‪٥‬ویب‬ ‫ز‬‫ؿ‬‫‪٥‬ا‬ ‫یسک‬
‫مال‪٥‬زلج‪٥‬یلص‪٥‬اﷲ‬
‫ےس ‪٥‬دیقم ‪٥‬ہن ‪٥‬نب ‪٥‬ےکس ‪ ٥‬یگ‪،‬اہن ‪٥‬ارگ ‪٥‬دؿرسی ‪٥‬ویبی ‪٥‬یک ‪٥‬تین ‪٥‬رکے ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫ارگہچ ‪٥‬ؿہ ‪٥‬دلالۃ ‪٥‬ربتعم ‪٥‬غراز ‪٥‬دی ‪٥‬اجیگیئ ‪٥‬نکیل ‪٥‬اضقء ‪٥‬ربتعم ‪٥‬ہن ‪٥‬وہ یگ ‪٥‬ویکہکن‪٥‬‬
‫ك‪٥‬احل‪٥‬صیصخت‪٥‬ںیہن‪٥‬رکیتکس‪٥‬اھ‪٥‬‬ ‫ہی‪٥‬ومعز‪٥‬ںیم‪٥‬صیصخت‪٥‬ےہ‪٥‬ہکبج‪٥‬دالل ِ‬
‫ااصتخزا۔اك‪٥‬دصقم‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬ہی‪٥‬ضنال‪٥‬اکیف‪٥‬ےہ‪٥‬لا م‬

‫‪ 54‬الہدایہ کتاب االیمان باب الیمنی یف البیع والشراء الخ المکتبۃ العربیۃ رکایچ ‪۲٣٠/۴‬‬

‫‪Page 50 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫تعایل علیہ وسلم فقال الرجل یجد مع امرأتہ رجال ؿاضحق‪٥‬اؿز‪٥‬افدئہ‪٥‬وک‪٥‬زادئ‪٥‬انبےن‪٥‬ےک‪٥‬ےئل‪٥‬اك‪٥‬رپ‪٥‬صرلد‪٥‬دنچ‪٥‬ضناںیل‪٥‬‬ ‫ٰ‬
‫ك ‪٥‬احل‪٥‬‬ ‫تعایل علیہ وسلم شیپ‪٥‬رکلا ‪٥‬وہن‪٥‬ہک‪٥‬ضحم‪٥‬اامتحل‪٥‬یک‪٥‬روزف ‪٥‬ںیم‪٥‬دالل ِ‬ ‫ٰ‬ ‫فیقتلہ فقال النیب صیل اﷲ‬
‫االتسمعون ایل ما یقول سیدکم قالوا التلمہ یارسول ربتعم‪٥‬ںیہن وہلا‪،‬دہاہی‪٥‬یک‪٥‬ضنال‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬دؿرسی‪٥‬ضنال‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫ٰ‬
‫ہک‪،‬وج‪٥‬ےلہپ‪٥‬زگزا ‪٥‬ہک‪٥‬ویبی‪٥‬لا ‪٥‬ؼالز‪٥‬لاہر ‪٥‬اجےن‪٥‬وک‪٥‬ایتز ‪٥‬وہ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬‬
‫اﷲ فانہ رجل غیور واﷲ ماتزوج امرأة قط اال بکر‬
‫ط‬ ‫ؼ‬ ‫ط‬
‫ومہعق‪٥‬رپ‪٥‬ویبی‪٥‬وک الط‪٥‬لا‪ ٥‬الز‪٥‬وکا زادی‪٥‬یک‪٥‬یلع‪٥‬اال الط‪٥‬مسق‪٥‬اھکلا‪٥‬‬
‫اوال طلق امرأة قط فاستطاع احد منا ان یتزوجھا‬
‫وج‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےس‪٥‬رشمؿط‪٥‬ہن‪٥‬وہوت ‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬اعز‪٥‬اؿز ‪٥‬قلطم‪٥‬وہ یگ‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫كلم ‪٥‬لا ‪٥‬اکنح ‪٥‬یک ‪٥‬وموجد یگ ‪٥‬ےس ‪٥‬رشمؿط ‪٥‬ہن ‪٥‬وہ یگ‪،‬ویکہکن ‪٥‬اہین ‪٥‬رپ‪٥‬‬
‫تعایل علیہ وسلم یایب اﷲ اال‬ ‫فقال النیب صیل اﷲ ٰ‬
‫ب‬ ‫ئ‬ ‫‪55‬‬
‫ك‪٥‬احل‪٥‬یک‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬دیقم‪٥‬وہےن‪٥‬اک‪٥‬اامتحل‪٥‬‬ ‫بالبینۃ اھ‪ ،‬قلت والسا ل ھو سیدنا سعد ن ارگہچ‪٥‬دالل ِ‬
‫تعایل عنہ ؿذہلا ‪٥‬ہس ‪٥‬طالط ‪٥‬دؿغۃ ‪٥‬ہک ‪٥‬گناہ ‪٥‬وبد‪ ٥‬ےہ‪٥‬نکیل‪٥‬ہی‪٥‬اامتحل‪٥‬ربتعم‪٥‬ہن‪٥‬وہاگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬اافلط‪٥‬ںیم‪٥‬ومعز‪٥‬ےہ‪،‬‬
‫عبادة ریض اﷲ ٰ‬
‫ض‬
‫ؿمتفرقی ‪٥‬از ‪ ٥‬تغـض ‪٥‬رشیع ‪٥‬ےب ‪٥‬اححق ‪٥‬رشغ ‪٥‬ااثکز ‪٥‬مرؿلازلاہن‪ ٥‬اوقل ‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬ماھت ‪٥‬ہی‪٥‬یھب ‪٥‬نکمم‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬مسق‪٥‬اھکےن‪٥‬ؿاےل‪٥‬اک‪٥‬‬
‫لیلحت ‪٥‬رقمز ‪٥‬ؾرومدہ ‪٥‬ادن ‪٥‬ؿمررجمد ‪٥‬اکنح ‪٥‬افکمك ‪٥‬ومندہ ‪٥‬لالا م ‪٥‬دہش‪ ٥‬دصقم‪٥‬ہشیمہ‪٥‬ےکےئل‪٥‬ویبی‪٥‬لا ‪٥‬ؼالز‪٥‬وک‪٥‬لاہر ‪٥‬اجےن‪٥‬ےس ‪٥‬زؿانکوہ‪،‬‬
‫نر خکمن‬
‫دمہ‪٥‬رگ‪ ٥‬صند ‪ ٥‬ل امہن ‪٥‬هق ‪٥‬ہک‪٥‬ریغف ‪٥‬دنمان‪٥‬از ‪٥‬ثیلثت‪ ٥‬ویکہکن‪٥‬ان‪٥‬ےک‪٥‬لاك‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬الك‪٥‬ااسی‪٥‬زاز‪٥‬ےہ‪٥‬وجان‪٥‬ےک‪٥‬لاہر‪٥‬اجےن‪٥‬‬
‫طالط ‪٥‬لاز ‪٥‬امدنن ‪٥‬لاہب ‪٥‬سیت ‪٥‬اعتسمز ‪٥‬وطط ‪٥‬اعز ‪٥‬وشند ‪٥‬والعیاذ باﷲ ےس‪٥‬ااشفء‪٥‬وہاجےئ‪٥‬اگ‪٥‬اؿزتفخ‪٥‬ااھٹلا ‪٥‬ڑپے‪ ٥‬یگ‪٥‬لاویبی‪٥‬وک‪٥‬ہشیمہ‪٥‬‬
‫ےکےئل‪٥‬لاہر‪٥‬نکلتے‪٥‬ےس‪٥‬زؿانک‪٥‬وصقمد‪٥‬وہارگہچ‪٥‬ؿہ‪٥‬اکنح‪٥‬ےس‪٥‬لاہر‪٥‬اؿز‪٥‬‬ ‫تعایل ندالػ‪٥‬ا ہکن‪٥‬ےب‪٥‬ادن‪٥‬نم‬ ‫ٰ‬
‫خدایھب‪٥‬وہاجےئ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ریغف‪٥‬دنم‪٥‬ولگ‪٥‬اینپ‪٥‬ہقلطم‪٥‬یک‪٥‬وعزف‪٥‬‬
‫یک‪٥‬وکہچ‪٥‬رگدی‪٥‬رپ‪٥‬یھب ‪٥‬ریغف ‪٥٥‬اؿز ‪٥‬اعز ‪٥‬وسحمك‪٥‬رکےت‪٥‬ںیہ‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫ولگ‪٥‬ںیہک‪٥‬ےگ‪٥‬ہک‪٥‬ہی‪٥‬ؽالن‪٥‬یک‪٥‬ویبی‪٥‬ےہ‪٥‬ارگہچ‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬ویبی‪٥‬ماہقب‪٥‬‬
‫زامےن‪٥‬ےک‪٥‬احلط ‪٥‬ےس‪٥‬ےتہک‪٥‬وہن‪٥‬ہکلب ‪٥‬ریغف ‪٥‬دنماینپ‪٥‬ابمرشف ‪٥‬دشہ‪٥‬‬
‫وعزف ‪٥‬وک‪٥‬ؾراط‪٥‬اؿز ‪٥‬طالط‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬یھب‪٥‬دؿرسے‪٥‬یک‪٥‬ابمرشف ‪٥‬ںیم‬
‫دانھکی‪٥‬دنسپ‪٥‬ںیہن‪٥‬رکےت‪،‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬طالط‪٥‬ضغلطہ‪٥‬ےک‪٥‬دعبیھب‪٥‬ؿہ‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬اینپ‪٥‬‬
‫رگناین‪٥‬ںیم‪٥‬زےتھک‪٥‬وہےئ‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬امتز‪٥‬ارخااج‬

‫حمن االعظیم بریوت ‪۲٣۲/٤‬‬

‫حدیث حبیب الر ٰ‬
‫‪١٩‬‬ ‫‪ 55‬مصنف عبدالرزاق‬

‫‪Page 51 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ریبؿن ‪٥‬رنؿد ‪٥‬ہک ‪٥‬ؿالمك ‪٥‬ادن ‪٥‬لااہتنےئ ‪٥‬كلم ‪٥‬یہتنم ‪٥‬وشد(‪)٣‬ا ہکن‪ ٥‬یک ‪٥‬افکلك ‪٥‬رکےت ‪٥‬ںیہ ‪٥‬رھپ ‪٥‬اك ‪٥‬ومضمن ‪٥‬یک ‪٥‬دصتقی ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫لکت‬
‫زگهق‪٥‬ہک‪٥‬ےب‪٥‬ادن‪٥‬زن‪٥‬زےن‪ ٥‬س‪٥‬دیقم‪٥‬متؼاےئ‪٥‬زؿحتق‪٥‬ابندش‪ ٥‬دحمك ‪٥‬ںیم ‪٥‬لایئ ‪٥‬ےہ‪،‬فنصم ‪٥‬دبعارلزاط ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؾرامےت ‪٥‬ںیہ‪٥‬‬
‫اوقل‪٥ :‬ازان ‪٥‬زؿ ‪٥‬ہک ‪٥‬وصقمد ‪٥‬مغ ‪٥‬رنمادینن ‪٥‬هق ‪٥‬مرن ‪٥‬ؿلازاہ ‪٥‬لادش‪ ٥‬ںیمہ‪٥‬نعرم‪٥‬ےن‪٥‬زہری‪٥‬ےس‪٥‬ربخ‪٥‬دی‪٥‬ےہ‪٥‬انہـن‪٥‬ےن‪٥‬ؾراملاہک‪٥‬الك‪٥‬‬
‫ہک ‪٥‬دعب‪٥‬ؾراط ‪٥‬زین‪٥‬زلان‪٥‬لیرؿح ‪٥‬وشہر‪٥‬مرےن ‪٥‬درگی ‪٥‬نیگمغ ‪٥‬وشدن‪٥‬الاز‪ ٥‬صخش‪٥‬ےن‪٥‬وضحز‪٥‬ہیلع‪٥‬اٰولصلہ‪٥‬ؿالسالز‪٥‬ےس‪٥‬وسال‪٥‬ایک‪٥‬اؿز‪٥‬رعض‪٥‬یک‪٥‬‬
‫وخد ‪٥‬لادےم ‪٥‬ا لد ‪٥‬ؿاجبےئ ‪٥‬وخد ‪٥‬نتسشن ‪٥‬درگیے ‪٥‬زجن ‪٥‬یم ‪٥‬زمادن‪ ٥‬الك ‪٥‬صخش ‪٥‬الك ‪٥‬ویبی ‪٥‬ےک ‪٥‬ماھت ‪٥‬یسک ‪٥‬ریغ ‪٥‬رمد ‪٥‬وک ‪٥‬لاےئ ‪٥‬وت ‪٥‬لتق‪٥‬‬
‫ندالػ‪٥‬ا ہکن‪٥‬ےب‪٥‬ادن ‪٥‬زن ‪٥‬ریبؿن‪٥‬رنؿد ‪٥‬اںی‪٥‬ضتؾند ‪٥‬وشد ‪٥‬انچہکن‪ ٥‬رکدے‪،‬وت‪٥‬وضحز ‪٥‬ہیلع‪٥‬اٰولصلہ ‪٥‬ؿالسالز‪٥‬ےن‪٥‬ؾراملا ‪٥‬ہک‪٥‬ایک‪٥‬مت‪٥‬اےنپ‪٥‬‬
‫لنس ت‬
‫ؿجہل ‪٥‬لاال ن س(‪)۲‬زن ‪٥‬زا ‪٥‬لارمدے ‪٥‬اگیبہن ‪٥‬اچہن ‪٥‬زن ‪٥‬دلد‪ ٥‬ا اق ‪٥‬یک ‪٥‬لاف ‪٥‬وک ‪٥‬ںیہن ‪٥‬منتے ‪٥‬ہک ‪٥‬ؿہ ‪٥‬ایکؾرامزاہ ‪٥‬ےہ ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬رپ ‪٥‬درگی‪٥‬‬
‫وسدنگ‪٥‬وخزد ‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬لاز ‪٥‬رمدِ‪٥‬اگیبہن‪٥‬اچہن‪٥‬زین‪٥‬زنس‪٥‬زین‪٥‬از ‪٥‬ولگینگف‪ ٥‬ااحصف‪٥‬ےن‪٥‬رعض‪٥‬یک‪٥‬لازوسل‪٥‬اﷲ(یلص‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ہیلع‪٥‬ؿملس)‬
‫ؿاخبہن‪٥‬ونہچ‪٥‬ونرک هق ‪٥‬ہک‪٥‬لادن ‪٥‬رمدا دم‪٥‬ز ت‪٥‬دازد ‪٥‬ؿزن ‪٥‬اؿزا‪ ٥‬اك‪٥‬صخش‪٥‬وک ‪٥‬شالضق ‪٥‬ہن‪٥‬ؾرامںیئ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ہی‪٥‬ویغز ‪٥‬صخش‪٥‬ےہ‪٥‬خدا‪٥‬‬
‫اکزاہےئ ‪٥‬اخیگن ‪٥‬یم ‪٥‬ؾراملد ‪٥‬زین ‪٥‬رسپ ‪٥‬ا ن ‪٥‬مع ‪٥‬ؿ ‪٥‬ؽمہ ‪٥‬ؿاخہل ‪٥‬زن ‪٥‬لا ‪٥‬مرادز‪ ٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬ہی‪٥‬رصػ‪٥‬لارکہ‪٥‬وعزف ‪٥‬ےس‪٥‬اکنح‪٥‬رکلا ‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ان‪٥‬رمد‪٥‬مراضےئ‪٥‬رمد‪٥‬ےم‪٥‬ا دنی‪٥‬لا‪٥‬وخد‪٥‬دز‪٥‬ںیمہ‪٥‬اخہن‪٥‬ےم‪٥‬امدنن‪٥‬ؿ‪ ٥‬طالط‪٥‬دی‪٥‬وہیئ‪٥‬وعزف ‪٥‬وک‪٥‬دؿرسا ‪٥‬وکیئ‪٥‬یھب‪ ٥‬م‪٥‬ںیم‪٥‬ےس‪٥‬اکنح‪٥‬‬
‫ہمش‬
‫لازن ‪ ٥‬رن ‪٥‬یم ‪٥‬وشدن ‪٥‬رمد ‪٥‬لاںی ‪٥‬ہمہ ‪٥‬زایض ‪٥‬هق ‪٥‬لااںی ھمہ ‪٥‬امتہا‪ ٥‬ںیہن ‪٥‬رکاتکس۔وت ‪٥‬وضحز ‪٥‬ہیلع ‪٥‬اٰولصلہ ‪٥‬ؿالسالز ‪٥‬ےن ‪٥‬ؾراملا ‪٥‬ہک ‪٥‬اﷲ‬
‫ض‬
‫دباللك‪٥‬احل‪ ٥‬سننتیٰ‪٥‬وشندن‪٥‬ؿ‪٥‬زن‪٥‬دعب‪٥‬وسدنگ‪٥‬ارگ‪٥‬لان‪٥‬ونرک‪٥‬لا‪٥‬اںی‪ ٥‬اعتیٰل‪٥‬لتق‪٥‬یک‪٥‬ااجزف‪٥‬ںیہن‪٥‬داتی‪٥‬اموساےئ(اقیض‪٥‬ےک‪٥‬اہن‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫غرابین‪٥‬نخس‪٥‬وگلد‪٥‬طالہق‪٥‬وشد‪٥‬دز‪٥‬وجاہر‪٥‬ااتفلؿٰی‪٥‬لاف‪٥‬اہچزز‪٥‬اتفؿٰی‪ ٥‬خالػ)وگاہ ‪٥‬شیپ ‪٥‬رکےن ‪٥‬ےک‪،‬اھ‪،‬قلت(ںیم ‪٥‬اتہک ‪٥‬وہن)ؿہ‪٥‬‬
‫لصف‬ ‫نصف‬
‫اامز‪٥‬یتفم‪٥‬انجل‪٥‬ؿاالسن‪٥‬مجن‪٥‬ادلنی‪٥‬رمع‪ ٥‬ی‪٥‬دقك‪٥‬رسہ‪٥‬ا ی‪٥‬هق‪ ٥‬مالئ‪٥‬رضحف ‪٥‬ابعدہ‪٥‬نب‪٥‬اصضق ‪٥‬زیض‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ؾنہ‪٥‬ےھت‪،‬اؿز‪٥‬‬
‫زلج‪٥‬زای‪٥‬ارماہت‪٥‬ملکتت‪٥‬احنننا ‪٥‬اقفالرگ‪٥‬شیپ ‪٥‬وت‪٥‬لارمد ‪٥‬اگیبہن‪٥‬نخس‪ ٥‬ایس ‪٥‬ریغف ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےس ‪٥‬الك ‪٥‬یہ ‪٥‬دہعف ‪٥‬نیت ‪٥‬طالںیق ‪٥‬دانی ‪٥‬گناہ ‪٥‬غراز‪٥‬‬
‫وگیئ فانت طالق فکلمت تلمیذ زوجھا لیس من دلا ‪٥‬ایگ ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬رشؼا ‪٥‬ضتغـض ‪٥‬زیچ ‪٥‬وک ‪٥‬رشیع ‪٥‬اححق ‪٥‬ےس ‪٥‬زادئ‪٥‬‬
‫اامعتسل‪٥‬رکےن‪٥‬رپ‪٥‬خالہل‪٥‬یک‪٥‬رشط‪٥‬وک‪٥‬زسا‪٥‬ےک‪٥‬وطز‪٥‬رپ‪٥‬رقمز‪٥‬ایک‪٥‬ایگ‪٥‬ےہ‪٥‬‬ ‫محارمھا اوکلمترجالیف‬
‫اؿز‪٥‬ایس‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬خالہل‪٥‬ںیم‪٥‬دؿرسے‪٥‬صخش‪٥‬ےس‪٥‬رص‪٥‬ػ‪٥‬اکنح‪٥‬وک‪٥‬‬
‫اکیف ‪٥‬ہن ‪٥‬غراز ‪٥‬دلا ‪٥‬ایگ ‪٥‬ہکلب ‪٥‬حق ‪٥‬لك ‪٥‬الك ‪٥‬دؿرسے ‪٥‬ےک ‪٥‬صرے ‪٥‬وک ‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫ھکچ ‪٥‬ںیل ‪٥‬خالہل ‪٥‬لمکم ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہاتکس‪،‬ہی ‪٥‬اك ‪٥‬ےئل ‪٥‬لاہک ‪٥‬ریغدنمت‪٥‬‬
‫ولگ ‪٥‬نیت ‪٥‬طالںیق‪٥‬دےنی‪٥‬ےس‪٥‬لاز ‪٥‬زںیہ‪٥‬اؿز ‪٥‬وخاہ‪٥‬وخماہ‪٥‬دؿرسے‪٥‬‬
‫صخش‪٥‬ےک‪٥‬اجمتعم‪٥‬وک‪٥‬اےنپ‪٥‬م ے‪٥‬ںیم‬

‫‪Page 52 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ھذہ الدار بینھما معرفۃ ولکن المحرمیۃ بینھما او ہن‪٥‬داںیل‪،‬ؿاایعلد‪٥‬لاﷲ‪،‬اك‪٥‬ےک‪٥‬مرخالػ‪٥‬ارگ‪٥‬مسق‪٥‬وکااجزف‪٥‬ےس‪٥‬‬

‫کلمھا عــــہرجل من ذوی االرحام و لیس من محارمھا رشمؿط‪٥‬ایک‪٥‬وہوت‪٥‬رھپ‪٥‬ااجزف ‪٥‬یک‪٥‬ؿالمك ‪٥‬متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬ینعی‪٥‬اکنح‪٥‬‬
‫متخ‪٥‬وہاجےن‪٥‬رپ‪٥‬مسق‪٥‬ماطق‪٥‬وہاجیگیئ(‪)٣‬ؿہ‪٥‬وج‪٥‬زگزاہک‪٥‬اخؿدن‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫فانہ یقع الطالق اقول‪ :‬زریا ‪٥‬ہک ‪٥‬لمتحم ‪٥‬هق ‪٥‬ہک ‪٥‬رمد‪٥‬‬
‫‪56‬‬

‫ویبی‪٥‬ےس‪٥‬اہک‪٥‬ہک‪٥‬ریتی‪٥‬ااجزف‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬دؿرسی‪٥‬وعزف‪٥‬وک‪٥‬ویبی‪٥‬‬
‫لاامتعد‪٥‬زن‪٥‬شیپ‪٥‬ازںی‪٥‬زؿاداز‪٥‬امتہا‪٥‬وبد‪٥‬وچن‪٥‬دلد‪٥‬ہک‪٥‬لاایبن‪٥‬ضحم‪٥‬‬
‫ل‬
‫ہن‪٥‬انبؿن‪٥‬اگ‪،‬وت‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬وموجدہ‪٥‬ویبی‪٥‬ےس‪٥‬اکنح‪٥‬یک‪٥‬اح ك‪٥‬ےس‪٥‬صتخم‪٥‬‬
‫ م ‪٥‬نخس‪٥‬یم‪٥‬وشد ‪٥‬دز ‪٥‬منل ‪٥‬گنت‪٥‬رت‪٥‬دیشک ‪٥‬ؿلالاز ‪٥‬رحمز ‪٥‬نخس‪٥‬نتفگ‪٥‬‬
‫ہن‪٥‬وہ یگ(ہکلب‪٥‬اك‪٥‬ویبی‪٥‬ےس‪٥‬اکنح‪٥‬متخ‪٥‬وہےن‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬یھب‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ اقلط‪٥‬عنم‪٥‬رکدسپ‪٥‬اطالط‪٥‬ظفل‪٥‬زانؼنندے‪٥‬نیقتم‪٥‬نیعتم‪٥‬نسد‪،‬‬
‫ااجزف ‪٥‬رضؿزی ‪٥‬وہ یگ)اوقل‪(:‬ںیم ‪٥‬اتہک ‪٥‬وہن)اك ‪٥‬مسق ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫وباﷲالتوفیق۔‬
‫دصقم‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬رپاشیین‪٥‬ےس‪٥‬اچبلا‪٥‬ےہ ___ویکہکن‪٥‬ویبی‪٥‬یک‪٥‬رپاشیین‪٥‬‬
‫رصػ‪٥‬اکنح‪٥‬یک‪٥‬احلك‪٥‬ےس‪٥‬صتخم‪٥‬ںیہن‪٥‬ویکہکن‪٥‬لازاہ‪٥‬ااسی‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ‪٥‬‬
‫ہک‪٥‬ؾرغك‪٥‬ےک‪٥‬ؿغك‪٥‬یھب‪٥‬وعزںیت‪٥‬ماہقب‪٥‬اخؿدن‪٥‬یک‪٥‬دؿرسی‪٥‬مادی‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬نیگمغ‪٥‬وہیت‪٥‬ںیہ‪،‬اانپ‪٥‬ؿغك‪٥‬لاد‪٥‬رکےک‪٥‬اےنپ‪٥‬اجبےئ‪٥‬دؿرسی‪٥‬وک‪٥‬‬
‫زیتہ‪٥‬دھکی‪٥‬رک‪٥‬زجن‪٥‬لایت‪٥‬ںیہ‪____،‬‬
‫ك‪٥‬اکنح‪٥‬ےس‪٥‬صتخم‪٥‬ںیہن‪٥‬ہکلب‪٥‬خدایئ‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬یھب‪٥‬اك‪٥‬زیچ‪٥‬رپ‪٥‬ؿہ‪٥‬رپاشین‪٥‬‬ ‫(رغہکیض ‪٥‬وچہکن‪٥‬ویبی‪٥‬یک‪٥‬رپاشیین‪٥‬دؿرسی‪٥‬وعزف‪٥‬یک‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬رصػ‪٥‬احل ِ‬
‫ك‪٥‬اکنح‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬یھب‪٥‬وہاتکس‪٥‬ےہ‪٥‬ذہلا‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬ویبی‪٥‬ےس‪٥‬ؾراط‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬اقمئ‪٥‬زےہ‪ ٥‬یگ)اك‪٥‬ےک‪٥‬مرخالػ‪٥‬ارگ‪٥‬‬ ‫وہیت‪٥‬ےہ‪٥‬ذہلا‪٥‬اك‪٥‬رپاشیین‪٥‬ےس‪٥‬اچبلا‪٥‬احل ِ‬
‫اخؿدن ‪٥‬مسق ‪٥‬اھکےئ ‪٥‬ہک ‪٥‬وت ‪٥‬ریمی ‪٥‬ااجزف ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغب ‪٥‬لاہر ‪٥‬ہن ‪٥‬اجےئ ‪ ٥‬یگ ‪٥‬وت ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬احل ِ‬
‫ك ‪٥‬اکنح ‪٥‬ےس ‪٥‬دیقم ‪٥‬وہ یگ ‪٥‬اسیج ‪٥‬ہک ‪٥‬اك ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬ےلہپ ‪ ٥‬م ‪٥‬ایبن ‪٥‬رکےکچ‪٥‬‬
‫ںیہ۔(‪)۲‬ویبی‪٥‬وکریغ‪٥‬صخش‪٥‬ےس‪٥‬ےب‪٥‬فلکت‪٥‬لاںیت‪٥‬رکےت‪٥‬وہےئ‪٥‬لاےئ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ؿغك‪٥‬مسق‪٥‬اھکےئ‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ارگ‪٥‬وتےن‪٥‬اگیبےن‪٥‬رمد‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬‬
‫یک‪٥‬اکنح‪٥‬یک‪٥‬زیس‪٥‬ریتے‪٥‬م ے‪٥‬ےس‪٥‬لکن‪٥‬اجےئ‪ ٥‬یگ‪٥‬ینعی‪٥‬ےھجت‪٥‬طالط‪٥‬وہ یگ‪،‬ہکبج‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬ونرک‪٥‬اچرک‪٥‬ںیہ‪٥‬وج‪٥‬اخؿدن‪٥‬یک‪٥‬ااجزف‪٥‬ےس‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬ا ےت‪٥‬اجےت‪٥‬‬
‫ںیہ‪٥‬نج‪٥‬وک‪٥‬ویبی‪٥‬رھگ‪٥‬ےک‪٥‬اکومن‪٥‬ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬دہالاف‪٥‬دیتی‪٥‬ےہ‬
‫عــــہ‪:‬اقول‪ :‬واالویل کلمت رجالالن الحنث بکالمھما اوقل‪(:‬ںیم‪٥‬اتہک‪٥‬وہن)اہین‪٥‬رتہب‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬وین‪٥‬اہک‪٥‬اجےئ‪،‬وعزف‪٥‬‬
‫ےن‪٥‬اك‪٥‬رمد‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬یک۔ویکہکن‪٥‬وعزف‪٥‬ےک‪٥‬لاف‪٥‬رکےن‪٥‬ےس‪٥‬مسق‪٥‬‬ ‫البکالمغریھا اذالمتجب ‪١٢‬منہ۔‬
‫وٹےٹ‪ ٥‬یگ‪٥‬یسک‪٥‬دؿرسے ‪٥‬ےک‪٥‬کالز‪٥‬رکےن‪٥‬ےس‪٥‬ہن‪٥‬وٹےٹ‪ ٥‬یگ‪،‬رشبہکیط‪٥‬‬
‫وعزف‪٥‬ریغ‪٥‬وک‪٥‬وجاف‪٥‬ہن‪٥‬دے‪٠۴‬ضنہ(ف)‬

‫الفتاوی کتاب االیمان‬

‫ٰ‬ ‫‪ 56‬جواہر‬

‫‪Page 53 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫وین‪٥‬یہ‪٥‬ویبی‪٥‬ےک‪٥‬اچچ‪٥‬لا‪٥‬وھپیھپ‪٥‬زاد‪٥‬لا‪٥‬اخہل‪٥‬زاد‪٥‬لا‪٥‬اخؿدن‪٥‬ےک‪٥‬اھبیئ‪٥‬اخؿدن‪٥‬یک‪٥‬ااجزف‪٥‬ےس‪٥‬رھگ‪٥‬ا ےت‪٥‬ںیہ‪٥‬لا‪٥‬ایس‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬زےتہ‪٥‬ںیہ‪٥‬اؿز‪٥‬ویبی‪٥‬اےنپ‪٥‬اخؿدن‪٥‬‬
‫ض‬
‫ك‪٥‬احل‪٥‬ےک‪٥‬لاؿوجد‪٥‬ہی‪٥‬ولگ ‪٥‬اك ‪٥‬مسق ‪٥‬ےس‪ ٥‬سننتی ٰ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہن‪٥‬ےگ ‪٥‬ہکلب‪٥‬‬
‫یک‪٥‬زاضدنمی ‪٥‬ےس ‪٥‬ان ‪٥‬امتز ‪٥‬رضحاف ‪٥‬ےس‪٥‬لاف ‪٥‬رکیت‪٥‬زیتہ ‪٥‬ےہ‪،‬اك ‪٥‬دالل ِ‬
‫ویبی‪٥‬مسق ےک‪٥‬دعب‪٥‬رھگ‪٥‬ےک‪٥‬ونرک‪٥‬لا‪٥‬ان‪٥‬ذموکزہ‪٥‬غرلنتـن‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬رکے‪ ٥‬یگ‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬طالط‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ۔وجاہر‪٥‬ااتفلؿ ٰی‪٥‬ےک‪٥‬لاف‪٥‬اہچزز‪٥‬ںیم‪٥‬اامز‪٥‬‬
‫ن‬
‫یتفم نج ‪٥‬ؿاسن ‪٥‬مجن ‪٥‬ادلنی ‪٥‬رمع ‪ ٥‬صفی ‪٥‬دقك ‪٥‬رسہ ‪٥‬ےک ‪٥‬وتفے ‪٥‬درک ‪٥‬ےئک ‪٥‬ےئگ ‪٥‬ںیہ‪،‬نج ‪٥‬ںیم ‪٥‬ہی ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬الك ‪٥‬صخش ‪٥‬ےن ‪٥‬اینپ ‪٥‬ویبی ‪٥‬وک ‪٥‬یسک ‪٥‬ایبن ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ماھت‪٥‬لاںیت‪٥‬رکیت‪٥‬وہیئ‪٥‬لاایل‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬مسق‪٥‬اھکیئ‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬وتےن‪٥‬اگیبےن‪٥‬صخش‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬یک‪٥‬وت‪٥‬ےھجت‪٥‬طالط‪،‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےک‪٥‬دعب‪٥‬ویبی‪٥‬ےن‪٥‬اخؿدن‪٥‬‬
‫ےک‪٥‬ریغ‪٥‬رحمز‪٥‬مارگد‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬یک‪٥‬لا‪٥‬اك‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬ا ےن‪٥‬اجےن‪٥‬ؿاےل‪٥‬ؿافق‪٥‬اکز‪٥‬ریغ‪٥‬رحمز‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬یک‪٥‬لا‪٥‬ویبی‪٥‬ےک‪٥‬ریغ‪٥‬رحمز‪٥‬زہتش‪٥‬داز‪٥‬صخش‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫ویبی‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬رکیل‪٥‬وت‪٥‬طالط‪٥‬ؿاعق‪٥‬وہاجےئ‪ ٥‬یگ۔‬
‫اقول‪(:‬ںیم ‪٥‬اتہک ‪٥‬وہن)ہی ‪٥‬اك ‪٥‬ےئل ‪٥‬ہک ‪٥‬لبق ‪٥‬ازںی ‪٥‬اخؿدن‪،‬ویبی ‪٥‬رپ ‪٥‬اامتعد ‪٥‬رکےت ‪٥‬وہےئ ‪٥‬ان ‪٥‬ذموکز ‪٥‬ولوگن ‪٥‬ےک ‪٥‬لازے ‪٥‬ںیم ‪٥‬زؿادازی ‪٥‬ےس ‪٥‬اکز ‪٥‬اتیل‪٥‬‬
‫زاہ‪،‬وت‪٥‬حق‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬ویبی‪٥‬وک‪٥‬اخصل‪٥‬ایبن‪٥‬صخش‪٥‬ےس‪٥‬لاںیت‪٥‬رکےت‪٥‬وہےئ‪٥‬دھکی‪٥‬ایل‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬ویبی‪٥‬یک‪٥‬زیس‪٥‬وک‪٥‬گنت‪٥‬رکےت‪٥‬وہےئ‪٥‬ضطلؼا‪٥‬ہر‪٥‬ریغرحمز‪٥‬‬
‫ك‪٥‬احل‪٥‬یک‪٥‬ؿہج‪٥‬ےس‪٥‬دیقم‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥‬ہکلب‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬اےنپ‪٥‬اافلط‪٥‬ےک‪٥‬ومعز‪٥‬رپ‪٥‬لایق‪٥‬‬ ‫ےس‪٥‬لاف‪٥‬رکلا‪٥‬ونممغ‪٥‬غراز‪٥‬دلا‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬اامتحل‪٥‬ےک‪٥‬وہےت‪٥‬وہےئ‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬دالل ِ‬
‫زےہ‪ ٥‬یگ‪٥‬اؿز‪٥‬ہر‪٥‬ریغ‪٥‬رحمز‪٥‬وک‪٥‬مالم‪٥‬وہ یگ‪،‬اؿز‪٥‬وتقیف‪٥‬رصػ‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ےس‪٥‬احلص‪٥‬ےہ۔(ف)‬
‫مت‬
‫هتہہ‪٥‬لاضنہ‪:‬ازںی‪ ٥‬م‪٥‬دز ‪٥‬زگ ن س‪٥‬ا رخ‪٥‬مک‪٥‬ہن‪٥‬ازان‪٥‬ہک‪٥‬وماہقف‪٥‬ؿ‪ ٥‬ا وھٹان ‪٥‬هتہہ‪:‬ہی ‪٥‬ہک ‪٥‬امتز ‪٥‬ذموکزہ ‪٥‬اامتحالف ‪٥‬وک ‪٥‬رظن ‪٥‬ادناز ‪٥‬رکدںی‪٥‬‬
‫اخمہفل‪٥‬دؿونغ‪٥‬ہیلخت‪٥‬هق ‪٥‬ؿازادہ‪٥‬لك‪٥‬ونغ‪٥‬صیصخت‪٥‬اعز‪٥‬هق ‪٥‬امک‪ ٥‬مك ‪٥‬یھب‪٥‬مک‪٥‬از ‪٥‬مک‪٥‬ہی‪٥‬اجنگشئ‪٥‬رضؿز ‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬اخؿدن‪٥‬یک‪٥‬مسق‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫حؾؼہ‪٥‬یف‪٥‬احتفل‪٥‬ؿتین‪٥‬صیصخت‪٥‬اعز‪٥‬دلالۃ‪٥‬وبقمل‪٥‬هق‪٥‬امک‪٥‬رم‪٥‬اٰافن ‪٥‬نع‪ ٥‬وماقف‪٥‬اؿز‪٥‬اخمفل‪٥‬الیقلعت‪٥‬یک‪٥‬دؿںیمسق‪٥‬ںیہ‪٥‬اؿز‪٥‬دؿونن‪٥‬ںیم‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫الھدالۃ‪٥‬وگاضقء ‪٥‬لدری‪٥‬ابمك ‪٥‬ؿزن ‪٥‬زین‪٥‬مرؿ ‪٥‬اابتعز ‪٥‬وتنان‪٥‬رکد ‪٥‬الن‪ ٥‬الك‪٥‬اامتحل‪٥‬اک‪٥‬ازادہ‪٥‬رکلا‪٥‬یھب‪٥‬الك‪٥‬مسق‪٥‬یک‪٥‬صیصخت‪٥‬ےہ‪٥‬سج‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫لنن‬
‫ارملاہ ‪٥‬اکاقلیض ‪٥‬امکیف ‪٥‬ا ننن ‪٥‬ؿاحتفل ‪٥‬ؿااشلیم ‪٥‬سپ ‪٥‬ارگ ‪٥‬تین ‪٥‬اںی‪ ٥‬اعز‪٥‬وک‪٥‬اخض‪٥‬ایک‪٥‬اجاتکس‪٥‬ےہ‪٥‬اسیج‪٥‬ہک‪٥‬حتف‪٥‬ادقلری‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬قیقحت‪٥‬‬
‫وصخض‪٥‬رکدہ‪٥‬لادش‪٥‬لالد‪٥‬ہک‪٥‬دنعاﷲ احمك‪٥‬وشند‪٥‬دز‪٥‬وتفٰی‪٥‬اافتلف‪ ٥‬وموجد‪٥‬ےہ‪،‬اؿز‪٥‬اعز‪٥‬ںیم‪٥‬صیصخت‪٥‬یک‪٥‬تین‪٥‬رکلا‪٥‬دلالۃ‪٥‬وبقمل‪٥‬ےہ‪،‬‬
‫لاںی ‪٥‬دیق ‪٥‬یم ‪٥‬لاتسی ‪٥‬الن المفیت بالدیانۃ یفیت کما یف اسیج ‪٥‬ہک ‪٥‬ایھب ‪٥‬دہاہی ‪٥‬ےک ‪٥‬وحاہل ‪٥‬ےس ‪٥‬زگزاےہ‪،‬ارگہچ ‪٥‬ہی ‪٥‬صیصخت‪٥‬‬
‫یک‪٥‬تین‪٥‬اضقء‪٥‬اقل ِل‪٥‬وبقل‪٥‬ںیہن‪٥‬اؿز‪٥‬ویبی‪٥‬یھب‪٥‬اےسی‪٥‬اعمشالف‪٥‬ںیم‪٥‬‬ ‫التنویروغریہ۔‬
‫اقیض‪٥‬اک‪ ٥‬مک‪٥‬زیتھک‪٥‬ےہ‪٥‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬ویبی‪٥‬یھب‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬ربتعم‪٥‬غراز‪٥‬ںیہن‪٥‬‬
‫دے ‪٥‬یتکس ‪٥‬اسیج ‪٥‬ہک ‪٥‬نییبت‪،‬حتف ‪٥‬اؿز ‪٥‬مایم ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ‪،‬سپ ‪٥‬ارگاخؿدن‪٥‬‬
‫ےن‪٥‬اینپ‪٥‬مسق‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬صیصخت‪٥‬یک‪٥‬تین‪٥‬رکیل‪٥‬وہوت‪٥‬دنعاﷲ مسق‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫وٹےٹ‪ ٥‬یگ‪،‬‬

‫‪Page 54 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫وتفی ‪٥‬دےتی‪٥‬ؿغك ‪٥‬اك ‪٥‬دیق ‪٥‬ؿ ‪٥‬صیصخت‪٥‬وک ‪٥‬شیپِ‪٥‬رظن‪٥‬زانھک ‪٥‬اچےئہ‪،‬‬

‫اوقل‪٥:‬ریخهق ‪٥‬دلالۃ ‪٥‬زیناںی‪٥‬تین ‪٥‬اکزدندہ‪٥‬وماہقف‪٥‬ؿ‪٥‬اخملـۃ ‪٥‬دؿ ‪٥‬ونغ‪ ٥‬ہکبج ‪ٰ ٥‬‬
‫ہیلخت ‪٥‬تسین ‪٥‬ہکلب ‪٥‬دؿ ‪٥‬ؿفص ‪٥‬اهق ‪٥‬ؿتین ‪٥‬ؿیفص ‪٥‬اخض ‪٥‬ریغ ‪٥‬ذموکز‪ ٥‬اسیج‪٥‬ہک‪٥‬ونتری‪٥‬ؿریغہ‪٥‬ںیم ےہ‪٥‬ہک‪٥‬یتفم‪٥‬وک‪٥‬اچےئہ‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬دلامك‪٥‬رپ‪٥‬وتفٰی‪٥‬‬
‫ربتعم‪٥‬وشند‪٥‬انچہکن‪٥‬تبسن‪٥‬رمدے‪٥‬ااتسدہ‪٥‬وسدنگ‪٥‬وخزد‪٥‬ہک‪٥‬لاںی‪٥‬رمد‪ ٥‬دے۔(ف)‬
‫نخس‪ ٥‬دیمی‪٥‬ؿ‪٥‬ا ززد‪٥‬دنک‪٥‬ہک‪٥‬لااںی‪٥‬رمد‪٥‬ااتسدہ‪٥‬اںی‪٥‬تین‪٥‬وغل‪٥‬لادش‪٥‬ارگ‪ ٥‬اوقل(وجاف‪٥‬ںیم‪٥‬اتہک‪٥‬وہن ہک)وکیئ‪٥‬لاف‪٥‬ںیہن‪،‬ویکہکن‪٥‬دلالۃ‪٥‬‬
‫وگلد ‪٥‬لااںی‪٥‬رمد ‪٥‬ااتسدہ ‪٥‬نخس ‪٥‬مردن ‪٥‬ؿ ‪٥‬تین‪٥‬صیصخت ‪٥‬وبغك ‪٥‬ایق شم‪ ٥‬یھب ‪٥‬ہی ‪٥‬تین ‪٥‬اکزا دمںیہن ‪٥‬ےہ‪،‬مسق ‪٥‬ںیم ‪٥‬وماقف ‪٥‬اؿز ‪٥‬اخمفل ‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫دنک‪٥‬دلالۃ‪٥‬ربتعم‪٥‬هق‪٥‬ہن‪٥‬اضقء‪٥‬ہک‪٥‬ؿفص‪٥‬دز‪٥‬احرض‪٥‬وغلهق‪٥‬ؿتفص‪ ٥‬دؿونن‪٥‬الیقلعت‪٥‬یک‪٥‬ںیمسق‪٥‬ںیہن‪٥‬ںیہ‪٥‬ہکلب‪٥‬ہی‪٥‬القلعت‪٥‬ےک‪٥‬دؿ‪٥‬ؿفص‪٥‬‬
‫ایقز‪٥‬دایع‪٥‬رتك‪٥‬کالز‪٥‬تسین‪٥‬ہمرنان‪٥‬ارگ‪٥‬وسدنگ‪٥‬وخزد‪٥‬ہک‪٥‬زن‪٥‬لکند‪٥‬ؿ‪ ٥‬ںیہ ‪٥‬ہکبج ‪٥‬دؿ ‪٥‬ؿوفصن ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےس ‪٥‬یسک ‪٥‬ریغ ‪٥‬ذموکز ‪٥‬ؿ ‪٥‬فص ‪٥‬یک ‪٥‬تین‪٥‬‬
‫رمادزن‪٥‬اہہیمش‪٥‬لا‪٥‬رتہیک‪٥‬لا‪٥‬رعہیب‪٥‬لا‪٥‬بسن‪٥‬داز‪٥‬دلالۃ‪٥‬ربتعم‪٥‬هق‪٥‬ہک‪ ٥‬ربتعم‪٥‬ںیہن‪٥‬وہیت‪٥‬اسیج‪٥‬ہک‪٥‬الك‪٥‬صخش‪٥‬ڑھکا‪٥‬وہاك‪٥‬ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬وکیئ‪٥‬‬
‫اںی‪٥‬لك‪٥‬ونغ‪٥‬زن ‪٥‬هق ‪٥‬ؿارگ‪٥‬زن ‪٥‬ہیکم‪٥‬لادنہہی‪٥‬لارعہیب‪٥‬لالمسکن‪ ٥‬دؿرسا‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬اھکےئ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬اك‪٥‬صخش‪٥‬ےس‪٥‬لاف‪٥‬ہن‪٥‬رکؿن‪٥‬اگ‪،‬اؿز‪٥‬‬
‫تین ‪٥‬رکد ‪٥‬ربتعم ‪٥‬تسین ‪٥‬ہک ‪٥‬اںی ‪٥‬تفص ‪٥‬زن ‪٥‬هق ‪٥‬ؿتفص ‪٥‬ےب ‪٥‬درک‪ ٥‬اف‪٥‬دعب‪٥‬ںیم‪٥‬ڑھکے‪٥‬وہےن‪٥‬ےک‪٥‬ؿفص‪٥‬یک‪٥‬لامك‪٥‬مسق‪٥‬وک‪٥‬اتبےئ‪٥‬وت‪٥‬‬
‫نمسکن ‪٥‬اعز ‪٥‬ہمیخ ‪٥‬ا ن ‪٥‬هق ‪٥‬دز ‪٥‬حتف ‪٥‬ادقلری ‪٥‬ؾرومد ‪٥‬خلؼ ‪٥‬الیسکن ہی‪٥‬تین‪٥‬وغل‪٥‬اکیبز‪٥‬وہ یگ‪،‬اہن‪٥‬ارگ‪٥‬مسق‪٥‬ڑھکے‪٥‬وہےن‪٥‬اک‪٥‬درک‪٥‬رکلا‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫مسق‪٥‬اك‪٥‬تین‪٥‬رپ‪٥‬اھکلا‪٥‬وتدلالۃ‪٥‬ربتعم‪٥‬وہیتکس‪٥‬یھت‪٥‬ارگہچ‪٥‬اضقء‪٥‬ہی‪٥‬تین‪٥‬‬
‫دارفالن وقال عنیت باجرالیصح حیت لوسکنھا‬
‫ربتعم ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ےہ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬ہی ‪٥‬مسق ‪٥‬احرض ‪٥‬صخش ‪٥‬ےک ‪٥‬قلعتم ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہکبج‪٥‬‬
‫بغری اجر حنث بخالف مالوحلف الیسکن دارا‬
‫احرض‪٥‬ںیم‪٥‬ؿفص‪٥‬اک‪٥‬درک‪٥‬اکز‪٥‬ا دمںیہن‪٥‬اؿز‪٥‬رھپ‪٥‬ڑھکا‪٥‬وہلا‪٥‬ااسیؿفص‪٥‬‬
‫اشرتاھا فالن وعین اشرتاھا لنفسہ فانہ یصدق النہ‬
‫یھب ‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪٥‬وج ‪٥‬مسق‪٥‬اک ‪٥‬دایع ‪٥‬نب ‪٥‬ےکس ‪٥‬اؿز‪٥‬لاف ‪٥‬ہن ‪٥‬رکےن ‪٥‬یک‪٥‬ؿہج‪٥‬‬
‫احد نویع الشراء النہ متنو ع ایل ما یوجب الملك نب‪٥‬ےکس‪،‬وین‪٥‬یہ‪٥‬ارگ‪٥‬وکیئ‪٥‬مسق‪٥‬اھکےئ‪٥‬ہک‪٥‬ںیم‪٥‬ویبی‪٥‬ہن‪٥‬انبؿن‪٥‬اگ‪،‬وت‪٥‬‬
‫اك ‪٥‬ےس ‪٥‬ارگ ‪٥‬ؿہ ‪٥‬اہیمش ‪٥‬لا ‪٥‬رتیک ‪٥‬لا ‪٥‬رعیب ‪٥‬لا ‪٥‬وکیئ ‪٥‬اخض ‪٥‬بسن ‪٥‬ؿایل‪٥‬‬ ‫للمشرتیومایوجبہلغریہفتصحنیۃاحد‬
‫وعزف‪٥‬رماد‪٥‬ےل‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬تین‪٥‬دلالۃ‪٥‬ربتعم‪٥‬وہ یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ہی‪٥‬وعزف‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ااسقز‪٥‬ںیم‪٥‬ےس‪٥‬الك‪٥‬مسق‪٥‬یک‪٥‬صیصخت‪٥‬ےہ‪،‬اؿز‪٥‬ارگ‪٥‬زاہشئ‪٥‬ےک‪٥‬احلط‪٥‬‬
‫ےس ‪٥‬یسک ‪٥‬رعیب ‪٥‬لا ‪٥‬دنہی ‪٥‬لا ‪٥‬یکم ‪٥‬وعزف ‪٥‬ےک ‪٥‬لازے ‪٥‬ںیم ‪٥‬ہی‪٥‬تین‪٥‬‬
‫رکے‪٥‬وت‪٥‬ربتعم‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ہی‪٥‬الك‪٥‬اخض‪٥‬ہگج‪٥‬ؿایل‪٥‬وعزف‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫قلعتم‪٥‬ےہ‪٥‬وج‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬تفص‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬وکیئ‪٥‬تفص‪٥‬درک‪٥‬ےئک‪٥‬ریغب‪٥‬‬
‫ضغنیر‪٥‬ںیہن‪٥‬وہیتکس‪،‬وچہکن‪٥‬مسق‪٥‬رصػ‪٥‬وعزف‪٥‬ےک‪٥‬درک‪٥‬رپ‪٥‬لمتشم‪٥‬‬
‫ےہ‪٥‬اك‪٥‬ںیم‬

‫‪Page 55 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫النوعنی بخالف السکین النھا التتنو ع النھا لیست تنکسم(زاہشئ)اکدرک‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ‪٥‬ذہلا ‪٥‬اك‪٥‬درک‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬ہی‪٥‬مسق‪٥‬ہمیخ‪٥‬ؿایل‪٥‬‬

‫وعزف ‪٥‬وک ‪٥‬یھب ‪٥‬اعز ‪٥‬ےہ۔ ‪٥‬حتف ‪٥‬ادقلری ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےہ‪،‬مسق‪٥‬اھکیئ ‪٥‬ہک ‪٥‬ؽالن ‪٥‬ےک ‪٥‬رھگ‪٥‬‬
‫اال الکینونۃ یف الدار عیل وجہ القرار وانما تختلف‬
‫وکسمك ‪٥‬ہن ‪٥‬رکؿن ‪٥‬اگ‪،‬اؿز ‪٥‬اہک ‪٥‬ہک ‪٥‬ریمی ‪٥‬رماد ‪٥‬ؽالن ‪٥‬ےک ‪٥‬رھگ ‪٥‬رکاہی ‪٥‬رپ ‪٥‬ہن ‪٥‬زوہن‪٥‬‬
‫یص‬
‫بالصفۃ وال ح تخصیص الصفۃ النھا لم تذکر اگ‪،‬وت ‪٥‬ہی ‪٥‬تین ‪٥‬حیحص ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ےہ ‪٥‬یتح ‪٥‬ہک ‪٥‬ارگ ‪٥‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬رکاہی ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغب ‪٥‬یھب‪٥‬‬
‫بخالف الجنس‪،‬وکذا لو حلف الیتزوج امرأة و نوی زاہشئ‪٥‬لدری‪٥‬وہا‪٥‬وت‪٥‬مسق‪٥‬وٹف‪٥‬اجےئ‪ ٥‬یگ‪،‬اك‪٥‬ےک‪٥‬مرخالػ‪٥‬ارگ‪٥‬وین‪٥‬مسق‪٥‬اھکےئ‪٥‬‬
‫ہک"ںیم ‪٥‬ؽالن ‪٥‬ےک ‪٥‬اك ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬وکسمك ‪٥‬ہن ‪٥‬رکؿن ‪٥‬اگ ‪٥‬وج ‪٥‬اك ‪٥‬ےن ‪٥‬اینپ ‪٥‬داف‪٥‬‬
‫کوفیۃ او بصریۃ الیصح النہ تخصیص الصفۃ ولو‬
‫ےک ‪٥‬ےئل ‪٥‬رخلدا ‪٥‬وہ‪،‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬تین ‪٥‬وک ‪٥‬امن ‪٥‬ایل ‪٥‬اجاگیئ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬رخلد ‪٥‬ےن ‪٥‬یک ‪٥‬ہی ‪٥‬الك‪٥‬‬
‫مسق‪٥‬ےہ‪٥‬رخلدےن‪٥‬یک‪٥‬دؿ‪٥‬ںیمسق‪٥‬ںیہ‪،‬الك‪٥‬ؿہ‪٥‬وج‪٥‬اےنپ‪٥‬ےئل‪٥‬رخلدا‪٥‬اؿز‪٥‬الك‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫نوی حبشیۃ او عربیۃ صحت فیما بینہ وبنی اﷲ‬
‫تعایل النہ تخصیص یف الجنس کأن االختالف وج‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬یسک‪٥‬دؿرسے‪٥‬ےکےئل‪٥‬رخلدا‪٥‬وہ‪،‬وت‪٥‬مسق‪٥‬ںیم‪٥‬ان‪٥‬دؿ‪٥‬ومسقن‪٥‬ںیم‪٥‬‬ ‫ٰ‬
‫بالنسبۃ ایل االباء اختالف بالجنس وبالنسبۃ ایل ےس ‪٥‬الك ‪٥‬مسق ‪٥‬یک ‪٥‬تین ‪٥‬دزهق ‪٥‬ےہ ‪٥‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬مرخالػ ‪٥‬زاہشئ(ینکسٰ)ےک‪٥‬‬
‫ااسقز ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ںیہ‪،‬ویکہکن ‪٥‬مکت ٰی(زاہشئ)اک ‪٥‬ینعم ‪٥‬ہی ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬وطبز‪٥‬‬
‫البالداختالفبالصفۃاھ ‪57‬مختصرا۔‬
‫ارقتساز ‪٥‬وہلا ‪٥‬ہکبج ‪٥‬اك ‪٥‬زاہشئ ‪٥‬یک ‪٥‬افصف ‪٥‬فلتخم ‪٥‬وہیتکس ‪٥‬ںیہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬افصف ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫صیصخت ‪٥‬حیحص ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ےہ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬اہین‪٥‬ذموکز ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ںیہ‪،‬ندالػ ‪٥‬زاہشئ ‪٥‬ےک‪٥‬‬ ‫تعایل‬
‫هتہہ‪٥‬لاهغہ‪:‬رتك‪٥‬اگ‪٥‬ےہ‪٥‬ینعمب‪٥‬ااقب‪٥‬ا لد‪٥‬قالاﷲ ٰ‬
‫ہک‪٥‬اك ‪٥‬ےک‪٥ ٥‬تحت‪٥‬ااسقز‪٥‬وہےت‪٥‬ںیہ(رغہکیض‪٥‬ااسقز‪٥‬یک‪٥‬صیصخت‪٥‬ریغب‪٥‬درک‪٥‬‬ ‫‪‬‬
‫وہیتکس ‪٥‬ےہ ‪٥‬نکیل ‪٥‬افصف ‪٥‬یک ‪٥‬صیصخت ‪٥‬درک ‪٥‬ےک ‪٥‬ریغب ‪٥‬ںیہن ‪٥‬وہیتکس)ایس ‪٥‬ےئل‪٥‬‬
‫ارگ ‪٥‬یسک‪٥‬ےن‪٥‬مسق ‪٥‬اھکیئ ‪٥‬ہک‪٥‬یسک‪٥‬وعزف‪٥‬ےس ‪٥‬اکنح‪٥‬ہن‪٥‬رکؿن‪٥‬اگ‪٥‬ینعی ‪٥‬ویبی ‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫انبؿن‪٥‬اگ‪،‬وت‪٥‬اك‪٥‬مسق‪٥‬ںیم‪٥‬وعزف‪٥‬وکیف‪٥‬لا‪٥‬رصبہ‪٥‬ؿایل‪٥‬رماد‪٥‬ےل‪٥‬وت‪٥‬حیحص‪٥‬ہن‪٥‬وہ‪ ٥‬یگ‪٥‬‬
‫ویکہکن ‪٥‬ہی ‪٥‬تفص ‪٥‬یک‪٥‬صیصخت ‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬ارگ‪٥‬اك‪٥‬مسق ‪٥‬ںیم‪٥‬وعزف ‪٥ ٥‬ےس ‪٥‬رماد‪٥‬‬
‫یشبح ‪٥‬لا ‪٥‬رعیب‪٥‬وعزف ‪٥‬رماد ‪٥‬ےل ‪٥‬وت‪٥‬حیحص ‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬دنعاﷲ یھب ‪٥‬ہی‪٥‬تین ‪٥‬حیحص‪٥‬‬
‫وہ یگ‪٥‬ویکہکن‪٥‬ہی‪٥‬سنج‪٥‬ںیم‪٥‬ااسقز‪٥‬یک‪٥‬صیصخت‪٥‬ےہ‪٥‬ہی‪٥‬اك‪٥‬ےئل‪٥‬ہک‪٥‬خدایلع ےک‪٥‬‬
‫احنالػ‪٥‬ےک‪٥‬احلط‪٥‬ےس‪٥‬تین‪٥‬رکلا‪٥‬سنج‪٥‬اک‪٥‬احنالػ‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬رہشؿن‪٥‬ےک‪٥‬احنالػ‪٥‬‬
‫یک‪٥‬تین‪٥‬ہی‪٥‬افصف‪٥‬اک‪٥‬احنالػ‪٥‬ےہ‪٥‬اھ‪٥‬رصتخما(ف)‬
‫ونان‪٥‬هتہہ‪٥‬ہک‪٥‬وھچزلا‪،‬یھبک‪٥‬لایق‪٥‬زےنھک‪٥‬ےک‪٥‬ینعم‪٥‬ںیم‪٥‬ا لا‪٥‬ےہ‪،‬اﷲاعتیل‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫‪‬‬ ‫ؾراملا‪:‬‬

‫‪ 57‬فتح القدیر باب الیمنی یف االکل والشرب ہبتکم‪٥‬ونزہی‪٥‬زوضہی‪٥‬رھکس‪۲١٤/۲٥‬‬

‫‪Page 56 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫‪‬۔دعب‪٥‬ؿاولن‪٥‬ںیم‪ ٥‬م‪٥‬ےن‪٥‬ان ‪٥‬یک‪٥‬ایھچ‪٥‬انثء‪٥‬لایق‪٥‬‬ ‫‪58‬ایابقینالہثناءجمیال‪59‬کمایفمجمع‬

‫زیھک‪،‬اسیج‪٥‬ہک‪٥‬عمجم‪٥‬التداز‪٥‬ؿریغہ‪٥‬ںیم‪٥‬ےہ‪،‬وھچزلا‪،‬لایق‪٥‬زےنھک‪٥‬ےک‪٥‬‬ ‫البحاروغریہ ؿااقبء‪٥‬ؿوجدی‪٥‬هق‪٥‬ہک‪٥‬اقبء‪٥‬ؿوجدی‪٥‬هق۔‬
‫ل‬
‫اقول‪ :‬ااقبہک‪٥‬یح‪٥‬ویقز‪٥‬زعخالہل‪٥‬ضنکند‪٥‬دنع‪٥‬ا مرؾؼنن‪٥‬ؿوجدی‪٥‬لادش ینعم ںیم‪٥‬ؿوجدی‪٥‬زیچ‪٥‬ےہ‪٥‬ویکہکن‪٥‬اقبء‪٥‬ؿوجدی‪٥‬ےہ۔(ف)‬
‫امابناء عیل مذہب امام اھلسنت القایض ایب بکر اوقل‪(:‬ںیم ‪٥‬وجاف ‪٥‬ںیم ‪٥‬اتہک ‪٥‬وہن)ااقب(لایق ‪٥‬زانھک)یحّ ‪٥‬ؿ‪٥‬‬
‫ػتّـز(لج ‪٥‬خالہل)اک ‪٥‬لعف ‪٥‬وہوتنیققحم ‪٥‬ےک ‪٥‬مردلك ‪٥‬ؿوجدی ‪٥‬ےہ‪،‬‬
‫الباقالین واالمامنی امام الحرمنی والرازی ان البقاء‬
‫ع‬ ‫سن‬‫ل‬‫ہ‬
‫اك‪٥‬ےئل‪٥‬ہک‪٥‬اامز‪٥‬ا ق‪٥‬اقیض‪٥‬اوبرکب‪٥‬لا الین‪٥‬اؿز‪٥‬اامز‪٥‬ارحلنیم‪٥‬اؿز‪٥‬‬
‫عنی الوجود الامر زائد علیہ فاالبقاء ھو االیجاد واما‬
‫اامز ‪٥‬زازی ‪٥‬ےک ‪٥‬ذمہق ‪٥‬رپ ‪٥‬اقبء ‪٥‬نیعِ ‪٥‬ؿوجد ‪٥‬اک ‪٥‬لاز ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ؿوجد ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫بناء ع ٰیل مذہب ائمۃ الکشف والشہود من تجدد‬
‫زادئ ‪٥‬یسک ‪٥‬تفص ‪٥‬اک ‪٥‬لاز ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ےہ‪،‬ذہلا ‪٥‬لایق ‪٥‬زانھک‪،‬ہی ‪٥‬ااجید ‪٥‬وہاگ ‪٥‬وج‪٥‬‬
‫شئ‬
‫االمثال یف کل ی حیت الجواھر فیکون االبقاء ہک ‪٥‬ؿوجدی ‪٥‬ےہ‪،‬نکیل ‪٥‬اہمئ‪٥‬فشک ‪٥‬ؿوہشد ‪٥‬ےک ‪٥‬ذمہق ‪٥‬رپ‪،‬اقبء‪،‬ہر‪٥‬‬
‫ایجاد االمثال کل حنی ولہذا چنانکہ اطالق باری زیچ‪٥‬یک‪٥‬اضنال‪٥‬ےک ‪٥‬دجتد‪٥‬اک‪٥‬لاز‪٥‬ےہ‪،‬ذہلا ااقب‪،‬اك‪٥‬ینعم‪٥‬ںیم ‪٥‬ہر‪٥‬زیچ‪٥‬‬
‫وخالق برغری او سب ٰحنہ نیست اطالق قیوم زین‪٥‬وتنان‪ ٥‬یتح‪٥‬ہک‪٥‬وجاہر ‪٥‬یک‪٥‬اضنال‪٥‬وک‪٥‬ہر ‪٥‬ہحمل‪،‬ااجید‪،‬رکےن‪٥‬اک‪٥‬لاز‪٥‬ےہ‪،‬اك‪٥‬‬
‫دش‪٥‬ہکلب ‪٥‬نلعء‪٥‬مرؿریفکت‪٥‬رکدہ‪٥‬ادن‪٥‬دز ‪٥‬عمجم‪٥‬االرہن‪٥‬ؾرومد اذا وصف ےئل‪٥‬سج‪٥‬فرح‪٥‬لازی‪٥‬اؿز ‪٥‬اخقل‪٥‬یسیج ‪٥‬افصف ‪٥‬اک‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫اﷲ بما الیلیق بہ او نسبہ ایل الجھل اوالعجز او ریغب ‪٥‬یسک ‪٥‬اؿز ‪٥‬ےک ‪٥‬ےئل ‪٥‬اطالط ‪٥‬اجمر ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ایس ‪٥‬فرح ‪٥‬ویقز ‪٥‬اک ‪٥‬اطالط‪٥‬‬
‫النقص او اطلق عیل المخلوق من االسماء المختصۃ یھب‪٥‬ریغ‪٥‬ےک‪٥‬ےیل‪٥‬اجمر‪٥‬ںیہن‪،‬ہکلب‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬ریغ‪٥‬اﷲ رپ‪٥‬اطالط‪٥‬نلعےئ‪٥‬‬
‫ٰ‬
‫رکاز‪٥‬ےک‪٥‬اہن‪٥‬رفکےہ‪،‬عمجم‪٥‬االرہن‪٥‬ںیم‪٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬وج‪٥‬زیچ‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬‬
‫حمن وغریہا‬
‫بالخالق نحو القدوس والقیوم والر ٰ‬
‫ل‬
‫یک ‪٥‬مالا ِن ‪٥‬مان ‪٥‬ہن ‪٥‬وہ ‪٥‬لا ‪٥‬اہج ك‪،‬زجع ‪٥‬اؿز ‪٥‬صقن ‪٥‬یک ‪٥‬تبسن ‪٥‬اك ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫یکفر‪(60‬ملخصا)‬
‫فرػ ‪٥‬رکلا‪،‬لا ‪٥‬ؿہ ‪٥‬افصف ‪٥‬وج ‪٥‬اﷲ اعتیٰل ‪٥‬ےکےئل ‪٥‬اخض ‪٥‬ںیہ ‪٥‬ان ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫ج‬
‫ولخمط ‪٥‬رپ ‪٥‬اطالط ‪٥‬رکلاےسیج ‪٥‬دقؿك‪،‬ویقز‪،‬ز مٰن ‪٥‬ؿریغاہ ‪٥‬افصف‪٥‬‬
‫ںیہ‪،‬وتہی‪٥‬رفکےہ‪،‬ذہلا‪٥‬اہین‪٥‬مری‪٥‬‬

‫‪ 58‬القرآن الکریم ‪٥٢٣ /٣٢‬ؿ‪٢٤٥‬‬

‫‪ 59‬مجمع البحار تحت لفظ ترك ونلکصـز‪٥‬ؤنھکل‪٠۲١/٠٥‬‬
‫‪ 60‬مجمع االنہر شرح ملتیق االبحر باب المرتد ثم ان الفاظ الکفر داراحیاء الرتاث العریب بریوت ‪٢٤١/٠‬‬

‫‪Page 57 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ااجنی‪٥‬اایتحط‪٥‬میظع‪٥‬لالد ‪٥‬ہک‪٥‬ضعب‪٥‬رمدز‪٥‬لاںی‪٥‬شننالدشہ‪٥‬ادن‪٥‬ؿاایعلد‪ ٥‬اایتح ‪٥‬ط ‪٥‬یک ‪٥‬رضؿزف ‪٥‬ےہ‪،‬ضعب ‪٥‬ولگ ‪٥‬اك ‪٥‬ےب ‪٥‬اایتحیط ‪٥‬ںیم ‪٥‬شننال ‪٥‬ںیہ‪٥‬‬
‫تعایل‪،‬خال ہ ‪٥‬ہی ‪٥‬ہک‪،‬اﷲ اعتیٰل ‪٥‬ےک ‪٥‬لایق ‪٥‬رکےن ‪٥‬اک‪٥‬ہی‪٥‬‬
‫زعخالہل‪٥‬افش ّااہچن‪٥‬از‪٥‬رشبهق‪ ٥‬والعیاذ باﷲ ٰ‬ ‫لاﷲ اعتیٰل‪٥‬لاہلمجل‪٥‬النصق‪٥‬اقبےئ‪٥‬ایہٰل‪ّ ٥‬‬
‫زج‪٥‬رتك‪٥‬ازاہل‪٥‬تسین‪٥‬ؿذہلاارگ‪٥‬ززے‪٥‬دز‪٥‬ہسیک‪٥‬اہند‪٥‬ؿ‪٥‬زن‪٥‬زا‪٥‬تفگ‪ ٥‬مک ‪٥‬ےہ‪،‬نکیل ‪٥‬یسک ‪٥‬انسان ‪٥‬اک ‪٥‬لایق ‪٥‬زانھک ‪٥‬اؿز ‪٥‬وھچزلا‪،‬ازاہل ‪٥‬ےک ‪٥‬رتك ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫ارگ‪٥‬زیچے‪٥‬از ‪٥‬ؿلاحبص‪٥‬لایق‪٥‬امین‪٥‬طالط‪٥‬لایش‪،‬زن ‪٥‬چیہ‪٥‬رخح ‪٥‬رکند ‪٥‬لا‪ ٥‬لاز‪٥‬ےہ‪،‬اك‪٥‬ےک‪٥‬ریغب‪٥‬ھچک‪٥‬ںیہن‪،‬ایس‪٥‬ےئل‪٥‬ارگ‪٥‬اخؿدن‪٥‬ےن‪٥‬حتق‪٥‬لا‪٥‬یلیھت‪٥‬‬
‫مرےخ‪٥‬رصبػ‪٥‬ا ؿزد‪٥‬ؿ‪٥‬مرےخ‪٥‬لایق‪٥‬داهق‪٥‬طالہق‪٥‬وشد‪٥‬ؿ‪٥‬ا ن‪٥‬تسین‪ ٥‬ںیم ‪٥‬زمق ‪٥‬زیھک ‪٥‬وہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬ویبی ‪٥‬وک ‪٥‬اہک"ارگ ‪٥‬وتےن ‪٥‬حبص ‪٥‬لك ‪٥‬اك ‪٥‬ںیم ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫ھچک‪٥‬لایق‪٥‬زاھک‪٥‬وت‪٥‬ےھجت‪٥‬طالط‪٥‬وہ یگ"‪٥‬اف‪٥‬ارگ‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬اك‪٥‬ںیم‪٥‬ےس‪٥‬ھچک‪٥‬‬
‫رگم‪٥‬ہب‪٥‬ااقبؿاز ‪٥‬زن ‪٥‬اینلد ‪٥‬رگم‪٥‬دعز‪٥‬اافنط‪٥‬سپ‪٥‬ااقبء‪٥‬وبند ‪٥‬رگم‪٥‬ںیمہ‪٥‬‬
‫رخح ‪٥‬ہن ‪٥‬ایک ‪٥‬لا ‪٥‬ھچک ‪٥‬ایک ‪٥‬اؿز ‪٥‬ھچک ‪٥‬ہن ‪٥‬ایک ‪٥‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬لایق ‪٥‬زےنھک ‪٥‬رپ ‪٥‬طالط ‪٥‬وہاجےئ‪٥‬‬
‫دعز ‪٥‬ؿارگ ‪٥‬ؿغلے ‪٥‬وبدے ‪٥‬ؿ ‪٥‬زن ‪٥‬وخد ‪٥‬دزان ‪٥‬زز ‪٥‬اکزے ‪٥‬رکندہ ‪٥‬اهق ‪٥‬لا‪٥‬‬
‫ یگ‪،‬وت ‪٥‬اك ‪٥‬یک ‪٥‬ؿہج ‪٥‬رصػ ‪٥‬یہی ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬ویبی ‪٥‬اک ‪٥‬زمق ‪٥‬وک ‪٥‬لایق ‪٥‬زانھک ‪٥‬رصػ‪٥‬‬ ‫ہ‬
‫ا ہکن‪٥‬دزسیک‪٥‬اہندن ‪ ٥‬م‪٥‬دبهق ‪٥‬وشہر ‪٥‬وبد ‪٥‬حتق ‪٥‬نسدے‪ ٥‬مرنان‪٥‬‬
‫اؿز‪٥‬رصػ‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬ےن‪٥‬زمق‪٥‬وک‪٥‬رخح‪٥‬ہن‪٥‬ایک‪،‬وت‪٥‬ولعمز‪٥‬وہا‪٥‬ہک‪٥‬لایق‪٥‬‬
‫ارگ‪٥‬زلد‪٥‬دبهق‪٥‬رمعؿ‪٥‬زیچے‪٥‬لنتػ‪٥‬افدس‪٥‬ؾرؿحق‪٥‬اقیض‪٥‬علطم‪٥‬دشہ‪٥‬‬
‫زانھک(رخح ‪٥‬ہن ‪٥‬رکلا)دعز ‪٥‬ےہ‪،‬ارگ ‪٥‬ااقبء ‪٥‬وکیئ ‪٥‬لعف ‪٥‬وہلا‪،‬اؿز ‪٥‬ویبی ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫مرؾرؿحق ‪٥‬ؿ ‪٥‬تفگ‪٥‬ارگ‪٥‬ارمؿز ‪٥‬اںی‪٥‬عیب‪٥‬امشزا ‪٥‬لایق‪٥‬اممن‪٥‬ؽکدا ‪٥‬ا اتفف‪٥‬‬
‫اك ‪٥‬زمق‪٥‬ںیم ‪٥‬رصتػ ‪٥‬ہن ‪٥‬ایک ‪٥‬ہکلب ‪٥‬رصػ ‪٥‬اخؿدنےن ‪٥‬ؿہ ‪٥‬زمق ‪٥‬یلیھت ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫م‬ ‫ؾ‬
‫رؿز ت‪٥‬ؿاقیض‪ ٥‬مک‪٥‬خسف‪٥‬ہن‪٥‬رکد ‪٥‬اح ك ‪٥‬وشد ‪٥‬سپ‪٥‬ااقبء‪٥‬وبند ‪٥‬رگم‪ ٥‬زیھک‪٥‬وہ‪،‬وت‪٥‬رھپ‪٥‬اك‪٥‬روزف‪٥‬ںیم‪٥‬مسق‪٥‬ہن‪٥‬وٹیتٹ۔وین‪٥‬یہ‪٥‬زلد‪٥‬ےن‪٥‬رمعؿ‪٥‬‬
‫ؾ‬
‫ےک‪٥‬اہھت‪٥‬وکیئ‪٥‬زیچ ‪٥‬افدس‪٥‬عیب‪٥‬ےک‪٥‬وطز‪ ٥‬رؿحق‪٥‬یک‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬ولعمز‪٥‬وہےن‪٥‬رپ‪٥‬‬ ‫دعز ‪٥‬خسف ‪٥‬ؿارگ ‪٥‬ؿغلے ‪٥‬وبدے ‪٥‬اقیض ‪٥‬وخد ‪٥‬قلعتم ‪٥‬ا ن ‪٥‬عیب ‪٥‬اکزے ‪٥‬رکندہ‪٥‬‬
‫اهق ‪٥‬احمك ‪٥‬وبندے‪،‬سپ ‪٥‬طاہر ‪٥‬دش ‪٥‬ہک ‪٥‬ااقبےئ ‪٥‬رشبی ‪٥‬زجرتك‪ ٥‬اقیض‪٥‬ےک‪٥‬ہصغ‪٥‬ا لا‪ ٥‬مک‪٥‬اجزی‪٥‬ؾراملا‪٥‬ہک‪٥‬ارگ‪٥‬ا ح‪٥‬اہمتزی‪٥‬اك‪٥‬افدس‪٥‬عیب‪٥‬وک‪٥‬‬
‫ن‬
‫ازاہل‪٥‬تسین‪٥‬ارگ‪٥‬وگیئ‪٥‬ااقبء‪ ٥‬قغل‪ ٥‬م‪٥‬وتان‪٥‬دش ‪٥‬ضنلا ‪٥‬زلد ‪٥‬زااخبہن‪ ٥‬لایق‪٥‬زوھکن‪٥‬وت‪٥‬ہی‪٥‬وہاگ‪،‬اف‪٥‬وسزح‪٥‬رغؿف‪٥‬وہےن‪٥‬لك‪٥‬اقیض‪٥‬ےن‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ن‬
‫عیب‪٥‬وک‪٥‬خسف‪٥‬ہن‪٥‬ایک‪٥‬وت‪٥‬احمك‪٥‬وہاجےئ‪٥‬اگ‪،‬وت‪٥‬اہین‪٥‬یھب‪٥‬لایق‪٥‬زانھک‪،‬رصػ‪٥‬خسف‪٥‬‬ ‫ا ؿزد‪٥‬ؿمرریخب‪٥‬تسب‪٥‬اںی‪ ٥‬سنن‪٥‬ہک‪٥‬لعف‪٥‬هق‪٥‬ااقبءدش۔‬
‫ہن ‪٥‬رکےن ‪٥‬اکلاز ‪٥‬ےہ‪،‬ارگ ‪٥‬ااقبء(لایق‪٥‬زانھک)وکیئ‪٥‬لعف ‪٥‬وہلا ‪٥‬وت‪٥‬احمك ‪٥‬ہن‪٥‬‬ ‫اقول‪٥:‬انی‪٥‬لعف‪٥‬وخد‪٥‬ااقبء‪٥‬تسین‪٥‬ہکلب‬
‫وہلا‪٥‬ویکہکن‪٥‬اقیض‪٥‬ےن‪٥‬اك‪٥‬عیب‪٥‬ےک‪٥‬قلعتم‪٥‬وکیئ‪٥‬لعف‪٥‬اؿز‪٥‬لمع‪٥‬وت‪٥‬ںیہن‪٥‬‬
‫ایک‪،‬وت‪٥‬ولعمز‪٥‬وہا‪٥‬انسان‪٥‬اک‪٥‬لایق‪٥‬زانھک‪٥‬رصػ‪٥‬یسک‪٥‬ازاہل‪٥‬وک‪٥‬رتك‪٥‬رکےن‪٥‬اک‪٥‬‬
‫لاز‪٥‬ےہ۔ارگ‪٥‬ریتا ‪٥‬ہی ‪٥‬ارتعاض ‪٥‬وہہک‪٥‬یھبک‪٥‬ااقبء(لایق‪٥‬زانھک)لعف‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫یھب‪٥‬احلص‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ‪،‬ضنلا‪٥‬زلد‪٥‬وک‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬الرک‪٥‬زریجن‪٥‬ےس‪٥‬لادنھ‪٥‬دلا‪،‬وت‪٥‬‬
‫ہی‪٥‬لادنانھ‪،‬زلد ‪٥‬وک‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬لایق‪٥‬زانھک‪٥‬ےہ‪،‬ہکبج‪٥‬لادنانھ‪٥‬لعف‪٥‬ےہ۔‬
‫(ف)‬
‫اوقل‪(:‬ںیم‪٥‬وجاف‪٥‬ںیم‪٥‬اتہک‪٥‬وہن‪٥‬ہک)لادن ھتے‪٥‬اک‪٥‬لعف‪٥‬‬

‫‪Page 58 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫زلتسمز ‪٥‬اؿهق ‪٥‬ہک ‪٥‬عنم ‪٥‬زؿال ‪٥‬رتك ‪٥‬ازاہل ‪٥‬اهق ‪٥‬عم ‪٥‬ےش ‪٥‬زادئ ‪٥‬ارگ‪ ٥‬وخد ‪٥‬وخبد ‪٥‬ااقبء ‪٥‬ںیہن ‪٥‬لننا ‪٥‬ہکلب ‪٥‬ااقبء ‪٥‬وک ‪٥‬زلتسمز ‪٥‬وہلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬اك ‪٥‬لعف‪٥‬‬
‫وگیئ‪٥‬دز‪٥‬اافتنےئ‪٥‬رتك‪٥‬مرعنم‪٥‬لاوقلل‪٥‬اافتکء‪٥‬رکدہ‪٥‬ادن‪٥‬امک‪٥‬دقتز سپ‪ ٥‬ےس‪٥‬ازاہل‪٥‬اک‪٥‬رتك‪٥‬شنتفی‪٥‬وہلا‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬لادن ھتے‪٥‬ںیم‪٥‬رتك‪٥‬ازاہل‪٥‬ےک‪٥‬ماھت‪٥‬‬
‫ارگ ‪٥‬زلد ‪٥‬زا ‪٥‬تسب ‪٥‬ؿ ‪٥‬مرلان ‪٥‬وگیملد ‪٥‬ریبؿن ‪٥‬وش ‪٥‬لالد ‪٥‬ہک ‪٥‬رتك ‪٥‬ققحتم‪ ٥‬الك‪٥‬زادئ‪٥‬زیچ‪٥‬ینعی‪٥‬زاکؿف‪،‬لایئ‪٥‬یئ‪،‬سج‪٥‬ںیم‪٥‬رتك‪٥‬ازاہل‪٥‬لالا ‪٥‬اجلا‪٥‬‬
‫وشند ‪٥‬ہک ‪٥‬لاؽنل ‪٥‬وموجد ‪٥‬هق ‪٥‬ؿااقب ‪٥‬نؼننا ‪٥‬احلص ‪٥‬سپ ‪٥‬ریغ ‪٥‬رتك‪ ٥‬ےہ۔ارگ ‪٥‬ہی ‪٥‬ارتعاض ‪٥‬وہہک‪،‬رتك ‪٥‬ازاہل ‪٥‬اک ‪٥‬اخہمت‪،‬وقلا ‪٥‬عنم ‪٥‬رکےن ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫اکیف‪٥‬وہاتکسےہ‪،‬اسیج‪٥‬ہک‪٥‬ےلہپ‪٥‬زگزا‪٥‬ےہ‪،‬وت‪٥‬اف‪٥‬زلد‪٥‬وک‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬لادنھ‪٥‬‬
‫لادش۔‬
‫رک‪٥‬رھپ‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬اہک‪٥‬اجےئ‪٥‬وت‪٥‬رھگ‪٥‬ےس‪٥‬لاہر‪٥‬وہاج‪،‬وت‪٥‬اچےئہ‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬روزف‪٥‬‬
‫ںیم‪٥‬ازاہل‪٥‬اک‪٥‬رتك‪٥‬ققحتم‪٥‬ہن‪٥‬وہ‪،‬ویکہکن‪٥‬زلاین‪٥‬رتك‪٥‬ےک‪٥‬لاؿوجد‪،‬لادنانھ‪٥‬‬
‫اك‪٥‬رتك‪٥‬یک‪٥‬یفن‪٥‬ےہ‪٥‬وت‪٥‬نؼننا ‪٥‬ااقبء‪٥‬ینعی‪٥‬رھگ‪٥‬ںیم‪٥‬لایق‪٥‬زانھک‪،‬احلص‪٥‬‬
‫وہایگ‪،‬وت ‪٥‬وین ‪٥‬ہی ‪٥‬رتك‪،‬دعز ‪٥‬یک ‪٥‬اجبےئ ‪٥‬الك ‪٥‬لعف ‪٥‬ےک ‪٥‬ؿوجد ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫ن‬
‫اقول‪٥ :‬لاالدایتسن‪٥‬ہک‪٥‬الص‪٥‬عنم‪٥‬دقبز ‪٥‬دقزف ‪٥‬هق ‪٥‬ؿ مررد ‪٥‬یہن‪ ٥‬احلص‪٥‬وہا‪،‬ذہلا‪٥‬انساین‪٥‬ااقبء‪،‬ؿوجدی‪٥‬وہایگ۔(ف)‬
‫اوقل‪(:‬ںیم‪٥‬وجاف ‪٥‬ںیم‪٥‬اتہک‪٥‬وہن)اؿرپ‪٥‬زگز ‪٥‬اکچ‪٥‬ےہ‪،‬زؿانک‪٥‬حص ِق‪٥‬‬ ‫مم‬ ‫نغض نص‬
‫اگنہز‪ ٥‬رك‪ ٥‬ندہ‪٥‬دننک‪٥‬سپ‪٥‬ا ہکن‪٥‬ارخاح‪٥‬وت‪٥‬ا تسن‪٥‬ؿ ر رؿن‪٥‬وش‪٥‬‬
‫اافتکرکد ‪٥‬لازك‪٥‬لادش‪٥‬ہچ ‪٥‬اجےئ‪٥‬ا ہکن ‪٥‬رتك‪٥‬رخؿح ‪٥‬نقغل ‪٥‬رکد ‪٥‬از‪٥‬ؿ‪ ٥‬دقزف ‪٥‬رماد ‪٥‬ےہ‪،‬رصػ ‪٥‬وقلا ‪٥‬اؿززلاین ‪٥‬زؿانک ‪٥‬ؿاہن ‪٥‬رماد ‪٥‬وہلا‪٥‬‬
‫ےہ‪،‬اہجن‪٥‬ؽملا‪٥‬زؿانک‪٥‬نکمم‪٥‬ہن‪٥‬وہ‪،‬نکیل‪٥‬حق‪٥‬ؽملا‪٥‬زؿاک‪٥‬اجاتکس‪٥‬وہ‪٥‬وتؿاہن‪٥‬‬
‫رجمد‪٥‬مرؿن‪٥‬وشد‪٥‬ہک‪٥‬رصاخۃ‪٥‬ہرل‪٥‬ؿ‪٥‬ازہتساء‪٥‬اهق‪٥‬ہکلب‪٥‬وگایئ‪٥‬ظفل‪٥‬ےب‪٥‬‬
‫ضحم ‪٥‬زلاین ‪٥‬زؿانک ‪٥‬اؿز ‪٥‬ہی ‪٥‬انہک ‪٥‬ہک ‪٥‬لاہر ‪٥‬وہاج‪،‬ہی ‪٥‬زؿےنک ‪٥‬اک ‪٥‬رتك ‪٥‬ےہ ‪٥‬اك‪٥‬‬
‫ینعم ‪٥‬اهق ‪٥‬ہچ ‪٥‬اکز ‪٥‬ا لد ‪٥‬سپ ‪٥‬ااقبء ‪٥‬وصحبل ‪٥‬رتك ‪٥‬احلص ‪٥‬هق‪٥‬‬
‫رپ‪٥‬صرلد‪٥‬ہی‪٥‬ہک‪٥‬لادن ھتے‪٥‬ےک‪٥‬لعف‪٥‬ےس‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬نکلتے‪٥‬ےس‪٥‬زؿانک‪٥‬اؿز‪٥‬رھپ‪٥‬انہک‪٥‬‬ ‫ن‬
‫ؿ سنن‪٥‬ارم‪٥‬زادئ۔‬
‫ہک‪٥‬لاہر ‪٥‬وہاج‪،‬وت‪٥‬ہی‪٥‬رصاخۃ ‪٥‬ذماط‪٥‬ےہ‪،‬ہکلب ‪٥‬اك‪٥‬ومہعق‪٥‬رپ‪٥‬ہی‪٥‬انہک‪٥‬ےب‪٥‬‬
‫ینعم‪٥‬اؿز‪٥‬اکیبز‪٥‬ےہ‪،‬ذہلا‪٥‬اك‪٥‬روزف‪٥‬ںیم‪٥‬ااقبء(لایق‪٥‬زانھک)رتك‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫احلص‪٥‬وہا اؿز‪٥‬لادن ھتے‪٥‬اک‪٥‬لعف‪٥‬اك‪٥‬ےس‪٥‬زادئ‪٥‬زیچ‪٥‬ےہ(وتلامك‪٥‬وہا‪٥‬ہک‪٥‬‬
‫رشبی‪٥‬ااقبء‪٥‬ضحم‪٥‬رتك‪٥‬اکلاز‪٥‬ےہ‪٥‬یسک‪٥‬ؿوجدی‪٥‬زیچ‪٥‬اکلاز‪٥‬ںیہن)۔(ف)‬
‫مل‬
‫هتہہ ‪٥‬اعرشہ‪ :‬منا ‪٥‬ہک ‪٥‬رتك ‪٥‬زا ‪٥‬دعز ‪٥‬ارم ‪٥‬رخبؿح ‪٥‬سب ‪٥‬هق ‪٥‬افشّا ‪٥‬ارم‪ ٥‬دوسان‪٥‬هتہہ‪:‬ہی‪٥‬ہک‪٥‬ںیمہ‪٥‬میلست‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪،‬رتك‪٥‬ینعی‪٥‬وھچزےن‪٥‬ےکےئل‪٥‬‬
‫دعبز ‪٥‬رخؿح ‪٥‬زین ‪٥‬از ‪٥‬ؿوجہ ‪٥‬اؿهق ‪٥‬سپ ‪٥‬رتك ‪٥‬دؿ ‪٥‬ونغ ‪٥‬دش ‪٥‬ؿزلادف‪ ٥‬لکن ‪٥‬اجےن ‪٥‬اک ‪ ٥‬مک ‪٥‬ہن ‪٥‬دانی ‪٥‬اکیف ‪٥‬ےہ ‪٥‬نکیل ‪٥‬ہن ‪٥‬نکلتے ‪٥‬ےک ‪ ٥‬مک ‪٥‬ےس ‪٥‬یھب ‪٥‬رتك‪٥‬‬
‫ینعم‪٥‬دز ‪٥‬ونغ‪٥‬وخد ‪٥‬ہیضق‪٥‬ونتیع‪٥‬هق ‪٥‬سپ‪٥‬خلؼ‪٥‬ارگ‪٥‬وباعق‪٥‬ازادہ‪ ٥‬لالا ‪٥‬اجلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬سپ ‪٥‬رتك ‪٥‬یک ‪٥‬دؿ ‪٥‬ںیمسق ‪٥‬وہںیئگ‪،‬الك ‪٥‬نکلتے ‪٥‬اک ‪ ٥‬مک ‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫دانی‪،‬اؿز‪٥‬دؿرسی‪٥‬مسق‪،‬ہن‪٥‬نکلتے‪٥‬اک‪ ٥‬مک‪٥‬دانی‪،‬اؿز‪٥‬الك‪٥‬‬ ‫ونغ‪٥‬اوقی‪٥‬رکدہ‪٥‬لادش‬

‫‪Page 59 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫مسق‪٥‬ںیم‪٥‬ینعم‪٥‬یک‪٥‬زلادیت( مک‪٥‬دانی)وخد‪٥‬مسق‪٥‬وک‪٥‬دیپا‪٥‬رکلا‪٥‬ےہ‪٥‬ینعی‪٥‬مسق‪٥‬وہےن‪٥‬‬ ‫لالد‪٥‬ہک‪٥‬دلالۃ‪٥‬ربتعم‪٥‬وشد‪٥‬وگشیپ‪٥‬زن‪٥‬ؿمامر‪٥‬لاك‪٥‬وبقمل‪٥‬ابمك۔‬

‫ےک ‪٥‬انمیف ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ےہ ‪٥‬ذہلا ‪٥‬مسق ‪٥‬اھکےن ‪٥‬ؿاال ‪٥‬ارگ ‪٥‬اوقی ‪٥‬ینعی ‪٥‬زلادیت ‪٥‬ؿایل ‪٥‬مسق ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫تین‪٥‬رکے‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬ینعم‪٥‬اک‪٥‬رتك‪٥‬وہوت‪٥‬طالط‪٥‬وہ یگ‪،‬وت‪٥‬دلالۃ‪٥‬ہی‪٥‬تین‪٥‬وبقل‪٥‬وہین‪٥‬‬
‫اچےئہ‪،‬ارگہچ‪٥‬ویبی‪٥‬اؿز‪٥‬دؿرسے‪٥‬ولوگن‪٥‬ےک‪٥‬اہن‪٥‬ؿہ‪٥‬وبقمل‪٥‬ہن‪٥‬وہ۔(ف)‬
‫اوقل‪(:‬ںیم‪٥‬وجاف ‪٥‬ںیم‪٥‬اتہک‪٥‬وہن‪٥‬ہک)نکلتے‪٥‬اک مک‪٥‬ہن‪٥‬دانی‪٥‬اؿز ‪٥‬ہن‪٥‬نکلتے‪٥‬‬
‫اک مک‪٥‬دانی‪،‬ہی‪٥‬دؿونن‪٥‬زیچںی‪٥‬ا سپ‪٥‬ںیم‪٥‬انمیف‪٥‬ںیہن‪٥‬ںیہ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬الہپ‪٥‬‬
‫اقول‪ :‬دعز‪٥‬ارم‪٥‬رخبؿح ‪٥‬ؿارم‪٥‬دعبز‪٥‬رخؿح ‪٥‬اقتملل‪٥‬تسین‪٥‬ہک‪ ٥‬ینعم‪٥‬دؿرسے‪٥‬ینعم‪٥‬ںیم‪٥‬یھب‪٥‬وموجد‪٥‬ےہ(احالہکن‪٥‬ااسقز‪٥‬اک‪٥‬ا سپ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫الك‪٥‬دؿرسے‪٥‬ےک‪٥‬ابمنئ‪٥‬وہلا‪٥‬رضؿزی‪٥‬ےہ)ذہلا‪٥‬ہی‪٥‬دؿ‪٥‬ںیمسق‪٥‬دحیلعہ‪٥‬‬
‫اؿل‪٥‬دز‪٥‬لاین‪٥‬وموجد‪٥‬هق‪٥‬ؿمسق‪٥‬مسق‪٥‬وتنان‪٥‬دش‪٥‬ا زے‪٥‬وکسف‪٥‬قلطم‪٥‬‬
‫دحیلعہ ‪٥‬ہن ‪٥‬وہںیئ۔اہن ‪٥‬قلطم ‪٥‬اخومیش‪،‬ایبن ‪٥‬وگتفگ‪،‬اؿز ‪٥‬انمیف‪٥‬‬ ‫ن‬
‫ؿ‪٥‬ملکت‪٥‬لایبن‪٥‬ؿملکت‪٥‬انبیف‪٥‬ہرہس‪٥‬ازؿوجہ‪ ٥‬رؾظ‪٥‬اؿهق‪٥‬افام‪٥‬اوناشع‪٥‬‬
‫وگتفگ‪،‬ان ‪٥‬لنتـن ‪٥‬روزوتن ‪٥‬ںیم ‪٥‬رتك ‪٥‬ققحتم ‪٥‬وہاجلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬رگم ‪٥‬ہی ‪٥‬رتك‪٥‬‬
‫وتنان ‪٥‬دش ‪٥‬ہک ‪٥‬ملکت ‪٥‬ؿوجدی ‪٥‬هق ‪٥‬ونےع ‪٥‬از ‪٥‬دعز ‪٥‬اسچن ‪٥‬لادش ‪٥‬سپ‪ ٥‬غم‬
‫یک ‪ ٥‬سنن ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ںیہ ‪٥‬ویکہکن ‪٥‬رتك ‪٥‬دعز ‪٥‬اکلاز ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬وگتفگ ‪٥‬ینعی ‪٥‬ملکت‪٥‬‬
‫ؿوجدی ‪٥‬زیچ ‪٥‬ےہ ‪٥‬وت ‪٥‬ؿوجدی ‪٥‬زیچ ‪٥‬دعیم ‪٥‬زیچ ‪٥‬یک ‪٥‬مسق ‪٥‬ےسیک ‪٥‬نب ‪٥‬یتکس ‪٥‬ےہ‪،‬وت‪٥‬‬
‫دصماشق‪٥‬تسین‪٥‬رگم‪٥‬امہن‪٥‬دعز‪٥‬ارم‪٥‬رخبؿح ‪٥‬ؿ ‪٥‬دز ‪٥‬وکسف ‪٥‬ضحم‪٥‬‬
‫نک ه‬ ‫نکل‬
‫زیچے ‪٥‬لااؿتسین ‪٥‬ؿدز ‪ ٥‬ماف ‪٥‬اقمزن ‪ ٥‬الز ‪ ٥‬ق ‪٥‬ؿےش‪ ٥‬ولعمز‪٥‬وہا ‪٥‬ہک‪٥‬رتك‪٥‬اک‪٥‬دصماط‪٥‬رصػ‪٥‬نکلتے‪٥‬اک‪ ٥‬مک‪٥‬ہن‪٥‬دانی‪٥‬ےہ‪،‬اؿز ‪٥‬ؿہ‪٥‬‬
‫اقمبزلاف‪٥‬ونتمغ‪٥‬وشند‪٥‬ؿاقعط‪٥‬بغش‪٥‬ا تسن‪٥‬ہک‪٥‬دزہلمج‪٥‬اسملئ‪ ٥‬وکسف ‪٥‬سج ‪٥‬ےک ‪٥‬ماھت ‪٥‬وکیئ ‪٥‬اؿززیچ ‪٥‬ہن ‪٥‬وہا ‪٥‬ؿز ‪٥‬اقمز ‪٥‬کالز ‪٥‬ںیم ‪٥‬ؿہ ‪٥‬کالز‪٥‬‬
‫رتك‪٥‬ہک‪٥‬لاالزگهق ‪٥‬نلعء‪٥‬ازںی‪٥‬اامتحل‪٥‬ہک‪٥‬رماد ‪٥‬از ‪٥‬ؿملکت‪٥‬انمبیف‪ ٥‬ےس‪٥‬اقمزن ‪٥‬غراز ‪٥‬لالا ‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬وکیئ ‪٥‬زیچ‪٥‬اےنپ‪٥‬اقمزن ‪٥‬ےک‪٥‬ماھت‪٥‬مسق‪٥‬‬
‫رماد‪٥‬لادش‪٥‬اصال‪٥‬ربخ‪٥‬دنادہ‪٥‬ادن‪٥‬سپ‪٥‬زؿنش‪٥‬دش‪٥‬ہک‪٥‬اؿز‪٥‬ااسمغ‪٥‬تسین‪ ٥‬ںیہن ‪٥‬یتنب۔اك ‪٥‬لیق ‪٥‬ؿاقل ‪٥‬اک ‪٥‬اخہمت ‪٥‬وین ‪٥‬وہاجلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬رتك ‪٥‬ےس‪٥‬‬
‫تعایل ویل التوفیق الحمد قلعتم ‪٥‬ےنتج ‪٥‬اسملئ ‪٥‬زگزے ‪٥‬ںیہ ‪٥‬ان ‪٥‬ںیم ‪٥‬نلعء ‪٥‬رکاز ‪٥‬ےن ‪٥‬انمیف‪٥‬‬ ‫ھکذا ینبیغ التحقیق واﷲ ٰ‬
‫وگتفگ‪،‬ےک ‪٥‬اامتحل ‪٥‬وک ‪٥‬درک ‪٥‬ںیہن ‪٥‬ایک‪،‬اؿز ‪٥‬انہـن ‪٥‬ےن ‪٥‬ںیہک ‪٥‬یھب ‪٥‬ہی ‪٥‬ںیہن‪٥‬‬ ‫ن‬
‫ﷲ نخس‪ ٥‬منتہی‪٥‬زدیس‪٥‬ؿدزںی‪٥‬ہلئسم‪٥‬لازہل‪٥‬الامك‪٥‬للع‪٥‬ؿدس‪٥‬للخ‪٥‬‬
‫ؾراملا ‪٥‬ہک"ہن‪٥‬نکلتے‪٥‬اک‪ ٥‬مک" ‪٥‬وت‪٥‬ؿاحض‪٥‬وہایگ‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬اامتحل‪٥‬اک‪٥‬اہین‪٥‬وکیئ‪٥‬‬
‫ؿزد ‪٥‬زلل‪٥‬لدزؿہ‪٥‬اےصق‪٥‬دز ‪٥‬نمض‪٥‬اؿ ‪٥‬اسملئ‪٥‬اؿریثکہ‪٥‬ؿوفادئ‪٥‬زعمرہ‪٥‬‬
‫دلخ‪٥‬ںیہن‪٥‬ےہ۔قیقحت‪٥‬وین‪٥‬انمهق ‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز ‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬یہ‪٥‬وتقیف‪٥‬‬ ‫لت‬
‫وبوضح ‪٥‬ویپهق ‪٥‬سپ ‪٥‬احلبط ‪٥‬لازخی ‪٥‬اوجلرھ ‪٥‬ا منن ‪٥‬یف ‪٥‬للع ‪٥‬لازلۃ‪٥‬‬
‫اکامكل ‪٥‬ےہ‪،‬الحمد ﷲ ہی‪٥‬ثحب‪٥‬اینپ‪٥‬ااہتن‪٥‬وک‪٥‬چنہپ‪٥‬یکچ‪٥‬ےہ‪٥‬مسق‪٥‬ےک‪٥‬‬ ‫لت‬
‫ا منن‪٥‬لا شم‪٥‬رکدن‪٥‬انمهق‪٥‬هق‪،‬واﷲ ٰ‬
‫تعایلاعلم۔‬
‫ڑپےن‪٥‬ںیم‪٥‬ہی‪٥‬ایسی‪٥‬ثحب‪٥‬ےہ‪٥‬سج‪٥‬ںیم‪٥‬وتلعن‪٥‬یک‪٥‬ؿاضحق‪،‬للخ‪٥‬اک‪َ ٥‬م ّ ِد‬
‫لاف‪٥‬اؿز‪٥‬ویطلغن‪٥‬اک‪٥‬ازاہل‪٥‬اٰیلع‪٥‬امیپےن‪٥‬رپ‪٥‬وہا‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬ثحب‪٥‬ےک‪٥‬نمض‪٥‬‬
‫ںیم ‪٥‬ریثک ‪٥‬اسملئ ‪٥‬اؿز ‪٥‬لادز ‪٥‬وفادئ ‪٥‬یھب ‪٥‬لاےئ ‪٥‬ےئگ ‪٥‬ںیہ‪،‬سپ ‪٥‬لاز یخ ‪٥‬احلط‪٥‬‬
‫ےس‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬لاز‪٥‬الجوہرالثمنییفعللنازلۃالیمنی‬

‫‪Page 60 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫تعایلاعلم(ف)‬
‫زانھک‪٥‬انمهق‪٥‬ےہ۔واﷲ ٰ‬
‫ونف‪:‬اخدز ‪٥‬ا اتسہن ‪٥‬ہیلع ‪٥‬داز ‪٥‬االاتف ‪٥‬ریقف ‪٥‬دیبع ‪٥‬ایبنل ‪٥‬وناف ‪٥‬رمزا‪ ٥‬ونف‪:‬ا اتسہن ‪٥‬اعہیل ‪٥‬دازاالاتفء ‪٥‬اک ‪٥‬اخدز‪،‬یبن ‪٥‬لاك ‪٥‬اک ‪٥‬ادینٰ‪٥‬ؼالز ‪٥‬ریقف‪٥‬‬
‫ؼل ٰ هت‬
‫اقدزی‪٥‬زوضی‪٥‬رفغہل‪٥‬زہب‪٥‬اوقلی‪٥‬رعہض‪٥‬دازد‪٥‬ہک‪٥‬ا رصرف‪ ٥‬رنا‪ ٥‬وناف ‪٥‬رمزااقدزی‪٥‬مراکیت‪٥‬زوضی‪،‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬زف ‪٥‬وقی‪٥‬‬
‫ل‬
‫دجمد‪٥‬ا ملۃ‪٥‬داز‪٥‬ہلظ‪٥‬ااعلیل‪٥‬شیپ‪٥‬ازںی‪٥‬اتبزخی‪٥‬لازد م‪٥‬رحمز‪٥‬رشفی‪ ٥‬ایکس ‪٥‬رفغمف ‪٥‬ؾرامےئ‪،‬رعض ‪٥‬رکلا ‪٥‬ےہ ‪٥‬ہک ‪٥‬امہزے ‪٥‬خیش ‪٥‬دجمد‪٥‬‬
‫ؼل ٰ‬
‫اںی وسال ‪٥‬زا ‪٥‬وجاےب ‪٥‬رصتخمونہتش ‪٥‬ازمال ‪٥‬ؾرومدہ ‪٥‬وبددن ‪٥‬ہک ‪٥‬دز‪ ٥‬تلم‪٥‬ا رصرف‪٥‬داز‪٥‬ہلظ‪٥‬ااعلیل‪٥‬ےن‪٥‬لبق‪٥‬ازںی‪٥‬ایگزہ‪٥‬رحمز‪٥‬رشفی‪٥‬‬
‫اتکف ‪٥‬الطالط ‪٥‬رموسز ‪٥‬تشگ ‪٥‬ؿوبہج ‪٥‬رعؿض ‪٥‬مك ‪٥‬لیصفت ‪٥‬زا‪ ٥‬وک‪٥‬اك‪٥‬وسال‪٥‬اک‪٥‬رصتخما ‪٥‬وجاف ‪٥‬اھکل‪٥‬اؿز ‪٥‬ازمال‪٥‬رکدلا ‪٥‬وجہک‪٥‬اتکف‪٥‬‬
‫وحالك ‪٥‬مر ‪٥‬ا ہدنہ ‪٥‬ؾرومددن ‪٥‬ہک ‪٥‬وتبہقیف ‪٥‬اعتیٰل ‪٥‬اںی ‪٥‬وتفی ‪٥‬اتکف‪ ٥‬الطالط ‪٥‬ںیم مالم ‪٥‬ےہ ‪٥‬اؿز ‪٥‬اخبزےک ‪٥‬اعزہض ‪٥‬یک ‪٥‬انبء ‪٥‬رپ ‪٥‬اك ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫االامین ‪٥‬هق ‪٥‬از ‪٥‬وملنٰناؿلالضفل ‪٥‬اؿلٰنا ‪٥‬انجف ‪٥‬ومولی ‪٥‬اقیض ‪٥‬ؼالز‪ ٥‬لصفم ‪٥‬وجاف ‪٥‬ا ہدنہ ‪٥‬رپ ‪٥‬وھچزدلا ‪٥‬ہکبج ‪٥‬ااتفتسء ‪٥‬اک ‪٥‬قلعت ‪٥‬اتکف‪٥‬‬
‫گنالین ‪٥‬اصحق ‪٥‬سمش ‪٥‬ا لادی ‪٥‬داز ‪٥‬لااللادی ‪٥‬اتبزخی ‪٥‬ہـد م ‪٥‬امہ‪ ٥‬االامین‪٥‬ےس‪٥‬ےہ‪٥‬سج‪٥‬وک‪٥‬وماللا‪٥‬لالضفل‪٥‬اؿلٰنا‪٥‬انجف‪٥‬ومولی‪٥‬ؼالز‪٥‬‬
‫ابمزك ‪٥‬رحمز ‪٥‬رتحمز ‪٥‬لاہم ‪٥‬درگ ‪٥‬مرلان ‪٥‬رعیب ‪٥‬ا دم ‪٥‬ؿدز ‪٥‬ےط ‪٥‬اؿوتفی‪ ٥‬گنالین‪٥‬اصحق ‪٥‬سمش‪٥‬ا لادی(زامہن‪٥‬رھب‪٥‬زدنہ‪٥‬زںیہ)ےن‪٥‬ازمال‪٥‬‬
‫دویدنبلان ‪٥‬لیصفت ‪٥‬زا ‪٥‬لك ‪٥‬ہب ‪٥‬ادتساعاشکددن ‪٥‬ااجنی ‪٥‬وعبہنٖ ‪٥‬اعتیٰل‪ ٥‬ؾراملا‪،‬وماللا‪٥‬ذموکز‪٥‬ےن‪٥‬یہی‪٥‬وسال‪٥‬رعیب‪٥‬زلان‪٥‬ںیم‪٥‬دؿلازہ‪٥‬رتسہ‪٥‬‬
‫وتفاےئ‪٥‬ضغضلہ‪٥‬شیپ‪٥‬ؿزؿد‪٥‬اںی‪٥‬لاہم‪٥‬لیمکت‪٥‬لاہتف‪٥‬وبد‪٥‬وتفاےئ‪٥‬دویدنب‪ ٥‬رحمز ‪٥‬ارحلاز ‪٥‬وک ‪٥‬وصبزف ‪٥‬طخ ‪٥‬اجیھب ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك ‪٥‬ےک ‪٥‬ادنز ‪٥‬دویدنبوین ‪٥‬اک‪٥‬‬
‫وتفی‪٥‬یھب‪٥‬وموج‪٥‬د‪٥‬اھت‪،‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬یک‪٥‬وتقیف‪٥‬اؿز‪٥‬دمد‪٥‬‬ ‫ارگ‪٥‬زیچے‪٥‬ہب‪٥‬دلیل‪٥‬لیلع‪٥‬رگادنیے‪٥‬وجاشب‪٥‬وخد‪٥‬ااجنی‪٥‬دلدے‪٥‬افام‪ ٥‬لیصفت‪٥‬ےس‪٥‬اخیل‪ٰ ٥‬‬
‫متؼلند ‪٥‬وک ‪٥‬زاہن ‪٥‬انجف ‪٥‬گنگـیہ ‪٥‬اصحق ‪٥‬ہن ‪٥‬ابعزےت ‪٥‬اگنهق ‪٥‬ہن ‪٥‬دبلنلے‪ ٥‬ےس‪٥‬ہی‪٥‬یلیصفت‪٥‬وبضمط‪،‬اتکف‪٥‬االامین‪٥‬ےس‪٥‬قلعتم‪٥‬وتفٰی‪،‬وماللا‪٥‬ذموکز‪٥‬‬
‫حنگ ‪٥‬زد ‪٥‬ںیمہ ‪٥‬دہتجم ‪٥‬اہن ‪٥‬لالگ ‪٥‬ےب ‪٥‬ا گنہ ‪٥‬زد ‪٥‬ہک ‪٥‬اصلا ‪٥‬وتہج ‪٥‬زا‪ ٥‬ےک ‪٥‬دؿرسے ‪٥‬طخ ‪٥‬ےس ‪٥‬لبق ‪٥‬لاہی ‪٥‬لیمکت ‪٥‬وک ‪٥‬چنہپ ‪٥‬اکچ ‪٥‬اھت‪،،‬دویدنب ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫نسالدا زے ‪٥‬فطل ‪٥‬وجاف ‪٥‬افسزیش ‪٥‬ےم ‪٥‬وشد ‪٥‬ہک ‪٥‬اؿزادرک ‪٥‬کنتس ‪٥‬لا‪ ٥‬وتفے‪٥‬ںیم‪٥‬ارگ‪٥‬وکیئ‪٥‬زمکؿز‪٥‬دلیل‪٥‬وہیت‪٥‬وت‪٥‬یھب‪٥‬اك‪٥‬لصفم‪٥‬وتفے‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫مننند ‪٥‬ہک ‪٥‬ایتفمن ‪٥‬دویدنبی ‪٥‬اسچن ‪٥‬دز ‪٥‬دنبدوی ‪٥‬اہجلك ‪٥‬ادن ‪٥‬ہک ‪٥‬وسال‪ ٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬وجاف‪٥‬رظن‪٥‬ا اجلا‪،‬نکیل‪٥‬دویدنب‪٥‬اک‪٥‬وتفٰی‪٥‬وت‪٥‬ضحم‪٥‬گنگـیہ‪٥‬اصحق‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ادنیھ‪٥‬دیلقت‪٥‬ےہ‪٥‬اك‪٥‬ںیم‪٥‬ہن‪٥‬وکیئ‪٥‬وحاہل‪٥‬ےہ‪٥‬ہن‪٥‬یسک‪٥‬دلیل‪٥‬اکاہسزا‪٥‬ےہ‪٥‬‬ ‫ م‪٥‬نفہمند‪٥‬ؿ‪٥‬وجاف‪٥‬دہتجماہن‪٥‬ددنہ۔‬
‫ہکلب ‪٥‬ؿیہ ‪٥‬ےب ‪٥‬دیگنھ ‪٥‬دہتجم ‪٥‬اہن ‪٥‬وبیل ‪٥‬ےہ ‪٥‬وج ‪٥‬ہرزگاقل ِل ‪٥‬اافتلف ‪٥‬ہن‪٥‬‬
‫یھت۔اہن‪٥‬یقیقحت‪٥‬وجاف ‪٥‬یک‪٥‬وخیب‪٥‬افسزك ‪٥‬رکیت‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬درک‪٥‬‬
‫رکدںی‪٥‬لاہک‪٥‬دےنھکی‪٥‬ؿاےل‪٥‬ولعمز‪٥‬رکںیکس‪٥‬ہک‪٥‬دویدنبی‪٥‬رضحاف ‪٥‬سک‪٥‬‬
‫فرح‪٥‬دویاہجلك ‪٥‬یک‪٥‬دیق‪٥‬ںیم‪٥‬ںیہ‪٥‬ہک‪٥‬ؿہ‪٥‬وسال‪٥‬وک‪٥‬ےھجمس‪٥‬ریغب‪٥‬یہ‪٥‬اانپ‪٥‬‬
‫ااہتجدی‪٥‬وجاف‪٥‬دے‪٥‬زےہ‪٥‬ںیہ۔(ف)‬

‫‪Page 61 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫(وماللا‪٥‬ذموکز‪٥‬اک‪٥‬طخ‪٥‬ہی‪٥‬ےہ)‬ ‫(لاہم‪٥‬لایم‪٥‬انجف‪٥‬وملٰنا‪٥‬النصق)‬
‫ض‬
‫ایل الجناب المستغین عن االلقاب بل االلقاب مطروحہ ااقلف ‪٥‬ےس ‪ ٥‬سنغتی ‪٥‬ہکلب ‪٥‬ااقلف ‪٥‬نج ‪٥‬یک ‪٥‬وچٹھک ‪٥‬ےک ‪٥‬ماےنم‪٥‬‬
‫دون سدة الباب مجدد الملۃ واالسالم والدین ےکنیھپ ‪٥‬ڑپے ‪٥‬ںیہ‪،‬دجمد ‪٥‬الملق ‪٥‬ؿاالمالز ‪٥‬ؿادلنی‪،‬دنی ‪٥‬ےک‪٥‬‬
‫ناصرالمسلمنی باعالء اعالم الدین مزعج اصول ڈنھجے‪٥‬دنلب‪،‬اؿز ‪٥‬افکز‪،‬دبیتع‪٥‬رضحاف‪،‬اسفط‪٥‬اؿز ‪٥‬رمگاہ‪٥‬ولوگن‪٥‬‬
‫ےک ‪٥‬ارول ‪٥‬ؿ ‪٥‬وقادع ‪٥‬وک ‪٥‬اٹمےن ‪٥‬ںیم ‪٥‬املسمونن ‪٥‬ےک ‪٥‬دمداگز ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫الکفرة والمبتدعۃ والفسقۃ والمضلنی بسط اﷲ‬
‫ل‬ ‫ض‬
‫د ق‪٥‬ںیم‪،‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ایق ق‪ ٥‬ك‪٥‬ان‪٥‬ےک‪٥‬ویفض‪٥‬ےک‪٥‬ماےئ‪٥‬وک‪٥‬‬ ‫ض‬ ‫خ‬
‫ن‬ ‫تعایل ظالل فیوضھم ع ٰیل رؤس المسرتشدین ایل یوم‬
‫ٰ‬
‫زامنہیئ ‪٥‬احلص ‪٥‬رکےن ‪٥‬ؿاولن ‪٥‬ےک ‪٥‬رسؿن ‪٥‬رپ ‪ ٥‬ھنالےئ ‪٥‬زےھک۔‬
‫الدین۔‬
‫امابعد‪،‬ا ف‪٥‬اکوجاف‪٥‬اطتسمف‪٥‬ولطمہب‪٥‬غرا ن‪٥‬ؿ‪٥‬ااحدمك‪٥‬ؿ‪٥‬بتک‪٥‬‬
‫امابعد‪،‬فقد ورد الجواب المستطاب مع المطلوبات‬
‫ےک‪٥‬وحاولن‪٥‬رپ‪٥‬لمتشم‪٥‬ومرول‪٥‬وہا‪،‬اجحف‪٥‬اؿرپدے‪٥‬اھٹ‪٥‬ےئگ‪،‬اﷲ‬
‫م‬
‫ن الرسالۃ والکتاب وانکشف السرتوالحجاب اعتیٰل‪٥‬ا امسن ‪٥‬اؿز ‪٥‬زنیم‪٥‬یک‪٥‬ولخماقف ‪٥‬یک‪٥‬ادعاد ‪٥‬ےک‪٥‬مرامر ‪٥‬ا ف ‪٥‬وک‪٥‬‬
‫تعایل خری الجزاء بتعداد المخلوقات ما زجاےئ ‪٥‬ریخ‪٥‬اطع ‪٥‬ؾرامےئ‪٥‬نکیل ‪٥‬دمزہس ‪٥‬دویدنب‪٥‬ےس ‪٥‬اك ‪٥‬اک ‪٥‬خالػ‪٥‬‬
‫جزا کم اﷲ ٰ‬
‫ھو یف جوالسماء وعیل االرض من الدواب لکن کتب اھکل‪٥‬ایگ‪،‬ذہلا‪٥‬رضؿزی‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬اك‪٥‬اک‪٥‬زد‪٥‬ضق ّضل‪٥‬وطزرپ‪٥‬ایک‪٥‬اجےئ‪٥‬وج‪٥‬‬
‫من مدرسۃ دیوبند عیل خالف ٰذلك ف ٍح البد من وکشك ‪٥‬وک ‪٥‬متخ ‪٥‬رکدے ‪٥‬لاہک ‪٥‬حطا ‪٥‬اکز ‪٥‬ےک ‪٥‬دل ‪٥‬ےک ‪٥‬ایخالف ‪٥‬رپادنگہ‪٥‬‬
‫الجواب المفصل المزیل لالرتیاب لیفتت ترائب وہاجںیئ‪٥‬اؿز ‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬یٹم‪٥‬ںیم‪٥‬دنف‪٥‬رکدے‪٥‬اؿز ‪٥‬اك‪٥‬خالػ‪٥‬وک‪٥‬‬
‫المخیط ویدسہ یف الرتاب ویرتفع الخالف من البنی اہین ‪٥‬ےس ‪٥‬وبقمل ‪٥‬اؿز ‪٥‬دنسپلدہ ‪٥‬اومز ‪٥‬ےک ‪٥‬منق ‪٥‬متخ ‪٥‬رکدے۔‬
‫زوساولوگن‪٥‬یک‪٥‬دلّك‪،‬اؿز ‪٥‬وبحمف ‪٥‬اؿز ‪٥‬ااحصف ‪٥‬تجح‪٥‬ولوگن یک‪٥‬‬
‫تعایل عیل خری‬
‫باجالب الزین والتحاب وصیل اﷲ ٰ‬
‫ل‬
‫زؿقن‪٥‬ؿابشف‪٥‬ےک‪٥‬دن(ایقضق)لك‪٥‬وضحز‪٥‬اٰولصلہ‪٥‬ؿا سالز‪٥‬رپ‪٥‬اﷲ‬
‫حت‬ ‫خلقہ واالٰل واالصحاب ایل یوم التناد لذوی الخیاب‬
‫اعتیٰل‪٥‬یک‪٥‬ز منن‪٥‬وہن۔‬
‫ویوم الریان والشباب لذوی الحجۃ واصحاب االقرتاب۔‬
‫اجنممك‪٥‬اگہنگز‪،‬انپہ‪٥‬اک‪٥‬وخااگتسز‪،‬امسپدنہ‪٥‬اؿز‪٥‬انجمك‪٥‬اک‪٥‬رمبکت‪٥‬دنبہ‪٥‬‬
‫م‬
‫العبد المذنب لالواہ الخا ل الجاین القایض غالم ؼالز ‪٥‬گنالین ‪٥‬سمش ‪٥‬ا لادی‪،‬اﷲ ‪٥‬اعتیٰل ‪٥‬اےس ‪٥‬دونمشن ‪٥‬ےک ‪٥‬اہوھتن‪٥‬‬
‫تعایل عن ایادی ےس‪٥‬وفحمط‪٥‬زےھک۔‬ ‫گیالین الشمس اٰبادی حفظہ اﷲ ٰ‬
‫االعادی۔‬

‫‪Page 62 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫وسال‪٥‬وتفاےئ‪٥‬نیع‪٥‬وسال‪٥‬ذموکز ‪٥‬هق ‪٥‬ؿ ‪٥‬وسال‪٥‬لازیس‪٥‬زا ‪٥‬مرلان‪ ٥‬دویدنبی‪٥‬ےک‪٥‬وتفٰی‪٥‬ںیم‪٥‬ہنیعب‪٥‬اك‪٥‬وتفے‪٥‬ؿاال‪٥‬وسال‪٥‬ذموکز‪٥‬ےہ‪٥‬اؿز‪٥‬‬

‫اك ‪٥‬افزیس ‪٥‬وسال ‪٥‬اک ‪٥‬بیجع ‪٥‬وجاف ‪٥‬انہـن ‪٥‬ےن ‪٥‬ازدؿ(دنہی)ںیم‬ ‫دنہی‪٥‬وجاف‪٥‬اجعف‪٥‬انچن‪:‬‬
‫دلا‪٥‬ےہ‪،‬وج‪٥‬ہی‪٥‬ےہ‪:‬‬
‫اوجلاف‪:‬زلد‪٥‬ہکبج‪٥‬اےنپ‪٥‬رسپ‪٥‬ےس‪٥‬زایض‪٥‬وہایگ‪٥‬اؿز‪٥‬وخد‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬رھگ‪٥‬زاھک‪٥‬وت‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬وعزف‪٥‬رپاك‪٥‬روزف‪٥‬ںیم‪٥‬طالط‪٥‬ؿاعق‪٥‬ہن‪٥‬وہ یگ‪٥‬اہتبل‪٥‬ارگ‪٥‬زلد‪٥‬ا‪٥‬وکس‪٥‬‬
‫تعایلاعلم۔‬
‫اکناتل‪٥‬اؿز‪٥‬اك‪٥‬یک‪٥‬زؿہج‪٥‬اك‪٥‬وک‪٥‬زیتھک‪٥‬وت‪٥‬ہقلطم‪٥‬وہیت‪٥‬طقف‪٥‬واﷲ ٰ‬

‫وجاف‪٥‬رپ‪٥‬ایلع‪ٰ٥‬رضحف‪٥‬اک‪٥‬رصبتہ‬
‫دز‪٥‬وسال‪٥‬وبد‪٥‬ارگ‪٥‬اخبہن‪٥‬زگایتش‪٥‬ؿ‪٥‬دز‪٥‬وجاف‪٥‬وگیملد"اك‪٥‬وک‪٥‬زیتھک"‪ ٥‬وسال ‪٥‬ںیم ‪٥‬اھت ‪٥‬ہک"ارگ ‪٥‬وت ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬وھچزے"۔وجاف ‪٥‬ںیم‪٥‬‬
‫متفہ‬
‫اسمنیک‪ ٥‬س‪٥‬ہک‪٥‬ااجنی‪٥‬دز ‪٥‬زگانتش‪٥‬ؿدانتش‪٥‬زیمت‪٥‬دنازدن‪٥‬ا اہن‪٥‬زا‪ ٥‬دویدنبی‪٥‬اتھکل‪٥‬ےہ"اك‪٥‬وک‪٥‬زیتھک"۔اك‪٥‬نیکسم‪٥‬ےب‪٥‬مہف‪٥‬یتفم‪٥‬وک‪٥‬‬
‫یل‪٥‬هق‪ ٥‬اہین‪٥‬وھچزےن‪٥‬اؿز‪٥‬زےنھک‪٥‬اک‪٥‬ؾرط‪٥‬ولعمز‪٥‬ہن‪٥‬وہاکس‪،‬اےسی‪٥‬ویتفمن‪٥‬وک‪٥‬‬
‫زگانتش‪٥‬ہب‪٥‬ہک‪٥‬دانتش‪٥‬لاز‪٥‬احلص‪٥‬اںی‪٥‬هتہہ‪٥‬امہن‪٥‬هتہہ‪٥‬اؿ ٰ‬
‫ہک ‪٥‬رمد ‪٥‬وخد ‪٥‬زگاهق ‪٥‬ہن ‪٥‬زن ‪٥‬ؿاںی ‪٥‬دؿ ‪٥‬ن ‪٥‬رتنی ‪٥‬هتہہ ‪٥‬شیپ ‪٥‬لا ‪٥‬ااتفدہ‪ ٥‬وھچزلا ‪٥‬رتہب ‪٥‬لا ‪٥‬زانھک ‪٥‬رتہب؟ ‪٥‬رھپ ‪٥‬ہی ‪٥‬هتہہ ‪٥‬ؿیہ ‪٥‬ےہ ‪٥‬سج ‪٥‬وک ‪ ٥‬م ‪٥‬ےن‪٥‬‬
‫ص‬
‫زین ‪٥‬ااجیددامغ ‪٥‬دویدنب ‪٥‬تسین ‪٥‬ہکلب ‪٥‬اچیبزہ ‪٥‬یتفم ‪ ٥‬رظی ‪٥‬از ‪٥‬مالئ‪ ٥‬هتہہ ‪٥‬اؿیلٰ‪٥‬ےک ‪٥‬وطز ‪٥‬رپ‪٥‬درک ‪٥‬ایک‪٥‬ےہ‪٥‬ہک‪٥‬اخؿدن‪٥‬ےن ‪٥‬وخد ‪٥‬ےٹیب‪٥‬وک‪٥‬رھگ‪٥‬‬
‫ا ومحق ‪٥‬ہک ‪٥‬دز ‪٥‬ابعزف ‪٥‬وسال ‪٥‬زلد ‪٥‬زایض ‪٥‬دشہ ‪٥‬دز ‪٥‬اخہن ‪٥‬زگاهق‪ ٥‬وھچزا‪،‬ویبی‪٥‬ےن‪٥‬ںیہن‪٥‬وھچزا‪،‬اؿززمکؿزرتنی‪٥‬اؿز‪٥‬ریقح‪٥‬ماہی‪٥‬هتہہ‪٥‬‬
‫اامیےئ ‪٥‬لاؿوجد ‪٥‬ےلب ‪٥‬وچن ‪٥‬دلد ‪٥‬ہک ‪٥‬زگانتش ‪٥‬ؿ ‪٥‬عنم ‪٥‬ہن ‪٥‬رکدن‪ ٥‬دویدنبی ‪٥‬دامغ ‪٥‬یک ‪٥‬ااجید ‪٥‬ںیہن‪،‬ہکلب ‪٥‬اك ‪٥‬اچیبزے ‪٥‬ےن ‪٥‬ہی ‪٥‬هتہہ‪٥‬‬
‫ل‬
‫لا تؼنن ‪٥‬از ‪٥‬زن ‪٥‬زین ‪٥‬قحتسم ‪٥‬هق ‪٥‬مراہ ‪٥‬رگمری ‪٥‬زگانتش ‪٥‬زادبانتش‪ ٥‬مالئ‪٥‬ےس‪٥‬اھکیس‪٥‬سج‪٥‬ےن‪٥‬اےنپ‪٥‬وسال‪٥‬ںیم"زلد‪٥‬ےن‪٥‬زایض‪٥‬وہرک‪٥‬‬
‫دبل‪٥‬رکدلااویاد‪٥‬اجدادن‪٥‬زااجبےئ‪٥‬رتك‪٥‬ؿہیلخت‪٥‬نسادن‪٥‬ؿرحاز‪٥‬خدا‪٥‬زا‪ ٥‬ےٹیب ‪٥‬وک ‪٥‬رھگ ‪٥‬ںیم ‪٥‬وھچزا" ‪٥‬ھکل ‪٥‬رک ‪٥‬امازہ ‪٥‬دلاےہ‪،‬رھپ ‪٥‬حق ‪٥‬اك ‪٥‬یتفم‪٥‬‬
‫خالل‪٥‬رکدہ‪٥‬داد‪٥‬دویدنبمك‪٥‬از‪٥‬دویدنبلان‪٥‬اتسدن‪٥‬والحول والقوة ےن‪٥‬داھکی‪٥‬ہک‪٥‬وھچزلا ‪٥‬اؿز ‪٥‬عنم‪٥‬ہن‪٥‬رکلا ‪٥‬ویبی‪٥‬ےس‪٥‬نؼننا ‪٥‬رسزد ‪٥‬وہا‪٥‬‬
‫ےہ‪،‬وت‪٥‬رھپ‪٥‬زگری‪٥‬رکےت‪٥‬وہےئ‪٥‬اك‪٥‬ےن"وھچزےن"‪٥‬وک"زےنھک"‪٥‬‬ ‫تعایلعیلخری‬
‫ّاالباﷲ العیل العظیموصیل اﷲ ٰ‬
‫ںیم دبل ‪٥‬دلا ‪٥‬لاہک ‪٥‬ا ےن ‪٥‬ےک ‪٥‬ومہعق ‪٥‬دےنی ‪٥‬وک ‪٥‬رتك ‪٥‬اؿز ‪٥‬ہیلخت ‪٥‬یک‪٥‬‬
‫ہگج‪٥‬قبطنم‪٥‬رکےکس‪،‬‬

‫‪Page 63 of 64‬‬
 ‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫جلد‪ :‬تیرہویں ‪ ،‬رسالہنمبر‪2‬‬ ‫ضویہ‬‫رسائلفتاوی ِر‬
‫ِ‬ ‫سلسلہ‬

‫ٰخردعونا ان وین‪٥‬ا‪٥‬ك‪٥‬ےن‪٥‬اﷲ اعتیٰل‪٥‬ےک‪٥‬رحاز‪٥‬رکدہ‪٥‬وک‪٥‬خالل‪٥‬انبدلا‪٥‬ےہ‪ ،‬دویدنبوین‪٥‬‬

‫ٰ‬ ‫خلقہ محمد واٰلہ واصحابہ اجمعنی وا‬
‫یک‪٥‬دویدنبمك‪٥‬نب‪٥‬یئ‪،‬‬ ‫العلمنی۔‬
‫الحمدﷲرب ٰ‬
‫تعایل ع ٰ‬
‫یل‬ ‫والحول والقوة االباﷲ العیل العظیم‪،‬وصیل اﷲ ٰ‬
‫خریخلقہمحمدوآل ٖہواصحابہاجمعنی۔‬
‫دعونا انالحمدﷲربالعالمنی۔(ف)(زماہل‪٥‬متخ)‬
‫وآخر ٰ‬

‫‪Page 64 of 64‬‬