Chƣơng 7

MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU

CỦA XÃ HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ
CHƢƠNG 7
HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

1. XÃ HỘI 3. XÃ HỘI
HỌC ĐÔ THỊ HỌC TỘI
PHẠM

2. XÃ HỘI 4. XÃ HỘI
HỌC NÔNG HỌC GIÁO
THÔN DỤC
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ
CHƢƠNG 7
HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

1. Xã hội học đô thị

1.1. Khái niệm xã hội học đô thị
Đô thị được thể hiện qua các yếu tố

Là môi trường Giữ vai trò chủ

Số lượng dân cư Đại bộ phận
sống trực tiếp, đạo đối với các
tập trung trên dân cư làm các
tạo ra những điều vùng nông thôn
một phạm vi lãnh hoạt động sản
kiện thuận lợi xung quanh và
thổ hạn chế (mật xuất phi nông
cho sự phát triển với toàn xã hội
độ dân số cao) nghiệp
xã hội và cá nhân nói chung.
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ
CHƢƠNG 7
HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

1. Xã hội học đô thị

1.1. Khái niệm xã hội học đô thị Xã hội học
đô thị?

Là một ngành khoa học xã hội học chuyên biệt xét theo
cơ cấu xã hội - lãnh thổ, nghiên cứu lịch sử hình
thành, các quy luật hoạt động và phát triển của xã hội
đô thị với tư cách là một chỉnh thể, bản chất và các
biểu hiện của các sự kiện, hiện tượng xã hội và các
quá trình xã hội diễn ra trong đời sống xã hội đô thị.
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ
CHƢƠNG 7
HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

1. Xã hội học đô thị

1.2. Các hướng nghiên cứu chính của xã hội học đô thị

Quá trình
đô thị hóa

Cơ cấu xã Lối sống

hội đô thị
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ
CHƢƠNG 7
HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

1. Xã hội học đô thị

1.2. Các hướng nghiên cứu chính của xã hội học đô thị
Quá trình đô thị hóa

Đô thị hóa là khái niệm dùng để chỉ quá trình diễn ra những thay đổi về mặt lịch sử,
kinh tế - xã hội của xã hội, thể hiện trong sự phát triển và lớn mạnh của các đô thị, dân
cư đô thị và sự phổ biến lối sống đô thị tới toàn xã hội.

Các dấu hiệu của quá trình đô thị hóa:

- Tỉ lệ dân cư đô thị thường xuyên tăng lên;
- Sự vượt trội trong các lĩnh vực giao thông công cộng, thị trường, dịch vụ, phúc
lợi công cộng… so với các khu vực dân cư khác.
- ………………
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ
CHƢƠNG 7
HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

1. Xã hội học đô thị

1.2. Các hướng nghiên cứu chính của xã hội học đô thị
Cơ cấu xã hội
Cơ cấu xã hội đô thị là tổng thể các giai cấp tầng lớp xã hội các nhóm xã hội
hợp thành cộng đồng dân cư của một đô thị xét trong các mối quan hệ và sự tác
động qua lại lẫn nhau giữa chúng.

Cơ cấu xã hội Cơ cấu xã hội Cơ cấu xã hội Cơ cấu xã hội

– nhân khẩu – lãnh thổ – nghề nghiệp – giai cấp
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA
CHƢƠNG 7
XÃ HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

2. Xã hội học nông thôn

2.1. Khái niệm xã hội học nông thôn

- Nông thôn là một hình thức cư trú mang tính không gian –
lãnh thổ - xã hội của con người, nơi sinh sống của những người
chủ yếu làm nghề nông và những nghề khác có liên quan trực
tiếp hay gián tiếp đến hoạt động sản xuất nông nghiệp.
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA
CHƢƠNG 7
XÃ HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

2. Xã hội học nông thôn

2.1. Khái niệm xã hội học nông thôn Xã hội
nông thôn?

Là một cộng đồng xã hội có tổ chức gồm những người

cùng sống với nhau ở nông thôn, hợp tác với nhau
thành những đơn vị xã hội (gia đình, dòng họ, làng
xóm,…) để thỏa mãn các nhu cầu xã hội cơ bản, cùng
chia sẻ một nền văn hóa chung và hoạt động như một
đơn vị xã hội có tính độc lập tương đối.
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA
CHƢƠNG 7
XÃ HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

2. Xã hội học nông thôn

2.2. Một số nội dung nghiên cứu cơ bản của xã hội học nông thôn
a. Cơ cấu xã hội nông thôn
Cơ cấu xã hội
nông thôn

Cơ cấu xã hội Cơ cấu xã hội –

Phân tầng xã hội
giai cấp nghề nghiệp
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA
CHƢƠNG 7
XÃ HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

2. Xã hội học nông thôn

2.2. Một số nội dung nghiên cứu cơ bản của xã hội học nông thôn
b. Các thiết chế chính trị - xã hội

Các thiết chế chính trị

- xã hội

Gia đình và dòng

Làng
họ ở nông thôn Thiết chế chính trị
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA
CHƢƠNG 7
XÃ HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

2. Xã hội học nông thôn

2.2. Một số nội dung nghiên cứu cơ bản của xã hội học nông thôn
c. Văn hóa nông thôn

- Cấu trúc vật chất của văn hóa nông thôn

- Các giá trị tinh thần của văn hóa nông thôn
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA
CHƢƠNG 7
XÃ HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

2. Xã hội học nông thôn

2.2. Một số nội dung nghiên cứu cơ bản của xã hội học nông thôn
d. Lối sống nông thôn

Các yếu tố tác động đến

lối sống nông thôn

Lao động Sử dụng thời gian

Điều kiện cƣ trú
nghề nông nhàn rỗi
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA
CHƢƠNG 7
XÃ HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

2. Xã hội học nông thôn

2.2. Một số nội dung nghiên cứu cơ bản của xã hội học nông thôn
d. Lối sống nông thôn

Đặc + Mang tính cộng đồng xã hội rất cao

trƣng
của lối + Phong cách giao tiếp, ứng xử mang tính chân tình,
sống cởi mở, chan hòa.
nông + Lối sống được hình thành trên cơ sở những điều kiện sinh
thôn hoạt vật chất nhất định, phương thức sản xuất như thế nào thì
phương thức sống thể hiện như thế.
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ HỘI
CHƢƠNG 7 HỌC CHUYÊN BIỆT

3.1. Khái niệm xã hội học tội

3. phạm.
XÃ
3.2. Quá trình hình thành và phát
HỘI
triển của “Xã hội học
HỌC
TỘI tội phạm”.
PHẠM
3.3. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp
nghiên cứu xã hội học tội phạm.
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ HỘI
CHƢƠNG 7 HỌC CHUYÊN BIỆT

Tội phạm, tệ nạn xã hội đã nghiên cứu ở châu Âu từ cuối thế kỷ 18.
Cesare Beccaria được coi là 1 trong những người sáng lập ra khoa học
3.1. tội phạm học hiện đại (1764).
Khái Cesare Lombroso: có thể phát hiện ra tội phạm dựa
niệm Khuynh
vào đặc trưng thể chất, ngoại hình.
xã hội hướng
học tội y-sinh Các nhà tâm lý học: tình trạng tâm lý không bình
phạm. học. thường là yếu tố khuyến khích hành vi sai lệch trong
quá trình XHH cá nhân.
Là khoa học nghiên cứu hành vi lệch chuẩn và quy luật về: số lượng, cơ
cấu, biến đổi của tình hình phạm tội; đặc điểm của người phạm tội; kế
hoạch hóa về xây dựng phương hướng, biện pháp phòng ngừa tội phạm.
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ HỘI
CHƢƠNG 7 HỌC CHUYÊN BIỆT

Thế kỷ Quetelet: Lý giải mối liên hệ giữa

19. tác nhân xã hội và tội phạm

3.2.
Quá trình
hình thành Durkheim quan niệm tội phạm là
phát triển hiện tượng bình thường và cần
xã hội học thiết cho xã hội vì nó có thể tạo ra
tội phạm. cơ sở cho sự thay đổi xã hội.
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ HỘI
CHƢƠNG 7 HỌC CHUYÊN BIỆT

Phái Chicago tìm hiểu mối liên hệ giữa điều kiện sống;
Thế kỷ quan niệm tội phạm không có mối liên hệ với đặc điểm
19. thể chất cá nhân và là sự phản ứng lại sự thiếu hoàn
thiện của môi trường xã hội.
3.2. Robert Merton, Albert Cohen phân tích yếu tố thuộc
Quá trình Thế kỷ cấu trúc xã hội và tội phạm: tội phạm là sản phẩm
hình thành 20. của áp lực vô hình có nguồn gốc từ cấu trúc xã hội.
phát triển Năm 1930-1940: XHH tội phạm chú ý hơn đến mối liên hệ
xã hội học cá nhân và các quá trình xã hội, quá trình XHH cá nhân.
tội phạm.
Giữa thế kỷ 20: Ronald Akers tiếp tục phát triển theo
hướng tập trung vào quá trình bắt chước xã hội;
Travis Hirschi chú ý đến yếu tố kiểm soát xã hội.
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ HỘI
CHƢƠNG 7 HỌC CHUYÊN BIỆT

Thế kỷ
19.

Xã hội học tội phạm là lĩnh vực xã hội học

3.2.
Thế kỷ chuyên biệt, nghiên cứu, lý giải hiện tượng
Quá trình
hình thành 20. tội phạm và hành vi phạm tội trong quan hệ
phát triển với các yếu tố thuộc về môi trường xã hội.
xã hội học Xã hội học tội phạm ra đời sau và là 1 hướng
Tóm lại,
tội phạm. nghiên cứu của Tội phạm học.
XHH tội
phạm. Hiện nay, xã hội học đang giữ địa vị thống trị
trong các nghiên cứu về tội phạm trên thế giới.
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA XÃ HỘI
CHƢƠNG 7 HỌC CHUYÊN BIỆT

3.3. Khuynh hướng lý thuyết kiểm soát xã hội.

Cơ sở
lý luận Khuynh hướng lý thuyết bắt chước xã hội.
và
phƣơng
Phương pháp survey.
pháp
Phương pháp nghiên cứu lịch đại
nghiên
(Cohort Research hoặc Longitudinal Research).
cứu xã
hội học Phương pháp phân tích tài liệu.
tội
phạm. Phương pháp quan sát và phỏng vấn.
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA
CHƢƠNG 7
XÃ HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

4. Xã hội học giáo dục

4.1. Khái niệm xã hội học giáo dục

- Xã hội học giáo dục là một chuyên

- Giáo dục là quá trình được
ngành trong xã hội học, có mục đích
tổ chức có ý thức, hướng tới
tìm hiểu ảnh hưởng và những mối
mục đích khơi gợi và biến
quan hệ qua lại mang tính quy luật
đổi nhận thức, năng lực, tình
giữa hoạt động giáo dục với những
cảm, thái độ của cả người
lĩnh vực hoạt động khác nhau của
dạy và người học theo
đời sống xã hội như chính trị, kinh
hướng tích cực.
tế, văn hoá, khoa học, v.v...
 MỘT SỐ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU CỦA
CHƢƠNG 7
XÃ HỘI HỌC CHUYÊN BIỆT

4. Xã hội học giáo dục

4.2. Các hướng nghiên cứu chính của xã hội học giáo dục
Xã hội học giáo dục với tƣ cách là một thiết chế xã hội

Yếu tố tự phát và tự giác trong hoạt động giáo dục

Khả năng đáp ứng của GD đối với XH

Nghiên cứu GD và sự phát triển con ngƣời XH

Nghiên cứu các bất bình đẳng trong GD

Nghiên cứu các chính sách xã hội về GD và

tác động của các chính sách đó trong thực tiễn
 BẤT BÌNH ĐẲNG, PHÂN TẦNG XÃ HỘI, DI ĐỘNG
CHƢƠNG 4 XÃ HỘI, BIẾN ĐỔI XÃ HỘI

Nghiên cứu xã hội học giáo dục với tư cách là

4.2.
một thiết chế xã hội.
Các
hƣớng Nghiên cứu cơ chế tự phát và tự giác trong hoạt
nghiên động giáo dục.
cứu Khả năng đáp ứng của giáo dục đối với xã hội.
chính
của xã Nghiên cứu giáo dục và sự phát triển con người
hội xã hội.
học Nghiên cứu bất bình đẳng trong giáo dục.
giáo
dục. Nghiên cứu các chính sách xã hội về giáo dục và
tác động của các chính sách đó trong thực tiễn.