КЛЕТОЧЕН ЦИКЛУС

Клеточниот циклус

 Интерфаза (2/3)  Делба на клетката

-G1 (предсинтетски) -делба на јадро

-S (синтетски) -делба на
-G2 (постсинтетски) цитоплазма
Митоза

 Хроматински и митотичен
материјал
 2 нови клетки идентични со
матичната клетка
 Поделба на генетскиот материјал
 Профаза, метафаза, анафаза и
телофаза
Митоза
Ендомитоза

 Абнормален тек на митоза

 Ендопрофаза, ендометафаза,

ендоанафаза, ендотелофаза
 Отсуствува делбено вретено и
движење на хромозомите
 Полиплоидно јадро

 Пр.плацента и панкреас
Мејоза

 Редукција на генетскиот
материјал
 Рекомбинацијa на генетскиот
материјал
 Мејоза 1 и Мејоза 2
Мејоза 1-профаза 1
Мејоза 2
Crossing-over
 20век Морган
 рекомбинација на генетскиот материјал меѓу
несестринските хроматиди
 Фрекфенцијата се намалува во близината на
центромерот и кон теломерата
 Фрекфенцијата се зголемува при промената
на температурата и јонизирачките зрачења
 морганида
 генетска карта
 честотата на кросинговерот е
правопропорционална со нивното
растојание
 Споредба на митоза и мејоза
Активност Митоза Мејоза

ДНК репликација Интерфаза Интерфаза

Број на делби на Една Две; нема репликација на ДНК

клетката меѓу двете мејотски делби

Произведени Две ќерќини клетки со Гамети со хаплоиден број на

клетки диплоиден број на хромозоми
хромозоми

Функционирање Се врши за време на Гаметите се продуцираат со цел

растење или да се изврши репродукција кај
репарација на единките
ткивото
Сперматогенеза
 Сперматогенеза
 Герминативен епител: сперматогонии,
сперматоцити,сперматиди и сперматозоиди
 Sertoli клетки
Оогенеза
Регулација на клеточен циклус
Контролни точки:
G1/S- контрола на оштетувањето на ДНК
G2/M- контрола на репликација на ДНК
M- контролна точка(целосна контрола и отпочнување на митоза
Регулаторни молекули на клеточниот
циклус
 Протеини на клеточниот циклус
 циклин
 циклин- зависни кинази(CDKs)
 Постојат 3 основни класи на
комплекси меѓу циклин и циклин-
зависните кинази, а тоа се:
 Комплексите кои учествуваат во
регулацијата на G1, S и M фазата.

Интрацелуларни концентрации на
циклин В и MPF (фактор кој ја
поттикнува митозата)
 Активниот комплекс MPF
овозможува премин низ точката
G2/M и почеток за извршување на
митозата.
Генетска контрола на клеточниот циклус

 Нормалната клеточна
диференцијација и
пролиферација во организмот е
под контрола на група гени
означени како протоонкогени.

Слика 9. Тумор на бели дробови

 Променетата структура или
експресија на протоонкогените
води до мутации и создавање на
гени означени како онкогени.

 Неконтролирана пролиферација
на клетки поради мутација на гени
води до создавање на
Слика 10. Тумор на кожа
тумори(канцер).
Бенигни и малигни тумори
Бенигни тумори Малигни тумори
 Строго ограничена маса на
 Тумурозна формација со
мутирани клетки кои не висока пролиферативност
метастазираат. и инвазија во соседните
ткива односно
 Лекување- хируршка метастазира.
интервенција.  Лекување- хируршка
интервенција и
цитостатици.
Цитостатици
 Лекови кои со својот механизам на делување ја
забавуваат или спречуваат неконтролираната
клеточна делба.
 Механизам на делување
 пореметување на транскрипцијата и репликацијата
на ДНК
 пореметување на метаболизмот на протеини и
ензими
 пореметување на делбеното вретено и поделбата
на генетскиот материјал
 стопирање на процесот на клеточна делба
 Резултат од делувањето на цитостатиците-
неповратно оштетување на клетката и клеточна
смрт.
 Недостаток- не делуваат селективно односно ги
уништуваат покрај малигните и здравите клетки.
Апоптоза
 физиолошко одумирање на клетката
 програмирана смрт на клетката
 клеточно самоубиство
 фаза на иницијација, ефекторна фаза, фаза
на деградација
 протрузии
 Биохемиски карактеристики
во процесот на апоптоза
 Промени во молекулата на ДНК(фрагментација)
 Активирање на протеолитичкиот ензим каспаза со кој клетките се разложуваат и
формираат апоптички тела
Нарушен апоптичен процес
 Тумори
 Автоимуни заболувања(реуматоиден артрит, системски лупус)
 Алцхајмерова болест
 Исхемични оштетувања
 Развојни аномалии
 Сида
 Некроза
 Патолошки процес кој води до
неконтролирано изумирање на
клетките, ткивата и цел
организам.

Етиопатогенеза на некроза
 Причинители
 исхемија
 физички фактори(механички,
висока и ниска температура,
радиоактивно зрачење)
 фемиски агенси
 биолошки агенси
 алергија
 Некрозата е пасивен процес без
користење на енергија, но
постои присуство на
воспалителна реакција.