ССОУ „Димитрија Чуповски“ – Велес

ПРОЕКТНА ЗАДАЧА ПО ФАРМАЦЕВТСКА ХЕМИЈА

НА ТЕМА :

УПОТРЕБА НА
АНТИНЕОПЛАСТИЧНИ
ЛЕКОВИ ПРИ ТЕРАПИЈА НА КАРЦИНОМ

Ментор : Изработил :
проф. Ефимија Југова Никола Трајановски IV-1

февруари 2021
СОДРЖИНА

ВОВЕД ........................................................................................................................................... 3
НЕОПЛАЗИЈА .............................................................................................................................. 3
ТИПОВИ НА ТУМОРИ ............................................................................................................... 4
КАРЦИНОМ.................................................................................................................................. 5
ПАТОГЕНЕЗА .............................................................................................................................. 6
ЦИТОТОКСИЧНА ТЕРАПИЈА .................................................................................................. 6
ЛЕКОВИ КОРИСТЕНИ ВО ХЕМОТЕРАПИЈА ........................................................................ 7
НЕСАКАНИ ЕФЕКТИ НА ХЕМОТЕРАПИЈА ....................................................................... 10
ЗАКЛУЧОК ................................................................................................................................. 11
КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА.................................................................................................... 12

2
ВОВЕД

На малигната болест и треба мултидисциплинарен пристап. Во прилог на хирургија,

радиотерапија и хемотерапија, од суштинско значење е и вниманието на психијатриските
и социјални фактори. Точното стадирање е исклучително важно. Во некои случаи,
хемотерапијата се дава по хируршка интервенција, знаејќи дека широко распространета
микроскопска дисеминација се случила речиси сигурно (ова се нарекува адјувантна
хемотерапија). Ако туморот е широко распространет, системската хемотерапија е
поверојатно ефективна од радиотерапијата или операцијата, иако овие можат да бидат
употребени за контрола на локалното заболување или намалување на оптоварувањето на
туморот пред потенцијално лековита хемотерапија.

НЕОПЛАЗИЈА

Неоплазија е вид на абнормален и прекумерен раст на ткиво, наречен неоплазм. Растот

на неоплазмот е некоординиран со оној на нормалното околно ткиво и продолжува да
расте абнормално, дури и ако се отстрани оригиналниот стимул. Овој абнормален раст
обично формира маса, која може да се нарече тумор.

(Абнормална маса на дебелото црево)

3
ТИПОВИ НА ТУМОРИ

Постојат три главни типа на тумори:

I. БЕНИГНИ - Овие не се канцерогени. Тие или не можат да се шират или растат,

или тоа го прават многу бавно. Ако лекар ги отстрани, тие обично не се враќаат;
II. ПРЕМАЛИГНИ - Кај овие тумори, клетките сè уште не се канцерогени, но
имаат потенцијал да станат малигни;
III. МАЛИГНИ - Малигните тумори се канцерогени. Клетките можат да растат и да
се шират на други делови од телото.

Бенигни тумори

Бениген тумор е маса на клетки на која не му е овозможена или инвазија на соседното

ткиво или метастазирање (ширење низ целото тело). Кога се отстрануваат, бенигните
тумори обично не растат повторно, додека малигните тумори понекогаш растат. За
разлика од повеќето бенигни тумори на друго место во телото, бенигните тумори на
мозокот можат да бидат опасни по живот. Бенигните тумори обично имаат побавна
стапка на раст од малигните тумори, а клетките на туморот обично се подиференцирани
(клетките имаат понормални карактеристики). Тие обично се опкружени со надворешна
површина (влакнеста обвивка од сврзно ткиво) или остануваат содржани во епителот.
Чести примери на бенигни тумори се бемките и миоми на матката.

(Бениген тумор)

4
Малигни тумори

Терминот „малиген“ укажува на тоа дека постои умерена до голема веројатност туморот
да се прошири надвор од местото каде што првично се развил. Овие клетки можат да се
шират со патување низ крвотокот или со патување низ лимфните садови.

Малигните тумори на меките ткива се класифицираат како „саркоми“. За овие тумори се

смета дека произлегуваат од „сврзни ткива“, освен коска, како што се мускули, тетиви,
лигаменти и `рскавици.

(Малиген тумор на панкреас)

КАРЦИНОМ

Карциномот е малигнитет кој се развива од епителните клетки. Поточно, карцином кој

започнува во ткиво кое ги обложува внатрешните или надворешните површини на телото.

Карциномите се јавуваат кога ДНК на клетката е оштетена или изменета и клетката

почнува да расте неконтролирано и станува малигна.

5
ПАТОГЕНЕЗА

Ракот се јавува кога една прогениторна клетка акумулира мутации и други промени во
ДНК, хистони и други биохемиски соединенија што го сочинуваат геномот на клетката.
Клеточниот геном ја контролира структурата на биохемиските компоненти на клетката,
биохемиските реакции што се случуваат во клетката и биолошките интеракции на таа
клетка со другите клетки. Одредени комбинации на мутации во дадената прогениторна
клетка на крајот резултираат во таа клетка (исто така наречена матична клетка на
карцином) да прикаже бројни абнормални, малигни клеточни својства кои, ако се земат
заедно, се сметаат за карактеристични за ракот, вклучувајќи:

• Mожноста да се продолжи да се дели вечно, произведувајќи експоненцијално (или

скоро експоненцијално) зголемен број на нови малигни канцерогени „ќерки клетки“
(неконтролирана митоза);
• Способност да навлезат во нормалните телесни површини или низ блиските
структури на телото и ткивата (локална инвазивност);
• Можноста за ширење на други места во телото (метастазирање) со продирање или
влегување во лимфните садови (регионална метастаза) или крвните садови
(далечна метастаза).

ЦИТОТОКСИЧНА ТЕРАПИЈА

Бројот на достапни цитотоксични лекови брзо се прошири и нивните клеточни и

биохемиски ефекти сега се подобро дефинирани, олеснувајќи ги рационалните
комбинации на лекови. Ова е клучно кај неколку малигни заболувања, особено лимфоми и
леукемии. Постојат две главни групи цитотоксични лекови, класифицирани според
нивните ефекти врз прогресијата на клетките низ клеточниот циклус:

• ФАЗНО НЕСПЕЦИФИЧНИ ЛЕКОВИ - Овие лекови делуваат во сите фази на

пролиферација, но не и во фазата на одмор т.е. G0. Цитотоксичните лекови се
даваат во многу високи дози за краток период, со што се прави апластична коскена
срцевина, но во исто време се постигнува многу голема смрт на туморните клетки.

6
 • ФАЗНО СПЕЦИФИЧНИ ЛЕКОВИ - Овие лекови дејствуваат само во одредена
фаза во клеточниот циклус. Затоа, колку е побрз обртот на клетките, толку се
поефикасни.

ЛЕКОВИ КОРИСТЕНИ ВО ХЕМОТЕРАПИЈА

Лекови коишто се применуваат во хемотерапија на рак се:

➢ Алкилирачки антинеопластични агенси

➢ Антиметаболити
➢ Инхибитори на топоизомераза I
➢ Моноклонални антитела

Алкилирачки антинеопластични агенси

Алкилирачките агенси се особено ефикасни кога клетките рапидно се делат, но не се

специфични за фазите. Тие се комбинираат со ДНК и со тоа ги оштетуваат малигните
клетки и нормални клетки во делба.

➢ ЦИКЛОФОСФАМИД

УПОТРЕБА - Тоj е неактивен пролек кој се дава орално или

интравенски. Се применува за подготовка на пациенти со акутна
леукемија или апластична анемија за алогена трансплатација на
коскена срцевина. Циклофосфамид е многу ефикасен во лекување
на разни лимфоми, леукемии и миелом, но исто така може да се
употреби кај други цврсти тумори. Тој е ефикасен имуносупресив.

ФАРМАКОКИНЕТИКА – Циклофосфамидот подложи на метаболичко активирање во

црниот дроб. Одлично се апсорбира во гастроинтестиналниот тракт. Циклофосфамид и
неговите метаболити се излачуваат преку урината.

7
 ➢ ПРОКАРБАЗИН

УПОТРЕБА – Се користи во терапија на

Хоџкинов лимфом и тумори на мозокот.
Се дава орално.

МЕХАНИЗАМ НА ДЕЈСТВО
Прокарбазин се активира во хепарот. Ја метилира ДНК, и ја инхибира синтезата на ДНК и
протеини.

ФАРМАКОКИНЕТИКА - Прокарбазин добро се апсорбира. Лекот и неговите

метаболити продираат во крвно-мозочната бариера. Се излачуваат преку бубрезите.

Антиметаболити

Aнтиметаболитите се структурни аналози на ендогени претходници на нуклеинска

киселина. Нивната селективност за малигните клетки е само делумна. Тие дејствуваат во
S-фазата на клеточниот циклус.

➢ 6-МЕРКАПТОПУРИН

УПОТРЕБА - 6-Меркаптопурин е пурински антиметаболит што

се користи за лекување на карцином и автоимуни болести.
Поточно се користи за лекување на акутна лимфоцитна леукемија,
хронична миелоидна леукемија.

МЕХАНИЗАМ НА ДЕЈСТВО - Меркаптопурин бара

трансформација од интрацелуларни ензими во 6-тиогуанин што ја инхибира синтезата на
пурин.

ФАРМАКОКИНЕТИКА – Околу 15% од меркаптопуринот се апсорбира кога се дава

орално, приближно 20% од интравенската доза на меркаптопурин се излачува во урината
во рок од шест часа.

8
 ➢ 5-ФЛУОРОУРАЦИЛ

УПОТРЕБА - 5-флуороурацил се користи за лекување на цврсти

тумори на дојка, јајници, хранопровод, дебело црево и кожа.

МЕХАНИЗАМ НА ДЕЈСТВО - 5-флуороурацил е лек кој се

активира со анаболитичка фосфорилација и формира:

• 5-флуоуридин монофосфат, кој се инкорпориран во РНК,

инхибирајќи ја нeјзината функција;
• 5-флуородеоксиуридилат кој ја инхибира синтезата на
ДНК.

ФАРМАКОКИНЕТИКА - 5-флуороурацил се дава интравенски, бидејќи варијабилно се

апсорбира во ГИТ. Деактивирање се јавува првенствено во црниот дроб, каде што се
сведува на неактивни производи кои се излачуваат преку урината.

Инхибитори на топоизомераза I

Kамптотецините се алкалоиди добиени од кинеско

дрво Camptotheca acuminata. Тие се инхибитори на
топомераза, тука спаѓаат иринотекан и топотекан
кои се достапни за клиничка употреба.

УПОТРЕБА - Кaмптотецините се активни против

широк спектар на тумори, вклучувајќи карциноми на
дебелото црево, белите дробови и грлото на матката.
(Иринотекан)
Тие се даваат интравенски.

МЕХАНИЗАМ НА ДЕЈСТВО - Камптотецините

дејствуваат за време на S-фазата на клеточниот
циклус. ДНК топоизомеразата I е неопходна за
одмотување на ДНК за репликација и РНК
транскрипција.

(Топотекан)
9
Моноклонални антитела

Клетките на ракот изразуваат низа протеини кои се соодветни цели за моноклонални

антитела. Развојот на моноклонални антитела против специфични антигени е олеснет со
напредокот на технологијата на хибридома (т.е. имунизација на глувци со човечки
туморски клетки и скрининг на хибридомите за антитела).

➢ ТРАСТУЗУМАБ

УПОТРЕБА - Трастузумаб е хуманизирано моноклонално

антитело кое се користи како единечен агенс или во
комбинации за лекување на метастатски карцином на дојка.

МЕХАНИЗАМ НА ДЕЈСТВО - Генот HER2 е засилен во

20-30% од раните стадиуми на рак на дојка. Трастузумаб е
моноклонално антитело насочено кон HER2, поттикнувајќи
имунолошки одговор што предизвикува интернализација и
намалување на регулацијата на HER2.

НЕСАКАНИ ЕФЕКТИ НА ХЕМОТЕРАПИЈАТА

Хемотерапевтските лекови се разликуваат во негативни ефекти и постои значителна

варијација на чувствителност меѓу пациентите. Вообичаени несакани ефекти се:

• ГАДЕЊЕ И ПОВРАЌАЊЕ - Цитотоксични лекови предизвикуваат гадење и

повраќање во различен степен. Ова обично се одложува за еден до два часа по
администрацијата на лекот и може да трае 24-48 часа.
• ЕКСТРАВАЗАЦИЈА СО НЕКРОЗА НА ТКИВО - Ткивна некроза, што може да
биде доволно сериозно за да може да се изврши калемење на кожата.
• СУЗБИВАЊЕ НА КОСКЕНА СРЦЕВИНА

10
 • ИНФЕКЦИЈА
• АЛОПЕЦИЈА
• НЕПЛОДНОСТ И ТЕРАТОГЕНЕЗА - Цитотоксичните лекови, предвидливо, ја
нарушуваат плодноста и предизвикуваат фетални абнормалности. Повеќето жени
развиваат аменореа ако се третираат со цитотоксични лекови. Кај мажите, целосен
тек на цитотоксични лекови обично произведува азооспермија. Алкилирачките
агенси се особено штетни. Закрепнувањето може да се случи по неколку години.
• ВТОРА МАЛИГНОСТ - До 3-10% од пациентите третирани од Хоџкинов лимфом
(особено оние кои примале и хемотерапија и радиотерапија) развиваат втора
малигност, обично акутна нелимфоцитна леукемија. Оваа малигност, исто така, е
приближно 20 пати поголема веројатност да се развие кај пациенти со карцином на
јајници третирани со алкилирачки агенси со или без радиотерапија.

ЗАКЛУЧОК

План за дијагностицирање и лекување на карцином е клучна компонента за контролирање

на патолошката состојба на еден организам. Главната цел е да се излечи пациенот или
значително да им го продолжи животот, обезбедувајќи добар квалитет на живот. Со цел
лекувањето да биде ефективно, потребно е рано откривање, така што случаите ќе бидат
откриени во рана фаза, кога третманот е поефикасен и има поголеми шанси за лекување.

11
КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА

Boker SD, Grochow LB. Pharmacology of cancer chemotherapy in the older person. Clinics in
Geriatric Medicine 1997; 13: 169-83.

Chabner BA, Longo DL. Cancer chemotherapy and biotherapy, 2nd edn. Philadelphia:
Lippincott-Raven, 1996.

Douglas JT. Cancer gene therapy. Technology in Cancer Resarch and Treatment 2003; 2: 51-64

Frei E. Curative cancer chemotherapy. Cancer Research 1985; 45: 6523-37

Kim R, Emi M, Tanabe K et al. The role of apoptotic or nonapoptotic cell death in determining
cellular response to anticancer treatment. European Journal of Surgical Oncology 2006; 32: 269-
77.

Krause DS, Van Etten RA. Tyrosine kinases as targets for cancer therapy. New England Journal
of Medicine 2005; 353: 172-87.

Mooi WJ, Peeper DS. Oncogene-induced cell senescence – halting on the road to cancer. New
England Journal of Medicine 2006; 355: 1037-46.

O’Driscoll L, Clynes M. Biomarkers and multiple drug resistance in breast cancer. Current
Cancer Drug Targets 2006; 6: 365-84.

Yong WP, Innocenti F, Ratain MJ. The role of pharmacogenetics in cancer therapeutics. British
Journal of Clinical Pharmacology 2006; 62: 35-46.

12