Универзитет „Св.

Кирил и Методиј“ – Скопјe

Медицински факултет

Семинарска работа по предметот

Дерматовенерологија
Тема: DERMATITIS E CONTACTUS

Ментор: Изработил:
Асис. Д-р Брешковска Љуљјета Мемети
16993
  СОДРЖИНА

Вовед .....................................................................................................3

Контактен дерматитис...........................................................................4

Етиопатогенеза на алергиски контактен дерматит ........................5

Етиопатегенеза на иритантен контактен дерматит .......................6

Третман .................................................................................................8

Диагноза ................................................................................................9

Заклучок ...............................................................................................11

Користена литература.........................................................................12

2|Page
  ВОВЕД

Дерматитис е многу честа појава со црвенило на кожата придружено со

чешање со различни видови и причини (некои видови се нарекуваат егзема).
Често кај лице со дерматитис има повеќе од еден тип, истовремено, или во
различни периоди од нивниот живот. Контактен дерматитис настанува како
резултат на контакт на кожата со хемикалија која може да предизвика или
иритантен или алергиски контактен дерматитис. Алергиски контактен
дерматитис се однесува на дерматитис предизвикан од специфична имуна
реакција на кожата при контакт со хемикалијата.

3|Page
  Контактен Дерматитис

Контактниот дерматит е акутна, субакутна или хронична инфламација на

епидермот и дермот, оредизвикана од алергиски или иритантен ефект на
агенси од околината коишто доаѓаат во контакт со кожата и се карактеризираат
со јадеж (pruritus) или осет на печење на кожата. Тој иницијално е ограничен на
местото на контактот, но иритацијата или зголемената хиперсензитивност може
да предизвикаат негово ширење на други делови од телото. Додека на
почетокот дерматитот е предизвикан само од една или од неколку супстанции,
кај пациентот постепено може да се развие хиперсензитивност на многу
супстанции.

Постојат два главни типа контактен дерматит:

1. Алергиски контактен дерматит (Dermatitis e contactu allergica)

2. Иритантен контактен дерматит (Dermatitis e contactu non allergica)

Контактниот дерматит е широко распространето кожно нарушување, чија

инциденција во последните години е во пораст. Иритантниот контактен
дерматит е почест од алергискиот. Лицата си црна кожа се помалку подложни
на оваа болест.

4|Page
  Етиопатогенеза на алергиски контактен дерматит

Алергискиот контактен дерматит е дерматоза која настанува како резултат

на одложен или клеточно медиран тип на преосетливост ( IV облик на реакција
според Coombs и Gell). Тој се развива кога имуниот систем на телото реагира
кон алерген кој доаѓа во контакт со површината на кожата.
Меѓутоа, ако сензибилизирано лице дојде во контакт со алерген по орален
пат или со инјекција (лекови), се развиваат дисеминирани симетрични реакции
кои опфаќаат големи ареи (хематоген алергиски контактен дерматит).
Многубројни се супстанциите кои можат да предизвикаат алергиски
контактен дерматит, а тоа посевно се однесува на индустриските контактни
материи. Чести причини за алергиски контактен дерматит се следниве
алергени:
- Никел, го има во обетките, шнолите за коса, герданите, каишите на
часовници, копчиња на фармерки, патентите, запалките за цигари,
пенкалата, клучевите, металните пари, ножиците и др.
- Хром, го има во цементот, чевлите, работните ракавици, штавената
кожа со хром, главата на чкорчињата од кибрит и др.
- Гума, ја има во гумените ракавици, чизмите, чевлите, каишите,
кондомите, ластиците на долната облека, мрежата за коса, душеците и
перниците полнети со гумена пена, автомобилските гуми и др.
- Испарливи масла, ги има во парфемите, сапуните, детергентите,
средствата за полирање подови и мебел, лековите, козметичките
препарати и др.
- Формалдехид, го има во шампоните, сапуните, мастите, козметичките
препарати, пастите за заби и др.

Контактните алергени обично се хемиски добро дефинирани соединенија,

со релативно ниски молекуларни тежини. Сензибилизацијата веројатно зависи
од природата на хемикалијата и нејзината концентрација, времетраењето на
дејствувањето и индивидуалната генетска подлежност и негенетските
идиосинкразии. За да може контакните алергени да доведат до
сензибилизација, мора да бидат совладани заштитните бариери на кожата
(киселиот pH на кожата, липидниот филм на површината на кожата и
интегритетот на корнеалниот слој), мора да постои одредена количина на
алергени и интактни лимфни јазли во кои настануваат Т-лимфоцити. Контактна
сензибилизација започнува со навлегувањето на контактниот алерген во
кожата и завршува со продуцирање и пролиферација на специфични
сензибилизирани Т-лимфоцити ви лимфните ја зли и со нивното ослободување
оттаму во циркулацијата и назад во кожата. Траба да се разликува примарна
реакција, која доведува до сензибилизација, односно индукциона (аферентна)
фаза, и секундарна реакција, реализациона (еферентна) фаза, која доведува

5|Page
до клинички видлива лаергиска реакција (акутен алергиски контактен дерматит,
хронична алергиска контактна егзема).
- Индукционата фаза (активна сензибилизација) трае од контактот со
алерген до развој на доцна преосетливост. Во нејзиното настанување значајна
улога имаат алергените, Лангерхансовите кл и Т-хелпер лимфоцитите.
Веројатно, контактните алергени не се антигени при влегувањето во
епидермисот туку се хаптени (некомплетни антигени) кои треба да се
конјугираат со протеини (епидермални, дермални или серумски) за да
формираат целосни антигенски стуктури. Во последната декада, интересот е
фокусиран на механизмите на препознавање на контакниот алерген од страна
на клетките од периферниот имун систем. Процесот на индукционата односно
сензибилизирачката фаза, овично трае најмалку 5-7 дена.
- Реализационата фаза настанува при пофторен контакт со хаптенот.
Алергиската реакција настанува најмалку 8 часа, или обично по 24-48 часа од
контактот со алергенот.

Слика 1. Common causes of allergic contact dermatitis from nickel exposure. Reaction to
metal in (A) belly-button ring, (B) earring, (C) belt buckle, (D) pant closure. Note the scaling
and erythema typical of this reaction.

 Етиопатогенеза на иритантен контактен дерматит

Иритантниот контактен дерматит е воспалителна реакција предизвикана од

контакт со иритантна супстанца која што ја оштетува нормалната кожа. Во
механизмот на настанување на оштетувањето не учествуваат никакви
имунолошки механизми.
Во настанувањето на иритантниот контактен дерматит, од суштинско
значене се хемикалијата, концентрацијата и времетраењето на контактот.
Меѓутоа, секое лице реагира различно на иританти. Прагот на дозата која може
да предизвика иритантен контактен дермати е индивудуален. Осетливоста
може да се изгуби ако личето стане адаптирано на траумата. Иритантниот
контактен дерматит е обично локализиран на местот на контактот.
Иритантите може да бидат благи (иританти со повторувано дејство), јаки
(примарни иританти) или многу јаки (иританти со каутеризирачко дејство).
Благите иританти, како што се сапуните, детергенитите (дури и водата),
неможат да ја оштетат кожата со нивната вообичаено секојдневно еднократно

6|Page
дејство, туку тоа го постигнуваат преку повторувани дејства. Тоа значи дека за
реализација на оштетувањето на кожата потребно е кумулирање на штетните
дејства. Подложноста на иритантен контактен дерматит е различна. Лицата со
сува кожа или атопија се особено вулнерабилни. Во занимања со висок ризик
за појава на кумулативен иритантен дерматит спаѓаат: работи во
домакинсвото, чистење, готвење и сервирање на хранливи продукти, негување,
градежни работи, фризерство, механичарсво, градинарство, сточарство и
семјоделство. Потребата да се продолжи со работа во занимањето или со
работата во домакинството, ретко овозможува кожа да обнови својата
нормална заштитна функција. Затоа се потребни неколку месеци. Поради сето
тоа, оваа состојба која во раните стадиуми е потенцијално реверзибилна
станува хронична.
Примарни иританти се они агенси кои доведуваат до дерматит по првиот
или по првите неколку контакти со кожата. Посебен тип иритантен контактен
дерматит е акутниот токсичен контактен дерматит. Тој се јавува по еден или по
неколку контакти со јаки иританти (бензин, ацетон, ксилол, бензол,
фототоксицни материи, физикални влијаниа и др.). Јаките иританти
предизвикуваат акутна реакција по кратот контак и тогаш диагнозата е
очигледна.
Многу јаките иританти, како што се киселини, алкалии или фенол,
предизвикуваат тешка иритација и може да ја јагленизираат кожата за време на
неколку минути по контакто, како резултат на акутен каустичен ефект.

Слика 2. Contact dermatitis of the hand. (A) Irritant contact dermatitis in a health care
worker. (B) Allergic contact dermatitis in a custodial engineer.

 Третман
7|Page
 Идентификација на алергените е важно за исправно советување на
пациентите. Ова бара Patch тестирање и да се знае каде најверојатно ги има
алергените. Избегнување на контактот е клучно во лекувањето. Осипот треба
полека да се исчисти откако изложувањето ќе се избегне. Ако не е можно
избегнување, осипот може да стане хроничен и значително да го наруши
квалитетот на живот.
Најважна мерка е откако ќе се најде причината, таа да се отстрани. Тоа се
постигнува со чистење на кожата, примена на бањи во физиолошки р-р и
примена на синтетички детергенти. Сапуните, поради иритантното дејство, не
се употребуваат при акутни инфламаторни состојби на кожата. Пациентите чија
кожа е сува миењето треба да го прават со додаток на соодветни масла. Ако
болеста е генерализирана (зафаќа големи ареи на кожата), индициран е
третман со бањање. За да се спречи сушење на кожата се додаваат пченични
трици, овес или екстракт од соја, заедно со разлочни масла. Кај хроничната
егзема со тенденција за лихенификација или пруригинизни кожни промени се
применуваат бањи со катран (течен јагленов детргент).
Локална терапија – во акутната фаза кога влажењето е назначено, корисни
се влажни облоги, нормален физ. р-р (9% NaCl), KMnO4, Sol. Acidi borici 3%.
Облоги со борна кис. не би требало да се употребува кај деца бидејќи може да
предизвика интоксикација преку перкутана апсорпција. По смирување на
влажната компонента, индицирани се липофилни кремови со
гликокортикостероиди. Апликацијата на емулзии се одредена содржина на
липиди поволно влијае на реституцијата на течности и липиди во рожнатиот
слој и ја редуцира десквамацијата. Кај хронична егземан со поизразена
инфилтрација и лихенификација би требало да се користат подлоги со
повисока содржина на липиди. Може да се користат меки пасти, липофилни
кремови и масти. Пожелен е оклузивен третман (кожата се мачка со крем или
маст која што содржи гликокортикостероиди и се покрива со пластична обвивка
во тек на 8-12 часа дневно).
Системска терапија – гликокортикостероиди се даваат кај екстензивни
кожни промени и кога има тенденција за генерализација.
Орални антихистаминици често се корисни за супримирање на јадежот и
најдобро е да се дадат навечер.
Антибиотици само ако е присутна широко распространета суперинфекција.

 Дијагноза

8|Page
 За поставување диагноза на контактен дерматит битни се детална
анамнеза, бнимателно клиничко испитување и Patch тестирање. Бидејќи
лекувањето зависи од пронаоѓањето на причината многу е важно земането
детална анамнеза со податоци за професијата, навиките, секојдневните
активности и околината во која болниот живее. Неопходни се податоци за
локалната терапија можноста за сензибилизација со лекови. Внимание би
требало да се обврне на потенцијалните иританти или алергени со кои се
дошло во контакт во текот на 24 часа пред почетокот на ерупцијата. Бидејќи
иритантениот контактен дерматит е почест (окулу 70% од случаите), прво би
требало да се исклучи оваа можност.

1. Patch тест (епикутан тест)

Patch-тестот е единствен in vivo тест, кој, ако се изведе правилно и ако

се интерпретира точно, е единствен научен доказ за алергиски контактен
дерматит. Задача на тестот е да се репродуцира оргиналната ерупција во
минијатура. Супстанциите за тестирање се селектираат во согласност со
податоците од анамнезата (лекови, супстанции со кои пациентот доаѓа во
контакт во текот на работата, или што ги срекава во слободното време,
козметички препарати или облеки).
За тестирање може да се употребат стандартна, професионална и целна
батерија на алергени.
Епикутан или Patch-тест се изведува на следниов начин: алергенот
се става на претходно исчистена здрава кожа на горниот дел на грбот со
помош на филтер - хартија и се прекрива со оклузивен, специјално подготвен
фластер. Во поново време, за аплицирање на антиген се користат и посебно
подготвени алуминиумски коморички (тнр. Finn chambers). Алергените се
отстрануваат по 48 часа, а читањето се врши после 48, 72, 96 часа и 7 дена од
поставувањето на испитувата супстанција. Реакциите што се јавуаат по 1
недела се особено чести кај контактните алергии од p-phenylenediamine или
неомицин и може да се предвидат со вообичаеното време за отчитување.
Резултатите од реакциите на тестот може да се забележат на следниов
начин:
- Негативна
+/- Сомнителна: само слаб еритем
+ Слабо позитивна: еритем и лесен едем без везикули
++ Позитивна: еритем, едем, по некоја папула и везикула
+++ Силно позитивна: еритем со бројни везикули или були
IR Иритантна реакција

9|Page
 Слика 3. Епикутан или Patch-тест

Patch – тестирањето не би требало да се изведува кај пациенти со акутни

или распространети ерупции се додека дерматитисот не се доведе под
контрола, а местото каде ќе се врши тестирањето би требало да биде без
кожни лезии најмалку 3 недели. Резултатите од овој тест би требало колку е
можно повеќе да се во согласнос со клиничките наоди и анамнезата пред да се
изведе заклучок дека супстанциите се причина за кожната болест.
Значењето на епикутаното тестирање е големо, бидејќи по откривањето на
егзематогенот и забраната на контактот со него може да се очекува постепенио
излекување на егземата. Во поставувањето на диагноза контактен алергиски
дерматит се користи и тестот на трансформација на лимфоцити (LTT) и тестот
на инхибиција на миграција на макрофаги. Клиничкото значене на овие in vitro
методи денес е мало поради клиничките тешкотии, несигурните резултати и
недостигот на стандардизација.
Дијагнозата на иритантен контактен дерматит се поставува врз основа на
анамнезата, клиничката морфологија, текот на рашот и содветни негативни
patch тестови за алергија.

10 | P a g e
  ЗАКЛУЧОК

Контактниот дерматит е честа појава на воспалителна реакција на кожата

која се карактеризира со еритематозни и пруритични лезии на кожата по
контакт со туѓа супстанција.

Состојбата може да се категоризира како иритантна или алергиска.

Иритантен контактен дерматитис е предизвикан од неиммуномодулирана
иритација на кожата од супстанца, што доведува до промени на кожата.
Алергиски контактен дерматитис е одложена хиперсензитивна реакција во која
туѓа супстанца доаѓа во допир со кожата; промени на кожата се случуваат со
повторно изложување.

Дијагностицирањето на контактен дерматитис првенствено се базира на

физикалниот преглед и медицинска историја. Во некои случаи лекарите можат
да постават точна дијагноза врз основа на симптомите кои ги доживува
пациентот и изгледот на осипот.

Кај хроничните и / или интермитентните осипи кои не се добро објаснети со

историја и физикалниот преглед често е потребно понатамошните тестирања.
Најчесто кој се кориси за да се утврди точната причина за контактен
дерматитис е Patch-тестот. Според Американската академија за алергија,
астма и имунологија, "Patch-тестот е златен стандард за идентификација на
контактни алергени".

11 | P a g e
  Користена лутература

1. Анчевски А., Гоцев Ѓ, Павлова Љ., Петрова Н. Дерматовенерологијa

2. Emina Kasumagic Halilovic, Nermina Ovcina Kurtovic. Analysis of
Epicutaneous Patch Test Results in Patients with Contact Dermatitis.
Dermatitis e Contactu. [PubMed]
3. Richard P. Usatine, Marcela Riojas. Diagnosis and Menagement of Contact
Dermatitis [www.aafp.org/afp]
4. https://www.dermcoll.edu.au/atoz/allergic-contact-dermatitis-acd/

12 | P a g e