VIỆT BẮC

2. Soạn bài Việt Bắc: Phần đọc - hiểu văn bản

2.1. Khung cảnh chia tay và tâm trạng của con người

Bốn câu đầu: lời của người ở lại Cảnh chia tay giữa người ở và người về.

- Cách xưng hô 'mình - ta": thân mật gần gũi như trong ca dao.

- Cách nói ám chỉ và cấu trúc tu từ được lặp lại hai lần như để gợi nhiều kỉ niệm.
Hai câu đề liên quan đến nỗi nhớ, một hoài niệm về thời gian "mười lăm năm",
một hoài niệm về không gian: sông, núi, suối.

→ Đó là khoảng thời gian gắn bó biết bao kỉ niệm của người dân Việt Bắc với
người lính.

Bốn câu sau: lời của người về

- Từ láy "bâng khuâng" đã thể hiện sự xao xuyến lo lắng, "bồn chồn" đã thể hiện
được sự không yên tâm trong tim và không nỡ rời bước.
- Hình ảnh "áo chàm" chỉ những con người Việt Bắc giản dị, thân thương. Cử chỉ
nắm tay thay lời muốn nói chứa chan tình cảm.
→ Tâm trạng bịn rịn, lưu luyến, xúc động.
2.2. Lời người Việt Bắc
- Nhịp thơ 2/4 ở những câu lục, nhịp thơ 4/4 ở những câu bát cùng phép lặp các
cấu trúc cú pháp, điệp từ đã tạo nên được sự đối xứng khiến cho bao nhiêu kỉ niệm
không còn thấy rời rạc mà đã trở nên ngân nga và da diết
Hình ảnh:
 Mưa nguồn, suối lũ, mây mù = thiên nhiên tươi đẹp nhưng đầy rẫy nguy
hiểm.
 Miếng cơm chấm muối = cuộc sống đầy thiếu thốn khổ cực.
  Trám măng → đặc sản của Việt Bắc.
 Mối thù nặng vai = trách nhiệm đầy nặng nề.
 Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son → cuộc sống tuy nghèo khó nhưng lại có
tình thương dạt dào.
 Kháng Nhật, Việt minh = buổi đầu thời gian cách mạng gian khổ.
 Các địa danh Tân Trào, Hồng Thái là những nơi diễn ra những sự kiện lịch
sử quan trọng.
→ Tất cả những kỉ niệm sinh hoạt trong chiến đấu đều được người dân Việt Bắc kể
lại bằng nỗi nhớ da diết.
2.3. Lời của người Cách Mạng
- Nhớ cảnh và người Việt Bắc:
+ Người cách mạng khẳng định nỗi nhớ Việt Bắc. Lời nhắn nhủ khẳng định
lòng thủy chung trước sau như một.
- Thiên nhiên: Vẻ đẹp đa dạng của không gian và thời gian
+ Ánh trăng buổi tối
+ Ánh sáng ban chiều
+ Những bản làng mờ trong sương sớm
+ Những bếp lửa hồng lúc đêm khuya
- Con người:
+ Những ngày tháng đồng cảm cộng khổ
+ Chăn sui đắp cùng
+ Người mẹ cơ cực trong lao động
+ Lớp học bình dân
+ Sinh hoạt cơ quan
+ Tiếng mõ tiếng chày
- Sự hòa quyện giữa cảnh và người
 + Mùa đông: màu đỏ của hoa chuối và dao gài thắt lưng -> con người hiện lên
cùng với vẻ đẹp hiên ngang và làm chủ núi rừng.
+ Mùa xuân: mơ nở trắng rừng và người đan nón -> vẻ đẹp con người được thể
hiện qua chăm chỉ tỉ mỉ.
+ Mùa hè: rừng phách đổ vàng, con người hái măng một mình -> vẻ đẹp của sự
cần cù.
+ Mùa thu: trăng rọi hòa bình, tiếng hát ân tình thủy chung -> vẻ đẹp của sự
chung thủy.
→ Mang âm hưởng trữ tình đã hình thành nên khúc ca ngọt ngào, đằm thắm của
tình yêu, tình thương đồng chí, đồng bào, tình yêu đối với thiên nhiên, đất nước. Kỉ
niệm Việt Bắc anh hùng
- Nghệ thuật nhân hóa: rừng cây cũng biết đánh tây.
- Điệp từ "nhớ" kết hợp cùng với những địa danh cụ thể đã gắn liền với những
chiến công oanh liệt của nhân dân ta trong chiến đấu.
- Những hình ảnh tái hiện lên không gian rộng lớn.
- Những từ láy "rầm rập", "điệp điệp", "trùng trùng".
- Biện pháp so sánh "như là đất rung".
- Nghệ thuật cường điệu: bước chân nát đá.
- Động từ "vui" kết hợp cùng với biện pháp liệt kê: Hòa Bình, Tây bắc, Điện
Biên... đã gợi lên niềm vui như đã được lan tỏa ra khắp mọi nơi trên đất nước chứ
không riêng gì chỉ ở Việt Bắc.
→ Diễn tả được khí thế hào hùng của cuộc hành quân trong thời gian kháng chiến.
Tất cả các lực lượng của bộ đội và dân công đều cùng nhau hợp sức để tạo nên
được thắng lợi cuối cùng.
- Niềm tin cách mạng
Nhớ Việt Bắc cũng là nỗi nhớ về Đảng, nhớ về trung ương và nhớ về chính phủ
với những chủ nghĩa có đường lối đúng đắn. Biện pháp liệt kê: "điều quân", "phát
động", " mở đường" cho thấy được những việc làm và đường lối của Đảng là quan
trọng như thế nào.
Nhớ về Việt Bắc là nhớ về Bác Hồ.
Việt Bắc là quê hương của cách mạng, là niềm tin của nhân dân, là nơi hội tụ
những tình cảm, tâm tư, nguyện vọng của mọi người Việt Nam yêu nước.
→ Khẳng định niềm tin yêu của đất nước với Việt Bắc bằng những vần thơ giản dị,
thôn dã và thiết tha tình yêu.