ЕСЕЈ

- КАРЦИНОГЕНЕЗА И ТУМОРСКА ПРОГРЕСИЈА НА

КАРЦИНОМ НА ДОЈКА -

Д-р Билјана Новеска-Петровска

 ПРЕГЛЕД НА КАРЦИНОГЕНЕЗАТА И ТУМОРСКАТА ПРОГРЕСИЈА КАЈ
КАРЦИНОМ НА ДОЈКА

Различните хистолошки слики на карциномите и нивните прекурсорни лезии се

крајна манифестација на сложени генетски и епигенетски промени што ја
сочинуваат карциногенезата. Еден од моделите на карциногенеза постулира дека
нормалната клетка мора да се здобие со неколку нови способности за да стане
малигна. Тоа може да се постигне со промена во активноста на еден од многуте
различни гени што ги регулираат вообичаените клеточни активности.
Популацијата на клетки кои ќе се здобијат со некои генетски и епигенетски
промени што се неопходни за карциногенезата, покажува морфолошки промени
во прилог на препознатливи лезии на дојка, кои се поврзани со зголемен ризик за
прогресија во карцином (Табела бр.1). Најраните промени се пролиферативните
промени, кои може да се резултат на губиток на сигналот за инхибиција на растот,
аберантно зголемување на сигналите за поттикнување на растот или намалена
апоптоза. На пример, повеќето рани лезии ( како што се атипична дуктална
хиперплазија и атипична лобуларна хиперплазија ) покажуваат зголемена
експресија на хормонските рецептори и абнормална реулација на
пролиферацијата. Губитокот на хетерозиготност ( LOH-Loss Of Heterozygosity )
ретко е присутен во типичните пролиферативни промени, но се јавува почесто кај
атипичните хиперплазии и речиси секогаш е присутен во in situ карциномите.
Продлабочената нестабилнст на ДНК во форма на анеуплоидија, која
морфолошки се манифестира со зголемување и ирегуларност на јадрото со
присуство на хиперхромазија, се гледа само кај DCIS од висок степен и кај некои
инвазивни карциноми. Во одреден момент во текот на туморската прогресија
малигниот клон исто така станува бессмртен и се здобива со способност да
поттикне неоангиогенеза. Морфолошките и биолошките карактеристики на
карциномите се најчесто веќе воспоставени во in situ стадиумот, бидејќи во
поголемиот дел од случаевите in situ лезијата наликува на придружниот инвазивен
карцином.
Клеткана на потекло на карциномот на дојка е од интерес, бидејќи има значајни
импликации за етиологијата и третманот. „Хипотезата за карциномска матична
клетка“ предлага дека малигните промени се случуваат во популација матични
клетки што имаат уникатни својства со кои се разликуваат од диференцираните
клетки. Иако поголемиот дел од туморските клетки ќе се состои од потомство на
нематични клетки, само малигните матични клетки би подлегнале на туморска
прогресија или повторно појавување. Ефективниот третман ќе треба да ја
таргетира само оваа популација, која до денес е тешко да се дефинира.
Најверојатно клеточниот тип од кој што потекнуваат најголем дел од
карциномите се луминалните клетки кои експресираат ER (естроген рецептор), со
оглед на тоа дека поголем дел од карциномите се ER-позитивни, а и
прекурсорните лезии, како што е атипичната хиперплазија, се многу слични со овој
тип на клетки (Слика бр.1).
Табела бр.1 Епителни лезии на дојка и ризикот од развој на инвазивен карцином
Релативен ризик (Апсолутен
Патолошка лезија доживотен ризик)*

НЕПРОЛИФЕРАТИВНИ ПРОМЕНИ НА ДОЈКА 1.0 (3%)

(Фиброцистични промени)
- Дуктектазија
- Цисти
- Апокрина промена
- Лесна хиперплазија
- Аденоза
- Фиброаденом со/без комплексни промени
ПРОЛИФЕРАТИВНА БОЛЕСТ БЕЗ АТИПИЈА 1.5-2.0 (5-7%)
- Умерена или флоридна хиперплазија
- Слерозирачка аденоза
- Папилом
- Комплексна склерозирачка лезија
- Фиброаденом со комплексни промени
ПРОЛИФЕРАТИВНА БОЛЕСТ СО АТИПИЈА 4.0-5.0 (13-17%)
- Атипична дуктална хиперплазија (ADH)
- Атипична лобуларна хиперплазија (ALH)
КАРЦИНОМ IN SITU 8.0-10.0 (13-17%)
- Лобуларен карцином in situ (LCIS)
- Дуктален карцином in situ (DCIS)
* Релативен ризик претставува ризик спореден со жените кои немаат никакви ризик фактори.
Апсолутен доживотен ризик е процентот на пациенти кај кои се очекува да се развие инвазивен
карцином ако не се лекува.

ER-негативните карциноми најверојатно потекнуваат од ER-негативните

миоепителни клетки. Ова објаснува зошто многу протеини најдени во
миоепителните клетки се заеднички за „тројно негативните“ или базално сличните
карциноми. Алтернативна можност е потеклото од ER-позитивен прекурсор што ја
губи ER-експресијата. Прекурсорната лезија за ER-негативните карциноми е
непозната (Слика бр.1)
Последниот чекор на карциногенезата, транзицијата на in situ во инвазивен
карцином, е најважниот и за жал најмалку разбран. Генетските маркери
специфични за инвазивните карциноми тешко се идентификуваат. Важно е да се
запамети дека структурата и функцијата на нормалната дојка зависи од
комплексната интеракција меѓу луминалните, миоепителните и стромалните
клетки. Истите молекуларни настани што овозможуваат нормално формирање на
нови дуктални гранења и лобулуси за време на пубертетот и бременоста
(раскинување на базалната мембрана, зголемување на пролиферацијата,
избегнување на инхибицијата на раст, ангиогенеза и инвазија на стромата), можат
да се повторат за време на карциногенезата.

Слика бр.1 Предлог прекурсор-карцином секвенци кај карцином на дојка. Морфолошките

промени се прикажани од лево кон десно во зависност од ризикот за последователен инвазивен
карцином.

Ремоделирањето на дојката, кое опфаќа воспалителни и репаративни ткивни

реакции, може да го објасни транзиторното зголемување на ризикот за карцином
на дојка за време и непосредно по бременоста, бидејќи таквите промени можат да
го олеснат преминот на in situ карциномот во инвазивен карцином.
Како заклучок од горенаведеното може да констатираме дека постојат повеќе
патишта што можат да доведат до развој на карцином на дојка. Карциномот на
дојка не е една болест, туку многу повеќе, секоја со свои клинички карактеристики
и стратегии за превенција и отимален третман. Овие карактеристики довеле до
воведување на молекуларните класификациони системи.

РЕФЕРЕНЦИ: