ესთეზიოლოგია

ანზორ გოგიბერიძე
 ანალიზატორები

დისტანციური
კონტაქტური

დისტანციური :ყნოსვა, მხედველობა, სმენა

კონტაქტური: გემოვნება, შეხება

პერიფერიული ანალიზატორი (მაგ. თვალის კაკალი , ყური,

გემოვნების დვრილები)  გამტარი ნერვული გზები  ცენტრალური
ანალიზატორი
 თვალის კაკალი
თვალის კაკლის პოლუსები
• წინა- რქოვანას უკიდურესი წინა წერტილი
• უკანა - ბადურას უკიდურესი უკანა წერტილი

თვალის კაკლის გარეთა ღერძი

• პოლუსებს შორის

თვალის კაკლის შიგნითა ღერძი

• უკანა პოლუსსა და რქოვანას შიგნითა ზედაპირს შორის

მხედველობის ღერძი
• გაივლის ბროლის ცენტრზე
• უერთდება ცენტრალურ ფოსოს
• მახვილი კუთხით კვეთს თვალის კაკლის ღერძს
 თვალის კაკლის კედელი

ფიბროზული გარსი

• სინათლის გარდატეხა (რქოვანა)

• კუნთების მიმაგრება (სკლერა)
• თვალის კაკლის დაცვა

სისხლძარღვოვანი გარსი

• საკუთრივ სისხლძარღვოვანი გარსი

• წამწამოვანი სხეული
• ფერადი გარსი

ბადურა გარსი

• ოპტიკური ნაწილი
• ბრმა ნაწილი (წამწამოვანი და ფერადი გარსის მონაკვეთები)
 რქოვანა (сornea)
 მრავალშრიანი აგებულება
 არ შეიცავს სისხლძარღვებს (მეტაბოლიზმი წარმოებს
დიფუზიით)
 მრავლად შეიცავს ნერვულ დაბოლოებებს (დაცვითი რეფლექსი)
 მონაწილეობს შუქგარდატეხაში (გამჭვირვალეა)
 სკლერას ემიჯნება რქოვანას კიდით (limbus)
 სკლერასთან საზღვარზე აქვს ღარი
კაიზერ-ფლაიშერის რგოლი
კერატოკონუსი
 სკლერა

ხილული ნაწილი

• რქოვანასთან საზღვარზე იქმნება სკლერის ვენური სინუსი

• დაფარულია კონიუნქტივით

დაფარული ნაწილი

• გააჩნია ხვრელები (უკანა პოლუსის სიახლოვეს)

• დიდი ხვრელი მხედველობის ნერვისთვის
• მცირე ხვრელები სისხლძარღვებისა და წამწამოვანი ნერვებისთვის
 სკლერა
ვასკულარიზებული ეპისკლერა

ავასკულური საკუთრივ სკლერა

წაბლისფერი ფირფიტა (lam. Fusca)

რქოვანასთან საზღვარზე სკლერის

ვენური სინუსი - შლემის არხი
ეპისკლერიტი და სტაფილომა
 საკუთრივ სისხლძარღვოვანი
გარსი

მჭიდროდაა ფიქსირებული

• რქოვანასა და სკლერას შორის საზღვარზე

• მხედველობის ნერვის გამოსვლის დონეზე

პერიქოროიდული სივრცე

• საკუთრივ სისხლძარღვოვან გარსსა და სკლერას შორის

• შეიცავს ნამს
საკუთრივ სისხლძარღვოვანი
გარსი

სუპრაქოროიდ
ული შრე

მსხვილი და საშუალო
სისხლძარღვების შრე

ქორიოკაპილა
რული შრე

ბრუხის მემბრანა
(მინისებრი
ფირფიტა)
უვეიტი
 წამწამოვანი სხეული

წამწამოვანი რგოლი (orbiculus ciliaris)

• მორგვის თხელი პერიფერიული ნაწილი

• საკუთრივ სისხლძარღვოვანი გარსის გაგრძელება

წამწამოვანი სხეული (corpus ciliaris)

• წამწამოვანი მორჩები ქმნიან წამწამოვან გვირგვინს (ბაკს)

• წამწამოვან გვირგვინში გვხვდება სისხლძარღვები (ნამის გამომუშავება)
• წამწამოვან გვირგვინში გვხვდება წამწამოვანი კუნთები (აკომოდაცია)

წამწამოვან კუნთში გასწვრივი და ცირკულარული ბოჭკოები

გვხვდება
 ფერადი გარსი (iris)

ირისს გააჩნია წინა ზედაპირი და უკანა ზედაპირი (მდიდარია პიგმენტით)

ცენტრში დართული აქვს ხვრელი (გუგა-pupilla)
გუგა მოისაზღვრება გუგის კიდით
ირისის წამწამოვანი კიდე სავარცხელა იოგებით უკავშირდება წამწამოვან
სხეულს და სკლერას
ფერად გარს-რქოვანას კუთხეში მდებარეობს სკლერის ვენური სინუსი
ფერად გარსში გვხვდება გუგის შემავიწროვებელი და გამაგანიერებელი
კუნთები
ალბინიზმი და ანირიდია
კოლობომა
გუგა და მისი დიამეტრი
 ბადურა გარსი (retina)

ოპტიკური ნაწილი
• შეიცავს ჩხირებს და კოლბებს

არაოპტიკური (“ბრმა” ) ნაწილი

• არ შეიცავს ჩხირებს და კოლბებს

დაკბილული ნაპირი (orra serrata)

• ოპტიკურ და ბრმა ნაწილებს შორის საზღვარი

ბადურას შრეები
• პიგმენტური შრე (ორივე ნაწილში)
• ნერვული შრე (მხოლოდ ოპტიკურ ნაწილში)

მხედველობის ნერვის დისკოს (ბრმა ხალის) ცენტრალური ნაწილი ჩაღრმავებულია,

ხოლო კიდეები შემაღლებული
მხედველობის ყველაზე აქტიური უბანი (ყვითელი ხალი) შეესაბამება თვალის
კაკლის უკანა პოლუსს
ბადურა
 მიოპია და ჰიპერმეტროპია

მიოპია არის +, სჭირდება -

ჰიპერმეტროპია არის -, სჭირდება
ასტიგმატიზმი
 თვალის კამერები

წინა

• წინიდან მოსაზღვრავს რქოვანას უკანა ზედაპირი

• უკნიდან მოსაზღვრავს ბროლი და ირისის წინა ზედაპირი

უკანა

• წინიდან მოსაზღვრავს ირისის უკანა ზედაპირი

• უკნიდან მოსაზღვრავს ბროლი და წამწამოვანი სხეული
• წინა კამერას უკავშირდება გუგით

წყალწყალა ნამი წამწამოვანი სხეულის სისხლძარღვების მიერ

წარმოიქმნება
ჰიპოპიონი და ჰიფემა
ნამი და თვალშიგა წნევა

გლაუკომა
 ბროლი (lens)
ზედაპირები
• წინა - მიქცეულია ირისისკენ
• უკანა - ებჯინება მინისებრ სხეულს
• ზედაპირები ერთდებიან ბროლის პერიმეტრზე და ქმნიან ეკვატორს

წინა და უკანა პოლუსები

• მათ შორის მდებარეობს ბროლის ღერძი

ბროლის კაფსულა

• წამწამოვან სარტყელს (ცინის იოგს) უკავშირდება სარტყლის ბოჭკოებით

ბროლის ნივთიერება

• ბირთვი (მკვრივი) და ქერქი

აფაკია
კატარაქტა
 მინისებრი სხეული

Camera vitrea bulbi

Membrana vitrea
Fossa hyaloudea
(ბროლისთვის)
 “მფრინავი ბუზები”

Mouches
Volantes
 თვალის კაკლის მამოძრავებელი კუნთები

M.rectus superior - ზემოთ და

შიგნით
M.rectus inferior - ქვემოთ და
შიგნით
M.rectus lateralis - გარეთ
M.rectus medialis- შიგნით
M.obliquus superior - ქვემოთ და
ყველა კუნთი იწყება საერთო მყესოვანი რგოლიდან, გარდა ქვემო ირიბი კუნთისა
გარეთ
(იწყება საცრემლე პარკის ფოსოდან და ემაგრება სკლერას
M.obliquus ეკვატორის
inferior უკან) და
- ზემოთ
ზემო ირიბ კუნთს გააჩნია საკუთარი ჭაღი და სინოვიური ბუდე
 სტრაბიზმი
Convergens
Divergens
Sursum vergens
Dorsum vergens
 საცრემლე აპარატი
საცრემლე ჯირკვალი (glandula lacrimalis)
• ზედა ქუთუთოს ამწევი კუნთის მყესით იყოფა თვალბუდის და ქუთუთოს ნაწილებად

გამომტანი მილაკები
კონიუნქტივის პარკი (saccus conjunctivae)

საცრემლე რუ (rivus lacrimalis)

საცრემლე ტბა (lacus lacrimalis)
საცრემლე მილაკები (canaliculi lacrimales)

საცრემლე პარკი (saccus lacrimalis)

ცხვირ-ცრემლის არხი (canalis nasolacrimalis)

ცხვირის ქვედა გასავალი (meatus nasi inferior)

სურდოს დროს ცრემლდენა
დაკრიოცისტიტი
 თვალის კაკლის მფარავი ქსოვილები

პერიორბიტა

ცხიმოვანი სხეული

ტენონის კაფსულა

ეპისკლერული სივრცე

ტენონის კაფსულას უკავშირდება კუნთების ფასციები

ტენონის კაფსულა გრძელდება მხედველობის ნერვის გარეთა ბუდეში
წინიდან თვალბუდის რბილ ქსოვილებს შემოფარგლავს თვალბუდის ძგიდე
(თვალბუდის კიდის ძვლისსაზრდელასა და ქუთუთოების ხრტილს შორის)
 კონიუნქტივა და ქუთუთოები

ქუთუთოები ერთმანეთს მედიალური და ლატერალური შესართავებით უკავშირდებიან

ქუთუთოს შიგნითა ზედაპირი დაფარულია კონიუნქტივით, ხოლო გარეთა ზედაპირი კანით
(კიდეებზე გვხვდება წამწამები)
კანსა და კონიუნქტივას შორის ქუთუთოს ხრტილია (შეიცავს თვალის ირგვილი კუნთის
ქუთუთოს ნაწილს, ზემო ქუთუთოს ამწევი კუნთის ფასციას და საკუთრივ ხრტილის კუნთს)
კონიუნქტივის ქუთუთოსა და თვალის კაკლის ნაწილებს შორის მდებარეობს კონიუნქტივის
პარკი
კონიუნქტივას გააჩნია ზედა და ქვედა თაღები
პტერიგიუმი
 ყურის ნაწილები
გარეთა ყური

• ყურის ნიჟარა
• გარეთა სასმენი მილი

შუა ყური

• სასმენი ძვლები
• დაფის ღრუ
• სასმენი ლულა

შიგნითა ყური

• ძვლოვანი ლაბირინთი
• აპკისებრი ლაბირინთი
 ყურის ნიჟარა (auricula)

ბიბილო (lobulus)
• არ შეიცავს ხრტილს

ჭავლი (helix)
• ჭავლის ფეხი
• ბორცვი

წინა ჭავლი (antihelix)

• წინა ჭავლის ფეხები
• სამკუთხა ფოსო

წინა სახური (tragus)

• წინა სახურს ემიჯნება სახურთაშუა ნაჭდევით

უკანა სახური (antitragus)

• მოისაზღვრება წინა ჭავლით და უკანა სახურით
• გრძელდება გარეთა სასმენ მილში

ნიჟარის ღრუ
 ყურის ნიჟარის ანომალიები

მაკროტია
მიკროტია
ანოტია
პოლიოტია
დამატებითი სახური
პრესბიაკუზია
 გარეთა სასმენი მილი

გარეთა სასმენი მილის ნაწილები:

Pars cartilaginea (ხრტილოვანი
ნაწილი)
Pars ossea (ძვლოვანი ნაწილი)

გარეთა სასმენი მილის კანი

შეიცავს:
Gll. Sebaceae (ქონის
ჯირკვლები)
Gll. Ceruminosae (ცვილის ანუ
გოგირდის ჯირკვლები)

იწყება გარეთა სასმენი ხვრელით, მთავრდება დაფის აპკით

ხრტილოვან და ძვლოვან ნაწილებს შორის ყველაზე ვიწრო უბანი
მდებარეობს
სანტორინის ნაპრალები
 დაფის ღრუს კედლები

გარეთა (აპკისებრი) კედელი

• იქმნება დაფის აპკით

შიგნითა (ლაბირინთის) კედელი

• კონცხი
• შემაღლებები: სახის ნერვის, გარეთა ნახევარრკალოვანი არხის
• სარკმლები : კარიბჭის, ლოკოკინას

ზედა (სახურავის) კედელი

• შეესაბამება დაფის სარქველს

ქვედა (საუღლე) კედელი

• შეესაბამება საუღლე ფოსოს

წინა (საძილე) კედელი

• სასმენი ლულის დაფისკენა ხვრელი

უკანა (დვრილისებრი) კედელი

• ანტრუმი, პირამიდული შემაღლება

ვაშეს ნიშანი
 დაფის აპკი

შრაპნელის (მოდუნებული)
ნაწილი -pars flacida-
(უკავშირდება დაფის ღარის ზედა
ხრტილოვან მონაკვეთს)

დაჭიმული ნაწილი -pars tensa-

(უკავშირდება დაფის ღარის ქვედა
ძვლოვან მონაკვეთს)

დაფის აპკი ჩასმულია დაფის ღარში (რივინის ნაჭდევი)

დაფის აპკის ცენტრალურ ჩაღრმავებულ უბანს ჭიპი ეწოდება
დაფის აპკზე გარედან შეიმჩნევა ჩაქუჩის ზოლი (ჩაქუჩის ტარის მიმაგრების უბანი)
პერფორაცია და ოტორეა
 სასმენი ძვლები

ჩაქუჩი (malleus) - თავი, ყელი, ტარი, წინა და ლატერალური მორჩები

გრდემლი (incus) -სხეული, მოკლე და გრძელი ფეხები
უზანგი (stapes) - წინა და უკანა ფეხები, თავი, ფუძე (საფეხე ფირფიტა)

უზანგი ფუძით უკავშირდება კარიბჭის სარკმელს

გრდემლი სახსრებს ამყარებს ჩაქუჩთან და უზანგთან
დაფის აპკის დამჭიმავი კუნთის ანტაგონისტი არის უზანგის კუნთი
 სასმენი ლულა

დაფისკენა და ხახისკენა ხვრელები

ძვლოვანი და ხრტილოვანი ნაწილები (მათ შორის ყველაზე ვიწრო უბანი -ყელი)
ხახისკენა ხვრელი აპკისებრი ფირფიტითაა დაფარული
ლულის ხრტილოვანი ნაწილიდან იწყება სასის ფარდის ამწევი და დამჭიმავი კუნთები
 ძვლოვანი ლაბირინთი
კარიბჭე
• წინა კედლით უკავშირდება ლოკოკინას
• უკანა და ზედა კედლებით უკავშირდება ნახევარრკალოვან არხებს
• ქედით (მედიალურ კედელზე) იყოფა სფერულ და ელიფსურ ჯიბეებად

ლოკოკინა
• ფუძით მიმართულია გარეთა სასმენი ხვრელისკენ
• მწვერვალით მიქცეულია დაფის ღრუსკენ
• ღერძი (modiolus) ფრონტალურ სიბრტყეში დგას ჰორიზონტალურად

ნახევარრკალოვანი არხები
• წინა, უკანა, გარეთა
• წინა და უკანა არხების თითო ფეხი ერთიანდება და ისე იხსნება კარიბჭეში (სულ იხსნებიან 5 ხვრელით)
• არხების დისტალური ნაწილით იქმნება ამპულა

კარიბჭის სარკმელი - უზანგის ფუძე

ლოკოკინას სარკმელი - მეორეული
დაფის აპკი
 ძვლოვანი ლაბირინთი

ლოკოკინა ძვლოვანი სპირალური ფირფიტით იყოფა კარიბჭის (ზედა) და დაფის

(ქვედა) ჯიბეებად
მწვერვალზე სპირალური ფირფიტა კაუჭით შემოფარგლავს ოვალურ ხვრელს
(ჰელიკოტრემას)
 აპკისებრი ლაბირინთი

ლოკოკინას სადინარი
• იწყება კარიბჭის უკანა ბრმა ბოლოთი
• მთავრდება მწვერვალის ბრმა ბოლოთი

ტიკი - ელიფსური პარკი - Utriculus

პარკუჭი - სფერული პარკი - Sacculus

ნახევარრკალოვანი არხების სადინრები

ლოკოკინა უკავშირდება პარკუჭს შემაერთებელი სადინრით
ტიკსა და პარკუჭს შორის ტიკ-პარკუჭის სადინარია
ნახევარრკალოვანი არხები ფეხებით უკავშირდებიან ტიკს
ტიკ-პარკუჭის სადინარი ენდოლიმფის სადინრით უკავშირდება ენდოლიმფის
პარკს
ძვლოვან და აპკისებრ ლაბირინთს შორის პერილიმფით შევსებული
პერილიმფური სივრცეა
 ლოკოკინას სადინარი

კარიბჭის კედელი

• სადინარს გამოჰყოფს კარიბჭის კიბისგან

დაფის კედელი
• სპირალური აპკი
• ეპითელური, ბაზალური და შემაერთებელქსოვილოვანი შრეები

გარეთა კედელი
• ემიჯნება ძვლოვანი ლაბირინთის გარეთა კედელს
• მის სისქეში არსებული სისხლძარღვები ენდოლიმფას გამოიმუშავებენ

Limbus laminae spiralis osseus:

 Labium limbi vestibulare (გრძელდება მფარავ აპკში)
 Labium limbi tympanicum
ბაგეებს შორის რჩება შიგნითა სპირალური ღარი
სპირალური აპკი ლოკოკინას გარეთა კედელს უკავშირდება სპირალური
იოგებით (აპკზე სპირალური ორგანო მდებარეობს)
სმენის პერიფერიული ანალიზატორი
 Surdomutitas
• გენეტიკური დატვირთვა
• ინცესტი
 გრავიტაციისა და წონასწორობის პერიფერიული
ანალიზატორი

Tractus vestibulocerebellaris
Tractus vestibulospinalis
Fasc. Longitudinalis medialis

Macula sacculi
Macula utriculi
Crista ampullaris
membrana
statoconiorum
 მენიერის დაავადება

ლაბირინთული
ჰიდროპსი

გულისრევა, ღებინება

ვერტიგო

წონასწორობის
დარღვევა

ტინიტუსი
 გემოვნების ანალიზატორი

Organum gustis
Porus gustatorius

მუხლის კვანძი
ენა-ხახის ნერვის ზედა კვანძი
ცთომილი ნერვის ქვედა
კვანძი
 ყნოსვის ანალიზატორი

საყნოსავი მიდამო (ზედა გასავალი)  ყნოსვის ნერვის ბოჭკოები

ბოლქვიტრაქტისამკუთხედიწინა დახვრეტილი
სუბსტანციაყნოსვის ზოლებისაფეთქლის წილი
 კანის შრეები

ეპიდერმისი

დერმა

ჰიპოდერმა

დერმის დვრილების ეპიდერმისში შეჭრით წარმოიქმნება კანის ქედები

კანის ქედებს შორის კანის ღარები მდებარეობენ
დერმაში გვხვდება თმის ბოლქვები, ოფლის (gll.sudoriferae), ცვილისა
(gll.ceruminosae) და ქონის (gll.sebaceae) ჯირკვლები
ეპიდერმისი
 რეცეპტორები

თავისუფალი ნერვული დაბოლოებები

მეისნერის სხეულაკები

კრაუზეს კოლბები

რუფინის სხეულაკები

გოლჯი-მაცონის სხეულაკები

ფატერ-პაჩინის სხეულაკები
 კანის პირველადი გამონაყარი

ურტიკა
macula (ლაქა) - სისხლჩაქცევა

ურტიკა - ალერგიები

vesicula (ბუშტუკი) - ჰერპესი

ბუშტუკი
Bulla (ბუშტი) - პემფიგუსი

Pustula (ჩირქმბადი) - ფერიმჭამელები

Papula (კვანძი) - ფსორიაზი

ჩირქმბადი
Tuberculum ( ხორკლი) - სიფილისი

ჰიპერკერატოზი, აკანტოზი
მაკულა
ვიტილიგო
ვულგარული პემფიგუსი

ანტიდესმოგლეინური
Ig

აკანტოლიზისი
 კანის მეორეული გამონაყარი

Squama (ქერცლი) -ფსორიაზი

Crusta (ქერქი)

რუპია - სქელი ჰემორაგიულ-ჩირქოვანი ქერქი

Excoriatio (ნაკაწრი)

Ulcus (წყლული)

Rhagades (ნახეთქები)

Cicatrix (ნაწიბური)

Pigmentacio (პიგმენტაცია)
ფსორიაზი
ქატოსებრი პიტირიაზი
 ლანგერის
დაქტილოსკოპია
ხაზები

Сristae cutis
Sulci cutis
დერმა (corium)
Bulbus pilli
Gll. Sudoriferae
Gll. Sebaceae
Gll. ceruminosae
 თმა (pilum)

Scapus - ღერო
Bulbus -
ბოლქვი
Folliculus -
პარკი
Radix - ფესვი

თმის გამმართველი კუნთის ბოჭკოები უკავშირდება ქონის

ჯირკვლების სადინრებს
 თმა

Capilli - თავის თმა

Lanugo - ღინღლი

Supercilia - წარბები

Cilia - წამწამები

Barba - წვერ-ულვაში

Tragi - ყურის თმა

Vibrissae - ნესტოების თმა

Hirci - იღლიის თმა

Pubes - ბოქვენის თმა

ალოპეცია
ჰირსუტიზმი და ჰიპერტრიქოზი
 ფრჩხილი - Unguis
Matrix - საწოლი
Margo liber - თავისუფალი
კიდე
Corpus - სხეული
Radix - ფესვი
Vallum - მორგვი
კოილონიქია
გმადლობთ ყურადღებისთვის! 