NỘI NHA LÂM SÀNG

Người chia sẻ:Bàn Chải Đánh Răng

Tác giả:Bùi Quế Dương
https://www.facebook.com/groups/thuvienrhm/

Phaàn 4.
MÔÛ LOÁI VAØO TUÛY

Hoaøn taát vieäc môû loái vaøo tuûy ñoøi hoûi ñaàu tieân laø ñeå söûa soaïn oáng
tuûy. Vieäc söûa soaïn laøm sao ñeå ñònh vò vaø vaøo ñöôïc heát taát caû nhöõng oáng
tuûy hieän dieän saün treân raêng. Chuùng phuï thuoäc vaøo nhöõng yeáu toá sau :
- Kích thöôùc cuûa buoàng tuûy.
- Tuoåi cuûa raêng
- Mieáng traùm treân raêng
- Loái vaøo buoàng tuûy ngaén hay daøi.
- Vò trí cuûa raêng.
- Giaûi phaãu cuûa raêng.
- Vaø beänh lyù ngaø, tuûy.
Môû loái vaøo ñuùng, taïo söï deã daøng cho vieäc söûa soaïn oáng tuûy, cuõng
nhö traùm bít oáng tuûy kín chaët.
Môû loái vaøo tuûy ñöôïc hoaøn taát coù theå chaáp nhaän ñöôïc khi ñaït ñöôïc
nhöõng ñaëc tính sau :
1). Taát caû nhöõng mieáng traùm sai vaø saâu raêng ñöôïc laáy ñi ñeå phaàn
caáu truùc raêng coøn laïi ñöôïc chaéc chaén.
2). Saøn tuûy thaáy roõ vaø taát caû nhöõng loã tuûy ñeàu xaùc ñònh ñöôïc roõ
raøng.
3). Buoàng tuûy ñöôïc laáy saïch taát caû nhöõng ñieåm vöôùng, men vaø ngaø,
töø ñoù hoäi nhaäp ñöôïc vôùi töøng loã tuûy.
4). Loái vaøo seõ taïo ñieàu kieän cho moãi duïng cuï tôùi tröïc tieáp laàn löôït
töøng oáng tuûy, toái öu hôn laø loái vaøo taïo cho moãi duïng cuï tôùi ñöôïc 1/3 choùp
deã daøng.
5). Söûa soaïn loái vaøo sao ñeå duïng cuï giaûm toái thieåu ñoä xoaén cuõng
nhö laøm luûng oáng tuûy. Tröôøng hôïp oáng tuûy cong nhieàu coù theå ñoøi hoûi loái
vaøo thaúng tôùi ñieåm cong ñeå coù theå ñònh vò laïi nhöõng vò trí khoâng bình
thöôøng vaø taïo söï an toaøn trong vieäc söûa soaïn oáng tuûy.
 6). ÔÛ raêng ngöôøi giaø, buoàng tuûy thöôøng nhoû, khoù xaùc ñònh loã tuûy.
Laøm sao giaûm thieåu ñöôïc nguy cô luûng, chuùng ta neân thaùo boû ñeâ cao su
ñeå thaáy roõ ñöôïc söï lieân quan vôùi nhöõng raêng beân vaø chuïp phim tia X ñeå
coù theå xaùc ñònh ñöôïc tieán trình loái vaøo ñuùng.
7). Ñeå traùnh luûng saøn tuûy, chuùng ta coù theå ño ñoä daøi cuûa muõi khoan
töông öùng treân phim töø maët nhai tôùi traàn tuûy.

(A) (B) (C)

(A) Ñieàu chænh chieàu daøi cuûa muõi khoan. (B) Xaùc ñònh ñoä saâu cuûa
muõi khoan treân thöôùc ño. (C) Xaùc ñònh laïi ñoä saâu laøm vieäc cuûa muõi khoan
tröôùc khi söû duïng.

8). Maët nhai ôû nhöõng raêng sau (coái lôùn) bôùt chieàu cao töø 1 – 2mm
ñeå giaûm thieåu chaán thöông khôùp caén, phoøng ngöøa beå muùi raêng vaø cho
pheùp raêng di ñoäng trong khi ñieàu trò N.N. Mieáng traùm keát thuùc ñöôïc choïn
loïc ñeå thích hôïp vôùi chöùc naêng nhai cuõng nhö vaán ñeà thaåm myõ.

I. Loái vaøo tuûy treân nhöõng raêng cöûa coøn nguyeân veïn
Beänh lyù ôû nhöõng raêng cöûa loaïi naøy thöôøng do nguyeân nhaân chaán
thöông coù theå chaán thöông khôùp caén, chænh nha hay beänh lyù tuûy khoâng roõ
nguyeân nhaân vaø thöôøng maõo raêng coøn nguyeân veïn. Môû loái vaøo tuûy treân
nhöõng raêng naøy thöôøng ñöôïc xaùc ñònh roõ döïa treân saùch vôû moät caùch lyù
töôûng vaø döïa treân nhöõng tieâu chuaån coù saün. Maëc duø vaäy, chuùng neân ñöôïc
baûo toàn khi maø ña soá nhöõng raêng naøy khoâng ñoøi hoûi phuïc hoài toaøn dieän.
 Loãi chung cuûa nhaø laâm saøng laø ñaët loái vaøo ngay hoaëc gaàn cingulum.
Nhö vaäy ta neân traùnh vì 3 lyù do sau :
1). Cingulum bò yeáu.
2). Taêng nguy cô laøm loe vuøng coå raêng phía löôõi vaø luûng phía moâi
nôi 1/3 choùp khi duïng cuï ñöa giaùn tieáp vaøo töø loã tuûy.
3). Ñeå laïi moâ tuûy coøn soùt nôi tuûy buoàng laø nguyeân nhaân cuûa söï ñoåi
maøu raêng.
Ñaët loái vaøo nôi ñieåm giöõa cuûa maët löôõi hay gaàn 1/3 bôø caén phía löôõi
deã coù moät loái vaøo tröïc tieáp tôùi choùp raêng cuõng nhö laáy saïch ñöôïc phaàn
tuûy söøng vaø giöõ ñöôïc söï hoøa nhaäp phaàn cingulum phía löôõi.
Theo lyù thuyeát, phaàn lôùn vò trí lyù töôûng cuûa loái vaøo tuûy treân nhöõng
raêng phía tröôùc laø ngay taïi bôø caén. AÙp duïng laâm saøng moät caùch hoaøn haûo
cho loái vaøo tuûy laø ngay taïi bôø caén treân nhöõng raêng bò moøn ôû nhöõng raêng
cöûa döôùi, treân nhöõng raêng bò beå vôõ bôø caén hay ôû nhöõng raêng phaûi phuïc
hoài toaøn dieän hay nhöõng phuïc hoài daùn bôø caén.
Noùi theo kinh ñieån, loái vaøo lyù töôûng treân nhöõng raêng cöûa döôùi coøn
nguyeân veïn luoân neân môû roäng veà phía löôõi ñeå coù theå thaáy ñöôïc loã tuûy
thöù hai. Nhöng duø sao, nhaø laâm saøng neân nhôù laø nhöõng raêng naøy phaûi
phuïc hoài laïi toaøn dieän. Toùm laïi, loái vaøo tuûy ôû nhöõng raêng cöûa döôùi khoâng
neân giôùi haïn thu heïp ñeå coù theå aûnh höôûng xaáu ñeán chaát löôïng ñieàu trò
tuûy.

II. Môû loái ôû nhöõng raêng coù mieáng traùm nhoû hoaëc bò saâu raêng
Raêng coù hieän dieän nhöõng mieáng traùm nhö Amalgan – Composite
hay Inlay neân thaùo boû heát ñeå xaùc ñònh raêng coù theå taùi taïo ñöôïc vaø cuõng
nhö khoâng bò laáp bôûi baát cöù moät veát saâu taùi phaùt naøo hoaëc nhöõng ñöôøng
nöùt bò che khuaát.
Coù nhieàu mieáng traùm hieän dieän treân laâm saøng coù theå chaáp nhaän
ñöôïc, neân giöõ laïi vaø môû loái vaøo tuûy qua nhöõng mieáng traùm naøy vaø duøng
ñeå laøm moác cho caùc nuùt chaën khi ño chieàu daøi, tieát kieäm ñöôïc thôøi gian
vaø cuoái cuøng deã ñaët ñeâ cuõng nhö ñaët mieáng traùm taïm. Nhöng tieác thay,
thöïc hieän nhö vaäy khoâng nhöõng chæ aûnh höôûng tôùi chaát löôïng vieäc ñieàu
trò tuûy maø coøn luoân che daáu nguy cô luûng, nöùt beå, mieáng traùm bò hôû,
khoâng khít chaët gaây saâu raêng taùi phaùt vaø caû nhöõng oáng tuûy phuï bò che
khuaát.
Maët khaùc, coøn nhöõng yù kieán cho raèng neân giöõ laïi nhöõng mieáng traùm
coøn vöõng chaéc, mieãn khoâng gaây trôû ngaïi cho vieäc môû tuûy cuõng nhö xaùc
ñònh loã tuûy, söûa soaïn oáng tuûy vaø khi traùm keát thuùc ngöôøi ta môùi thaùo boû
toaøn dieän mieáng traùm cuõ.

III. Taïo loái vaøo treân nhöõng raêng :

*. Raêng coù mieáng traùm lôùn toaøn dieän
Treân raêng coù moät mieáng traùm toaøn dieän luoân luoân thay ñoåi söï caân
xöùng giöõa thaân vaø chaân raêng cuõng nhö truïc thaúng ñöùng. Töø ñoù, ta khoù
xaùc ñònh vò trí oáng tuûy treân caùc phía maø chuùng ta thöôøng aùp duïng. Caùc
nhaø laâm saøng khoù thaáy ñöôïc buoàng tuûy treân phim tia X hay treân laâm
saøng: saøn tuûy thöôøng bò toån thöông bôûi nhöõng veát ñuïc, khoan ñöa tôùi
nguy cô luûng saøn. Caùc loã tuûy trôû neân khoù ñònh vò. Môû tuûy qua phaàn thaân
raêng coù mieáng traùm toaøn dieän coù nhieàu nguy cô khoâng theå löôøng tröôùc
ñöôïc.
Taùc giaû yeâu caàu chuùng ta loaïi boû baát cöù thaân raêng naøo traùm sai soùt
tröôùc khi thöïc hieän ñieàu trò N.N. Vaø muïc tieâu chính cuûa chuùng ta laø baûo
toàn giöõ laïi raêng chöù khoâng phaûi giöõ laïi mieáng traùm. Nhöng tieác thay,
moät soá nhaø laâm saøng ñaõ coá giöõ laïi maëc duø phaûi tìm toøi, aùp duïng nhöõng
kyõ thuaät khoù khaên ñeå roài khoù tieân löôïng nhöõng nguy cô seõ tôùi vôùi hoï
trong luùc ñieàu trò.
*. Raêng ôû vò trí leäch laïc
Nhöõng raêng ôû vaøo vò trí leäch laïc, khi caàn thöïc hieän ñieàu trò N.N seõ
gaây nhieàu khoù khaên khi chuùng ta aùp duïng vieäc môû tuûy theo ñuùng chuaån
möïc, baøi baûn deã ñöa tôùi nhöõng thaát baïi. Nhö vaäy, caàn phaûi thay ñoåi quan
ñieåm so vôùi thöïc tieãn ñeå coù ñöôïc moät loái vaøo tröïc tieáp vaø nhöõng duïng cuï
tôùi heát chieàu daøi oáng tuûy cuõng nhö vieäc baûo toàn ñöôïc moâ raêng. Nhö moät
soá tröôøng hôïp cuï theå sau :
 (A) (B) (C)

(A) R31 ôû vò trí leäch ngoaøi, neáu môû maët trong theo kinh ñieån, khoâng
theå aùp duïng ñöôïc vì keït R41.
(B) R31 ñöôïc ñaët ñeâ.
(C) R31 môû tuûy töø maët moâi, caây traâm tröïc tieáp ñi heát chieàu daøi laøm
vieäc.

R16 leäch ngoaøi, khuyeát coå raêng aên saâu vaøo gaàn 1/2 beà daøy cuûa 2
chaân ngoaøi. Ñöôøng vaøo tuûy toát nhaát laø taïi vò trí maët moâi.
Nhöõng tröôøng hôïp ñang söûa soaïn cuøi raêng

Traâm ñi heát chieàu daøi Traùm bít baèng 1 caây coân R11, R21 ñieàu trò N.N
laøm vieäc GP coù soá vaø ñoä thuoân hoaøn taát
töông öùng vôùi soá traâm
sau cuøng SSOÂT.

Tröôøng hôïp thöôøng xaûy ra trong khi söûa soaïn cuøi raêng, nhaát laø raêng
cöûa treân phía tröôùc ñeå boïc maõo kim loaïi söù.
Môû tröïc tieáp loái vaøo töø bôø caén, maët moâi. Nhöõng duïng cuï söûa soaïn
ñöa vaøo tröïc tieáp ñeán 1/3 choùp. Neáu theo kinh ñieån môû maët löôõi ôû tröôøng
hôïp naøy, voâ tình chuùng ta phaûi phaù theâm caáu truùc raêng phía Cingulum,
thaân raêng bò yeáu deã beå vôõ.

IV. Môû loái vaøo treân nhöõng raêng bò calci hoùa

Söï xaùc nhaän coù giaù trò treân phim tia X ôû nhöõng raêng cöûa hoaëc raêng
1 chaân vaø cuõng neân thaän troïng quan saùt kyõ löôõng vì coù tình huoáng phöùc
taïp khi thöïc hieän ñieàu trò.
ÔÛ nhöõng raêng sau, raêng coái lôùn duø treân phim tia X coù thaáy roõ calci
hoùa nhöng cuõng neân thöû laïi ñeå phaùt hieän treân laâm saøng töø xoang tuûy ñeán
nhöõng oáng tuûy. Thaáy nhoû heïp treân phim tia X coù theå do chaân raêng bò phuû
daày, oáng tuûy chia ra, hoaëc caáu truùc xöông daày phuû leân chaân raêng.
Nhöõng chæ daãn khi môû loái vaøo tuûy :
1). Duøng muõi khoan 699L vaøo trung taâm buoàng tuûy vaø loã tuûy.
2). Duøng aùnh saùng (daây quang hoïc) chieáu töø maët moâi vaø maët löôõi
cuûa raêng.
3). Duøng kính luùp.
 4). Duøng thaùm traâm loaïi daày, cong vaø thaúng hoaëc caây naïo ngaø duïng
cuï ñeå laáy ñi hoaëc laøm beå vôõ ñaù tuûy.

(A) (B)
(A) Caây naïo ngaø ñaàu daøi vaø ñaàu ngaén ñöôïc söû duïng theo ñoä daøi, ngaén cuûa
buoàng tuûy. (B) Traâm ñaàu cong vaø ñaàu thaúng laø nhöõng duïng cuï khoâng theå thieáu
ñöôïc trong khi thöïc hieän ñieàu trò N.N.

5). Tröôøng hôïp ñaù tuûy lôùn duøng muõi khoan 699L caét, xeû ra töøng
maûnh ñeå deã laáy ñi hôn duïng cuï tay.
6). Ñaët dung dòch NaOCl 2,5% trong xoang tuûy töø 3 – 5 phuùt.
7). Duøng thaùm traâm (# 16) ñeå xaùc ñònh vò trí loã tuûy.
8). Duøng traâm # 6 vaø # 8 khi loã tuûy ñaõ ñöôïc phaùt hieän.
Ngaøy nay ta coù theå duøng traâm duõa C (cöùng, chaéc, khoù bò cong, beû
gaáp phía ñaàu) soá 8 – 10 – 15 ñeå thaêm doø oáng tuûy tröôùc, mang laïi nhieàu
hieäu quaû toát treân suoát chieàu daøi oáng tuûy.
 Traâm C vôùi thieát dieän caét ngang laø hình vuoâng.

Söû duïng trong vieäc : OÁng tuûy nhoû heïp, calci hoùa, loaïi boû lôùp buøn
ngaø, laùch qua phía beân duïng cuï gaõy trong oáng tuûy.
9). Luoân phoái hôïp vôùi EDTA vôùi dung dòch NaOCl.
10). Chuïp phim tia X ñeå xaùc ñònh chieàu daøi cuûa traâm tôùi ñaâu trong
oáng tuûy. Thöôøng coù giaù trò vôùi chieàu gaàn xa ñoái vôùi choùp raêng. Tröôøng
hôïp caàn taùch hai chaân ngoaøi gaàn raêng coái lôùn döôùi, ñaët coân vôùi ñoä leäch
# 150 theo chieàu gaàn xa (chaân gaàn ngoaøi phía tröôùc, chaân gaàn trong phía
sau).

(A) (B)
Tröôøng hôïp oáng tuûy nhoû heïp calci hoùa thöôøng chuùng ta caàn xaùc
ñònh chieàu daøi laøm vieäc qua phim tia X (2 phim).
(A) Chöa tôùi ñuû chieàu daøi laøm vieäc.
(B) Ñaït ñuû chieàu daøi laøm vieäc.
Raêng cöûa giöõa, cöûa beân vaø ranh nanh haøm treân
Nhoùm R cöûa tröôùc, truïc raêng höôùng vaøo phía trong, khi môû tuûy qua
lôùp men, tôùi lôùp ngaø ñoåi höôùng muõi khoan theo truïc raêng höôùng vaøo phía
trong ñeå traùnh nguy cô thöôøng xaûy ra taïo naát maët ngoaøi deã gaây luûng.
Raêng cöûa giöõa :
Loái vaøo hình tam giaùc, ñænh nôi cingulum, ñaùy phía bôø caén. Löu yù
loe phía goùc gaàn xa ñeå laáy saïch söøng tuûy.

Maët löôõi

Maët moâi Maët xa

R21 môû ñuû loe ñeå laáy R12 ñöôïc ñieàu trò noäi Raêng 23 vôùi 2 oáng tuûy
saïch söøng tuûy vaø traùm bít nha vôùi choùp cong nhieàu phuï nôi 1/3 trung
hoaøn taát. taïi 1/3 choùp.
Raêng cöûa beân :

Maët löôõi

Maët moâi Maët xa

R22 vôùi sang thöông choùp,
chaân cong ôû phía xa, loái vaøo
tuûy ñuû loe veà phía gaàn ñeå ñi
heát chieàu daøi. Söûa soaïn hoaøn
taát vôùi caây traâm sau cuøng.
Raêng cöûa beân (R12) vôùi nhieàu
loái ra töông öùng vôùi caùc sang
thöông.
Ranh nanh :

Maët löôõi

Maët moâi Maët xa

R13 ñieàu trò laïi, R12 nhoå
vì luûng nôi 1/3 trung,
xöông bò tieâu nhieàu.
R13 vôùi nhieàu loái ra
nôi 1/3 choùp.
R13 ñöôïc traùm bít baèng
MTA vôùi ñoä cong nhieàu
veà phía xa, vaø R12 ñaõ
nhoå boû.
Raêng coái nhoû haøm treân

Raêng coái nhoû thöù nhaát

Maët löôõi

Maët moâi Maët xa

R24 vôùi nhöõng oáng R14 hai oáng tuûy hôïp R24 moät oáng tuûy chia
tuûy phuï nôi 1/3 choùp. laïi vaø chia ñoâi nôi 3 nôi 1/3 trung.
1/3 choùp.
Raêng coái nhoû thöù nhì :

Maët löôõi

Maët moâi Maët xa

R25 vôùi nhieàu R15 moät oáng tuûy chia R25 moät oáng tuûy chia
foramen. ñoâi taïi 1/3 choùp. 3 taïi 1/3 choùp.
Raêng coái lôùn haøm treân
Raêng coái lôùn thöù nhaát :

Maët moâi Maët xa

Maët nhai

Maët löôõi Maët gaàn

R26 xöông oå bò phaù huûy R26 chaân gaàn ngoaøi cong R27 coù 2 oáng tuûy gaàn
ñaõ ñieàu trò noäi nha vaø nhieàu vaø oáng trong vôùi ngoaøi cuõng nhö 2 oáng
traùm bít baèng MTA. nhieàu oáng tuûy phuï (1/3 tuûy trong.
choùp).
R27 traùm bít baèng coân
baïc.
Raêng coái lôùn thöù nhì :

Maët nhai

Maët moâi Maët gaàn

Chaân gaàn ngoaøi cong nhieàu Raêng coái thöù nhì haøm treân
thaúng goùc vôùi chaân xa vôùi 4 oáng tuûy ñaõ traùm bít.
ngoaøi.
Raêng coái lôùn thöù ba (raêng khoân) :

Maët nhai

Maët moâi Maët xa

R28 cho thaáy nhöõng oáng R18 caàu raêng phía xa

tuûy hôïp nhaát thaønh moät treân raêng truï vôùi nhieàu
oáng duy nhaát. oáng tuûy phuï nôi 1/3
choùp.
Raêng cöûa giöõa, cöûa beân vaø raêng nanh haøm döôùi
Cuõng töông töï nhö nhoùm raêng cöûa treân, nhoùm raêng cöûa döôùi chaân
raêng luoân höôùng veà phía trong. Khi môû tuûy qua lôùp men, höôùng muõi
khoan theo truïc raêng vaøo phía trong ñeå traùnh taïo naác, luûng maët ngoaøi.
Raêng cöûa giöõa vaø cöûa beân :
Loái vaøo daïng oval, keùo daøi saùt phía cingulum ñeå deã phaùt hieän oáng
tuûy thöù hai.

Maët löôõi

Maët moâi Maët xa

R32 oáng tuûy chia ñoâi taïi R31, R32 ñeàu coù 2 oáng
1/3 choùp. tuûy treân moãi raêng.
Raêng nanh :

Maët löôõi

Maët moâi Maët xa

R43 vôùi oáng tuûy R33 vôùi 1 oáng R41 vôùi 2 oáng R43 vôùi 2 oáng tuûy
chia ñoâi taïi 1/3 tuûy cong nhieàu tuûy phuï (1/3 chia ñoâi taïi 1/3
trung. nôi 1/3 choùp. trung vaø 1/3 trung vaø hôïp laïi
choùp) töông nôi 1/3 choùp,
öùng vôùi nhöõng cuøng vôùi nhöõng
sang thöông oáng tuûy phuï hai
beân. beân töông öùng
vôùi nhöõng sang
thöông beân.
Raêng coái nhoû haøm döôùi

Raêng coái nhoû thöù nhaát :

Maët nhai

Maët moâi Maët xa

R33 vôùi oáng tuûy R35 vôùi sang thöông R35 sau ñieàu trò 6
chính chia 3 taïi 1/3 choùp vaø choùp môû roäng thaùng, xöông quanh
trung. (ngoaïi tieâu) traùm bít choùp ñang laønh vaø
baèng MTA. phaùt trieån trôû laïi.
Raêng coái nhoû thöù nhì :

Maët nhai

Maët moâi Maët xa

R45 moät oáng tuûy duy R45 moät oáng tuûy duy R35 vôùi oáng tuûy phuï
nhaát chia ñoâi nôi 1/3 nhaát chia ñoâi taïi 1/3 nôi 1/3 choùp.
choùp. trung.
Raêng coái lôùn haøm döôùi
Raêng coái lôùn thöù nhaát :

Maët nhai
Maët moâi Maët löôõi

Maët xa Maët gaàn

R46 beå vôõ 1/2 maët R46 do saâu raêng töø laâu R46 4 oáng tuûy ñaõ
ngoaøi, sang thöông heä thoáng oáng tuûy bò traùm bít baèng MTA.
choùp vaø 4 oáng tuûy canxi hoùa, tuûy bò hoaïi
ñaõ traùm bít. töû vôùi sang thöông
choùp. Phim xaùc ñònh
chieàu daøi laøm vieäc.
Raêng coái lôùn thöù nhì :

Maët nhai

Maët moâi Maët löôõi

Maët xa Maët gaàn

R47 oáng xa vôùi Raêng coái lôùn thöù nhì Hoäi nhaäp chaân gaàn
nhöõng oáng tuûy phuï vôùi oáng tuûy beân cuûa nôi 1/3 choùp.
nôi 1/3 choùp. chaân xa nôi 1/3 choùp.
Raêng coái lôùn thöù ba (raêng khoân) :

Maët nhai

Maët moâi Maët löôõi

Maët xa Maët gaàn

Raêng coái lôùn thöù ba Giaûi phaãu chaân raêng R48 hai chaân hoäi tuï
vôùi oáng tuûy phuï nôi cong nhieàu veà phía taïi choùp goác.
choùp goác. xa.
Raêng coái lôùn döôùi vôùi oáng tuûy daïng C :
Raêng coái lôùn daïng C ñöôïc goïi teân theo hình thaùi thieát dieän caét
ngang cuûa chaân raêng vaø oáng tuûy chaân raêng. Thay vì hieän dieän nhöõng oáng
tuûy rieâng bieät, buoàng tuûy cuûa raêng coái lôùn daïng C coù loã tuûy daïng daûi daøi
hình cung 1800, khôûi ñaàu töø vaùch gaàn – trong bao quanh maët moâi cho tôùi
phía xa cuûa buoàng tuûy.

Maët nhai

Maët gaàn trong Maët xa

R47 laøm truï caàu, maõo ñöôïc caét boû R47 heä thoáng oáng tuûy ñöôïc keát
tröôùc ñieàu trò vôùi nhieàu foramen. noái bôûi nhaùnh ngang.

Raêng coái lôùn thöù nhaát döôùi vôùi Sau khi traùm bít heä thoáng oáng tuûy
oáng tuûy hình C. daïng C.
Nhöõng khoù khaên, trôû ngaïi khi môû tuûy thieáu soùt

(A) Môû tuûy chöa ñuû : raêng bò ñoåi maøu (tuûy coøn soùt nôi söøng tuûy) gaây trôû
ngaïi trong giai ñoaïn traùm bít oáng tuûy.
(B) Laáy ñi quaù nhieàu caáu truùc raêng, thaân raêng bò yeáu deã ñöa tôùi beå gaõy.
(C) Chöa laáy saïch saâu raêng saâu raêng taùi phaùt tieáp tuïc phaù huûy vaø
raêng bò ñoåi maøu.
(D) Luûng maët moâi laø taát yeáu, khoù taùi taïo thaåm myõ cuõng nhö vaán ñeà nha chu
naûy sinh.
(E) Luûng saøn : - Khoù ñieàu trò
- Phaù huûy nha chu
- Laøm yeáu thaân raêng
(F) Söï hieän dieän cuûa maõo phuïc hình hoaëc raêng coù mieáng traùm lôùn toaøn
dieän deã ñöa tôùi vieäc ñònh höôùng sai leäch trong luùc môû tuûy gaây luûng, khoù
khaên cho ñieàu trò cuõng nhö vaán ñeà nha chu.
Sai soùt chung trong vieäc taïo loái vaøo

(A) Môû loái vaøo chöa ñuû roäng,coøn 2 loã tuûy bò che laáp.
(B) Môû roäng khaù toát nhöng coøn oáng thöù 4.
(C) Môû quaù lôùn laøm yeáu thaân raêng vaø aûnh höôûng tôùi söï taùi taïo sau cuøng.
(D) Môû chöa tôùi ñöôïc traàn tuûy laø moät sai laàm nghieâm troïng tröø khi phaàn
naøy bò calci hoùa nhieàu. Tröôøng hôïp naøy, phim caùnh caén laø toái öu trong vieäc xaùc
ñònh chieàu cao thaúng ñöùng.
(E) Vaán ñeà laø khoâng bieát ñöôïc nhöõng chaát caën baõ, buøn ngaø cuøng nhöõng vaät
lieäu traùm laøm ngheõn taéc loái vaøo vaø haäu quaû laø ñieàu trò thaát baïi.
(F) Sai laàm raéc roái nhaát vaø haäu quaû coù lieân quan tôùi phaùp y chæ vôùi lyù do
ñôn giaûn laø phaàn maõo raêng gioáng nhau ñöa tôùi vieäc ñaët ñeâ sai. Phoøng traùnh toát
nhaát laø môû loái vaøo tröôùc khi ñaët ñeâ.
Xöû lyù vieäc luûng saøn tuûy

(A) Loái vaøo tôùi ñuû 2 loã tuûy nhöng coøn loã tuûy bò calci hoùa.
(B) Bò luûng saøn trong khi khoan tìm oáng tuûy bò che phía döôùi.
(C) Thaêm doø kích thöôùc choã luûng baèng caây pathfinder.
(D) Duøng caây coân giaáy ñeå kieåm soaùt chaûy maùu.
(E) Phía ñaàu caùn cuûa caây coân giaáy hieän dieän loã nhoû ñöôïc cuoán baèng loaïi
giaáy moûng.
(F) Amalgam vöøa troän ñöôïc ñaët vaøo ñoù (loã nhoû).
(G) Laáy caây coân giaáy ñi.
(H) Ñaët amalgam vaøo choã luûng vaø aán vôùi moät löïc nheï.
(I) Ñaët ñuùng höôùng cuûa muõi khoan troøn nhoû ñeå ñònh vò oáng tuûy.
 Chuù yù :
Hieän nay MTA (Mineral Trioxide Aggregate “Dentsply”) ñaõ coù maët treân
thò tröôøng Vieät Nam khoaûng 10 trôû laïi ñaây. Coâng duïng cuûa MTA ña daïng trong
vieäc ñieàu trò cuõng nhö söûa chöõa nhöõng veát thöông thöôøng xaûy ra do sai soùt cuûa
nhöõng thaày thuoác. Cuï theå töø coâng vieäc ñôn giaûn nhö che tuûy, luûng saøn tuûy, luûng
oáng tuûy, tôùi caùc sang thöông quanh choùp cuõng nhö tröôøng hôïp nhöõng raêng bò
noäi ngoaïi tieâu coù choùp môû roäng .v.v...

ÖÙng duïng MTA treân laâm saøng

Che tuûy
Ñieàu trò
vuøng cheû
Tieâu ngoùt
Ñieàu trò luûng
chaân raêng
chaân R

Traùm bít
1/3 choùp Ñoùng choùp OÁng bôm vaät lieäu MTA daïng kem
Caùch thaêm doø vaø môû loái vaøo tuûy

(A) Raêng coái nhoû thöù nhaát döôùi vôùi vò trí chia ñoâi cuûa heä thoáng oáng tuûy
(1/3 trung).
(B) Beû cong ñaàu traâm tröôùc ñeå deã tieáp xuùc loái vaøo.
(C) Laùch ñaàu traâm tieáp xuùc thaønh tuûy ñeán khi vaøo ñöôïc ñieåm chia ñoâi oáng
tuûy.

(A) Söï lan roäng cuûa mieáng traùm loaïi V coå raêng bôûi saâu raêng vaø beänh nha
chu.
(B) Loái vaøo tuûy bò che laáp bôûi calci hoùa coù theå ñoøi hoûi phaûi loaïi boû phaàn
mieáng traùm taïi ñaây vaø môû loái vaøo tuûy ôû maët moâi.
Caét boû chaân raêng (boå ñoâi raêng) laø giai ñoaïn tieáp cuûa nhöõng toån
thöông gaây ra khi môû loái vaøo tuûy

(A) Calci hoùa do saâu raêng vaø ñaët hydroxid calci coù theå laø ngyeân nhaân cuûa
söï bít loái vaøo oáng tuûy.
(B) 1. Gaõy duïng cuï nôi chaân gaàn
2. Chaân gaàn thöù hai bò calci hoùa
3. OÁng xa bình thöôøng
(C) Khoan tìm oáng tuûy gaây toån thöông cuõng nhö vieäc tìm kieám duïng cuï
gaõy.
(D) Ñieàu trò tuûy chaân xa vaø traùm amalgam keát thuùc (vôùi choát amalgam).
Caét boû chaân gaàn.
Phaàn 5.
CHE TUÛY

Tuûy loä
Tuûy bò loä thöôøng do 2 nguyeân nhaân chính :
- Do chaán thöông
- Do saâu raêng
Do chaán thöông :
Thaân raêng bò gaõy tôùi tuûy
Khi raêng bò beå gaõy tôùi tuûy vaø muoán duy trì söï soáng cuûa tuûy, toát nhaát
laø ñieàu trò caøng sôùm caøng toát ngay sau khi bò chaán thöông. Khi tuûy bò loä
maø khoâng ñieàu trò seõ ñöa tôùi hoaïi töû bôûi nhieãm truøng.
Theo CVEK, sau khi bò chaán thöông loä tuûy, coù söï chaûy maùu vaøo moâ
döôùi vaø theo sau laø phaûn öùng vieâm treân beà maët, phaù huûy caùc chaát vaø
khaùng khuaån. Tieáp theo ñoù laø söï hình thaønh cuûa cuïc maùu ñoâng. Trong
nhöõng ngaøy tieáp theo, moâ thay ñoåi coù theå laø bò tieâu huûy (hình thaønh apxe
hay hoaïi thö) hoaëc laø söï taêng sinh. Tuûy loä do chaán thöông treân raêng laønh
maïnh thöôøng chæ ñaùp öùng baèng caùch taêng sinh vôùi söï vieâm lan roäng
khoâng quaù 2mm. khi beà maët tuûy loä bò hoaïi thö, moâ tuûy phía döôùi caùch vaøi
ly thöôøng laønh maïnh. Tuy nhieân, neáu lôùp ngoaøi ñöôïc laáy ñi, moâ tuûy laønh
maïnh thöôøng ñaùp öùng laïi vôùi söï ñieàu trò baûo toàn.
Vieäc baûo toàn tuûy soáng laø raát quan troïng ôû nhöõng raêng maø chaân raêng
chöa hoaøn taát. Tröôøng hôïp naøy, caùch ñieàu trò toát nhaát laø neân choïn moät
phöông phaùp ñeå coù moät tieân löôïng thuaän lôïi cho vieäc duy trì söï soáng cuûa
tuûy vaø chaân raêng coù theå tieáp tuïc phaùt trieån, ñoù laø phöông phaùp che tuûy
hay laáy tuûy buoàng vaø tröôøng hôïp baûo toàn tuûy khoâng ñöôïc thì neân ñieàu trò
noäi nha.
Ngoaøi yeáu toá thôøi gian coøn nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï tieân
löôïng cuûa vieäc che tuûy vaø laáy tuûy buoàng :
1. Caùc chaán thöông keøm theo
2. Caùc bieán chuyeån thoaùi hoùa trong tuûy
3. Phöông phaùp laáy moät phaàn tuûy buoàng
 4. Vaät lieäu duøng ñeå che tuûy
Raêng ñaõ tröôûng thaønh bò chaán thöông vaø xeâ dòch thì khoâng neân che
tuûy vaø laáy tuûy buoàng vì löôïng maùu cung caáp ít cuøng vôùi söï vieâm nhieãm.
Tuy nhieân chæ ñònh treân ñaây khoâng ñuùng vôùi tröôøng hôïp raêng chöa tröôûng
thaønh khi bò chaán thöông vaø coù keøm söï di chuyeån.
Raêng tuûy bò voâi hoùa chöùng toû coù moät söï thoaùi hoùa vaø vieâm nhieãm
trong moâ tuûy do saâu raêng hay chaán thöông töø tröôùc thì khoâng neân che tuûy
hay laáy tuûy buoàng.
Trong haønh ngheà thì phaàn ñoâng caùc nhaø laâm saøng chæ laáy tuûy buoàng
tröôøng hôïp nhöõng raêng maø chaân raêng chöa hoaøn taát. Ñoái vôùi nhöõng raêng
ñaõ tröôøng thaønh vieäc ñieàu trò noäi nha laø toái öu.
Neáu phaàn thaân raêng bò gaõy khaù nhieàu vaø caàn ñaët choát ñeå phuïc hoài
thì neân laøm noäi nha tröôøng hôïp nhöõng raêng ñaõ tröôûng thaønh. Neáu chaân
raêng chöa hoaøn taát thì neân laáy tuûy buoàng vaø ñaët maõo taïm ñeå cho chaân
raêng tieáp tuïc phaùt trieån vaø sau ñoù môùi laøm noäi nha vaø ñaët choát vónh vieãn.

(A) (B)

(C) (D)
(A) Beänh nhaân nam 10 tuoåi, R21 chaán thöông gaõy ngang thaân raêng, tuûy
raêng bò hoaïi töû, choùp raêng chöa tröôûng thaønh vaø ñöôïc ñieàu trò noäi nha.
(B) Môû tuûy, laøm saïch vaø bôm röûa heä thoáng oáng tuûy, xaùc ñònh chieàu daøi laøm
vieäc vaø ñaët Ca(OH)2 trong thôøi gian 2 tuaàn.
(C) OÁng tuûy ñöôïc traùm bít vaø theo doõi keát quaû.
(D) Sau 6 thaùng choùp raêng ñoùng hoaøn toaøn.
Do saâu raêng :
Loä tuûy vaø söï chaûy maùu :
Ñaõ coù nhöõng baùo caùo veà kích thöôùc vaø maøu saéc cuûa veát loä vaø löôïng
maùu chaûy laø nhöõng yeáu toá quan troïng trong vieäc chaån ñoaùn söï lan roäng
cuûa vieâm trong saâu raêng loä tuûy.
Ñieåm troïng yeáu cuûa tuûy loä coù theå laø vieâm töø ít ñeán nhieàu vaø cho
ñeán hoaïi töû toaøn dieän. Söï chaûy maùu nhieàu nôi tuûy loä hay trong luùc laáy ñi
moät phaàn tuûy, tröôøng hôïp naøy chuùng ta neân nghó tôùi moät vieâm lan roäng
vaø ñieàu trò noäi nha hay nhoå raêng.
Ñieàu trò tuûy giaùn tieáp :
Ñieàu trò tuûy moät caùch giaùn tieáp laø moät kyõ thuaät nhaèm traùn h tuûy bò loä
trong ñieàu trò nhöõng sang thöông saâu raêng saâu maø khoâng coù daáu chöùng
laâm saøng cuûa söï thoaùi hoùa tuûy hay beänh lyù veà nha chu. Kyõ thuaät naøy giuùp
cho raêng coù moät cô cheá baûo veä töï nhieân cho tuûy ñoái vôùi saâu raêng. Noù caên
cöù treân cô sôû lyù thuyeát laø vuøng ngaø bò aûnh höôûng coù söï maát khoaùng naèm
giöõa vuøng ngaø bò nhieãm phía ngoaøi vaø tuûy raêng. Khi vuøng ngaø bò nhieãm
ñöôïc laáy ñi, vuøng ngaø bò aûnh höôûng phía döôùi coù theå taùi khoaùng vaø nhöõng
nguyeân baøo taïo ngaø taïo thaønh lôùp ngaø ñieàu chænh, phöông phaùp naøy traùnh
cho tuûy khoûi bò loä, hôû.
Moät soá nhöõng nghieân cöùu cho thaáy nhöõng sang thöông saâu raêng saâu
ñeàu bò nhieãm, trong khi nhöõng baùo caùo khaùc cho raèng vuøng ngaø meàm vaø
ñoåi maøu maø chöa bò nhieãm ôû nhöõng xoang saâu caáp.
Coøn nhöõng nghieân cöùu khaùc cho thaáy maëc duø moät soá lôùn nhöõng vi
khuaån ñöôïc laáy ñi cuûa lôùp ngaø meàm nhöng tyû leä nhieãm khuaån coøn cao ôû
raêng söõa nhieàu hôn ôû raêng vónh vieãn vaø ôû moät soá oáng ngaø vaãn coøn moät soá
vi khuaån.
Kopel toùm taét nhöõng keát quaû cho thaáy ôû nhöõng nghieân cöùu khaùc cuûa
tieán trình saâu raêng vaø ñaõ xaùc ñònh ñöôïc 3 lôùp khaùc nhau trong sang
thöông saâu raêng nhieàu :
- Lôùp ngaø meàm hoaïi töû khoâng ñau vôùi kích thích vaø bò nhieãm
khuaån nhieàu.
- Lôùp ngaø meàm keá coù chaéc hôn, ñau khi kích thích vaø chöùa ít vi
khuaån.
 - Lôùp ngaø döôùi laønh maïnh hôi ñoåi maøu vaø chöùa ít vi khuaån vaø
ñau khi kích thích.
Ñieàu trò tuûy giaùn tieáp laø laáy ñi lôùp ngaø bò nhieãm phía ngoaøi. Ñoù laø
phaàn lôùn vi khuaån ñaõ bò loaïi boû, maëc duø phaàn ngaø phía döôùi coøn chöùa
moät soá vi khuaån, soá löôïng vi sinh vaät coù theå giaûm ñi ñaùng keå khi lôùp ngaø
saâu ñeå laïi naøy ñöôïc che phuû bôûi lôùp hydroxyd calci hay oxyt keõm
Eugenol. Söï phuïc hoài vaø taùi taïo laïi cuûa tuûy raêng ñaõ ñöôïc bieát ñeán töø giöõa
theá kyû 18, Pierre Fauchard khuyeân chuùng ta khoâng neân laáy ñi nhöõng ngaø
saâu phía döôøi vì deã phaïm vaø laøm loä tuûy. Nguyeân taéc ñieàu trò tuûy giaùn tieáp
ñöôïc bieát ñeán töø tröôùc 1850.
Dimaggio vaø Hawes ñaõ cho raèng nhöõng raêng söõa vaø vónh vieãn
khoâng coù daáu chöùng laâm saøng cuûa tuûy thoaùi hoùa vaø beänh nha chu vaø treân
phim tia X cho thaáy tuûy seõ bò loä neáu ta laáy ñi phaàn ngaø saâu phía saùt tuûy.
Nghieân cöùu cho thaáy, neáu laáy ñi heát phaàn ngaø saâu, keát quaû laø 75% soá
raêng bò loä tuûy. Nhoùm khaùc cuøng daáu chöùng laâm saøng nhö nhoùm treân, keát
quaû ñaït 99% neáu thöïc hieän vieäc ñieàu trò tuûy giaùn tieáp. Baùo caùo treân ñöôïc
theo doõi töø 2 tuaàn ñeán 4 naêm cho keát quaû laø 77% khi aùp duïng phöông
phaùp ñieàu trò moät caùch giaùn tieáp.
Ngöôøi ta thöïc hieän vieäc che tuûy trong tröôøng hôïp tuûy coøn soáng, tuûy
khoâng coù trieäu chöùng, nôi tuûy loä raát nhoû. Ñeå hieåu roõ giôùi haïn naøy, ta caàn
phaûi bieát tình traïng toån thöông cuûa tuûy ra laøm sao.
Maëc duø tuûy coù khaû naêng ñaùng keå trong vieäc töï ñieàu chænh ñoái vôùi
caùc toån thöông vaø söï töï ñieàu chænh naøy luoân coù giôùi haïn ñoái vôùi nhöõng
toån thöông nhoû cuûa tuûy ñaõ bò toån thöông töø tröôùc vaø nhöõng toån thöông
naøy bò lieân tuïc ñöa tôùi tình traïng khoâng ñieàu chænh ñöôïc nöõa. Ngöôøi nha
só neân nhôù tôùi : tình traïng naøy ñöôïc tích tuï trong toån thöông tuûy vaø haõy
thaän troïng trong luùc ñieàu trò vì thöôøng coù nhöõng kích thích khoù chòu raát
nhoû thöôøng xaûy ra trong caùc thuû thuaät khi ñieàu trò, caùc chaán thöông trong
luùc ñieàu trò phoái hôïp vôùi nhöõng taùc haïi cuûa döôïc lieäu. Tuy nhieân, phaàn
lôùn nguyeân nhaân toån thöông tuûy laø do saâu raêng.
Che tuûy :
Tuûy bò loä do chaán thöông qua lôùp ngaø laønh maïnh thöôøng thích hôïp
cho vieäc ñieàu trò, deã taïo moâ khoaùng hoùa vaø cho vieäc laønh thöông nôi tuûy
bò thöông toån. Söï laønh thöông naøy coù theå thaønh coâng ñeå tuûy trôû laïi bình
thöôøng veà moâ hoïc vaø sinh hoïc hoaëc khoâng. Tröôøng hôïp naøy phuï thuoäc
vaøo maáy yeáu toá sau :
1. Tình traïng tuûy tröôùc khi bò loä :
Chuùng lieân quan phaàn naøo ñoái vôùi tuoåi vaø ñoái vôùi nhöõng kích thích
coù töø tröôùc. Khi raêng theâm tuoåi, tuûy trôû neân ít teá baøo, do vaäy tuûy seõ coù
moät soá ít teá baøo trong moâ khoâng bieät hoùa saün saøng di chuyeån ra phía
ngoaøi ñeå thay theá lôùp nguyeân baøo ngaø bò phaù huûy nôi tuûy loä. Hôn nöõa, söï
tuaàn hoaøn giaûm ñi seõ giaûm khaû naêng ñoái phoù vôùi nhöõng kích thích. Tuy
nhieân, ôû nhöõng raêng lôùn tuoåi coù theå thaønh coâng trong vieäc che tuûy, qua
nhöõng nghieân cöùu môùi sau naøy cho thaáy che tuûy ôû nhöõng raêng treû thì
mang laïi keát quaû vôùi tuûy leä cao hôn.
Tình traïng cuûa tuûy cuõng phaûn aùnh laïi nhöõng kích thích coù töø tröôùc
cuõng nhö trong hieän taïi nhö ñaõ baøn caõi ôû treân. Cho neân, nhöõng raêng ôû
tình traïng vieâm maõn khoâng theå thaønh coâng trong vieäc che tuûy.
2. Tính chaát cuûa söï loä tuûy :
ÔÛ thôøi ñieåm tuûy bò loä, tuûy bò toån thöông theo moät soá daïng. Ñoä noùng
vaø aùp löïc thöôøng gaây ra töø caùc vaät caét, vaø söï loä tuûy xaûy ra nhö bò giaäp,
raùch vaø chaûy maùu, maûnh ngaø vôõ ra vaø moät soá vi khuaån coù khaû naêng gaây
beänh cho tuûy. Nôi tuûy loä caøng roäng, ñoä toån thöông caøng lôùn : söï chaûy
maùu neáu nhieàu, khaû naêng thaønh coâng khoâng chaéc laém.
3. Vò trí nôi tuûy loä :
Neáu ôû söøng tuûy khaû naêng thaønh coâng nhieàu hôn so vôùi phía döôùi
nhö coå raêng vaø vaät lieäu che tuûy ñaët taïi vò trí naøy coù theå caét nguoàn maùu
nuoâi phaàn tuûy phía treân (tuûy buoàng) deã bò ngheõn taéc vaø haäu quaû ñöa tôùi
hoaïi töû tuûy nôi tuûy bò loä (Stanley vaø Lundy 1972).
4. Möùc ñoä nhieãm khuaån :
Yeáu toá quan troïng nhaát ñeán söï thaønh coâng laø möùc ñoä nhieãm khuaån.
Vi khuaån luoân hieän dieän nôi ngaø saâu vaø töø nöôùc mieáng. Toùm laïi, neáu che
tuûy nôi tuûy bò loä lôùn hay bò nhieãm khuaån nhieàu thì deã ñöa ñeán thaát baïi.
Ñaët ñeâ laø caùch an toaøn nhaát ñoái vôùi söï nhieãm khuaån töø moâi tröôøng mieäng
vaø ñöôïc aùp duïng trieät ñeå trong khoa baûo toàn raêng.
Ñieàu trò :
Nôi tuûy loä, xoang neân ñöôïc röûa saïch, nheï nhaøng baèng dung dòch voâ
truøng ñeå loaïi boû caùc maûnh vuïn vaø vi khuaån. Dung dòch thuoác teâ, dung
dòch ñaúng tröông, khoâng gaây kích thích vaø saün saøng ñaùp öùng ngay. Söï
chaûy maùu thöôøng ít vaø coù theå thaám khoâ baèng nhöõng vieân goøn troøn voâ
truøng vôùi moät aùp löïc nheï. Tröôøng hôïp maùu khoâng caàm ñöôïc, ta phaûi nghó
ñeán tình traïng tuûy bò vieâm caàn phaûi ñieàu trò tuûy.

(A) (B) (C)

(A) Tuûy loä lôùn roäng coù theå laáy moät phaàn tuûy hay toaøn boä tuûy buoàng.
(B) Tuûy loä nhoû nôi raêng cöûa lôùn haøm treân.
(C) Bôûi vò trí vaø kích thöôùc nôi tuûy loä heïp, vieäc quyeát ñònh laáy ñi moät phaàn
tuûy buoàng ñeå laøm gia taêng dieän tích veát thöông vaø taïo thuaän lôïi cho söï laønh
thöông cuõng nhö vieäc löu vaät lieäu traùm ñöôïc toát.

R11 bò loä tuûy ñaõ 3 tuaàn, tuûy hoaïi töû vôùi taát caû caùc thöû nghieäm. Raêng coù
maøu toái taïi nôi tuûy loä vaø tieát dòch maøu vaøng ñaäm.
 A. Che tuûy giaùn tieáp
- Tuûy loä treân raêng tuûy coøn soáng
- Gaây teâ
- Coâ laäp raêng
- Laáy ñi moät phaàn ngaø meàm
- Thaám khoâ xoang, nôi tuûy loä baèng vieân goøn troøn voâ truøng
- Hydroxyde calci thöôøng ñöôïc trình baøy döôùi daïng 2 oáng thuoác :
Dycal, Pulpdent .v.v.., oáng xuùc taùc vaø oáng caên baûn (catalyst –
base), laáy hai löôïng thuoác baèng nhau ñaët treân taám kieáng troän.
- Duøng caây ñaët thuoác, nhích moät löôïng thuoác caên baûn phía ñaàu,
ñaët nheï leân nôi tuûy loä. Lau saïch ñaàu caây ñaët thuoác, chaám moät
löôïng thuoác xuùc taùc, ñaët vaø thoa nheï treân phaàn thuoác caên baûn
cho ñeàu. Khi thuoác ñaõ ñoâng cöùng, seõ coøn nhöõng phaàn thuoác dö
chöa ñöôïc troän, duøng vieân goøn troøn thaám nheï ñeå laáy ñi.
- Ñaët tieáp moät lôùp ximaêng ionomer phía treân.
- Traùm amalgam phía treân cho caùc raêng phía sau hoaëc composite,
compomer, ximaêng ionomer cho caùc raêng cöûa.
Löu yù : Theo thoâng thöôøng, ngöôøi ta troän thuoác treân taám kieáng, roài
ñaët thuoác leân phaàn tuûy loä. Nhöng vì khí haäu nhieät ñôùi neân vaät lieäu seõ
ñoâng cöùng nhanh trong khi ñaët thuoác.

(A) (B)
(A) Hydroxide calci daïng kem ñöïng trong 2 oáng (chaát cô baûn vaø xuùc taùc).
(B) Hai löôïng thuoác baèng nhau vaø duïng cuï traùm.
 Che tuûy giaùn tieáp
(A) Phaàn saâu raêng neáu laáy ñi heát tuûy seõ bò loä.
(B) Phaàn ngaø meàm (saâu raêng) ñöôïc laáy ñi vaø chæ ñeå laïi moät phaàn saùt tuûy
(traùnh gaây loä tuûy) ñöôïc ñaët Ca(OH)2, ZOE phuû phía treân tröôøng hôïp saâu nhieàu.
(C) Cuoái cuøng raêng ñöôïc taùi taïo baèng Amalgam.

Sau nhieàu naêm nghieân cöùu treân laâm saøng, cho thaáy hydroxyde calci
laø vaät lieäu thích hôïp cho vieäc che tuûy tröïc tieáp. Noù coù tính kieàm maïnh
(pH = 12,4) : nguyeân nhaân cuûa söï coâ ñoïng phía ngoaøi cuûa moâ hoaïi töû vaø
phía trong laø nôi maø vieâm caáp phaûn öùng bôûi söï hieän dieän cuûa caùc baïch
caàu ña nhaân vaø lympho baøo.
Thôøi gian vaøi ngaøy sau, toå chöùc teá baøo baét ñaàu, lôùp teá baøo phía
trong thay theá nhöõng nguyeân baøo taïo ngaø ñaõ maát hoaëc bò toån thöông vaø
taïo chaát collagen. Collagen môùi ñöôïc hình thaønh coù theå coù söï khoaùng
hoùa ñaëc bieät sôùm, söï khoaùng hoùa thöôøng khoâng ñeàu bao goàm nhieàu teá
baøo vuøi. Moâ caàu phía döôùi phaàn che tuûy ñöôïc taïo thaønh vaø ñöôïc khoaùng
hoùa. Lôùp raøo naøy coù theå khoâng troïn veïn, tuy nhieân khoâng coù nghóa laø
thaát baïi.
Cô cheá cuûa hydroxyde calci chöa ñöôïc bieát roõ, duø sao chuùng ta coù
theå ñôn cöû moät vaøi giaû thuyeát cho raèng : hydroxyde calci coù tính trung
hoøa acid saün coù trong moâi tröôøng, vôùi ñoä pH cao coù tính khaùng khuaån
maïnh, tham döï trong söï khoaùng hoùa vaø söï khoaùng hoùa naøy ñöôïc bieát töø
moâ loûng hôn laø töø vaät lieäu che tuûy.
Hydroxyde calci coù theå duøng döôùi daïng ñôn thuaàn hoaëc phoái hôïp
vôùi methyl cellulose hoaëc troän vôùi nöôùc caát ñeå coù moät daïng kem. Hieän
nay, duøng hydroxyde calci döôùi daïng ximaêng phoå bieán nhö Pulpdent,
Dycal. Coøn moät daïng nöõa coù theâm chaát corticosteroid ñeå loaïi boû vieâm vaø
laøm giaûm ñau. Tuy nhieân noù khoâng loaïi boû ñöôïc nguyeân nhaân. Moät soá
nhaø laâm saøng duøng loaïi kem corticosteroid ñaët taïi nôi loä tuûy hay gaàn ñoù
trong khoaûng 24 giôø vaø roài ñöôïc röûa saïch tröôùc khi che tuûy. Neáu tröôøng
hôïp ñaët thuoác laâu hôn (hay ñöôïc troän vôùi vaät lieäu che tuûy) söï laønh thöông
coù khaû naêng ngöôïc laïi. Coøn raát nhieàu vaät lieäu che tuûy trong ñoù goàm
nhieàu loaïi muoái khoaùng. Hydroxyde calci phoái hôïp vôùi acid polyacrylic,
Ca phosphatase vôùi gel collagen. Vaät lieäu naøy coù moät soá lôïi ñieåm : giaûm
chaûy maùu, giaûm kích thöôùc cuïc maùu ñoâng. Ñoù laø yeáu toá quan troïng, neáu
cuïc maùu ñoâng lôùn, noù seõ ngaên caùch giöõa tuûy vaø vaät lieäu che tuûy ñöa tôùi
thaát baïi. Hôn nöõa, cuïc maùu ñoâng lôùn cuõng seõ laø nôi chöùa vi khuaån.
Sau khi che tuûy tröôøng hôïp raêng chöa coù trieäu chöùng, thöôøng beänh
nhaân thaáy khoù chòu thoaùng qua trong moät vaøi giaây. Neáu tröôøng hôïp beänh
nhaân ñau nhieàu, toát nhaát laø ñieàu trò noäi nha ngay hôn laø chôø ñôïi ñeå traùnh
söï lan roäng cuûa tuûy hoaïi töû.
B. Loä tuûy nôi buoàng tuûy – tuûy hoaïi töû
- Coâ laäp raêng baèng ñeâ hay goøn, gaïc
- Neáu caàn laáy ñi toaøn boä ngaø saâu
- Röûa saïch, taïo daïng, khöû truøng heä thoáng oáng tuûy tôùi nuùt chaën (giao
ñieåm ngaø – xeâmaêng).
- Khöû truøng oáng tuûy baèng chlorexidine hay duøng dòch NaOCl 2,5%
- Ñaët Ca(OH)2 trong oáng tuûy tröôøng hôïp tuûy bò hoaïi thö töø laâu vaø coù
sang thöông lôùn.
- Sau khoaûng 7 – 10 ngaøy, ñaët laïi Ca(OH)2.
- Tröôøng hôïp raêng ñaõ ñoùng choùp vaø coù sang thöông choùp, ngaøy nay
chuùng ta khoâng caàn chôø sang thöông laønh roài môùi traùm bít oáng tuûy (nhö
treân moät thaäp kyû tröôùc ñaây). Ñieàu quan troïng laø vieäc taïo daïng oáng tuûy
cuõng nhö vieäc loaïi boû saïch caùc chaát caän baõ, vi khuaån ... vaø cuoái cuøng
traùm bít kín chaët. Theo doõi ñònh kyø 6 thaùng, 12 thaùng, 18 thaùng... qua
phim tia X vaø döïa treân caùc daáu chöùng cuûa raêng vaø beänh nhaân. Qua nhieàu
nghieân cöùu cho thaáy keát quaû ñaït treân 80%.
- Tröôøng hôïp chaân raêng chöa tröôûng thaønh, tieáp tuïc ñaët Ca(OH)2
trong oáng tuûy cho tôùi khi chaân raêng ñaõ tröôûng thaønh, luùc ñoù ta môùi traùm
bít oáng tuûy ñeå raêng ñöôïc vöõng chaéc. Tröôøng hôïp ñaët thuoác trong oáng tuûy,
ngöôøi ra thöôøng duøng phoå bieán loaïi Ca(OH)2 daïng boät troän vôùi nöôùc caát.
Ngaøy nay, xuaát hieän treân thò tröôøng nhieàu daïng Ca(OH)2 nhö daïng kem,
daïng caây coân G.P.v.v.. ñeå tieát kieäm ñöôïc nhieàu thôøi gian. Hieän nay treân
thò tröôøng coù moät vaät lieäu duøng ñieàu trò ñaëc hieäu cho caùc tröôøng hôïp naøy
ñöôïc nhanh choùng : MTA (Mineral Trioxide Aggregate) mang laïi hieäu
quaû cao trong thôøi gian ñaùng khích leä, chuùng ta seõ ñeà caäp chi tieát hôn
trong phaàn sau ñaïi hoïc.

A B

(A) Hydroxide calci daïng boät.

(B) Hydroxide calci daïng caây coân G.P.
(C) Hydroxide calci daïng kem ñaët trong oáng bôm .

Theo doõi beänh nhaân :

Taát caû nhöõng raêng che tuûy phaûi ñöôïc theo doõi kieåm tra ñònh kyø tình
traïng tuûy vaø vuøng quanh choùp. Döôùi lôùp hydroxyde calci, tuûy coù theå bò
ngheõn, taéc (vò trí loä tuûy nôi vuøng coå raêng) hoaëc bò noäi tieâu. Ñieàu naøy
khoâng roõ raøng, tuy nhieân coù theå laø phaûn öùng cuûa tuûy vieâm maõn. Tröôøng
hôïp naøy neân ñieàu trò noäi nha.
Tieáp theo laø 3 tröôøng hôïp laâm saøng :
 Tröôøng hôïp 1

Tieåu söû : BN nöõ 8 tuoåi bò chaán thöông gaõy ngang thaân raêng 12-11
vaø 21 chöa loä tuûy vaø ñeán ñieàu trò. Caùc chaân raêng chöa hoaøn chænh khoâng
trieäu chöùng vaø beänh nhaân chæ eâ khi tieáp xuùc vôùi khoâng khí.

Giaûi phaùp xöû lyù : Che Ca(OH)2 treân phaàn ngaø loä vaø caùc raêng ñöôïc
ñaët maõo taïm gaén baèng GIC.

(A) (B)
(A) Taùi khaùm sau 28 thaùng, choùp raêng hình thaønh vôùi chaân raêng
ñoùng kheùp laïi vaø caùc raêng khoâng trieäu chöùng.
(B) Taùi khaùm sau 42 thaùng, choùp raêng hoaøn taát. Thöû tuûy raêng phaûn
öùng bình thöôøng, vaùch ngaø chaân raêng theâm ñoä daøy.
Ñaây laø tröôøng hôïp chaân raêng ñang hình thaønh vaø choùp raêng ñaõ kheùp
kín, trong ñoù phaàn ngaø chaân raêng hoaøn taát veà chieàu daøi cuõng nhö beà daøy
(Apexogenesis).
 Tröôøng hôïp 2

A B C D

A. R21 ñau do chaán thöông, tuûy cheát vôùi choùp coøn chöa ñoùng haún
vaø sang thöông choùp .
B. Ño chieàu daøi laøm vieäc vaø ñöôïc laøm saïch vaø taïo daïng oáng tuûy.
C. Ñaët Ca(OH)2 trong oáng tuûy vaø ñaõ traøn khoûi choùp tôùi sang thöông.
D. Taùi khaùm sau 6 thaùng, sang thöông laønh, beänh nhaân khoâng coù
trieäu chöùng vaø chöùc naêng raêng bình thöôøng.

E F G

E & F. Sau 6 thaùng Ca(OH)2 ñöôïc bôm röûa laáy ñi vaø ñaët laïi
Ca(OH)2 trong 6 thaùng tieáp.
G. Taùi khaùm sau 2 naêm, beänh nhaân khoâng trieäu chöùng vaø haøm raêng
ñöôïc chænh hình.
 Tröôøng hôïp 3

(A) (B)

(C) (D) (E)

A. 2 raêng cöûa giöõa bò chaán thöông gaõy ngang (R11) vaø xeùo (R21) vaø
tuûy hoaïi töû.
B. Röûa saïch vaø taïo daïng vaø ñaët Ca(OH)2.
C. Taùi khaùm sau 6 thaùng, 2 raêng coù chöùc naêng bình thöôøng.
D. Sau 1 naêm : Ca(OH)2 ñöôïc laáy ñi vaø thöû xaùc ñònh caàu ngaø nôi
choùp raêng ñöôïc hình thaønh.
E. Traùm bít oáng tuûy vôùi G.P vaø xi maêng traùm bít, caàu ngaø nôi choùp
cho thaáy “daïng xoáp” (xi maêng traùm bít loït khoûi choùp raêng).
 (A) (B)

(C) (D) (E)

Ñaùp öùng cuûa tuûy ñöôïc theå hieän qua nhieàu loaïi ñoái vôùi nhöõng kích
thích do saâu raêng vaø vaät lieäu che tuûy.
A. Phim tia X R36 cho thaáy buoàng tuûy bò calci hoùa, cuõng nhö heä thoáng oáng
tuûy.
B. Vuøng calci hoùa vaø ñaù tuûy ñeàu coâ laäp.
C. Söï calci hoùa ñeàu hoøa nhaäp.
D. OÁng tuûy calci hoùa troïn veïn.
E. Tieán trình calci hoùa thöôøng di chuyeån töø phaàn tuûy buoàng tôùi phaàn choùp
trong söï ñaùp öùng vôùi kích thích.
 LAÁY TUÛY BUOÀNG

I. Laáy toaøn boä tuûy buoàng :

Ñoù laø phöông phaùp laáy ñi phaàn tuûy thaân raêng maø nôi ñaây coù söï thay
ñoåi vì vieâm nhieãm hay bò thoaùi hoùa ñeå giöõ laïi phaàn tuûy chaân.
1. Chæ ñònh :
Ngöôøi ta laáy tuûy buoàng ôû nhöõng raêng chöa tröôûng thaønh (choùp chöa
ñoùng) tuûy coøn soáng vaø thöôøng tuûy bò loä do saâu raêng hay chaán thöông.
2. Kyõ thuaät :
Coù hai phöông phaùp :
A. Laáy tuûy buoàng vôùi Ca(OH)2
B. Laáy tuûy buoàng vôùi Formocreùsol
A. Phöông phaùp laáy tuûy buoàng vôùi hydroxyde calci
1- Chuïp phim ñeå bieát :
- Söï töông quan giöõa loã saâu vôùi traàn tuûy.
- Hình thaùi buoàng tuûy cuõng nhö heä thoáng oáng tuûy.
- Moâ quanh choùp raêng.
2- Gaây teâ taïi choã
3- Coâ laäp raêng : ñaët ñeâ hay goøn, gaïc.
4- Söûa soaïn xoang, laáy heát phaàn ngaø meàm.
5- Môû tuûy.
6- Laáy tuûy buoàng
- Duøng caây naïo ngaø saéc beùn vaø voâ truøng hay duøng muõi khoan
troøn kim cöông (vôùi tay khoan cao toác).
- Laáy heát phaàn tuûy buoàng xuoáng saùt duôùi loã tuûy (döôùi saøn tuûy
khoaûng 2mm).
7- Röûa saïch, thaám khoâ, caàm maùu baèng caùch eùp nheï mieáng goøn troøn
leân phaàn tuûy coøn laïi trong vaøi phuùt vaø toát nhaát neân söû duïng dung
dòch thuoác teâ coøn laïi khi gaây teâ.
- Maùu ngöng chaûy vaø thöïc hieän tieáp caùc böôùc.
 - Maùu khoâng ngöng chaûy, coù theå do beänh lyù tuûy vaø neân thöïc
hieän noäi nha (luùc ñoù phaûi laáy tuûy chaân vaø laøm noäi nha).
8- Ñaët Ca(OH)2 leân phaàn tuûy chaân baèng duïng cuï rieâng bieät, neáu
Ca(OH)2 ôû daïng kem. Tröôøng hôïp Ca(OH)2 ôû daïng boät, duøng
caây mang almalgam ñeå laáy boät. Ñaët tieáp moät lôùp GIC, IRM.
9- Traùm vónh vieãn baèng amalgam hay composite.
10-Theo doõi keát quaû :
Chuïp phim kieåm soaùt sau moãi 6 tuaàn vaø moãi 6 thaùng ñeå ñaùnh giaù :
- Söï ñoùng choùp (Apexfication)
- Söï phaùt trieån chieàu daøi vaø ñoä daøy chaân raêng (Apexogenesis).
- Söï thaønh laäp caàu ngaø (nôi tuûy bò caét)
Caùc daáu hieäu chöùng toû thaønh coâng :
- Raêng khoâng coù trieäu chöùng qua caùc thöû nghieäm.
- Raêng tieáp tuïc phaùt trieån bình thöôøng : choùp ñoùng.
- Vuøng choùp vaø vuøng cheõ chaân raêng bình thöôøng.
- Coù söï thaønh laäp caàu ngaø treân phaàn tuûy caét.

B. Laáy tuûy buoàng vôùi Formocreùsol :

Moät soá nghieân cöùu cho thaáy nhöõng keát quaû treân laâm saøng cuõng nhö
treân moâ hoïc ñöôïc thöïc hieän phöông phaùp naøy treân raêng söõa.
1- Thaønh phaàn Formocreùsol :
Formaldehyde 19%
Tricreùsol 35%
Glycerin (trong nöôùc) 15%
Chaát naøy coù hieäu quaû ñoái vôùi protein, ngoaøi vieäc laø moät chaát saùt
khuaån maïnh.
2- Kyõ thuaät :
7 giai ñoaïn ñaàu gioáng nhö kyõ thuaät laáy tuûy buoàng vôùi Hydroxyde
Calci.
8. Ngöôøi ta coù theå thöïc hieän moät trong hai caùch sau :
 - Laáy moät gioït Eugenol cuøng moät gioït Formocreùsol troän vôùi ZnO.
Traùm phaàn tuûy coøn laïi. Laàn heïn tôùi laáy bôùt phaàn treân vaø traùm amalgam,
hoaëc :
- Ñaët moät mieáng goøn coù taåm Formocreùsol treân phaàn tuûy coøn laïi, daët
tieáp moät mieáng goøn khoâ khaùc leân treân ñeå thaám bôùt phaàn thuoác dö, giöõ
yeân trong 5 phuùt. Ñaët tieáp moät lôùp hoaëc :
. IRM
. GIC
. Polycarboxylate
9. Traùm vónh vieãn.

Vò trí nôi tuûy loä (muõi teân) Môû traàn tuûy baèng muõi truï hoaëc troøn
luoân töôùi nöôùc

Vieân goøn khoâ

Formocreùsol

Sau khi caét boû phaàn tuûy buoàng Vieân goøn khoâ duøng thaám bôùt
tôùi khoaûng 2mm döôùi saøn tuûy. löôïng thuoác Formocreùsol
phía döôùi (muõi teân)
 3. Moät soá yù kieán
Duøng Formocreùsol trong vieäc laáy tuûy buoàng : söï thaønh laäp choùp
raêng vaãn tieáp tuïc.
Phöông phaùp naøy khoâng gaây khoaùng hoùa phaàn tuûy coøn laïi nhö ta
thöôøng thaáy trong vieäc duøng Hydroxyde calci. Sau khi chaân raêng ñoùng
choùp, ta thöïc hieän ñieàu trò noäi nha ñöôïc deã daøng nhö moät noäi nha thoâng
thöôøng.
Ngöôïc laïi, moät nhoùm nghieân cöùu khaùc laïi thaáy coù söï calci hoùa ôû
phaàn tuûy coøn laïi baèng caùch aùp ñaët nhöõng lôùp ngaø treân vaùch beân cuûa oáng
tuûy moät caùch ñeàu ñaën. Cho duø thöïc hieän vôùi Formocreùsol hay Ca(OH)2.
Moät soá nghieân cöùu khaùc, moâ tuûy ñöôïc thay theá baèng moâ haït vaø ngaø
xöông doïc theo vaùch tuûy treân raêng vónh vieãn sau khi duøng Formocreùsol.
II. Laáy moät phaàn tuûy buoàng
1- Chæ ñònh
Raêng cöûa bò loä tuûy do chaán thöông.
2- Kyõ thuaät
- Gaây teâ
- Coâ laäp raêng baèng ñeâ cao su hoaëc goøn, gaïc.
- Xoang ñöôïc röûa saïch baèng dung dòch chlorhexidine 2% vaø
ñöôïc thaám khoâ.
- Laáy moät phaàn cuûa tuûy buoàng baèng muõi khoan troøn kim cöông
vôùi tay khoan cao toác vaø laáy ñi khoaûng 1-2mm phaàn tuûy loä.
- Cuõng vôùi muõi khoan kim cöông laáy ñi phaàn ngaø chung quanh
ñeå taïo löu cho chaát traùm.
- Caàm maùu baèng dung dòch thuoác teâ coøn laïi khi gaây teâ.
- Ñaët Ca(OH)2 leân phaàn tuûy vöøa caét.
- Ñaët leân tieáp treân moät lôùp xi maêng Ionomer vaø traùm keát thuùc
baèng composite.
3- Keát luaän
Caùc nghieân cöùu cuûa CVEK ñaït keát quaû 99%. Tuy nhieân coù moät tyû
leä nhoû bò tieâu ngoùt vaø voâi hoùa oáng tuûy, neáu phaùt hieän ñöôïc treân phim thì
laøm noäi nha ngay nhaát laø tröôøng hôïp tieâu ngoùt.
III. Ñieàu trò tuûy baèng corticosteroids
Trong nhöõng naêm 1960, vieäc duøng corticosteroids vaø khaùng sinh
ñöôïc giôùi thieäu vaø ñöôïc yeâu caàu duøng trong vieäc ñieàu trò tuûy soáng döôùi 2
daïng :
- Baêng thuoác ñeå laøm giaûm vieâm nhieãm hoaëc
- Ximaêng ñeå traùm trong tröôøng hôïp che tuûy hay laáy tuûy buoàng.
Trong nhieàu nghieân cöùu, ña soá ñeàu chuù yù ñeán vaán ñeà moâ hoïc cuûa
tuûy sau khi ñaët thuoác. Taùc duïng cuûa chuùng ra sao coøn naèm ngoaøi söï hieåu
bieát cuûa chuùng ta.
Taùc duïng cuûa corticosteroids :
- Corticosteroids laøm giaûm söï toång hôïp protein.
- Can thieäp vaøo söï hoùa xöông vaø hoùa ngaø
- Taùc duïng taïi choã noù laøm giaûm phaûn öùng vieâm vì :
. Laøm giaûm söï sinh khaùng theå.
. Giaûm söï xung huyeát vaø tieát dòch.
. Giaûm söï di cö caùc teá baøo.
Maëc duø coù giaûm vieâm, giaûm ñau nhöng ñoàng thôøi cuõng laøm giaûm
khaû naêng ñaùp öùng cuûa tuûy ñoái vôùi nhöõng kích thích.
Tröôøng hôïp tuûy vieâm ñöôïc ñieàu trò baèng corticosteroids ñeå giöõ ñöôïc
söï soáng trong moät thôøi gian vaø traùnh khoûi nhöõng trieäu chöùng.
Toùm laïi,
Ñieàu trò corticosteroids khoâng phaûi laø moät chæ ñònh daãn ñeán söï thaønh
coâng maø trong nhieàu tröôøng hôïp khi tuûy ñöôïc ñieàu trò thì tuûy ñaõ ôû tình
traïng vieâm maõn vaø moät vaøi tröôøng hôïp sau khi ñieàu trò, tuûy bò thoaùi hoùa
vaø hoaïi töû trong moät thôøi gian khoâng xa laém.
Vieäc troän kem corticosteroids – khaùng sinh vôùi Ca(OH)2 ñöôïc
khuyeán khích, nhöng duø sao moät vaøi söï ñieàu chænh khoaùng hoùa ngaø coù
theå thaønh hình, bao goàm hình theå khoâng ñeàu ñaën neân caàu ngaø ít khi ñöôïc
thaønh laäp troïn veïn treân nôi tuûy loä.
 Tuy vaäy, kem corticosteroids – khaùng sinh ñöôïc duøng nhaát thôøi xöû
trí caùc tröôøng hôïp ñau tuûy cuõng nhö coù khaû naêng giöõ ñöôïc tình traïng tuûy
cho ñeán khi ñöôïc ñieàu trò laâu daøi sau naøy. Ñoù laø chæ ñònh roõ raøng cho vieäc
söû duïng kem corticosteroids – khaùng sinh ñieàu trò caùc raêng ñau maø tuûy loä
vaø laáy tuûy buoàng cuõng nhö vieäc traùm bít oáng tuûy tieáp theo.
Caùc oáng thuoác daïng kem Ledermix hay Pulpomixine ñaõ ñöôïc choïn
loïc khoâng ngoaøi muïc ñích treân.
Phaàn 6.
SÖÛA SOAÏN OÁNG TUÛY

I. Ño chieàu daøi noäi nha (N.N)

Thöïc hieän vaø giöõ ñöôïc chieàu daøi moät caùch chính xaùc laø ñieàu ñoøi hoûi
tröôùc tieân ñeå söûa soaïn oáng tuûy vaø traùm bít oáng tuûy. Moät soá tröôøng hôïp
N.N phöùc taïp do nguyeân nhaân ño chieàu daøi khoâng chính xaùc bao goàm :
taïo naác, luûng oáng tuûy, luûng choùp, traùm dö, traùm thieáu, oáng tuûy taéc ngheõn
v.v…vaø gaây ñau cho beänh nhaân sau ñieàu trò.
Muïc tieâu chính cuûa vieäc ño chieàu daøi laø xaùc ñònh chính xaùc chieàu
daøi ñeå nhöõng duïng cuï vaø vaät lieäu khu truù trong chieàu daøi naøy maø thoâi.
Muoán ñaït nhö treân ñoøi hoûi chaát löôïng cuûa phim toát vôùi ñoä töông phaûn
(traéng ñen) roõ reät vaø söï sai bieät toái thieåu, töø ñoù coâng vieäc ñieàu trò ñöôïc
thöïc hieän ngay taïi ñöôøng trung taâm oáng tuûy.

Ño chieàu daøi treân raêng cöûa :

R21 chöa ñoùng choùp bò Ñöôïc traùm bít baèng R12, R11 ñöôïc ñieàu trò
chaán thöông gaõy ngang MTA (kích thích söï laïi. R22 gaõy duïng cuï.
bôø caén. ñoùng choùp). Chieàu daøi ñaõ xaùc ñònh
treân 4 raêng baèng caùch
laùch traâm qua phía beân
khuùc traâm gaõy R22 cuõng
nhö qua vaät lieäu traùm
R12, 11.
 1- Chuïp 1 phim chaån ñoaùn ñaàu tieân : aùng chöøng ñöôïc chieàu daøi cuûa
raêng cuõng nhö vuøng nha chu quanh choùp.
2- Choïn caây traâm coù chieàu daøi 25mm, traâm soá 15 coù ñaët moät nuùt
chaën vôùi chieàu daøi ño treân phim ñaàu tieân.
3- Ñaët traâm vaøo oáng tuûy. Chuïp phim.
4- Ñaët ñaàu traâm ôû vò trí töông öùng vôùi ñieåm cuoái chaân raêng treân
phim vöøa chuïp.
5- Neáu ñaàu traâm ngaén hôn ñieåm cuoái chaân raêng töø 0,5 – 1mm.
Duøng ñaàu keïp ñaåy nuùt chaën saùt ñieåm töïa treân raêng (bôø caén).
6- Ñöa traâm ra (khoâng xeâ dòch nuùt chaën). Ño chieàu daøi traâm vaø ghi
treân hoà sô beänh aùn.
7- Ño chieàu daøi traâm treân thöôùc ño cho ñuùng vôùi chieàu daøi (coäng
theâm töø 0,5 – 1mm). Ñaët laïi traâm vaøo oáng tuûy vaø chuïp phim.
Ño chieàu daøi treân nhöõng raêng coái lôùn döôùi :
Duøng traâm coù chieàu daøi 21mm, kích thöôùc 10 – 15 cho caùc chaân gaàn
vaø soá 15 – 20 chaân xa. Chaân gaàn trong luoân roäng hôn gaàn ngoaøi.
Ñaët ñaàu coân thaúng goùc vôùi phim luoân cho hình aûnh chi tieát roõ raøng.
Ñaàu coân ñaët nghieâng goùc giuùp xaùc ñònh chaân cong cuõng nhö taùch 2 chaân
(xa, gaàn) roõ raøng.
Ñaët ñaàu coân nghieâng veà phía gaàn ñeå phaân bieät chaân ngoaøi vaø chaân
trong. Chaân gaàn ngoaøi naèm phía xa ñoái vôùi chaân gaàn trong, vaø vò trí
nghieâng cuûa ñaàu coân ngöôïc laïi thôøi vò trí cuûa chaân raêng cuõng theo vaäy.

R34, R35, R37 ñöôïc ñieàu trò R46 4 oáng tuûy ñöôïc xaùc ñònh chieàu
N.N trong moät laàn heïn. Chieàu daøi laøm vieäc trong moät laàn.
daøi laøm vieäc ñaõ xaùc ñònh.
 Ño chieàu daøi raêng coái lôùn treân :
Duøng traâm coù chieàu daøi 21mm, kích thöôùc 10 – 15 cho 2 chaân ngoaøi
vaø soá 20 – 25 cho chaân trong. Traùnh ñaët nghieâng coân ôû nhöõng raêng coái
treân ñeå traùnh söï truøng laép chaân ngoaøi xa vôùi chaân trong hay ngöôïc laïi.
Neáu coù söï truøng laép xaûy ra, chuïp moät phim cho 2 chaân ngoaøi vaø moät
phim cho chaân trong.

Chieàu daøi laøm vieäc ñöôïc R26 xöông oå bò phaù huûy bôûi beänh
xaùc ñònh treân R36. nha chu. Tuûy bò hoaïi töû, thöïc hieän
ñieàu trò N.N vaø xaùc ñònh chieàu daøi
laøm vieäc.

Ño chieàu daøi raêng coái nhoû treân :

Duøng traâm coù chieàu daøi 21mm, kích thöôùc 10 – 15. Choùp raêng ôû
nhöõng raêng naøy raát moûng vaø deã luûng. Chaân trong luoân daøi, roäng, thaúng
vaø deã tìm hôn chaân ngoaøi. Ñaët nghieâng coân coù theå taùch rôøi ñöôïc 2 chaân
ngoaøi, trong.

Ño chieàu daøi laøm vieäc treân R24 vôùi Ño chieàu daøi laøm vieäc
2 oáng tuûy. R25 thaân raêng bò phaù treân R24.
huûy do saâu raêng taùi phaùt vaø chæ
ñònh nhoå.
 Ño chieàu daøi baèng maùy :
Bieát vaø giöõ ñöôïc chieàu daøi laøm vieäc laø raát quan troïng cho vieäc kieåm
soaùt, traùnh ñöôïc phöùc taïp khi söûa soaïn oáng tuûy. Phim tia X giöõ ñöôïc raát
thöïc duïng vaø laø phöông phaùp phoå bieán. Tuy nhieân, phim tia X ñoøi hoûi
vieäc ñaàu tö trang thieát bò, phoøng oác vaø thôøi gian (treân döôùi 10 phuùt ñeå coù
moät phim) ñoù laø chöa keå ñeán tia xaï moãi laàn chuïp, maëc duø vôùi moät löôïng
tia raát nhoû .v.v...
Ñeå hoã trôï vaø khaéc phuïc nhöõng giôùi haïn treân, töø thaäp nieân 60 treân thò
tröôøng xuaát hieän nhöõng duïng cuï ñieän töû ñöôïc giôùi thieäu bôûi Sunada
(1962) vaø vôùi phöông phaùp naøy noù mang laïi lôïi ích. Nhö maùy ño
Sonexplorer, Endometer vaø Forameter ñaõ ñöôïc thöû nghieäm vaø tìm ñöôïc
chính xaùc cuõng nhö töông quan trong vieäc xaùc ñònh chieàu daøi chaân raêng
(Blank 1975, O’ Neil 1974, Plant 1976). Maëc duø nhöõng baùo caùo coù chính
xaùc, maø khoâng trôû neân phoå bieán trong thöïc haønh nha khoa. Ngaøy nay,
treân thò tröôøng ñaõ xuaát hieän nhieàu loaïi duïng cuï ñaõ ñöôïc caûi tieán nhieàu
neân ñoä chính xaùc cao hôn trong vieäc ño chieàu daøi chaân raêng.
Propex (Dentsply) goïn nheï, deã duøng vaø nhanh choùng, tieát kieäm
ñöôïc thôøi gian. Tuy nhieân, noù cuõng bò giôùi haïn tröôøng hôïp nhöõng oáng tuûy
bò calci hoùa nhaát laø ôû 1/3 choùp. Vôùi phim tia X, nhö chuùng ta ñaõ bieát töø
tröôøng Ñaïi hoïc, phaûi trang bò toán keùm, maát nhieàu thôøi gian trong luùc ñieàu
trò nhöng noù ñem laïi cho chuùng ta ñöôïc nhieàu tin töùc nhö höôùng cuûa chaân
raêng, ñoä cong cuûa chaân raêng, soá chaân vaø kích thöôùc hình thaùi oáng tuûy
cuõng nhö tieán ñoä cuûa thuû thuaät. Ngaøy nay vôùi phim kyõ thuaät soá ñaõ tieát
kieäm ñöôïc nhieàu thôøi gian vaø giaûm thieåu ñoä phoùng xaï vaø hình aûnh ta coù
lieàn cuõng nhö chuyeån hình aûnh nhanh choùng vaøo maùy vi tính ñeå laøm döõ
lieäu v.v... Duø sao ñi nöõa, vieäc ño chieàu daøi laøm vieäc caûm giaùc tay cuõng
nhö kinh nghieäm cuûa nhaø laâm saøng vaãn giöõ moät vai troø quan troïng.
 a

Maùy goàm maøn hình vaø phaùt aâm “Bip”, Ñöa traâm vaøo oáng tuûy
goàm 2 ñaàu : (a) keïp traâm ño chieàu daøi, khi gaàn tôùi choùp, maøn
(b) Thanh kim loaïi coù daïng oáng huùt hình hieän soùng cuõng nhö
nöôùc mieáng ñaët trong mieäng. phaùt aâm “Bip”.

B C D

(A) Maøn hình hieän leân 10 oâ. (B) Traâm tieáp tuïc tôùi, maøn hình seõ hieän leân
nhöõng oâ maøu ñen cuøng tieáng phaùt aâm “Bip” khi tôùi oâ thöù 5. (C) Tôùi oâ cuoái cuøng
chaám ñen hieän treân maøn hình, soùng vaø phaùt aâm “Bip” ñaõ tôùi choùp. (D) Neáu
nhích traâm tôùi nöõa, ñieåm ñoû seõ xuaát hieän ñaõ qua choùp.

II. Bôm röûa oáng tuûy

Bôm röûa N.N laø moät phaàn quan troïng trong khi söûa soaïn oáng tuûy.
Noù trôû neân quan troïng ñeå phoøng ngöøa caùc chaát ñoäc haïi töø nhöõng moâ tuûy
hoaïi töû coøn soùt laïi, nhöõng maûnh ngaø vuïn tích tuï, öù ñoïng trong khi söûa
soaïn laø nguyeân nhaân chính cuûa söï maát chieàu daøi, taïo naác ñeå cuoái cuøng
traùm bít dö hoaëc thieáu huït.
Hoøa tan nhöõng moâ tuûy coøn soùt :
Duøng NaOCl ôû noàng ñoä thaáp (döôùi 2,5%) seõ tieân ñoaùn ñöôïc laø loaïi
boû nhieãm nhöng ñoái vôùi caùc moâ tuûy coøn soùt laïi khoâng chaéc chaén laém
trong moät thôøi gian hôïp lyù. Caùc nghieân cöùu cuûa Baumgartner vaø Mader
xaùc ñònh laø NaOCl 2,5% ñeán 5,25% raát hieäu quaû ñeå laáy ñi moâ tuûy soáng
töø caùc vaùch ngaø, maø khoâng caàn söï can thieäp cuûa caùc traâm.
Hieäu quaû hoøa tan cuûa NaOCl ngaøy nay ñöôïc hieåu bieát roõ hôn laø bò
aûnh höôûng bôûi caáu truùc troïn veïn cuûa nhöõng thaønh phaàn moâ lieân keát cuûa
tuûy coøn soùt. Neáu tuûy ñaõ bò thoaùi hoùa, seõ bò hoøa tan vôùi thôøi gian khoâng
laâu. Neáu tuûy coøn soáng vaø bò thoaùi hoùa moät phaàn nhoû seõ bò hoøa tan vôùi
moät thôøi gian laâu hôn.

A B C

D E F
(A) Nguyeân sôïi tuûy soáng ñöôïc laáy ra. (B) Nhoû 1 gioït NaOCl 3% leân sôïi
tuûy. (C) Sau 10 phuùt voû boïc höõu cô baét ñaàu tan raõ. (D) Sau 30 phuùt taát caû caùc
chaát höõu cô trong sôïi tuûy baét ñaàu tan raõ. (E) Sau 45 phuùt moâ höõu cô hoaøn toaøn
tan raõ chæ coøn laïi nhöõng maûnh ngaø, moâ calci, ñaù tuûy. (F) Nhöõng maûnh ngaø, moâ
calci cuøng ñaù tuûy coøn laïi trong 50 sôïi tuûy ñöôïc thöû nghieäm.

Nghieân cöùu môùi ñaây cho thaáy oáng tuûy ñöôïc traùm vôùi Hydroxyde
Calci (ít nhaát laø 20 phuùt) laøm gia taêng khaû naêng hoøa tan cuûa NaOCl, cho
neân coù moät ñeà nghò khaùc laø ta neân ñaët vôùi Hydroxyde Calci trong oáng tuûy
giöõa nhöõng laàn heïn.
Trong quaù khöù, hypochloride Na ñöôïc duøng xen keõ vôùi hydrogen
peroxide taïo suûi boït, taùc duïng nhö moät ñoøn baåy, laøm noåi nhöõng chaát caën
baõ vaø deã ñöôïc loaïi boû. Phöông phaùp naøy ñaõ bò laõng queân vaø khoâng coøn
ñöôïc duøng nöõa.
Hôn nöõa, xen keõ giöõa hydrogen peroxide vaø hypochloride Na
khoâng laøm saïch ñöôïc oáng tuûy (Harris).
Naêm 1979, nhöõng nghieân cöùu cho thaáy hydrogen peroxide laøm
trung hoøa taùc duïng cuûa hypochloride Na.
Veà chöùc naêng hoùa hoïc, phaûn öùng giöõa hydrogen peroxide vôùi
hypochloride Na taïo muoái vaø di chuyeån roài tích tuï ñoïng phía choùp raêng.
Hydrogen peroxide laø nguyeân nhaân cuûa phuø neà vaø beänh nhaân ñau, phuø
neà sau ñieàu trò.

(A) (B) (C)

(A) Dung dòch NaOCl taïi saøn tuûy. (B) Dung dòch NaOCl traøn ñaày mieäng
xoang. (C) Dung dòch NaOCl cuøng vôùi hydrogen peroxide 3% taïo suûi boït treân
mieäng xoang.

Tai naïn do NaOCl.

Maët bò phuø neà sau khi bôm röûa
NaOCl qua choùp R15 vaø söng döôùi mí
maét sau 24 giôø (veát tím baàm).

Theo Abou-Rass khuyeân caùc nhaø laâm saøng traùnh duøng Syringe vaø
kim chích ñeå bôm röûa hypochloride Na theo kinh ñieån maø duøng noù nhö
moät loïai thuoác. Baèng caùch duøng oáng nhoû gioït ñöa vaøo buoàng tuûy töø ñoù
ñöa thuoác tôùi 1/3 choùp baèng caùc caây traâm nhoû. Ñeå thuoác trong khoaûng 2
– 5 phuùt ñuû thôøi gian ngaám vaøo moâ tuûy vaø thaønh tuûy tröôùc khi naïo, duõa.
Hieäu quaû cuûa hypochloride Na ñöôïc taêng gaáp boäi khi ta haâm noùng
dung dòch cuõng nhö hô noùng duïng cuï tröôùc (Abou-Rass vaø cs).
 Chuùng ta caàn löu yù trong luùc söûa soaïn oáng tuûy khoâng nhöõng dung
dòch bôm röûa hypochloride Na vôùi noàng ñoä trung bình ñaõ ñöôïc xaùc ñònh
qua nhieàu nghieân cöùu 2,5% laø ñuû. Vôùi noàng ñoä 5,2% laø toát nhaát, nhöng
trong khi söûa soaïn dung dòch bôm röûa deã bò ñaåy ra khoûi choùp, gaây nguy
cô cho vuøng nha chu quanh choùp, ñoù laø chöa keå dung dòch rôùt ra ngoaøi
nieâm maïc mieäng cuõng nhö treân maët, aùo quaàn beänh nhaân vaø thaày thuoác.
Chöùc naêng cuûa hypochloride Na laøm tan moâ tuûy (moâ höõu cô), nhöng coøn
moâ canxi, muoái canxi, moâ ngaø (buøn ngaø) chuùng ta luoân phaûi phoái hôïp vôùi
chaát chelat (EDTA) coù taùc duïng hoøa tan moâ canxi. Ngoaøi ra nhöõng
nghieân cöùu cuoái thaäp nieân theá kyû XX, dung dòch bôm röûa coù hieäu quaû
nhieàu hôn khi ôû nhieät ñoä cô theå (370C) (James L. Gutmann).
Laáy ñi caùc buøn ngaø :
Nhöõng nghieân cöùu cho thaáy hieäu quaû toát nhaát cuûa moät dung dòch
bôm röûa laø duøng NaOCl cuøng vôùi EDTA ñeå laáy ñi moâ tuûy coøn soùt cuõng
nhö buøn ngaø voâ cô vaø höõu cô.
Baumgartner vaø Mader chöùng minh cho thaáy taát caû nhöõng vaùch oáng
ngaø ñaõ ñöôïc söûa soaïn baèng caùc traâm ñoøi hoûi phaûi duøng caùc chaát chelat ñeå
laáy ñi. Coøn ñoái vôùi nhöõng oáng tuûy khoâng duøng caùc caây traâm thôøi khoâng
coù caùc buøn ngaø maø ta chæ caàn duøng NaOCl laø ñuû ñeå laøm saïch.
Coù nhöõng yù kieán khoâng ñoàng yù vieäc laáy ñi buøn ngaø, maø ngöôøi ta giöõ
laïi buøn ngaø nguyeân thuûy, noù laáp bít nhöõng oáng ngaø bò nhieãm. Do ñoù noù
ngaên ngöøa söï phaùt trieån cuûa vi khuaån sau ñieàu trò noäi nha ñöôïc hoaøn taát.
William vaø Goldman cho thaáy buøn ngaø coù theå laøm chaäm söï di chuyeån
cuûa vi khuaån maø khoâng ngaên ngöøa söï phaùt trieån cuûa vi khuaån. Bôûi lyù do
ñoù, caùch toát nhaát laø taïo moät beà maët ngaø saïch, khoâng coù buøn ngaø.
Vieäc laáy ñi buøn ngaø ñoøi hoûi söï hieän dieän chaát chelat, maëc duø moät soá
nghieân cöùu cho thaáy laø ta coù theå laáy ñi buøn ngaø baèng NaOCl khoâng thoâi
nhöng vôùi noàng ñoä cao hôn 4% khi phoái hôïp vôùi söï rung ñoäng cuûa sieâu
aâm.
Vieäc duøng chaát chelat (EDTA hay acid citric, acid phosphoric ...) laø
phöông phaùp toát nhaát. Chaát chelat coù theå duøng trong khi söû duïng duïng cuï
xen keõ vôùi NaOCl. Hoaëc coù theå chæ duøng chaát chelat sau khi duïng cuï ñaõ
ñöôïc duøng xong, buøn ngaø luùc naøy khoâng coøn nöõa. Nhöng chaát chelat chæ
coù hieäu quaû laøm saïch buøn ngaø maø khoâng laáy ñi ñöôïc moâ tuûy coøn soùt laïi
neáu khoâng coù söï hieän dieän cuûa NaOCl. Do ñoù, NaOCl vaø chaát chelat raát
caàn söï laøm saïch beà maët ngaø ñeå taïo moâi tröôøng toát cho vieäc traùm bít ñöôïc
lyù töôûng.
Ñieàu quan troïng nhaát chöùng toû bôûi nhöõng nghieân cöùu cuûa
Baumgartner vaø Mader laø : chuùng ta taïo hình oáng tuûy baèng duïng cuï,
nhöng roõ raøng laø chuùng ta laøm saïch oáng tuûy baèng dung dòch bôm röûa.

Moät soá chaát chelat ñöôïc söû

duïng phoå bieán taïi Hoa Kyø :
(A) Dung dòch loûng EDTA
(B) REDTA
(C) RC prep daïng gel

(A) (B) (C)

D E
Moät soá chaát chelat hieän ñöôïc duøng phoå bieán taïi Vieät Nam : (D) Glyde
(Dentsply). (E) File care (VDW), ñeàu ñöôïc söû duïng döôùi daïng gel.

Ethylene diamine tetra acetic acid (EDTA) duøng nhö moät loaïi bôm
röûa coù hieäu quaû, ñöôïc söû duïng laøm roäng oáng tuûy, hoùa chaát naøy ñöôïc ñaët
trong buoàng tuûy vaø ñöôïc ñöa vaøo oáng tuûy baèng nhöõng caây traâm N.N nhoû.
Thuoác ñaët trong oáng tuûy khoaûng vaøi phuùt (1-2 phuùt) tröôùc khi söûa soaïn.
EDTA ñöôïc söû duïng trong N.N laø chaát chelat, hoùa chaát naøy chæ söû duïng
trong thôøi gian 5 – 10 phuùt vaø khoâng ñaët trong oáng tuûy giöõa 2 kyø heïn. Vì
noù seõ trôû thaønh voâ taùc duïng vaø coù nguy cô keát hôïp vôùi nhöõng chaát caën baõ
(moâ tuûy) thaønh moät loaïi gel laøm ngheõn taéc oáng tuûy.
 Thaønh phaàn chính cuûa nhöõng chaát chelat vöøa neâu :
- EDTA 15%
- Hydrogen peroxide hay urea peroxide hay carbomide peroxide
10% vaø theâm moät vaøi loaïi saùp ñeå taïo daïng gel.
Nhöõng hoùa chaát naøy khoâng ñöôïc khuyeán khích yeâu caàu duøng laâu
trong khi söûa soaïn oáng tuûy bôûi tính boâi trôn thaønh tuûy vaø sinh oxygen
(tính suûi boït khi tieáp xuùc vôùi hypochloride Na vaø ñaåy nhöõng moâ caën baõ
ra khoûi oáng tuûy) laøm ñau sau ñieàu trò, cho neân taùc giaû khuyeân neân söû
duïng trong thôøi gian ngaén 5 – 10 phuùt, theo L.G. Gutmann neân söû duïng
trong 1 phuùt. ÔÛ Vieät Nam trong nhöõng naêm gaàn ñaây xuaát hieän treân thò
tröôøng : Glyde “Dentsply” (15% EDTA vaø 10% hydrogen peroxide). File
care (VDW), chuùng coù chöùc naêng nhö R.C.prep.
Abou-Rass qua caùc nghieân cöùu, cho thaáy phöông phaùp sau ñaây
mang laïi hieäu quaû trong vieäc loaïi boû buøn ngaø vaø caùc chaát caën baõ :
1- Duøng kim chích côõ 25 hay 27 ñeå gaây teâ khi ñieàu trò tuûy.
2- Khi caàn, chích ngay vaøo tuûy sau khi gaây teâ maø beänh nhaân vaãn
coøn caûm giaùc ñau. Vaø cuõng duøng trong vieäc bôm röûa, söûa soaïn oáng tuûy
ñeå loaïi boû nhöõng moâ tuûy vaø caùc chaát caën baõ.
3- Beû cong kim (450) vaø ñöa saâu vaøo oáng tuûy laøm taêng hieäu quaû
bôm röûa nôi 1/3 choùp.

(A) (B) (C) (D)

Quan saùt heä thoáng oáng tuûy qua kính hieån vi ñieän töû queùt.
(A) Taïi vò trí gaàn foramen, maët phaúng khoâng ñeàu ñaën vaø coù theå laø nhöõng teá
baøo caën baõ coøn soùt laïi.
(B) Quan saùt töø vuøng kieåm soaùt ñeå loä nhöõng oáng ngaø ñöôïc che phuû bôûi lôùp
buøn ngaø.
 (C) Quan saùt töø nhöõng khe hôû heïp nhoû nôi 1/3 trung oáng tuûy. Nhöõng maûnh
teá baøo vaø nhöõng caáu truùc gioáng nhö maïch maùu nhoû coøn laïi.
(D) Quan saùt töø vuøng chöa coù söï can thieäp cuûa duïng cuï taïi 1/3 trung oáng
tuûy. Nhöõng teá baøo caän baõ ñaõ ñöôïc laáy ñi bôûi dung dòch NaOCl 5%. Nhöõng oáng
ngaø ñöôïc laøm saïch vaø môû thoaùng.

A B

C D
(A) Neân choïn oáng chích loaïi coù ñaàu vaën ñeå giöõ kim ñöôïc chaéc chaén (2).
(B) Ñaàu kim ñöôïc vaït coù daïng U ñeå taïo loái thoaùt cho dung dòch bôm röûa (1).
(C) Ñaàu kim bít kín vaø coù nhöõng loã beân ñeå thoaùt dòch traùnh nguy cô ñaåy dung dòch
ra khoûi choùp (Maxi-Probe “Dentsply”).
(D) Khi bôm röûa, dung dòch taïo thaønh voøng, chaïy quanh thaønh tuûy nôi 1/3 choùp
(muõi teân).

Vôùi phöông phaùp naøy mang laïi hieäu quaû nhieàu trong vieäc loaïi boû
caùc moâ caën baõ töø 1/3 choùp trong thöïc haønh ñieàu trò N.N cuõng nhö söï an
toaøn bôûi tính trô vaø tính töông hôïp sinh hoïc.
Ñeå traùnh nguy cô ñaåy dung dòch bôm röûa ra khoûi choùp, deã gaây phuø
neà, söng ñau cho beänh nhaân. Ngoaøi vieäc duøng kim loaïi nhoû 25 hay 27
ñöa saâu vaøo oáng tuûy vöøa chaët, ruùt kim ra moät vaøi ly ñeå nöôùc bôm röûa coù
loái thoaùt, luoân bôm vôùi aùp löïc nheï (tröôøng hôïp söû duïng loaïi kim phía ñaàu
vaùt nhoïn, kim chích y khoa).
 Ngoaøi ra, duøng loaïi kim phía ñaàu kim coù vaùt hình chöõ U ñeå taïo loái
thoaùt cho dung dòch bôm röûa. Hoaëc phía ñaàu kim bít kín vaø dung dòch
bôm röûa ñöôïc thoaùt ra bôûi nhöõng loã phía hai beân ñaàu kim, dung dòch bôm
röûa khi thoaùt ra seõ taïo voøng nôi 1/3 choùp (Maxi-Probe “Dentsply”).
Noäi nha sieâu aâm laøm roäng oáng tuûy cuõng nhö duøng ñeå bôm röûa
Sieâu aâm taùc ñoäng caây traâm ñöôïc giôùi thieäu bôûi Richman (1957),
Martin (1976, 1980) vaø Cunningham (1982) nghieân cöùu cho bieát sieâu aâm
N.N taùc duïng hôn nhieàu so saùnh vôùi söûa soaïn oáng tuûy baèng tay. Tuy
nhieân, Tamber (1983) cho thaáy khoâng coù söï khaùc bieät giöõa N.N sieâu aâm
vaø söûa soaïn oáng tuûy baèng tay.
Veà maët laâm saøng, cho thaáy N.N sieâu aâm mang laïi tieàm naêng lôùn
trong vieäc thöïc haønh N.N, duïng cuï sieâu aâm cung caáp moät theå tích lôùn
löôïng dung dòch bôm röûa vaøo oáng tuûy, taùc ñoäng soùng sieâu aâm mang laïi
hieäu quaû cao trong vieäc loaïi boû caën baõ, maûnh vuïn cuõng nhö maûnh ngaø
khi söûa soaïn. Doøng chaûy töø tay sieâu aâm moät caùch lieân tuïc vôùi moät theå
tích 45ml/phuùt. Hieäu theá bôm röûa cuûa maùy mang laïi hieäu quaû lôùn ñeå laáy
ñi caùc maûnh vuïn nôi nhöõng oáng tuûy coù kích thöôùc lôùn vaø laøm tan raõ ngay
caû nhöõng maûnh vuïn xiâ maêng dính nôi thaønh oáng tuûy khi ñieàu trò laïi.
Theo Neller vaø cs (1980) cho thaáy söû duïng N.N sieâu aâm ñeå bôm röûa
khi söûa soaïn oáng tuûy baèng duïng cuï tay mang laïi hieäu quaû cao ñeå loaïi boû
caën baõ, buøn ngaø vaø nhöõng moâ tuûy toàn ñoïng trong oáng tuûy.

(A) (B) (C) (D)

(A) Maùy sieâu aâm N.N Cavi – Endo trang bò bình nhöïa (muõi teân) ñöïng dung
dòch bôm röûa NaOCl.
(B) Dung dòch bôm röûa ñöôïc truyeàn qua tay caàm sieâu aâm vaø doïc theo
chieàu daøi caây traâm sieâu aâm.
(C) Ñoäng taùc tôùi lui höôùng veà phía choùp.
(D) Ñoäng taùc chaïy voøng ñeå taïo oáng tuûy roäng ñeàu.
 Ñoäng taùc cuûa traâm sieâu aâm :
Tröôùc khi söû duïng ñaàu sieâu aâm, ñöông nhieân oáng tuûy ñaõ ñöôïc thaêm
doø baèng caây traâm soá nhoû (soá 10) cuõng nhö phim chaån ñoaùn ñeå bieát roõ
kích thöôùc lôùn nhoû, cuõng nhö khuùc thaúng, cong cuûa oáng tuûy.
1. Ñaàu tieân ñöa traâm sieâu aâm vaøo vôùi ñoäng taùc tôùi lui vaø höôùng veà
phía choùp.
2. Sau khi traâm chaïy ñöôïc trôn tru, thoaûi maùi ta môùi chuyeån sang
ñoäng taùc chaïy voøng ñeå nong roäng oáng tuûy. Cuï theå nhö chaân gaàn raêng coái
lôùn döôùi luoân theo höôùng ngoaøi trong vôùi ñoäng taùc chaïy voøng.
Neân löu yù, traâm sieâu aâm chæ chaïy trong ñoaïn thaúng oáng tuûy maø thoâi.
Toùm laïi :
1- N.N sieâu aâm raát hoaøn haûo trong vieäc loaïi boû moïi chaát caën baõ
trong oáng tuûy, laøm loûng caùc caây coân baïc cuõng nhö loaïi boû nhöõng maûnh
tuûy bò chaûy maùu coøn soùt laïi.
2- Loaïi boû nhöõng maûnh ngaø vaø caën baõ.
3- Söû duïng tay sieâu aâm vôùi moät aùp löïc nheï hoaëc khoâng.
4- Taïo moät khoâng gian troáng trong oáng tuûy nhaát laø nôi tuûy buoàng coù
nhieàu hieäu quaû trong vieäc taåy traéng raêng cuõng nhö vieäc ñaët thuoác trong
oáng tuûy, thöôøng ngöôøi ta söû duïng nhöõng caây traâm N.N sieâu aâm coù kích
thöôùc ngaén.
5- Naïo boû nhöõng moâ haït meàm trong tieåu phaãu N.N.

(A) (B)
Thieát dieän caét ngang oáng tuûy : (A) söûa soaïn baèng traâm tay daïng cuoái cuøng
cuûa oáng tuûy laø daïng troøn. (B) söûa soaïn oáng tuûy baèng ñaàu sieâu aâm, coù daïng cuoái
cuøng hình oval theo daïng nguyeân thuûy cuûa oáng tuûy.
 Giôùi haïn vaø thaän troïng
1- Caây traâm sieâu aâm phaûi ñöôïc tính tröôùc bôûi khoâng ñaët nuùt chaën
ñöôïc vì nguoàn nöôùc ñöôïc chaûy töø tay sieâu aâm doïc theo chieàu daøi cuûa
traâm, seõ caûn nöôùc vaø nuùt chaën bò xeâ dòch.
2- Ñoäng taùc cuûa traâm theo chieàu tôùi lui, höôùng veà phía choùp, traùnh
aùp löïc. Khi ñuû chieàu daøi coù theå tôùi ñöôïc, thöôøng khuùc thaúng cuûa oáng tuûy.
Sau ñoù vôùi ñoäng taùc chaïy voøng theo chu vi oáng tuûy, laøm saïch vaùch tuûy.
3- Phía ñaàu traâm khoâng ñieàu khieån vaø kieåm soaùt ñöôïc neân coù theå
khuaáy ñoäng phía choùp (nuùt chaën) coù theå gaây luûng, loe choùp raêng.
4- N.N sieâu aâm khoâng hieäu quaû vaø khoâng thöïc hieän ñöôïc tröôøng
hôïp oáng tuûy cong hoaëc oáng tuûy nhoû, heïp, ta neân söûa soaïn baèng tay tröôùc
(söûa soaïn tôùi soá 25). Traâm sieâu aâm luùc naøy giöõ nhieäm vuï bôm röûa laø lyù
töôûng nhaát.
5- Tröôùc kia caùc taùc giaû khuyeân traùnh duøng N.N sieâu aâm vôùi
hypochloride Na chöùa trong maùy. Traùnh söï vung vaõi dung dòch ra mieäng,
maët vaø quaàn aùo beänh nhaân. Hypochloride Na coù tính aên moøn kim loaïi
cuûa caùc boä phaän maùy. Ngaøy nay, ngöôøi ta ñaõ khaéc phuïc ñöôïc caùc giôùi
haïn treân maùy N.N coù trang bò moät bình nhoû ñöïng hypochloride Na baèng
plastic (Caviendo “Denstply”). Khi caïo voâi, röûa raêng ngöôøi ta duøng
nguoàn nöôùc maùy.
Toùm laïi, N.N sieâu aâm ñöôïc söû duïng vôùi chöùc naêng bôm röûa khi söûa
soaïn oáng tuûy laø lyù löôûng vaø mang laïi hieäu quaû cao, coøn vieäc söûa soaïn
oáng tuûy chæ trôï giuùp vôùi chöùc naêng phuï maø thoâi.
III. Phöông phaùp söûa soaïn oáng tuûy
Taùc giaû vaø caùc nhaø laâm saøng ñeàu coâng nhaän chöùc naêng quan troïng
cuûa vieäc söûa soaïn oáng tuûy. Vaø noù cuõng aûnh höôûng ñeán keát quaû laâm saøng,
phöông phaùp thöïc hieän vaø sinh hoïc trong ñieàu trò N.N.
Nhöõng phöông phaùp thöïc hieän trong oáng tuûy ñoøi hoûi nhieàu nhaát,
cuõng nhö thôøi gian ñaàu tö trong ñieàu trò N.N.
Maëc duø vaäy coù nhieàu phöông phaùp vaø duïng cuï maø ñaïi ña soá ñoàng yù
vôùi nhöõng muïc tieâu trong vieäc söûa soaïn oáng tuûy.
 - Muïc tieâu ñaàu tieân laø loaïi boû nhöõng chaát chöùa trong oáng tuûy ñeå
taïo söï laønh maïnh cuûa vuøng quanh choùp. Tuûy hoaïi töû thu huùt vi khuaån vaø
phoùng thích caùc ñoäc toá töø caùc oáng tuûy beân, oáng tuûy phuï cuøng caùc oáng ngaø
qua choùp raêng. Toùm laïi, ta phaûi laáy ñi troïn veïn nhöõng moâ tuûy chöùa ñöïng
trong suoát chieàu daøi, chieàu roäng cuûa oáng tuûy.
- Muïc tieâu thöù hai cuûa vieäc söûa soaïn oáng tuûy laø taïo hình laïi toaøn
khoâng gian tuûy ñeå sao tieáp nhaän vaät lieäu coân G.P traùm bít kín chaët
khoang tuûy vónh vieãn.
Cô baûn laø laøm saïch, loaïi boû caùc chaát caën baõ, laøm roäng oáng tuûy laø
quan troïng cho keát quaû ñieàu trò hôn laø coâng vieäc caáy khuaån hoaëc ñaët
thuoác trong oáng tuûy. Taát caû caùc duïng cuï chæ söû duïng trong phaïm vi oáng
tuûy tôùi nuùt chaën choùp, ranh giôùi ngaø xeâ maêng, vieäc ñoøi hoûi treân ñeå traùnh
söûa soaïn quaù choùp seõ gaây phaûn öùng moâ nha chu quanh choùp, vieâm caáp
quanh choùp, hình thaønh caùc sang thöông, tieâu ngoùt chaân raêng v.v...
Coøn haäu quaû cuûa vieäc söûa soaïn ngaén hôn thôøi ít roõ reät, thöôøng gaây
tình traïng maõn vaø töø töø gaây neân trieäu chöùng beänh lyù. Goác tuûy cuõng bò
hoaïi töû, taïo ra ñoäc toá vaø xaâm nhaäp vuøng quanh choùp. Theo lyù thuyeát goác
tuûy vaãn giöõ ñöôïc söï soáng maø chöa chöùng minh ñöôïc ñieàu naøy.
Ñeå traùnh nhöõng tình traïng phöùc taïp vöøa neâu, moâ tuûy phaûi laáy heát töø
tuûy buoàng cho tôùi nuùt chaën choùp. Chuùng ta neân ghi nhôù khi duïng cuï quaù
choùp coù theå aûnh höôûng tôùi nhöõng caáu truùc giaûi phaãu keá beân nhö boù thaàn
kinh haøm döôùi, loã thaàn kinh caèm v.v...
Ñeå hieåu roõ ñieàu cô baûn trong vieäc söûa soaïn oáng tuûy, ngöôøi ta
thöôøng nghó tôùi söï phoái hôïp lieân tuïc cuûa boán boä phaän sau :
1- Söûa soaïn phaàn thaân raêng.
2- Söûa soaïn 1/3 coå raêng.
3- Söûa soaïn 1/3 trung.
4- Söûa soaïn 1/3 choùp.
 (A) (B) (C)
Sô ñoà toång quaùt trong vieäc söûa soaïn oáng tuûy.
(A) Söûa soaïn loã tuûy, loaïi boû nhöõng ñieåm vöôùng taïo 1/3 coå raêng ñöôïc roäng,
thoaùt. (B) Dung dòch bôm röûa chöùa ñaày xoang tuûy, 1/3 coå vaø ñöa xuoáng oáng tuûy
baèng caây traâm nhoû. (C) Söûa soaïn 1/3 choùp taïo nuùt chaën choùp (ñieåm thaét
choùp: giao ñieåm ngaø xeâmaêng) tôùi soá 25.

(1) Söûa soaïn phaàn thaân raêng (hay buoàng tuûy) :

Ñaõ ñöôïc baøn caõi nhieàu, ñoù laø phaàn keá tieáp cuûa loái vaøo, vaùch thaønh
tuûy buoàng ñöôïc thoâng suoát, trôn laùng, nhöõng ñieåm vöôùng, vaáp phaûi ñöôïc
loaïi boû ñeå coù moät daïng thoaùt töø loái vaøo tuûy cho tôùi loã tuøy. Vì neáu coøn
nhöõng trôû ngaïi deã gaây söï leäch höôùng, beû gaáp caùc ñaàu duïng cuï N.N khi
söûa soaïn oáng tuûy.
(2) Söûa soaïn 1/3 coå : bao goàm vieäc laøm roäng töø loã tuûy, söûa soaïn
phaàn 1/3 coå neân theo höôùng ngoaøi trong ñeå giöõ ñöôïc giaûi phaãu nguyeân
thuûy cuûa oáng tuûy. Tröôøng hôïp 1/3 coå, oáng tuûy thaúng ta coù theå hoaøn taát
baèng nhöõng duïng cuï quay caây Peezo soá # 2 (Gates soá # 2) vaø ñieåm keát
thuùc taïi ñieåm cong cuûa oáng tuûy.
Tröôøng hôïp 1/3 coå oáng tuûy cong, ta neân söû duïng nhöõng duïng cuï
töông öùng ñeå laøm roäng oáng tuûy nôi loã tuûy.
Tröôøng hôïp ñieåm vöôùng xuaát hieän taïi loã tuûy (oáng gaàn raêng coái lôùn
döôùi) aùp duïng baèng ñoäng taùc keùo ra, thaân duïng cuï aùp löïc veà phía ñieåm
vöôùng ñeå loaïi boû.
 (A) Muõi khoan Martin soá 2
môû qua traàn tuûy vaø loaïi boû
nhöõng ñieåm vöôùng gaàn xa.
(B) Loaïi boû phaàn oáng tuûy
cong, chaân gaàn, raêng coái
lôùn döôùi baèng caùch aùp löïc
caùn traâm veà phía ñieåm
vöôùng (muõi teân).
(A) (B)

(3) Söûa soaïn 1/3 trung:

Töông ñoái ñôn giaûn vaø hoaøn taát vôùi ñoäng taùc keùo ra cuûa traâm.
Tröôøng hôïp oáng tuûy cong, vieäc söûa soaïn seõ khoù khaên neáu nhaø laâm saøng
duõa vôùi ñoäng taùc chaïy voøng. ÔÛ tröôøng hôïp naøy neân duõa theo chieàu
ngoaøi trong vaø chuù troïng vaøo vuøng daày cuûa chaân raêng, tuøy thuoäc vaøo
nhöõng nguyeân taéc duõa loaïi boû khuùc cong ñeå traùnh loe vaø luûng (luoân aùp
löïc ñeàu veà phía cong).
(4) Söûa soaïn 1/3 choùp laø then choát. Muïc tieâu söûa soaïn oáng tuûy tôùi
ñieåm ngöøng, ranh giôùi ngaø xeâ maêng, nuùt chaën choùp caùch phía ñaàu chaân
raêng treân phim tia X töø 0,5 – 1mm. Luoân toân troïng vò trí nguyeân thuûy cuûa
foramen, traùnh taïo naác, taïo oáng tuûy sai vaø luûng chaân raêng. Cuoái cuøng môû
roäng oáng tuûy tôùi kích thöôùc coù theå ñöa caây coân G.P ñaàu tieân vöøa khít chaët
(Soá 20 – 25…).
IV. Giaûm vieäc söû duïng thuoác trong oáng tuûy
Ñaët thuoác trong oáng tuûy, nhö Formoeresol, camphorated
parachlorophenol, cresatine, eugenol, phenol, polyantibiotic daïng kem,
corticosteroids vaø hydroxyde calcium ñaõ ñöôïc duøng phoå bieán trong noäi
nha. Hieäu quaû cuûa nhöõng thuoác naøy treân vi khuaån oáng tuûy ñöôïc nghieân
cöùu nhieàu treân saùch, baùo töø treân 50 naêm.
Trong khi vieäc söû duïng ñaët thuoác trong oáng tuûy suy giaûm moät caùch
ñaùng keå cuõng nhö vieäc aùp duïng phoå bieán vieäc caáy khuaån (thaäp nieân
1970).
Thôøi ñieåm 1970, vieäc söû duïng hypochloride Na trong vieäc bôm röûa
oáng tuûy trôû neân phoå bieán.
 Chöùc naêng cuûa thuoác ñaët trong oáng tuûy ñaõ ñöôïc thoåi phoàng thay vì
söû duïng duïng cuï nhö chuùng ta ñaõ bieát, cuï theå nhö loaïi kem
formaldehyde. Cho tôùi 1953, Anerbach ñaõ coù theå khöû truøng oáng tuûy baèng
caùch söû duïng duïng cuï maø thoâi. Torneck (1961), Harrison vaø Madonia
(1971), Powel vaø cs (1973), Spangberg (1979), Simon vaø cs (1979) vaø
Bock (1977) ñeàu keát luaän ña soá nhöõng thuoác duøng trong oáng tuûy ñeàu kích
thích, ñoäc haïi vaø tính khaùng nguyeân. Veà maët laâm saøng, söû duïng thuoác coù
theå laø nguyeân nhaân cuûa côn ñau kòch phaùt, khoù khaên raéc roái giöõa caùc kyø
heïn hay caùc phaûn öùng dò öùng treân caùc beänh nhaân nhaïy caûm.
Ngaøy nay, ñieàu trò N.N treân raêng tuûy coøn soáng hay khoâng trong moät
kyø heïn khoâng gaây baát cöù moät bieán chöùng naøo maø coøn mang laïi hieäu quaû
cao. Thöôøng vieäc ñieàu trò nhö vaäy hoaøn taát maø khoâng caàn söû duïng thuoác
cuõng nhö vieäc caáy khuaån. Naêm 1980 moät loaïi thuoác ñöôïc nhaéc nhôû ñeán
nhieàu cuõng nhö vieäc taùi xuaát hieän trôû laïi laø hydroxide Ca ñaët trong oáng
tuûy daïng kem hay duøng laøm xi maêng traùm bít. Nhöõng saûn phaåm naøy vaø
vaät lieäu ñöôïc quaûng baù treân thò tröôøng nhö moät loaïi thaàn döôïc, sau ñoù
cuõng nhö caùc loaïi thuoác ñaõ neâu ngöôøi ta tieáp tuïc söû duïng. Ñoù laø tuøy theo
tröôøng phaùi, quan ñieåm cuõng nhö kinh nghieäm cuûa moãi caù nhaân vaø cuõng
khoâng coøn soâi noåi quaûng baù nhö luùc khôûi ñaàu.
Laáy tuûy
Nhöõng moâ chöùa trong buoàng tuûy ñöôïc laáy ñi baèng caây naïo ngaø saéc
beùn, ñaëc bieät tröôøng hôïp ñaù tuûy. Neáu oáng tuûy ñuû roäng vöøa côõ caây traâm
gai soá 25, tuûy chaân ñöôïc laáy ñi vôùi ñoäng taùc xoay voøng (2 – 3 voøng) ñeå
laáy nguyeân khoái tuûy chaân. Tröôøng hôïp traâm # 25 khoâng ñöa vaøo oáng tuûy
deã daøng tôùi möùc 1/3 choùp ta khoâng neân duøng.
Ñeå phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ñoøi hoûi treân, moâ tuûy ôû raêng 1 chaân, oáng
xa vaø oáng trong cuûa caùc raêng coái lôùn coù theå laáy nguyeân sôïi tuûy. Maùy N.N
sieâu aâm coù theå laáy ñi moâ tuûy coù hieäu quaû ôû nhöõng oáng tuûy roäng neâu treân.
Nhöõng oáng tuûy cong, toát nhaát laø laøm saïch vôùi caây traâm soá nhoû vaø bôm
röûa vôùi hypochloride Na.

Duøng traâm gai trong khuùc thaúng cuûa oáng tuûy (töông
ñöông soá traâm 25), nguyeân sôïi tuûy ñöôïc laáy ñi.
V. Phöông phaùp söûa soaïn
AÙp duïng chung nguyeân taéc ñöôïc moâ taû ôû ñaây coù theå aùp duïng tröôøng
hôïp oáng tuûy thaúng vôùi söï thay ñoåi nhoû.
Tröôùc khi thöïc hieän chuùng ta caàn thao taùc töøng böôùc sau ñaây :
1- Gaây teâ.
2- Ñaët ñeâ : Môû loái vaøo ñöôïc hoaøn taát nhö ñaõ ñöôïc moâ taû treân.
3- Laáy ñi heát mieáng traùm taïm vaø neân ñeà phoøng caùc maûnh vuïn xi
maêng rôùt, ngheït nôi loã tuûy trong khi söûa soaïn.
4- Moâ tuûy ñöôïc laáy saïch.
5- Xaùc ñònh vò trí caùc loã tuûy.
Thoâng thöôøng, chuùng ta ñieàu trò N.N nhöõng raêng bò beå vôõ töø ít ñeán
nhieàu, thaäm chí nhöõng raêng chæ gaàn nhö coøn laïi moät phaàn thaân raêng (raêng
coái lôùn, nhoû). Chuùng ta hoaøn toaøn döïa leân nhöõng phaàn coøn laïi cuûa raêng
ñeå laøm ñieåm moác cho caùc nuùt chaën ñaët treân traâm. Caùc ñieåm moác naøy deã
bò gaõy, maát giöõa caùc kyø heïn, chieàu daøi chaân raêng seõ maát chính xaùc khi
chuïp phim ño chieàu daøi laøm vieäc.
Cho neân, ñieåm moác chuùng ta choïn phaûi coøn vöõng, chaéc vaø caàn loaïi
boû ngay töø luùc khôûi ñaàu nhöõng ñieåm yeáu khoâng vöõng chaéc.
Vaø ñeå taïo söï chuaån hoùa treân, thöôøng ngöôøi ta phaûi taùi taïo toaøn phaàn
maõo raêng ôû nhöõng raêng bò beå vôõ nhieàu tröôùc khi thöïc hieän N.N. Vieäc taùi
taïo treân cuõng giuùp ta trong vieäc ñaët ñeâ ñöôïc deã daøng.
Löu yù khi taùi taïo laïi raêng neân giaûm bôùt beà maët beùn nhoïn, muùi raêng
ngay taïi caùc truïc goùc, taïo söï tieáp xuùc cuûa traâm cuõng nhö caùc nuùt chaën taïi
ñoù. Vaø neáu coù theå ñöôïc, khoâng caàn duøng caùc nuùt chaën (cao su, silicon) vaø
chæ caàn döïa treân caùc voøng troøn ñaùnh daáu chieàu daøi ñöôïc vaïch saün treân
caùn traâm. Cuï theå, nhö duøng muùi gaàn ngoaøi ñoái vôùi chaân gaàn ngoaøi, muùi
gaàn trong cho chaân gaàn trong vaø bôø xa cho chaân xa hoaëc bôø gaàn khi chaân
xa höôùng veà phía xa.
Khay noäi nha
1- Boä ñoà khaùm.
2- Boä traâm
- 2 traâm soá 10K
 - 2 traâm soá 15K
- 2 traâm soá 20K
- 1 traâm soá 25K
- 1 traâm soá 30K
- 1 traâm soá 35K
- 1 traâm soá 40K
- 1 traâm soá 45K
Taát caû caùc traâm ñaõ ñöôïc ño chieàu daøi laøm vieäc, baèng caùch ñaët nuùt
chaën cao su hay silicon taïi caùc vò trí ñoù.
- Syring bôm röûa.
- EDTA (Glyde – File care)
- Thöôùc ño
- 2 caây Peezo soá 2 hoaëc muõi Gates soá 2
- 2 caây traâm H soá 25 – 30
- Gaïc (2 x 2) ñöôïc taåm alcool
- Syring gaây teâ – thuoác teâ
- Coân giaáy
- Vaät lieäu traùm taïm (cavit hay IRM)
Söûa soaïn chaân gaàn (Raêng coái lôùn döôùi)
Bôm dung dòch hypochloride Na 2,5% vaøo buoàng tuûy. Duøng traâm soá
10 ñöa vaøo oáng tuûy, quan saùt ñieåm chaën cao su cuûa traâm. Giöõ yeân taïi choã
vaø ruùt traâm ra baèng caùch döïa traâm veà phía thaønh gaàn vôùi ñoäng taùc duõa
laø chính vaø maáy laàn nhö vaäy tröïc tieáp treân thaønh gaàn vì thaønh gaàn luoân
coù beà daøy vaø u nhoâ ra. Neân traùnh duõa treân cuøng moät phía nhö vaäy coù theå
taïo raõnh treân thaønh tuûy, maø neân duõa ñeàu treân phía gaàn cuûa thaønh tuûy.
Thaønh xa oáng tuûy gaàn thöôøng moûng, loõm deã gaây nguy cô luûng.
 (A) OÁng tuûy ngoaøi gaàn, trong gaàn thöôøng moûng nôi vaùch xa deã gaây luûng,
traùm bít heä thoáng oáng tuûy baèng MTA. (B) Beänh nhaân oån ñònh raêng coù daáu hieäu
laønh thöông sau 15 thaùng. (C) Beänh nhaân khoâng coù daáu chöùng ñau cuõng nhö
chöùc naêng nhai bình thöôøng sau 21 thaùng. (D) Xöông oå vuøng cheù phaùt trieån trôû
laïi sau 29 thaùng.

Ñöa traâm vaøo laïi oáng tuûy laàn naøy döïa vaøo phaàn ngoaøi cuûa thaønh
oáng tuûy cuõng nhö goùc thieát dieän ngoaøi gaàn.
Cuõng vôùi ñoäng taùc treân coù kieåm soaùt baèng caùch duõa cho tôùi khi beà
maët gaàn ngoaøi trong cuûa oáng gaàn phaúng laùng vôùi traâm soá 10 (luoân coøn
môùi) moät caùch lieân tuïc cuõng nhö vöøa khít, thoaûi maùi trong oáng tuûy.
Bôm röûa hypochloride Na, thay traâm soá 15 cuõng vôùi ñoäng taùc duõa
nhö treân cho tôùi khi vöøa roäng ñuû ñeå coù theå tieáp nhaän traâm soá 20 deã daøng
trong suoát chieàu daøi.
Laøm roäng ñeán ñuû chieàu daøi, giöõ nguyeân daïng oáng tuûy theo giaûi
phaãu. Bôm röûa, duøng traâm soá 15 vôùi chaát laøm trôn (EDTA) nôi 1/3 choùp
cuûa taát caû caùc oáng gaàn ngoaøi, gaàn trong vaø oáng xa. Ñeå hoùa chaát trong
khoaûng 3 – 5 phuùt ñuû taùc duïng. Vì hypochloride Na khoù coù theå ngaám
xuoáng 1/3 choùp moät caùch deã daøng, neân ta duøng nhöõng traâm coù soá nhoû
ñöa dung dòch xuoáng ñeå löu giöõ ñöôïc trong oáng tuûy. Tröôøng hôïp nhöõng
oáng tuûy bò calci hoùa vaø cong nhieàu, chaát chelat (EDTA) daïng gel deã dính
phía ñaàu traâm cuõng nhö thaønh oáng tuûy, taùc duïng laøm cho vieäc söûa soaïn
oáng tuûy ñöôïc deã daøng.
Tieáp tuïc vôùi traâm soá 20 cuøng ñoäng taùc duõa lieân tuïc cho tôùi chieàu
roäng oáng tuûy coù theå tieáp nhaän ñöôïc traâm tieáp theo soá 25.
Trong luùc söûa soaïn oáng tuûy, ñoâi khi loái vaøo tuûy coù ñieåm vöôùng coù
theå vôùi phöông phaùp duõa treân, traâm deã bò laïc höôùng coù nguy cô taïo naác,
luûng thaønh tuûy khi ta duøng söùc ñöa traâm vaøo oáng tuûy moät caùch giaùn tieáp.
Trong tình huoáng ñoù, nhaø laâm saøng khi muoán loaïi boû nhöõng ñieåm vöôùng
treân ngöôøi ta phaûi duøng nhöõng muõi kim cöông hoaëc muõi khoan Peezo –
Gates.
Löu yù : luoân kieåm soaùt traâm sau moãi laàn duøng vaø loaïi boû nhöõng
traâm bò moøn, giaõn, xoaén hoaëc bò cong gaáp.
Tieáp tuïc duõa vôùi traâm soá 25, vôùi chieàu daøi chính xaùc duõa choáng laïi
(loaïi boû) phaàn cong baèng caùch aùp löïc caùn traâm veà phía ñieåm vöôùng vaø
oáng tuûy luoân luoân aåm öôùt. Sau cuøng, traâm 25 ñi heát chieàu daøi vöøa khít nôi
choùp. Soá traâm sau cuøng coù theå laø traâm soá 20 – 25 hoaëc 30 .v.v... tuøy theo
ñoä lôùn nhoû cuûa moãi oáng tuûy.
Duøng caây Peezo soá 2 hoaëc Gates soá 2 ñeå môû roäng loã tuûy gaàn trong
vaø gaàn ngoaøi (phía goùc gaàn ngoaøi) vôùi chieàu saâu # 2mm töø loã tuûy.
Löu yù : Chæ söû duïng nhöõng muõi Peezo, Gates trong ñoaïn oáng tuûy
thaúng vôùi ñoäng taùc tôùi lui vaø khoâng aùp löïc phía beân.
Sau ñoù bôm röûa dung dòch Hypochloride Na mang laïi hieäu quaû tích
cöïc trong vieäc loaïi boû lôùp buøn ngaø. Vaø neáu coù theå ta duøng caây N.N sieâu
aâm ñaët trong phaàn thaúng oáng tuûy seõ mang laïi hieäu quaû nhieàu hôn trong
vieäc loaïi boû buøn ngaø.
Luùc naøy söû duïng traâm H soá 20, tieáp tuïc laøm laùng thaønh oáng tuûy cho
tôùi phía choùp raêng vaø khoâng söû duïng traâm H baèng ñoäng taùc naïo.
Söûa soaïn oáng tuûy xa treân raêng coái lôùn döôùi
Bôm dung dòch Hypochloride Na 2,5% ñaày vaøo buoàng tuûy.
OÁng tuûy chaân xa thaúng vaø roäng hôn laø chaân gaàn.
Khôûi ñaàu vôùi traâm soá 15 hoaëc 20 ñöa traâm soá 15 vaøo vôùi ñoäng taùc
xoay 1/4 voøng vaø keùo ra. Roài tieáp laàn thöù 2 xoay 1/2 voøng vaø keùo ra.
Tieáp laàn 3 xoay 3/4 voøng hay nguyeân voøng vaø keùo ra.
 Tröôøng hôïp caáu truùc ngaø cuûa oáng tuûy khoâng cho pheùp vôùi ñoäng taùc
naïo chuùng ta chæ neân giôùi haïn baèng ñoäng taùc duõa, ñöa traâm tôùi veà phía
choùp vaø keùo ra. Duøng söùc ñeå ñaåy traâm tôùi vôùi ñoäng taùc naïo deã gaây haäu
quaû xoaén ñaàu traâm vaøo ngaø raêng, ngheõn vaø deã gaõy duïng cuï. Ñoäng taùc
xoay 1/4 voøng, 1/2 voøng hay troïn voøng chæ thöïc hieän tröôøng hôïp oáng
tuûy thaúng vaø roäng cuõng nhö caáu truùc ngaø an toaøn cho pheùp.

Ñoäng taùc duõa keùo ra moät caùch chính xaùc, ñeàu ñaën aùp duïng trong
caùc tröôøng hôïp oáng tuûy heïp hoaëc cong cuõng nhö tröôøng hôïp caáu truùc
ngaø khoâng cho pheùp.

*. Ñoäng taùc duõa :

(A) (B) (C)

(A) Moâ taû ñoäng taùc duõa. Muõi teân chæ ñoäng taùc ñaåy vaøo oáng tuûy (1) vaø keùo
thaúng trôû ra (2). Ñoäng taùc ñaåy vaøo ñöôïc ñieàu khieån bôûi taùc ñoäng cuûa tay vaø ñoä
cöùng cuûa caây duõa. Vaùch tuûy raát deã bò toån thöông bôûi ñoäng taùc naøy, vaø söï toån
thöông naøy coù theå xaûy ra ngay caû caây traâm duõa coù soá nhoû.
(B) Neáu duøng caây duõa K, thoâng thöôøng ñaåy vaøo oáng tuûy cong, taïi vò trí naøy
seõ bò maøi moøn thay vì noù phaûi uoán con theo daïng cuûa oáng tuûy. Taùc ñoäng naøy raát
deã taïo leïm (chæ vôùi 5 – 6 laàn duõa).
(C) Cuõng vaãn ñoäng taùc treân nhöng vôùi ñaàu traâm ñaõ ñöôïc caûi tieán seõ ít laøm
toån thöông vaùch tuûy vì khaû naêng caét ñaõ ñöôïc loaïi boû. Ñoù khoâng phaûi laø moät taùc
ñoäng toát cho phaàn lôùn caùc oáng tuûy. Noù chæ höõu ích khi laøm trôn laø moät vuøng goà
gheà.
 *. Ñoäng taùc naïo :

(A) (B)
(A) Ñoäng taùc naïo chæ laø ñoäng taùc xoay troøn 1/4, 1/2, 3/2 ñeán 1 voøng vaø treân
nöõa ñeå söûa soaïn oáng tuûy baèng caây traâm. Ñoäng taùc naøy chæ laø moät ñoäng taùc xoay
theo chieàu kim ñoàng hoà. Tuy nhieân ta neân haïn cheá vieäc ñaåy duïng cuï vaøo quaù saâu
ñeå taïo moät taùc duïng caêt. Neáu laøm nhö vaäy daát reã gaõy.
(B) Moâ taû ñoäng taùc xoay troøn vaø keùo ra. Xoay 1/4 voøng theo chieàu kin ñoàng
hoà vaø noái tieáp vôùi moät ñoäng taùc keùo thaúng ra. Muõi teân cho thaáy laø duøng moät löïc
nhoõ ñeå ñaåy caây traâm naøo vaøo tröôùc khi xoay troøn. Baét ñaàu baèng caùch xoay troøn
1/4 voøng veà phía phaûi roài keùo thaúng ra ñeå laøm trôn laùng nhöõng choã goà gheà vaø
chæ neân xoay tôùi nöûa voøng. Ñoäng taùc naøy raát hieäu quaû khi ta khoâng ñaåy quaù saâu
veà phía choùp vaø ñoä saâu cuûa vieäc söûa soaïn oáng tuûy cuõng giaûm daàn vôùi töøng caây
naïo töông öùng.

Nghieân cöùu treân phim ñaàu tieân giuùp ta xaùc ñònh ñöôïc nhöõng vuøng
maø thaønh oáng tuûy moûng. OÁng tuûy xa, vaùch ngaø moûng thöôøng laø vaùch gaàn,
ñoäng taùc duõa phía ngoaøi trong vaø vaùch xa. Tröôøng hôïp oáng tuûy hình oáng
ta coù theå duøng ñoäng taùc duõa troøn xoay quanh oáng tuûy ñeå oáng tuûy roäng
ñeàu.
Tieáp tuïc duøng traâm soá 20 tôùi khi oáng tuûy ñuû roäng ñeå tieáp nhaän traâm
tieáp theo laø soá 25 moät caùch deã daøng.
Bôm röûa, tieáp tuïc môû roäng vôùi traâm soá 25 vaø soá 30 neáu caàn (oáng tuûy
roäng) vaø giöõ ñuû chieàu daøi laøm vieäc, oáng tuûy luoân aåm öôùt, nuùt chaën choùp
vöøa khít vôùi traâm sau cuøng cuõng nhö vieäc môû roäng thuoân nôi coå raêng.
Luùc naøy söû duïng caây traâm H cuøng soá vôùi caây traâm sau cuøng (25, 30).
Duøng caây Gates soá 2 (Peezo soá 2 : caây Peezo deã duøng vaø an toaøn
hôn vì laø hình truï, coøn Gates hình buùp löûa khoù söû duïng hôn ñoái vôùi nhöõng
ngöôøi coøn ít kinh nghieäm). OÁng tuûy vaãn ôû tình traïng chöùa ñaày dung dòch
bôm röûa hypochloride Na, muõi Gates (Peezo) chaïy vôùi ñoäng taùc tôùi lui
theo höôùng ngoaøi – trong vaø vaùch xa cuûa oáng tuûy xa, nhôù traùnh vaùch gaàn
nhö ñaõ trình baøy ôû treân.
Ñöa caây Gates (Peezo) vaøo # 6 – 7mm töø loã tuûy hoaëc coù theå vaøo
saâu hôn theo ñöôøng thaúng cuûa tuûy vôùi öôùc tính treân phim ñaàu tieân hoaëc
ngaén hôn ôû tröôøng hôïp oáng xa cong.
Löu yù : Neân traùnh aùp duïng caây Gates (Peezo) veà phía beân cuõng nhö
ñaåy maïnh veà phía choùp ñeå traùnh nguy cô gaõy.
Tröôøng hôïp bò gaõy trong khi söûa soaïn : ñaàu tieân neân ñöa caây traâm
soá 10 (traâm duõa C : “Dentsply”) laùch phía beân vaø qua khuùc gaõy. Duøng
hai caây traâm ñöa qua khuùc gaõy vôùi ñoäng taùc xoaén laïi vaø keùo ra, hoaëc coù
theå duøng ñaàu sieâu aâm ñaët phía beân khuùc gaõy, khuùc gaõy loûng ta coù theå
duøng ñaàu caây thaùm traâm hoaëc duøng caây keïp goøn gaép ra.
Nhö vaäy, chuùng ta coù theå toùm löôïc quaù trình söûa soaïn nhöõng oáng
tuûy lôùn thaúng nhö oáng xa, trong cuûa raêng coái lôùn döôùi vaø treân. Vôùi söï
phoái hôïp cuûa traâm quay Gates (Peezo) taïo loái vaøo tröïc tieáp tôùi 1/3 trung
(oáng tuûy thaúng) vôùi boä traâm tay tôùi 1/3 choùp raêng, loaïi boû moâ tuûy coøn soùt
cuõng nhö chaát caën baõ, vi khuaån qua dung dòch bôm röûa hypochloride Na.
Tieáp tuïc bôm röûa hypochloride Na cuøng laàn löôït vôùi caùc traâm soá
25 – 30 – 35 .... tôùi ñuû chieàu daøi laøm vieäc vaø cuoái cuøng coù ñöôïc hình theå
hôïp nhaát töø 1/3 choùp, 1/3 trung cho tôùi loã tuûy taïo deã daøng cho böôùc traùm
bít keát thuùc ñöôïc kín chaët.

(A) (B) (C)

Sô löôïc quaù trình söûa soaïn oáng tuûy.
(A) Môû roäng loã tuûy, 1/3 coå baèng muõi Gates, soá 2, 3 ...
(B) Traâm soá nhoû (soá 10) ñöa xuoáng ñuû chieàu daøi oáng tuûy.
(C) Taïo nuùt chaën choùp tôùi soá 25. Löu yù : luoân bôm röûa xen keû trong quaù
trình söûa soaïn.
 Toùm laïi,
Chuùng ta hình dung laïi daïng, hình theå cuûa oáng tuûy sau cuøng : ñi töø
loã tuûy, caây traâm quay Peezo hay Gates soá 2, tröôøng hôïp oáng tuûy nhoû, heïp
xuoáng # 2mm, vôùi oáng tuûy roäng, thaúng xuoáng # 6 – 7mm vaø caây traâm
cuoái cuøng ñi heát chieàu daøi oáng tuûy toái thieåu laø soá 25 hoaëc 30 – 35 v.v...
Caây traâm quay Peezo hay Gates soá 2 töông ñöông vôùi soá 70 cuûa boä traâm
tay vaø taïi nuùt chaën choùp laø traâm soá 25.
Vôùi phöông phaùp naøy cuoái cuøng oáng tuûy coù daïng song song. Phöông
phaùp naøy ñöôïc phoå bieán töø thaäp nieân 1960 taïi caùc nöôùc phaùt trieån. Vôùi
raêng song song treân chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa vaät lieäu traùm bít oáng
tuûy laø nhöõng caây coân G.P daïng thuoân. Vaø ñeå khaéc phuïc thieáu soùt treân
ngöôøi ta tieáp tuïc theâm moät soá böôùc nöõa ... ñoù laø phöông phaùp böôùc luøi ñeå
oáng tuûy coù daïng thuoân ñeàu töø loã tuûy tôùi choùp raêng.
- Phöông phaùp böôùc luøi (Step back):
Khi söûa soaïn taïi nuùt chaën choùp tôùi soá 25 vaø tieáp tuïc taêng daàn soá 30,
35, 40 v.v... vôùi chieàu daøi ngaén daàn veà phía 1/3 trung. Moãi laàn chieàu daøi
ngaén daàn # 1mm.
- Töø ñieåm ngöng caây traâm tay soá 40 – 45, tieáp tuïc söûa soaïn baèng
caây traâm quay Peezo hay Gates laàn löôït töø soá 1, 2, 3, 4 .v.v... veà phía loã
tuûy. Moãi laàn leân soá, chieàu daøi ngaén daàn töø 2 tôùi 3mm, vaø phöông phaùp
naøy ñaõ ñöôïc aùp duïng giaûng daïy taïi Khoa Raêng Haøm Maët thaäp nieân 90
cho ñeán nay.
Phöông phaùp böôùc luøi ñöôïc phaùt trieån khoaûng thaäp nieân 70, tuy
nhieân noù coøn nhieàu baát lôïi nhö söûa soaïn phaàn choùp tröôùc deã gaây nguy
haïi do ñaày caùc chaát caën baõ, vi khuaån ra khoûi choùp, deã taïo naác, ngheõn taéc
oáng tuûy vaø maát nhieàu thôøi gian cuõng nhö söû duïng nhieàu duïng cuï.
Vaø hieän nay, phöông phaùp ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát laø phöông phaùp
söûa soaïn töø thaân raêng xuoáng (step down). Chuùng ta seõ noùi roõ phaàn naøy
trong phaàn sau ñaïi hoïc.
 (D) (E) (F)
Sô löôïc phöông phaùp böôùc luøi trong vieäc söûa soaïn oáng tuûy.
(D) Söûa soaïn nuùt chaën choùp tôùi soá 25. Tieáp tuïc söûa soaïn heát1/3 choùp vôùi
nhöõng caây traâm coù soá lôùn daàn vôùi chieàu daøi ngaén daàn 1mm.
(E) Soá traâm caàn ñeå söûa soaïn 1/3 choùp (9 caây).
(F) 1/3 trung tôùi loã tuûy söûa soaïn laàn löôït vôùi nöõng muõi Gates töø soá 1,2,3,4
(hoaëc Peezo 1,2,3,4).

Toùm laïi,
Vôùi caùc phöông phaùp söû duïng oáng tuûy vöøa neâu cho chuùng ta caùi
nhìn toång quaùt ñeå löïa choïn sao cho thích hôïp vôùi tình hình cuûa moãi nöôùc.
Vôùi phöông phaùp truyeàn thoáng maëc duø ñaõ bò laõng queân taïi caùc nöôùc phaùt
trieån nhöng vôùi chuùng ta phöông phaùp naøy coøn toàn taïi ñöôïc vì coøn thích
nghi vôùi ñieàu kieän cuûa moät nöôùc ñang phaùt trieån. Noåi baät laø ôû baäc ñaïi
hoïc, laø nhöõng ñieåm khôûi ñaàu cho caùc sinh vieân böôùc vaøo moân noäi nha.
Baêng thuoác trong oáng tuûy
Söûa soaïn oáng tuûy theo daïng thuoân cuõng nhö vieäc bôm röûa loaïi boû
chaát caën baõ, vi khuaån vaø traùm kín laø raát caàn thieát trong vieäc töï veä cô theå,
moät trong nhöõng yeáu toá ñaàu tieân choáng laïi vieäc vieâm nhieãm.
Theo tieán trình coâng vieäc ñieàu trò noäi nha, vieäc söû soaïn oáng tuûy ñaõ
hoaøn taát, giai ñoaïn tieáp baêng thuoác trong oáng tuûy ñeå khöû truøng oáng tuûy.
Söï thaät, trong khi söûa soaïn oáng tuûy, bôm röûa oáng tuûy ñaõ loaïi boû vaø laøm
saïch haàu heát caùc chaát caën baõ cuõng nhö vi khuaån.
Nhöng coøn nhöõng oáng tuûy beân, oáng tuûy phuï cuõng laø nôi aån naùu cuûa
vi khuaån cho neân giai ñoaïn naøy khoâng theå bò boû queân, vaø ñeå ñaûm baûo
hôn nöõa trong vieäc dieät khuaån ngöôøi ta vaãn tieáp tuïc giai ñoaïn ñaët thuoác
tröôùc khi traùm bít oáng tuûy.
Ñaët thuoác trong oáng tuûy vôùi thuoác saùt khuaån giöõ moät vai troø thöù hai
trong vieäc ñieàu trò noäi nha. Thay baêng thuoác ít nhaát moät tuaàn moät laàn,
nhöng thích hôïp hôn laø thay 2 laàn 1 tuaàn.
Hoùa chaát coù taùc duïng trong vieäc dieät khuaån khi thuoác ñöôïc tieáp xuùc
vôùi vi khuaån.
1. Thaám khoâ oáng tuûy baèng coân giaáy
2. Ñaët coân giaáy coù taåm thuoác trong oáng tuûy, ñaët tieáp vieân goøn khoâ
voâ truøng leân phía treân, roài traùm baèng hai lôùp vaät lieäu. Hoaëc
3. Vôùi nhöõng thuoác deã bay hôi nhö CMC (Camphorated
parachlorophenol) hay creosote .v.v... thaám vaøo goøn vaø coù theå ñaët trong
buoàng tuûy laø ñuû.
4. Ñaët moät lôùp coân Gutta Percha.
5. Lôùp cement IRM hoaëc cement phosphat keõm.
6. Thaùo ñeâ hoaëc goøn coâ laäp : kieåm soaùt laïi mieáng traùm.
7. Luoân baùo tröôùc vôùi beänh nhaân coù theå ñau ñeå traán an beänh nhaân
neáu coù ñau vaø duøng thuoác giaûm ñau hoaëc khaùng sinh neáu coù söng.
Baêng thuoác ñöôïc traùm baèng hai lôùp vaät lieäu ñoøi hoûi phaûi kín ñeå
traùnh vieâm nhieãm vaø chòu ñöïng khi aên.

Löu yù :
1. Tröôøng hôïp caáp tính chæ caàn traùm taïm baèng Gutta Percha
(temporary stopping), khi caàn coù theå laáy ñi baèng caây thaùm traâm deã daøng.
2. ZnOE (Eugeùnate keõm) laø vaät lieäu traùm taïm (tröôøng hôïp khoâng coù
ñieåm chaïm khi aên nhai). Treân thò tröôøng coù loaïi nhö Cavit (cho raêng phía
tröôùc) hoaëc IRM.
3. Lôïi ñieåm cuûa hai lôùp traùm :
a) Chòu ñöôïc söùc nhai vaø kín, nhaát laø ôû caùc xoang beân.
b) Gutta Percha khoâng bò hoøa tan bôûi thuoác ñaët trong oáng tuûy vaø
khoâng phaûn öùng.
 c) Giöõ khoâng cho cement (traùm phía ngoaøi) rôùt vaøo trong oáng
tuûy khi môû tuûy nhöõng laàn heïn sau.
Thaùo gôõ mieáng traùm taïm :
1. Thaùo gôõ mieáng traùm ngoaøi baèng tay khoan chaäm hoaëc cao toác,
coøn mieáng traùm baèng G.P ta duøng ñaàu thaùm traâm ñeå laáy ñi deã daøng.
2. Laáy baêng thuoác ôû buoàng vaø oáng tuûy baèng keïp gaép hoaëc baèng
thaùm traâm (soá 5 hoaëc 23) hoaëc caây traâm gai.
3. Bôm röûa.
Traùm vôùi hai lôùp vaät lieäu :
a) Coân giaáy thaám thuoác
b) Goøn troøn voâ truøng trong buoàng tuûy
c) Gutta Percha
d) ZnOE hoaëc cement phosphat keõm (tuøy theo khôùp chòu löïc nhai
hay khoâng).
e) Goøn troøn thaám thuoác
f) Goøn troøn voâ truøng

Löu yù : Löôïng thuoác ñaët trong tuûy chæ caàn moät löôïng raát ít baèng
caùch laáy gaïc (2x2) hoaëc goøn thaám vaét bôùt löôïng thuoác tröôùc khi ñaët vaøo
buoàng tuûy hoaëc oáng tuûy.