JOSE SANDY C.

ZARAGOSA
Course Facilitator

1
 Modyul sa Fil 117
Pamagat ng Kurso: Introduksyon sa Pagsasalin
Bilang ng Kurso: Fil 117
Diskripsiyon ng Kurso: Saklaw ng kursong ito ang mga simulain ng pagsasaling-
wika upang malinang ang kaalaman at kasanayan sa pagsasalin ng iba’t ibang anyo
ng panitikan tulad ng tula, maikling kuwento, nobela, dula at iba pa at gayundin ng
iba pang uri ng teksto.
Kabuuang Bilang ng Oras ng Pagkatuto: 2 Linggo
Paunang Kurso(kung mayroon):Wala
Pangkalahatang Nilalaman: Ang bahaging ito ay nakatuon sa pag-alam sa
kasaysayan ng pagsasaling-wika sa mundo mula sa mga naunang nakilalang
tagapagsalin at kung paano kumalat sa iba’t ibang bansa at wika ang gawaing ito.
Ganoon din ang pagtalakay sa pagsasalin ng Bibliya na siyang pinakasinalin na
akda sa kasaysayan.
Paksang Nilalaman:
1. Ang Pagsasalin sa Iba’t Ibang Teksto
Talakayan:
PAGSASALIN SA IBA’T IBANG URI NG TEKSTO
ANG PAGSASALIN NG POESYA O TULA
ni Dante M. Teodoro Jr.

Bakit mas Mahirap Magsalin ng Tula?

Sa mga tekstong teknikal, kapag nauunawaan ng tagasalin ang nilalaman ng kanyang
isinasalin, ang problema lamang ay ang mga katawagan o terminolohiyang gagawin.
Kahit na diwa rin o mensahe ang isinasalin sa mga tekstong di-teknikal na tulad ng
tula, lahat ng teorista at praktisyuner sa pagsasaling-wika ay nagsasabing mahirap
nang hindi hamak ang magsalin ng ganitong uri ng materyales.
Ayon kay Finlay: The translating of poetry must surely be a case par excellence in
which the old Italian saying traduttori, traditori applies. Few things are more difficult
than the effective and true meaning of poetry into poetry (if indeed, it is at all
possible…)
Mapatutunayang higit na mahirap lipirin ang diwang ibig ipahatid ng makata sa
kanyang tula kaysa diwang ibig ipahatid ng isang espesyalistang sumulat ng isang
tekstong teknikal tungkol sa kanyang espesalisasyon. Sapagkat may nadaragdag na
dimensyon ng mga problema sa pagsasalin ng isang tula na wala sa isang tekstong
teknikal.

2
Paggamit ng mga tayutay (figures of speech) 2. Ang pangangalaga sa estilo ng awtor
o paraan ng kanyang pagpapahayag 3. Ang pagbagtas sa pamamagitan ng salin sa
dalawang magkaibang kultura. Halimbawa: Kultura ng sumulat sa Ingles na
Amerikano at kultura ng babasa ng salin salin sa Filipino na isang Pilipino.
Maraming dalubhasa sa pagsasaling-wika ang naniniwalang imposibleng matamo ng
sinuman ang ganap (perfect) na pagsasalin sa larangan ng poesya o tula.
Ano Ba ang Poesya o Tula?
Ayon kay Savory: Ang poesya ay isang sining ng paggamit ng mga salita upang
lumikha ng ilusyon sa ating mga pandama.
Ang isang tula ay may ritmo, sukat at tugma; may emosyon o damdaming masidhi at
malalim sa karaniwang pahayag; may higit sa karaniwang dami ng mga tayutay at
hindi gaanong mahigpit sa pagsunod sa gramatikong pagsusunod-sunod ng mga salita
Ayon kay Almario: Ang tula ay hindi isang koleksyon lamang ng magsisintunog na
titik at makahulugang salita. Dapat itong maging isang buong pangungusap; ang mga
titik at salitang dapat isaayos tungo sa isang makabuluhang balangkas ng
pagpapabatid ng diwa, damdamin, pangyayari, larawan o kakintalan.
Magkaaktulad kaya ang nagiging pagtingin ng lahat ng makata sa isang bagay maging
anuman ang kanyang lahi? Magkakatulad kaya ang kanilang paraan ng pagpapahayag
ng damdamin sa isang inspirasyon? Sagot: HINDI
Ang isang akdang patula ay may katangiang naiiba sa akdang tuluyan. Sa tula’y
pinipili ang isang salita hindi lamang dahil sa kahulugan nito kundi dahil pa rin sa
tunog nito. Sa bahaging ito ng pagsasalin, nakasusumpong ng hindi biro-birong
suliranin ang maraming tagapagsalin. Ito rin ang dahilan kung bakit nababago ang
diwa ng ilang bahagi.
Naging dakila ang taludtod ni Virgil na: “Quadrupedante putrem sonitu quatit ungula
campun”
Masasabing madaling isalin nang tuluyan ang kahulugang napapaloob sa isang tula
subalit imposibleng ilipat sa ibang wika ang buong ritmo, sesura, emosyon, at iba
pang katangian ng orihinal na teksto.
Sa ano ngayon dapat isalin ang isang tula? Sa paraang patula rin ba? O sa paraang
tuluyan?
Mga Nagsasalungatang Paniniwala sa Pagsasalin
Ayon kay Savory, si Postgate ang nagsabi sa kanyang aklat na Translations and
Translators na ang isang prosa o tuluyan at dapat masalin sa paraang tuluyan din at
ang tula ay sa paraang patula rin.
Si Matthew Arnold man ay naniniwala na kung isasalin sa paraang tuluyan ang isang
tula, ang salin ay kailangang magtaglay ng mga katangian ng tula.

3
Ang pagsasalin ng isang tulang may sukat ay napakahina kung mawawala ang sukat;
na ang tuluyang salin ng isang tula ay pinakamahina sa lahat ng paraan.
Naniniwala sila na upang maging makatarungan sa makatang awtor, ang kanyang
tula ay kailangang isalin ng isa ring makata at sa paraang patula rin.
Sinabi ni Hilaire Belloc na ang pagsasalin sa isang tula ay higit na mabuti kung
gagawin sa paraang tuluyan.
Sinusugan pa ito ni Sir John Denham nang isalin nito ang Aeneid.
Sa Introduksyon ng salin ay sinabi ni Denham na ang layunin niya sa pagsasalin ay
hindi upang lumikha ng bagong tula kundi upang isalin lamang ang diwang taglay ng
isang tula hindi sa paraang patula rin kundi sa paraang tuluyan.
Ang pagsasalin ng tula ay isang napakadelikadong gawain; na sa pagsasaling tula-sa-
tula, ang bisa ng awtor ay tulad ng gamot na nawawalan ng “ispiritu”.
Ang orihinal na tula at ang patula ring salin nito, karaniwan na, ay dapat magkatulad
sa anyo. Ang patulang salin ng isang tula ay humahamon sa kakayahan ng
tagapagsaling gumamit ng mga tayutay at iba’t ibang paraan ng pagsasaayos ng mga
salitang tulad ng orihinal na kailangang mapanatili ang hangga’t maaari.
Kung ang isang tula ay isasalin sa paraang tuluyan, mayroon na kaagad na isang
“kapilayan” ang tagapagsalin bago pa siya magsimula.
Sa dalawang salin, ayon kay Savory, ay malinaw na mapatutunayang higit na mabuti
ang paraang tula-sa-tula sapagkat bukod sa napananatili sa salin ang “musika” ng
orihinal ay nahahantad pa rin ang mambabasa sa aktwal na anyo nito.
(A) lyric poem translated as prose is not an adequate equivalent of the original.
Though it may reproduce the conceptual content, it falls far short of reproducing the
emotional intensity and flavor. However, the translating of some types of poetry by
prose may be dictated by important considerations. –Nida
ANO NGA BA ANG PAGSASALING TEKNIKAL?
Sapat na ba ang maisalin ang kaalaman?
Kalimitan, nakatali sa mga tekstong teknikal ang pagpapakahulugang ibinibigay sa
pagsasaling teknikal. Dahil itinuturing na informative / referential ang mga tekstong
teknikal, inaasahan na ang pagsasalin ay maging “teknikal” din ang dating; ibig
sabihin, dapat “walang puso;” o ayon nga sa isang kaibigan, dapat ay “wakabu” o
walang kabuhay-buhay; o sa isang salita, “boring.” Sinasabing kinakailangan na ang
pagsasalin ng mga tekstong teknikal ay hindi mabahiran ng anumang damdamin;
hindi dapat magkaroon ng katangiang expressive o affective. Maisalin lamang nang
tama ang mga impormasyon—“sapat na.” Ang tanong: “sapat na nga ba ang maisalin
lamang ang impormasyon o mensahe ng isang akda?”Pansinin ang isang
halimbawang salin ng isang sipi ng akda ni Isocrates na may pamagat na “Some

4
Thoughts on the Power of Communication,” (436-338 BC) na bunga ng isang Gawain
sa klase sa kolaboratibong pagsasalin.

Bersiyong SALIN 1
Sad to say, hindi tayo superior sa ibang living creatures, like the plants and the
animals. In fact, loser tayo because inferior nga tayo sa kanilang swiftness, strength,
at sa iba pang riches, pero dahil meron nang na-implant sa ating minds na power to
persuade at gawing clear to everybody ang kahit anong trip natin, hindi lamang tayo
naka-sweet escape sa life ng kontrabidang wild beast, nagjoin forces din tayo, nag-
build ng cities, kinarir ang paggawa ng laws, at naginvent ng sangkatutak na arts, at
generally speaking, walang institution ng people ang nabuo without the helping hands
of the power of speech. Dahil ito ang nag-initiate ng ever reliable laws about sa mga
thingy na just at unjust, at sa iba pang mga thingy na in fairness honourable at base;
at kung hindi dahil sa mga ordinance na ito ay never tayong mabubuhay with one
another. Again, dahil dito naco-confute natin ang wrong doings at nae-extol ang
righteousness. Sa pamamagitan ulit nito, ine-educate natin ang mga ignorant at ina-
appraise ang mga wais na people, dahil ang unlimited power to speak ng very good
ay naging surest index of sound understanding at discourse na true at legally accepted,
at ito ay ang outward image ng isang kinda nice at slightly faithful na soul.
Because of this faculty ever, pareho tayong nasa fight mode against sa iba about sa
matters na open ang doors sa dispute at naghahanap ng enlightenment para sa atin
about na naman sa mga thingy na unknown, para sa some na arguments na usable sa
pag-persuade ng others kapag may speech all of us in public, usage din natin kapag
dinedeliberate natin ang ating never-ending thoughts, at kung eloquent ever ang
calling natin sa mga may “k” magsalita sa harap ng madlang people sage naman ang
calling natin sa mga nagde-debate skillfully sa kanilang minds ng kanilang mga
burden at confusion... ang mga ito na need ang intelligence ay hindi mari-reach kung
not available ang helping hand ng speech... sa lahat ng ating actions pati na rin sa

5
ating thoughtful thoughts, speech forever ang ating guide, at ginagamit ang mga wais
na hindi na natin ma-reach.
FILDLAR A55
Eje, Karen
Haw, Leni
Mardo, Princess
Yu, Jennifer

Narito naman ang awtput ng isa pang grupo ng mga mag-aaral na nagsalin din ng
katulad na materyal.
Bersiyong SALIN 2
Wala na talaga tayong respeto sa ibang mga walang kwentang epaloids sa mundo,
shyet. Tayo’y under sa pagiging macho at magaling at sa iba pang mga kalokohan.
Pero dahil naisiksik sa ating mga kukote na yayain ang mga iba pang epal diyan, at
linawin sa isa’t isa ang tunay nating hangarin dito, yown! Ang lalim! Dahil dito ‘di
lang tayo nakakatakas sa pagiging bogaloids pero nakagawa din ngmga bilding at
mga lecheng batas at mga kaartehan. Pero kung pagaganahin mo nga naman
talagaang utak mo, wala naman talagang mga institusyong dehins nakatulong ang
kapangyarihan ng salita.
Dahil dito mga ‘tol merong mga nangyayari na makatarungan at yung mga sakit lang
sa ulot, pati na mga bagay na hanep at astig!; at kung hindi dahil sa mga ito dehins
nating makakayanang makasurbayb sa mundong ibabaw, dito rin matatanggal ang
mga ulol at madadagdagan pa ang mga anghel sa mundo. Dahil din dito, matuturuan
natin ang mga bogaloids, ang mga tanga na rin, maging ang mga wais katulad ni
Lumen ba. Dahil ang makapagsalitang mabuti mga brader ay makakatulong para
magets ka ng mga epal; Para na rin makayari tayo ng mga ka-anghelan na mga bagay-
bagay; at yan naman talaga ang tunay na mabuti, yown.
Sa pamamagitan nito, puwede tayong makipagbarahan sa mga bagay na kaloka at
kagulo at hanapin ang liwanag at sagot sa ating mga ka-bogaloid-an, dahil ang mga
pinagsasabi natin upang hibangin ang mga ulol na tao sa ating pagsasalita,, tayo ay
napapaisip ay nagninilay-nilay, at habang hinihikayat mo ang mga tao sa mga
sinasabi mo, tinatawag na agad na henyo ang taong kayang-kayang makipagbarahan
sa mga sakit ng ulo nila. Dehins sa mga ito ang nagagawa ng gumagamit ng kukote
na hindi gumagamit ng pananalita sa ating mga damuvs, pati na rin sa ating mga
iniisip, pagsasalita ng talaga ang tunay na ginagamit ng mga totoong may utak.
Acodisen, Jeffrey Jiggs
Baron, Maria Carmina
Cruz, Nadine
Perez, Charles Ryan Neil

6
itong “kabalbalan” o kaya’y isang “kabastusan” sa pilosopong si Isocrates kung
kaya’t masasabing hindi katanggap-tanggap ang alinman sa dalawang bersiyon ng
salin. Maaaring sabihing interesting ang rendisyon ng salin dahil ito ay kakaiba,
subalit, mahalagang ikonsider ang layo o lapit nito sa intensiyon ng teksto. Mananatili
pa rin ang tanong: “sapat nga bang maisalin lamang ang impormasyon o ang
nilalaman ng isang teksto? Pansinin na nagbago ang tono ng materyal—
mula sa pagiging akademiko ng orihinal na bersiyon, naging kolokyal na halos may
pagkabalbal ang naging tono ng dalawang bersiyon. Di maikakaila na dahil nabago
ang varayti ng lengguwahengng ginamit, nagbago rin ang antas ng lengguwaheng na
kalimitang nagbubunga ng pagbabago ng tono ng anumang sitwasyong
pangkomunikasyon. Gayunpaman, bagama’t nagbago ang tono ng materyal, hindi
pa rin naman nagbago ang impormasyon sa teksto. Samakatwid, kahit pa totoong
nanatili ang ideya at nilalaman ng artikulo ng dalawang bersiyon, tiyak na
ipagpapalagay pa rin ng marami na isa
Pansinin na nagbago ang tono ng materyal—mula sa pagiging akademiko ng orihinal
na bersiyon, naging kolokyal na halos may pagkabalbal ang naging tono ng dalawang
bersiyon. Di maikakaila na dahil nabago ang varayti ng lengguwahengng ginamit,
nagbago rin ang antas ng lengguwaheng na kalimitang nagbubunga ng pagbabago ng
tono ng anumang sitwasyong pangkomunikasyon. Gayunpaman, bagama’t nagbago
ang tono ng materyal, hindi pa rin naman nagbago ang impormasyon sa teksto.
Samakatwid, kahit pa totoong nanatili ang ideya at nilalaman ng artikulo ng dalawang
bersiyon, tiyak na ipagpapalagay pa rin ng marami na isa itong “kabalbalan” o kaya’y
isang “kabastusan” sa pilosopong si Isocrates kung kaya’t masasabing hindi
katanggap-tanggap ang alinman sa dalawang bersiyon ng salin. Maaaring sabihing
interesting ang rendisyon ng salin dahil ito ay kakaiba, subalit, mahalagang ikonsider
ang layo o lapit nito sa intensiyon ng teksto. Mananatili pa rin ang tanong: “sapat nga
bang maisalin lamang ang impormasyon o ang nilalaman ng isang teksto?”
I-Google Translate mo na lang!
Sa totoo lamang, madalas ipagpalagay na I-Google Translate mo na lang!
Sa totoo lamang, madalas ipagpalagay na ang pagsasaling teknikal ay isang gawaing
sadyang nakapokus lamang sa impormasyon, terminolohiya, at estruktura ng mga
pangungusap. Nakalulungkot isipin na hanggang sa kasalukuyang pagdagsa ng mga
komersiyalisadong proyektong pagsasalin sa lokal at pandaigdigang merkado,
nananatiling makitid pa rin ang pananaw ng nakararami tungkol sa pagsasaling
teknikal. Manapa, iniisip ng marami na madali lamang magsalin ng mga tekstong
teknikal. Basta’t may diksyonaryong bilingguwal o espesyalisadong diksiyonaryo,
marunong sa mga wikang kasangkot, may kaalaman sa mga MT software gaya ng
Google Translate o SDL Trados o Systran, may sapat na oras at kilo-kilong lakas ng
loob, maaari nang sumabak sa bidding at magsalin. Hindi requirement ang degree sa
pagsasalin. Hindi rin kailangang may mahabang track record ka sa pagsasalin. At
hindi rin kailangang miyembro ka ng isang samahan sa pagsasalin. Kalimitan, ang
7
kailangan lamang ay mag-member ng website/agency sa pagsasalin, magsubmit ng
CV o curriculum vitae, magbukas ng dollar account, o kaya sa Paypal, at puwede ka
nang makipagsabayan sa pagsasalin. Patunay rito ang napakaraming online
translation jobs websites gaya ng: www.translatorsbase.com, www.odesk.com,
www.freelancer.ph, www.elance.com, www.proz.com, www.translatorscafe.com, at
marami pang iba. Ang malala pa, may mga pangyayaring kapag napansing marunong
magsalita ng wikang Filipino ang isang indibidwal, binibigyan na kaagad ng proyekto
para sa pagsasalin. Basta nagpi-Filipino, puwede nang magsalin. Bunsod ito ng
nakagawiang paniniwala na madali lamang ang anumang gawaing pagsasalin. Na ang
pagsasalin ay simpleng pagtutumbas lamang ng mga salita mula sa simulaang
lengguwaheng patungo sa anumang tunguhang lengguwaheng. Bakit nga naman
hindi? Magpahanggang ngayon, wala naman kasing anumang licensing agency sa
bansa na nangangagasiwa para sa propesyonalisasyon ng pagsasalin at wala ring
anumang mekanismo sa kasalukuyan na maaaring magsilbing tagapagbantay o
tagapangalaga ng kapakanan ng mga nagnanais na magtangka at sumabak sa gawaing
pagsasalin. Dagsa ang komersiyo subalit walang nagpapatrol. Libre nga naman kasi
ang pagsasalin lalo na kapag Google translate ang gagamitin. Bunga nito, kung hindi
lumalaganap ang “maling salin,” nawawalan naman ng gana ang mahuhusay sa
pagsasaling teknikal dahil naririyan ding sila ay abusuhin, baratin, at hindi bayaran
ng mga nagpapasalin. Narito rin ang kalimitang tanong na kinakaharap ng mga
nagsasalin at nagpapasalin: Paano ang presyuhan sa salin? Batay ba sa bilang ng
pahina? Bigat ng paksa ng materyal na isasalin? Batay ba sa bilang ng salita? sa
timeframe ng sabmisyon? profayl ng magsasalin? Badyet ng nagpapasalin? Digri ng
pamilyaridad ng nagsasalin sa nagpapasalin? Ilan lamang ang mga katanungang ito
na kaugnay sa praktika ng salin na hindi pa rin natutugunan magpahanggang ngayon.
Ito ang ugat kung bakit kahit pa sintanda ng sibilisasyon ang pagsasalin, hindi pa rin
ito napoprofessionalize kahit man lamang sa bansa.Dahil kadalasan ding itinuturing
ang pagsasaling teknikal bilang isang mekanikal na gawain, marami talaga ang
umaasa na lamang sa mga translation softwares na nabanggit kanina. Para sa marami,
kayang-kaya ng MT na makapagsalin sa Filipino ng mga tekstong teknikal. Sa totoo
lamang po, sa halos sampung taon ng pakikipag-ugnayan ko bilang isa sa konsultant
at kabahagi ng mga riserts kaugnay ng MT Development ng CCS-NLP Dept ng
DLSU, halos duguin na ako sa pagsasalin, pagwawasto ng mga salin, paghahagilap
ng mga materyal na isasalin, pag-unawa sa mga suliranin ng mga dinedebelop na
softwares sa pagsasalin, at marami pang nakababaliw na pakikipagsapalaran
makatulong lamang sa pag-unlad ng MT sa Pilipinas, baha-bahagya pa lang din ang
nagiging pag-evolve nito. Mula sa Tagging ng mga teksto hanggang sa pagbabantay
ng QA (Quality Assessment) ng salin ng mahigit 500, 000 salita upang magsilbing
korpus ng software na aayon sa itinakdang pamantayan ng National University of
Singapore na katuwang ng Pamantasan para sa pagsasagawa ng proyekto, at
hanggang sa mahikayat ang dalawang departamento – ang Filipino at Natural
Language Processing na maging totoong “partners” o magkatuwang sa adhikaing ito,
maituturing kong totoong mabagal ang pagsulong ng MT. Oo, pero patuloy ito at
8
masigasig na nakikilahok ang mga naturang technical experts at language
experts.Totoong hanggang sa kasalukuyan ay wala pa tayong maituturing na matino
at marangal na MT sa Filipino kung kaya’t marami ang nagsusulong lalo na mula sa
larang ng MT o Machine Translation na makalinang ng mga naturang kagamitan sa
pagsasalin na inaasahang makatutulong nang malaki sa lalong pagpapaunlad ng
negosyo ng pagsasalin – teknikal man o pampanitikan. Bakit ko ibinabahagi sa inyo
ang karanasan kong ito? Simple. Sapagkat, kagaya ng nabanggit na, kailangang
matutuhan nating lumihis sa tradisyonal o kombensiyonal na pananaw na ang
pagsasaling teknikal ay kinakailangan ding nakabatay sa mga tekstong teknikal na
isinulat ng mga isteryotipo ng mga ekspertong teknikal. Tanggapin man natin kasi o
hindi, malay man tayo o hindi, nakaapekto sa “magiging paraan ng pagsasalin natin
ng tekstong teknikal” ang ganitong isteryotipong pagtanaw.
IDIOMATIKONG PAGSASALIN
Isinasaisip sa pagsasalinwika ang mga limitasyon na kabilang ang diwa (konteksto),
ang patakarang pambalarila (gramatika) ng dalawang wika, ang pamamaraan at gawi
ng pagsulat sa dalawang wika, at ang kanilang mga wikain (kawikaan o idyoma).
Isang karaniwang kamalian sa pagkakaintindi na may payak na paraan ng
pakikipaugnayan ang bawat dalawang (ang literal na salin o pagtutumbas ng salita-
sa-bawat-salita); at ang pagsasalin ay isang tuwiran at mekanikal na proseso. Sa
pagtutumbas ng salita-sa-bawat-salita, hindi pinahahalagahan at hindi nabibigyan ng
pansin at diin ang diwa, balarila, mga gawi, at kawikaan.
IDYOMA
Ang isang sawikain o idyoma ay isang pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi
komposisyunal — sa ibang salita, hindi binubuo ng tumpak na kahulugan ang mga
kanya-kanyang salita na nabuo. Ito ay di-tuwirang pagbibigay kahulugan at
pagpapakita ng kaisipan at kaugalian ng isang lugar • butas ang bulsa - walang pera
• ikurus sa kamay (o ibang bahagi ng katawan) - tandaan
IDYOMATIKONG PAHAYAG
Ang mga idyoma o Idyomatikong Pahayag o Salitang Matalinghaga, ay parirala o
pangungusap na ang kahulugan ay kumpletong magkaiba ang literal na kahulugan ng
salitang gawa sa matalinghagang salita. Ang Idyomatikong
Pahayag ay naging pangmalawakang gamit dahil ito'y Makahulugang Mensahe.
• Butot balat-Payat na payat (Kagagaling lang ni Ana sa sakit kaya siya ay butot
balat.)
GABAY SA PAGSASALIN NG IDYOMA
Isalin ang diwa ng salita sa payak na kahulugan, ang wikang isinasalin na matayutay
ay dapat maging payak sa wikang pinagsasalinan

9
MAY LITERAL NA KATAPAT
Old maid; matandang dalaga
Sand castle; kastilyong buhangin
MAY PANAPAT NA IDYOMA
Piece of cake; sisiw
No word of honor ; walang isang salita, walang paninindigan sa salita
WALANG PANAPAT NA KAYANG IBIGAY NG KAHULUGAN
Barking up the wrong tree; pagtuturo sa maling tao
Once in a blue moon; bihira mangyari
PARIRALANG PANDIWA AT PANGUKOL
Run away; tumakas
Run after; habulin
Run over;masagasaan
Run into;magkasalubong
ANG PAGSASALING IDYOMATIKO
Mario Pei
Mahigit sa 2,796 ang mga pangunahing wika sa daigdig, hindi pa kasama ang iba’t
ibang dialekto o subdiyalekto ng mga pangunahing wika…
DEFINISYON
Translation is a process by which a spoken or written utterance takes place in one
language which is intended and presumed to convey the same meaning as previously
existing utterance in another language. (C. Rabin, 1958)
“Ang pagsasaling-wika ay isang proseso kung saan ang isang pahayag, pasalita man
o pasulat, ay nagaganap sa isang wika at ipinapalagay na may katulad ding kahulugan
sa isang dati nang umiiral na pahayag sa ibang wika.”
Idyoma
Ang isang sawikain o idyoma ay isang pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi
komposisyunal — sa ibang salita, hindi binubuo ng tumpak na kahulugan ang mga
kanya-kanyang salita na nabuo. Ito ay di-tuwirang pagbibigay kahulugan at
pagpapakita ng kaisipan at kaugalian ng isang lugar Halimbawa:
1. butas ang bulsa - walang pera 2. ikurus sa kamay-
(o ibang bahagi ng katawan) - tandaan
Ang mga idyoma o Idyomatikong Pahayag o Salitang Matalinghaga

10
ay parirala o pangungusap na ang kahulugan ay kumpletong magkaiba ang literal na
kahulugan ng salitang gawa sa matalinghagang salita.
Ang Idyomatikong Pahayag ay naging pangmalawakang gamit dahil ito'y
Makahulugang Mensahe.
Halimbawa:
Butot balat-Payat na payat
(Kagagaling lang ni Ana sa sakit kaya siya ay butot balat.)
“Isalin ang diwa ng salita sa payak na kahulugan, ang wikang isinasalin na matayutay
ay dapat maging payak sa wikang pinagsasalinan”
GABAY SA PAGSASALIN NG IDYOMA MAY LITERAL NA KATAPAT
Sand castle; kastilyong buhangin
Old maid; matandang dalaga
dressed to kill; sa pagpapasya, bihis na bihis, nakapamburol, isputing

MAY PANAPAT NA IDYOMA

No word of honor; walang isang salita, walang paninindigan sa salita
Piece of cake; sisiw

WALANG PANAPAT NA KAYANG IBIGAY NG KAHULUGAN

Once in a blue moon; bihira mangyari
Barking up the wrong tree; pagtuturo sa maling tao

PARIRALANG PANDIWA AT PANGUKOL

Run into;magkasalubong
Run over;masagasaan
Run after; habulin
Run away; tumakas
PAGSASALIN NG DULA

Ang drama ay mula sa dran, salitang Griyego na nangangahulugang “gawin” o

“itanghal.” Sa wikang Filipino, ang drama ay tinatawag ding “dula”. Ang dula
samakatuwid, o drama, ay aksyon. Ayon kay Aristotle, hindi lengguwahe o wika ang
nasa sentro ng dula, kundi “aksyon”. Gayunman, mahalaga ang lengguwahe dahil isa
ito sa mga susing sangkap ng dula; ipinapahayag ang akyson sa dula sa pamamagitan
ng mga usapan o diyalogo ng mga tauhan.Wika ang daluyanng pagsasalin. Ngunit sa
pagsasalin ng dula, hindi lamang pangwika at pampagsasalin ang mga problemang
nakakagarap ng tagasalin, kabilang na ang mga problema sapagsasa-entablado ng
dula. Ito ang dahilan kung bakit naiiba ang pagsasalin ng dula sa lahat ng anyong
pampanitikan.

11
 DALAWANG URI NG PAGSASALIN NG DULA
1.Pagsasalin ng dula bilang panitikan o pagsasalin para basahin. Ang pagsasalin ng
dula ay tulad din ng pagsasalin ng iba pang mga anyong pampanitikan: isinasagawa
ito sa limbag na teksto upang makuha ang pangkalahatang mensahe ng dula, mapag-
aralan ang motibasyon ng mga tauhan, maunawaan ang kulturang pinagmulan ng
dula, masuri ang anyo niyo ayon sa angkop na teoryang pampanitikan at matukoy
ang iba pang mga katangiang estetiko.
2.Pagsasaling pangtanghalan o pagsasalin para itanghal. Mahalaga ang tinatawag na
“playability” ng dula, ang pagpili ng mga salitang madaling bigkasin ng mga actor at
madali ring maintindihan ng dula. Ditto mababakas ang personalidad ng mga tauhan;
ditorin makikilala kung anong klaseng pagkatao ang ibig palitawin sa pamamagitan
ng kanyang binibitiwang mga salita.
Saklaw ng Pagsasalin ng Dula
Ayon kay Gostand, malawak ang saklaw ng terminong “pagsasalin ng dula”. Maaring
ito’y mangahulugan ng paglilipat mula sa:
•Isang wika tungo sa isa pang wika
•Isang kultura tungo sa isa pang kultura
•Isang panahon tungo sa ibang panahon
•Isang dramatikong estilo tungo sa ibang estilo
•Isang genre tungo sa ibang genre
•Isang midyum tungo sa ibang midyum
•Straight play tungo sa musical/rock,opera/dance drama
•Nakalimbag na dula tingo sa dulang pantanghalan
•Emosyon/konsepto tungo sa pagtatanghal
•Pasalitang pangtanghalan tungo sa iba pang grupong pangtanghalan
•Isang uri ng manonood tungo sa ibang uri ng manonood
Sanggunian:
Alfonso O. Santiago,Sining ng Pagsaaling-wika Ikalawang Edisyon, Rex Bookstore,
1994
Santiago, A. O. (1976). Sining ng Pagsasaling-wika. Quezon City: Rex Printing
Company, Typography & Creative Litography.
Santiago, Alfonso O. (2003). “Sining ng Pagsasaling-wika (Sa Filipino mula sa
Ingles) Ikatlong Edisyon. Quezon City: Rex Bookstore.
Villafuerte, Patocino V. (2005). Introduksyon sa Pagsasaling-wika: teorya, mga
halimbawa at pagsasanay. Pamantasang Normal ng Pilipinas: Grandwater
Publications and Research Corporation. Makati City.

12