Chốt bài:

I. Người lái đò sông Đà

- Có 2 nhân vật: ông lái đò + sông Đà
- Sông Đà: hung bạo + trữ tình
+ Hung bạo: 2 đề - vách đá + mặt ghềnh + hút nước
* cảnh đá dựng vách thành:
+ "vách thành" - vững chãi thâm nghiêm, sức mạnh bí ẩn đầy đe dọa của
các vách đá
+ gián tiếp mô tả độ hẹp của dòng sông: đúng ngọ mới thấy mặt trời ->
vách đá cao mặt trời giữa trưa mới nhìn thấy, đá chẹt lòng sông như một cái yết
hầu, có quãng con nai con hổ đã có lần vọt từ bờ bên ày sang bờ bên kia, nhẹ tay
ném đá qua bên kia vách
+ lấy hè phố để miêu tả mặt sông, lấy nhà cao để miêu tả vách đá,
truyền cho người đọc hình dung về sự tối tăm lạnh lẽo của con thuyền ở khúc sông
này hun hút như hình ảnh khung cửa sổ đột nhiên mất điện.
* mặt ghềnh hát loóng:
+ "nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió"
* cái hút nước trên sông Đà
+
- thác nước + trùng vi thạch trận
* tiếng thác nước trên sông Đà:
+ nghe từ xa:
+ khi lại gần:
-> réo, rống, âm thanh tâm lí, oán trách van xin, bản hợp âm khủng
khiếp, đòn tâm lí chiến
* thạch trận đá:
+ sóng bọt trắng xóa cả một chân trời đá:
+ đá ngỗ ngược
+ đá nham hiểm, quỷ quyệt
-> vốn kiến thức nhiều ngành -> hiện lên hình tượng sông Đà như một
loài thủy quái, hung hăng, bạo ngược

+ Trữ tình: 2 đề - "Có lần tôi bay qua sông Đà -> mĩ nhân" + "Sông Đà gợi cảm -> cố
nhân"
* trữ tình thơ mộng: - mĩ nhân: áng tóc tuôn dài, áng tóc trữ tình, thơ
mộng: tóc cài hoa, mù khói Mèo đốt nương Xuân, trữ tình: màu nước mùa xuân và mùa
thu
* gợi cảm như một cố nhân: - cố nhân, nỗi nhớ da diết, vẻ đẹp đầy chất
thơ, chất thơ chất hội họa
=> Chốt: nghệ thuật: so sánh, liên tưởng độc đáo, chất thơ + nội dung
=> Nhận xét: góc nhìn độc đáo của Nguyễn Tuân về sông đà (3 ý)
- "Dạo thuyền trên sông Đà"
* vẻ đẹp thanh bình yên ả: nét trữ tình "lặng tờ", thanh bằng, không khí
lặng tờ, lùi về quá khứ,
+ câu văn toàn thanh bằng
+ lặng tờ: nhắc lại 2 lần, câu thơ quyến rũ, tiết tấu, thanh điệu ->
gợi tĩnh lặng, hoang sơ của dòng sông Tây Bắc, dòng sông cổ thi
+ liên tưởng dòng sông trong chiều dài lịch sử đất nước: đẩy con sông
vào quá khứ, chảy trôi trong chiều dài lịch sử, hồn thiêng sông nước đại việt, tình
thái từ hình như khiến sông đà khoác lên lớp áo huyền ảo đầy sương khói
* vẻ đẹp tươi mới, tràn trề nhựa sống:
+ Nguyễn Tuân nhìn sông đà bằng cặp mắt xanh non biếc rờn: lá ngô non
--> kéo dòng sông từ thuở hồng hoang trở về thực tại, bao la trời đất, đâm chồi nảy
lộc, con người đắm mình trng hơi thở của vũ trụ non tươi
+ so sánh độc đáo dòng sông vs bờ tiền sử: trừu tượng hóa sự vật, sông
Đà lung linh huyền ảo khó nắm bắt, trôi mãi vào miền phiêu lãng --> yên ả thanh
bình
+ không gian thơ mộng: cảm nhận hết vẻ tinh khôi, thần trái tràn trề
sức sống, bắt trọn từng khoảnh khắc và mọi chuyển động, cuộc đối thoại giữa ông
khách sông Đà và con vật lành đích thực là một bài thơ trữ tình, huơu hỏi người hay
người tự hỏi một giả định vừa thực vừa ảo, hình ảnh đầy chất thơ
+ thiên nhiên mang vẻ đẹp nguyên sơ: đàn cá dầm xanh, biện pháp so
sánh, lấy động tả tĩnh, không gian tĩnh mịch, câu văn cá bụng trắng... là một câu
văn đẹp, có âm thanh, có màu sắc, có cái nghe thấy, có vật nhìn thấy, có điều cảm
thấy.
* vẻ đẹp trữ tình, giàu chất thơ:
+ nghệ thuật trùng điệp cụm từ với cấu trúc "Thuyền tôi trôi..."...
nhìn sự vật dưới phương diện văn hóa, lịch sử, thẩm mĩ
+ Nguyễn Tuân mở rộng lòng mình với dòng sông để cùng "lắng nghe", cùng
thương nhớ cuộc đời
=> Chất tài hoa tài tử, uyên bác, "trang hoa", "tờ hoa", vốn văn hóa, vốn từ
vựng giàu có, trí tưởng tượng bay bổng. Nhịp điệu chậm, cách tạo hình dựng cảnh
* Phong cách nghệ thuật/ cái tôi/ nét riêng của Nguyễn Tuân:
- nhà văn của chủ nghĩa xê dịch và ưa thích cảm giác mạnh -> ông thích
đi nhiều để thay đổi cảm giác cho giác quan -> không thích những gì bình thường và
tầm thường -> đối tượng được chọn phải đẹp đến tuyệt mĩ, dữ dội ở mức khủng khiếp
và tài năng phải siêu phàm (nhân vật con người phải có chất tài hoa nghệ sĩ và anh
hùng).
- là người tài hoa uyên bác: khám phá sự vật và con người ở góc độ thẩm
mĩ -> sông Đà là tuyệt tác của tạo hóa, người lái đò là nghệ sĩ của nhân dân.
- vận dụng tri thức ở nhiều lĩnh vực, ngành nghề để nói về một đối
tượng
- vốn ngôn ngữ điêu luyện, phong phú, hình ảnh giàu liên tưởng, bất ngờ
độc đáo