დანართი №2

სასწავლო კურსის სილაბუსი

სასწავლო კურსის ახალი ქართ უ ლ ი ენა 1

სახელწოდება
სასწავლო კურსის B114 07 01 1006
კოდი
სასწავლო კურსის ფაკულტეტი: ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა;
სტატუსი სწავლების საფეხური: უმაღლესი განათლების პირველი საფეხური/ბაკალავრიატი;
საგანმანათლებლო პროგრამა: ,,ქართული ფილოლოგია“;
სემესტრი: პირველი;
სტატუსი: სავალდებულო.
ავტორ(ებ)ი მამია ფაღავა - ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ჰუმანიტარულ
მეცნიერებათა ფაკულტეტის ქართული ფილოლოგიის დეპარტამენტის პროფესორი.
საკონტაქტო ინფორმაცია:
ტელეფონი: 599 - 38-06-26; 27- 64-93 (სამს.).
ელ. ფოსტა: mamia.fagava@bsu.edu.ge.
განმახორციელებე მზია ხახუტაიშვილი - ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის
ლი პირ(ებ)ი ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის ქართული ფილოლოგიის დეპარტამენტის
ასოცირებული პროფესორი.
საკონტაქტო ინფორმაცია:
ტელ: 597- 87-01- 41;
ელ. ფოსტა: mzia.khakhutaishvili@bsu.edu.ge
მაია კიკვაძე – ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ჰუმანიტარულ
მეცნიერებათა ფაკულტეტის ქართული ფილოლოგიის დეპარტამენტის პროფესორი.
ფილოლოგიის მეცნიერებათა კანდიდატი (დოქტორთან დათანაბრებული).
საკონტაქტო ინფორმაცია:
ტელეფონი: 574 728 248;
ელ. ფოსტა: maia.kikvadze@bsu.edu.ge
სასწავლო კურსის კურსის მიზანია სტუდენტებს გააცნოს ახალი ქართული ენის ფონეტიკა, რომელიც მოიცავს
მიზანი ახალი ქართული ენის ბგერით შედგენილობას, ბგერათცვლილებების ისტორიულ და
დიაქრონულ ანალიზს, ძირითად ფონეტიკურ კანონზომიერებებს.
კრედიტების ECTS კრედიტი: 3
რაოდენობა და საკონტაქტო - 45 სთ.:
საათების ა) ლექცია – 28 სთ. (I-XVI კვირა);
განაწილება ბ) პრაქტიკული მუშაობა – 14 სთ. (I-XVI კვირა);
სტუდენტის გ) შუალედური გამოცდა - 1 სთ. (IX კვირა);
დატვირთვის დ) დასკვნითი გამოცდა - 2 სთ. (XVII-XX კვირა).
შესაბამისად დამოუკიდებელი მუშაობა – 30 სთ.:
ა) მზადება ჯგუფში მუშაობისთვის – 15 სთ.;
ბ) მზადება შუალედური გამოცდისთვის – 5 სთ.;
გ) მზადება დასკვნითი გამოცდისთვის – 10 სთ.

1
დაშვების არ აქვს
წინაპირობები
შინაარსი იხ. დანართი 2 1
სწავლება-  ლექცია;
სწავლის მეთოდი  ანალიზი/სინთეზი.
და შესაბამისი  ზეპირი გამოკითხვა.
აქტივობები  სამუშაო ჯგუფში მუშაობა;
 სიტუაციური ანალიზი;
 პრაქტიკული მუშაობა;
 დისკუსია;
 ინდუქცია, დედუქცია.
სტუდენტის საბოლოო შეფასება წარმოადგენს შუალედური შეფასებისა და დასკვნითი
შეფასების ჯამს:
1. შუალედური შეფასება - 60 ქულა:
1.1. მიმდინარე შეფასებები - 40 ქულა:
1.1.1. წერითი გამოკითხვები 20 ქულა
1.1.2. ზეპირი გამოკითხვები 20 ქულა
1.2. შუალედური გამოცდა - 20 ქულა;
2. დასკვნითი გამოცდა - 40 ქულა
შეფასების შეფასების
ქულათა შეფასების კომპონენტები
კომპონენტები და რაოდენობა შეფასება დრო
ჯამი და მეთოდები
მეთოდები (კვირა)
1. შუალედური შეფასება - 60 ქულა
1.1. მიმდინარე შეფასებები - 40 ქულა
ცოდნის
შეფასების 1.1.1. წერითი გამოკითხვები 20 ქულა
ფორმები, ა. წერითი დავალება 2 5 10 V, XII I. სტუდენტს ეძლევა: ა.
კომპონენტები, კვირა 10 კითხვა თეორიული
მეთოდები და მასალიდან, თითოეული
კრიტერიუმები კითხვა ფასდება 0.5
ქულით (სულ 5 ქულა).
ბ. 5 სიტყვა, რომელიც
უნდა გაარჩიოს
ფონეტიკურად და
გაარკვიოს რა
ფონეტიკური მოვლენაა
მომხდარი მოცემულ
შემთხვევაში
(თითოეული სიტყვის
სრულყოფილი ანალიზი
ფასდება 1 ქულით).

ბ. საშინაო დავალება 2 5 10 V; II. სტუდენტი

XI ვალდებულია
კვირა ფოლკლორული ან
დიალექტოლოგიური
ტექსტებიდან ამოიწეროს
5 სიტყვა და გაარჩიოს
ფონეტიკურად
(თეორიული მასალის
შესაბამისად).

2
 თითოეული სიტყვის
სრულყოფილი ანალიზი
ფასდება 1 ქულით.
1.1.2. ზეპირი გამოკითხვები 20 ქულა
ზეპირი გამოკითხვა 4 5 20 I-V; 5 ქულა – პასუხი სრულია;
საკითხი ზუსტად და
VI-VIII;
ამომწურავად არის
X-XII; გადმოცემული;
XIV-XV ტერმინოლოგია დაცულია;
სტუდენტი ღრმად და საფუძ-
ვლიანად ფლობს სასწავლო
კვირა
კურსით გათვალისწინებულ
განვლილ მასალას.
4 ქულა – პასუხი სრულია,
მაგრამ შეკვეცილია;
ტერმინოლოგიურად გა-
მართულია; საკითხი ამომწურა
ვად არის გადმოცემული.
არსებითი შეცდომა არ არის.
სტუდენტი კარგად ფლობს
სასწავლო კურსით გათვალისწ-
ინებულ განვლილ მასალას.
3 ქულა – პასუხი არასრულია;
საკითხი დამაკმაყოფილებლად
არის გადმოცემული;
ტერმინოლოგია ნაკლოვანია;
სტუდენტი ფლობს სასწავლო
კურსით გათვალისწინებულ
განვლილ მასალას, მაგრამ
აღინიშნება მცირეოდენი შეც-
დომები.
2 ქულა – პასუხი არასრულია;
ტერმინოლოგია მცდარია;
საკითხის შესაბამისი მასალა
გადმოცემუ ლია ნაწილობრივ;
სტუდენტს არასაკმარისად აქვს
ათვისებული სასწავლო
კურსით გათვალისწინებული
განვლილი მასალა. აღინიშნება
რამდენიმე არსებითი შეცდომა.
1 ქულა – პასუხი ნაკლოვანია;
ტერმინოლ ოგია არ არის გამო-
ყენებული. საკითხი ან არ არის
გადმოცემული, ან არსებითად
მცდარია.
0 ქულა – პასუხი არ არის.
1.2. შუალედური 1 20 20 IX შუალედური გამოცდა
გამოცდა კვირა ტარდება საგამოცდო
ცენტრში.
სტუდენტს ეძლევა 0,5-
ქულიანი 40 ტესტი.
2. დასკვნითი 1 40 40 XVI-XX დასკვნითი გამოცდა
გამოცდა ტარდება საგამოცდო
კვირა ცენტრში.
სტუდენტს ეძლევა 0,5-
ქულიანი 80 ტესტი/ ან
ტარდება
კომბინირებულად: 20
ქულა საგამოცდო
ცენტრში, სადაც

3
 სტუდენტს ეძლევა 0,5-
ქულიანი 40 ტესტი და 20
ქულა - წერით.
შუალედურ და დასკვნით გამოცდაზე დაშვების წინაპირობა:
 შუალედური შეფასების მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი არის 21 ქულა, ხოლო
დასკვნითი გამოცდის მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი 20 ქულა;
სტუდენტის საბოლოო შეფასება:
 სტუდენტს სასწავლო კურსი ათვისებულად ჩაეთვლება, თუ ის მიიღებს ერთ-ერთს
შემდეგი დადებითი შეფასებებიდან: ა) (A) ფრიადი - 91 ქულა და მეტი; ბ) (B) ძალიან
კარგი - 81-90 ქულა; გ) (C) კარგი - 71-80 ქულა; დ) (D) დამაკმაყოფილებელი - 61-70
ქულა; ე) (E) საკმარისი - 51-60 ქულა.
 უარყოფითი შეფასებებია: (FX) ვერ ჩააბარა - 41-50 ქულის მიღების შემთხვევაში
სტუდენტს უფლება ეძლევა დამატებით გამოცდაზე ერთხელ კიდევ გავიდეს. (F)
ჩაიჭრა - 40 ქულის ან ნაკლების მიღებისას სტუდენტს საგანი თავიდან აქვს შესასწავლი
სწავლის შედეგები ცოდნა და გაცნობიერება:
 აქვს ქართული ენის ფონეტიკური სტრუქტრურის საბაზისო ცოდნა, რომელიც
მოიცავს ახალი ქართული ენის ბგერით შედგენილობას, ბგერათცვლილებებს,
ფონეტიკურ კანონზომიერებებს, ენის ფონეტიკური სისტემის განვითარებას დროსა და
სივრცეში.
უნარები:
 ხსნის და გადმოსცემს ქართული ენის ფონეტიკა-ფონოლოგიის საბაზისო საკითხებს.
 ერკვევა ცოცხალი მეტყველების ნიმუშებისა და ლიტერატურული ტექსტების ფონეტიკურ
ანალიზში , ენის ფონეტიკური თავისებურებების შესახებ მონაცემთა შეგროვებასა და
ინტერპრეტაციაში;
 აანალიზებს ახალ მონაცემებს შესაბამისი მეთოდების გამოყენებით.
 ფლობს ქართული ენის ფონემატურ სტრუქტურაზე ახალი ცოდნის მიღების, შეთვი-
სებისა და გადამუშავების, ასევე სპეციალური ლიტერატურის გამოყენებისა და
დამოუკიდებლად სწავლის უნარს.
ძირითადი 1. ჩიქობავა არნ., ქართული ენის ზოგადი დახასიათება. ქეგლ I, 1951; 2004; 2009;
ლიტერატურა 2. შანიძე ა., ქართული გრამატიკის საფუძვლები, თბ., 1973; 1980;
3. ახვლედიანი გ., ზოგადი ფონეტიკის საფუძვლები, თბ., 1949; 1995;
4. ახვლედიანი გ., ზოგადი ფონეტიკის შესავალი, თბ., 1956.
დამხმარე 5. ჟღენტი ს., ქართული ენის ფონეტიკა, თბ., 1956;
ლიტერატურა 6. უთურგაიძე თ., ქართული ენის ფონემატური სტრუქტურა, თბ., 1976;
7. ჯაფარიძე ზ., ბგერათა საწარმოთქმო დაბრკოლების მიხედვით დაჯგუფებისათვის
ქართულში. იკე, XXII, 1980;
8. გაფრინდაშვილი შ., საწარმოთქმო დაბრკოლების რაგვარობის საკითხი ქართულში. იკე,
XII, 1960;
9. თოფურია ვ., რედუქციისათვის ქართველურ ენებში. იკე, I, 1946. შრომები III, თბ,. 1979;
10. თოფურია ვ., ფონეტიკური დაკვირვებანი ქართველურ ენებში, III: ჴ და ხ სიბილანტ
აფრიკატებთან მეზობლობაში. საქართველოს არქივი, II, ტფ., 1927. შრომები III, თბ., 1979;
11. როგავა გ., მახვილის საკითხისათვის ქართულში. ქესს, III, 1963;
13. სარჯველაძე ზ ., ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი , თბ., 1984;
14. კვაჭაძე ლ., ქართული ენა , ნაწილი პირველი , თბ., 1981.

4
 დანართი №21
შინაარსი

საათების რაოდენობა

კვირა თემა
ლექ. პრაქ.

I ქართული ენა, როგორც ქართველი ერის ერთიანი საერთო ეროვნული ენა. ქართული 2
ენის ადგილი მონათესავე იბერიულ-კავკასიურ ენათა შორის. ქართული
სალიტერატურო ენა, მისი შესწავლის მდგომარეობა და ამოცანები.
ქართული სალიტერატურო ენის დასაბამი და მისი განვითარების საფეხურები. 1
ახალი ქართული სალიტერატურო ენის წარმოქმნის ადგილი, დრო და პირობები. ანტონ
პირველის როლი სალიტერატურო ენის დემოკრატიზაციის საქმეში. ბრძოლა ახალი
ლიტერატურული ქართულის დამკვიდრებისათვის XIX საუკუნის 60-იან წლებში.
II თანამედროვე ქართული სალიტერატურო ენა როგორც შემდგომი განვითარება ახალი 2
ქართული ენისა. ერთიანი ქართული ენა როგორც სახელმწიფო ენა, მწერლობისა და
მეცნიერების ენა.
ცოცხალი ქართული სასაუბრო ენა როგორც წყარო სალიტერატურო ენის
განვითარებისათვის. სახელმწიფოს ზრუნვა ერთიანი ქართული სალიტერატურო ენის 1
მონოლითურობის, მისი სიწმინდის დაცვისა და მთელ ერში დამკვიდრებისათვის.
ქართული ენის კურსის შინაარსი, მოცულობა და ამოცანები. კურსში შემავალი
დარგები: ფონეტიკა, გრამატიკა, სემასიოლოგია, ეტიმოლოგია, ლექსიკოლოგია და
სტილისტიკა, მათი ურთიერთმიმართება.
III ფონეტიკის საგანი და მეთოდები. სამეტყველო ბგერა და ფონემა. ფონემის ძლიერი და 2
სუსტი პოზიცია. ფონეტიკა და ფონოლოგია. აღწერილობითი და ისტორიული
ფონეტიკა. ექსპერიმენტალური ფონეტიკა.
საწარმოთქმო ორგანოები და მათი მოქმედება: სასუნთქი აპარატის ნაწილები, 1
ხორხი, ხახა ცხვირ-პირის ღრუები, აქტიური და პასიური საწარმოთქმო ორგანოები და
მათი ფუნქციები; არტიკულაცია და ინდეფერენტული მდგომარეობა; რესპირაცია და
ფონაცია; სამეტყველო ბგერის წარმოთქმის სამი მომენტი.
IV საწარმოთქმო დაბრკოლებათა ადგილი და რაგვარობა; დაბრკოლებათა ადგილები: 2 1
ბაგეები, წინა ენა, ენის წვერი, შუა ენა, უკანა ენა, რბილი სასა ნაქითურთ, ენის ძირი,
სახმო სიმები; დაბრკოლებათა რაგვარობანი: ხშულობა, ნაპრალოვნობა, შერეული
რაგვარობა–ხშულ-ნაპრალოვნობა. საარტიკულაციო ბაზისი.
ტონი და ჩქამი; ბგერის სიმაღლე; ბგერის სიძლიერე ანუ ინტენსიობა; ბგერის
ხანგრძლიობა; ბგერის ტემბრი ანუ ბგერის ელფერი.
V სამეტყველო ბგერათა კლასიფიკაცია: კლასიფიკაციის პრინციპები. სამეტყველო 2
ბგერათა მჟღერობა-სიყრუე, მათი გამოცნობა; მჟღერი და ყრუ თანხმოვნები;
სამეტყველო ბგერათა სონორობა; ხმოვანი, თანხმოვანი, ნახევარხმოვანი.
ქართული ენის ვოკალიზმი: ხმოვანთა სამი რიგი: წინა, შუა და უკანა; ხმოვანთა
1
აწეულობის სამი საფეხური: მაღალი, საშუალო, დაბალი; ხმოვანთა დაჭიმულობა,
ნაზალიზაცია, ლაბიალიზაცია. ქართული ენის ხმოვანთა სამკუთხედი.
VI ქართული ენის კონსონანტიზმი: თანხმოვანთა სუნთქვიერი და უსუნთქველი 2 1
წარმოება; ასპირაცია და ასპირატები; ქართული ენის ხშულ თანხმოვანთა
სამეულებრივი სისტემა; მკვეთრები (აბრუპტივები), ფარინგალური ხშულები;
ნაპრალოვანი თანხმოვნები ანუ სპირანტები; წყვილეული და ცალეული თანხმოვნები.
სონანტები.
VII მარცვალი და მისი აგებულება. 2 1
ბგერათშეერთება: ბგერათშეერთება საერთოდ, კოარტიკულაცია. გარდამავალი ბგერა
და ფონემა; ბგერათშერწყმა და ბგერათშერთვა; აფრიკატები; დიფთონგები;
თანხმოვანთა დეცესიური და აქცესიური კომპლექსები. თანხმოვანთა ჰარმონიული
ჯგუფები.
VIII მახვილის საკითხი ქართულში. 2 1

5
 IX შუალედური გამოცდა 1
X სამეტყველო ბგერა და წერა: ასო სამეტყველო ბგერის პირობითი ნიშანი; ბგერები და 2
ანბანი. ორთოგრაფია და მისი პრინციპები: ორთოგრაფიის ფონეტიკური პრინციპი;
ორთოგრაფიის მორფოლოგიური პრინციპი; ორთოგრაფიის ისტორიული ანუ
1
ტრადიციული პრინციპი; ორთოგრაფიის სიმბოლური პრინციპი.
XI ძირითადი ფონეტიკური მოვლენები: დიფთონგები, ასიმილაცია, 2 1
XII ძირითადი ფონეტიკური მოვლენები: დისიმილაცია, ბგერის გადასმა (მეტათეზისი 2 1
XIII ძირითადი ფონეტიკური მოვლენები: ბგერათა შენაცვლება (სუბსტიტუცია), 2 1
ბგერათმონაცვლეობა (ალტერნაცია), ბგერის დაკარგვა
XIV ძირითადი ფონეტიკური მოვლენები: რედუქცია და მისი საფუძველი, ხმოვნის 2
შეკვეცა, ბგერის ჩართვა, შერწყმა, ბგერითი ანალოგია, კონტამინაცია.
1
XV შემაჯამებელი ლექცია 2 1
XVI-XIX დასკვნითი გამოცდა 2

6
7