Тумори

Неоплазија (Патологија на туморски раст)

Дефиниција: Поимот неоплазија означува процес на нов раст во организмот, а
секој новопојавен раст се нарекува неоплазма. Постојат бројни дефиниции за
поимот неоплазма, од кои најпозната е од британскиот патолог Вилис:
неоплазма е абнормална маса на ткаење чии раст го надминува и е
некоординиран со растот на нормални ткива, а опстојува на таков екцесивен
начин и по престанок на стимулусите кои го предизвикале. Оваа дефиниција ги
одсликува двата основни белега на неоплазмите. Едната е формирање на
абнормална маса на ткиво која предизвикува различен по големина оток или
тумор на местото на јавувањето. Вториот основен белег на неоплазмите, изразен
во дефиницијата на Вилис, е опстојување (перзистирање) на туморскиот раст и
по престанокот на предизвикувачкиот стимулус, што е резултат на наследни,
генетски нарушувања, пренесувани на потомците на туморските клетки. Токму
овие генетски нарушувања овозможуваат екцесивна и неругулирана
пролиферација на туморските клетки и им овозможуваат автономен раст.
Туморскиот раст е воглавно независен од физиолошките механизми на
контрола, иако се туморите сепак зависни од домаќинот, кој им обезбедува
исхрана и крвоснабдување.
 Номенклатура.
Според биолошкото однесување, туморите се делат на две
основни категории: бенигни и малигни. Бенигните тумори се
однесуваат биолошки индолентно, не покажуваат тенденција
да вршат инвазија во соседните ткивни структури, ниту се
расејуваат во далечни ткива и органи. Оттука произлегува дека
се тие подложни на хируршка интервенција и излекување.
Малигните тумори се однесуваат биолошки агресивно:вршат
инвазија во соседни ткива, се расејуваат во други места на
организмот-процес наречен метастазирање. Целосно
оперативно одстранување понекогаш не е можно, а
оддалечените метастази доведуваат до летале исход и покрај
примена на современи тераписки постапки.
Сите тумори, бенигни и малигни, се градено од две основни
компоненти: туморски паренхим кој го сочинуваат туморските
клетки и строма , потпорна структура на туморот градена од
сврзно ткиво и крвни садови. Паренхимните неопластични
клетки претставуваат основа на туморот и го определуваат
неговото однесевање, но растот и еволуцијата на неоплазмите се
зависни од стромата:туморот не може да расте без соодветно
крвоснабдување, а сврзното ткиво обезбедува потпора на
парехимските клетки. Во некои тумори стромата е
оскудна,доминира паренхимот, а неоплазмата е мека и месеста.
Ваквите тумори се нарекуваат медуларни. Во други тумори
стромата доминира и во неа е депониран колаген – процес кој е
наречен дезмоплазија. Паренхимот е оскуден а тумори се
нарекуваат скирозни.
Номенклатурата или именувањето на туморите се базира на
паренхимната компонента на туморот. Треба да се нагласи
дека паренхимот на туморот може да води потекло од
епителните или од мезенхималните (сврзни) ткива.
 Бенигни тумори
Бенигните тумори се именуваат така што на името на
клетката од која потекнува туморот се додава суфиксот- ома.
Тумори со потекло од мезенхималните клетки ги добиваат
своите имиња според ова правило. Така, бенигниот тумор со
потекло од фиброцитите се нарекува фиброма, бенигни тумор
со потекло од рскавичните клетки се нарекува хондрома, а
бенигни тумор со мпотекло од крвните садови е хемангиома.
Номенклатура на бенигните тумори од епително потекло е
покомплексна, нивните имиња се образуваат не само според типот
на клетките од кои потекнувааттуку и според макроскопскиот
изглед и микроскопската архитектоника. Бенигните тумори од
жлездено потекло се наречени аденоми и градени се од жлездени
структури. Бенигни епителни тумори кои во својот раст формираат
ресичести структури-папили се нарекуваат папиломи.
 Бенигните тумори кои во својот раст формираат празнини или
цистични шуплини се нарекуваат цистаденоми, а доколку во
цистичните празнини паренхимнот е разраснат во вид на ресички,
туморот е тогаш папиларен цистаденом.
 Бенигни тумори кои предизвикуваат видливо испакнување на
површината на лигавицата или кожата , а се прикрепени за подлога
со потесна или поширока петелка се нарекуваат полипи.
Малигни тумори
Малигните тумори со потекло од мезенхимални
клетки се нарекуваат саркоми. Името потекнува
од грчкиот збор саркос=месо, а мезенхималните
малигни тумори, поради оскудната строма имаат
месест изглед. Така, малигни тумор со потекло од
фиброцитите се нарекува фибросаркома, малигни
рскавичен тумор-хондросаркома, малигни тумор со
потекло од крвни садови-ангиосаркома.
Малигни тумор со потекло од епителни клетки се
нарекува карцином (карциниом на кожа, карцином
на бубрег, карцином на дебело црево).Карциномите
кои имаат жлездено потекло се аденокарциноми,
карциноми со потекло од многуслоен плочест
епител се планоцелуларни карциноми. По правило,
при именувањето на туморот се спомнува и
органот каде тој се наоѓа ( аденокарцином на
желудник, планоцелуларен карцином на бронх).
Во бенигните и во добро диференцираните
малигни тумори клетките личат една на друга и
потсеќаат на ткивото од кое потекнуваат. Во некои
тумори диференцијацијата на ткивото може да оди
дивергентно во друг тип на ткиво, формирајки
мешани или тн. микстни тумори (tumor mixtus на
паротидна жлезда). Тој содржи епителни елементи
вклопени во миксоидна строма во која понекогаш
се среќаваат островца од рскавично или коскено
ткиво. Во поново време се препорачува терминот
плеоморфен аденом за овој вид на тумор.
Постојат тумори градени од различни видови на
паренхимни клетки. Овие тумори се наречени
тератоми. Они се најчесто лоцирани во гонадите.
Мултипотентните клетки кај овие тумори се
диференцираат кон различни ткива како кожа,
мускули, масно ткиво, респираторен или цревен
епител. Особено често се среќаваат во овариумите,
како дермоидни цистио или цистични тератоми,
обложени со кожа со влакна, лојни жлезди и забни
структури.
Мезенхимал.потекло Бенигни Малигни
Сврзно ткиво fibroma fibrosarcoma
Масно ткивоlipoma liposarcoma
Рскавица hondroma hondrosarcoma
Коска osteoma osteosarcoma
Крвни сад. angioma angiosarcoma
Лимфни сад. lymphangioma limphangiosarcoma
Синовија - synoviosarcoma
Мезотел - mesothelioma
Мозочни обв. Meningeoma meningeosarcoma
Хемопоетски кл. - leukemia
Лимфоидни клет. - lymphoma
Мазни мускули leiomyoma leiomyosarcoma
Напречнопруг. муск. Rhabdomyoma rhabdomyosarcoma
Епително потекло Бенигни Малигни
Многуслоен плоч. papilloma ca planolellulare
Базални клетки - ca basocellulare
Жлезди adenoma adenocarcinoma
Плацента molla hydatidosachoriocarcinoma
Пигментни кл. naevus melanoma
malignuum
Плункови жл. Tumor mixtus tumor mixtus
malign.
Биологија на туморскиот раст
Морфолошката дијагноза не може секогаш точно да го предвиди биолошкото
однесување на туморот. Главните белези според кои ги разликуваме бенигните
од малигните тумори се:
- диференцијација и анаплазија
- стапка на раст
- тип на локален раст
- способност за метастазирање
1.Диференцијација и анаплазија. Диференцијација претставува степен на
сличност на неопластичните клетки со соодветните нормални клетки од
ткивото од кое потекнуваат. Потполн недостиг на диференцијација се нарекува
анаплазија. Добро диференцираните тумори се градени од клетки кои сосема
личат на нормалните клетки од исто ткивно потекло. Лошо диференцираните и
недиференцираните тумори се градени од примитивни, неспецијализирани
клетки. Бенигните тумори се градени од добро диференцирани клетки. Пр.
Липомот е граден од зрело масно ткиво кое не се разликува од околното масно
ткиво.
За разлика од нив, малигните неоплазми се градени од клетки кои можат
дас варираат од добро диференцирани до недиференцирани. Недостиг
на диференцијација или анаплазија се смета за малигна трансформација.
Анаплазија буквално значи =формирање наназад= и подразбира
регресија од повисоко на пониско ниво на диференцијација. Кај
анаплазијата се присутни следните морфолошки промени:
- плеоморфизам – големи варијации во обликот и големината на
туморските клетки
- абнормална јадрена морфологија – поради зголемено количество на
ДНК јадрата се обојуваат многу темно (хиперхромазија). Јадрата се
непропорционално големи во однос на цитоплазмата, а односот
јадро:цитоплазма се приближува кон 1:1, наместо нормалниот однос кој
е 1:4 до 1:6. Обликот на јадрата варира (анизокариоза), а хроматинот е
распореден во вид на груби грутчиња долж јадрената мембрана. Во
јадрата се распознаваат крупни јадренца (нуклеолуси).
- митози –во туморите, особено во полошо
диференцираните малигни тумори, се присутни клетки со
бројни митози, одразувајки ја пролиферативната активност
на туморската клетка. Присуство на митози не мора нужно
да значи дека туморот е малигни; поважен морфолошки
белег за малигнитет е присуство на триполарни,
квадриполарни или мултиполарни митотски вретена
(патолошки митози).
- губиток на поларноста. Во туморите е изгубена
ориентација на клетките и нарушен е нивниот меѓусебен
распоред. Трабекули, гнезда или неправилни агрегати од
туморски клетки растат анархично, без да формираат
распознатливи ткивни структури.
- туморски гигантски клетки. Во малигните тумори
релативно е честа појава на туморски гигантски клетки.
За разлика од инфламаторните гигантски клетки од
типот на Лангханс или туѓо тело, кои потекнуваат од
макрофагите и содржат поголем број ситни јадра,
туморските гигантски клетки вообичаено имаат едно
хиперхромно јадро, најчесто со бизарен облик.
- туморска некроза. Поради брзиот раст на
анапластичните тумори крвоснабдувањето е недоволно
и во централните зони на туморот се јавуваат подрачја
на исхемична некроза.
Патолошки процес кој настанува во епителните клетки и се
карактеризира со промени кои доведуваат до губиток на
униформноста на поедини клетки, како и губиток на нивна
хистоархитектоника е означен како дисплазија (dysplasio).
Диспластичните клетки покажуваат назначен плеоморфизам и
содржат крупни, хиперхромни јадра. Се јавуваат и митози на
невообичаени места низ дебелината на епителот, сосема е
загубена нормалната поларизација и стратификација на клетките.
Кога диспластичниот раст ќе ја зафати целата дебелина на
епителот, но процесот останува ограничен на дебелината на
епителот, со интактна базална мембрана, промената се смета за
преинвазивна и се нарекува carcinoma in situ. Кога туморските
клетки ќе ја пробијат базалната мембрана, туморот станува
инвазивен (carcinoma invasivum).
Диспластичните промени сесреќаваат во околината
на инвазивните карциноми, а при некои сосотјби
(пр. кај хронични пушачи) силно изразени
диспластични промени се утврдени долги години
пред појава на карциномот. Сепак, дисплазијата не
прогредира секогаш во карцином. Лесни и средно
изразени диспластични промени, кои не ја зафаќаат
целата дебелина на епителот можат да бидат
реверзибилни, ако се одстрани причината која ја
предизвикала дисплазијата.
2. Тип на локален раст. Бенигните тумори растат како кохезивни
маси, скоро подеднакво во сите три димензии во просторот (слично
како детски балон кој постепено се надувува). Овој тип на раст е
познат како експанзивен. Бенигните тумори немаат способност да
ги инфилтрираат околните ткива или да метастазираат во далечни
регии. Поради бавниот и постепен раст тие по правило индуцираат
формирање на обвивка од сврзно ткиво, наречена фиброзна капсула.
Колагените снопови на капсулата се депонираат како реакција на
притисокот од растечкиот тумор, а се создаваат од соседните
нормални клетки. Капсулата го одвојува бенигниот тумор од
околното ткиво на домаќинот; таа не го спреува ниту го стопира
растот на туморот, но ја прави бенигната неоплазма добрто
ограничена, а при хируршко лекување овозможува лесно и
комплетно одстранување. Само некои од бенигните тумори немаат
капсула, како на пр. хемангиоми на кожа.
Малигните тумори растат со прогресивна
инфилтрација, инвазија и деструкција на околното
ткаење, капсула не се формира, а растот не ги
почитува анатомските граници. Поради тоа,
малигните тумори не се јасно ограничени; ова
знатно ја отежнува хируршката ресекција и
подразбира одстранување на малигни тумор заено
со доста широка маргина во околното здраво
ткаење.
Метастазирање. Метастазирање е процес на расевка на
импланти од туморски клетки во регии оддалечени од
примарниот тумор. Постоење на метастатски депозити
укажува сигурно дека туморот е малигни, бидејки
бенигните тумори не метастазираат. Инвазивноста на
малигните тумори им овозможува продор во крвни и
лимфни садови, како и низ телесни шупљини,
овозможувајки им нивно оддалечено ширење. Скоро сите
малигни тумори метастазираат. Исклучоци од ова правило
се некои малигни тумори со потекло од глијалните клетки
на ЦНС, како и базоцелуларните карциноми на кожа. Тие се
локално инвазивни, инфилтративни и деструктивни, но не
метастазираат.
Патишта на метастазирање. Расевката на малигните тумори се
одвива на еден од следните три начина: (1) директно расејување по
телесни празнини и површини, (2) ширење по лимфатичен пат
(лимфогено), и (3) ширење по крвен пат (хематогено).
1. Директно расејување по телесните празнини и
површининастанува кога малигниот тумор продира во природно
оформен празен простор. Најчесто е зафатена перитонеална
празнина, потоа плевралната и перикардната празнина,
субарахноидалниот простор или зглобна шупљина. Овој тип на
ширење е карактеристичен за оваријални карциноми, прио што
целиот перитонеум е препокриен со туморско ткиво. Посебна појава
на перитонеална расевка е кај муцинозниот карцином на апендикс,
кога целата перитонеална празнина е исполнета со неопластична
желатинозна маса. Појавата се нарекува pseudomyxoma peritonei.
2. Ширење по лимфатичен пат (лимфогено ширење). Ова
ширење е најчест начин нарасејување на карциномите. Во
самите тумори нема функционални лимфатици, но лимфните
садови на ивиците на туморот се доволни за пренос на малигни
клетки до најблиската група на лимфни жлезди, каде што се
одвива нормална лимфна дренажа. Пример: карцином на дојка
лоциран во горниот надворешен квадрант метастазира по
лимфен пат во аксиларни лимфни жлезди, а покасно се зафаќаат
лимфни жлезди инфра и супраклавикуларно. Белодробните
карциноми метастазираат во перибронхалните, хиларните и
медијастиналните лимфни жлезди. Понекогаш регионалните
лимфни жлезди можат да бидат заобиколени-во тој случај
зборуваме за метастази на прескок.
Во многу случси лимфните жлезди представуваат
бариери за понатамошно ширење на туморот. Се
претпоставува да малигните клетки можат да бидат
уништени во лимфната жлезда (НК клетки), а
самата жлезда реактивно се зголемува. Според тоа,
појава на зголемени лимфни жлезди во соседство
на малигни тумор не мора нужно да значи
метастаза.
3. Ширење по крвен пат (хематогено ширење).
Овој тип на расевка е карактеристичен за
саркомите. Почеста е венска инвазија, затоа што
вените имаат потенки зидови низ кои пенетрација
на малигните клетки е полесна. Преку венската
циркулација, малигните клетки доспеваат до
црниот дроб преку системот на вена порте, потоа,
во белите дробови или прешлените.
Споредба на бенигни тумори со малигни
Бенигни: добро диференцирани, структура
типична за ткивото од кое потекнуваат.
Раст: бавен, прогресивен , може да запре или да
Регресира, митотски фигури ретки и правилни.
Локален раст:кохезивен, експанзивен, ограничени
со капсула.
Метастази: не метастазира.
Малигни: недиференцирани, анапластични,
атипична структура.
Раст:бавен или брз, нерамномерен, митотски
фигури бројни и неправилни.
Локален раст:инвазивен, инфилтартивен, нема капсула
Метастази: метастазираат.
Наследна предиспозиција за малигна болест
Кај многу видови малигни тумори, покрај фактори на околината,
утврдена е и наследна предиспозиција.Пр. Иако карцином на белите
дробови е тесно поврзан со пушењето, морталитетот кај овој карцном е
4 пати повисок кај роднините непушачи на заболените отколку кај
роднините непушачи во контролните групи.Наследните форми на
малигните тумори се означуваат како : наследни и фамилијарни. Во
наследната група спаѓаат тумори кај кои се наследува мутиран ген кој
многукратно го зголемува ризикот за развивање на малигни тумор.
Најчести тумори од оваа наследна група се: фамилијарен
ретинобластом, фамилијарна аденоматозна полипоза на дебело црево,
мултипни ендокрини тумори (МЕН) и др. Околу 40% од
ретинобластомите се фамилијарни, а носителот на дефектниот ген има
10000 пати поголем ризик да го добие овој тумор, а исто така, зголемен
е и ризикот да добие втор малигни тумор, најчесто остеосарком.
Пациентите со наследен мутиран ген за фамилијарна полипоза на
дебелото црево уште при раѓање и набргу после, развиваат
многубројни полипи долж дебелото црево, а скоро 100% од
пациентите развиваат карцином на дебело црево до својата 50-
годишна возраст.
Фамилијарните карциноми се карактеризираат со: 1) појава во
рана возраст, 2) се јавуваат кај два или повеќе блиски роднини, и
понекогаш, 3) можат да бидат мултипни или билатерални.
Најчести карциноми од овој вид се: карцином на дојка, карцином
на овариум и карцином на дебело црево, без фамилијарна
аденоматозна полипоза. Некои од овие карциноми можат да се
поврзат и со наследени мутирани гени, како што се гените
BRCA1 I BRCA2 кај фамилијарните карциноми на дојка и
овариуми.
Етиологија на малигни тумори;карциногени агенси
Карциногени агенси имаат способност да предизвикаат
генетско оштетување које лежи во основата на
карциногенезата. Постојат три класи на кациногени агенси: 1.
хемикалии, 2) зрачна енергија и 3) микробиолошки агенси.
Хемиски карциногени. Поминаа повеќе од 200 год. откако
Лондонскиот хирург сер Персивал Пот укажал дека
карциномот на скротум кај оџачарите се должи на
експозиција на саѓи, поточно на хемиските продукти од
согорувањето содржани во саѓите. Од тогаш наваму ,
докажано е дека стотици хемиски супстанци се карциногени.
Овие супстанци се со крајно различна структура, можат да
бидат природни или синтетски.
Некои од нив делуваат директно и не им е потребна хемиска
трансформација, но мнозинството од нив делуваат
индиректно и се активираат преку нивните метаболити. Еден
од најмоќните индиректни хемиски канцерогени е
бензантрацен кој предизвикува малигни тумор насекаде каде
што се аплицира: втриен во кожа предизвикува
планоцелуларен карцином, инжектиран сукутано
предизвикува фибросарком.
Ароматични амини и азо бои се втора класа на индиректни
канцерогени. Работници во индустрија на анилински бои и
гумена индустрија се изложени на дејство на бета-
нафтиламинот, кој предизвикува 50 пати почеста инциденца
на карцином на мочен меур кај овие работници.
Афлатоксин Б1 е производ на некои видови
Аспергилус. Тоа е мувла која ги контаминира
складираните житарици. Тој доспева во брашното и
ингестиран го оштетува црниот дроб и
предизвикува хепатоцелуларен карцином.
Радијациона карциногенеза. Зрачењето е познат причинител на
малигни заболувања. Ултравиолетов спектар на сончево зрачење, х-
зраците, алфа, бета и гама зраците се познати карциногени.Рударите
кои ископуваат радиоактивни елементи добиваат карцином на бели
дробови 10 пати почесто од општата популација. Преживеаните од
бомбардирањето во Хирошима и Нагасаки во просечен период од 7
години многу почесто заболуваа од леукемија. При хаварија во
Чернобил, драматично е пораснат бројот на болните со карцином на
штитната жлезда.
Радијацијата има мутаген ефект,таа предизвикува кинење на
хромозоми, транслокации поретко точкести мутации. Најважниот
ефект е кинење на двојната верига на ДНК.
Ултравиолетовото зрачење предизвикува разни видови на неоплазми
на кожа: меланом, планоцелуларен и базоцелуларен карцином.
Вирусна и микробна карциногенеза.
Докажано е дека бројни РНК и ДНК вируси имаат онкоген ефект кај разни
видови на животни; кај човекот онкогеноста е докажана само кај некои
видови.
Човечки вирус тип 1 на Т-клеточна леукемија. Овој вирус (HumanT-cell
leukemia virus type 1-HTLV-1) предизвикува особен вид на Т-клеточна
леукемија и лимфом. Вирусот, слично како ХИВ вирусот, покажува тропизам
за ЦД+Т лимфоцити и предизвикува нивна малигна трансформација. Се
пренесува со сексуален контакт, преку крвни деривати и доење. Леукемија се
јавува само кај 1% од инфицираните лица, по латентен период од 20-30 год.
Од ДНК онкогените вируси асоцијација со малигни тумори кај човекот е
докажана кај 4 типа на ДНК вируси:
Човечкиот папилома вирус (human papilloma virus –HPV), Ebstein-Barr virus
(EBV), човечкиот херпес вирус 8 и вирус на хепатитис Б
(hepatitis B virus-HBV).
Human papilloma virus-HPV. Инфекција со овој тип вирус е
поврзана со појава на карцином на грлото на матката и со
карциномите на анус, вулва, пенис и перианална регија. Скоро
20% од карциномите на орофаринкс се асоцирани со инфекција
со ХПВ. Високо ризичните типови на ХПВ се тип 16 и тип 18.
Ebstein-Barr virus предизвикува појава на Буркит-ов лимфом,
примарен лимфом на ЦНС кај пациенти со СИДА, Хочкин
лимфом и назофарингеален карцином.
Хепатитис Б вирус еповрзан со појава на хепатоцелуларен
карцином. Тој, прво предизвикува хронична повреда на
хепатоцитот и придружна регенерација, потоа, настануваат
мутации и оштетувања на гените на регенерираниот хепатоцит
што е подлога за карциногенеза.
Helocobacter pylori. Овој микроорганизам предизвикува три
болести: пептичен улкус, гастричен лимфом желудечен
аденокарцином.
Гастричниот лимфом е со потекло од Б клетките, сместени
се на маргините на лимфните фоликули и се викаат МАЛТ
лимфоми. Болеста започнува како хроничен гастритис со
реактивни лимфни фоликули во гастричната мукоза. Со
време Б-клетките се трансформираат во Б-клеточен тумор,
како резултат на акумулирани мутации на гените
предизвикани од Хеликобактер пилори.
Желудечниот аденокарцином започнува како хроничен
гастритис со атрофија на лигавицата , потоа метаплазија,
дисплазија и малигна трансформација.
Антитуморски механизми.
Во антитуморската активност учествуваат цитотоксични Т лимфоцити,
клетки природни убијци (NK killer cells-NK) и макрофаги. Кај човекот
цитотоксичните Т-лимфоцити имаат заштитна улога,особено против
туморите со вирусна етиологија (Буркит лимфом предизвикан од
Ебштајн-Бар вирус и тумори предизвикани од ХПВ инфекција). ЦД8+
Т-лимфоцити можат да убијат туморски клетки.
Клетките природни убијци (НК) се лимфоцити кои се способни да
убијат туморски клетки без претходна сензибилизација и тие ја
обезбедуваат првата линија на одбрана против туморите.
Активирани макрофаги покажуваат цитотоксичност против туморските
клетки,ги убиваат туморите со механизми слични на оние со кои ги
убиваат бактериите (ослободуваат слободни радикали и секретираат
фактор на туморска некроза (tumor necrosis factor-TNF),
Ефекти на туморот врз домаќинот
Малигните тумори се далеку поопасни за домаќинот отколку
бенигните. Меѓутоа,двата типа на тумори можат да
предизвикат проблеми зависно од нивната локализација и
притисокот кој го вршат на околните структури,
предизвукуваат крварења , лачат хормони или
предизвикуваат секундарни инфекции. Малигните тумори
предизвикуваат и кахексија и паранеопластични синдроми.
Топографска ликализација е многу важна и за бенигните и за
малигните тумори. Ситен аденом (1см) на хипофиза може да
ја притисне и да ја деструира целата жлезда. Мал карцином
на дуктус холедохус може да биде причина за фатална
билијарба опструкција.
Продукција на хормони е присутна и кај бенигните и кај
малигните тумори на ендиокрините жлезди. Така,
аденомите и карциномите на панкреатичните островца
продуцираат инсулин, аденомите на коретксот на
супрареналните жлезди продуцираат кортикостероиди.
Оваква хормонална активност е повеќе
карактеристична за добро диференцираните бенигни
тумори, одошто кај карциномите.
Некои малигни тумори, како на пример,еден од
белодробните карциномни можат да секретираат
хормони – појава позната како паранеопластичен
синдром.
Туморска кахексија.
 Претставува прогресивен губиток на телесната маса, придружена
со изразена малаксалост, слабост, анорексија и анемија. Потекло на
туморската кахексија е мултифакторијално. Кахексија е чест
проблем кај пациентите со малигни тумори, иако тие не се
локализирани на гастроинтестиналниот тракт. Редуцираниот внес на
храна е резултат на пореметена централна контрола на апетитот. Кај
пациентите со малигни тумор потрошувачката на енергија е
поголема и базалниот метаболизам е повисок. Основата на овие
метаболни абнормалности не е сосема разјаснета. Во овој процес се
вклучени ТНФ (тумор некротизирачки фактор) и интерлеукин-1 ,
ослободени од активирани макрофаги. ТНФ го супримира апетитот.
Во крвта на пациентите е изолиран и фактор кој мобилизира
протеини и предизвикува распад на склетната мускулатура.
Паранеопластични синдроми.
Претставуваат комплекс на симптоми, различни од кахексија, кои се
карактеризираат со продукција на хормони кои не се карактеристични
за ткивото од кое е граден туморот. Се јавуваат кај 10-15% од болните
и важно е да се препознаат од следните причини:
-можат да претставуваат најрана клиничка манифестација на малигна
неоплазма
-можат да претставуваат значителен клинички проблем
-можат да имитираат метастаза и да го попречат лекувањето.
Паранеопластичните синдроми се различни и можат да се јават кај
различни малигни тумопри. Најчести синдроми се хиперкалцемија,
Кушинг синдром и небактериски тромботичен ендокардитис, а од
туморите кои ги предизвикуваат начесто се бронхоген карцином,
карцином на дојка и хематолошки малигни заболувања.
Хиперкалцемија како синдром може да биде резултат на
паранеопластичен синдром, но треба да се разликува од
остеолитичните промени на коските кај опсежни
метастази. Понекогаш еден тумор може да продуцира
повеќе хормони, како на пример, бронхоген карцином
кој може да продуцира АЦТХ, АДХ, парат хормон,
серотонин или некои други биолошки активни
супстанци.
Паранеопластичен сидром претставува исто така и
хиперкоагулабилност на крвта кај овие болни, која
доведува до венски тромбози и до небактериски
тромботичен ендокардитис.
Градуирање (степенување на неоплазмите и одредување на
стадиумот на болеста.
Градуирање или степенување на туморот претставува
хистиолошки градус е метод кој ја одредува агресивноста на
малигнитетот и се базира врз диференцијацијата на туморските
клетки и бројот на митози во туморот. Малигните тумори се
градуираат во 4 степена или градуси , од G1 до G4 , според
степенопт на анаплазијата. Добро диференцираните тумори се
означуваат како G1, крајно анапластичните како G4.
Диференцијацијата на клетките може да варира во различни
делови од туморот; дефинитивниот градус се определува според
најнедиференцирануиот дел од туморот. Градуирањето на туморот
е од прогностичко значење: туморите со пониски градуси имаат
подобра прогноза.
Стадиум на туморот се одредува според
големината на примарниот тумор, зафатеноста на
регионалните лимфни јазли и присуство или
отсуство на метастази. Се користи ТНМ системот.
Во ТНМ категоријата Т1, Т2, Т3, и Т4
претставуваат големината на примарниот тумор;
Н0, Н1 и Н2 прогресивно зафаќање на лимфни
јазли и М0 и М1 присуство или одсуство на
далечни метастази. Одредување на стадиумот на
болеста е од големо клиничко значење за
одредување на понатамошна терапија кај болниот.