II.

Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật

2. Hệ tuần hoàn kín
a) Đại diện: Hệ tuần hoàn kín có ở mực ống, bạch tuộc, giun đốt và động vật có xương
sống.

Mực ống Giun đất

Bạch tuộc Một số đại diện động vật có xương

sống

b) Cấu tạo (bắt đầu từ tìm): Tim, động mạch, tĩnh mạch và mao mạch.

c) Đường đi của máu:

Máu được tim bơm đi lưu thông liên tục trong mạch kín, từ động mạch qua mao mạch, tĩnh
mạch và sau đó đi về tim. Máu trao đổi chất với tế bào quanh thành mao mạch.
d) Đặc điểm:

- Trong hệ tuần hoàn kín, máu lưu thông liên tục trong mạch kín.

- Máu chảy dưới áp lực cao hoặc trung bình và chảy nhanh.

?: Cho biết những ưu điểm của hệ tuần hoàn kín so với hệ tuần hoàn hở.

- Trả lời: Trong hệ tuần hoàn kín, máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung
bình. Tốc độ máu chảy nhanh, máu đi được xa, đến các cơ quan nhanh.

 Đáp ứng tốt hơn nhu cầu trao đổi khí và trao đổi chất của cơ thể.

- Hệ tuần hoàn kín của động vật có xương sống là hệ tuần hoàn đơn hoặc hệ tuần hoàn
kép.

Hệ tuần hoàn đơn Hệ tuần hoàn kép

Đại diện Cá Động vật có phổi (lưỡng cư,
bò sát, chim và thú)
Cấu tạo tim Có 2 ngăn Có 3 hoặc 4 ngăn
Số vòng tuần hoàn 1 vòng 2 vòng
Áp lực của máu chảy trong Máu chảy dưới áp lực trung Máu chảy dưới áp lực cao
động mạch bình
- Đường đi của máu trong hệ tuần hoàn đơn của cá: tim bơm máu vào động mạch, lên hệ
thống mao mạch mang, tiếp đó vào động mạch lưng và vào hệ thống mao mạch, sau đó về
tĩnh mạch và trở về tim.

- Hệ tuần hoàn của cá gọi là hệ tuần hoàn đơn vì chỉ có 1 vòng tuần hoàn.

- Đường đi của máu trong hệ tuần hoàn kép của thú qua hai vòng tuần hoàn:

+ Vòng tuần hoàn lớn: Máu giàu O2 được tim bơm vào động mạch chủ và các động mạch
nhỏ hơn và đến mao mạch ở các cơ quan, bộ phận để thực hiện trao đổi khí và chất, sau đó
máu giàu CO2 đi theo tĩnh mạch về tim.
+ Vòng tuần hoàn nhỏ: Máu giàu CO2 được tim bơm lên phổi để trao đổi khí và trở thành
máu giàu O2 quay trở lại tim.
- Hệ tuần hoàn của thú được gọi là hệ tuần hoàn kép vì có hai vòng tuần hoàn lớn và nhỏ.
- Ở lưỡng cư và bò sát (trừ cá sấu) có sự pha trộn máu giàu O 2 với màu giàu CO2 ở tâm thất
vì tim lưỡng cư có 3 ngăn (gồm 2 tâm nhĩ và 1 tâm thất), tim bò sát có 4 ngăn nhưng vách
ngăn ở tâm thất không hoàn toàn.
?: Cho biết ưu điểm của tuần hoàn máu trong hệ tuần hoàn kép so với hệ tuần
hoàn đơn.
- Trả lời: Ưu điểm của tuần hoàn máu trong hộ tuần hoàn kép so với hộ tuần hoàn đơn là:

+ Ở hệ tuần hoàn đơn của cá, khi máu từ tim đi qua hệ thống mao mạch ở mang thì huyết
áp giảm nhanh, do vậy, máu chảy trong động mạch lưng đi đến các cơ quan dưới áp lực
trung bình.

+ Ở hệ tuần hoàn kép, sau khi trao đổi khí ở mao mạch phổi, máu quay về tim và được tim
bơm đến các cơ quan dưới áp lực cao, máu chảy nhanh, đi xa, tạo ra áp lực thuận lợi cho
quá trình trao đổi chất ở mao mạch.

?: Đánh dấu X vào ô  cho ý đúng về nhóm động vật không có sự pha trộn giữa
máu giàu O2 và máu giàu CO2 ở tim?

□ A. Cá xương, chim, thú 

□ B. Lưỡng cư, thú 

□ C. Bò sát (trừ cá sấu), chim ,thú 

□ D. Lưỡng cư, bò sát, chim

- Trả lời:
□ A. Cá xương, chim, thú 

□ B. Lưỡng cư, thú 

□ C. Bò sát (trừ cá sấu), chim ,thú 

□ D. Lưỡng cư, bò sát, chim

 Tóm tắt hướng tiến hóa của hệ tuần hoàn:

- Từ chưa có hệ tuần hoàn  có hệ tuần hoàn.

- Từ hệ tuần hoàn mở  hệ tuần hoàn kín. Trong hệ tuần hoàn kín có hệ tuần hoàn đơn 
hệ tuần hoàn kép.

- Tim từ 2 ngăn  3 ngăn  4 ngăn.

- Có sự pha trộn máu giàu O2 và CO2  không có sư pha trộn máu giàu O2 và giàu CO2.