I.

KHÁI NIỆM TRÍ NHỚ

 1. Khái niệm:
Trí nhớ là một quá trình tâm lí phản ánh những kinh
nghiệm của cá nhân dưới hình thức biểu tượng, bao
gồm sự ghi nhớ, giữ gìn và tái tạo lại sau đó ở trong óc
cái mà con người đã cảm giác, tri giác, rung động, hành
động hay suy nghĩ trước đây.
 ĐẶC ĐIỂM CỦA TRÍ NHỚ 2

Trí nhớ phản ánh kinh

nghiệm của con người
Sản phẩm của trí nhớ
là những biểu tượng
Kinh nghiệm: Là những
hình ảnh cụ thể, trải nghiệm,
Biểu tượng: Là hình ảnh của cảm xúc, suy nghĩ…
svht nảy sinh trong óc khi
không có sự tác động trực tiếp
của chúng vào giác quan của ta.
“Nếu không có trí nhớ thì con người mãi mãi ở
trong tình trạng của một đứa trẻ sơ sinh”
 VAI TRÒ CỦA TRÍ NHỚ 3

Là điều kiện không thể thiếu được

để con người có đời sống tâm lý
bình thường, ổn định, lành mạnh

Là một phần tạo nên

Là công cụ để giữ lại các
nhân cách con người
kết quả của quá trình
nhận thức con người
có thể học tập và phát
triển trí tuệ.
4. Các loại trí nhớ:
 II CÁC QUÁ TRÌNH CƠ BẢN
CỦA TRÍ NHỚ

GHI NHỚ GIỮ GÌN TÁI HIỆN SỰ QUÊN

 QUÁ TRÌNH GHI NHỚ 1

Đó là quá trình tạo nên dấu vết “ấn tượng” của đối
tượng trên vỏ não.Đồng thời là quá trình gắn đối tượng
đó với những kiến thức đã có, cũng như mối liên hệ
giữa các bộ phận của bản thân đối tượng đó với nhau.
• Có nhiều hình thức ghi nhớ.

Ghi nhớ Ghi nhớ

không chủ định có chủ định

Ghi nhớ Ghi nhớ

máy móc ý nghĩa
 Ghi nhớ không chủ định:

 Không đặt ra mục đích ghi nhớ từ trước.

 Không đòi hỏi phải nỗ lực ý chí.
 Không dùng một biện pháp, thủ thuật nào để ghi nhớ.
 Tài liệu được ghi nhớ một cách tự nhiên.
 Ghi nhớ có chủ định:

 Phải đặt ra mục đích ghi nhớ từ trước.

 Đòi hỏi một sự nỗ lực ý chí nhất định
 Phải có biện pháp, thủ thuật để ghi nhớ.
 Ghi nhớ máy móc:

 Không cần hiểu nội dung tài liệu

 Dựa trên sự lặp đi lặp lại tài liệu nhiều lần một cách
đơn giản
 Khi ghi nhớ chỉ dựa vào mối liên hệ bề ngoài giữa các
phần của tài liệu ghi nhớ.
 Học vẹt là học mà không hiểu
bài, không nắm rõ kiến thức của
bài mà chỉ cố học thuộc lòng từng Rắn là loài bò… rắn là
câu, chữ một cách máy móc. loài bò …
sát không chân…sát
không chân
 Ghi nhớ ý nghĩa:

 Dựa trên sự thông hiểu nội dung tài liệu, sự nhận thức
được mối liên hệ lôgic giữa các bộ phận của tài liệu
đó.
 Có sự tham gia tích cực của tư duy.
 Học thuộc lòng Thuật nhớ

Là sự kết hợp ghi nhớ có ý

nghĩa với ghi nhớ máy móc Là sự ghi nhớ có chủ định
( nhớ máy móc trên cơ sở bằng cách tự tạo ra mối liên
hiểu tài liệu ghi nhớ) hệ bề ngoài, giả tạo để dễ nhớ
Làm thế nào để ghi nhớ
tốt?
Phải tập trung chú ý cao khi ghi nhớ, có
hứng thú, say mê với tài liệu ghi nhớ.
Phải lựa chọn và phối hợp các loại ghi nhớ phù hợp.
Phải biết phối hợp nhiều giác quan để ghi nhớ
 Quá trình giữ gìn 2

• Là quá trình củng cố vững chắc những dấu vết hình

thành trên vỏ não trong quá trình ghi nhớ.
• Tiêu cực: Giữ gìn dựa trên sự tái hiện lặp đi lặp lại nhiều lần
một cách giản đơn tài liệu cần nhớ thông qua các mối liên hệ
bề ngoài giữa các phần tài liệu nhớ đó.
• Tích cực: Giữ gìn được thực hiện bằng cách tái hiện trong
óc tài liệu đã ghi nhớ, mà không cần phải tri giác tài liệu đó.
Làm thế nào để giữ gìn (ôn tập) tốt?
• Phải ôn tập tích cực, bằng cách tái hiện là chủ yếu, theo trình
tự sau:
• Tái hiện toàn bộ tài liệu một lần
• Tái hiện từng phần, đặc biệt là phần khó
• Tái hiện lại toàn bộ tài liệu
• Phân chia tài liệu thành những nhóm yếu tố cơ bản
• Xác định mối liên hệ trong mỗi nhóm
• Xây dựng cấu trúc lôgic của tài liệu
• Phải ôn tập ngay, không để lâu
• Phải ôn tập xen kẽ
• Ôn tập kết hợp với nghỉ ngơi
• Thay đổi các hình thức và phương pháp ôn tập
 3
Quá trình tái hiện

Là quá trình trí nhớ làm sống lại những nội dung
đã ghi nhớ và giữ gìn.
 Nhận lại Nhớ lại

Là khả năng làm sống

lại những hình ảnh của
Là sự nhớ lại đối đối tượng mà không
tượng trong điều kiện cần sự tri giác lại đối
tri giác lại đối tượng tượng đó
 4
Sự quên
• Quên là không tái hiện lại được nội dung đã ghi nhớ trước đây
vào thời điểm nhất định.
• Các mức độ quên:

Quên hoàn toàn Quên cục bộ Quên tạm thời

Không nhớ Trong thời gian

Không nhớ
lại, nhưng dài không thể
lại, nhận lại nhớ lại được.
được nhận lại được
Nhưng trong
một lúc lại đột
nhiên nhớ lại
được sực nhớ
• Nguyên nhân của quên:
• Do quá trình ghi nhớ
• Do các quy luật ức chế hoạt động thần kinh trong quá trình
ghi nhớ (ức chế ngược, ức chế xuôi, ức chế tới hạn)
• Do không gắn được vào hoạt động hàng ngày, không phù hợp
với nhu cầu, hứng thú, sở thích cá nhân hoặc ít có ý nghĩa thực
tiễn đối với cá nhân
Sự ghi nhớ tốt phụ thuộc vào chất lượng tế bào não
Làm thế nào để hồi tưởng cái đã quên?
• Phải lạc quan, tin tưởng sẽ hồi tưởng lại được
• Phải kiên trì hồi tưởng
• Đối chiếu, so sánh với những hồi ức có liên quan trực
tiếp với nội dung tài liệu mà ta cần nhớ lại
• Sử dụng sự kiểm tra của tư duy, tưởng tượng về quá trình
hồi tưởng và kết quả hồi tưởng
• Sử dụng liên tưởng, nhất là liên tưởng nhân quả để hồi
tưởng.
Sử dụng sơ đồ tư duy để ghi nhớ là cách nhớ hiệu quả