PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.

com
 Một cơ sở lý luận để thiết kế
BỘ CÂU HỎI ĐỊNH HƯỚNG BÀI DẠY
đảm bảo có định hướng phát triển tư duy cấp cao

Bảng phân loại B.BLOOM về các cấp độ tư duy

Năm 1956, Benjamin Bloom, một giáo sư của trường

Đại học Chicago, đã công bố kết quả nổi tiếng của ông
“Sự phân loại các mục tiêu giáo dục”.
Trong đó B.Bloom có nêu ra các cấp độ nhận thức
(thang phân loại B.Bloom - Bloom’s Taxonomy). Kết quả
nghiên cứu này đã được sử dụng trong nhiều thập kỉ
qua cho đến nay, đã khẳng định ưu điểm của phương
pháp dạy học nhằm khuyến khích và phát triển các kĩ
năng tư duy của SV ở mức độ cao.
2
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Thảo luận nhóm (5 phút)

1. Theo thang phân loại của B.Bloom có

mấy cấp độ nhận thức?
2. Hãy kể tên và giải thích các cấp độ đó.

PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Một cơ sở lý luận để thiết kế
BỘ CÂU HỎI ĐỊNH HƯỚNG BÀI dạy
đảm bảo có định hướng phát triển tư duy cấp cao
Bảng phân loại B.BLOOM về các cấp độ tư duy
Đánh giá : Là khả năng phán xét giá trị
hoặc sử dụng thông tin theo các tiêu
chí thích hợp. (Hỗ trợ đánh giá bằng
Đánh
lý do).

Tổng
giá hợp : Là khả năng hợp nhất
nhiều thành phần để tạo thành sự
vật lớn. Khả năng khái quát.
Tổng hợp
Phân tích : Là khả năng nhận biết chi tiết,
phát hiện và phân biệt các bộ phận cấu
thành của thông tin hay tình huống.
Phân tích
Vận dụng : Là khả năng sử dụng thông
tin và kiến thức từ một sự việc này sang
Vận dụng
sự việc khác. (Sử dụng những hiểu biết
trong hoàn cảnh mới).
Hiểu
Hiểu : Là khả năng hiểu, diễn dịch,
diễn giải, giải thích hoặc suy diễn
(dự đoán được kết quả và ảnh hưởng).
Biết : Là khả năng ghi nhớ và
nhận diện thông tin.
Biết
4
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Biết (Nhớ - knowledge)
Ghi nhớ hoặc nhận biết thông tin.

• Biết là cần thiết cho tất các mức độ tư duy.

• Biết ở đây được hiểu là nhớ lại những kiến thức đã
học một cách máy móc và nhắc lại.
• Những hoạt động tương ứng với mức độ biết có thể
là xác định, đặt tên, liệt kê, đối chiếu hoặc gọi tên.

5
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Biết
Các động từ tương ứng với mức độ tư duy BIẾT

Xác định Liệt kê

Phân loại Gọi tên
Mô tả Định danh
Định vị Giới thiệu/chỉ ra
Phác thảo Nêu
Nêu ví dụ Nhận biết
Trình bày Nhớ lại

6
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Các hoạt động phù hợp mức tư duy BIẾT

Vấn đáp tái hiện

Phiếu học tập
Các trò chơi, câu đố có hướng dẫn trước
Tra cứu thông tin
Các bài tập đọc
Thực hành hay luyện tập
Tìm các định nghĩa
Các trò chơi, câu đố ghi nhớ

7
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Hiểu (comprehension)
Là khả năng hiểu, diễn dịch, diễn giải, giải thích hoặc
suy diễn (Dự đoán được kết quả hoặc hậu quả).

• Hiểu là mức độ khá gần với nhớ nhưng ở đây phải có

khả năng hiểu thấu đáo ý nghĩa của kiến thức.
• Hiểu không đơn thuần là nhắc lại cái gì đó. SV phải có
khả năng diễn đạt khái niệm theo ý hiểu của họ.
• Những hoạt động tương ứng với mức độ hiểu có thể
là diễn giải, tổng kết, kể lại, viết lại theo cách hiểu của
mình.

8
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Hiểu
Các động từ tương ứng với mức độ tư duy HIỂU

Tóm tắt Diễn giải

Giải thích Phân biệt
Diễn dịch Chứng tỏ
Mô tả Hình dung
So sánh Trình bày lại
Chuyển đổi Viết lại
Ước lượng Lấy/cho ví dụ

9
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Các hoạt động phù hợp mức tư duy HIỂU

Sắm vai tranh luận

Dự đoán
Đưa ra những dự đoán hay ước lượng
Cho ví dụ
Diễn giải

10
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Vận dụng (application)
Năng lực sử dụng thông tin và chuyển đổi kiến thức
từ dạng này sang dạng khác (sử dụng những kiến
thức đã học trong hoàn cảnh mới).
• Vận dụng là bắt đầu của mức tư duy sáng tạo. Tức là vận dụng
những gì đã học vào đời sống hoặc một tình huống mới.
• Vận dụng có thể được hiểu là khả năng sử dụng kiến thức đã
học trong những tình huống cụ thể hay tình huống mới.
• Những hoạt động tương ứng với mức tư duy vận dụng có thể là
chuẩn bị, sản xuất, giải quyết, vận hành hoặc theo một công thức
nấu ăn.

11
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Vận dụng
Các động từ tương ứng với mức độ tư duy VẬN DỤNG

Giải quyết Áp dụng/vận dụng

Minh họa Phân loại
Tính toán Sửa đổi
Diễn dịch Đưa vào thực tế
Thao tác Chứng minh
Dự đoán Ước tính
Bày tỏ Vận hành

12
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Các hoạt động phù hợp mức tư duy VẬN DỤNG

Các hoạt động mô phỏng: sắm vai và đảo vai trò

Sáng tác chuyện báo, quảng cáo,…
Xây dựng mô hình
Phỏng vấn
Trình bày theo nhóm hoặc theo lớp
Tiến hành các thí nghiệm
Xây dựng các phân loại

13
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Phân tích (analysis)
Là khả năng nhận biết chi tiết, phát hiện và phân biệt
các bộ phận cấu thành của thông tin hay tình huống.

• Ở mức độ này đòi hỏi khả năng phân loại.

• Phân tích là khả năng phân nhỏ đối tượng thành các
hợp phần cấu thành để hiểu rõ hơn cấu trúc của nó.
• Các hoạt động liên quan đến mức độ phân tích có
thể là vẽ biểu đồ, lập dàn ý, phân biệt hoặc chia nhỏ
các thành phần.

14
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Phân tích
Các động từ tương ứng với mức độ tư duy PHÂN TÍCH

Phân tích Đối chiếu

Tổ chức So sánh
Suy luận Chỉ ra sự khác biệt
Lựa chọn Phân loại
Vẽ biểu đồ Phác thảo
Phân biệt Liên hệ

15
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Các hoạt động phù hợp mức tư duy PHÂN TÍCH

Tạo tiêu chí cho đánh giá (động não)

Phân tích chất lượng đặc trưng
Xác định vấn đề
Phác thảo tài liệu viết
Đưa ra các suy luận
So sánh và đối chiếu

16
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Tổng hợp (synthesis)
Là khả năng hợp nhất các thành phần để tạo thành
một tổng thể/ sự vật lớn.

• Ở mức độ này SV phải sử dụng những gì đã học để

tạo ra hoặc sáng tạo một cái gì đó hoàn toàn mới.
• Tổng hợp liên quan đến khả năng kết hợp các phần
cùng nhau để tạo một dạng mới.
• Các hoạt động liên quan đến mức độ tổng hợp có thể
gồm: thiết kế, đặt kế hoạch, tạo hoặc sáng tác.

17
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Tổng hợp
Các động từ tương ứng với mức độ tư duy TỔNG HỢP

Thiết kế Thảo luận

Giả thiết Lập kế hoạch
Hỗ trợ So sánh
Viết ra Tạo mới
Báo cáo Xây dựng
Hợp nhất Sắp đặt
Tuân thủ Sáng tác
Phát triển Tổ chức
18
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Các hoạt động phù hợp mức tư duy TỔNG HỢP

Đạt được một kế hoạch độc đáo.

Xác định vấn đề, các mục đích, mục tiêu.
Tổ chức và thực hiện một sản phẩm độc đáo.
Chỉ ra làm thế nào các ý tưởng và sản phẩm có thể
thay đổi.
Tìm những sự kết hợp mới.

19
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Đánh giá (evaluation)
Là khả năng phán xét giá trị hoặc sử dụng thông tin theo các
tiêu chí thích hợp (hỗ trợ đánh giá bằng lí do/lập luận).

• Đánh giá là khả năng phán xét giá trị của đối tượng.
• Để sử dụng đúng mức độ này, SV phải có khả năng
giải thích tại sao sử dụng những lập luận giá trị để
bảo vệ quan điểm.
• Những hoạt động liên quan đến mức độ đánh giá có
thể là: biện minh, phê bình hoặc rút ra kết luận.

20
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Đánh giá
Các động từ tương ứng với mức độ tư duy ĐÁNH GIÁ

Đánh giá Phê bình

Lựa chọn Bào chữa/thanh minh
Ước tính Tranh luận
Phán xét Bổ trợ cho lí do/lập luận
Bảo vệ Kết luận
Định giá Định lượng
Xếp loại
21
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Các hoạt động phù hợp mức tư duy ĐÁNH GIÁ

Đưa ra những đánh giá về bài trình bày và dự án của

người khác.
Đánh giá các số liệu, các tiêu chí đưa ra để áp dụng.
Đánh giá ý tưởng và sản phẩm của ai đó.

22
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Thiết kế BỘ CÂU HỎI ĐỊNH HƯỚNG BÀI DẠY

BỘ CÂU HỎI ĐỊNH HƯỚNG BÀI DẠY là gì?

Câu hỏi Khái quát - Câu hỏi Bài học:
• Hướng vào trọng tâm của môn học, định hướng
vào các ý quan trọng và xuyên suốt.
• Không chỉ có một câu trả lời hiển nhiên “đúng”
• Khơi dậy sự chú ý của SV
• Câu hỏi khái quát có thể dựa theo những câu hỏi
kinh điển chung của nhân loại.
Câu hỏi Nội dung:
• Hỗ trợ trực tiếp về nội dung và mục tiêu bài học.
• Có chủ đề cụ thể, gần gũi với SV.
• Có câu trả lời “đúng” rõ ràng.
23
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 Câu hỏi Khái quát - Câu hỏi Bài học:
• Hướng vào trọng tâm của môn học, định hướng vào
các ý quan trọng và xuyên suốt.
• Không chỉ có một câu trả lời hiển nhiên “đúng”
• Khơi dậy sự chú ý của SV
Câu hỏi Nội dung:
• Hỗ trợ trực tiếp về nội dung và mục tiêu bài học.
Câu hỏi nội dung:
• Có chủ đề cụ thể, gần gũi với SV.
• Có câu trả lời “đúng” rõ ràng.
• Hầu hết chú trọng
vào sự kiện, hơn là
Câu hỏi khái quát: Câu hỏi bài học: giải thích sự kiện đó.
• Có phạm vi rất • Bó hẹp trong một • Và thường có câu
rộng. chủ đề hoặc bài học trả lời rõ ràng.
• Là cầu nối giữa cụ thể.
môn học và bài học. • Hỗ trợ và phát
• Đề cập đến những triển câu hỏi khái
ý quan trọng xuyên quát.
suốt nội dung nhiều
lĩnh vực.

24
PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

• Trong bài này, chúng tôi có tham khảo các

slide của thầy:
• Lê Huy Lâm - GV khoa Tiếng Anh.
• Thầy Nguyễn Đình Lân - GV khoa Toán - Tin
Trường Đại học Sư phạm TP.HCM.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn hai thầy.

PGS. TS. Tống Xuân Tám - Trường ĐH Sư phạm TP.HCM - 0982 399 008 - tongxuantam@gmail.com