DgÉÆ ÃUÀå ²PëÀt 1

CzsÁåAiÀÄ

1
DgÉÆÃUÀå ²PëÀt
OUR ENIVIRONMENT

1.1. DgÉÆÃUÀåzÀ CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÁåSÉåUÀ¼ÄÀ

CxÀð : Health EzÀÄ DAUÀè ¨sÁµÉAiÀÄ ªÀÄÆ® ¥Àzª À ÁVzÀÄÝ EzÀgÀ
CxÀð ¸ÀÄgÀQëvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀzÀæªÁVgÀĪÀ ±ÀjÃgÀzÀ ¹Üw JAzÀÄ DUÀÄvÀÛzÉ.
EzÀÄ ªÀÄ£ÀĵÀå£À DgÉÆÃUÀåzÀ CPÀA qÀvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ
DgÉÆÃUÀåªÀÅ zÉúÀPÉÌ ªÀiÁvÀæ ¹Ã«ÄvÀªÁVgÀzÃÉ ªÀåQÛAiÀÄ ªÀÄ£À¹ì£À ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß
CªÀ®A©¹zÉ. zÉÊ»PÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£À¹PÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¥Àj¸ÀgÀzÆ É A¢UÉ
ºÉÆA¢PÉÆAqÀÄ J®è DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁºÀå ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄUÀªÀĪÁV,
¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀªÁV £ÀqA É iÀÄÄwÛg¨
À ÃÉ PÀÄ. DgÉÆÃUÀå JAzÀgÉ gÉÆÃUÀ gÀÄdÄ£ÀÄUÀ½AzÀ
ªÀ Ä ÄPÀ Û ª ÁVgÀ Ä ªÀz À® è z É zÉ Ã ºÀ z À J®è CAUÁAUÀ U À¼ À ºÁUÀ Æ J®è
¥ÀAZÉÃA¢æAiÀÄUÀ¼À QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀjAiÀiÁV £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀ¨ÉÃPÀÄ. ºÉaÑ£À zÉÊ»PÀ
±ÀæªÀÄ ¸À»¸ÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ, ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÉÊ¥ÀjÃvÀåªÀ£ÀÄß ¸À»¸ÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ,
gÉÆÃUÀ gÀÄf£ÀUÀ¼ÀÄ ºÀgÀqÀzÀAvÉ ¥ÀæwPÁAiÀÄ (antibodies) UÀ¼À ±ÀQÛ
ºÉaÑgÀ¨ÉÃPÀ®èzÃÉ ªÀiÁ£À¹PÀ ¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ ºÉÆA¢gÀĪÀzÉà DgÉÆÃUÀå.
ªÁåSÉåUÀ¼ÀÄ (Definitions) :
DgÉÆÃUÀåzÀ §UÉÎ C£ÉÃPÀ vÀdÕgÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß PɼU
À É PÉÆqÀ¯ÁVzÉ.
J.F. William : ``DgÉÆÃUÀåªÅÀ fêÀ£z
À À UÀÄt ªÀÄlÖªÁVzÀÄÝ ªÀåQÛAiÀÄÄ
ZÉ£ÁßV §zÀÄQ ZÉ£ÁßV ¸ÉÃªÉ ¸À°è¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ''.
WHO : ªÀåQÛAiÀÄÄ zÉÊ»PÀªÁV, ªÀiÁ£À¹PÀªÁV, ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV
¸À z ÀÈ qs À £ ÁVgÀ Ä ªÀz À ®è z É Ã AiÀ iÁªÀ Å zÉ Ã gÉ Æ ÃgUÀ gÀ Äd£À Ä UÀ½ AzÀ
2 DgÉÆ ÃUÀå ²PëÀt
zÀÆgÀ« ÃgÀ¨ÉÃPÀÄ ºÁUÀÆ ªÀåQÛAiÀÄ°è zÉÊ»PÀ ±ÀQÛ PÀµÀÖ ¸À»µÀÚvÉ,
ZÁPÀZÀPÀåvÉ, ªÀiÁ£À¹PÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£À EªÉ®èªÀÇ EgÀ¨ÉÃPÀÄ.
ªÀĺÁvÁä UÁA¢ü : AiÀiÁgÀ ¥ÀAZÉÃA¢æAiÀÄUÀ¼ÄÀ AiÀiÁªÀ zÉÆõÀ«®èzÃÉ
¸À ª À Ä ¥À ð PÀ ª ÁV PÁAiÀ Ä ð ªÀ i ÁqÀ Ä vÀ Û ª É A iÉ Æ Ã ªÀ Ä vÀ Ä Û AiÀ i ÁgÀ
eÕÁ£ÉÃA¢æAiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£À¸ÄÀ ì ¸ÀzÁ ¤AiÀÄAvÀætzÀ°ègÀÄvÀÛªA É iÉÆÃ
CªÀ£ÀÄ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ ªÀåQÛ.
ªÀÄPÀ̼À DgÉÆÃUÀå ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ°è ²PëÀPÀ£À ¥ÁvÀæ :
DgÉÆÃUÀåzÀ ªÀĺÀvÀé w½AiÀÄĪÀzÀÄ EA¢£À ¢£ÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À°è Cw
CªÀ±åÀ ªÁVzÉ. DgÉÆÃUÀåzÀ CUÀvÀå w½AiÀÄzÀªÀgÀÄ C£ÁgÉÆÃUÀPÉÌ vÀÄvÁÛV
C£ÉÃPÀ SÁ¬Ä¯ÉU½ À AzÀ §¼À®¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛz.É ªÀÄPÀ̽UÉ gÉÆÃUÀUÀ¼ÄÀ §gÀzA
JZÀg Ñ À ªÀ»¸ÀĪÀzÄÀ EA¢£À d£ÁAUÀzÀ DgÉÆÃUÀåzÀ CUÀvåÀ UÀ¼° À è MAzÁVzÉ.
²Pë À P À g À Ä ªÀ Ä PÀ Ì ¼ À ° è ±À Ä avÀ é ªÀ Ä tvÀ Ä Û ¸À é Z À Ñ v É U À ¼ À §UÉ Î ¥À j eÕ Á £À
ªÀiÁrPÉÆqÀĪÀzj À AzÀ ¨s« À µÀåz° À è ¸ÀAvÉÆõÀ ºÁUÀÆ gÉÆÃUÀªÄÀ ÄPÀÛ fêÀ£PÀ ÌÉ
Cr¥ÁAiÀÄ ºÁQ PÉÆlÖAvÁUÀÄvÀÛzÉ.
²PëÀPg
À ÀÄ ªÀÄPÀ̽UÉ SÁ¬ÄJUÀ¼ÀÄ DªÀj¸ÀzÀAvÉ DAiÀiÁ ªÀAiÀĹì£À°è
vÀdÕ ªÉÊzÀågÀ ¸À®ºÉ ¥Àqz É ÀÄ ªÀÄPÀ̽UÉ gÉÆÃUÀ ¤gÉÆÃzsPÀ À ®¹PÉ ªÀÄvÀÄÛ
ZÀÄZÀÄÑ ªÀÄzÀÄÝUÀ¼À£ÀÄß PÉÆr¸ÀĪÀAvÉ ¸ÀÆa¸ÀĪÀzÀÄ vÀÄA¨Á CUÀvÀåªÁVzÉ.
AiÉÆÃUÀå ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À«®èzÀ PÁgÀt «ÄÃw «ÄÃj ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÀĪÀ
¨sÁgÀvÀ zÀ d£À¸ÀASÉå AiÀÄ Ä ¸ÀAPÀÄavÀ §zÀÄQUÉ PÁgÀtªÁVzÉ JA§
¸ÀvÁåA±ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄPÀ̼À°è ©A©¸ÀĪÀzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ.
DgÉÆÃUÀåªÀÅ ºÀt¢AzÀ ¸ÀA¥Á¢¸ÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛªÀ®è. CzÀ£ÀÄß AiÉÆÃUÀå
ZÀlĪÀnPÉUÀ½AzÀ GvÀÛªÀÄ eÕÁ£À¢AzÀ ºÁUÀÆ AiÉÆÃUÀå gÀÆrUÀ½AzÀ
¸Á¢ü¸
s ÀĪÀzÀÄ EA¢£À CUÀvÀåªÀµÖÉà C®è C¤ªÁgÀåªÀÇ DVzÉ. DgÉÆÃUÀåªÀÅ
MAzÀÄ ¸Áé¨Ás «PÀ ¥ÀæªÀÈwÛAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÀÄ J£ÀÄߪÀµÖg
À À ªÀÄnÖUÉ ²PëÀPg
À ÄÀ ªÀÄPÀ̼À°è
DgÉÆÃUÀåzÀ §UÉÎ ¤µÉ× ¨É¼É¸ÀĪÀzÄÀ CUÀvÀåªÁVzÉ.
M¼ÉîAiÀÄ DgÉÆÃUÀåzÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ (gÀÆrüUÀ¼ÀÄ) ±ÉʱÁªÀ¸ÉܬÄAzÀ¯ÉÃ
¥ÁægÀA¨sÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. zÉúÀzÀ gÀPëÀuÉ ºÁUÀÆ ªÀÄÄAeÁUÀævÁ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ
CªÀ±ÀåªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. EzÀjAzÀ zÉúÀzÀ J®è CAUÁAUÀU¼ À ÄÀ ¸Áé¨sÁ«PÀªÁV
DgÉÆÃUÀå ²PëÀt 3
ºÁUÀÆ PÀæªÀħzÀݪÁV ¨É¼ÉzÀÄ M¼ÉîAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
EzÀjAzÀ CAUÀ «PÁgÀ z˧ð®å ºÁUÀÆ AiÀiÁªÀÅzÉà gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
§gÀĪÀ¢®è CAvÀ ²PëÀPÀgÀÄ ªÀÄPÀ̽UÉ w½¸À¨ÉÃPÀÄ.
DgÉÆÃUÀå¢AzÀ ¨É¼z É À ªÀÄUÀÄ ªÀÄÄAzÉ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ zÀÈqsPÀ ÁAiÀÄ£ÁzÀ
¥Ëæ q s À £ ÁUÀ Ä vÁÛ £ É . MAzÀ Ä ªÉ à ¼É ªÀ Ä UÀ Ä ªÀ Å ¸À j AiÀ i ÁzÀ PÀ æ ª À Ä zÀ ° è
¨É ¼ À ª À t  UÉ A iÀ i ÁUÀ z É Ã ºÉ Æ ÃzÀ g É ªÀ Ä ÄAzÉ CªÀ£ À Ä ¥Ëæ q s Á ªÀ ¸É Ü AiÀ Ä°è
CAUÀ« PÀ ®£ÁUÀ §ºÀ ÄzÀÄ. C£ÁgÉÆ ÃUÀ å¢AzÀ §¼À ® ĪÀz ÀÄ ªÀ iÁ£À ¹PÀ
D¸Àé¸ÀÜvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ zÀıÀÑlUÀ½UÉ §°AiÀiÁV vÀ£Àß ¥ËæqsÁªÀ¸ÉÜAiÀÄ
fêÀ£ÀªÀ£ÄÀ ß ºÁ¼ÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀÄîvÁÛ£É. C®èzÉ CªÀ£ÄÀ D£ÀAzÀªÀÄAiÀĪÁzÀ
fêÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÁV¸À°PÉÌ ¸ÁzsÀå«®è. EzÀÄ ªÀåQÛUÉ £ÀµÀÖªÀÇ ºËzÀÄ CzÀgÀ
À vÉ
eÉÆvÉUÉ gÁµÀÖçzÀ AiÀÄĪÀ±ÀQÛAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¥ÉÇïÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ²PëÀPÀ£ÀÄ
«zÁåyðUÀ½UÉ w½¸À¨ÉÃPÀÄ.
J®è ¸À A ¥À v À Ä Û U À ½ VAvÀ DgÉ Æ ÃUÀ å ¸À A ¥À v À Ä Û ±É æ à µÀ × ª ÁzÀ z À Ä Ý.
DgÉ ÆÃUÀ å AiÀ ÄÄvÀ zÉ ÃºÀ ªÀ Ä £À Ä µÀ å ¤UÉ GvÀ Û ª À Ä ªÁzÀ D¹Û EzÀ Ý AvÉ .
C£ÁgÉÆÃUÀå¢AzÀ PÀÆrzÀ ªÀÄ£ÀĵÀå J®èjUÀÆ ºÉÆgÉAiÀiÁUÀĪÀzÀ®èzÉÃ
ªÀÄÄA¢£À ¦Ã½UÉUÆ À ¸ÀºÀ ªÀiÁgÀPª À ÁUÀÄvÁÛ£É JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ªÀÄPÀ̽UÉ ²PëPÀ ÀgÄÀ
w½¸À¨ÉÃPÀÄ.
DgÉ ÆÃUÀå ªÀ Å MAzÉ gÀ qÀ Ä UÀÄ ½UÉ UÀ ¼ À£ ÀÄß £ÀÄ AUÀ Ä ªÀ z À Ä jAzÁUÀ °
MAzÉ g À q À Ä DgÉ Æ ÃUÀ å zÀ ¤AiÀ Ä ªÀ Ä UÀ ¼ À £ À Ä ß ¥Á°¸À Ä ªÀ z À j AzÁUÀ °
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀiÁUÀĪÀÅ¢®è. EzÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀgÉ DgÉÆÃUÀå JAzÀgÃÉ £ÀÄ?
DgÉÆÃUÀåªÀÅ K£À£ÀÄß CªÀ®A©¹zÉ? JA§ eÕÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀÄ
CzÀ£ÄÀ ß ¢£À ¤vÀåªÀÇ ¥Á°¸À¨ÃÉ PÁUÀĪÀzÀÄ. DºÁgÀ, ¸ÀéZÀÒvÉ, ªÁåAiÀiÁªÀÄ,
«±ÁæAw, gÉÆÃUÀUÀ½AzÀ ªÀÄÄAeÁUÀævÉ PÀæªÀÄ, AiÉÆÃUÀå ¤®ÄªÀÅ, zÉúÀzÀ
PÁAiÀÄðUÀ¼À PÁ¼Àf, zÀıÀl Ñ UÀ½AzÀ zÀÆgÀ«gÀĪÀzÀÄ, ªÀiÁ£À¹PÀªÁV ¸Áé¸ÀÜå
ªÀÄvÀÄÛ M¼ÉîAiÀÄ ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀĪÀzÀÄ EªÉ®èªÀÅUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ
DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß PÁAiÀÄÄÝPÆ
É ¼ÀÄ À è CxÀåªÀ±åÀ ªÁVªÉ JAzÀÄ ªÀÄPÀ̽UÉ ²PëÀPg À ÄÀ
¨ÉÆâü¸À¨ÉÃPÀÄ. F jÃwAiÀiÁV ªÀÄPÀ̼À DgÉÆÃUÀå ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ°è ²PëÀP£ À À
¥ÁvÀæ«gÀÄvÀÛzÉ.
4 5
1.2. DgÉÆÃUÀå ²PëÀtzÀ CxÀð, ªÁå¦Û,
UÀÄjUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÝÃÉ ±ÀUÀ¼ÀÄ
DgÉÆÃUÀå ²PëÀtzÀ CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÁåSÉåUÀ¼ÀÄ :
DgÉÆÃUÀå ²Pët
À ªÀÅ ²PëÀtzÀ C«¨sÁdå CAUÀªÁVzÉ. ²PëÀtªÀÅ MAzÀÄ
QæAiÀÄÉ AiÀiÁVzÀÄÝ CzÀÄ C£ÀĨsÀªÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è £Àqz
É ÀÄ ªÀåQÛAiÀÄ ªÀÄ£ÉÆêÀÈwÛ
eÕÁ£À ªÀÄvÀÄÛ gÀÆrüUÀ¼° À è §zÀ¯ÁªÀuÉ ºÉÆA¢ ªÀåQÛUÉ ¥ÀÇtð C£ÀĨsÀªÀ
§gÀ ĪÀA vÀ ºÀ ¸À ¤ßªÉà ±ÀU À¼ À£ À Äß MzÀV¹ CzÀj AzÀ ¥Àq Éz À eÕ Á£Àz À
¥ÀjuÁªÀĪÀÅ £É¯ÉUÉƼÀÄîªÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ.
EzÀÄ §zÀÄPÀĪÀ MAzÀÄ PÀ¯ÉAiÀi ÁVzÀÄ Ý, ªÀåQÛ AiÀÄ D PÀ¯ÉAiÀÄ
gÀÆ rü¬ ÄAzÀ ¸Àz À È qsÀª ÁzÀ zÉúÀ ºÁUÀÆ ¸Àz ÀÈ qs Àª ÁzÀ ªÀ Ä£À¸Àì £ À Äß
ºÉÆAzÀĪÀ£ÀÄ. EzÀÄ ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ ±ÁjÃjPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£À¹PÀ DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß
gÀQë¹PÉƼÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¸ÀĪÀ ²PëÀtªÁVzÉ.
qÁ|| xÁªÀÄ ¸Àª ÀÅ qïgÀ ¥ÀæPÁgÀ : ªÀ Ä£É ±Á¯É CxÀ ª Á E¤ßvÀ g À
¸ÁªÀÄÆ»PÀ ¸ÀܼÀU¼À À°è CxÀªÁ ¸ÁªÀiÁfPÀ DgÉÆÃUÀåzÀ §UÉÎ AiÉÆÃUÀåªÁzÀ
ªÀÄ£ÉÆêÀÈwÛ eÕÁ£À ºÁUÀÆ C¨sÁå¸U À ¼
À ÀÄ £É¯ÉUÆ
É ¼ÀÄîªA
À vÉ ªÀZð
À ¸ÀÄì ©ÃgÀĪÀ
C£ÀĨsÀªÀUÀ¼À MlÄÖ ¥ÀjuÁªÀĪÉà DgÉÆÃUÀå ²PëÀt.
qÁ|| gÀÄxïUËæl EªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ : DgÉÆÃUÀåzÀ §UÉÎ w½zÀ J®è
ªÉÊeÕÁ¤PÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼ÀÄ, ±ÉÊPët
À ÂPÀ QæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀåQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªiÀ ÁdzÀ°è
ºÉÆAzÁtÂPÉAiÀi ÁUÀĪÀAvÉ C¨sÁå¸À ªÀÄ vÀÄÛ ªÀvÀð£ÉAiÀÄÄ £É¯É¸ÀĪÀA vÉ
ªÀiÁqÀĪÀzÉà DgÉÆÃUÀå ²PëÀt.
qÁ|| «£É¸ÀÆègª À ÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ : ¸ÀªiÀ ÁdzÀ ¸ÀĸÀAWÀnvÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½AzÀ
M¼É î AiÀÄ DgÉ ÆÃUÀÄ åvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀÄ ð®ªÁzÀ ¥Àj ¸ÀgÀ ªÀ£ ÀÄß ¤«Äð¹
gÉÆÃUÀU¼ À ÄÀ ºÀgÀqz
À A
À vÉ ¥Àwæ §A¢¸ÀĪÀzÀÄ. ªÀåQÛUÀ½UÉ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ DgÉÆÃUÀåzÀ
§UÉÎ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ªÀiÁqÀĪÀ ªÉÊeÕÁ¤PÀ PÀæªÀĪÉà DgÉÆÃUÀå ²PëÀt.
DgÉÆÃUÀå ²PëÀtzÀ UÀÄjUÀ¼ÀÄ :
1. ¸ÀªiÀ ÁdzÀ D¹ÛAiÀÄAwgÀĪÀ DgÉÆÃUÀå CxÀªÁ CzÀgÀ ªÀiË®åUÀ¼À
§UÉÎ w¼ÀĪÀ½PÉ ¤ÃqÀĪÀzÀÄ DgÉÆÃUÀå ²PëÀtªÀÅ «zÁåyðUÀ½UÉ
ªÀÄvÀÄÛ ²PëPÀ j À UÉ DgÉÆÃUÀå ºÁUÀÆ £ÉʪÀÄð°åPÀgt À zÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ gÉÆÃUÀU¼ À £
À ÄÀ ß vÀqU
É ÀlÖ®Ä PÉÊUÉƼÀî¨ÃÉ PÁzÀ ªÀÄÄ£ÉßZÀj
Ñ PÉAiÀÄ
PÀ æ ª À ÄUÀ ¼ À §UÉ Î w½¸À ĪÀ z À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û ¸À ª Àð gÀ PÉë à ªÀ ÄPÁÌV
zÀÄrAiÀÄĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
2. ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ ¼À£ÀÄß vÀq ÉU ÀlÖ®Ä ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼ÀÄ
§gÀzÀ A vÉ vÉU Éz À ÄPÉƼÀî ¨ Éà PÁzÀ PÀæª ÀÄUÀ¼ À §UÉÎ w¼ÀĪÀ½PÉ
PÉÆqÀĪÀzÀÄ.
3. ±Á¯ÉUÉ ºÉÆÃUÀĪÀ ªÀÄPÀ̽UÉ DgÉÆÃUÀå ¸ÉÃªÉ ºÁUÀÆ DgÉÆÃUÀå
¸Ë®¨sÀåUÀ¼À ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ GzÝÉñÀUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀî®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ.
4. ¸À ª Àð gÀÄ GvÀ Û ª À Ä DgÉ ÆÃUÀå ºÉ ÆAzÀ ®Ä ¥Á°¸À¨ É ÃPÁzÀ
¤AiÀĪÀÄUÀ¼À §UÉÎ w¼ÀĪÀ½PÉ ¤ÃqÀĪÀzÀÄ.
5. DgÉÆÃUÀåzÀ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ±Á¯É, ªÀÄ£É ºÁUÀÆ
¸ÀªÀiÁdzÀ ¸ÀºÀPÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ.
6. ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ fêÀ£ª À À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀÅzÀgÀ
ªÀ Ä Æ®PÀ ªÀ Ä ÄA§gÀ Ä ªÀ ¦Ã½UÉ A iÀ Ä Ä GvÀ Û ª À Ä jÃwAiÀ Ä
fêÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÁV¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ.
F ¢¸ÉAiÀÄ°è gÉÃrAiÉÆà zÀÆgÀzÀ±Àð PÀ AiÀÄAvÀæ ºÁUÀÆ ªÀÈvÀÛ
¥ÀwæPU É ¼À À£ÄÀ ß ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÁV §¼À¸§À ºÀÄzÀÄ. ±Á¯ÉAiÀÄ°è DgÉÆÃUÀå
¤AiÀĪÀÄ ¥Á°¸ÀĪÀAvÉ gÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß vÀqÉUÀlÄÖªÀAvÉ ªÀiÁ£À¹PÀ zÉÊ»PÀ
¸Àé¸ÀÜvAÉ iÀÄ£ÀÄß vÀgÀĪÀzÀÄ, gÉÆÃUÀPÌÉ PÁgÀtUÀ¼À£ÄÀ ß w½¸ÀĪÀzÀÄ, ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄPÉÌ
DgÉÆÃUÀå «µÀAiÀÄzÀ°è ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀĪÀAvÉ ¸ÀºPÀ ÁgÀ ¤ÃqÀĪÀzÀÄ
EzÀ Ä ±Á¯Á DgÉ Æ ÃUÀ å ²Pë À t zÀ UÀ Ä j EzÀ £ À Ä ß ±Á¯É A iÀ Ä °è
zÉÆgÀQ¹PÉÆqÀĪÀAvÉ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß DgÉÆÃUÀå ²PëÀt ºÉÆA¢zÉ.
DgÉÆÃUÀå ²PëÀtzÀ GzÝÉñÀUÀ¼ÀÄ :
1. ¸À ª À i ÁdzÀ ° è PÀ A qÀ Ä §gÀ Ä ªÀ gÉ Æ ÃUÀ g À Ä d£À U À ¼ À £ À Ä ß
UÀÄgÀÄw¹PÉÆAqÀÄ CªÀÅUÀ¼À ¤ªÁgÀuÉUÉ ¸ÀgÀPÁgÀ E®èªÉà ¸ÉêÁ
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¤ÃqÀĪÀ ªÀÄÄ£ÀßZÀÑjPÉAiÀÄ PÀæªÀĪÁV OµÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß
6 7

§¼À¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀzÄÀ EzÀjAzÀ d£ÀvÉAiÀÄ gÉÆÃUÀzÀ §UÉÎ 10. ªÀÄPÀ̽UÉ ªÉÆ zÀ°¤AzÀ®Æ DgÉÆÃUÀå PÀgÀª ÁzÀ ZÀlUÀ¼À£ ÀÄß
ª É Êe Õ Á ¤ P À ª À Ä£ É Æ Ã ¨ s Á ª À £ É A iÀ Ä£ À Äß ¨ É ¼É ¹P É Æ A q À Ä PÀ ° ¸À Ä ªÀ z À Ä . EzÀ jA zÀ CªÀ g À Ä PÉ Æ £É A iÀ Ä ªÀ g É U À Æ
ªÀÄÆqsÀ£ÀA©PÉUÀ¼£ À ÀÄß zÀÆgÀ ªÀiÁqÀĪÀzÄÀ , PÁAiÀÄ¯É §AzÁPëÀt ¢ÃWÁðAiÀÄĵÀUÀ¼ÀÆ DgÉÆÃUÀå ±Á°UÀ¼ÀÄ DV ¨Á¼ÀĪÀgÀÄ.
zÉêÀgÀ ¥Áæx Àð£É ªÀ iÁqÀÄ ªÀzÀQÌA vÀ ªÉÆzÀ®Ä ªÉÊzÀå gÀ£ÀÄß 11. DgÉÆÃUÀåzÀ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉýPÉÆqÀÄ ªÀzÀjAzÀ CªÀgÀÄ
PÁtĪÀAvÉ w½¸ÀĪÀzÀÄ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀĪÀgÀÄ.
2. PÁ®gÁ, ¥ÉÃæ Uï, ªÀįÉÃjAiÀiÁ, qÉAUÀÆå, aPÀ£U À ÀÄ£Áå, PÉÆgÉÆ£Á MnÖ£À°è DgÉÆÃUÀå ²PëÀtzÀ GzÝÉñÀUÀ¼À£ÀÄß ±Á¯ÉAiÀÄ°è ±ÁjÃjPÀ
ªÉÆ zÀ¯ ÁzÀ gÉ ÆÃUÀU À ¼À Ä UÁ½, ¤ÃgÀÄ, DºÁgÀ ºÁUÀ Æ ²Pë À P À g À Ä ºÁUÀ Æ E¤ßvÀ g À ²Pë À P À g À Ä ªÀ Ä PÀ Ì ½ UÉ w½¹ CªÀ g À £ À Ä ß
£ÉÆtUÀ½AzÀ, ¸ÉƼÉîUÀ½AzÀ d£ÀjAzÀ d£ÀjUÉ ºÀgÀqÄÀ vÀÛªÉAzÀÄ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀgÁV ¨Á« ¥ÀæeÉUÀ¼ÁV gÀÆ¥ÀÅUÉƼÀÄîªÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ
d£ÀjUÉ w½¸ÀĪÀzÀÄ. ²PëÀPÀ PÀvÀðªÀåªÁVzÉ.
3. ±Á¯ÉAiÀÄ°ègÀĪÀ ªÀÄPÀ̼À ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ
DgÉÆÃUÀå ²PëÀtzÀ ªÁå¦Û (Scope of Health Education) :
CªÀgÀ DgÉÆÃUÀåzÀ eÕÁ£À ºÉZÀÑ®Ä DgÉÆÃUÀåzÀ C¨sÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÉÆêÀÈwÛUÀ¼£
À ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä AiÉÆÃUÀå «zsÁ£ÀU¼ À À£ÄÀ ß DgÉÆÃUÀå ²PëÀtzÀ ªÁå¦Û vÀÄA¨Á «±Á®ªÁzÀzÝÁVzÉ. DgÉÆÃUÀåPÉÌ
¸ÀA±ÉÆâü¸À®Ä ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ. ¸ÀA§A¢ü¹zÀ C£ÉÃPÀ «µÀAiÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ ºÁUÀÆ DzsÁgÀªÁVzÉ.
4. EAxÀ «zs Á £À U À ¼ À £ À Ä ß ±Á¯É A iÀ Ä °è C£À é ¬ Ĺ CªÀ Å UÀ ¼ À GzÁ : ªÀÄ£É, DyðPÀv,É MPÀÌ®ÄvÀ£,À PÉÊUÁjÃPÀgÀt ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ.
G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄĪÀzÀÄ. ¸ Á ª À iÁ £ À å ª Á V D g É Æ Ã U À å ²PëÀtªÀÅ F PɼÀV£À
5. F «zsÁ£ÀU¼
À À ¥ÀjuÁªÀĪÁV eÕÁ£À ªÀÄ£ÉÆêÀÈwÛ C¨sÁå¸ÀU¼
À °
À è ¸ÀAUÀwUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ.
GAmÁzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß C¼ÉzÀÄ £ÉÆÃqÀĪÀzÀÄ. 1. ªÀiÁ£ÀªÀ zÉúÀzÀ ¨É¼Àªt
À ÂUÉ ºÁUÀÆ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è DºÁgÀzÀ
6. vÀª ÀÄä zÉÊ»PÀ ªÀi Á£À¹PÀ ºÁUÀÆ ¨sÁªÀ£ÁvÀä PÀ DgÉÆÃUÀåPÉÌ ¥ÁvÀæ.
¸ÀA§A¢üs¹zÀAvÉ CªÀjUÉ ¤AiÀĪÀiÁªÀ½UÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀĪÀzÀÄ. 2. ¤ÃgÀÄ, ºÀª É, ¨É¼ÀPÀÄ, zÉÊ»PÀ ªÁåAiÀ iÁªÀÄ, ªÀÄ£ÀgÀA d£É,
7. M¼ÉîAiÀÄ eÕÁ£À, M¼ÉîAiÀÄ ²PëÀt EªÀÅ DgÉÆÃUÀåzÀ gÀPëÀuÁ «±ÁæAw, ¤zÝÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ.
ªÉÄlÖ®ÄUÀ¼ÀÄ fêÀ£ÀzÀ°è ¥Á®£É ¥ÉÇõÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ZÉ£ÁßV 3. ««zsÀ zÉÊ»PÀ ºÁUÀÆ ªÀi Á£À¹PÀ C¸Àé¸ÀÛvÉ C®èzÉ ««zsÀ
ªÀiÁrPÉƼÀÄîªÀ CjªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀzÀÄ. gÉÆÃUÀgÀÄa£ÀÄUÀ¼ÀÄ ºÀgÀqÀzÀAvÉ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÉ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ.
8. ªÀ Ä PÀ Ì ½UÉ vÀ ª À Ä ä DgÉ Æ ÃUÀ å ªÀ £ À Ä ß GvÀ Û ª À Ä ¥À r ¹PÉ Æ ¼À î ® Ä 4. zÉúÀzÀ C¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ ¨É¼ª
À t
À U
 É, zÀıÀl
Ñ UÀ½AzÀ zÉúÀzÀ ºÁUÀÆ
£ÉÃgÀªÁUÀĪÀA vÀºÀ ªÀiÁ»wAiÀ Ä£ÀÄ ß CxÀªÁ ¸À®ºÉAiÀ Ä£ÀÄ ß ªÀiÁ£À¹PÀ DgÉÆÃUÀåzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀæwPÀÆ® ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀzÄÀ .
MzÀV¸ÀĪÀzÀÄ. 5. ªÀiÁ£À¹PÀ DgÉÆÃUÀå ¯ÉÊAVPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ, ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è ºÁUÀÆ
9. DgÉÆÃUÀåPÀgÀ C¨sÁå¸ÀU¼
À ÀÄ CAzÀgÉ AiÉÆÃUÀåªz
À À GvÀÛªÄÀ DºÁgÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ DgÉÆÃUÀå.
¸ÉêÀ£É, ¥Á®£É ¥ÉÇõÀuÉU¼ À À §UÉÎ AiÉÆÃUÀå w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß 6. ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉì, ¸ÀÄgÀPëÀvÉ, vÀÄvÀÄð ¥Àj¹Üw.
¤ÃqÀĪÀzÀÄ.
8 9

EªÉ® è ª À Å UÀ¼ À £ À Ä ß CªÀ ¯É ÆÃQ¹zÁUÀ DgÉ Æ ÃUÀå ²Pë Àt zÀ ªÁå¦Û 6. GUÀÄj£À ±ÀÄavÀézÀ §UÉÎ w¼ÀĪÀ½PÉ.
C¥ÁgÀªÁVzÉ. EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ fêÀ£ÀzÀ J®è ¸ÀÜgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀàA¢¸ÀÄvÀÛzÉ. 7. ¢£À¤vÀå G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ DºÁgÀzÀ §UÉÎ w¼ÀĪÀ½PÉ.
GzÁ : ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ±Á¯Á fêÀ£À, ¸ÁªÀðd¤PÀ fêÀ£À, C®èzÉ ªÀåQÛAiÀÄ
8. ¸ÀªÀÄvÉÆî£À DºÁgÀzÀ §UÉÎ w¼ÀĪÀ½PÉ.
¨Á®åªÀ¸ÉÜ ¥ËæqsÁªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄ¥ÁªÀ¸ÉÜUÀ½UÀÆ ¸ÀºÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß
9. w£ÀÄߪÁUÀ, ¤ÃgÀ£ÄÀ ß PÀÄrAiÀÄĪÁUÀ C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ ±ÀÄavÀézÀ
ºÉÆA¢zÉ.
§UÉÎ w¼ÀĪÀ½PÉ.
1.3. ªÉÊAiÀÄQÛPÀ PÁ¼Àf (¸ÀéZÀÑv)É 10. £ÉÆt, ¸ÉƼÉî ºÁUÀÆ EvÀgÉ Qæ« ÄUÀ¼ÀÄ DºÁgÀzÀ ªÉÄïÉ
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀéZÀÑvÉ ªÀĺÀvÀé : PÀĽvÀÄPÉƼÀîzÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÀzÀÄ.
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ DgÉÆÃUÀåzÀ°è C¨sÁå¸À (Habits) UÀ¼ÀÄ §ºÀ¼À ªÀĺÀvÀézÀ 11. zÉÊ»PÀ DgÉÆÃUÀå, M¼ÉîAiÀÄ D¯ÉÆÃZÀ£É, £ÀqÀĪÀ½PÉUÀ¼À §UÉÎ
¥ÁvÀ檣À ÄÀ ß ªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ. ¸ÀÄvÀÛ°£À ¥Àj¸Àg,À ¥ÀgA À ¥ÀgÉ, ¸ÀA¥Àz
æ ÁAiÀÄ, ¸ÀA¸ÀÌøw, ¥À j ¸À g À PÁ¥ÁrPÉ Æ ¼À Ä î ª À §UÉ Î ±À Ä a ªÀ Ä vÀ Ä Û ¥À j ¸À g À
zÉÊ»PÀ CªÀ± ïAiÀÄ PÀvÉ, «ªÉ ÃPÀz À ¤tðAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁUÀð zÀ ±Àð£À DgÉÆÃUÀåAiÀÄÄvÀ ªÀåQÛUÀ¼À vÁtªÁVgÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
EªÀÅUÀ½AzÀ C¨sÁå¸U À ¼
À ÄÀ £É¯UÉ Æ
É ¼ÀÄîvÛª
À .É C¨sÁå¸U
À ¼
À ÄÀ MªÉÄä £É¯¹
É zÀªAÉ zÀgÉ ¸ÀéZÀÑvÉAiÀÄ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß w½¸ÀĪÀzÀÄ.
CªÀÅ £ÀªÀÄä£ÀÄß ©qÀĪÀÅzÀÄ PÀpt Habits is Second Nature JAzÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ PÁ¼Àf (¸ÀZé ÒÀ vÉ)AiÀÄ ªÀĺÀvéÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÉÄïÉ
ºÉüÀÄvÁÛgÉ. ¥À¨
æ Ás ªÀ ©ÃgÀĪÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼ÄÀ
ªÀåQÛAiÀÄ ²Ã®, ªÀåQÛvÀé, ¸Àé¨sÁªÀ, ªÀiÁ£À¹PÀ ºÁUÀÆ zÉÊ»PÀ ¹ÜwAiÀÄ ¥ÀæwAiÉƧ⠪ÀÄ£ÀĵÀå vÀ£Àß ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ±ÀjÃgÀzÀ §UÉÎ eÁUÀævÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÉÄÃ¯É §ºÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀĪÀzÄÀ . M¼ÉîAiÀÄ C¨sÁå¸U À ¼À ÄÀ aPÀÌA¢£À°èAiÉÄà ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ. DAvÀjPÀ ¸ÀéZÀÑvÉUÉ ¤AiÀÄ«ÄvÀªÁzÀ §»zÉð±ÉAiÀÄ gÀÆrü
ªÀ Ä PÀ̽ UÉ w¼ÀÄ ªÀ ½ PÉ ºÉüÀĪÀÅ zÀ Ä, M¼ÉîA iÀ Ä C¨s Áå¸ÀU À¼ À£ À Äß CªÀg À Ä ElÄÖPÆ É ¼ÀÄîªz
À ÄÀ , ºÀ®Äè GdÄÓªz
À ÄÀ , ¥Àw
æ ¤vÀå ¸ÁߣÀ, GUÀÄgÀÄ vÉUA
É iÀÄĪÀzÄÀ
gÀÆrü¹PÉƼÀÄîªA À vÉ ªÀiÁqÀĪÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ ¥ÉÇõÀPÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ²PëÀPg À À J®è EA¢æAiÀÄUÀ¼À ¸ÀéZÀÒvÉ, §mÉÖ §gÉUÀ¼À ¸ÀéZÀÑvÉ, ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ°£À ¥Àj¸ÀgÀzÀ
ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀiÁVzÉ. ¸ÀéZÑv
À É F J®è CA±ÀUÀ¼ÀÄ Cw ªÀÄÄRåªÁV gÀÆrüAiÀÄ°è ElÄÖPÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ.
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ±ÀÄavÀé : CAzÁUÀ zÉúÀzÀ CAUÁAUÀUÀ¼À£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉƼÀî°PÉÌ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄÄRåªÁV ±ÀjÃgÀzÀ°è EgÀĪÀAvÀ F £Á®ÌgÀ §UÉÎ ºÉaÑ£À PÁ¼ÀfAiÀÄ£ÀÄß
1. PÉÊ vÉƼÉAiÀÄĪÀÅzÀÄ : ªÀÄPÀ̼ÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Æ HlPÉÌ ªÉÆzÀ®Ä
ªÀ»¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. 1. ZÀªÀÄð, 2, PÀtÄÚ, 3. Q«, 4. ºÀ®Äè EªÀÅ £Á®ÄÌ
ºÁUÀ Æ AiÀ i ÁªÀ Å zÉ Ã PÉ ® ¸À U À ¼ À £ À Ä ß ªÀ i ÁrzÁUÀ ® Æ PÉ Ê
zÉúÀzÀ ªÀÄÄRå ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ. DzÀÝjAzÀ EªÀÅUÀ¼À §UÉÎ w½AiÉÆÃt.
vÉƼÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀAvÉ ¥ÉæÃgÉæ¸ÀĪÀzÀÄ.
2. ¨ÉÃUÀ K¼ÀĪÀzÀÄ, ªÁåAiÀiÁªÀÄ, ¤vÀå ¸ÁÜ£À EvÁå¢UÀ½AzÀ 1. ZÀªÀÄð : ZÀªÀÄðªÀÅ £ÀªÀÄä ±ÀjÃgÀzÀ°ègÀĪÀ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À£ÀÄß
¸À鲸ÀÛ£ÀÄß ªÀÄÆr¸ÀĪÀzÀÄ. gÀQë¸ÀĪÀz ÀÄ. ±ÀjÃgÀzÀ GµÀÚvÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄĪÀzÀÄ, ±ÀjÃgÀªÀÅ ºÉaÑ£ À
GµÀÚvÉAiÀÄ£ÀÄß vÀéZÉAiÀÄ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ºÉÆgÀUÉ ºÁPÀĪÀzÀÄ, ¨ÉªÀj£À
3. ¨Á¬Ä ºÀ®ÄèUÀ¼À §UÉÎ w¼ÀĪÀ½PÉ
gÀÆ¥À¢AzÀ ºÉaÑ£À GµÀÚvÉAiÀÄÄ ºÉÆgÀUÉ ºÉÆÃUÀĪÀzÀÄ, ±ÀjÃgÀzÀ°èAiÀÄ
4. ZÀ¥Àà° §¼À¸ÀĪÀzÀgÀ §UÉÎ
ªÀİãÀvÉAiÀÄÄ vÀéeÉAiÀÄ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ºÉÆÃUÀĪÀzÀÄ, £ÁªÀÅ vÀéZÉAiÀÄ£ÀÄß
5. ºÁ¹UÉ, lªÀ¯ï ºÁUÀÆ EvÀgÉ §mÉÖUÀ¼À£ÀÄß ±ÀÄaAiÀiÁVlÄÖ ZÉ£ÁßV vÉƼÉzÀÄ ¸ÀéZÀѪÁVqÀ¨ÉÃPÀÄ. E®è¢zÀÝgÉ CzÀjAzÀ zÀĪÁð¸À£ÉAiÀÄÄ
CªÀgÀªg
À À §mÉÖU¼
À À£ÀÄß CªÀgÉà §¼À¸À¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ w½¸ÀĪÀzÀÄ.
10 11

§gÀĪÀzÀÄ, £ÀªÀÄä vÀéZÉAiÀÄ°è gÀAzsÀæUÀ½gÀĪÀªÀÅ CªÀÅ ªÀÄÄaÑzÀgÉ ¨ÉªÀgÀÄ 6. PÀtU

ÚÂ É ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÁåAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÁzÀ ¨sÆ
À ªÀÄzsåÀ zÀȶÖ, £Á¸ÁUÀæ
ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆ®¸ÀÄ ºÁUÉAiÉÄà G½AiÀÄĪÀzÀÄ. EzÀjAzÀ £ÀªÄÀ ä DgÉÆÃUÀåªÀÅ zÀȶÖ, ¸ÀÆAiÀÄðzsÁå£À, ZÀAzÀæzsÁå£À, ¢Ã¥ÀzsÁå£À EªÀÅUÀ½AzÀ
PÉqÄÀ ªÀzÄÀ , ±ÀjÃgÀzÀ ªÉÄÃ¯É UÀļÉîU¼
À ª
É ÀªÅÀ vÀéZA
ÉÑ iÀÄÄ ¸ÀéZª
ÑÀ ÁVgÀ¢zÀÝgÉ C£ÉÃPÀ zÀȶÖAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À§ºÀÄzÀÄ.
ZÀª ÀÄðgÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ §gÀĪÀª ÀÅ. DzÀÝjAzÀ ¢£Á®Ä ¸ÀéZÀѪ ÁV ¸ÁߣÀ 3. Q« : Q«AiÀÄÆ EzÀÄ MAzÀÄ ±ÀæªÀuÉÃA¢æAiÀĪÀÅ Q«AiÀÄÄ
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. wAUÀ¼À°è JgÀqÄÀ ¸À®ªÁzÀgÆ À UÉƧâj Juɬ Ú ÄAzÀ ªÀĸÁd QªÀÅqÀgÁzÀgÀAvÀÆ ¨Á¼ÀÄ JvÀPÀÆÌ ¨ÉÃqÀ Q«AiÀÄ §UÉÎ eÁUÀævÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÀ»¸À¢zÀÝgÉ Q« ¸ÉÆgÀ®Ä ¥ÁægÀA¨sª À ÁV QªÀÅqÀgÁUÀĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ ºÉZÀÄÑ
2. PÀtÄÚ : ªÀÄ£ÀĵÀå£À eÕÁ£ÉÃA¢æAiÀÄUÀ¼À°è PÀtÄÚ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvézÀ ÀÄÝ. Q«AiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ «¨sÁUÀU¼ À °
À è PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É vÉgz
É À ºÉÆgÀV£À Q«AiÀÄÄ
PÀtÄÚ PÁt¸À¢zÀÝgÉ £ÀªÀÄUÉ dUÀvÉÛ ±ÀÆ£ÀåªÁUÀĪÀzÀÄ. DzÀÝjAzÀ PÀtÂÚ£À ±À§ÝUÀ¼À vÀgÀAUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAUÀ滹 £ÀqÀÄ Q«UÉ £ÀqÀÄQ«AiÀÄÄ M¼ÀQ«UÉ
§UÉÎ eÁUÀÈvÉ ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ, PÀvÀÛ¯ÉAiÀÄ°è £ÁªÀÅ N¢zÀgÉ PÀtÄÚ PÉqÀĪÀzÀÄ, ªÀÄÄnÖ¸ÀÄvÀÛzÉ. DUÀ ±ÀæªtÀ eÕÁ£ÀªÁV PÁAiÉÆÃð£ÀÄäPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. Q«AiÀÄ°è
¨É¼ÀPÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Æ JqÀUÀqɬÄAzÀ §gÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀUÀðzÀ°è PÀvÀÛ¯ÉAiÀiÁzÀ ºÉÆ®¸ÀÄ PÀĽvÀgÉ £ÀªÀÄUÉ Q« PÉý¸ÀĪÀ¢¯èÁ. DzÀÝjAzÀ Q«AiÀÄ£ÀÄß
ªÉÄÃ¯É ²PëÀPÀgÀÄ ¥ÁoÀ ºÉüÀ¨ ÁgÀzÀÄ. avÀæPÀ¯É, ºÉÆ°AiÀÄĪÀÅzÀÄ F ¸ÀéZª
ÑÀ ÁVqÀ¨ÃÉ PÀÄ. DzÀgÉ PÀrجÄAzÀ, ºÉg念ÀÄßUÀ½AzÀ, ¢Ã¥ÀzÀ PÀrجÄAzÀ
PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀvÀÛ¯ÉAiÀÄ°è ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÀÄ, PÀvÀÛ¯ÉAiÀiÁzÀ PÀÆqÀ¯Éà ªÀUð
À zÀ°è ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÄÀ ß Q«AiÀÄ°è ºÁQ C¥ÁAiÀÄ ªÀiÁrPÉƼÀî¨ÁgÀzÀÄ. ²PëÀPg À ÄÀ
¢Ã¥À ºÀZѨ À ÃÉ PÀÄ CzÀgÀAvÉ §ºÀ¼À ¥ÀPæ Á±ÀªÅÀ ¼Àî ¨É¼ÀQ£À°èAiÀÄÆ NzÀ¨ÁgÀzÀÄ. vÀAzÉ vÁ¬ÄUÀ¼ÀÄ Q«AiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÀÄvÀÄÛ Q«AiÀÄ »AzÉ ºÉÆqÉAiÀĨÁgÀzÄÀ .
¸ÀtÚ ªÀÄPÀ̼ÄÀ zÉÆqÀØ CPëg
À U
À ¼
À £
À ÄÀ ß NzÀ¨ÃÉ PÀÄ. ¥ÀŸÀPÛ U
À ¼
À °
À èAiÀÄ CPëg
À U
À ¼
À ÄÀ ºÉÆqÉvÀ¢AzÀ Q«AiÀÄ°èAiÀÄ ¥Àl®PÉÌ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄeÁÓvÀAvÀÄUÀ½UÉ ºÁ¤
ªÀÄPÀ̼À ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀPÉÌ vÀPÀÌAvÉ EgÀ¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄeÁÓvÀAvÀÄUÀ¼ÀÄ ªÉÄzÀĽUÉ ºÉÆÃVgÀÄvÀÛªÉ.
MAzÀÄ PÉÆuÉAiÀÄ°èAiÉÄà PÀÄlÄA§zÀ J®è d£ÀgÀÄ ªÁ¹¸ÀĪÀªÀgÀÄ
ªÁºÀ£ÀUÀ¼À°è PÀĽvÁUÀ NzÀ¨ÁgÀzÀÄ, ªÁºÀ£ÀUÀ¼° À è ¸ÀAZÀj¸ÀĪÁUÀ
£ÀªÀÄä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀŸÀÛPÀzÀ £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ PÀrªÉÄ DUÀĪÀzÀÄ. EzÀjAzÀ AiÀiÁªÁUÀ®Æ PÉÆÃuÉAiÀÄ°è UÀzÀÝ®ªÁUÀĪÀzÀÄ EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄ
¸ÀtÚ ªÀÄPÀ̼À Q«AiÀÄ ªÉÄïÁUÀĪÀzÀÄ Cw ±À§Ý¢AzÀ Q«UÀ¼ÀÄ UÀqÀaQÌ
DzÀÝjAzÀ PÀtÂÚUÉ vÉÆAzÀgÉAiÀiÁUÀĪÀzÀÄ. PÁgÀt £ÁªÀÅ ªÁºÀ£Àz À°è
ªÀÄAzÁUÀĪÀªÀÅ.
¸ÀAZÀj¸ÀĪÁUÀ NzÀ¨ÁgÀzÀÄ.
1. PÀtÂÚ£À°è zsÀƼÀÄ, PÀ¸À, §Æ¢AiÀÄ PÀtUÀ¼ÀÄ PÀtÚ°è ©zÝÁUÀ ¨ÉùUÉ PÁ®zÀ°è ªÀÄPÀ̼À vÀ¯A
É iÀÄ ªÉÄÃ¯É mÉƦàUA
É iÀÄ£ÀÄß ºÁQPÉÆAqÀÄ
MAzÀÄ ¥ÁvÉæAiÀÄ°è ¸ÀéZÀÑ ¤ÃgÀ£ÀÄß ºÁQ CzÀgÀ°è PÀtÄÚ vÉgÉzÀÄ wgÀÄUÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
£ÉÆÃqÀ¨ÉÃPÀÄ CzÀjAzÀ zsÀƼÀªÀÅ ºÉÆgÀUÉ ºÉÆÃUÀĪÀzÀÄ. §ºÀ¼ÀµÀÄÖ d£ÀdAUÀĽ ¸ÉÃgÀĪÀ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è §ºÀ¼À ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ
2. NzÀĪÁUÀ CPëÀgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀjAiÀiÁV PÁt¢zÀÝgÉ PÀtÂÚ£À qÁPÀÖgï ¸ÀAZÀj¸ÀĪÀ gÀ¸ÉÛAiÀÄ ºÀwÛgÀ, gÉïÉé ¸ÉÖõÀ£ï ºÀwÛgÀ, ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ºÀwÛgÀ ¥ÀjÃPÉë ªÀiÁr¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄ£ÉUÀ¼ÀÄ EgÀ¨ÁgÀzÀÄ. CwAiÀiÁzÀ ±À§Ý¢AzÀ Q«UÀ¼ÀÄ ªÀÄAzÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.
3. PÀtÂÚ£À ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄðAzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀiÁr¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀªÅÀ ¼ÀÄ ¤Ãj£À°è ¸ÁߣÀ ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÄÀ , ªÀiÁqÀĪÀzÃÉ DzÀgÉ Q«AiÀÄ°è
4. PÉ®¸ÀzÀ°è £ÀqÀÄ£ÀqÀÄªÉ «±ÁæAw PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ. CgÀ ½AiÀÄ£ÀÄ ß ElÄÖPÉƼÀî ¨ Éà PÀ Ä. Q«AiÀÄÄ £Àª ÀÄä ¥ÀAZÉÃA¢æA iÀÄUÀ¼À° è
MAzÁVgÀĪÀzÀjAzÀ EzÀÄ £ÀªÄÀ UÉ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ eÕÁ£Àª£ À ÀÄß ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛz.É
5. ©¹°£À°è §tÚzÀ PÀ£ÀßqÀPÀ ºÁPÀ¨ÁgÀzÀÄ.
12
4. ºÀ®Äè : ºÀ®Äè £ÁªÀÅ w£ÀÄߪÀ DºÁgÀª£ À ÀÄß £ÀÄj¸ÀĪÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÄÀ ß
ªÀ i ÁqÀ Ä ªÀ z À Ä . ¸ÁªÀ i Á£À å ªÁV ¨Á®PÀ g À ° è PÀ A qÀ Ä §gÀ Ä ªÀ ºÀ ° è £ À
zÉÆõÀªÉAzÀgÉ ºÀļÀÄPÀÄ ºÀ®Äè. EzÀÄ `r' fêÀ¸ÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ PÁå°ìAiÀÄA
®ªÀtzÀ PÉÆgÀvɬÄAzÁV CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ ¹» w£ÀÄߪÀzÀjAzÁUÀĪÀ
QæëÄUÀ½AzÁUÀ° GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀjAzÀ ¨Á¬Ä £ÁgÀĪÀzÀÄ PÀÆqÁ
MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå zÀAvÀ zÉÆõÀªÉ¤¸ÀÄvÀÛzÉ. ºÀļÀÄPÀÄ ºÀ°èUÉ «mÁ«Ä£À
r ºÁUÀÆ PÁå°ìAiÀÄA G¼Àî DºÁgÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀĪÀzÀÄ MAzÀÄ ªÀiÁUÀð
E£ÉÆßAzÀÄ ªÀiÁUÀðªÉAzÀgÉ ºÀ®ÄèUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀéZÀѪÁVqÀĪÀzÀÄ. EzÀjAzÀ
ºÀļÀÄPÀÄ ºÀ®Äè zÀĪÁð¸À£É ªÀÄvÀÄÛ M¸Àr£À°è gÀPÀÛ¸ÁæªÀªÁUÀĪÀzÀÄ EªÀ£ÀÄß
JzÀÄj¸À§ºÀÄzÀÄ. ªÀ¸Àr£À gÀPÀÛ¸ÁæªÀªÀÅ ¹ fêÀ¸ÀvÀézÀ PÉÆgÀvɬÄAzÀ
§gÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ DºÁgÀzÀ°è ºÀĽ ºÀtÄÚUÀ¼£ À ÀÄß CxÀªÁ ¤A¨É
ºÀtÄÚUÀ¼À£ÀÄß DVAzÁUÉè ¸Éë¸À¨ÉÃPÀÄ.
ºÀ ®Äè U À¼ À £ ÀÄ ß AiÉÆÃUÀ å ªÁzÀ «ÄÃzÀÄ §æ±ï¤AzÀ ¸Àª ÀP Á±Àª ÁV
ºÀ®ÄèUÀ¼À£ÀÄß wPĄ̀ÉÃPÀÄ. ªÀÄÄAeÁ£É ªÀÄvÀÄÛ gÁwæ HlªÁzÀ £ÀAvÀgÀ
wPĄ̀ÉÃPÀÄ, ¥É¸ÀÖ£ÀÄß vÉÆgÀ¨ÉgÀ½UÉ ºÀaÑPÉÆAqÀÄ M¸ÀqÉAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÁ£ÀªÁV
ªÀi Á°Ã±À ªÀiÁrzÀgÉ CzÀÄ PÀæªÉÄÃt ©gÀĸÁUÀ vÉÆqÀUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ
CzÀjAzÀ gÀPÀÛ¸ÁæªÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÀ°è£À zÉÆõÀ
PÀAqÀ vÀPëÀt ªÉÊzÀågÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸À®Ä w½¸À¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ Cw ©¹AiÀiÁzÀ
ªÀÄvÀÄÛ vÀA¥ÁzÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼£ À ÄÀ ß w£ÀߨÁgÀzÄÀ , Cw ©ÃgÀĸÁzÀ ªÀ¸ÄÀ ÛU¼À £
À ÄÀ ß
¨Ál°AiÀÄ ¨Á¬ÄUÀ¼À£ÀÄß ºÀ®ÄèUÀ½AzÀ PÀaÑ vÉUÉAiÀĨÁgÀzÀÄ EzÀjAzÀ
ºÀ ® Äè U À ¼ À Ä Czs À ð vÀ Ä AqÁUÀ Ä ªÀ ¸À A ¨s À ª À « gÀ Ä vÀ Û z É . ¨Á¬ÄAzÀ
G¹gÁqÀĪÀzÀjAzÀ vÀA¥ÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ©¹AiÀiÁzÀ UÁ½AiÀÄÄ ºÀ®ÄèUÀ½UÉ
C¥ÁAiÀ Ä ªÀ £ À ÄßAlÄ ªÀ i ÁqÀ Ä ªÀ z À Ä . DzÀ Ý jAzÀ ¨Á¬Ä¬ÄAzÀ
G¹gÁqÀ ¨ ÁgÀ z À Ä ©¹AiÀ i ÁzÀ ZÀ º Á PÀ Ä rzÀ ªÉ Ä Ã¯É vÀ t Â Ú g À £ À Ä ß
PÀÄ rAiÀĨÁgÀz ÀÄ, vÀA¥ÀÅ ¤ÃgÀ£ÀÄß PÀÄrzÀ vÀPëÀt ©¹AiÀi ÁzÀ ZÀºÁ
PÀÆrAiÀĨÁgÀzÀÄ EzÀjAzÀ ºÀ®ÄèUÀ½UÉ vÉÆAzÀgÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. PÁgÀt
ºÀ®ÄèUÀ¼À PÀÄjvÀÄ ºÉaÑ£À eÁUÀÈwªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ.
13
1.4. ¸ÀªÄÀ vÉÆî£À DºÁgÀzÀ CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀUÀ¼ÄÀ
zÉúÀPÉÌ CUÀvåÀ ªÁzÀ J®è ¥ÉÇõÀPÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃUÀå ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è
MzÀV¸ÀĪÀ DºÁgÀª Éà ¸Àª ÀÄvÉÆî£À DºÁgÀ. DºÁgÀzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ
ªÀAiÀĸÀÄì zÉÊ»PÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À ÄÀ ºÀªÁªÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ±ÁjÃjPÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß
CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ. zÉúÀPÉÌ ¤vÀå ¨ÉÃPÁUÀĪÀ GµÀÚvÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß
vÀ ¥ Àà z É MzÀ V ¸ÀÄ ªÀ ¥Àz ÁxÀ ð UÀ ½ gÀ ¨ Éà PÀ Ä. ZÉ£ ÁßV fEtðªÁUÀ ĪÀ
±ÉÆövÀªÁUÀ®Ä AiÉÆÃUÀå gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀ¨ÉÃPÀÄ.
¸ÀªÀÄvÉÆî£À DºÁgÀ¢AzÀ ªÀÄPÀ̼ÀÄ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀgÁV ZÉ£ÁßV
¨É¼ÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. zÉÆqÀتÀjUÉ gÉÆÃUÀ ¥Àæw§AzÀPÀ ±ÀQÛ ¢£ÀzÀ PÁAiÀÄð
ªÀiÁqÀ®Ä ¨ÉÃPÁUÀĪÀ ±ÀQÛ MzÀV zÉúÀzÀ ¸ÀªÀPÀ½AiÀÄ ¥ÀÇgÉÊPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
DgÉ Æ ÃUÀ å PÀ g Àª ÁzÀ zÉ Ã ºÀ z À ¨É ¼ À ª À t  UÉ U É CªÀ ± À å «gÀ Ä ªÀ J®è
WÀlPÀU¼ À £
À ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ DºÁgÀªÉà ¸ÀªÀÄvÉÆî£À DºÁgÀ. EzÀgÀ°è DºÁgÀ
¥Àª
æ ÄÀ ÄR CA±ÀU¼ À ÁzÀ ¦µÀ± Ö PÀ ð
À gÀ, ¸À¸ÁgÀd£ÀP,À ªÉÄÃzÀ¸ÄÀ ì R¤d ®ªÀtUÀ¼ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ «mÁ«Ä£ïUÀ¼ÀÄ EgÀÄvÀÛªÉ. ¨É¼ÉAiÀÄĪÀ ªÀÄPÀ̽UÉ ºÉZÀÄÑ PÀr ªÉÄ
zÉÆqÀتÀgÀµÉÖ DºÁgÀ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
¢£À ¤vÀåªÅÀ PÉêÀ® CtÚ ¸ÁgÀ Hl ªÀiÁrzÀgÉ CzÀÄ ¸ÀªÄÀ vÉÆî£À
DºÁgÀªÉ¤¸ÀĪÀ¢¯èÁ J¯èÁ jÃwAiÀÄ DºÁgÀ ¥ÀzÁxÀðªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ.
ºÁ®Ä, ªÉƸÀgÀÄ, CQÌ, UÉÆâ»lÄÖ, ¨É¼É, ¨ÉuÉÚ, JuÉÚ, PÁ¬Ä¥À¯èÉ,
«ÄãÀÄ, ºÀtÄÚ F jÃwAiÀiÁV DºÁgÀ ¸ÉêÀ£É¬ÄAzÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß
PÁAiÀÄÄÝPÉƼÀÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ½UÉ «±ÉõÀªÁzÀAvÀ DºÁgÀ
¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
Qæ à qÁ ¥À lÄ«£À ±ÁjÃjPÀ ZÀl ĪÀn PÉ ¸ÁªÀ i Á£À å ªÀ å QÛ V AvÀ
ºÉZÁÑVgÀ ĪÀzÀ Ä. DzÀÝ jAzÀ CªÀ¤ UÉ «±Éà µÀ DºÁgÀz À CUÀ vÀå«zÉ.
NqÀĪÀzÀÄ, fVAiÀÄĪÀzÀÄ, FdĪÀzÀÄ ºÉaÑ£À zÉÊ»PÀ PÀ¸ÀgÀvÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiÁqÀĪÀªÀgÀÄ PÀĹۥlÀ ÄUÀ¼ÀÄ, PÀ§rØ DlUÁgÀgÄÀ , ¥ÀÅmï¨Á¯ï DlUÁgÀgÀÄ
E£ÀÆß½zÀ J¯èÁ QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼ÀÄ EªÀgÀÄ vÀªÀÄä vÁæt §® (Stimina)
PÁAiÀÄÄÝPÉƼÀî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. EAxÀªÀjUÉ «±ÉõÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ DºÁgÀªÀ£ÀÄß
MzÀV¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÁ®Ä, ¸ÀPÀÌgÉ, vÀÄ¥Àà, ¨ÉuÉÚ, §zÁ«Ä, ªÀÄ£ÀÄPÁ,
UÉÆqÀA©, ªÀÄl£ï, aPÀ£ï ¥ÀzÁxÀðUÀ¼£ À ÀÄß CªÀgÄÀ ¸Éë¸À¨ÃÉ PÀÄ.
14 15

¸ÀªÀÄvÉÆî£À DºÁgÀ¢AzÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄ :

CzsÁåAiÀÄ
1. ¸ÀªÄÀ vÉÆî£À DºÁgÀª£ À ÄÀ ß ¸Éë¸ÀĪÀzj
À AzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà gÉÆÃUÀ

2.
gÀÄd£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄ£ÀĵÀå£À ¸À«ÄÃ¥ÀPÉÌ §gÀ¯ÁgÀªÀÅ.
¸ÀªÀÄvÉÆî£À DºÁgÀ¢AzÀ zÉÊ£ÀA¢£À PÉ®¸À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
2
¸ÀÄUÀĪÀĪÁV ¸ÁUÀÄvÀÛªÉ.
3. ¸À ª À Ä vÉ Æ Ã®£À DºÁgÀ ¸É à ªÀ £ É ¬ ÄAzÀ ¨É Æ dÄÓ , ªÁvÀ
§gÀ¯ÁgÀzÀÄ.
DgÉÆÃUÀå ¸ÉÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄðéZÁgÀuÉ
4. ¸À ª À Ä vÉ Æ Ã®£À DºÁgÀ ¸É à ªÀ £ É ¬ ÄAzÀ ªÀ Ä £À Ä µÀ å £À ¥À æ w OUR ENIVIRONMENT
CAUÁAWÀUÀ¼À ¸ÀÄAzÀgÀªÁV PÁtÄvÀÛªÉ.
5. ¸ÀªÀÄvÉÆî£À DºÁgÀ ¸ÉêÀ£¬ É ÄAzÀ EA¢£À ¢£ÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À°è 2.1. ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ vÀ¥ÁµÀuÉ : CxÀð GzÝÃÉ ±ÀUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ «zsÁ£À
ºÉZÁÑVgÀĪÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÁzÀ ¸ÀPÀÌgÉ PÁ¬Ä¯É, C±ÀPÀÛvÉ, gÀPÀۻãÀvÉ, ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ vÀ¥Á¸ÀuÉ : ±Á¯ÉAiÀÄ ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ±ÁjÃjPÀªÁV ºÁUÀÆ
©¦, gÀPÀÛzÉÆvÀÛqÀ, ºÀÈzÀAiÀÄ gÉÆÃUÀ §gÀĪÀ¢®è. ªÉÊAiÀÄQÛPÀ gÉÆÃUÀU¼À À eÉÆvÉUÉ £ÉÊwPÀvA
É iÀÄ£ÀÄß ªÉÊzÀågÄÀ ªÀÄvÀÄÛ zÉÊ»PÀ ²PëPÀ ÀgÄÀ
6. zÉÊ»PÀªÁV, ªÀiÁ£À¹PÀªÁV, ¨sÁªÀ£ÁvÀäPª
À ÁV, ¸ÀzÈÀ qs£
À ÁUÀÄvÁÛ£.É ªÀÄvÀÄÛ J®è ²PëPÀ ÀgÀÄ PÀÆr ªÀiÁqÀĪÀ vÀ¥Á¸ÀuÉAiÀÄ PÀæªÀÄPÉÌ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ
7. JAvÀºÀ PÀµÖÀ PÁ¥ÀðtåU¼
À ÀÄ §AzÀgÄÀ JzÀÄj¸ÀĪÀAvÀ ±ÀQA
Û iÀÄ£ÀÄß vÀ¥Á¸ÀuÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛ£É. ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ vÀ¥Á¸ÀuÉAiÀÄ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ :
8. zÉñÀPÉÌ M§â GvÀÛªÀÄ £ÁUÀjPÀ£ÁUÀÄvÁÛ£É.
1. ±ÁjÃjPÀ ¥ÀjÃPÉë : ±ÁjÃjPÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß zÉÊ»PÀ ²PëPÀ ÀgÄÀ
9. ¸ÀªÀiÁd UËgÀ«¸À®àqÀĪÀAvÀ ªÀåQÛAiÀiÁUÀÄvÁÛ£É. ªÉÊzÀågÀ ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À £Àz°
À è ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀjAzÀ «zÁåyðUÀ¼À zÉÊ»PÀ
10. ¥ÀAZÉÃA¢æAiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÕÁ£ÉÃA¢æAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß vÉÆAzÀgÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄwð¸À§ºÀÄzÀÄ.
PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ.
²PëÀPÀgÀÄ UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ :
HH
1. «zÁåyðUÀ¼À £ÀrUÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸ÀĪÀzÀÄ.
2. ªÀiÁvÀ£ÁqÀĪÀ ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ±Àª
æ t
À ±ÀQÛ ºÁUÀÆ GZÁÑgz
À À ±ÀQÛAiÀÄ
§UÉÎ PÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆr¸ÀĪÀzÀÄ.
3. ¨Áålj ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ PÀtÂÚ£À ¥ÀjÃPÉë.
4. «zÁåyðAiÀÄ JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸ÀĪÀzÀÄ.
5. vÀÆPÀªÀ£ÀÄß ¯ÉPÀÌ ºÁPÀĪÀzÀÄ.
6. JzÉAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛ¼ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀzÀÄ.
7. PÉÊUÀ¼£
À ÄÀ ß ªÉÄïÉwÛ ¨É£ÄÀ ß ºÀÄjAiÀÄ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸ÀĪÀzÄÀ .
16 17

8. ¥ÁzÀUÀ¼À ¥ÀjÃPÀïJ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆtPÁ®Ä ¥ÀjÃPÉë ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ. 3. zÉ Ê »PÀ £À Æ å£À v É U À ¼ À £ À Ä ß PÀ A qÀ Ä »rzÀ Ä CzÀ P É Ì ¥À j ºÁgÀ
9. ±ÀjÃgÀz À ¸ÀA zÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀjAiÀi ÁVªÉAiÉÆ Ã CxÀªÁ E®èª Éà PÀAqÀÄPÉƼÀÄîªÀzÀÄ.
JA§ÄzÀ£ÀÄß w½AiÀÄĪÀzÀÄ. 4. «zÁåyðUÀ½UÉ ªÀiÁ£À¹PÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß zÉÊ»PÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß w½zÀÄ
2. ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¥ÀjÃPÉë : ºÉaÑ£À «zÁåyðUÀ¼À°è MAzÀ®è MAzÀÄ CªÀ£À ¥ÀæUÀwUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀĪÀzÀÄ.
zÉÊ»PÀ £ÀÆå£ÀvÉUÀ½ªÉ. ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¥ÀjÃPÉë ªÀiÁqÀ¢zÀÝgÉ CªÀÅ UÀÄgÀÄw¸ÀzÉà 5. ±Á¯É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÉUÀ¼À°è ¤PÀl ¸ÀA¥ÀPÀð §gÀĪÀAvÉ ªÀÄUÀÄ«£À
ºÉ ÆÃUÀ § ºÀ Ä zÀ Ä . EAvÀ º À ¸À A zÀ ¨ s À ð zÀ ° è AiÉ Æ ÃUÀ å aQvÉ ì ºÁUÀ Æ aQvÉì ºÁUÀÆ DgÉÆÃUÀåzÀ §UÉÎ «±ÉõÀ PÁ¼Àf ªÀ»¸ÀĪÀzÀÄ.
ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀjºÀj¹PÉƼÀÀÄzÀÄ. 6. ªÉ Ê AiÀ Ä QÛ P À zÁR¯É U À ¼ À Ä zÉ Æ gÉ v À Ä ªÀ Ä PÀ Ì ¼À DgÉ Æ ÃUÀ å
«zÁåyðUÀ¼ÄÀ J¸ï.J¸ï.J¯ï.¹. §gÀĪÀµÖg
À °
À è PÀ¤µÀÖ 4 ¸À®ªÁzÀgÆ
À ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀzÀÄ.
ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¥ÀjÃPÉë £ÀqɹgÀ¨ÉÃPÀÄ. 7. F «zÁåyðUÀ½AzÀ ¸ÀªiÀ Ád ªÀÄvÀÄÛ PÀÄlÄA§zÀ DgÉÆÃUÀ媣
À ÄÀ ß
PÁ¥ÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
£Á®ÄÌ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ :
ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ vÀ¥Á¸ÀuÉAiÀÄ ªÀĺÀvÀé :
1. 4 jAzÀ 5 ªÀµÀð«zÝÁUÀ / ²¸ÀÄ ºÀAvÀzÀ°èzÝÁUÀ
2. 6 jAzÀ 10 ªÀµÀð«zÝÁUÀ / PɼÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ºÀAvÀzÀ°è 1. ªÀÄPÀ̼À DgÉÆÃUÀå ¹Ütw ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀzÀÄ.
3. 10 jAzÀ 13 ªÀµð
À «zÝÁUÀ / GZÀÑ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ºÀAvÀzÀ°è 2. ªÀÄPÀ̼À DgÉÆÃUÀåzÀ £ÀÆå£ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛ ºÀZÀѧºÀÄzÀÄ.
4. 13 jAzÀ 17 ªÀµÀð«zÝÁUÀ / ¥ËæqsÀ ±Á¯Á ºÀAvÀzÀ°è 3. ªÀÄPÀ̼À DgÉÆÃUÀåªÀ£ÄÀ ß UÀÄt¥Àr¸À®Ä ¸ÁzsÀå.
4. «zÁåyðUÀ¼À ±ÀQÛ, ¸ÁªÀÄxÀåð E£ÀÆß ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
3. ªÀiÁ£À¹PÀ ¥ÀjÃPÉë : vÀ¥Á¸ÀuÉ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ §ºÀ¼À PÀµÀÖPÀgÀ
w½AiÀÄ®Ä.
¸ÀAUÀwAiÀiÁVzÉ. DzÀgÀÆ w½zÀÄPÉƼÀÄîªÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæPÁgÀUÀ½ªÉ. CAzÀgÉ
CªÀgÀ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥À± æ Éß PÉüÀĪÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ 5. PÀ°PÉAiÀÄ°è «zÁåyðUÀ¼À §®ªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä C£ÀÄPÀÆ®.
CªÀ¤UÉ AiÀiÁªÀ «µÀAiÀÄ EµÀÖªÁzÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ¤UÉ AiÀiÁªÀ Dl 6. «zÁåyðUÀ¼À ¨sËwPÀ, ªÀiÁ£À¹PÀ ªÀÄlÖ ºÉaѸÀ®Ä C£ÀÄPÀÆ®.
EµÀÖªÁzÀÄzÀÄ, AiÀiÁªÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀª»À ¸ÀĪÀ£ÉÆà MvÁÛAiÀÄ¢AzÀ 7. «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀªÉÇÃðvÉÆêÀÄÄR ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ CªÀ±ÀåPÀ.
¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ£ÆÉ Ã PÀµÀÖ ¸ÀÄRUÀ¼À£ÀÄß ºÀAaPÉƼÀîªÀ£ÉÆÃ, AiÀiÁgÀ eÉÆvÉUÉ 8. ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉʸÀVðPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß vÀqÉUÀlÖ®Ä.
PÁ® PÀ¼ÉAiÀÄĪÀªÀ£ÉÆà JA§ ºÀvÀÄÛ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀAUÀwUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ 9. ±Á¯Á ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß DgÉÆÃUÀåAiÀÄÄvÀªÁVqÀ®Ä.
ªÀiÁ£À¹PÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
10. £ÀÆå£ÀvÉAiÀÄ ªÀÄPÀ̽UÉ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¥ÀoÀå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÀ¥ÀoÀåUÀ¼À°è
ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ªÀÄvÀÄÛ GzÝÉñÀUÀ¼ÀÄ : vÀgÀ¨ÉÃw ¤ÃqÀ®Ä.
1. «zÁåyðAiÀ Ä JvÀÛ g À , vÀ ÆPÀ , ¥É Ç ÃµÀ u É, ªÀ i Á£À¹ PÀ ¹Üw 11. ªÉÊAiÀÄQÛ PÀ zÁR¯ÉU À¼ÀÄ zÉÆ gÉv ÀÄ CzÀPÉÌ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÉA iÀÄ
ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå DgÉÆÃUÀå ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß w½AiÀħºÀÄzÀÄ. PÀæªÀÄUÀ¼£
À ÀÄß PÉÊUÉƼÀÀÄzÀÄ.
2. ¸Á¸ÀVðPÀ gÉÆÃUÀUÀ½zÀÝgÉ ¥ÀvÉÛ ªÀiÁr AiÉÆÃUÀå aQvÉì ¤Ãr 12. ªÀÄPÀ̽UÉ ªÀÄÄ£É ßZÀÑjPÁ PÀæªÀ ÄUÀ¼ À£ÀÄß C¼Àª Àr¹PÉƼÀÄî ªÀAvÉ
ªÀÄUÀÄ«UÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdPÉÌ gÀPëÀuÉ MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ.
18
2.2. ¸ÀÄgÀPëÀvÁ ²PëÀt : CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀ
CxÀð : ¥Àæw¤vÀå £ÀqÉAiÀÄĪÀ C¥ÀWÁvÀUÀ½UÉ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÁ PÀæªÄÀ UÀ¼À
PÉÆgÀvÉAiÉÄà PÁgÀtªÁVzÉ. EAvÀºÀ J®è ¸ÀÄgÀPëÀvÉAiÀÄÄ C£ÀĨsÀªÀUÀ¼À
DzsÁgÀzÀ°è AiÉÆÃUÀ gÀÆrü ªÀÄvÀÄÛ ²PëÀt ¤ÃqÀĪÀzÉà ¸ÀÄgÀPëÀvÉ ²PëÀt.
ªÀĺÀvÀé : gÉÆÃUÀ gÀÄf£ÀUÀ½AzÀ®Æ ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ½AzÀ®Æ,
ªÀĺÁ¥ÀÇgÀ, ©gÀÄUÁ½ ªÀÄÄAvÁzÀ £ÉʸÀVðPÀ «¥ÀvÀÄÛUÀ½AzÀ®Æ ªÀiÁ£ÀªÀ
¥Áæ t  P É Æ ÃmÉ U À Æ D¹Û ¥Á¹Û U À ½UÀ Æ §ºÀ ¼ À zÉ Æ qÀ Ø ¥À æ ª À i ÁtzÀ ° è
ºÁ¤AiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß vÀ¦à¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. EzÀ£ÀÄß ¸Àé®à ªÀÄnÖUÉ
¤AiÀÄAwæ¸À§ºÀÄzÀÄ DzÀgÉ ¸ÀA¥ÀÇtð vÀ¦à¸À¯ÁUÀzÀÄ.
¥Àæw ¢£À ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÉZÀÄÑ PÀrªÉÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è J®è PÀqÉUÀÆ
C¥ÀWÁvÀUÀ¼ÀÄ DUÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ ªÀÄ£É, ©Ã¢, ±Á¯É, DlzÀ CAUÀ¼À,
ªÀUÀðPÉÆÃuÉ, PÁSÁð£É, ªÁºÀ£À, ¸ÀªÀÄÄzÀæ zÀqÀ, DPÁ±À EªÀÅUÀ¼À¯èɯèÁ
£ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. ªÉÆzÀ°VAvÀ DzsÀĤPÀ dUÀwÛ£À°è ºÉZÀÄÑvÀÛ°ªÉ. ¥ÀwæPU
É À¼À°è
gÉÃrAiÉÆà ¸ÀÄ¢Ý ¥Àæ¸ÁgÀzÀ°è ¢£À¤vÀå EªÀÅUÀ¼À PÀÄjvÀÄ NzÀÄwÛzÝÉêÉ,
E®èzÉ PÉüÀÄwÛzÝÉêÉ. ªÀÄgÀtUÀ¼À°è C¥ÀWÁvÀUÀ½AzÀ¯Éà ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ¥Àæw±ÀvÀ
14 gÀµÀÄÖ ªÀÄgÀtUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À°è ¢éZÀPÀæ¢AzÀ »rzÀÄ
«ªÀiÁ£ÀzÀªÀgÉV£À ªÁºÀ£U À À¼À C¥ÀWÁvÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÉÄà Cw ºÉZÁÑVªÉ.
EªÀÅUÀ½UÉ ªÁºÀ£ À ZÁ®PÀjAzÀ, ¥ÁzÀZÁjUÀ¼À CeÁUÀgÀÄPÀvɬÄAzÀ
¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄvÀÛªÉ.
C¥À W ÁvÀ U À ½ AzÀ ªÀ å QÛ UÉ ¸À ª À i ÁdPÉ Ì C£É à PÀ §UÉ AiÀ Ä °è
ºÁ¤AiÀÄÄAmÁUÀÄvÀÛzÉ. C¥ÀWÁvÀUÀ¼À°è 1. C¥ÀWÁvÀQÌq ÁzÀ ªÀåQÛ, 2.
C¥ÁAiÀĪÀ£ÉÆßqÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛ GzÁ : ¨ÉAQ, ¤ÃgÀÄ, ªÁºÀ£À EvÁå¢,
3. C¥ÀWÁvÀ ¸ÀA¨sÀ«¸À®Ä C£Á£ÀÄPÀÆ®, ¥Àj¸ÀgÀ, AiÀiÁAwæPÀ zÉÆõÀ,
¤ÃgÀÄ EvÁå¢ ªÀÄÄRå CA±ÀU¼ À ÁVªÉ. F ªÀÄÆgÀÄ CA±ÀUÀ¼À ¥ÁvÀæªÀÅ
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀĪÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÀzÃÉ `¸ÀÄgÀPëÀvÁ' ²PëÀtzÀ ªÀĺÀvÀéªÁVzÉ.
ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀÄgÀPëÀvÉ :
1. ªÀÄ£ÉAiÀÄ ªÀÄÄAzÉ ªÀÄvÀÄÛ »AzÉ ºÉÆgÀV¤AzÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
«µÀAiÀÄ dAvÀÄUÀ¼ÀÄ, ¥ÁætU À¼ÀÄ ¨ÁgÀzÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ.
19
2. CAUÀ¼z À À°è UÁdÄ, PÀ®Äè, ªÀÄļÀÄî, vÀUÀÄÎUÀ½gÀ¨ÁgÀzÀÄ.
3. ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è UÁ½, ¨É¼ÀPÄÀ ZÉ£ÁßV §gÀĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ £É®ªÀÅ
eÁgÀĪÀAwgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
4. ªÉÄnÖ®ÄUÀ°ÃzÀÝgÉ C£ÀÄPÀÆ®PÀgÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
5. ¥ÁvÉæ ºÁUÀÆ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃUÀå ¸ÁÜ£ÀzÀ°èqÀ¨ÉÃPÀÄ.
6. C¥ÁAiÀĪÀ£ÉÆßqÀĪÀAvÀ ªÀ¸ÄÀ ÛUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄPÀ̼À PÉÊUÉ ¹UÀzÀ ºÁUÉ
EqÀ¨ÉÃPÀÄ.
7. J¯ï.¦.f. N¯ÉAiÀÄ §UÉÎ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÉ EgÀ¨ÉÃPÀÄ.
8. §ZÀÑ®£ÀÄß wQÌ ¸ÀéZÀÑUÉƽ¹gÀ¨ÉÃPÀÄ, eÁgÀĪÀAwgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
9. ¨ÉAQ ºÉaÑ£À C¥ÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ, ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è ¨ÉAQ
PÀÄjvÀAvÉ AiÀiÁªÀÅzÉà C®PëÀvÀ£ÀPÉÌ D¸ÀàzÀ PÉÆqÀ¨ÁgÀzÀÄ.
10. «zÀÄåvï ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼ÁzÀ E¹Ûç ¥ÉnÖUÉ, ¤ÃgÀÄ PÁ¬Äs¸ÀĪÀ
¨ÁAiÀÄègï, «ÄPÀìgï EªÀÅUÀ¼À §UÉÎAiÀÄÆ eÁUÀævÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
±Á¯ÉAiÀÄ°è ¸ÀéZÀÑvÉ :
ªÀÄPÀ ̼ÀÄ ªÀÄ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ©lÖgÉ ºÉaÑ£À ¸ÀªÀÄAiÀĪÀ£ ÀÄß ±Á¯ÉAiÀÄ°è
PÀ¼ÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. F ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀ°è CªÀgÀ°è vÀÄAlvÀ£À ºÉZÁÑVgÀÄvÀÛzÉ.
DzÀÝjAzÀ ¸ÀÄgÀPëÀvÉAiÀÄ PÀÄjvÀAvÉ ªÀÄPÀ̼À°è ¥ÀjeÕÁn£À ªÀÄÆr¸À¨ÉÃPÀÄ.
»ÃUÁV ±Á¯ÉUÀ¼° À è ¸ÀÄgÀPëÀvÉAiÀÄ §UÉÎ ºÉaÑ£À ªÀÄÄAeÁUÀævÁ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
PÉÊUÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. F PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî¨ÉÃPÁzÀgÉ PɼÀV£À CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
§¼ÀPÉUÉ vÀgÀ¨ÉÃPÀÄ.
1. ªÀUÀðPÉÆÃuÉUÀ¼ÀÄ ¥Àæ±ÁAvÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ, QqÀQ, ¨ÁV®Ä, £É®
AiÀiÁªÀÅzÉà vÀgÀºÀzÀ C¥ÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀAwgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
2. ±Á¯ÉAiÀÄÄ gÀ¸ÉÛAiÀÄ ¥ÀPÀÌzÀ°èdzÀÝgÉ ªÁºÀ£À ¸ÀAZÁgÀzÀ PÀÄjvÀÄ
J®è ªÀÄÄAeÁUÀÈvÁ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ.
3. ±Á¯Á DªÀ g Àt vÀ U À ÄÎ, ¢uÉ Ú U À½ AzÀ ªÀ Ä ÄPÀ Û ª ÁVgÀ ¨ É ÃPÀ Ä ,
¸ÀªÀÄvÀmÁÖVgÀ¨ÃÉ PÀÄ, PÀ®Äè, UÁdÄ, ªÀÄļÀÄî ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ
ªÀÄÄPÀÛªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
20 21

4. ¥À æ A iÉ Æ ÃUÀ ±Á¯É A iÀ Ä°è £À G¥À P À g À t UÀ ¼ À Ä AiÉ Æ ÃU À å ªÁåAiÀiÁªÀÄ ªÀÄA¢gÀzÀ°è ¸ÀÄgÀPëÀvÉ :

¹ÜwAiÀÄ°ègÀ¨ÉÃPÀÄ.
1. ª Á å A i À i Á ª À Ä ª À ÄA ¢ g À zÀ £ É ® ª À Å £ À Ät Ä¥ Á V z À Ä Ý ,
5. C¥ÁAiÀÄPÁj ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ ¯É箣ÀÄß CAn¸À¨ÉÃPÀÄ. eÁgÀĪÀAwgÀ¨ÁgÀzÀÄ. ¢£Á®Ä CzÀ£ÀÄß ¸ÀéZÀÑUÉƽ¸ÀÄwÛgÀ¨ÃÉ PÀÄ.
6. «zÀÄåvï ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼À §¼ÀPÉ C¹qï §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAvÁzÀ 2. UÉÆÃqÉAiÀÄ°ègÀĪÀ ºÀPÀÄÌ ªÉÆ¼É ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À ªÀÄÄAzÉ
§¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ UÁè¸ï£À §¼ÀPAÉ iÀÄ°è ªÀÄÄAeÁUÀv
æ É ªÀ»¸À¨ÃÉ PÀÄ. ºÁAiÀÄzÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ.
7. ªÀÄPÀ̼ÀÄ ªÀUÀðPÉÆÃuÉAiÀÄ°è ¨ÉèqÀ, eÁªÉÃnæ ¨ÁgÀì£À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ 3. ¢Ã¥ÀU½
À UÀÆ ¸ÀÄgÀPëÀvÉ EgÀ¨ÉÃPÀÄ.
¦£ï ªÀ ÄÄAvÁzÀ C¥ÁAiÀ Ä PÁj ªÀ ¸ À ÄÛ U À ¼À £ ÀÄ ß ZÉ® è z À A vÉ
4. QlQ, ¨ÁV®Ä ºÉÆgÀUÉ vÉUÉAiÀÄĪÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ.
eÁUÀÈvɬÄAzÀ §¼À¸ÀĪÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
4. ªÁåAiÀiÁªÀÄ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼£
À ÀÄß ¸ÀÄgÀPëÀvÉAiÀÄ zÀȶ֬ÄAzÀ DUÁUÀ
8. J®è ¦oÉ Æ Ã¥À P À g À t UÀ ¼ À Ä AiÉ Æ ÃUÀ å ¹ÜwAiÀ Ä °è g À Ä ªÀ A vÉ
¥ÀjÃQë¸À¨ÉÃPÀÄ.
£ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
gÀ¸AÛÉ iÀÄ°è ¸ÀÄgÀPëÀvÉ : C¥ÀWÁvÀU¼
À ÄÀ ºÉZÁÑV gÀ¸A
ÛÉ iÀÄ°èAiÉÄà £ÀqAÉ iÀÄÄvÀÛª.É
DlzÀ §AiÀÄ°£À°è ¸ÀÄgÀPëÀvÉ :
¸ÁªÀiÁ£Àå ªÁV 5 jAzÀ 19 ªÀµÀðzÀ ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀªÀgÉUÉ ºÉZÁÑV
1. DlzÀ ªÉÄÊzÁ£ÀPÉÌ ¸ÀÄvÀÛ®Æ ¨Éð ºÁQ zÀ£ÀPg
À ÀÄUÀ¼ÀÄ M¼ÀUÉ C¥ÀWÁvÀPÌÉ M¼ÀUÁUÀÄvÁÛgÉ JAzÀÄ w½zÀÄ §A¢zÉ. EzÀPÌÉ PÁgÀt CeÕÁ£À,
§gÀzÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. C®PëÀvÉ ¸ÁºÀ¸À ¥ÀæzÀ±Àð£À E£ÀÆß ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ ¢éZÀPÀæ ªÁºÀ£À
2. ªÉÄÊzÁ£ÀzÀ°è PÁdÄ, ªÉƼÉ, ªÀÄļÀÄî, vÀUÀÄÎ ¢uÉÚUÀ½gÀzÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÉà ªÁºÀ£ÀzÀ°è ºÉÆÃUÀÄwÛzÀÝgÉ E®èªÉ ¥ÁzÀZÁjAiÀiÁVzÀÝgÉ
£ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. vÀªÀÄäzÉà DzÀ gÀ¸ÉÛAiÀÄ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÁ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
3. DlzÀ ªÉÄÊzÁ£Àz°À è ºÁ«£À ºÀÄvÀÛ ºÁUÀÆ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ VqÀU¼
À °
À è PÀqÁØAiÀĪÁV C£ÀĸÀj¸À¨ÉÃPÀÄ.
eÉÃtÄUÀÆqÀUÀ½gÀzÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ :
4. QæÃqÁ G¥ÀPg À ÀtUÀ¼À ¸ÀjAiÀÄzÀ §¼ÀPAÉ iÀÄ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß w½¹ 1. ¥ÁzÀZÁjUÀ¼ÄÀ ¥sÅÀ mï¨ÁvÀ£ÄÀ ß §¼À¸¨
À ÃÉ PÀÄ ¥sÅÀ mï¨ÁvÀ E®è¢zÝÁUÀ
ºÉüÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ UÀnÖAiÀiÁV ºÁUÀÆ ¸ÀÄgÀQëvª
À ÁVgÀĪÀAvÉ gÀ¸ÉÛAiÀÄ JqÀ-§® §¢UÀ½AzÀ ¸ÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.
£ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
2. gÀ¸ÉÛ zÁlĪÁUÀ ªÉÆzÀ®Ä §®PÉÌ £ÀAvÀgÀ JqÀPÉÌ £ÉÆÃr
5. ªÀ Ä PÀ Ì ¼ À Ä Dl DqÀ Ä wÛ g À Ä ªÁUÀ Qæ à qÁ/zÉ Ê »PÀ ²Pë À P À g À Ä AiÀiÁªÀ ªÁºÀ£Àª ÀÇ ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ°è E®è¢zÝÁUÀ zÁl¨ÉÃPÀÄ.
ªÉÄÊzÁ£Àz° À èzÄÀ ÝPÆ
É AqÀÄ AiÉÆÃUÀå ªÉÄðéZÁgÀuÉ £Àq¸
É ÄÀ wÛg¨
À ÃÉ PÀÄ. zÁl°PÉÌ UÀÄwð¹zÀ ¸ÀܼÀz°À èAiÉÄà zÁlĪÀzÀÄ ¸ÀÆPÀÛ.
6. ªÉÄÊzÁ£ÀªÀÅ zsÀƼÀ ªÀÄÄPÀÛªÁVgÀĪÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¸,À PÀrØ, ºÀÄ®Äè 3. ¸ÀPð
À ¯ï EzÀÝ°è PÉA¥ÀÅ, ºÀ¹gÀÄ ¢Ã¥À E®èªÉ ¥ÉÇð¸ÀgÀ PÉÊ
ªÀÄļÀÄU
î ½
À AzÀ ªÀÄÄPÀU
Û Æ
É ½¹ ¸ÀZ
é ÑÀ ªÀiÁr ¤ÃgÀ£ÄÀ ß ¹A¥Àr¸À¨ÃÉ PÀÄ. ¸ÀAeÉÕAiÀÄ£ÀÄß C£ÀĸÀj¹ vÀqÉzÀÄ ªÀÄÄAzÉ ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÀÄ. PÉA¥ÀÅ
7. MAzÉà §AiÀÄ°£À°è ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ªÀUÀðzÀªÀgÀÄ DqÀ¨ÉÃPÁzÀ ¢Ã¥À EzÝÁUÀ ¤®è¨ÃÉ PÀÄ, ºÀ¹gÀÄ ¢Ã¥À §AzÁUÀ ºÉÆÃUÀ¨ÃÉ PÀÄ.
¥À¸
æ AÀ UÀz°
À è CªÀgª
À j
À UÉ ¤²ÑvÀ PÉÃë vÀª
æ £
À ÄÀ ß UÉÆvÀÄ¥
Û r
À ¹ Dr¸À¨ÃÉ PÀÄ. 4. gÀ¸ÛÉAiÀÄ°è ¨Á¼É ºÀt£
ÂÚ À ¹¦àAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ eÁgÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼£
À ÄÀ ß
8. DlzÀ §AiÀÄ®Ä E®èªÉ CAUÀ¼ÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ UÉÆÃqÉ EzÀÝgÉ CzÀPÉÌ J¸ÉAiÀĨÁgÀzÀÄ.
wÃgÀ ¸À«ÄÃ¥À PÉÆ£ÉAiÀÄ (¨ÁAqÀj) UÉgÉUÀ¼ÀÄ EgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
22 23

2.3. zÀtªÅÀ : CxÀð, PÁgÀtUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ 2. ªÀ i Á£À ¹ PÀ DAiÀ i Á¸À (zÀ t  ª À Å ) : ªÀ i Á£À ¹ PÀ CxÀ ª Á
¥ÀjºÁgÉÆÃ¥ÁAiÀÄUÀ¼ÄÀ ªÀÄ£ÉÆêÉÊeÕÁ¤PÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À°è D±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼zÉ ÀÄPÉƼÀÄîªz
À ÀPÌÉ ªÀiÁ£À¹PÀ
DAiÀiÁ¸À (zÀtªÀÅ) ªÉ£ÀÄßvÁÛgÉ. ªÀiÁ£À¹PÀ zÀtÂêÀÅ ªÀÄÄRåªÁV D±ÀQÛAiÀÄ
AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ PÉ®¸Àª£ À ÄÀ ß §ºÀ¼À ºÉÆwÛ£ª À ÀgUÉ É ªÀiÁqÀĪÀzjÀ AzÀ
ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ. ºÀ®ªÀÅ ªÉÃ¼É zÉÊ»PÀ zÀtàªÀÅ PÀAqÀħgÀ¢zÀÝgÆ À
zÉúÀ ºÁUÀÆ ªÀÄ£À¸ÀÄì EªÉgÀqÀÄ zÀtA  iÀÄÄvÀÛª.É DUÀ ªÀåQÛUÉ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß
ªÀiÁ£À¹PÀ zÀtªÀÅ PÁt§ºÀÄzÀÄ.
ªÀÄÄAzÀĪÀgɸÀĪÀzÀÄ C¸ÁzsÀåªÉ¤¸ÀÄvÀÛzÉ. F vÀgÀºÀzÀ zÀt«UÉ DAiÀiÁ¸À
J£ÀÄßvÁÛg.É ªÀåQU
Û É AiÀÄiÁªÀÅzÉà PÉ®¸Àª£ À ÄÀ ß ªÀÄÄAzÀĪÀg¸ É ®
À Ä C¸ÁzsåÀ ª¤É ¹zÀgÉ ªÀiÁ£À¹PÀ zÀt«
 UÉ F PɼÀV£À ®PëÀtUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
CxÀªÁ D±ÀQÛ E®èzÉ ºÉÆÃzÀgÉ CzÀPÉÌ DAiÀiÁ¸ÀªÉ£ÀÄߪÀgÀÄ. CAzÀgÉ 1. AiÀiÁªÀÅzÉà «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß PÀ°AiÀÄ®Ä D±ÀQÛ E®è¢gÀĪÀzÀÄ.
DAiÀiÁªÀÅ ±ÀjÃgÀzÀ CAUÁAUÀUÀ¼ÀÄ §¼À° CªÀÅUÀ½UÉ (eÕÁn£À ªÁºÀ¤ 2. «µÀAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ «±ÉõÀªÁzÀ §AiÀÄPÉ EgÀĪÀzÀÄ.
¸ÀA¸ÉÜUÉ) «±ÁæAwAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄ ºÀAvÀªÁVzÉ.
3. AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ «µÀAiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀjAiÀi ÁzÀ CxÀªÁ
DAiÀiÁ¸ÀzÀ°è ¥ÀPæ ÁgÀUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼À ®PëÀtUÀ¼ÄÀ : ¥ÀÇwðAiÀiÁzÀ CªÀzÁ£ÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀzÉ EgÀĪÀzÀÄ.
1. zÉÊ»PÀ DAiÀiÁ¸À 4. «µÀAiÀĪÀ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV UÀ滸ÀĪÀ ¸ÁªÀÄxÀåð E®è¢gÀĪÀzÀÄ.
2. ªÀiÁ£À¹PÀ DAiÀiÁ¸À 5. ªÀåQÛUÉ ºÀ®ªÀÅ «µÀAiÀÄUÀ¼À ºÁUÀÆ ªÀåQÛgUÀ¼À §UÉÎ AiÉÆÃUÀå
ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ E®è¢gÀĪÀzÀÄ.
1. zÉÊ»PÀ DAiÀiÁ¸À : ±ÀjÃgÀzÀ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ CAUÁAUÀUÀ¼ÀÄ §¼À°
CªÀÅUÀ¼À ªÀiÁqÀÄwÛrgÀĪÀ PÉ®¸ÀU¼ À À£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀg¸ É À®Ä C±ÀPÛÀªÁUÀĪÀzÀPÌÉ 6. ªÀiÁ£À¹PÀ MvÀÛqÀ EgÀĪÀzÀÄ.
CxÀ ª Á PÁAiÀ Ä ðPë À ª À Ä vÉ A iÀ Ä £À Ä ß PÀ ¼ É z À Ä PÉ Æ ¼À Ä î ª À z À P É Ì ±ÁjÃjPÀ 7. ªÀåQÛ ªÉÄðAzÀ ªÉÄÃ¯É vÀ¥ÀÄàUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ.
DAiÀiÁ¸ÀªÉ£ÀÄߪÀgÀÄ. EªÀÅ ªÀiÁ£À¹PÀ DAiÀiÁ¸ÀzÀ ®PëÀtUÀ¼ÀÄ.
zÉÊ»PÀ DAiÀiÁ¸ÀPÉÌ F PɼÀV£À ®PëÀtUÀ½gÀÄvÀÛªÉ. ±ÁjÃjPÀ ºÁUÀÆ ªÀiÁ£À¹PÀ DAiÀiÁ¸ÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀ :
1. ªÀÄÄRªÀÅ PÀ¼ÉUÀÄA¢zÀvÁUÀĪÀzÀÄ. ªÀåQÛ ªÀÄ£ÉÆèsËwPÀ WÀlPÀªÁVgÀĪÀzÀjAzÀ ªÀÄ£À¸ÄÀ ì ºÁUÀÆ ±ÀjÃgÀPÌÉ
2. ªÀåQÛUÉ ªÉÄðAzÀ ªÉÄÃ¯É DPÀ½PÉ §gÀĪÀzÀÄ. ¤PÀlªÁzÀ ¸ÀA§AzsÀ«zÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÉà jÃw ªÀiÁ£À¹PÀ DAiÀiÁ¸À ºÁUÀÆ
3. ªÀåQÛ ±ÀjÃgÀzÀ ¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀzÀÄ. ±ÁjÃjPÀ DAiÀiÁ¸À EªÉgÀqÀPÀÆÌ ¤PÀlªÁzÀ ¸ÀA§AzsÀ«zÉ. ±ÁjÃjPÀ
4. ªÀåQÛAiÀÄÄ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀAvÁUÀĪÀzÀÄ. DAiÀiÁ¸ÀªÀÅ ªÀiÁ£À¹PÀ DAiÀiÁ¸ÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÁUÀÆ ªÀiÁ£À¹PÀ DAiÀiÁ¸ÀªÀÅ
±ÁjÃjPÀ DAiÀiÁ¸ÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ. CAzÀgÉ ±ÀjÃgÀªÀÅ
5. ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼ÀÄ ±ÀQÛUÀÄA¢zÀAvÁV ²y®UÉƼÀÄîªÀzÀÄ.
zÀtÂzÁUÀ ªÀiÁ£À¹PÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀ¢¯èÁ ºÁUÀÆ
6. ±ÀjEgÀzÀ ¤®Ä«£À°è zÉÆõÀ PÀAqÀÄ §gÀĪÀzÀÄ. ªÀÄ£À¸ÀÄì zÀtÂzÁUÀ ±ÁjÃjPÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀ¢®è.
7. PÀtÄÚUÀ½UÉ PÀvÀÛ¯É §AzÀAvÁUÀĪÀzÀÄ.
PÀ°PÉAiÀÄ°è DAiÀiÁ¸ÀPÌÉ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ :
8. PÉ®¸ÀzÀ UÀw PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛ §gÀĪÀzÀÄ.
1. ¥Àj¸ÀgÀ (Environment) : ªÀUð À zÀ°è Cw ¸ÉPÉ ZÀ½ CxÀªÁ
PÀĽvÀÄPÉƼÀÄîªÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ ¸ÀjAiÀiÁVgÀ¢zÀÝgÉ CxÀªÁ ±Á¯ÉAiÀÄ
24
¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ®Æ UÀzÀÝ®zÉ ªÁvÁªÀgÀt«zÀÝgÉ CxÀªÁ ±Á¯ÉAiÀÄ
ªÉüÁ ¥ÀwæPÉAiÀÄ°è zÉÆõÀUÀ½zÀÝgÉ ªÀåQÛUÉ PÀ°PÉAiÀÄ°è DAiÀiÁ¸À
GzÀ ã «¸À ÄvÀÛ z É . ±À jÃgÀ ²Pë Àt PÉ Ì ¤dð£À ¥À æz Éà ±À « zÀ Ý µÀ ÄÖ
M¼ÉîAiÀÄzÀÄ.
2. ²PëÀ P À £À ªÀ å QÛ v À é (Personality of Teacher) : ²Pë À P À £ À Ä
«µÀA iÀ ĪÀ £ À Äß ¸À j AiÀ Ä iÁV w½¸À ® Ä C¸À ª À Ä xÀ ð £ÁVzÀ Ý gÉ
«zÁåyðUÀ ¼ À Ä §gÀ § gÀ Ä vÁÛ PÀ ° PÉ A iÀ Ä °è D±À Q Û A iÀ Ä £À Ä ß
PÀ¼ÉzÀÄPÉÆAqÀÄ CªÀgÀ°è ªÀiÁ£À¹PÀ DAiÀiÁ¸À PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
²PëPÀ £
À ÄÀ PÀ°¸ÀĪÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀjAiÀÄiÁV ¥Àz
æ ±À ð
À £À ªÀiÁr
PÀ°¸À®Ä C¸ÀªÀÄxÀð£ÁVzÀÝgÉ CªÀ£À £ÀqÀvÉ ¸ÀjAiÀiÁVgÀ¢zÀÝgÉ
CªÀ £ À Ä G¥À A iÉ Æ ÃV¸À Ä ªÀ ¨s Á µÉ ¸À j AiÀ i ÁVgÀ ¢ zÀ Ý gÉ
«zÁåyðUÀ¼À°è ªÀiÁ£À¹PÀ DAiÀiÁ¸À PÀAqÀħgÀÄvÀÛzÉ.
3. «zÁåyðUÀ¼À ªÀåQÛvÀé (Personality Of the Students) :
«zÁåyðUÀ¼À°è ±ÁjÃjPÀ zÉÆõÀUÀ¼ÄÀ CªÀgÀ°èAiÀÄ ªÀiÁ£À¹PÀ
DAiÀiÁ¸ÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÁ : zÀȶÖzÉÆõÀ ¨ÁgÀzÉ
EgÀĪÀzÀÄ EvÁå¢ EªÀÅUÀ½AzÀ «zÁåyðUÀ¼À°è ªÀiÁ£À¹PÀ
DAiÀ i Á¸À PÀ A qÀ Ä §gÀ Ä vÀ Û z É . DzÀ Ý jAzÀ zÉ Ê »PÀ ²Pë À P À g À Ä
«zÁåyðUÀ¼À ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀĤ¹ CªÀjUÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß PÀ°¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸À¨ÉÃPÀÄ.
DAiÀiÁ¸Àª£
À ÄÀ ß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÄÀ CxÀªÁ ¥ÀjºÁgÉÆÃ¥ÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ:
1. UÁ½ : ªÀUÀðzÀ°è ¸ÀjAiÀiÁzÀ UÁ½AiÀÄ ¥ÀÇgÉÊPÉUÉ ªÀå ªÀ¸ÉÜ
EgÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±Á¯ÉAiÀÄ PÀlÖqÀªÀÅ M¼ÉîAiÀÄ ºÀªÉ EgÀĪÀ
¸Àܼ ÀzÀ°è EgÀ¨ ÉÃPÀÄ. CAzÀg É ªÀÄ °Ã£À ªÁvÁªÀg Àt¢AzÀ
zÀ ÆgÀ «gÀ¨É ÃPÀÄ ºÁUÀÆ ±Á¯É AiÀ Ä ¸ÀÄvÀ Û ®Ä vÉÆÃlªÀ £À Ä ß
¨É¼É¸À¨ÉÃPÀÄ.
2. ¨É¼PÀ ÀÄ (Light) : ªÀUÀðzÀ°è ¸ÀÆAiÀÄð£À ¨É¼ÀPÀÄ ¸ÀjAiÀiÁV
§gÀĪÀAvÉ ªÀåªÀ¸ÜÉ ªÀiÁrgÀ¨ÃÉ PÀÄ. PÀvÛ®
À Ä PÀ«AiÀÄĪÀAwgÀ¨ÁgÀzÄÀ
¸ÁPÀµÀÄÖ QqÀQ ¨ÁV®ÄUÀ¼ÀÄ EgÀ¨ÉÃPÀÄ, E¯ÉQÖçPï §®âUÀ¼À
ªÀÄÆ®PÀªÀÇ ¨É¼QÀ £À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
25
3. ªÉüÁ ¥ÀwæPÉ (Time Table) : ªÉüÁ ¥ÀwPæ É GvÀÛªÀĪÁVzÀÝ°è
PÀ°PÉ DAiÀiÁ¸À«®èzÉ ZÉ£ÁßV £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ ªÉÆzÀ°£À
¦gÉÃqÀUÀ¼À°è QèµÀÖªÁzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ, £ÀAvÀgÀ ¦.E. ¦gÉÃqÀ
£ÀAvÀgÀ QèµÀÖªÁzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ £ÀAvÀgÀ ªÀiÁgÀ® JdÄåPÉñÀ£ï,
avÀæPÀ¯É »ÃUÉ ¸ÀgÀ¼ÀªÁzÀ «µÀAiÀÄUÀ½gÀ¨ÉÃPÀÄ. ¢£ÀzÀ PÉÆ£ÉUÉ
ªÀÄ£ÉÆîèºÁ¸ÀzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ½gÀ¨ÉÃPÀÄ.
4. ¸À®PÀgÀt ºÁUÀÆ DlzÀ ªÉÄÊzÁ£À (Equipment and Play
Ground) : ±Á¯É A iÀ Ä °è ¸ÁPÀ µ À ÄÖ ºÁUÀ Æ ¸À j AiÀ Ä iÁzÀ
¸À ® PÀ g À u É U À ½ zÀ Ý gÉ «zÁåyðUÀ ¼ À Ä ºÉ a Ñ £ À D¸À Q Û A iÀ Ä £À Ä ß
vÉÆÃj¸ÀÄvÁÛgÉ. ºÉƸÀ ºÉƸÀ DlzÀ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ
«±Á®ªÁzÀ ªÉÄÊzÁ£À «zÁåyðUÀ¼À D±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉaѸÀÄvÀÛªÉ.
£À«£À ªÀiÁzÀjAiÀÄ PÀ°¸ÀĪÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛªÉ.
5. ¤¥ÀÅt ²PëÀPg À ÀÄ (Skilled Teachers) : ²PëÀPÀgÀÄ «µÀAiÀÄzÀ
§UÉÎ ¥Áæ« ÃtåvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀªÀgÁVzÀÄÝ ºÉZÀÄÑ ºÉZÀÄÑ
PÀ ° ¸À Ä ªÀ ¸Ázs À £ À U À ¼ À £ À Ä ß G¥À A iÉ Æ ÃV¹ PÀ ° ¸À Ä wÛ z À Ý gÉ
«zÁåyðUÀ¼ÀÄ ºÉaÑ£À D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÁÛgÉ.
6. PÀ°¸ÀÄ ªÀ «zsÁ £ÀUÀ¼ÀÄ (Teaching Methads) : PÀ°¸ÀÄ ªÀ
«zsÁ£ÀªÀÅ ªÀåQÛAiÀÄ D¸ÀQÛ CxÀªÁ zÀt«£À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ
©ÃgÀÄ vÀÛ z É. CAzÀ gÉ PÀ ° ¸À ĪÀ «zs Á £À M¼É î AiÀ Ä zÁVzÀ Ý gÉ
«zÁåyðUÀ¼ ÀÄ ºÉaÑ£ À D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃgÀÄvÁÛgÉ. «zsÁ£À
¸ÀjAiÀiÁVgÀ¢zÀÝgÉ CªÀgÀÄ ¨ÉÃUÀ£ÃÉ D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼z É ÀÄPÉÆAqÀÄ
DAiÀi Á¸À U É Æ¼ÀÄ î v ÁÛ gÉ. DzÀ ÝjAzÀ ²Pë À PÀ gÀ Ä PÀ °¸À ĪÀ J®è
«zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß CjwzÀÄÝ «zÁåyðUÀ¼À D¸ÀQÛ ªÀAiÉÆêÀiÁ£À
EvÁå¢ CA±ÀUÀ¼À£ÄÀ ß Dzsj À ¹ CªÀjUÉ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß
C¼ÀªrÀ ¹ PÀ°¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz Û .É CAzÀgÉ «zÁåyðUÀ¼À DAiÀĸÀªÀ£ÄÀ ß
ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À§ºÀÄzÀÄ.
2.4. ¥Àx
æ ÀªÄÀ aQvÉì ªÀÄvÀÄÛ CxÀð ªÀĺÀvéÀ
CxÀð : ªÀÄ£É ±Á¯É ¸ÀªÀiÁd ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÀܼÀ ©Ã¢ ºÁUÀÆ
PÀlÖqÀUÀ¼À°è ¸ÀÄgÀPëÀvÁ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÄÀ ß vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀzÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÀÄgÀPëÀvÉAiÀÄ
26 27

§UÉÎ w½ ºÉüÀĪÀzÀÄ FV£À ²PëÀtzÀ°è MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀªÁVzÉ. 3. ¸ÀA¨sÀ«¹zÀ C¥ÀWÁvÀ¢AzÀ ºÉaÑ£À C¥ÁAiÀÄ GAmÁUÀzÀAvÉ
EzÀPÉÌ (Saftey Education) ¸ÀÄgÀPëÀvÁ ²PëÀt J£ÀÄߪÀgÀÄ. £ÁªÀÅ J®è AiÉÆÃUÀå G¥ÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀĨÉÃPÀÄ.
gÀAUÀUÀ¼À° è ¸ÀÄgÀPë ÀvÉAiÀÄ §UÉÎ UÀªÀÄ £À ºÀj¹zÀg ÀÆ ¸ÀºÀ ºÀ® ªÁgÀ Ä 4. gÉÆ ÃVAiÀÄ £ÀÄ ß G¥ÀZÀ j¸ÀÄ ªÁUÀ ºÉa Ñ£À ºÁ¤AiÀiÁUÀz ÀA vÉ
C¥ÀWÁvÀUÀ¼ÀÄ WÀn¸ÀÄvÀÛªÉ. DzÀÝjAzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉìAiÀÄ PÀÄjvÀÄ J®è ZÁuÁPëÀvÀ£À¢AzÀ G¥ÀZÁgÀ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
²PëÀPÀjUÀÆ UÉÆwÛgÀ¨ÉÃPÀÄ. AiÀiÁPÉAzÀgÉ EªÀwÛ£À DzsÀĤPÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è 5. ºÀwÛgz
À À d£ÀgÀ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß AiÉÆÃUÀå jÃwAiÀÄ°è ¥ÀqA
É iÀĨÉÃPÀÄ.
MvÀÛqÀzÀ ªÁvÁªÀtzÀ°è §ºÀ¼ÀµÀÄÖ C¥ÀWÁvÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄwÛgÀĪÀzÀjAzÀ K£ÁzÀgÀÆ ºÉüÀĪÀÅzÁzÀgÉ ¸ÀàµÀÖªÁzÀ ¨sÁµÉAiÀÄ°è ºÉüÀ¨ÃÉ PÀÄ.
F ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉì §ºÀ¼À ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÉ.
6. C¥ÀWÁvÀQÌqÁzÀªg À À ¸ÀASÉå ºÉZÁÑVzÝÁUÀ C¥ÁAiÀÄzÀ DzÀåvÉAiÀÄ
ºÁUÁzÀgÉ ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉì JAzÀgÉãÀÄ ? : C¥ÀWÁvÀQÌÃqÁzÀ ªÀåQÛUÉ ªÉÄ Ã¯É aQvÉ ìA iÀ Ä£ÀÄß ¤ÃqÀ ¨É ÃPÁUÀÄ vÀ Û z É. C°è A zÀ C°è £ À
PÀÆqÀ¯Éà vÁvÁÌ°PÀ aQvÉì ¤ÃqÀĪÀzÉà ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉì. ªÉÊzÀågÀ ¸ÉÃªÉ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄðAzÀ ¤zsÀðj¸À¨ÉÃPÀÄ.
zÉÆgÉAiÀÄĪÀªg À U
É Æ
À E®èªÉ ªÉÊzÀågÀ §½UÉ PÀgz
É ÆÉ AiÀÄĪÀ ªÉÆzÀ®Ä ¥Àj¹Üw 7. PÉ®ªÀÅ ¸À® aQvÉì ¤ÃqÀĪÁUÀ vÀ£Àß ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ AiÀıÀ¸ÀÄì
ºÀzU
À q
É z
À AÀ vÉ aQvÉìAiÀÄ£ÀÄß ¤Ãr ¥ÁæuÁ¥ÁAiÀÄ¢AzÀ PÁ¥ÁqÀĪÀzÃÉ ¥Àx æ ª
À ÄÀ PÁt¢zÀÝgÀÆ ºÉzg À zÀ ÃÉ ¸Àvv
À À ¥ÀAæ iÀÄvÀߪÀ£ÄÀ ß ªÀÄÄAzÀĪÀg¸
É ¨
À ÃÉ PÀÄ.
aQvÉìAiÀÄ GzÝÉñÀ. vÀÄvÀÄð ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è zÉÆgÉAiÀħºÀÄzÁzÀ ªÀ¸ÄÀ ÛUÀ½AzsÀ
8. £ÉÆë¤AzÀ §¼À®ÄwÛgÀĪÀªÀjUÉ ¦æÃw ºÁUÀÆ C£ÀÄPÀA¥À
¤ÃqÀĪÀ ¸ÀºÀPÁgÀPÉÌ ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉìAiÉÄ£ÀÄߪÀgÀÄ.
vÉÆÃj¸ÀÄvÁÛ zsÊÉ AiÀÄð ºÉüÀÄvÁÛ CªÀgÀ ¸ÀºÀ£Á §Ä¢ÞUÉ vÀPÀÌAvÉ
±Á¯ÉUÀ¼À°è ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉìAiÀÄ ªÀĺÀvÀéªÀÅ AiÀiÁPÉ ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÉ aQvÉì ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.
JAzÀ g É Dl DqÀ Ä ªÁUÀ ZÉ A qÀ Ä , ¨ÁålÄ, ¹Ö P À Ä UÀ ¼ À Ä §qÉ z À Ä 9. aQvÀ ìP À ¤ UÉ CAUÀ gÀ Z À £Á±Á¸À Û ç ºÁUÀ Æ ±Àj ÃgÀ ±Á¸À Û ç z À
UÁAiÀĪÁUÀĪÀzÄÀ , PÁ®Ä G¼ÀÄPÀĪÀzÄÀ , PÉÊ ¸ÀAzÀÄUÀ¼ÄÀ vÀ¥ÄÀ ª
à z
À ÄÀ , NqÀĪÁUÀ ¥ÀjZÀAiÀÄ«ÃgÀ¨ÉÃPÀÄ.
fVAiÀÄĪÁUÀ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ½UÉ MgÀlÄ §gÀĪÀzÀÄ CwAiÀiÁzÀ zÀt«¤AzÀ
¸ÁßAiÀÄÄUÀ½UÉ ªÀgÀ lÄ §gÀ ĪÀzÀ Ä CxÀª Á UÁ®j¬ÄAzÀ §jzÁzÀ ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉìAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÄÀ :
ºÉÆmÉÖ¬ÄA¢gÀĪÁUÀ JZÀÑgÀ vÀ¥ÀÄàªÀzÀÄ, ªÀÄÆV£À ¸ÉÆA¨É MqÉzÀÄ gÀPÀÛ 1. fêÀ ºÉÆÃVzÉ CAvÀ J¤¹zÀgÀÆ PÀÆqÀ ¥ÀæxÀªÀÄ G¥ÀZÁgÀ
§gÀĪÀzÀÄ, VqÀzÀ ªÉÄðAzÀ ©Ã¼ÀĪÀzÀjAzÀ C¹ÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄjAiÀÄĪÀzÀÄ ¤°è ¸À z É Ã ¸Ázs À å ªÁzÀ µ À ÄÖ vÀ £ À ß ¥À æA iÀ Ä vÀ ߪÀ £ ÀÄ ß ¤°è ¸ À z É Ã
EªÉ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ C¥ÀWÁvÀU¼ À ÀÄ ªÀÄPÀ̼À°è ¸Àªð É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁVgÀÄvÀÛªÉ. ªÀÄÄAzÀĪÀgɸÀ¨ÉÃPÀÄ.
CzÀPÉÌ ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉìAiÀÄÄ vÀ£Àß ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÉ. 2. C¥ÀWÁvÀzÀ PÁgÀt w½zÀÄPÉÆAqÀÄ gÉÆÃVAiÀÄ£ÀÄß vÀPëÀt D
¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉìAiÀÄ UÀÄt®PëÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ : ¸ÀܼÀ¢AzÀ ¸ÁV¸À¨ÉÃPÀÄ.
1. C¥ÀWÁvÀzÀ PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ®PëÀtUÀ¼£
À ÀÄß UÀ滸À§®è ¤jÃPëÀuÁ 3. G½zÀ C¥ÁAiÀÄUÀ½zÀÝgÀÆ ºÉa£
Ñ À gÀPÛ¸
À ÁæªÀ DUÀzA
À vÉ vÀqA
É iÀÄ®Ä
±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. DzÀåvÉ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.
2. C£ÁªÀ ± À å PÀ ª ÁV ZÀ a ð¸À z É Ã eÁtvÀ £ À ¢ AzÀ CªÀ ± À å PÀ 4. gÉÆÃVAiÀÄ£ÀÄß ZÉ£ÁßV G¹gÁqÀĪÀ ¸Àܼz
À °
À èqÀ¨ÉÃPÀÄ. G¹gÁl
¸ÀAUÀwUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ. ¸ÀÄvÀÛ°£À d£ÀgÀ «±Áé¸À ªÀÄvÀÄÛ ¤AwzÀÝgÉ PÀÈvÀPÀ G¹gÁlzÀ PÀæªÀÄ PÉÊUÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
¸ÀºÀ£Á §Ä¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¥Á¢¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. 5. C¥ÁAiÀÄ GAmÁzÀ ªÀåQÛUÉ «±ÁæAw ¹UÀĪÀAvÉ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. CªÀ±Àå«zÀÝgÉ ¨ÉZÀÑV£À ºÉÆzÀQAiÀÄ£ÀÄß §¼À¸¨
À ÉÃPÀÄ.
28
6. PÉwÛzÀ UÁAiÀÄUÀ¼ÁVzÀÝgÉ «µÀ Qæ«ÄUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀzÀAvÉ ¤Ãj¤AzÀ
¸ÀéZÀÑUÉƽ¸À¨ÉÃPÀÄ.
7. «µÀAiÀÄ ¥ÁæµÀtªÁVzÀÝgÉ vÀPëÀt CzÀ£ÀÄß ªÁAw ªÀiÁr¹
«µÀ z À ¸À é g À Æ ¥À ª À £ À Ä ß w½zÀ Ä PÉ Æ AqÀ Ä G¥À Z À j ¸À ¨ É Ã PÀ Ä .
E®è ª ÁzÀ g É M¼À U É ºÉ Æ ÃzÀ «µÀ ªÀ Ä vÉ Û ¨É à gÉ ¨É à gÉ
CAUÁAUÀUÀ½UÉ ºÉÆÃUÀzÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
8. gÉ Æ ÃVAiÀ Ä £À Ä ß ¸À Ü ¼ÁAvÀ j ¸À Ä ªÁUÀ vÉ Æ AzÀ g É A iÀ i ÁUÀ z À A vÉ
£ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
9. ¸ÀÄvÀÛªÄÀ ÄvÀÛ°£À°ègÄÀ ªÀ G¥ÀZÁgÀzÀ ¸Ë®¨såÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß eÁtvÀ£¢
À AzÀ
§¼À¹PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
10. gÉÆ ÃVAiÀÄ Ä ºÉZÀ ÄÑ £ÉÆ Ã«¤AzÀ PÀ ÆrzÝÁUÀ G¥ÀZÁgÀPÉÌ
¸À º ÀP Àj ¸À ĪÀ¢ ®è ºÁUÀÆ ¨É Ê AiÀÄĪÀ g À Ä DzÀ gÀ Æ ¸À º À £ Á
§Ä¢Þ¬ÄAzÀ G¥ÀZÁgÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀĪÀgɸÀ¨ÉÃPÀÄ.
11. gÉÆÃVUÉ ºÉZÀÄÑ ¸ÀPÀÌgÉ ºÁQzÀ ZÀºÁªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ.
12. ºÉ Z À Ä Ñ gÀ P À Û ¸ Áæ ª À ª À £ À Ä ß ¸Ázs À å ªÁzÀ µ À Ä Ö ¨É à UÀ ¤°è ¸ À ® Ä
¥ÀæAiÀÄw߸À¨ÉÃPÀÄ.
13. gÉÆÃVAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁzsÀåªÁzÀµÀÄÖ ¨ÉÃUÀ D¸ÀàvU Éæ É vÀ®Ä¦¸ÀĪÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
2.5. ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ : ¸ÁªÀiÁ£Àå ®PëÀtUÀ¼ÄÀ
ºÀgÀqÀÄ«PÉAiÀÄ «zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀqÉUÀlÄÖªÀ PÀæªÄÀ UÀ¼ÄÀ
gÉ Æ ÃUÀ P ÁgÀ P À ¸À ÆPÁë ä tÄ fëUÀ ¼ ÁzÀ ªÉ Ê gÀ ¸ï ¨ÁåQÖ ÃjAiÀ i Á
ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ M§âjAzÀ E£ÉÆߧâjUÉ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ºÀgÀqÀÄvÁÛ Cw
PÀ rªÉ Ä ªÉ à ¼É A iÀ Ä °è §ºÀ ¼ ÀµÀ Ä Ö d£À g À °è gÉ Æ ÃUÀ PÁt ¹ PÉƼÀ Äî v À Ûz É .
ªÀiÁ£Àª¤À AzÀ ªÀiÁ£Àª¤ À UÉ CxÀªÁ ¥Áæt¬ÄAzÀ ªÀiÁ£Àª¤ À UÉ ºÀgqÀ ÀĪÀzÄÀ .
¸ÉÆAPÀÄ vÀUÄÀ °zÀ ªÀ¸ÄÀ ÛU¼ À À ¸ÀA¥ÀPðÀ ¢AzÀ®Æ gÉÆÃUÀU¼ À ÄÀ ¥À¸jÀ ¹PÉƼÀÄvî ªÛÀ .É
EAvÀºÀ gÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ J£ÀÄߪÀgÀÄ.
gÉÆÃUÁtÄUÀ¼ÄÀ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ªÀiÁzsåÀ ªÀÄUÀ¼ÁzÀ ¤ÃgÀÄ, DºÁgÀ, ªÁAiÀÄÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPð
À ªÀÄĪÀÄvÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ ºÀgÀqÄÀ vÀÛªÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV M§â
29
gÉ ÆÃVAiÀ Ä °è A iÀÄ gÉÆÃUÁtÄUÀ ¼ÀÄ ¹Ã£ÀÄ ªÀz ÀjAzÀ, Pɪ ÀÄÄä ª ÀzÀ jAzÀ,
G¹gÁl¢AzÀ®Æ ªÁAiÀÄ Ä«£À° è ¥À¸Àj¹ ªÀÄ vÉÆÛ §â gÀ zÉúÀ ªÀ£ ÀÄß
¸ÉÃgÀÄvÀÛªÉ. PÉ®ªÀÅ ¸À® ªÁAw, ªÀÄ®«¸Àd ð£É, ªÀÄÆvÀæ «¸Àdð£É,
GUÀļÀÄ«PɬÄAzÀ®Æ gÉÆÃUÁtÄUÀ¼ÀÄ ºÉÆgÀ§AzÀÄ gÉÆÃUÀ ºÀgÀqÀÄvÀÛªÉ.
EvÀ g À fëUÀ ¼ ÁzÀ £É Æ t, fgÀ ¼ É , ¸É Æ ¼É î , ¨ÁªÀ ° , ºÀ A ¢
ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ®Æ ¸ÀºÀ gÉÆÃUÀ ºÀgÀqÀÄvÀÛzÉ.
F ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ §ºÀÄ ¨ÉÃUÀ£É £ÀÆgÁgÀÄ d£ÀjUÉ
ºÀ g À q À Ä ªÀ z À j AzÀ ªÀ Ä ÄAeÁUÀ æ v Á PÀ æ ª À Ä vÉ U É z À Ä PÉ Æ ¼À î ¢ zÀ Ý gÉ ¨Áj
C£ÁºÀÄvÀªÁUÀĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀ EgÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ C£ÉÃPÀ d£ÀgÀ ¸Á«UÉ
PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. Kqïì ªÀÄvÀÄÛ PÉÆgÉÆ£Á gÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ºÉÆgÀvÄÀ ¥Àr¹
G½zÉ®è ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼À ºÀvÉÆÃnUÉ ªÀÄÄAeÁUÀævÁ PÀæªÀĪÁV
ZÀÄZÀÄÑ ªÀÄzÀÄÝU½ À ªÉ. CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀPÁ®zÀ°è PÉÆlÖgÉ gÉÆÃUÀ ºÀgq À ÄÀ «PÉAiÀÄ£ÀÄß
¤AiÀ Ä Awæ ¸ À § ºÀ Ä zÀ Ä . C®è z É E¤ßtvÀ g À ªÀ Ä ÄAeÁUÀ æ v Á PÀ æ ª À Ä
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀzÀjAzÀ gÉÆÃUÀ ºÀgÀqÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Àé®à ªÀÄnÖUÁzÀgÀÆ
¤AiÀÄAwæ¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁ : PÉÆgÉÆ£Á, PÁ®gÁ gÉÆÃUÀ ºÀgÀqÀÄ«PÉ
¸ÀA¨sÀªÀ«zÝÁUÀ vÉgÉ¢lÖ wArUÀ¼À£ÀÄß w£ÀߨÁgÀzÀÄ, PÁzÀÄ DjzÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß
¸Éà «¸À ĪÀz À Ä ªÀ ÄvÀ Ä Û M§â jAzÀ M§â g ÀÄ 3 «ÄÃlgÀ CAvÀ gÀ ª À£ ÀÄß
PÁAiÀÄÄÝPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÀÄ.
¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼À ¸ÁªÀiÁ£Àå ®PëÀtUÀ¼ÀÄ :
1. ªÀÄ£ÀĵÀå¤UÉ dégÀ §gÀ§ºÀÄzÀÄ, dégÀªÅÀ AiÀiÁªÁUÀ®Æ EgÀ°QÌ®è
PÉ®ªÀÅ ¸ÁgÉ dégÀªÀÅ ºÉZÁÑVgÀ§ºÀÄzÀÄ.
2. vÀ¯É £ÀĬĸÀĪÀzÀÄ UÀAl®ÄUÀ¼À°è £ÉÆêÀÅ PÁt¹PÉƼÀÄîªÅÀ zÀÄ.
3. ±ÀjÃgÀzÀ°è gÉÆÃUÀ«zÀÝgÉ ªÉÄÊAiÀÄ° £ÀqÀÄPÀ GAmÁUÀĪÀzÀÄ.
4. ¸ÀĸÁÛUÀĪÀzÀÄ ºÉÆmÉÖ ºÀ¹AiÀÄĪÀÅ¢¯èÁ.
±Á¯ÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄzÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVgÀĪÀzj
À AzÀ CzÉÆAzÀÄ
aPÀÌ ªÀÄPÀ̼À ¸ÀªÀiÁd. C°è ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA¥ÀPÀð ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼À.
M§âjAzÀ ªÀÄvÉÆÛ§â jUÉ PÉ®ªÀÅ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ CAnPÉƼÀÄîvÀÛª É. EAxÀ
gÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. GzÁ :
30 31

PÉÆgÉÆ£Á ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀ ºÀgÀrzÀÝjAzÀ¯Éà ±Á¯Á PÁ¯ÉÃdÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼À£ÄÀ ß vÀqÉUÀlÄÖªÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ :
§AzÀ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ. d£ÀgÀ£ÀÄß ¯ÁPïqË£ÀzÀ°è EqÀ¯ÁVvÀÄÛ. ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ 1. gÉ Æ ÃVAiÀ Ä £À Ä ß UÁ½ ¨É ¼ À P À Ä UÀ ½ AzÀ aPÁÌ q À Ä UÀ ½ gÀ z À A vÉ
gÉÆÃUÀUÀ¼À ºÁªÀ½ ºÉZÁÑzÁUÀ EAxÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉƼÀî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. £ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ºÀgÀqÀÄ«PÉAiÀÄ «zsÁ£À : 2. D PÉÆÃuÉAiÀÄ °è UÀÄAUÁqÀÄ (¸ÉƼÉî ) aPÁÌq ÀÄUÀ½gÀz ÀA vÉ
¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ LzÀÄ jÃw¬ÄAzÀ ºÀgÀqÀÄvÀÛzÉ. £ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.

1. ºÀªÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ : gÉÆÃVAiÀÄÄ ºÉÆgÀ©lÖ G¹j£À°è C£ÉÃPÀ 3. AiÀiÁgÀÄ ¹PÀÌ ¹PÀÌ°è GUÀ¼¨
À ÁgÀzÀÄ.
gÉ Æ ÃUÁtÄUÀ ½ gÀ Ä ªÀ ª À Å . gÉ Æ ÃUÁtÄUÀ ¼ À Ä £ÁªÀ Å M¼À U É 4. ¸ÁªÀ ð d¤PÀ ¸À Ü ¼ÀU À ¼ À ¸À Ä vÀ Û ®Æ ªÀ Ä®ªÀ Ä ÆvÀ æ «¸À d ð£É
vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀ ºÀªÉAiÉÆqÀ£É £ÀªÀÄä ±ÀjÃgÀªÀ£ÀÄß ¸ÉÃgÀĪÀªÀÅ. ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÀÄ.
EzÀjAzÀ £ÀªÀÄUÉ F gÉÆÃUÀ §gÀĪÀzÄÀ . PëÀAiÀÄ, ªÉÄÊ°¨ÉãÉ, 5. gÉÆÃVAiÀÄÄ PɪÀÄÄäªÁUÀ ªÀÄÄRPÉÌ PÀgÀª¸ À ÀÛç »rzÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
UÉƧâgÀ PÉÆgÉÆ£Á gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ F §UÉAiÀiÁV ºÀgÀqÀĪÀªÀÅ. E¯èÁ CAvÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ªÀiÁ¸ÀÌ ºÁQPÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ. CªÀgÀ£ÀÄß
2. ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ : M§â gÉÆÃVAiÀÄ JAd®Ä G¥ÀZjÀ ¸ÀĪÀªg
À ÄÀ ªÀÄÄRPÉÌ ªÀiÁ¸ÀÌ CxÀªÁ §mÉÖ PÀnÖPÆ É ¼Àî¨ÃÉ PÀÄ.
ªÀÄ®ªÀÄÆvÀæUÀ½AzÀ ªÀÄvÉÆÛ§â¤UÉ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ §gÀĪÀªÀÅ. F gÉÆÃVAiÀÄ ªÀÄ® ªÀÄÆvÀæUÀ¼À£ÀÄß £Á±À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. CªÀgÀÄ
jÃw¬ÄAzÀ §gÀĪÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÉAzÀgÉ PÉÆgÉÆ£Á, «µÀªÀÄ dégÀ, G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ §mÉU Ö ¼À £
À ÄÀ ß ¨ÉÃgÉAiÀĪÀgÄÀ G¥ÀAiÉÆÃV¸À¨ÁgÀzÄÀ .
PÁ®gÁ CªÀıÀAPÉ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ. 6. ªÀÄPÀ̽UÉ ¸ÀªÀÄAiÀÄPÉÌ vÀPÌÀAvÉ gÉÆÃUÀ ¤gÉÆÃzsÀPÀ ZÀÄZÀÄÑ ªÀÄzÀÝ£ÄÀ ß
3. gÉÆÃVAiÀÄ PÀaÑzÀ Qæ«ÄAiÀÄÄ ªÀÄvÉÆÛ§â£À£ÀÄß PÀaÑ CªÀ£ À°è ºÁQ¸À¨ÉÃPÀÄ.
gÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß ºÀgÀqÀĪÀzÄÀ . F jÃw ºÀgÀqÀĪÀ gÉÆÃUÀUÀ¼A
É zÀgÉ 7. gÉÆÃUÀzÀ §UÉÎ ªÀi Á»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA§AzsÀ ¥ÀlÖ ªÉÊzÀåjUÉ
ZÀ½dégÀ, ¥ÉèÃUï ªÀÄvÀÄÛ D£ÉPÁ®Ä gÉÆÃUÀ. w½¸À¨ÉÃPÀÄ.
4. ¨ÉÃgÉ ¥ÁætÂUÀ½AzÀ : E°è ªÀÄÄRåªÁV gÉÆÃUÀªÀÅ ¥ÁætÂUÀ¼À°è 8. ¢£Á®Æ ¥ÀæwAiÉƧâ g À Ä ¸ÁߣÀ ªÀiÁqÀ ¨ ÉÃPÀÄ , ±ÀÄzÀÝ ªÁzÀ
EgÀĪÀzÀÄ. EzÀÄ ¥ÁætÂUÀ½AzÀ ¨ÉÃgÉ ¥ÁætÂUÀ½UÉ ºÀgÀqÀĪÀzÀÄ. ºÀªÉAiÀÄ°è wgÀÄUÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
¥ÁætU  ¼
À À PÀZÄÀ «
Ñ PɬÄAzÁUÀ° E®èªÉ ZÀªÀÄðzÀ°èAiÀÄ UÁAiÀÄUÀ¼À 9. ¢£Á®Ä ªÁåAiÀiÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃUÁ¸À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ.
ªÀÄÆ®PÀ gÉÆÃUÀ dAvÀÄUÀ¼ÀÄ ±ÀjÃgÀzÀ°è ¥ÀæªÉò¸ÀĪÀªÀÅ. F 10. gÀ ¸É Û §¢AiÀÄ°è g À Ä ªÀ ¥À z ÁxÀ ðUÀ¼À° è gÉ ÆÃUÀ dAvÀ Ä UÀ¼ÀÄ
¥À æ P ÁgÀ z À gÉÆ ÃUÀ U À ¼ É A zÀ g É zs À £ À Ä ªÁðvÀ , ºÀ ÄZÀ Ä Ñ £Á¬Ä ¸ÉÃjgÀÄvÀÛªÉ. DzÀÝjAzÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß w£ÀߨÁgÀzÀÄ.
PÀrvÀ¢AzÀ gÉÆÃUÀ.
11. ºÀtÄÚ ºÀA¥À®Ä vÀgÀPÁjUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãj£À°è vÉƼÉzÀÄ ªÀÄvÉÆÛªÉÄä
5. vÀé ZÉA iÀÄ ¸ÀA ¥À PÀð ¢AzÀ : ZÀ ª ÀÄð¢AzÀ ZÀ ª ÀÄðPÉÌ gÉÆ ÃUÀ G¦à£À ¤Ãj£À°è vÉƼÉzÀÄ G¥ÀAiÉÆÃV¹j.
dAvÀÄUÀ¼ÄÀ ºÀÄlÄÖªÀªÅÀ . gÉÆÃVAiÀÄÄ ZÀªÄÀ ðzÀ°èAiÀÄ dAvÀÄUÀ¼ÀÄ
12. DºÁgÀ«zÀÝ ¥ÁvÉæUÀ¼£
À ÀÄß AiÀiÁªÁUÀ®Æ ªÀÄÄaÑqÀ¨ÉÃPÀÄ.
CªÀ £ À ¸À A ¥À P À ð zÀ ° è §gÀ Ä ªÀ ¨É à gÉ Æ §â £ À ±À j ÃgÀ z À ° è
¥ÀæªÉò¸ÀĪÀªÀÅ. EzÀjAzÀ CªÀ¤ UÉ gÉÆÃUÀªÀÅ §gÀĪÀzÀÄ. 13. ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ºÀ©âzÁUÀ ¤ÃgÀ£ÀÄß PÁ¬Ä¹ ¸ÉÆù
PÀ Ä µÀ Ög É Æ ÃUÀ , UÀ £ É Ã jAiÀ i Á, PÉ Æ gÉ Æ£Á, ©ZÀ Ä Ñ , ºÀ ÄgÀ Ä PÀÄ PÀÄrAiÀĨÉÃPÀÄ.
ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅ.
32 33

14. §mÉÖUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀéZÀѪÁVqÀ¨ÉÃPÀÄ.

15. ªÀÄ£ÉAiÀÄ ¸ÀÄvÀÛ®Æ ¤ÃgÀÄ ¤®ÄèªÀAvÁUÀ¨ÁgÀzÀÄ ¤AvÀ ¤Ãj£À°è CzsÁåAiÀÄ
¸ÉƼÉîUÀ¼ÀÄ ªÀÈ¢ÞAiÀiÁUÀĪÀªÀÅ.
16. ¥ÀæZÁgÀ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ, gÉÆÃVAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀævÉåÃQ¸À¨ÉÃPÀÄ.
3
17. ©¹AiÀiÁzÀ DºÁgÀ ¸Éë¸À¨ÉÃPÀÄ. zÉÊ»PÀ ²PëÀt ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ
18. ZÀÄZÀÄÑ ªÀÄzÀÄÝ ºÁQ¸À¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀA§A¢üvÀ PÉëÃvÀæUÀ¼ÀÄ
F ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ½UÉ MAzÉÆAzÀÄ gÉÆÃUÀPÌÉ MAzÉÆAzÀÄ
OUR ENIVIRONMENT
vÀgÀzÀ ¨ÁåQÖÃjAiÀiÁ CxÀªÁ ¸ÀÆPëÀäªÁzÀ ªÉÊgÀ¸ïUÀ¼À ªÀÄÆ®ªÁºÀPÀUÀ¼ÄÀ ,
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, ¤ÃgÀÄ, UÁ½, gÉÆÃVUÀ¼À §mÉÖ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ EvÀgÀ ªÀ¸ÄÀ ÛU¼
À ÄÀ
gÉÆÃUÁtÄUÀ¼ÀÄ EªÉ®è gÉÆÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ºÀgÀqÀĪÀ ªÁºÀPÀUÀ¼ÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß 3.1. zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ CxÀð, ªÀĺÀvéÀ, ªÁå¦Û,
MAzÉÆAzÁV «ªÀj¸ÉÆÃt. UÀÄjUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÝÃÉ ±ÀUÀ¼ÄÀ
1. ºÀÄgÀÄPÀÄ PÀfÓ, 2. UÀdPÀtð, 3. ºÉãÀÄ, mÉÊ¥sÀqï dégÀ, 4. zÉÊ»PÀ ²PëÀtªÉAzÀgÉãÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ CxÀ𠫪ÀgÀuÉ :
UÉƧâgÀ, 5. £Á¬ÄPɪÀÄÄä, 6. ¹qÀħÄ, 7. ªÉÄÊj¨ÉãÉ, 8. ¢nÖÃjAiÀiÁ
DzsÄÀ ¤PÀ ²PëÀt PÉëÃvÀz æ À°è ²PëÀt ªÀÄUÀÄ«£À ¸ÀªÁðAVÃt ¨É¼ÀªÀtÂUA É iÀÄ
(UÀAl®Ä¨ÉãÉ) 9. ªÀÄAUÀ£À¨ÁªÀÅ, 10. Cw¸ÁgÀ, 11. PÁ®gÁ, 12.
¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀÄ Cw±ÀAiÉÆÃQÛAiÉÄãÀ®è. EzÀÄ
£ÉUÀr, 13. mÉÊ¥Á¬Äqï, 14. PëÀAiÀÄ, 15. PÉÆgÉÆ£Á, 16. £Á¬ÄºÀÄZÀÄÑ,
ªÉÊeÕÁn¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀªÁV §ºÀ¼ª À ÁV ¨É¼AÉ iÀÄÄwÛrgÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ «±Á®
17. ¥ÉÇðAiÉÆÃ, 18. PÀtÄÚ¨ÉãÉ, 19. dAvÀÄ, 20. £ÁgÀÄ, 21. Kqïì
PÉëÃvÀæªÀ£ÀÄß DªÀj¹gÀĪÀ «µÀAiÀĪÁVzÉ. zÉÊ»PÀ ²PëÀtªÀÅ gÁµÀÖçzÀ ºÁUÀÆ
EªÀÅUÀ¼À §UÉÎ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÉAiÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀĪÀzÀÄ.
ªÀåQÛAiÀÄ ¨É¼ª À ÀtU U
É É CvÀ媱 À åÀ ªÁVzÉ. CzÀÄ ¨Ë¢ÞPÀ ²Pët À zÀµÖÉ ªÀÄÄRåªÁVzÉ.
HH ªÀÄUÀÄ«£À ªÀåQÛvÀé ¸ÀA¥ÀÇtð ¨É¼Àªt À ÂUÉ DUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ ªÀiÁ£À¹PÀ, £ÉÊwPÀ
²PëÀtzÀ eÉÆvÉ zÉÊ»PÀ ²Pët À ªÀÅ PÀÆqÁ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÉ.
CAzÀPÁgÀzÀ°ègÀĪÀ ªÀÄUÀĪÀ£ÀÄß QæÃqÁ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ªÀÄÄSÁAvÀgÀ GvÀÛªÀÄ
£ÁUÀjPÀ£À£ÁßV gÀƦ¸ÀÄvÀÛzÉ. zÉÊ»PÀ ²PëÀtªÀÅ gÁµÀÖç ªÀÄlÖzÀ°èAiÀÄÆ PÀÆqÁ
vÀ£Àß ¨É¼PÀ £ À ÀÄß ZÉ°èzÉ.
ºÉgÁ®Ø §ÄègÉÆà EªÀgÀ ¥ÀPæ ÁgÀ : ``QæÃqÉ, ªÁåAiÀiÁªÀÄ, £ÀÈvÀå ªÉÆzÀ¯ÁzÀ
zÉÆqÀØ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À PÁAiÀÄð¢AzÀ ªÀÄ£ÀĵÀå£ÄÀ ²Pët
À zÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄlÄÖªz
À ÃÉ
zÉÊ»PÀ ²PëÀt''.
¹.J. §ÆèPÀgÀ EªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ : ±ÀjÃgÀ ²PëÀtªÀÅ MlÄÖ ²PëÀt QæAiÉÄAiÀÄ
MAzÀÄ ªÀĺÀvÀézÀ ¨sÁUÀ. AiÉÆÃUÀåªÁzÀ zÉÊ»PÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ªÀÄÄSÁAvÀgÀ
zÉÊ»PÀªÁV, ªÀi Á£À¹PÀªÁV, ¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV
34
AiÉÆÃUÀågÁzÀ £ÁUÀjPÀgÀ£ÀÄß ¤ªÀiÁðt ªÀiÁqÀĪÀ GzÝÉñÀªÀ¤ßlÄÖPÉÆAqÀ
²PëÀt PÉëÃvÀæªÃÉ ±ÀjÃgÀ ²PëÀt.
zÉ Ê »PÀ ²Pë À t zÀ ° è zÉ Ê »PÀ ZÀ l ĪÀ n PÉ U À ¼ À Ä ²Pë À t Qæ A iÉ Ä AiÀ Ä
ªÀi ÁzsÀåªÀÄUÀ¼ÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ zÉÊ»PÀ ZÀlĪÀn PÉUÀ¼ÀÄ JAzÀgÉ NqÀĪÀzÀÄ,
fVAiÀÄĪÀz ÀÄ, J¸ÉAiÀÄĪÀzÀÄ, ºÀvÀÄÛª ÀzÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è
¥Á¯ÉÆμÄÀ îªzÀ j
À AzÀ ±ÁjÃjPÀ UÀÄtUÀ¼ÁzÀ ±ÀQÛ, ªÉÃUÀ, ZÀ¥® À vÉ, PÀµÖÀ ¸À»µÀÄv Ú É
EªÀÅUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ CxÀð :
zÉÊ»PÀ ²PëÀtªÀÅ zÉúÀPÌÉ ¤ÃqÀĪÀ ²PëÀtªÁVzÉ. F ²Pët À ªÀÅ ªÀåQÛAiÀÄ
zÉÊ»PÀ, ªÀiÁ£À¹PÀ, ¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ ºÁUÀÆ ¸ÀªÀðvÉÆêÀÄÄR ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ
¥ÀÇgÀ PÀ ªÁVzÉ. Erà zÉ ÃºÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ GzÝÉ Ã±À ¥ÀǪÀð PÀªÁzÀ
ZÀlĪÀnPÉ CzÀgÀ ZÀ®£ÀªÀ®£ÀzÉqÉUÉ ¤zsÀðj¸ÀĪÀzÉà zÉÊ»PÀ ²PëÀtªÁVzÉ.
¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À ZÀ®£É¬ÄAzÀ¯Éà ªÉÄzÀĽ£À DgÉÆÃUÀå, ªÀiÁ£À¹PÀ P˱À®åUÀ¼À
«PÁ¸ÀUÀ¼À §UÉÎ zÉÊ»PÀ ²PëÀtªÀÅ ºÉaÑ£À MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀĨsÀzÀæªÁzÀ
¸Éß ÃºÀª ÁzÀ ¸À ªÀ i Ád ¤ªÀi ÁðtPÁÌ V ¸À ºÁAiÀÄPÀ ª ÁUÀ Ä vÀÛ z É. M¼É î AiÀ Ä
ªÀiÁUÀðzÀ±ð À £À AiÉÆÃUÀå zÉÊ»PÀ ²Pët
À ¢AzÀ ªÀÄPÀ̼À°è ±ÁjÃjPÀ ¤¥ÀÅtvÉU¼ À ÄÀ
PÀgÀUÀvª
À ÁV zÉÊ»PÀ, ªÀiÁ£À¹PÀ, DgÉÆÃUÀå C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁV ¸ÀªÀiÁd fêÀ£ÀPÉÌ
M¼ÉîAiÀÄ vÀ¼À¥ÁAiÀĪÁVzÉ. zÉÊ»PÀ ²PëÀtªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå eÕÁ£ÀªÀÄlÖªÀ£ÀÄß
ºÉaѸÀĪÀzÀ®èzÉ ¥Àwæ ªÀåQÛAiÀÄ ¨É¼ª
À ÀtÂUÉ ºÁUÀÆ PÀµÀÖPg
À ª
À ÁzÀ ¸À¤ßªÉñÀU½ À UÉ
¸ÀdÄÓUÉƽ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
A sound mind in a sound boday. GvÀÛªÀÄ DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ zÀÈqsÀ
zÉúÀzÀ°è CªÀ£À ªÀÄ£À¸ÀÄì ¸ÀºÀ DgÉÆÃUÀå¢A¢gÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ¤UÉ
ªÀiÁ£À¹PÀ ºÁUÀÆ zÉÊ»PÀ DgÉÆÃUÀåUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãr ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV GvÀÛªÀÄ
£ÁUÀjPÀ£À£ÁßV gÀƦ¸ÀÄvÀÛzÉ.
zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ ªÀĺÀvÀé :
±ÀjÃgÀ ²PëÀt MlÄÖ ²PëÀt QæAiÉÄAiÀÄ CvÀåAvÀ ªÀĺÀvÀéªÁzÀ ¨sÁUÀªÁVzÉ.
ªÀÄUÀÄ«£À°è ²PëÀtzÀ QæAiÉÄ ¥ÁægÀA¨sÀªÁUÀĪÀzÉà zÉÊ»PÀ ZÀlĪÀnPÉ CxÀªÁ
ZÀ®£ÉUÀ½AzÀ ªÀÄUÀÄ«UÉ ªÀiÁvÀ£ÁqÀ®Ä §gÀĪÀ ¥ÀǪÀðzÀ°è CzÀÄ ZÀ®£ÉUÀ¼À
35
ªÀÄ ÄSÁAvÀg À, ¸À £ Éß UÀ¼ À ªÀÄÄSÁAvÀgÀ vÀ£ Àß ªÀ Ä£Àz À C©ü¯ ÁµÉA iÀÄ£ÀÄß
ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. zÉÊ»PÀ ²PëÀt ªÀåQÛAiÀÄ ¸ÀªÉÇÃðvÉÆêÀÄÄR ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ
¸ÀºÁAiÀÄPÁjAiÀi ÁVzÉ. CªÀ£ À£ÀÄß ¸Àª ÀiÁdzÀ GvÀÛ ªÀÄ £ÁUÀjPÀ£ À£ÁßV
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
»A¢£À PÁ®zÀ ° è d£À j UÉ £É Ê ¸À V ðPÀ ª ÁV ¸ÁPÀ µ À Ä Ö zÉ Ê »PÀ
¥Àj±ÀæªÀĪÁUÀÄwÛvÀÄÛ. CAzÀgÉ ºÉÆ®UÀ¼À°è ©vÀÄÛªÀzÀÄ, ºÀgÀUÀĪÀzÀÄ, £ÀlÄÖ
PÀqÉAiÀÄĪÀzÀÄ, gÁ² ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ EvÁå¢. ¨Á«¬ÄAzÀ ¤ÃgÀÄ dUÀÄΪÀzÀÄ,
ºÉÆ¼É PÉgÉUÀ½AzÀ ªÀÄ£ÉUÉ ¤ÃgÀ£ÀÄß vÀgÀĪÀzÀÄ, ©Ã¸ÀĪÀzÀÄ, PÀÄlÄÖªÀzÀÄ,
§mÉÖUÀ¼ À£ÀÄß MUÉAiÀÄĪÀzÀÄ zÀÆgÀzÀ ¸ÀÜ ¼ÀUÀ½UÉ £Àq Éz ÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀzÀÄ,
¸ÁªÀÄVæUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆvÀÄÛ ¸ÁV¸ÀĪÀzÀÄ EvÁå¢. DzÀgÉ EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è
«eÕÁ£ÀzÀ ¥ÀæUÀwAiÀiÁzÀAvÉ ªÀiÁ£ÀªÀ d£ÁAUÀPÉÌ ¸ÁPÀµÀÄÖ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÀÄ
zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛ°ªÉ. CAzÀgÉ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÉ®¸ÀPÉÌ vÁAwæPÀ G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ,
AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ §gÀÄvÀÛ°zÀÄÝ d£ÀgÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉà zÉÊ»PÀ ±ÀæªÀĪÀ£ÀÄß ¥ÀqÀzÉÃ
J®è PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸ÀÄwÛzÝÁgÉ. MPÀÌ®ÄvÀ£ÀzÀ°è mÁæPÀÖgÀÄ, gÁ²
ªÀiÁqÀĪÀ AiÀÄAvÀæ, ¤ÃðG ¸ÀgÀ§gÁfUÉ £À¼À, ©Ã¸ÀĪÀ VgÀtÂ, CrUÉ
ªÀiÁqÀ®Ä UÁå¸À M¯É, zÀÆgÀPÉÌ ºÉÆÃV §gÀ®Ä PÁgÀÄ, ¸ÀÆÌlgÀ J°èAiÀĪÀgÉUÉ
JAzÀgÉ ¸ÀÄÌlgÀ ¥ÁægÀA¨sÀPÉÌ ªÉÆzÀ®Ä QPï ºÉÆqÉAiÀĨÉÃPÁUÀÄwÛvÀÄÛ. DzÀgÉ
EwÛÃaUÉ Self Starter, T.V. AiÀÄ£ÀÄß PÀĽvÀ°èAiÉÄà ºÀZ® ÑÀ Ä jªÉÆÃl CAzÀgÉ
ªÉÊeÕÁ¤PÀªÁV ¥ÀU æ w
À AiÀiÁzÀAvÉ ªÀåQAÛ iÀÄ zÉÊ»PÀ ±Àª
æ ÄÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛ £Àq¢
É zÉ.
DzÀÝjAzÀ F AiÀÄÄUÀzÀ°è zÉÊ»PÀ ²PëÀt CxÀªÁ zÉÊ»PÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ
C w Cª À ± À å PÀ ª Á Vª É . z É Ê » PÀ ²P ë À t E z À Ä §j à ± Á jà j P À
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÁzÀAvÀºÀ ¯ÉÃfªÀÄ, ræ¯ï ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁaðAUÀ, ªÀiÁ¸À, ¦.n.
qÀA¨É®ì EAvÀºÀ ZÀlĪÀnPÉU½ À UÉ ¹Ã«ÄvÀªÁVgÀzÉà ¥ÀæªÀÄÄR DlUÀ¼ÁzÀ
PÀ§rØ, SÉÆÃ.SÉÆÃ, ªÁ°¨Á¯ï, ¥ÀÅmï¨Á¯ï, ¨Á¸ÉÌmï¨Á¯ï, ºÁQ, PÀĹÛ,
¸É Ê Qè A Uï, AiÉ Æ ÃUÀ EvÁå¢ ZÀ l ĪÀ n PÉ U À ¼ À Ä ¸À ª À i ÁªÉ à ±À U É Æ ArªÉ .
DmÉÆÃoÀUÀ½AzÀ ªÀÄ£À¹ìUÉ ªÀÄ£ÀgÀAd£É eÉÆvÉ zÉÊ»PÀ ¸Àz ÀÈqsÀvÉAiÀ Ä£ÀÄß
ºÉÆAzÀÄvÁÛgÉ. gÉÆÃUÀ gÀÄf£ÀUÀ½AzÀ zÀÆgÀ G½AiÀÄÄvÁÛgÉ. ªÉÊzÀågÀÄ
C£ÁgÉÆÃUÀåPÉÌ ªÀÄzÀÄÝ PÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ DzÀgÉ zÉÊ»PÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ£ÄÀ ß
C£ÁgÉÆÃUÀå¢AzÀ¯Éà zÀÆgÀ«qÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ zÉÊ»PÀ ²PëÀt CvÀåAvÀ
ªÀĺÀvÀézÝÁVzÉ JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
36 37

zÉÊ»PÀ (±ÀjÃgÀ) ²PëÀtzÀ ªÁå¦Û : ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è ¨sÁUÀªÀ»¹ zÉÊ»PÀªÁV ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV ºÁUÀÆ

ªÀiÁ£À¹PÀªÁV ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄUÉÆAqÀÄ C¢üPÀ ¨É¼ª À t
À UÂ É ºÉÆAzÀĪÀzÃÉ
zÉÊ»PÀ (±ÀjÃgÀ) ²PëÀtªÉAzÀgÉ PÉêÀ® zÉÊ»PÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ ºÁUÀÆ
zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ UÀÄjAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
DlUÀ½UÉ ¹«ÄÃvÀªÁVgÀzÉ EzÀgÀ ªÁå¦Û §ºÀ¼ÀµÀÄÖ «±Á®ªÁzÀzÝÁVzÉ.
CAzÀ g É zÉ Ê »PÀ ²Pë À t zÀ ° è ±À j ÃgÀ gÀ Z À £ Á±Á¸À Û ç (Anatomy) , 3. CT® ¨sÁgÀvÀ zÉÊ»PÀ ²PëÀt ¸À®ºÁ ªÀÄAqÀ½AiÀĪÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ :
UÀÄtzsÀªÀÄð±Á¸ÀÛç (Physiology), DgÉÆÃUÀå ²PëÀt (Health Education), zÉÊ»PÀªÁV ªÀiÁ£À¹PÀªÁV, ¨sÁªÀ£ ÁvÀä PÀªÁV ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ
AiÉÆÃUÀ (Yoga), ±ÉÊPëÀtÂPÀ ªÀÄ£ÉÆëeÕÁ£À (Educational Psychology), ªÀÄUÀĪÀÅ ¸ÀzÀÈqsÀªÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀzÀ®èzÉ G½zÀªÀgÉÆqÀ£É
fêÀ±Á¸ÀÛç (Biology), fêÀ gÀ¸ÁAiÀÄ£À±Á¸ÀÛç (Biochemistry), ¨sËvÀ±Á¸ÀÛç ¸ÀÄRªÁV ¨Á¼ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀ®Ä ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀiÁfPÀ
(Physics), ¥Àx æ ÀªÉÆÃ¥ÀZÁgÀ (First Aid), ZÀ®£Á±Á¸ÀÛç (Kinesiology), ¸ÀzÄÀ ÎtUÀ¼£
À ÄÀ ß C¼Àªr
À ¸ÀĪÀzÄÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁUÀjPÀ££À ÁßV ªÀiÁqÀĪÀzÃÉ
¸Àª ÀiÁd±Á¸ÀÛ ç (Socialogy) ªÀÄ ÄAvÁzÀ «µÀ AiÀÄUÀ¼ÀÄ zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ UÀÄjAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
ªÁå¦ÛAiÀÄ°è ¸ÀªÀiÁªÉñÀUÆÉ ArªÉ. zÉÊ»PÀ ²PëÀPgÀ ÁUÀĪÀªÀjUÉ F «µÀAiÀÄUÀ¼À 1. GvÀÛªÀÄ DgÉÆÃUÀå C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ.
eÕÁ£À CªÀ±Àå ºÁUÀÆ zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ vÀgÀ¨ÉÃwUÀ¼À°è C.P.Ed., B.P.Ed., 2. GvÀÛªÀÄ zÉúÀ zÁqÀåðvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄĪÀzÀÄ.
M.P.Ed., M.Phil, P.hd UÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÉ. EwÛÃaUÉ zÉÊ»PÀ 3. DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀ, ªÁåAiÀiÁªÀÄ C¨sÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß
²PëÀtzÀ°è ¸ÁPÀµÄÀ Ö ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. »ÃUÁV zÉÊ»PÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉƽ¸ÀĪÀzÀÄ.
²Pë À t zÀ ªÁå¦Û G½zÀ AiÀ i ÁªÀ Å zÉ Ã ²Pë À t PÉ ë à vÀ æ Q Ì A vÀ ® Æ vÀ Ä A¨Á
4. ¸ÁªÀiÁfPÀ w¼ÀĪÀ½PɪÀÄvÀÄÛ vÁ¼ÉäAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀzÀÄ.
«±Á®ªÁzÀzÝÁVzÉ.
5. ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ºÉÆAzÁtÂPA
É iÀÄ£ÀÄßAlÄ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ.
zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ UÀÄjUÀ¼ÀÄ :
6. ©qÀ Ä «£À ªÉ à ¼É A iÀ Ä £À Ä ß ¸À z ÀÄ ¥À A iÉ Æ ÃUÀ ¥À r ¸À Ä ªÀ A vÉ
±ÀjÃgÀ ²PëÀtªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå ²PëÀtzÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀªÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ.
²PëÀtzÀ UÀÄjUÀ¼Éà ±ÀjÃgÀ ²PëÀtzÀ UÀÄjUÀ¼ÄÀ DVgÀÄvÀÛªÉAzÀÄ ¤«ðªÁzÀ 7. ¤®ÄªÀÅUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄUÉƽ¸ÀĪÀzÀÄ.
±ÀjÃgÀ ²PëÀtªÀÅ «²µÀÖ jÃwAiÀÄ°è F UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀzj
À AzÀ PÉ®ªÀgÄÀ
8. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨sÁªÀPåÀ DlUÁjUÉ £ÁAiÀÄPÀvéU
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¨É¼¸
É ÄÀ ªÀzÄÀ .
±ÀjÃgÀ ²PëÀtzÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß F PɼÀV£ÀAvÉ ªÁåSÁ夹zÝÁgÉ.
9. Dl ªÀ Ä vÀ Ä Û ªÉ Ä Ã¯ÁlUÀ ¼À P˱À® åUÀ ¼À £ À Ä ß C©ü ª À È ¢Þ
1. ±ÁªÀÄð£ïgÀªÀgÀ ¥ÀPæ ÁgÀ : ¥Àæw ªÀåQÛAiÀÄÄ zÉÊ»PÀªÁV ¥ÀgÀªÀiÁªÀ¢ü ¥Àr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
¨É ¼ À ª À t  U É ºÉ Æ AzÀ Ä ªÀ A vÉ £É Æ ÃqÀ Ä ªÀ z À Ä ªÀ i ÁvÀ æ ª À ® è z É
G½zÀªÀgÉÆqÀ£É ºÉÆA¢PÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ GzÝÉñÀUÀ¼ÀÄ :
ªÀ Ä vÀ Ä Û vÀ £ À ß fêÀ £ À z À ¨É à rPÉ A iÀ Ä £À Ä ß ¥À Ç gÉ Ê ¹PÉ Æ ¼À î ® Ä zÉÊ»PÀ ²Pë ÀtªÀÅ CRAqÀ ²Pë ÀtzÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀª ÁVzÉ . EzÀg À
¸ÁªÀ Ä xÀ å ðªÀ £ À Ä ß vÀ A zÀ Ä PÉ Æ qÀ Ä ªÀ z À Ä ±À j ÃgÀ ²Pë À t zÀ GzÝÉñÀU¼À ÄÀ ¥Àw
æ AiÉƧ⠪ÀåQÛAiÀÄ ©qÀÄ«£À ªÉüÉAiÀÄ£ÀÄß gÀZ£
À ÁvÀäPÀ jÃwAiÀÄ°è
UÀÄjAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉƼÀî ®Ä CªÀPÁ±À PÀ°à ¸ÀÄ ªÀz ÀÄ. C£Éà PÀ «ZÁgÀUÀ¼À£ ÀÄß
2. §ÄPï ªÁ®Ö¸Àð gÀª ÀgÀ ¥ÀæP ÁgÀ : M¼É îA iÀ Ä ªÀ i ÁUÀð zÀ± Àð £À zÀ ZÀað¸ÀĪÀ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ªÀiÁ£À¹PÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀzÀÄ. zÉÊ»PÀ ²PëÀtªÀÅ
¨ÉÆÃzsÀ£É¬ÄAzÀ Dj¹zÀ ¥Àj¥ÀÇtð QæÃqÉUÀ¼À°è, £ÀÈvÀåUÀ¼À°è ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ ÀÄß ºÁUÀÆ zÉÊ»PÀ zÀÈ qsÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä
ªÀÄvÀÄÛ fªÀiÁß¹ÖPïUÀ¼°
À è DgÉÆÃUÀåzÁAiÀÄPÀ ºÁUÀÆ ¸ÀªiÀ Ád UÁæºåÀ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. F ²PëÀt¢AzÀ ¥ÀæwAiÉƧ⠪ÀåQÛAiÀÄ ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ
38 39

¤AiÀÄAwæ¹PÉƼÀî¨ÃÉ PÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄ£ÉÆêÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉƼÀî¨ÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÄß 3.2. ªÀÄ£ÀgÀAd£É JAzÀgÃÉ £ÀÄ? (ªÀÄ£ÉÆïÁí¸À)
w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄ£ÉÆêÀůèÁ¸ÀªÉAzÀgÉ PÀ¼ÉzÀÄ ºÉÆÃzÀ ZÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ GzÝÉñÀUÀ¼ÄÀ F PɼÀV£ÀAwªÉ : D£ÀAzÀzÀ C£ÀĨsª À ÀªÀ£ÀÄß ºÉƸÀ ZÉÊvÀ£ÀåªÁV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄR ¸ÀAvÀȦÛAiÀÄ£ÁßV
1. £ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉƽ¸ÀĪÀzÀÄ. ªÀÄgÀ½ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀzÉà ªÀÄ£ÉÆïÁí¸.À ªÀÄ£ÉÆïÁí¸ÀªÀÅ ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß vÀ£ßÀ £ÀÄß
vÁ£Éà ªÉÄÊ ªÀÄgÉAiÀÄĪÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ªÀÄ£ÉÆïÁí¸ÀzÀ°è Cw
2. AiÉ ÆÃUÀ å ¸ÁªÀ i ÁfPÀ ¨s Á ªÀ£ É ªÀ ÄvÀ ÄÛ ªÀ Ä £É ÆêÀ È wÛ U À ¼ À£ À Ä ß
ºÉaÑ£ À D±ÀQÛ AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛ £ É. CªÀ¤UÉ CzÀÄ DºÁgÀ ªÀÄvÀÄ Û
¨É¼É¸ÀĪÀzÀÄ.
ªÁåAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÀµÉÖà CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄ£ÉÆïÁí¸À«®èzÀ fêÀ£ÀªÀÅ
3. ªÁåAiÀiÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DgÉÆÃUÀå C¨sÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀÆrü¸ÀĪÀzÀÄ. KPÀgÀÆ¥ÀªÁVAiÀÄÆ ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ ºÉÆgÉAiÀiÁVAiÀÄÆ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ.
4. £ÁAiÀÄPÀvéÀzÀ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀzÀÄ.
CxÀð : ªÀåQÛ ªÀÄ£ÉÆèsËwPÀ WÀlPÀªÁVgÀĪÀzÀjAzÀ ªÀÄ£À¸ÄÀ ì ºÁUÀÆ
5. zÉÊ»PÀ zÀÈqsÀvÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀĪÀzÀÄ. ±À j ÃgÀ P É Ì ¤PÀ l ªÁzÀ ¸À A §Azs À « zÉ . EªÉ g À q À Ä DAiÀ i Á¸À U É Æ AqÁUÀ
6. zÉ Ê »PÀ ªÀ i Á£À ¹ PÀ ºÁUÀ Æ ¸ÁªÀ i ÁfPÀ ªÀ å ªÀ ¸ É Ü AiÀ Ä £À Ä ß ªÀÄ£ÀĵÀå¤AzÀ AiÀiÁªÀÅzÉà PÉ®¸À PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä DUÀĪÀ¢¯èÁ
ªÀȢݥÀr¸ÀĪÀzÀÄ. ªÀ Ä £É Æ Ã¯è Á ¸À z À ZÀ l ĪÀ n PÉ U À ¼ À £ À Ä ß £É Æ ÃqÀ Ä ªÀ z À j AzÀ ªÀ Ä vÀ Ä Û
7. zÉÊ»PÀ ²PëÀtªÀÅ ©qÀÄ«£À ªÉüÉAiÀÄ£ÀÄß gÀZÀ£ÁvÀäPÀ jÃwAiÀÄ°è ¨s Á UÀ ª À » ¸À Ä ªÀ z À j AzÀ ±À j ÃgÀ z À ªÀ Ä vÀ Ä Û ªÀ Ä £À ¸ À Ä ì DAiÀ i Á¸À ª À £ À Ä ß
PÀ¼ÉAiÀÄ®Ä PÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ. ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À°PÉÌ ¸ÁzsÀå«zÉ. PÀ¼ÉzÀ ºÉÆÃzÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄ£ÉÆïÁí¸¢ À AzÀ
¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀzÀÄ.
JZï.¹. §PïgÀªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ : zÉÊ»PÀ ²PëÀt GzÝÉñÀ £ÀgÀ¸ÁßAiÀÄÄUÀ½UÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ E®èªÉ P˱À®åUÀ¼À «PÁ¸À, Dl ¥ÁoÀUÀ¼À §UÉÎ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀĺÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¯Á¨sÀUÀ¼ÀÄ :
ªÀÄ£ÉÆêÀÈ¢ÞAiÀÄ «PÁ¸À, AiÉÆÃUÀå ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÁªÀ£É ºÁUÀÆ £ÀqÀvÉAiÀÄ 1. ºÉÆmÉAÖ iÀÄ GzÉÆåÃUÀ¢AzÀ §AzÀ ¨ÉøÀgª
À £
À ÄÀ ß PÀ¼AÉ iÀÄĪÀÅzÀÄ EwÛÃaUÉ
«PÁ¸À, ¸ÀjAiÀiÁzÀ DgÉÆÃUÀå ZÀlĪÀnPÉU¼À À C¼Àªr
À ¸ÀĪÀzÄÀ ºÁUÀÆ gÀÆrü ¥Àw
æ AiÉƧâ¤UÀÆ ¹UÀĪÀ ©qÀÄ«£À ªÉüÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼AÉ iÀÄĪÀzÄÀ .
ªÀiÁr¸ÀĪÀzÁVgÀÄvÀÛzÉ.
2. £ÁlPÀ, £ÀÈvÀå, Dl, ZÀZÁðPÀÆl, ªÉÄüÀÄ, ¨sd À £É EªÀÅUÀ½AzÀ
qÁ|| eÉÆøɥg À À ¥ÀPæ ÁgÀ : zÉÊ»PÀ ºÉÆAzÁtÂPÉ M¼ÉîAiÀÄ ¤®ÄªÀÅ £ÉʸÀVðPÀ ¸ÀªiÀ ÁdzÀ eÉÆvÉUÉ ºÉÆA¢PÉÆAqÀÄ £ÀqAÉ iÀÄĪÀzgÀ À CjªÁUÀÄvÀÛz.É
ZÀlĪÀnPɬÄAzÀ Nl, fVvÀ, J¸ÉvÀ EªÀÅUÀ½AzÀ ¸ÁªÀÄxÀåð vÉÆÃgÀĪÀzÀÄ, 3. §rUÀvÀ£À, vÉÆÃlUÁjUÉ, PÉÊUÁjPÉ CxÀªÁ ¸ÁªÀÄÆ»PÀªÁV
zÉñÁ©üªÀiÁ£À, gÁµÀÖçzÀ K½UÉ ªÀÄvÀÄÛ gÀPëÀuÉUÉ ºÉÆÃgÁqÀĪÀAvÀ ¸ÁªÀÄxÀågÀ ªÀiÁUÀð gÀa¸ÀĪÀzÀÄ, ¨Á« vÉÆÃqÀĪÀzÀÄ, PÉgÉ PÀrAiÀÄĪÀzÀÄ,
zÉòAiÀÄ DlUÀ¼À (PÀ§rØ, SÉÆÃ.SÉÆÃ, ºÁQ) EªÀÅUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUU É É ºÁUÀÆ ªÀqÄÀ Ø PÀlÄÖªz
À ÄÀ F ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÅÀ UÀ½AzÀ gÀZ£
À ÁvÀäPÀ PÁAiÀÄðzÀ°è
EvÀgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À §UÉÎ UËgÀªÀ, QæÃqÉ E¤ßvÀgÀ PÉëÃvÀæzÀ°ègÄÀ ªÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥ÀæVAiÀiÁUÀĪÀzÀÄ.
AiÉÆÃzsÀgÀ §UÉÎ C©üªÀi Á£À ¤µÉ×, vÀ£Àß ¸ÀA¸ÉÜ ¸ÀézÉñÀ ºÁUÀÆ zÉñÀPÉÌ
4. ®°vÀ PÀ¯,É ¸ÀAVÃvÀ, ¸Á»vÀåU½
À AzÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ «PÁ¸ÀªÁUÀĪÀzÄÀ .
M¼ÉîAiÀÄzÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ EZÉÑ F J®è UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæwAiÉƧ⠪ÀåQÛAiÀÄÄ
gÀÆrü¹PÉƼÀÄîªÀzÉ zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ GzÝÉñÀªÁVzÉ. 5. ªÀÄ£ÉÆïÁí¸ÀzÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ 1. ZÀ®£ÀavÀæ ¥ÀæzÀ±Àð£ÀUÀ¼ÀÄ, 2.
PÁzÀA§j ºÁUÀÆ PÀxÉUÀ¼ÀÄ, 3. zÀÆgÀzÀ±Àð£À, 4. UÁæA¥ÉÇãÀ,
5. PÀÄzÀÄgÉ ¸Àª Áj, 6. ¸ÀPÀð¸ï, 7. avÀæ ©r¸ÀĪÀzÀÄ, 8.
£ÁlPÀUÀ¼ÀÄ EvÁå¢.
40
ªÀÄ£ÉÆïÁí¸ÀPÉÌ zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÉÆA¢UÉ ¸ÀA§AzsÀ :
AiÀiÁªÀÅzÉà MAzÀÄ PÉ®¸ÀzÀ°è CxÀªÁ ZÀlĪÀnPÉAiÀÄ°è ªÀåQÛAiÀÄÄ ¸Àà-
¸ÀAvÉÆõÀ¢AzÀ, ¸Àà-¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀPÁÌV ¤gÀvÀ£ÁzÀgÉ CzÀPÉÌ ªÀÄ£ÉÆïÁí¸À
J£ÀÄßvÁÛ gÉ . EzÀ j AzÀ ªÀ Ä £À¸ À Äì G®è ¹ vÀª ÁUÀ ÄvÀ Û z É. F PÁAiÀ Ä ðªÀ Å
¸À A ¥ À Ç t ðªÁV ªÉ Ê AiÀ ÄQÛ PÀ ª ÁV gÀ Äv À Û z É . DzÀ Ý j AzÀ M §â ¤U É
ªÀÄ£ÉÆïÁí¸ÀªÁzÀzÀÄÝ E£ÉÆߧâ¤UÉ ¨ÉøÀgÀzÀ PÉ®¸ÀªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀ£ÀÄß
¸À-
à ¸ÀAvÉÆõÀPÁÌV ªÀiÁqÀĪÀzjÀ AzÀ DyðPÀ ¯Á¨sz À À PÀqU
É É UÀªÄÀ £À«gÀĪÀÅ¢®è.
DzÀÝjAzÀ M§â£ À GzÉÆåÃUÀ ºÁUÀÆ ªÀÄ£ÉÆïÁí¸À EªÉgÀqÀÄ MAzÉÃ
ZÀlĪÀnPÉAiÀiÁzÀgÉ D ªÀåQÛ Cw ¥ÀÅtåªÀAvÀ£ÉAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
ªÀ Ä £ÉÆ Ã¯Áí¸ Àª À£ ÀÄß vÀd Õ gÀÄ F PÉ ¼ÀV £ÀA vÉ ªÀÄÆgÀÄ «zsÀ UÀ ¼ À °è
ªÀVÃðPÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.
1. CvÀÄåZÀÑ ªÀÄlÖzÀ ªÀÄ£ÉÆïÁí¸À : EzÀgÀ°è ¤ªÀiÁðtzÀ CA±À«zÉ,
gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ¸ÀégÀÆ¥À«zÉ. GzÁ : avÀæ §gÉAiÀÄĪÀzÀÄ, ¸ÀAVÃvÀ
gÀa¸ÀĪÀzÀÄ, PÁªÀå §gÉAiÀÄĪÀzÀÄ, ««zsÀ UÀr ºÀÆ ºÀtÄÚU¼ À À£ÀÄß
¨É ¼É Ai À Ä ÄªÀ zÀ Ä EªÉ à ªÀ Ä Ä Av ÁzÀ ZÀ l ĪÀ n PÉ U À ¼ À ° è
¥Á¯ÉÆμÀÄîªÀzÀjAzÀ ªÀåQÛUÉ C¥Àj«ÄvÀ D£ÀAzÀ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
EzÀ j AzÀ zÉ Ê »PÀ ±À æ ª À Ä zÉ Æ A¢UÉ ªÀ i Á£À ¹ PÀ G¯Áí ¸ À
GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. ªÀÄ zsÀåªÀÄ ªÀUÀðzÀ ªÀÄ£ÉÆ Ã¯Áí¸À : EzÀg À°è zÉÊ»PÀ ºÁUÀ Æ
¨ s Á ª À £ Á v À ä P À Z À l Ä ª À n P É U À ½ ª É . C v À Ä å Z À Ñ ª À Ä l Öz À
ªÀÄ£ÉÆïÁí¸ÀzÀ°èAiÀĵÉÖ D£ÀAzÀ zÉÆgÉAiÀÄ¢zÀÝ gÀÆ CAvÀºÀ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ ¸ÀAvÉÆõÀ«zÉ. GzÁ : £ÁlPÀ
DqÀĪÀzÄÀ , £ÀÈvÀå ªÀiÁqÀĪÀzÄÀ , ¨sd À £É ªÉÄüÀz° À è ¨sÁUÀª» À ¸ÀĪÀzÄÀ ,
Dl ªÉÄïÁlUÀ¼À°è ¥Á¯ÉÆμÀĪÀzÀÄ EªÉ®èªÅÀ ªÀÄzsÀåªÀÄ ªÀUÀðzÀ
ªÀ Ä £É Æ Ã¯Áí ¸ À z À ZÀ l ĪÀ n PÉ U À ¼ ÁVgÀ Ä vÀ Û ª É . E°è £À È vÀ å zÀ °è
DmÉÆÃlUÀ¼À°è ¥Á¯ÉÆμÀÄîªÀzÀjAzÀ ±ÀjÃgÀ ¸ÀzÀÈqsÀvÉAiÉÆA¢UÉ
ªÀÄ£ÀgÀAd£É PÀÆqÁ ¹UÀÄvÀÛzÉ. zÉÊ»PÀªÁV, ªÀiÁ£À¹PÀªÁV ªÀåQÛ
¸ÀzÀÈqsÀ£ÁUÀÄvÁÛ£É.
41
3. ¤¶ÌöçAiÀiÁvÀäPÀ ªÀÄ£ÉÆïÁí¸À : F ¥ÀæPÁgÀzÀ°è ¤µÀà AiÀi ÁvÀäP À
¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ CA±À«zÉ. EzÀgÀ°è E£ÉÆߧâgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß
£ÉÆÃr ªÀÄ£À¹ìU É GvÁì ºÀªÉ¤ ¸ÀÄ vÀÛz É. GzÁ : gÉÃrAiÉÆ Ã
PÉüÀĪÀzÀÄ, n.«í. £ÉÆÃqÀĪÀzÀÄ, £ÁlPÀ ¥ÀæzÀ±Àð£À ºÁUÀÆ
««zsÀ DlzÀ ¸ÀàzsÉðUÀ¼À£ÀÄß «ÃQë¸ÀĪÀzÀÄ EvÁå¢.
¨sÁgÀvÀ ¸ÀgÀPÁgÀzÀ ±ÀjÃgÀ ²Pët
À ªÀĺÁªÀÄAqÀ®zÀªg
À ÄÀ ±ÀjÃgÀ ²Pët
À PÀÆÌ
ºÁUÀÆ ªÀÄ£ÉÆïÁí¸ÀPÀÆÌ EgÀĪÀ ¸ÀA§AzsÀzÀ §UÉÎ F jÃw ºÉüÀÄvÁÛgÉ.
`±ÀjÃgÀ ²PëÀt ºÁUÀÆ ªÀÄ£ÉÆïÁí¸À EªÉgÀqÀÄ MAzÀPÉÆÌAzÀÄ vÀ¼ÀPÀÄ ©zÀÝ
JgÀqÀÄ ªÀvÀð®UÀ¼ÀAvÉ JgÀqÀPÀÆÌ MAzÀÄ ¸ÁªÀi Á£Àå PÉëÃvÀæ«zÉ. DzÀgÉ
EªÉgqÀ ÀÆ MAzÉà C®è. ±ÀjÃgÀ ²PëÀtzÀ°è PÉ®ªÀÄnÖUÉ ªÀÄ£ÉÆïÁí¸À«zÀÝgÉ
ªÀÄ£ÉÆïÁí¸ÀzÀ°è PÉ®ªÀÄnÖUÉ ±ÀjÃgÀ ²PëÀt«zÉ.
ªÀåQÛUÉ ªÀÄ£ÉÆïÁí¸ÀªÀÅ F PɼV
À £À JgÀqÀÄ PÁgÀtPÁÌV CªÀ±Àå«gÀÄvÀÛzÉ.
1. ºÉÆmÉÖAiÀÄ GzÉÆåÃUÀ¢AzÀ §AzÀ ¨ÉøÀgÀªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀî®Ä.
2. ¥Àæw ªÀåQÛUÀÆ zÉÆgÀPÀĪÀ ©qÀÄ«£À ªÉüÉAiÀÄ£ÀÄß «¤AiÉÆÃV¸À®Ä.
3.3. zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ
¨sÁªÉÊPÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ LPÀåvÉ
¨sÁgÀvÀ zÉñÀ vÀÄA¨Á «±Á®ªÁzÀzÀÄÝ £ÀªÀÄä zÉñÀzÀ°è EgÀĪÀµÀÄÖ
¨sÁµÉAiÀiÁUÀ°, zsÀªÀÄðªÁUÀ°, eÁwUÀ¼ÁUÀ° CxÀªÁ ¥ÀgÀA¥ÀgÉUÀ¼ÁUÀ°
§ºÀĸÀB dUÀwÛ£À E£ÁߪÀÅzÉà zÉñÀzÀ°èAiÀÄÆ EgÀ°QÌ®è. E°è ªÉÊ«zsÀåvÉUÀ¼ÀÄ
§ºÀ¼À DzÀgÉ EªÉ®èªÀÅUÀ¼À ªÀÄzsÉåAiÀÄÄ £ÁªÉ®ègÀÆ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ, £ÁªÉ®è
MAzÉà JA§ ¨sÁªÀ£É £ÀªÀÄä°ègÀĪÀzÉà gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨sÁªÉÊPÀåvÉ (ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ°è
KPÀvÉ) zÉñÁ©üªÀiÁ£À, gÁµÀÖçzsÀéd ºÁUÀÆ gÁµÀÖç VÃvÉUÀ¼À §UÉUÉ EgÀĪÀ
¨sÁªÀ£É EªÉ®è ªÀÅUÀ¼À gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨sÁªÉÊPÀåvÉAiÀÄ CA±ÀUÀ¼ÁVªÉ ºÁUÀÆ
«zÁåyðUÀ¼° À è F J®è CA±ÀU¼ À ÄÀ ¨É¼ªÀ t
À U
Â É ªÀiÁqÀ®Ä gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÀ§âU¼
À ÁzÀ
¸ÁévÀAvÀæå ¢£ÁZÀgÀuÉ, ¥ÀæeÁgÁeÉÆåÃvÀìªÀ ºÁUÀÆ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀ
¢£ÁZÀgÀuÉUÀ¼ÄÀ , zÉñÀ ¨sÀQÛ VÃvÉUÀ¼ÀÄ, gÁµÀÖç £ÁAiÀÄPÀgÀ §UÉÎ ¨sÁµÀt ¸ÀàzsÉð,
¤§AzsÀ ¸Àà z sÉðUÀ¼À£ ÀÄß ¸ÀA WÀl £É ªÀiÁqÀ ĪÀzÀ j AzÀ ¥Àæw ªÀÄPÀ̽ UÀÆ
zÉñÁ©üªÀiÁ£À ªÀÄÆqÀÄvÀÛzÉ zÉñÀzÀ §UÉÎ UËgÀªÀ KPÀvÉ ªÀÄÆqÀÄvÀÛzÉ.
42
1. zÉòAiÀÄ DlUÀ¼,À £ÀÈvÀåU¼ À À ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À §UÉÎ
eÕÁ£À ªÀÄvÀÄÛ UËgÀªÀ£ÀÄß ªÀÄPÀ̼À°è ¨É¼É¸ÀĪÀzÀÄ.
2. QæÃqÉ ªÀÄvÀÄÛ E¤ßtvÀgÀ PÉëÃvÀæU¼À À°ègÀĪÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ «ÃgÀgÀ §UÉÎ
C©üªiÀ Á£À ªÀÄvÀÄÛ ¤µÉ×AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄPÀ̼À ªÀÄ£À¹ì£À°è ªÀÄÆr¸À¨ÃÉ PÀÄ.
3. vÀ£Àß ¸ÀA¸ÉÜ ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ zÉñÀPÉÌ M¼ÉîAiÀÄzÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀĪÀ EZÉÑ
zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ K½UÉAiÀÄÄ LPÀåvɬÄAzÀ MAzÉà zsÉåÃAiÀÄzÉqÉUÉ
¤zÉÃð²¸À® àqÀ¨ÉÃPÉA§ÄzÉà CªÀgÀ C©ü¥ÁæAiÀÄ J¼ÉA iÀÄgÀ°è
gÁµÀÖ穪ü ÀiÁ£Àª£
À ÀÄß ªÀÄÆr¸ÀĪÀzÄÀ Cw CªÀ±åÀ PÀ. F UÀÄtUÀ¼À£ÄÀ ß
C¼ÀªÀr¸À®Ä QæÃqÁ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÁzÀ DmÉÆÃlUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼À
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqzÉ ÄÀ PÉƼÀÄîvÛª
À .É C°è eÁwAiÀÄwUÉ ¸Àܼ«
À ¯èÁ
J®ègÆ À MAzÉà JA§ÄªÀ ¨sÁªÀ£É ªÀÄÆqÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀæwAiÉƧ⠨sÁgÀwÃAiÀĤUÀÆ vÀ£Àß ¸ÀA¸ÀÌøw EwºÁ¸À, ¨sÁµÉ, PÀ¯É,
zsÀªÀÄð, ¸ÀAVÃvÀ ºÁUÀÆ vÀvÀéUÀ¼À §UÉUÉ ºÉªÉÄä¬ÄzÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ£À°è vÁ£ÀÄ
PÀ£ÁðlPÀzÀ°ègÀ°, PÁ²äÃgÀzÀ°ègÀ° MAzÉà gÁµÀÖçzÀªÀ£ÉA§ ¥ÁvÀvɬÄzÉ.
EAxÀ ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀªÀiÁªÉñÀ¢AzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨sÁªÉÊPÀåvÉ ªÀÄÆqÀÄvÀÛzÉ.
©ænµÀ D½éPÉAiÀÄ «gÀÄzÀÞ £ÀqÉzÀ ¸ÁévA À vÀæå ZÀ¼ª
À À½AiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è EAxÀ
¨sÁªÉÊPÀå ªÀÄÆr §A¢vÀÄ.Û ºÁUÉAiÉÄà ºÉÆgÀV£Àªj À AzÀ DPÀª
æ ÄÀ t £Àqz
É ÁUÀ¯®
É è
£ÀªÄÀ äªg
À ÀÄ ¸Àºd
À ªÁV vÁªÉ®è MAzÉà JAzÀÄ vÉÆÃj¹PÉÆnÖzÝÁgÉ. ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
ªÀÄÆ®zÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß DlUÀ½AzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ±ÁjÃjPÀ
ZÀlĪÀnPÉUÀ½AzÀ EzÀÄ ¸ÁzsÀå. Dl DqÀĪÀªÀgÀÄ MAzÀÄ vÀAqÀªÁV PÉ®¸À
ªÀiÁqÀĪÀgÀÄ CªÀgÀ°è M§â £ÁAiÀÄPÀ¤gÀĪÀ£ÀÄ, CªÀ£À DeÉÕAiÀÄAvÉ CªÀgÀÄ
£ÀqÉAiÀÄĪÀgÀÄ, CªÀgÀÄ vÀªÀÄä vÀAqÀzÀ AiÀıÀ¹éUÁV ºÉÆÃgÁqÀĪÀgÀÄ. CªÀjUÉ
ªÉÊAiÀÄQÛ PÀ ¯Á¨sÀz À D±É EgÀĪÀ¢ ¯è Á, F ªÀÄ£ÉÆêÀÈ wÛ £Àª ÀÄVAzÀ Ä
¨ÉÃPÁVgÀĪÀzÀÄ.
qÀÆåPï D¥ï ªÉ°AUÀl£ï£ÀÄ ªÁl®Äð AiÀÄÄzÀÞªÀ£ÀÄß UÉ¢ÝgÀĪÀzÀPÌÉ
PÁgÀtªÉAzÀgÉ CªÀ£ÀÄ Fl£ï ±Á¯ÉAiÀÄ QæÃqÁAUÀtzÀ°è DlªÁrzÀÄÝ
F DlªÀÅ CªÀ¤UÉ ªÀÄ£ÉÆÃzsÉÊAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁºÀ¸ÀUÀ¼£ À ÄÀ ß PÀ°¹vÀÄÛ. DlUÀ¼ÄÀ
£ÀªÀÄä ªÀÄ£À¸ìÀ£ÀÄß «PÁ¸ÀUÉƽ¸ÀĪÀªÀÅ. ¨sÁgÀvÀzÀ QæPÉl vÀAqÀzÀ°è ¨sÁgÀvÀzÀ
¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¥ÁæAvÀUÀ½AzÀ (gÁdåUÀ½AzÀ) §AzÀ DlUÁgÀjgÀĪÀgÀÄ. CªÀgÀÄ
43
vÀªÀÄä eÁw, ªÀÄvÀ, ¥ÀAxÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæAvÀUÀ¼À ¨ÉÃzsÀª£ À ÄÀ ß ªÀÄgÉvÀÄ DqÀĪÀgÀÄ.
F jÃwAiÀÄ ªÀÄ£ÉÆêÀÈwÛ £ÀªÀÄä°è ¨É¼ÉzÀÄ §gÀ¨ÉÃPÀÄ. MAzÀÄ ±Á¯ÉAiÀÄ
vÀAqÀªÀÅ ¨ÉÃgÉ ±Á¯ÉAiÀÄ vÀAqÀzÉÆqÀ£É DlªÁqÀĪÁUÀ CªÀgÀÄ vÀªÀÄä eÁw,
ªÀÄvÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÉAiÀÄĪÀgÀÄ. DlUÀ¼ÀÄ £ÀªÀÄä°è ¸ÉÆÃzÀgÀvÀéªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀzÀÄ,
£ÀªÀÄä£ ÀÄß MAzÀÄUÀÆr¸ÀĪÀzÀÄ, £ÁªÀÅ £Àª ÀÄä°èAiÀÄ ¨sÉÃzÀ ¨sÁªÀUÀ¼À£ÀÄß
ªÀ ÄgÉ A iÀ Ä Ä ªÉ ª À Å , PÀ ª Á¬ÄvÀ ªÀ i ÁqÀ Ä ªÁUÀ ªÀ Ä vÀ Ä Û J£ï.¹.¹ .,
J£ï.J¸ï.J¸ï.UÀ¼° À è £ÁªÉ®ègÆ
À MAzÉà UÀÄA¦£Àªg
À AÉ § ¨sÁªÀ£É §gÀĪÀzÄÀ .
zÉÊ»PÀ ²Pët À zÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÁzÀ QæÃqÉU½ À AzÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨sÁªÉÊPÀåvÉAiÀÄ
¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ªÀĺÀvÀé ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArªÉ. J®è d£ÁAUÀzÀªg À À£ÀÄß
MAzÉà ªÀÄvÀzÉqÉà vÀgÀ®Ä zÉÊ»PÀ ²PëÀt ªÀÄvÀÄÛ QæÃqÁ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ
§ºÀ¼ Àµ ÀÄ Ö ¸Àº ÀP ÁjAiÀ iÁVªÉ. vÁ®ÆPÁ ªÀ Ä lÖ ¢ AzÀ CAvÀgÁ¶Öçà AiÀÄ
ªÀÄlÖzÀªÀgÉUÉ DmÉÆÃlUÀ¼ÀÄ £ÀqÉAiÀÄĪÀzÀjAzÀ J®è f¯èÉ, gÁdå CAvÀgÀ
gÁdåz° À g
è v
À PÀ ÌÀAvÀºÀ ¸ÀA¸ÀÌøw ¸ÁA¥Àz
æ ÁAiÀÄUÀ¼ÄÀ w¼ÀĪÀ½PÉ ªÀÄÆr £ÁªÉ®ègÆ À
¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ MAzÀÄ ªÀÄvÀzÀªÀgÀÄ JA§ÄªÀ ¨sÁªÀ£É £ÀªÀÄä°è §AzÀÄ
KPÀ v É ¬ÄAzÀ ¨Á¼À ° PÉ Ì DmÉ Æ ÃlUÀ ¼ À Ä §ºÀ ¼À µ À Ä Ö ¸À º À P ÁjAiÀ i ÁVªÉ .
QæÃqÉUÀ½AzÀ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ zÉñÀWÀ¼À eÉÆvÉ ¸ÉßúÀvÀéªÀ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉÆArzÉ.
DwäÃAiÀÄ ºÀ¸ÀÛªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÁzÀ £ÁªÉ®ègÀÆ ZÁazÝÉêÉ.
zÉÊ»PÀ ²PëÀt ¸ÀªiÀ ÁdzÀ°è ±Á¯ÉAiÀÄ°è E¤ßvÀgÀ ¸ÀܼU À ¼
À °À è vÀ£ßÀ ¥ÁvÀª æ £
À ÄÀ ß
«¸ÀÛj¹zÉ. ¨sÉÃzÀ ¨sÁªÀ«®è zÉ QæÃqÁ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À°è J®è ªÀÄPÀ̼À£ ÀÄß
MAzÀÄPÀÆr¹ CªÀg® É èjUÀÆ zÉÊ»PÀ ²PëÀtªÀ£ÀÄß ¤Ãr MAzÉà ªÀÄvÀzÉÃqÉ
vÀgÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹ AiÀıÀ¹éAiÀiÁV gÁµÀÖ穪
ü iÀ Á£Àª£
À ÄÀ ß CªÀg°À è ¨É¼¸ É ÄÀ ªÀzÀjAzÀ
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨sÁªÉÊPÀåvÉ EªÀÄärUÉÆ®ÄîvÀÛzÉ.
3.4. ¤®ÄªÀÅ : GvÀÛªÄÀ ¤®ÄªÀÅ, PÀ¼À¥É ªÀÄlÖzÀ ¤®Ä«UÉ
PÁgÀtUÀ¼ÄÀ zÉÆõÀUÀ¼À£ÄÀ ß ¤ªÁj¸ÀĪÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼ÄÀ
CxÀð : ¤®ÄªÀÅ JAzÀgÉ zÉúÀzÀ ¹Üw PÀæª ÀÄ §zÀÝ ªÁzÀ ±ÀjÃgÀ
eÉÆÃqÀuÉUÉ GvÀÛªÀÄ ¤®ÄªÀÅ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. CAzÀgÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä vÉÆAzÀgÉAiÀiÁUÀzÀ ±ÀjÃgÀzÀ ¹ÜwUÉ ¤®ÄªÀÅ JAzÀÄ
ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ.
44
¥Àæ¸ÁÛªÀ£É : ¤®ÄªÀÅ MAzÀÄ dqÀªÀ®èzÀ ZÀ®£À²Ã®ªÁzÀ, £Á«ÃUÀ®Æ
ªÀÄPÀ̼À ¨sA
À VUÀ¼£À ÄÀ ß PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀiÁ£ÀzAÀ qÀU¼ À À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀjÃQë¸ÄÀ vÉÛêÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¤tð¬Ä¸ÀÄvÉÛÃªÉ «£ÀB ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀÄUÀĪÀ£ÀÄß ªÉÊAiÀÄQÛPÀªÁV
G¥À Z À j ¸À Ä ªÀ ªÀ Ä Æ®PÀ ª À ® è . £À ª À Ä ä §ºÀ Ä vÉ Ã PÀ ¨s À A V (¤®ÄªÀ Å )
ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼ÀÄ ¤®ÄèªÀ ¨sÀAV CªÀ®A©¹zÀªÉ. DzÀgÉ PÉ®ªÀÅ ¸À® ¨ÉÃgÉ
¹Üw ªÀÄvÀÄÛ ZÀlĪÀnPÉU¼ À °
À è ¸ÀjAiÀiÁV ¤®ÄèªÀ ¨sAÀ V vÀ¥ÁàzÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼£ À ÄÀ ß
¤ÃqÀĪÀzÀÄ.
1. ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¤®ÄªÀÅ (¨sÀAV) JAzÀgÉãÀÄ ?
£ÀªÄÀ ä zÉúÀªÀÅ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁzÀ jÃwAiÀÄ°è PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸À®Ä
gÀÆrüAiÀiÁzÀ ¤®ÄªÀ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¤®ÄªÀÅ JAzÀÄ ªÁåSÁ夸À§ºÀÄzÀÄ.
F jÃwAiÀiÁzÀ EwÛÃa£À ¢£ÀU¼ À À°è ¸ÀjAiÀÄiÁzÀ ¨sÀAVAiÀÄ£ÀÄß gÀZÀ£É
ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ »£É߯ÉAiÀÄ°è «ªÉÃa¸ÀÄvÉÛêÉ.
ªÉÄÃ¯É w½¹zÀ ¸ÀjAiÀÄiÁzÀ ¤®ÄªÀÅ ªÁåSÁå£À ¸ËAzÀAiÀÄð vÀvÀé,
DgÉÆÃUÀå, ªÀiÁ£À¹PÀ vÀvéÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
MAzÀÄ zÉúÀ ¸ÀA¥ÀÇtð zÀPëÀ WÀlPÀªÁUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ CzÀÄ ZÀ°¸ÀĪÁUÀ
DPÀµð
À PÀ, eÉÆÃ®Ä ©Ã¼ÀzÀ, DAVPÀªÁV ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀjAiÀiÁzÀ ¨sÀAVAiÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå vÀvÀéUÀ¼ÀÄ :
vɼÄÀ ªÁzÀ ªÀÄzsåÀ ªÀÄ ºÁUÀÆ zÀ¥Àà ±ÀjÃgÀªÅÀ ¼Àî ªÀåQÛUÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¤®ÄªÀÅ
(¨sÀAVAiÀÄ) ¸ÁªÀiÁ£Àå vÀvÀéUÀ¼ÀÄ EAwªÉ.
1. DPÀµð À PÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀPëÀ ZÀ®£É : ªÀåQÛAiÀÄ ZÀ®£ÉAiÀÄ°è DPÀµÀðuÉ
ªÀÄvÀÄÛ zÀPv
ëÀ É EgÀ¨ÃÉ PÀÄ.
2. ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀAzÀ¨sÀð ªÀÄvÀÄÛ zÉúÀzÀ CªÀAiÀĪÀUÀ¼ÀÄ UÀjµÀ× PÁAiÀÄð:
±ÀjÃgÀzÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀdªÁV £É®UÉÆArgÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀjµÀ×
zÀPëÀvɬÄAzÀ PÁAiÀÄ𠤪Àð»¸À®Ä vÀAiÀiÁjgÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. ¸ÀàµÀÖ C¸ÀºÀd zÀtªÀÅ EgÀPÀÆqÀzÀÄ CxÀªÁ zÉúÀzÀ J®ÄªÀÅ
CxÀªÁ ¸ÁßAiÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÜÉAiÀÄ°è MvÀq
Û À DUÀ¨ÁgÀzÄÀ : J®ÄªÀÅ CxÀªÁ
¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À°è C¸ÀªÀiÁ£Àå MvÀÛqÀ UÉÆÃZÀj¸À¨ÁgÀzÀÄ.
45
zÉÊ»PÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß zÁR°¸À®Ä EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è ZÀ°¸ÀĪÀ
avÀæUÀ¼ÀÄ §¼À¸®
À àqÀÄvÀÛª.É ZÀlĪÀnPÉ §zÀ¯ÁzÀAvÉ ¤®ÄªÀÅ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
GzÁ : PÀĽvÁUÀ, ªÀÄ®VzÁUÀ, NqÀĪÁUÀ, FdĪÁUÀ.
1. GvÀÛªÀÄ ¤®ÄªÀÅ ¨sÀAV (¤®ÄªÀÅ) :
W.W. Krueger §gÉAiÀÄÄvÁÛgÉ : ¸ÀAAiÉÆÃf¸À®àlÖ gÀZÀ£ÉAiÀiÁVgÀĪÀ
zÉúÀªÀÅ vÀ£Éß®è ¨sÁUÀ¼ÄÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ jÃwAiÀÄ°è G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀgÉ PÀ¤µÀ×
±ÀQÛAiÀÄ ªÀåAiÀÄ¢AzÀ £ÉÃgÀªÁV (£ÉlÖU)É ¤®è§ºÀÄzÉAzÀÄ ¹zÀÞªÁVzÉ. zÉúÀzÀ
¨sÁUÀUÀ¼ÄÀ ¸ÀÆPÀÛ jÃjAiÀÄ°è ¸ÀªÀÄvÉÆðvÀªÁzÁUÀ ªÀiÁvÀæ zÉúÀzÀ ¸ÀªÀÄxÀð
§¼ÀPÉ ¸ÁzsÀå. ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÀºÀd ZÀlĪÀnPÉ ªÀi ÁqÀÄvÀÛªÉ. DAzÀ gÉ
¸ÀªÀÄvÉÆðvÀ ¸ÀA§AzsÀzÀ°ègÀĪÀ J®ÄªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ZÀ°¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
zÉúÀzÀ ¨sÁUÀU¼ À ÀÄ ¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀzÀ°èzÁUÀ vÀ¯É ªÀÄtvÀÄÛ zÉúÀzÀ ¨sÁgÀªÀÅ
¨É £ À Äß ªÀ Ä Æ¼ÉUÀ¼ À PÀA §UÀ ¼À ªÉ Ä Ã¯É EzÀ ÄÝ ±É æÃtÂA iÀÄ £Àq ÀÄ PÀ lÄÖUÀ¼ ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛPÁ®ÄUÀ¼À ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ¥ÁzÀUÀ½UÉ ªÀUÁð¬Ä¸À®àqÀÄvÀÛzÉ. ±ÀjÃgÀzÀ
AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ ¨sÁUÀ £ÉʸÀVðPÀ eÉÆÃqÀuÉAiÀÄ°ègÀ¢zÀÝgÉ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À
ºÉaÑ£À ±ÀQÛAiÀÄÄ ªÀåAiÀĪÁUÀÄvÀÛzÉ. F jÃw §¼ÀPÉAiÀi ÁzÀ zÉúÀzÀ ±ÀQÛ
¤gÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ±ÀQÛ zÉúÀzÀ ¨sÁgÀªÀ£ÀÄß J®ÄªÀÅUÀ¼ÀÄ ºÉÆgÀ¨ÉÃPÉ ºÉÆgÀvÀÄ
¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼À®è.
¥ÉÆæ. Harvey Futton ¥ÀæPÁgÀ : GvÀÛªÀÄ ¤®ÄªÀÅ ¨sÀAVAiÀÄ£ÀÄß F
PɼÀV£ÀAvÉ «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
1. PÉ Æ ¨É Æ â m É Ö M¼À U É ¼ É z À Ä PÉ Æ ArgÀ ¨ É Ã PÀ Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û PÉ ¼ À ¨ s Á UÀ
¸ÀªÀÄvÀlÖªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
2. PÉÊUÀ¼ÀÄ ¥ÀPÀÌzÀ°è CgÁªÀĪÁV £ÉÃvÁqÀÄwÛgÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. zÉúÀzÀ ¨sÁgÀ ºÉÆgÀ §¢UÀ¼ÄÀ CxÀªÁ PÁ®ÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É EgÀ¨ÃÉ PÀÄ.
4. JzÉ ZÁagÀ¨ÉÃPÀÄ DzÀgÉ ºÉÆgÀPÉÌ H¢PÉÆArgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
5. ªÀÄÄRzÀ°è eÁUÀÈvÀ ¨sÁªÀ«gÀ¨ÉÃPÀÄ.
6. EªÀ ÅUÀ ¼ ÀÄ ¸ÁzÁ ¸À é ¨ s Á ªÀ z À ª À £ ÁVgÀ ¨ É ÃPÀÄ , ¸ÁAzÀ© üð PÀ -
ªÁVgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
7. PÁ®ÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀzÀ°ègÀ¨ÉÃPÀÄ.
46 47

8. vÀ¯É £ÉÃgÀªÁV JzÀÄgÀÄ £ÉÆÃqÀÄwÛgÀ¨ÉÃPÀÄ. DzÀgÉ £É£¦

À r ªÀÄPÀ̼ÄÀ zÉúÀ ¨sÁV¸ÀĪÀAxÀ ºÁ¹UÉAiÀÄ°è CxÀªÁ JvÀÛgª
À ÁzÀ
9. ¥Àȶ×U¼
À ÄÀ ¸ÀªÄÀ vÀ°Ã£ÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ ¸À®
é à »AzÀPÌÉ J¼ÉzÄÀ PÉÆArgÀ¨ÃÉ PÀÄ. vÀ¯É¢A©£À ªÉÄÃ¯É ªÀÄ®UÀĪÀÅ¢®è.
10. ªÉÆ£ÀPÁ®Ä £ÉÃgÀªÁV DgÁªÀĪÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. PÉlÖ ¤®Ä«UÉ (¨sÀAVUÉ) PÁgÀtUÀ¼ÀÄ :
11. zÉúÀ ¨ÁVgÀ¨ÁgÀzÀÄ £ÉgÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. 1. ªÁåAiÀiÁªÀÄ ªÀiÁqÀzÉà EgÀĪÀÅzÀjAzÀ ¸ÁßAiÀÄÄ z˧ð®å.
12. ¨sÀÄdUÀ¼ÄÀ ¸ÀªÀÄvÀlÖªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. 2. PÀ¼À¥É DºÁgÀ ¸ÉêÀ£É CxÀªÁ C¥Ë¶×Pv
À É.
13. ¨É£ÄÀ ß ªÀÄƼÉAiÀÄ ªÀPÁæPÈÀ wUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå °«Ämï£À°ègÀ¨ÃÉ PÀÄ. 3. «zÁåyðUÀ¼À PÀ¼À¥É §gÉAiÀÄĪÀ, NzÀĪÀ, PÀÆqÀÄæª À ¤®Äè ªÀ
14. zÉúÀ ¸ÀªÄÀ vÉÆðvÀ, eÁUÀÈvÀ ªÀÄvÀÄÛ DgÁªÀÄzÁAiÀÄPÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ. £ÀqÉzÁqÀĪÀ PÀ¼¥
À É ¨sÀAVUÀ¼ÀÄ (¤®ÄªÀÅUÀ¼ÀÄ)
2. GvÀÛªÀÄ PÀÆqÀĪÀ ¨sÀAV (¤®ÄªÀÅ) : 4. ±Á¯É, ªÀÄ£ÉUÀ¼À°è ¸ÀÆPÀÛªÀ®èzÀ ªÀÄvÀÄÛ DgÁªÀÄzÁAiÀÄPÀªÀ®èzÀ
¦ÃoÉÆÃ¥ÀPgÀ ÀtUÀ¼ÀÄ. GzÁ : ¸À«ÄÃ¥À zÀ馅 zÉÆõÀ CxÀªÁ
1. gÉ ¥ É Ç mÉ Ö » Az À P É Ì¼ É z À ÄP É Æ Aq À Ä PÉ ¼À V£ À ¨s Á U À U À ¼ À Ä
¨ÁUÀĪÀ ZÀlPÉÌ ªÀiÁqÀĪÀ vÀ¥ÀÄà D¸À£U À À¼ÄÀ .
¸ÀªÀÄvÀmÁÖVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
5. gÀÆrüUÀvÀªÁV §AzÀ vÀ¥ÄÀ à ¨sÀAVUÀ¼ÄÀ .
2. ªÀÄĪÀÄzÀPÉÌ ¨ÁUÀÄ«PÉ ¥ÀȵÀÖ ¨sÁUÀ¢AzÀ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
6. ¥À Å ¸À Û P À CvÀ ª Á ¨ÁåUÀ Ä UÀ ¼ À £ À Ä ß ±À j ÃgÀ z À MAzÀ Ä ¨s Á UÀ P É Ì
3. JzÉ JwÛj¹gÀ¨ÉÃPÀÄ.
£ÉÃvÁQPÉƼÀÄîªÀzÀÄ.
4. PÁ®ÄUÀ ¼ À Ä £É ® zÀ ªÉ Ä Ã¯É ¸À ª À Ä vÀ m ÁÖ V gÀ ¨ É Ã PÀ Ä . ¸À é ® à
7. zÉúÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ ºÉZÀÄÑ ©VAiÀiÁzÀ §mÉÖ zsÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ, zÉúÀzÀ
¨ÉÃgÉAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀzÀ°ègÀ¨ÉÃPÀÄ.
¨É à gÉ ¨É à gÉ ¨s Á UÀ U À ¼ À ° è «gÀ Æ ¥À v É ªÀ Ä vÀ Ä Û ¨É à £É U É
5. §gÉ A iÀ ÄĪÁUÀ JgÀ q À Æ PÉ Ê UÀ ¼À £ À Äß qÉ ¹ Ì£ À ªÉÄ Ã°qÀ ¨ É ÃPÀ Ä , PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
ªÉÆ£ÀPÉÊUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁzÀ PÉÆãÀzÀ°è ¨ÁV¹gÀ¨ÉÃPÀÄ, DzÀgÉ
8. ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀµÀðUÀ½AzÀ ¸Á¢ü¹zÀÝ£ÀÄß Cw PÀrªÉÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
PÉÊUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÀrªÉÄ ¨ÁgÀªÀ£ÀÄß ºÁPÀ¨ÉÃPÀÄ.
ºÁ¼ÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ JvÀÛgÀ »ªÀÄärAiÀÄ ZÀ¥Àà°UÀ¼ÀÄ, ±ÀÆUÀ¼À §¼ÀP.É
6. ¨É£ÀÄß ªÀÄƼÉAiÀÄÄ ¨ÁVgÀ¨ÁgÀzÀÄ.
¤®ÄªÀÅ (¨sÀAV) zÉÆõÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Àj¥Àr¸À®Ä UÀªÀĤ¸À¨ÉÃPÁzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ :
7. ¨sÀÄdUÀ¼ÄÀ ¸ÀªÀÄvÀmÁÖVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
8. ¨É£ÀÄß ªÀÄƼÉAiÀÄ ªÀPÁæPÀÈwUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå «ÄwAiÀÄ°ègÀ¨ÉÃPÀÄ. 1. ¸ÀÆPÀÛ «±ÁæAw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁPÀµÀÄÖ ¤zÉæ.
9. zÉúÀ ¸ÀªÀiÁzsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ CgÁªÀĪÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. 2. DgÉÆÃUÀåPÀgÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ : EªÀÅ Q¨ÉÆmÉÖAiÀÄ ¸ÀªÀÄvÉÆî£À
ªÀÄvÀÄÛ PÁ®ÄUÀ¼À ªÁåAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÀÄ, ªÀÄPÀ̼ÀÄ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ ºÀAvÀzÀ°è
10. vÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆmÉÖ ¸ÀªÀiÁ£ÁAvÀgÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
¸ÀªÀÄvÉÆî£ÀzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼£ À ÀÄß ªÀiÁrzÀ° CªÀgÀÄ ªÀÄÄAzÉ
3. GvÀÛªÀÄ ¤zÉæAiÀÄ ¨sÀAV (¤®ÄªÀÅ) : ±À j ÃgÀ z À PÁAiÀ Ä ðUÀ ¼ À ° è AiÀ i ÁªÀ Å zÉ Ã ¸À ª À Ä ¸É å AiÀ Ä £À Ä ß
UÀÄqÀÄUÁ®Ä ºÀaÑ, ºÉÆgÀZÁa, §®ªÀÄUÀÄίÁV, JqÀ ªÀÄUÀίÁV, JzÀÄj¸ÀĪÀÅ¢®èªÉAzÀÄ PÀAqÀÄ §A¢zÉ.
CAUÁvÀ ªÀÄ®UÀÄ«PÉAiÀÄ ¯Á¨sÀUÀ¼À PÀÄjvÀÄ £ÀªÄÀ ä eÕÁ£À wÃgÀ PÀrªÉÄ EzÉ. 3. ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¥ÉÇõÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄUÀæ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ.
AiÀiÁPÉAzÀgÉ ªÀÄ®UÀĪÀ ¨sA
À V PÀÄjvÀÄ Cwà PÀrªÉÄ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ®ànÖzÉ. 4. D¸À£U
À ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ±Á¯Á D¸À£U
À ¼
À ÄÀ DgÉÆÃUÀå ªÀÈ¢Þ¸ÄÀ ªÀ jÃwAiÀÄ°è
gÀa¸À®ànÖgÀ¨ÉÃPÀÄ.
48 49

5. DgÉÆÃUÀå vÀ¥ÁµÀuÉ : J®è ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ 3. «zÁåyðUÀ¼À C©ügÄÀ aAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀzÁPÁ® eÁUÀÈvÀªÁVj¹j.
¸ÀªÀÄUÀæªÁzÀ DgÉÆÃUÀå vÀ¥Á¸ÀuÉUÉ M¼À¥Àr¸À¨ÃÉ PÀÄ. 4. ¤gÀAvÀgÀ ªÁåAiÀiÁªÀÄzÀ CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢j.
6. ¸ÀÆÌ® ¨ÁåUÀÄ : ªÀÄPÀ̼ÀÄ ±Á¯ÉUÉ ºÉÆÃUÀĪÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ §gÀĪÁUÀ 2. PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄ ©r :
¨sÁgÀªÁzÀ aîUÀ¼À£ÀÄß MAiÀÄå¨ÁgÀzÀÄ.
1. vÀ¥Àà ±ÀÆ CxÀªÁ §mÉÖ.
¤®ÄªÀÅ zÉÆõÀU¼À £
À ÄÀ ß vÀqA
É iÀÄĪÀ°è ¸ÀºPÀ ÁjAiÀiÁUÀĪÀ zÉÊ»PÀ ²Pët
À zÀ°è 2. vÀ¥Àà D¸À£À ¥ÀjPÀgÀUÀ¼ÀÄ.
¸ÀºÀd ¥ÀæUÀw, ªÀiÁUÉÆÃð¥ÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß PɼÀUÉ PÉÆqÀ¯ÁVzÉ.
3. vÀ¥Àà OzÉÆåÃVPÀ C¨sÁå¸À
1. ªÀÄ®UÀĪÀ ¨sÀAVAiÀÄ°è ¥Àj¥ÀÇtð zÉÊ»PÀ AiÀiÁAwæPÀvÉ. 3. ¸ÀÆPÀÛ DºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ «±ÁæAw :
2. PÀÆqÀÄæªÀ ¨sÀAVAiÀÄ°è ¥Àj¥ÀÇtð zÉÊ»PÀ AiÀiÁAwæPÀvÉ. 1. DAiÀÄiÁ¸ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À®Ä.
3. ¤®ÄèªÀ ¨sÀAVAiÀÄ°è ¥Àj¥ÀÇtð zÉÊ»PÀ AiÀiÁAwæPÀvÉ. 2. zÉÊ»PÀ ªÉÄÊPÀlÄÖ ¤ªÀiÁðt ªÀiÁqÀ®Ä.
4. £ÀqÉzÁqÀĪÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¥Àj¥ÀÇtð zÉÊ»PÀ AiÀiÁAwæPv
À É. 4. ¸Àj¥Àr¸ÀĪÀ ªÁåAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÀÄ F PɼÀV£ÀªÀÅUÀ¼À ªÉÄÃ¯É DzsÀj¹ªÉ.
5. ¸ÀjAiÀiÁzÀ G¹gÁlzÀ PÀæªÀÄ. 1. »ÃazÀ ¸ÁßAiÀÄÄUÀ¼£
À ÄÀ ß CPÀÄAZÀ£U
À Æ
É ½¸ÀĪÀ ªÁåAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÄÀ .
6. Q¨ÉÆâmÉÖAiÀÄ ªÁåAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÀÄ : EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß OµÀ¢ü, ZÀlĪÀnPÉ, 2. zÉúÀª£
À ÄÀ ß ªÀ媹
À Üvª
À ÁV ±ÀQ±
Û Á° ªÀiÁqÀĪÀ ªÁåAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÄÀ .
CAUÀ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
3. ±Á¯ÉAiÀÄ qɹ̣À°è PÀĽvÁUÀ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀĪÀÅzÀÄ.
7. ¸ÀªÀÄvÉÆî£À ªÁåAiÀiÁªÀÄ : zÉúÀPÉÌ JµÉÆÖ CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉAiÉÆÃ
CµÀÖ£ÀÄß ¸Àª ÀÄvÉÆð¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ CxÀª Á CAUÀ ¸ÁzsÀ£É 3.5. £ÁAiÀÄPÀvéÀ : CxÀð, ªÀĺÀvéÀ, GvÀÛªÄÀ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. £ÁAiÀÄPÀ£À UÀÄt®PëÀtUÀ¼ÄÀ
8. ¥ÁzÀUÀ¼À ªÁåAiÀi ÁªÀÄ : £ÀÈvÀå zÀ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ EªÀÅUÀ¼À£ ÀÄß ¦Ã®Ø ªÀiÁ±Àð¯ï ªÉÆAlUÉƪÀÄj EªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ : J®è ªÀåQÛUÀ¼À£ÀÄß
¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ¸ÁªÀi Á£Àå GzÝÉñÀzÀ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ ¸À®ÄªÁV MAzÀÄUÀÆr¸ÀĪÀ
9. Nl ªÀÄvÀÄÛ fVvÀzÀAvÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåðPÉÌ £ÁAiÀÄPÀvÀé J£ÀÄßvÁÛgÉ.
UÀÄA¥ÀÅ DlUÀ¼ÀÄ. £ÁAiÀÄPÀ£ÁzÀª£ À ÀÄ vÀ£Àß C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼À D±É-DPÁAPÉëUÀ¼£
À ÀÄß CjvÀÄ
Prop. Harvey Sulton ¥ÀæPÁgÀ vÀ¦à¤AzÁV ±ÀjÃgÀ zÉÆõÀUÀ¼À£ÀÄß D GzÝÉñÀ ¸ÁzsÀ£ÉUÉ ºÁUÀÆ CªÀgÀ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼À£ÀÄß CjvÀÄ CªÀÅUÀ½UÉ
¸Àj¥Àr¸ÀĪÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå vÀvÀéUÀ¼ÄÀ F jÃw EªÉ. ¥ÀjºÁgÀ ªÀiÁUÀð ºÀÄqÀÄPÀĪÀzÀPÉÌ AiÉÆÃUÀå£ÁVzÀÝgÉ ªÀiÁvÀæ CªÀ£ÀÄ §ºÀ¼À
¢£ÀUÀ¼ÀªÀgÉUÉ £ÁAiÀÄPÀ£ÁV G½AiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå.
1. ±ÉÊPëÀtÂPÀ :
£ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ªÀÄ ºÀvÀé : ±ÁjÃjPÀ ²PëÀtzÀ C£ÉÃPÀ ¸ÁzsÀå vÉUÀ¼ À£ÀÄß
1. «zÁåyðUÀ½UÉ zÉúÀzÀ ¸ÀjAiÀÄiÁzÀ AiÀiÁAwæPv
À A
É iÀÄ ªÀĺÀvéÀ
PÉÊUÀÆr¹PÉƼÀî®Ä £ÁAiÀÄPÀvéÀ CªÀ±åÀ . «zÁåyðUÀ¼ÀÄ PÀ°vÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À À£ÄÀ ß
vÉÆÃj¸ÀĪÀzÀÄ.
ªÀÄgÉAiÀħºÀÄzÀÄ DzÀgÉ ²PëÀPÀ£À ¥À¨æ sÁªÀ §ºÀ¼À PÁ® G½AiÀÄĪÀzÀÄ. MAzÀÄ
2. «zÁåyðUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÄÀ ¨sA À VAiÀÄ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄUÀæªÁV
±Á¯ÉAiÀÄ ZÀlĪÀnPÉ ²Pë£ À ÁvÀäPÀ ªÀiË®å C½¸ÀĪÀAvÉ E®èªÉ G½¸ÀĪÀAvÉ
w½zÀÄPÉƼÀÄîvÁÛ gÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ±ÀA ¹¸ÀÄvÁÛgÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß
ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ ²PëÀPÀ£À PÉÊAiÀÄ°è EzÉ. ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß M¼ÉîAiÀÄ £ÁUÀjPÀ£À£ÁßV
UÀªÀĤ¹j.
50 51

ªÀiÁqÀ®Ä eÁt ²PëÀPÀ¤UÉ ºÉaÑ£À CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄAlÄ. F ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è 7. ¨sÁµÁ eÕÁ£Àª£

À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ, M¼ÉAî iÀÄ ªÀåQv
Ûª
éÀ £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ.
±ÁjÃjPÀ ²Pët À zÀ ²PëÀP£
À ÀÄ ±Á¯ÉAiÀÄ°è P˱À®åzÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß C®APÀj¸ÀÄvÁÛ£É 8. zsÉÊAiÀÄðªÀAvÀ£ÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ, ±ÁAvÀ avÀÛ G¼ÀîªÀ£ÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀzÉà MAzÀÄ PÉ®¸À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ PÉÊUÀÆqÀ¨ÃÉ PÁzÀgÉ M§â¤AzÀ 9. D±ÁªÁ¢, ¥ÀgÆ
É Ã¥ÀPÁgÀ, ¸ÀºPÀ ÁgÀ, ¸Àº£
À Á ªÀÄÆwðAiÀiÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ.
¸ÁzsÀå«®è. UÀÄA¥ÀÅ, ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄ, ¸ÀªÀiÁd, ¸ÀªÀÄƺÀ EªÀÅUÀ¼É®èªÀ£ÀÄß
LEADERSHIP :
MAzÀÄUÀÆr¹ MUÀÎn£À ªÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß d¦¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ M§â
GvÀÛªÀĪÁzÀ £ÁAiÀÄPÀ¤AzÀ ¸ÁzsÀå. CAzÁUÀ ªÀiÁvÀæ AiÀiÁªÀzÉà PÉ®¸À L - Love (¦æÃw) Loyalty (¤µÉ×)
PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ PÉÊUÀÆqÀ®Ä ¸ÁzsÀå. DzÀÝ jAzÀ £ÁAiÀÄPÀvÀé vÀ£ÀßzÉ DzÀAvÀ E - Efficient (zÀPëÀ) Edurance (PÀµÀÖ ¸À»¸ÀßvÉ)
ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÉ. A - Alertness (eÁUÀgÀÆUÀvÉ) able (AiÉÆÃUÀå)
GvÀÛªÀÄ £ÁAiÀÄPÀ£À°ègÀ¨ÉÃPÁzÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ : D - Disicipline (²¸ÀÄÛ)
1. d£ÀgÀ ¸ÀA¥ÀPð À ªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ. J®è vÀgz À À d£ÀgÀ eÉÆvÉUÉ E - Energetic (¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ)
UÉ ¼ É v À £ À ª À £ À Ä ß ªÀ i ÁqÀ ¨ É Ã PÀ Ä , ««zÀ ¸À A WÀ , ¸À A ¸É Ü UÀ ¼ À R - Reliability (£ÉÊdvÉ) ¸ÀjAiÀiÁzÀ «ZÁgÀ
¸Àz¸À åÀ £ÁVgÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É J®è vÀgº À z
À À ¸ÁªÀiÁfPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼° À è S - Sineerity («zsÉÃAiÀÄvÉ) Sympathy (C£ÀÄPÀA¥À)
¥Á¯ÉÆμÀî¨ÉÃPÀÄ.
H - Health (DgÉÆÃUÀå) Honesty (¥ÁæªÀiÁtÂPv
À É)
2. «zÁéA¸À£ÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ, J®è «µÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ¥Àj¥ÀÇtðªÁzÀ
I - Intelligent (eÁtvÀ£À) Impartial (¤¸ÀàPëÀ¥ÁvÀ)
eÕÁ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. J®è vÀgÀzÀ d£ÀgÀ ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß
P - Patience (vÁ¼Éä)
CxÉÊð¹PÉƼÀÄîªAÀ wgÀ¨ÉÃPÀÄ. GzÁ : ²PÀÚzÀ §UÉÎ ±Á¯ÉAiÀÄ ªÀÄPÀ̼À
§UÉÎ, ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ, eÁwUÀ¼À §UÉÎ, gÁdQÃAiÀÄ §UÉÎ, 3.6. ²¸ÀÄÛ : CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvéÀ
PÁ£ÀƤ£À §UÉÎ F J®è CA±ÀUÀ¼£ À ÀÄß w½zÀÄPÉÆArgÀ¨ÉÃPÀÄ.
CxÀð : ²¸ÀÄÛ JA§ ¥Àzª À ÀÅ English ¨sÁµÉAiÀÄ Discipline JA§
3. ¸ÀAWÀ fëAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ, DzÀ±ð
À UÀÄtUÀ¼À£ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ. ¥Àz À¢AzÀ §A¢zÉ. Disicpline JAzÀgÉ ªÀÄÆ®vÀB Disciple ¢AzÀ
4. ºÁ¸Àå ªÀÄ£ÉÆêÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀª£ À ÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ? MAzÀÄ ªÉÃ¼É §AzÀzÀÄÝ EzÀgÀxÀ𠲸ÀÄÛ. ²PëÀt PÉëÃvÀæzÀ°è ²¸ÀÄÛ JA§ÄzÉÆAzÀÄ ¸ÁzsÀ£À
vÀ¥ÀÄàUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÁUÀ CªÀÅUÀ¼À §UÉÎ §ºÀ¼ÀªÁzÀ «ZÁgÀ F ¸Ázs£ À z
À À ªÀÄÆ®PÀ «zÁåyðUÀ¼À AiÉÆÃUÀå PÀª æ ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃUÀå £ÀqÀvÉAiÀÄ
ªÀ i ÁqÀ z É Ã PÉ q À P É ¤ ¹PÉ Æ ¼À î zÉ Ã ºÁ¸À å ¥À æ ª À È wÛ A iÀ Ä £À Ä ß vÀg¨
À ÃÉ wAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄÄvÁÛg.É EAvÀºÀ ªÀĺÀvéz
À À ¥ÀzªÀ ÅÀ C£ÉÃPÀ vÀv±éÀ Á¸ÀÛçdÕgÄÀ
ºÉÆAzÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÀÄÛ ²PëÀt vÀdÕgÀÄ ªÉÄzÀļÀ£ÀÄß ªÁåAiÀiÁªÀÄPÉÌ ºÀaÑzÝÁgÉ.
5. M¼É î A iÀ Ä ±Àj ÃgÀ ªÀ ÄvÀ Ä Û ªÀ Ä £À ¸ À Äì M¼Éî A iÀÄ ¨s ÁªÀ £ É U À ¼ À £ À Ä ß ²¸ÀÄÛ JAzÀgÉ ¸ÀéAiÀÄA ¨sÀÆ CAzÀgÉ ²ªÀ£À ¸ÀégÀÆ¥À, EzÀÄ vÀ£Àß
ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ. CAzÀgÉ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À£ÄÀ ß ªÀiÁqÀ®Ä CAvÀgÁ¼À¢AzÀ §gÀĪÀAvÀzÝÁVzÉ. MvÁÛAiÀÄ¢AzÀ ªÀÄÆr¸ÀĪÀAvÀzÝÀ ®è vÁ£ÉÃ
CºÀ ð £ÁVgÀ ¨ É Ã PÀ Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û M¼É î A iÀ Ä D¯É Æ ÃZÀ £ É U À ¼ À £ À Ä ß ¤AiÀĪÀÄUÀ¼£ À ÀÄß PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼À£ÀÄß «zsÉÃAiÀÄvɬÄAzÀ ¥Á°¸ÀĪÀzÀÄ ¸ÀjAiÀÄzÀ
ªÀiÁqÀĪÀAvÀªÀ¤¸ÀgÀ¨ÉÃPÀÄ. ºÀªÁå¸ÀUÀ¼À£ ÀÄß gÀÆrü¹PÉÆAqÀÄ PÉlÖ ºÀª Áå¸ÀUÀ½AzÀ zÀÆgÀ«gÀĪÀzÀÄ,
6. ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀĪÀ UÀÄt ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ, «zÁåyðUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ EA¢æ A iÀ Ä UÀ ¼ À £ À Ä ß »rvÀ z À ° è l ÄÖ P É Æ ¼À Ä î ª À z À Ä ªÀ Ä vÀÄ Û GvÀ Û ª À Ä ªÀ å QÛ v À é
¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß §AiÀĹzÀ EvÀgÀ d£ÀjUÉ. ¨É¼É¬Ä¹PÉƼÀÄîªÀzÉà ²¸ÀÄÛ DVzÉ.
52 53

ªÁåSÉåUÀ¼ÀÄ : 5. ªÀÄÄAzÁ¼ÀÄ«£ÉÆqÀ£É C£ÀĸÀj¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ.

eÁ£ïqÀÆå¬Ä CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ : ²¸ÀÄÛ JAzÀgÉ PÉÊAiÀÄ°èAiÀÄ ±ÀQÛ EzÀÝAvÉ 6. QüÀgÀªÉÄAiÀÄ£ÀÄß QvÉÛ¸ÉAiÀÄĪÀzÀÄ.
PÉÊUÉÆAqÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À ªÉÄð£À MqÉvÀ£À. ±Á¯ÉAiÀÄ ²¹Û£À «zsÀUÀ¼ÀÄ :
£ÁªÀÅ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß w½zÀÄPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß
1. DAvÀjPÀ ²¸ÀÄÛ : EzÀÄ ¤dªÁzÀ ²¸ÀÄÛ ªÀÄ£À¸ÄÀ ì ºÀÈzÀAiÀÄ, ¨sÁªÀ£É
¥ÁæªÀiÁtÂPÀªÁV ªÀiÁqÀĪÀzÉà `²¸ÀÄÛ' JA¢gÀĪÀgÀÄ.
ªÀÄvÀÄÛ ªÀvÀð£ÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹ s zÀAvÉ EzÀÄ ºÀÈzÀAiÀiÁ¼À¢AzÀ §gÀĪÀAvÉ
W.M. gÉʧ£ï : `²¸ÀÄÛ ¸ÀPÁgÁvÀäPª
À ÁV gÀZ£
À ÁvÀäPª
À ÁVAiÀÄÆ EgÀ¨ÃÉ PÀÄ ²¸ÀÄÛ PÉ®ªÉÇAzÀÄ ²PëPÀ g À ÄÀ ²¹Û¤AzÀ EgÀ¨ÃÉ PÀÄ. ²¹ÛUÉ E£ÉÆßAzÀÄ ºÉ¸g À ÃÉ
JA¢gÀĪÀgÀÄ. ²PëPÀ À CzÉà vÉg£ À ÁV ªÀÄPÀ̼° À Aè iÀÄÆ D ²¸ÀÄÛ ¨É¼A É iÀÄÄvÀÛz.É ²PëPÀ g
À À ªÀvð À £ÉAiÀÄÄ
eÉ.E. ¨Ëæ£ï : EªÀgÀÄ `²¸ÀÄÛ JA§ÄzÀÄ ¸ÀºÀPÁj ªÀiÁ£À¹PÀ zsÉÆÃgÀuÉ ªÀÄPÀ̽UÉ ªÀiÁzÀjAiÀiÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ. ±Á¯ÉAiÀÄ ªÁvÁªÀgt À ªÀÅ ªÀÄPÀ̼° À è DAvÀjPÀ
JA¢gÀĪÀgÀÄ. ²¸ÀÛ£ÄÀ ß ¨É¼¸ É À®Ä ¥ÉÃæ gÀuA É iÀiÁVgÀÄvÀÛz.É CAvÀºÀ ¥Àj¸Àgz À °
À è ¨É¼z É À ªÀÄUÀÄ
¦.¹. gÉãï : EªÀgÀÄ `¸ÉãÉ, £ËPÁ¥ÀqÉ, ¥ÉÇð¸ï¥ÀqÉ ºÁUÀÆ gÁdåPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¸Àj/vÀ¥ÄÀ à JAzÀÄ ¤zsð À j¸ÀĪÀ ±ÀQÛ ¥ÀqA
É iÀĨÉÃPÀÄ. DAvÀjPÀ ²¸ÀÛ£ÄÀ ß
²¸ÀÄÛ ºÉÃUÉ ªÀÄÄRåªÉÇà ºÁUÉ ±Á¯ÉAiÀÄ C¹ÛvéÀPÉÌ ²¸ÀÄÛ CUÀvÀå EzÀgÀ ¨É¼¸ É ÄÀ ªÀzÄÀ , ²Pët À UÀÄjUÀ¼° À è MAzÀÄ F DAvÀjPÀ ²¸ÀÛ£ÄÀ ß ªÀÄPÀ̼° À è MªÉÄä
ªÉÄïÉAiÉÄà ¸ÀºPÀ ÁgÀ ºÁUÀÆ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ w¼ÀĪÀ½PÉUÀ¼ÀÄ gÀÆ¥ÀUÉƼÀÄîvÀÛªÉ. ¨É¼z É g À É AiÀiÁªÀ MvÁÛAiÀÄ ¥ÀǪÀðPÀ CxÀªÁ CAfPɬÄAzÀ §gÀĪÀ ²¸ÀÛ®è.
²¸ÀÄÛ ªÀåQÛUÉ ¨sÀƵÀt CzÀÄ CªÀ£À fêÀ£ÀPÉÌ CµÉÖ CªÀ±ÀåPª À ÁVzÉ. 2. ¨ÁºÀå ²¸ÀÄ Û : ²Pë À P À g ÀÄ ªÀ U Àð zÀ ° è z ÝÁUÀ ªÀi ÁvÀ æ ²¹Û ¤AzÀ
CzÀÄ CªÀ£À fêÀ£ÀzÀ zÁj ¢Ã¥ÀªÁUÀĪÀzÀÄ JA¢gÀĪÀgÀÄ. ªÀwð¸ÀÄvÁÛgÉ. ²PëÀPÀgÀÄ ªÀUÀð ©lÄÖ ºÉÆgÀUÉ §AzÀgÉ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ªÀvÀð£É
ªÀĺÀvÀé : zÉÊ»PÀ ²PëÀtªÀÅ vÀ£Àß ZÀlĪÀn PÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀå ªÀ¹ÜvÀª ÁV ¨ÉÃgÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. ªÀUðÀ PÉÆÃuÉAiÀÄ°è «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ²PÉëAiÀÄ ¨sÀAiÀÄ¢AzÀ
¥À z À Ý wUÀ £ À Ä UÀ Ä tªÁV ºÁQPÉ Æ AqÀ CªÀ ¢ ü A iÉ Æ ¼À U É ªÀ i ÁqÀ Ä ªÀ A vÉ CxÀªÁ §ºÀĪÀiÁ£ÀzÀ D¸É¬ÄAzÀ F ²¸ÀÄÛ ªÀÄPÀ̼À°è §gÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ°è
¤¢ðµÀÖ¥Àr¹PÉÆAqÀÄ C£ÀĸÀj¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁr ²¸ÀÛ£ÄÀ ß ¨É¼É¸ÀĪÀzÀÄ. ºÉZÀÄÑ CAPÀ ¥ÀqÉzÀgÉ §ºÀĪÀiÁ£À ªÀUÀðzÀ°è ²¹Û¤AzÀ ªÀwð¹zÀªÀjUÉ
EµÀÄÖ CAPÀUÀ¼ÀÄ E£ÀÄß ªÀÄÄAvÁzÀ §ºÀĪÀiÁ£ÀUÀ¼À D¸É¬ÄAzÀ ²¸ÀÛ£ÀÄß
1. ¤Ãw ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°¸ÀĪÀzÀÄ : ¥Àæw «zÁåyðAiÀÄ°è CzÀgÀ
¨É¼É¬Ä¹PÉƼÀî®Ä ¥ÀæAiÀÄw߸ÀÄvÁÛgÉ.
¤Ãw ¤AiÀĪÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄ£ÀUÁtĪÀAvÉ C£ÀĸÀj¸ÀĪÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥Á°¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁr ²¸ÀÛ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀvÀåzÀ ¥ÀxÀzÀ°è ¸ÁUÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ : fêÀ£ª
À ÀÅ ªÀåªÀ¹ÜtvÀªÁV
2. DeÉ Õ U À ¼ À £ À Ä ß C£À Ä ¸À j ¸À Ä ªÀ A vÉ ªÀ i ÁqÀ Ä ªÀ z À Ä : ªÉ Æ zÀ ° UÉ PÀæªÀħzÀݪÁV ¸ÀgÀ¼ÀªÁV ¸ÁUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ `²¸ÀÄÛ' CvÀåªÀ±ÀåPÀ ²¸ÀÄÛ E®èzÉ
«zÁåyðUÀ ¼ À Ä DzÉ Ã ±À U À ¼ À Ä AiÀ i ÁªÀ ª À Å J£À Ä ßªÀ z À £ À Ä ß ºÉÆÃzÀgÉ J®è ªÀÇ KgÀ Ä¥ÉÃgÁV ºÀ®ªÁgÀÄ vÉÆAzÀgÉUÀ¼ÀÄ JzÀÄgÁV
CjvÀÄPÉƼÀĪ î AÀ vÉ ªÀiÁr £ÀAvÀgÀ C£ÀĸÀj¹ ²¸À£ Û ÄÀ ß ªÀÄÆr¸ÀÄvÀz
Û .É fêÀ£ÀªÉà C¸ÀÛªÀå¸ÀÛªÁUÀĪÀzÀÄ. DzÀÝjAzÀ ªÀåQÛAiÀÄÄ ²¹Û¤AzÀ ²¹Û¤AzÀ
fêÀ£À ¸ÁV¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ±ÀjÃgÀ ²PëÀtªÀÅ ²¹Û£À C£ÉÃPÀ PÉÆqÀÄUÉU¼ À À£ÀÄß
3. ¸ÀªÄÀ ªÀ¸çÛÀ zsjÀ ¸ÀĪÀzÄÀ : ¥Àw
æ «zÁåyðAiÀÄÄ DAiÀiÁ ZÀlĪÀnPÉU½ À UÉ
¤ÃqÀÄvÁÛ §A¢zÉ. ±Á¯ÉAiÀÄ°è ¥Àæw ²PëÀPÀgÀÄ ²¹Û¤AzÀ EgÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄPÀ̽UÀÆ
AiÉÆÃUÀåªÁUÀĪÀAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðµÀÖ¥r À ¹gÀĪÀAvÀ ¸ÀªÀĪÀ¸ÀÛçU¼
À À£ÀÄß
PÀÆqÁ ²¹Û£À ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj ¥Á°¸ÀĪÀAvÀªÀgÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.
zsÀj¹ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀAvÉ w¼ÀĪÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆrzÀgÉ ²¸ÀÛ£ÀÄß
JwÛ vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ. HH
4. ¸ÁªÀÄÆ»PÀªÁV ¥ÀæzÀ²ð¸ÀĪÀ ±ÀQÛ ¨É¼É¸ÀĪÀzÀÄ.
54 55

6. PÁAiÀÄð «AUÀqÀ£É
CzsÁåAiÀÄ 7. GvÀÛªÀÄ PÁAiÀÄð¥Àæ±ÀA¸É

4 8.
9.
ªÉÄÃ®Ä QüÉA§ ¨sÉÃzÀ¨sÁªÀ E®è¢gÀĪÀÅzÀÄ.
¥ÀjÃPÁë PÀæªÀÄ.
DqÀ½vÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ :
zÉÊ»PÀ ²PëÀt ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ¸ÀAWÀl£É 1. ªÀ ÄPÀÌ ¼ À ªÀ A iÉ ÆêÀ i Á£À PÉ Ì vÀ P À Ì A vÉ CªÀ gÀ CºÀ ð vÉ AiÀ Ä £À Ä ß
OUR ENIVIRONMENT UÀªÀÄ£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆAqÀÄ ¥ÀoÀåPÀæªÀĪÀ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀzÀÄ.
2. J®è «zÁåyðUÀ ½UÀ Æ ¥Àæ w ¢£À zÉ Ê »PÀ ²Pë Àt zÀ ªÀ UÀ ð
§gÀĪÀAvÉ ªÉüÁ ¥ÀwæPÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀĪÀzÀÄ.
¸ÀA WÀl £É : EzÀÄ ªÀÄÆ® EAVè õÀ ¥Àz À Organ EzÀj AzÀ
3. £ÉʸÀVðPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ¥Áæ±À¸ÀÛå PÉÆqÀĪÀzÀÄ.
QæAiÀiÁgÀÆ¥À. AiÀiÁªÀzÉà MAzÀÄ EA¢æAiÀÄ C£ÉÃPÀ ¥Éò eÁ®UÀ½AzÀ
PÀÆrzÝÁVzÀÝgÀÄ MAzÀÄ PÁAiÀÄðPÉÌ CªÉ®è ¸ÉÃj PÉ®¸À ªÀiÁqÀĪÀAvÉ 4. ªÀUð
À zÀ°èAiÀÄ «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¹Ã«ÄvÀUÆ
É ½¸ÀĪÀÅzÀÄ.
MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÝÉñÀ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ°è ºÀ®ªÁgÀÄ d£ÀgÀÄ MlÄÖUÀÆr 5. ¸ÀÄgÀPëÀvÁ PÀæªÀÄPÉÌ ¥ÁæzsÁ£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀĪÀzÀÄ.
PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀĪÀzÀPÉÌ `¸ÀAWÀl£É' J£ÀÄßvÁÛgÉ. 6. «ÄvÀªÀåAiÀÄ.
ºÀ ® ªÁgÀ Ä d£À g À £ À Ä ß MAzÉ q É ¸É à j¹ CªÀ j UÉ CªÀ ± À å «zÀ Ý 7. £ÉÊwPÀ ªÀiË®åPÉÌ ªÀĺÀvÀé PÉÆqÀĪÀzÀÄ.
¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß MzÀV¹ ¸ÀºÀPÁgÀ¢AzÀ CªÀgÉ®ègÀÆ ¸ÉÃj MAzÀÄ «±ÉõÀ 8. PÀ°¸ÀĪÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ¤¥ÀÅtvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄA¢£À fêÀ£ÀPÉÌ
GzÝÉñÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢üs¸ÀĪÀAvÉ ªÀiÁqÀĪÀzÉà ¸ÀAWÀl£ÉAiÀiÁVzÉ. DqÀ½vÉ G¥ÀAiÉÆÃUÀªÁUÀĪÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀÄîªÀzÀÄ.
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀzÀ ºÀAvÀªÁVzÉ. CAzÀgÉ ¸ÀAWÀl£É PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß
4.1. ±Á¯ÁAvÀUÀðvÀ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀ ±Á¯Á ¸Ààzð És UÀ¼ÄÀ :
¤AiÉÆÃf¹zÀgÉ DqÀ½vÉ D AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÌÉ vÀgÄÀ ªÀzÁVzÉ.
CxÀð ¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀUÀ¼ÄÀ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°èAiÀÄ ¤AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß vÁAwæPv À É, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀvÀé,
¢UÀݱÀð£À ºÁUÀÆ ªÉÄðéZÁgÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÌÉ vÀgÀĪÀzÀPÉÌ ±Á¯ÁAvÀUÀðvÀ ¸ÀàzsÉðUÀ¼ÀÄ :
DqÀ½vÉ J£ÀÄߪÀgÀÄ. Intra JAzÀgÉ M¼ÀUÉ ºÁUÀÆ 'murals JAzÀgÉ UÉÆÃqÉ CxÀªÁ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ : DªÀgÀt JAzÀÄ CxÀð. DzÀÝjAzÀ Intramural JAzÀgÉ UÉÆÃqÉUÀ¼À
M¼ÀUÉ CxÀªÁ DªÀgÀtzÉƼÀUÉ JAzÀÄ CxÀðªÁUÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ vÀªÀÄä
1. GzÝÉñÀ ¤¢ðµÀÖ¥Àr¸ÀÄ«PÉ
vÀª ÀÄä ±Á¯É , PÁ¯ÉÃdÄUÀ¼À°è AiÉÄà £ÀqÉAiÀÄĪÀ CxÀªÁ vÀª ÀÄä ±Á¯É,
2. ¥Àj¹ÜwAiÀÄ ¥Àj²Ã®£É
PÁ¯ÉÃdÄUÀ¼À «zÁåyðUÀ½ UÉ ªÀiÁvÀæ ¹Ã«ÄvÀ ªÁVgÀ ĪÀ ¸Àà z sÉð UÀ½ UÉ
3. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¹zÀÝvÉ ±Á¯ÁAvÀUÀðvÀ ¸ÀàzsÉðUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. CAzÀgÉ ±Á¯ÉUÀ¼À°èAiÉÄÃ
4. DzÀ±Àð CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À ºÉÆAzÁtÂPÉ ««zsÀ ¥ÀPæ ÁgÀzÀ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼£
À ÀÄß ªÀiÁr CxÀªÁ ±Á¯Á ªÀÄPÀ̼À£ÀÄß «AUÀr¹
5. ¸ÀAWÀl£É G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉ CªÀgÀªÀgÀ ªÀÄzsåÉ ««zsÀ ZÀlĪÀnPÉU¼ À À°è ¸Ààzð
sÉ UÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É
56 57

±Á¯ÁAvÀUÀðvÀ ¸ÀàzsÉðUÀ½AzÁUÀĪÀ ¯Á¨sÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄ : CAvÀgÀ±Á¯Á ¸ÀàzsÉðUÀ¼ÄÀ (¥ÀAzÁålUÀ¼ÀÄ) :

1. GvÀÛªÀĪÁzÀ DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥Á¢¸À§ºÀÄzÀÄ. ±Á¯ÉAiÀÄ DªÁgÀzÀ (UÉÆÃqÉ) ºÉÆgÀV£À nêÀÄÄUÀ¼ÉÆqÀ£É DqÀĪÀ
2. G vÀ Û ª À Ä ª Á z À z É Ã º À z Á q s À å ð v É A i À Ä £ À Ä ß ¨É¼É¸À®Ä CxÀªÁ £ÀqÉAiÀÄĪÀ ¸ÀàzsÉðUÀ½UÉ CAvÀgÀ±Á¯Á ¸ÀàzsÉðUÀ¼É£ÀÄߪÀgÀÄ. ±Á¯ÉAiÀÄ
C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀÄvÀÛzÉ. (PÁ¯ÉÃd) M¼Éî DlUÁgÀgÀÄ MAzÀÄ nêÀÄÄ ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ E£ÉÆßAzÀÄ
3. QæÃqÁ ¤¥ÀÅtvÉ AiÀ Ä£ÀÄ ß PÀg ÀUÀvÀ ªÀi ÁrPÉÆ ¼Àî ® Ä CªÀPÁ±À ±Á¯É A iÀ Ä nÃ«Ä£É Æ A¢UÉ DlªÁqÀ Ä ªÀ z À P É Ì `CAvÀ g À ±Á¯Á
¹PÀÌAvÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀAzÁål'ªÉ£ÄÀ ߪÀgÀÄ. »ÃUÉ JgÀqÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä vÀªÀÄä°è
¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ ªÀiÁåZÀÄUÀ¼À£ÄÀ ß DqÀ§ºÀÄzÀÄ.
4. ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
5. ¥À A zÁålUÀ ½ AzÀ ªÀ Ä £É Æ Ã¯Áí ¸ À ª À Å zÉ Æ gÀ Q ªÀ i Á£À ¹ PÀ CAvÀgÀ±Á¯Á ¸ÀàzsÉðUÀ½AzÁUÀĪÀ ¯Á¨sÀUÀ¼ÀÄ :
C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. 1. CAvÀ g À ± Á¯Á ¥À A zÁålUÀ ½ UÉ ºÉ Z À Ä Ñ ªÀ Ä ºÀ v À é PÉ Æ lÄÖ
6. gÁµÀÖç©üªÀiÁ£À ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¥Á®UÉÆ ¼ÀÄ î ªÀz Àj AzÀ DlUÁgÀg À Ä vÀ ª ÀÄ ä ¤¥ÀÅtvÉUÀ ¼ À£À Ä ß
7. £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. ¸ÀÄzsÁj¹PÉƼÀÀÄzÁVzÉ.
2. «zÁå®AiÀÄzÀ §UÉÎ C©üªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÆr¸À§ºÀÄzÀÄ.
8. DlPÀÆlUÀ½AzÀ ¸ÀªÀÄxÀð DlUÁgÀgÀ£ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw¨sÁªÀAvÀ
DlUÁgÀgÀ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ. 3. £ÁAiÀÄPÀvÀé ºÁUÀÆ C£ÀÄ£ÁAiÀÄPÀvÉAiÀÄ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä
CªÀPÁ±ÀUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
9. DlPÀ Æ lUÀ ½ AzÀ ¸ÁªÀ i ÁfPÀ UÀ Ä tUÀ ¼ ÁzÀ ¸À º À P ÁgÀ
ªÀ Ä £É Æ Ã¨sÁ ªÀ£ É ªÀÄ vÀÄÛ GvÀ Û ªÀ Ä ªÀ zÀ ºÉ ÆAzÁt PÉ UÀ Ät 4. ºÀ®ªÁgÀÄ vÀAqÀUÀ¼À eÉÆvÉUÉ DlªÁqÀĪÀzÀjAzÀ ºÉZÀÄÑ ºÉZÀÄÑ
¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. ¸ÀºÀ£É, ±ÁAw, «£ÀAiÀÄvÉ ªÀÄÄAvÁzÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ UɼÉvÀ£ÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
¨É¼ÉzÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ. 5. ºÀ ®ªÁgÀÄ HgÀ ÄUÀ ½UÉ ºÉÆ ÃV DqÀĪÀ z Àj AzÀ ¸ÁPÀµÀ Ä Ö
10. DlUÁgÀ g À ° è ±ÁjÃjPÀ , ªÀ i Á£À ¹ PÀ , ¸À A ¸À Ì ø wPÀ «PÁ¸À P É Ì HgÀÄUÀ¼À ªÀiÁ»w zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
¸ÀºÁAiÀĪÁUÀÄvÀÛzÉ. 6. DlUÁgÀjUÉ ¸ÀAvÉÆõÀ, ªÀÄ£ÉÆïÁí¸À MzÀV¹zÀAvÁUÀÄvÀÛzÉ.
11. DlPÀÆlUÀ½AzÀ QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ½UÀÆ QæÃqÉUÀ¼À£ÄÀ ß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀ CªÀUÀÄtUÀ¼ÀÄ (Demerits) :
±ÀQÛ ¸ÁªÀÄxÀåð ¨É¼ÉAiÀÄĪÀzÀÄ.
1. ºÀ®ªÀÅ ªÉÃ¯É DlPÀÆlUÀ¼À°è UÉ®è¯ÉèÉÃPÉA§ GzÝÉñÀ¢AzÀ
12. ±ÁvÁAvÀUÀðvÀ QæÃqÁ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀàzsÉðUÀ¼ÄÀ PÀ°vÀ ºÀ®ªÀÅ vÀAqÀU¼À ÀÄ C»vÀPÀgÀ (Unfair Play) ªÁzÀ jÃwAiÀÄ°è
P˱À®å ªÀÄvÀÄÛ zÉÆgÀQ¹zÀ eÕÁ£À EªÀÅUÀ¼À£ÄÀ ß «zÁåyðUÀ¼ÀÄ DlªÁlqÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀjAzÀ C£ÁªÀ±ÀåPÀªÁV zÉéõÀ ºÀÄnÖ
¸ÀàzsÁð ¸À¤ßªÉñÀzÀ°è ¸ÀéAiÀÄA ¸ÀÆàwð¬ÄAzÀ G¥ÀAiÉÆÃV¹ dUÀ¼U
À À¼ÁUÀĪÀ ¸ÀA¨sÀªÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ.
vÀªÀÄä£ÀÄß vÁªÀÅ ¥ÀjÃQë¹PÉƼÀî®Ä ªÀÄvÀÄÛ P˱À®å ¥ÀæzÀ±Àð£À
2. ªÉÃ¼É ºÁUÀÆ ºÀtzÀ ªÀåAiÀĪÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÀiÁqÀ®Ä C£ÀĪÀÅ GAlÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
3. «zÁåyðUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ¨ÁgÀ ©Ã¼ÀÄvÀÛzÉ.
58 59

4. ºÀ®ªÀÅ ªÉÃ¼É DlPÀÆlUÀ¼°À è UÉ®ÄèªÀ GzÝÉñÀ¢AzÀ ºÉÆgÀV£À DlPÀÆlUÀ¼À CxÀð«ªÀgÀuÉ :

«zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß vÀªÀÄä ±Á¯ÉAiÀÄ vÀAqÀzÀ°è ¸ÉÃj¹PÉÆAqÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄ ªÀÄ£ÀgÀAd£ÉUÁV ªÉÆzÀ°¤AzÀ®Æ C£ÉÃPÀ QæÃqÉUÀ¼À°è
Dr¸À§ºÀÄzÀÄ EzÀÄ M¼ÉîAiÀÄzÀ®è. D¸ÀQÛ ªÀ»¹zÝÁ£É. RqÀÎ, ¨sÀ¯èÉ, PÀwÛ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ ºÉÆÃgÁqÀĪÀ
±Á¯ÁAvÀUÀðvÀ ¸ÀàzsÉðUÀ¼À ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ : PÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¹ CªÀÅUÀ¼À ¤µÁÚvÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ZÉÊvÀ£ÀåzÁAiÀÄPÀ ªÀiÁqÀ®Ä
»jAiÀÄ ²PëÀPÀgÀÄ AiÀÄÄzÀÞªÀ£ßÉ Ã QæÃqÉAiÀÄ£ÁßV ªÀiÁr ªÀÄ£ÀgÀAd£ÉUÉ CzÀ£ÄÀ ß ¥Àz
æ À²ð¸ÀĪÀzÉÃ
EzÀgÀ CxÀð. EAxÀ QæÃqÁ AiÀÄÄzÀÝPÉÌ `lÆ£ÁðªÉÄAlÄ' (DlPÀÆl)
J£ÀÄßvÁÛgÉ. FUÀ EªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁV d£ÀgÀ°è ¥ÀæZÀ°vÀªÁzÀ DlUÀ¼À£Éß
¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ UÀÄA¥ÀÅ UÀÄA¥ÀÅUÀ¼ÀÄ vÀªÄÀ ä vÀªÀÄä°è vÀÄgÀŤAzÀ DqÀÄvÀÛªÉ. »ÃUÉ C£ÉÃPÀ
¥ÀAUÀqU À ¼
À ÄÀ MAzÉÃqÉ ¸ÉÃj UÉ®ÄèªÀ GzÝÃÉ ±À¢AzÀ vÀªÀÄä vÀªÀÄä°è DlªÁr
zÉÊ»PÀ ²PëÀPÀgÀÄ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ¥ÀAUÀqÀªÀ£ÀÄß Dj¸ÀĪÀ PÀæªÀÄPÉÌ DlPÀÆl J£ÀÄßvÁÛgÉ. J®ègÀ£ÀÄß
MAzÉÃqÉ ¸ÉÃj¹ DlPÀÆlUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɸÀĪÀzÀjAzÀ £É®, d®, d£ÀgÀ
¥ÀjZÀAiÀĪÁV zÉñÀz À ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß JwÛ »rAiÀÄĪÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR
PÁAiÀÄðzÀ²ð ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß DlPÀÆl ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
DlPÀÆlUÀ¼À°è ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ («zsÀUÀ¼ÀÄ) :
«zÁåyð £ÁAiÀÄPÀ 1. £ÁPËl ¥ÀAzÁålUÀ¼ÀÄ
A - ¹AUÀ® £ÁPËl
¸ÀºÁAiÀÄPÀ PÁAiÀÄðzÀ²ð B - qÀ§¯ï £ÁPËl
2. °ÃUï ªÀÄvÀÄÛ gËAqÀgÁ©£ï ¥ÀzÀÞw
«zÁåyð £ÁAiÀÄPÀ A - ¹AUÀ¯ï °ÃUï
B - qÀ§¯ï °Ãvï
3. ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¥ÀæPÁgÀzÀ ¥ÀAzÁålUÀ¼ÄÀ
UÀÄA¥ÀÅUÀ¼À £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ºÁUÀÆ G¥À£ÁAiÀÄPÀgÀÄ
A - £ÁPËl PÀªÀiï °ÃUï
B - °ÃUï PÀªÀiË £ÁPËl
«zÁåyð ¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ 4. ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ DªÁí£À ¥ÀAzÁålUÀ¼ÀÄ
4.2. DlPÀÆlUÀ¼ÀÄ : CxÀð ¥ÀPæ ÁgÀUÀ¼ÄÀ , ¥ÀAzÀåUÀ¼À£ÄÀ ß A - ¤ZÀÑtÂPÉAiÀÄ ¥ÀzÀÞw
DAiÉÆÃf¸ÀĪÀzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÄÀ ß w½¸ÀĪÀzÄÀ B - UÉÆÃ¥ÀÅgÀ ¥ÀAzÁålUÀ¼ÀÄ
DlUÁgÀgÀÄ CxÀª Á DlUÁgÀgÀ C£Éà PÀ ¥ÀA UÀqÀUÀ¼ÀÄ ¥Àg À¸Ààg À C - QAUÀì ¥ÀAzÁålUÀ¼ÀÄ
«gÀÄzÀÞªÁV ¤¢ðµÀÖ¥Àr ¹zÀ jÃwAiÀÄ°è DlªÁr PÉÆ£ÉUÉ «d¬Ä DlPÀÆlUÀ¼À°è F jÃwAiÀiÁzÀAvÀ ¥ÀPæ ÁgÀUÀ¼ÀÄ EªÉ.
vÀAqÀªÀ£ÀÄß ¤tð¬Ä¸ÀĪÀ ¸ÀàzsÉðUÀ½UÉ DlPÀÆlUÀ¼ÀÄ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
60 61

1. ¹AUÀ¯ï £ÁPËl ¥ÀAzÁålUÀ¼ÄÀ : 10 vÀAqÀUÀ¼À vÀ¼PÀ À (¯Ál) :

¥Á¯ÉÆÎA qÀ MlÄÖ ¥ÀAUÀqÀUÀ¼À ¸ÀASÉå 2 CxÀªÁ 2gÀ WÁvÀPÀ ¸ÀÆvÀæ : N-1 10-9 = 9 ¥ÀAzÀåUÀ¼ÀÄ
¸ÀASÉåAiÀÄ°èdzÀÝgÉ ¸ÀjAiÀi ÁzÀ jÃwAiÀÄ°è vÀ¼ÀPÀ£ÀÄß (¯Ál) ºÁPÀ®Ä 16-10 = 6 vÀAqÀUÀ½UÉ ¨ÉÊ PÉÆqÀ¨ÃÉ PÀÄ.
§gÀÄvÀÛzÉ. (2, 4, 8, 16, 32, 64) EvÁå¢UÀ¼ÀÄ 2gÀ WÁvÀPÀ ¸ÀASÉåUÀ¼ÀÄ)
MAzÀ Ä ªÉ à ¼É ¥Á¯É Æ ÎAqÀ ¥À A UÀ q À U À ¼ À ¸À A SÉ å 2gÀ WÁvÀ P À
¸ÀASÉåAiÀÄ°ègÀ¢zÀÝgÉ DUÀ MAzÀÄ CxÀªÁ ºÀ®ªÀÅ ¥ÀAUÀqÀUÀ½UÉ ¨ÉÊ
PÉÆqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨ÉÊ JAzÀgÉ D ¸ÀÄwÛ£À°è ¥ÀAzÀåªÀ£ÁßqÀzÉà ªÀÄÄA¢£À
¸ÀÄwÛgUÉ CºÀðvÉ ¥Àq ÉAiÀÄĪÀzÉà DVzÉ. ¨ÉÊ EzÀ£ÀÄß ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ
¸ÀÄwÛ£À°èAiÉÄà PÉÆqÀ¨ÃÉ PÀÄ, CAzÀgÉ ªÀÄÄA¢£À ¸ÀÄwÛ£°
À è CºÀðvÉ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ
¥ÀAUÀqÀUÀ¼À ¸ÀASÉå 2gÀ WÁvÀPÀ ¸ÀASÉåAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ ªÉÆzÀ®£ÉÃ
¸ÀÄwÛ£À°è ¸ÀàzðsÉ CµÉÆÖAzÀÄ wÃPëÀ ÚªÁVgÀĪÀ¢®è ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAzÀåzÀ £ÀAvÀgÀzÀ
«±ÁæAwUÉ ºÉÆð¹zÁUÀ ¥ÀAzÀå ¥ÀǪÀð «±ÁæAw¬ÄAzÀ ¨ÉÊ ¥ÀqÉzÀ
¥ÀAUÀqÀPÌÉ AiÀiÁªÀ ¯Á¨sª À ÀÇ zÉÆgÉAiÀÄĪÀ¢®è ºÁUÀÆ ¨ÉÊUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß
¤¢ðµÀÖ ¥Àr¸À¨ÃÉ PÁzÀgÉ MlÄÖ ¥ÀAUÀqÀUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß CzÀQÌAvÀ®Æ
ºÉaÑ£À 2gÀ WÁvÀPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°è PÀ¼ÉzÀÄ §AzÀ ªÉÆvÀÛzÀµÀÄÖ ¨ÉÊUÀ¼À£ÀÄß
PÉÆqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁ : 10 ¥ÀAqÀUÀ¼ÀÄ ¥Á¯ÉÆÎArzÀÝgÉ CzÀQÌAvÀ®Æ
ºÉa£Ñ À 2gÀ WÁvÀPÀ ¸ÀASÉå = 6 16-10 = 6 ¨ÉÊUÀ¼À£ÄÀ ß PÉÆqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É
vÀ ¼ À P À £ À Ä ß (¯Ál) ºÁPÀ Ä ªÁUÀ MlÄÖ ¥À A UÀ q À U À ¼ À JgÀ q À Ä ¹AUÀ¯ï £ÁPËl ¥ÀzÀÝwAiÀÄ DlPÀÆlzÀ UÀÄtªÀUÀÄtUÀ¼ÀÄ :
Czs À ð UÀ ¼ À £ ÁßV «AUÀ r ¸À ¨ É Ã PÀ Ä. MlÄÖ ¥À A UÀ q À U À ¼ À ¸À A SÉ å ¸À ª À Ä
UÀÄtUÀ¼ÀÄ :
¸ÀASÉåAiÀiÁVzÀÝgÉ JgÀqÀÆ CzsÀðUÀ¼À°è ¸ÀªÀÄ£ÁV ºÀAZÀ§ºÀÄzÀÄ. CAzÀgÉ
n n 1. DlPÀÆlªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ªÀÄÄV¸À§ºÀÄzÀÄ.
ªÉÄð£À CzsÀðzÀ°è ºÁUÀÆ CzsÀðzÀ°è . GzÁ : 10 ¥ÀAqÀUÀ¼ÀÄ
2 2 2. PÀrªÉÄ Rað£À°è ªÀÄÄV¸À§ºÀÄzÀÄ.
n 10 3. ¸ÉÆÃvÀ ¥ÀAUÀqÀ DlPÀÆl¢AzÀ ¤UÀð«Ä¸ÀĪÀzj
À AzÀ ¸Ààzð
És UÀ¼ÄÀ
¥Á¯ÉÆÎA rzÀÝgÉ ªÉÄð£À CzsÀðzÀ°è 5 ºÁUÀÆ PɼÀV£À
2 2 vÀÄgÀŤAzÀ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
n 10
CzsÀðzÀ°è 5 »ÃUÉ. CªÀUÀÄtUÀ¼ÀÄ :
2 2
MAzÀÄ ªÉÃ¼É MlÄÖ ¥ÀAUÀqÀU¼
À À ¸ÀASÉå ¨É¸À ¸ÀASÉåAiÀiÁVzÀÝgÉ DUÀ 1. AiÀiÁªÀzÉà PÁgÀt¢AzÀ MAzÀÄ ¸Áj ¸ÉÆÃvÀAvÀºÀ ¥ÀAUÀqÀ
n 1 n 1
(vÀ A qÀ ) ªÀ Ä vÉ Û Dr vÀ £ À ß ªÉ Ä Ã¯É ä AiÀ Ä £À Ä ß vÉ Æ Ãj¸À ® Ä
ªÉÄð£À CzsÀðzÀ°è ºÁUÀÆ PɼÀV£À CzsÀðzÀ°è »ÃUÉ CªÀPÁ±À«gÀĪÀ¢®è.
2 2
ºÀAZÀ§ºÀÄzÀÄ.
62 63

DlPÀÆlUÀ½AzÁUÀĪÀ ¯Á¨sÀUÀ¼ÀÄ : 2. qÀ§¯ï £ÁPËl :

1. ¥ÀAzÁålUÀ½AzÀ ¸ÀªÀÄxÀð DlUÁgÀgÀ£ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw¨sÁªÀAvÀ EzÀÄ ¹AUÀ¯ï £ÁPËl DlPÀÆlzÀ ¥ÀÅ£ÀgÁªÀÈwÛ EzÀÝAvÉ. ªÀÄÆ®
DlUÁgÀgÀ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ. £ÁPËl DlPÀÆlzÀ°è CAwªÀĪÁV UÉzÀÝAvÀºÀ MAzÀÄ vÀAqÀª À£ÀÄß
2. DlUÁgÀgÀ°èAiÀÄ P˱À®åUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ. ºÉÆgÀvÄÀ ¥Àr¹ G½zÉ®è vÀAqÀU½ À UÉ ªÀÄvÉÆÛªÄÉ ä ¹AUÀ® £ÁPËl ¥ÀzÀÞwAiÀÄ
3. ¥ÀAzÁålUÀ½AzÀ zÉÊ»PÀ (±ÁjÃjPÀ) ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ ¨É¼A
É iÀÄĪÀzÀÄ. ¥ÀæPÁgÀ vÀ¼PÀ À (¯Ál)£ÀÄ ºÁQ ¥ÀAzÀåU¼ À £
À Áßr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ EzÀg°À è
CAwªÀĪÁV UÉzÀÝAvÀºÀ ¥ÀAUÀqÀ ºÁUÀÆ ªÀÄÆ® £ÁPËl£À°è UÉzÝÀ AvÀºÀ
4. DlUÁgÀ ªÀÄlÖª£
À ÄÀ ß w½zÀÄPÉÆAqÀÄ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ªÀiÁqÀ®Ä
vÀAqÀUÀ¼ÉgÀqÀg° À è ªÀÄvÉÛ ¸ÀàzsÉð K¥Àðr¹ CzÀgÀ°è UÉzÀݪÀjUÉ ªÉÆzÀ®£ÉÃ
C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀÄvÀÛzÉ.
¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÉÆÃvÀªÀjUÉ JgÀqÀ£Éà ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. MnÖ£À°è
5. ¥À A zÁålUÀ ½ AzÀ ¸ÁªÀ i ÁfPÀ UÀ Ä tUÀ ¼ ÁzÀ ¸À º À P ÁgÀ , AiÀi ÁªÀz Éà ¥ÀA UÀqÀ ºÉÆgÀ ºÉÆ ÃUÀ¨ ÉÃPÁzÀ gÉ CzÀÄ PÀ ¤ µÀÖ JgÀq ÀÄ
ªÀÄ£ÉÆ Ã¨sÁªÀ£ É, ºÉÆAzÁtÂPÉ, ¸ÀºÀ£É, ±ÁAw, «£ÀAiÀÄvÉ ¨ÁjAiÀiÁzÀgÀÆ ¸ÉÆî£ÀÄß C£ÀĨsÀ«¹gÀ¨ÉÃPÀÄ.
ªÀÄÄAvÁzÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ ¨É¼z É ÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ.
3. °ÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ gËAqÀ gÁ©£À ¥ÀæPÁgÀ :
6. DlUÁgÀ g À ° è zÉ Ê »PÀ , ªÀ i Á£À ¹ PÀ , ¸ÁA¸À Ì ø wPÀ «PÁ¸À P É Ì
¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀg°
À è F PɼV
À £ÀAvÉ JgÀqÀÄ ¥ÀæPÁgÀUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
7. DlPÀÆlUÀ½AzÀ QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ½UÉ ¸ÀºÀ ¸ÀAWÀn ¸ÀĪÀ ±ÀQÛ 1. ¹AUÀ® °ÃUÀ 2. qÀ§® °ÃUÀ
¸ÁªÀÄxÀågÀ ¨É¼A
É iÀÄĪÀzÀÄ. ¹AUÀ® °ÃUÀ JAzÀgÉ ¥Á¯ÉÆÎAqÀ J®è ¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÀÄ G½zÉ®è
8. ¥ÀAzÁålUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀĪÀzÀjAzÀ gÁµÁÖç©üªÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAUÀqÀUÀ¼À eÉÆvÉUÉ MAzÀÄ ¸Áj ¥ÀAzÁåªÀ£ÁßqÀ¨ÉÃPÀÄ. qÀ§® °ÃUÀ
gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨sÁªÉÊPÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¹PÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀzÀÄ. JAzÀgÉ ¥Á¯ÉÆÎAqÀ J®è ¥ÀAUÀqÀUÀ¼ÀÄ G½zÉ®è ¥ÀAUÀqÀUÀ¼À eÉÆvÉUÉ
9. £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄĪÀªÀÅ. JgÀqÀÄ ¸Áj ¥ÀAzÁåUÀ¼À£ÁßqÀ¨ÉÃPÀÄ.
10. eÁvÁåwÃvÀªÁV GvÀÛª ÀÄ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¬Ä¹PÉƼÀî®Ä
n n -1
¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀzÀÄ. ¹AUÀ® °ÃUÀ£À°è ¥ÀAzÀåUÀ¼À ¸ÀASÉå EgÀÄvÀÛzÉ.
2
11. ¸É ß Ã»vÀ g À Ä ºÉ Z ÁÑ U À Ä ªÀ g À Ä , CvÀ Ä åvÀ Û ª À Ä ªÁzÀ ¨ÁAzs À ª À å
G zÁ : 7 ¥ À A U À q À UÀ ¼ À Ä ¥Á¯ÉÆÎArzÀÝgÉ,
¨É¼ÉAiÀÄĪÀzÀÄ.
7 7 -1 7 6 42
12. UÁæªÄÀ , vÁ®ÆPÀÄ, f¯èÉ, gÁdå, zÉñÀzÀ £Á£Á ¨sÁUÀ¢AzÀ 21 ¥ÀAzÀåUÀ¼ÁUÀÄvÀÛªÉ.
2 2 2
QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼ÄÀ DUÀ«Ä¸ÀĪÀzj
À AzÀ J®ègÀ ¨sÁµÉ, ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß
¨É¼É¬Ä¹PÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀzÀÄ. 7 ¥ÀAUÀqÀUÀ¼À °ÃUÀ vÀ¼ÀPÀÄ ¥ÀnÖUÉ 21 ¥ÀAzÀåUÀ¼ÀÄ
13. £ÁªÉ®ègÀÄ MAzÉà JA§ÄªÀ ¨sÁªÀ£É MqÀªÀÄÆr zÉñÀz À
* 1 2 3 4 5 6 7
K¼ÉÎAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¬Ä¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀĪÀzÀÄ.
1 * 1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7
2 * 2 3 2 4 2 5 2 6 2 7
64 65

3 * 3 4 3 5 3 6 3 7 6. ¥ÀAzÁålUÀ½AzÀ zÉÊ»PÀ zÀÈqsÀvÉ, ªÀiÁ£À¹PÀ ¥À槮vÉ, ¸ÀºÀPÁgÀ

4 * 4 5 4 6 4 7
ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£É, ¸Àº£
À É, ±ÁAw, «£ÀAiÀÄvÉ, PÀµÀÖ ¸À»µÀÚvÉU¼
À À£ÀÄß
JzÀÄj¸ÀĪÀAvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉƼÀÀÄzÀÄ.
5 * 5 6 5 7
7. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨sÁªÉÊPÀåvA
É iÀÄ£ÀÄß ¨É¼¬
É Ä¸À®Ä DlPÀÆlUÀ¼ÄÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR
6 * 6 7
¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ.
7 *
4.2. N®A¦Pï DlUÀ¼ÄÀ : CªÀÅUÀ¼À ºÀÄlÄÖ ªÀÄvÀÄÛ DzsÄÀ ¤PÀ
MAzÀÄ vÀAqÀ DgÀÄ ¥ÀAzÀåUÀ¼À£ÀÄß DqÀÄvÀÛzÉ. N®A¦Pï DlUÀ¼À ¨É¼Àªt À ÂUÉ
°ÃUÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ DlPÀÆlUÀ¼À UÀÄuÁªÀUÀÄtUÀ¼ÀÄ : ¤¸ÀUð À zÀ ¤AiÀĪÀÄzÀ ¥ÀPæ ÁgÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ WÀl£ÉUÉ ¥ÁægÀA¨sÀ ºÁUÀÆ
UÀÄtUÀ¼ÀÄ : CAvÀå«gÀĪÀAvÉ ¥ÁæaãÀ N®A¦Pï QæÃqÉUÀ¼ÄÀ 394A.D. AiÀÄ°è gÉÆêÀÄ£ï
gÁd£ÁzÀ wAiÉÆÃr¹¸ï¤AzÀ CªÀ£Àw ºÉÆA¢zÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ 1500
1. ¤dªÁzÀ §°µÀ× ¥ÀAUÀqÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀħºÀÄzÀÄ. ªÀµÀðUÀ¼ÀªÀgÉUÉ «±ÀézÀ AiÀiÁªÀÅzÉà gÁµÀÖçzÀªÀgÀÄ N®A¦Pï QæÃqÉUÀ¼À£ÀÄß
2. ºÉZÀÄÑ ¥ÀAzÀåUÀ¼À£ÀÄß DqÀ§ºÀÄzÀÄ. ¥ÀÅ£ÀgÄÀ fÓêÀ£U À Éƽ¸À®Ä ¥ÀA æ iÀÄw߸À°®è. F PÁgÀt¢AzÀ ¥ÁæaãÀ N®A¦Pï
3. ¥Á¯ÉÆÎAqÀ J®è ¥ÀAUÀqÀU¼ À À CºÀðvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À§ºÀÄzÀÄ. £ÀUÀgÀzÀ QæÃqÉÆÃvÀìªÀUÀ¼£ À ÀÄß £ÀqɸÀ¯ÁUÀÄwÛzÝÀ N®A¦AiÀiÁ, N®A¦Pï £ÀUÀgÀ
4. ªÀÄÄA¢£À ¸ÀÄwÛUÉ PÁAiÀĨÉÃPÁV®è. PÁ®PÀæªÉÄÃt ¨sÆ À UÀvÀªÁ¬ÄvÀÄ. C°è£À ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ºÉƸÀ ¨É¼ÀPÀÄ
CªÀUÀÄtUÀ¼ÀÄ : ©zÀÝzÀÄÝ 15£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ 1880 gÀ°è §ªÀiÁðzÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÁæaãÀ
¸ÀA±ÉÆÃzsÀPg À ÀÄ N®A¦AiÀiÁzÀ°è CªÀ±ÉõÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rzÀgÄÀ . EzÀQÌAvÀ
1. ºÉZÀÄÑ ºÀt RZÁðUÀĪÀzÀÄ. ¥ÀǪÀðzÀ°è VæÃPï gÁµÀÖçzÀªÀgÉà DzÀ EªÁ£ï eÉAiÀÄ®¸ï eÁ¥À¸ï EªÀgÀÄ
2. ºÉZÄÀ Ñ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ ¸À®PÀgu
À U
É ¼
À ÄÀ ºÁUÀÆ ¤uÁðAiÀÄPÀgÄÀ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀz
Û .É 18959 ºÁUÀÆ 1870 F ªÀµÀðzÀ°è ¸ÀAWÀn¹zÀ N®A¦Pï QæÃqÉU¼ À ÀÄ F
3. zÀ Ä §ð® vÀ A qÀ ªÉ Ä Ã°AzÀ ªÉ Ä Ã¯É ¸É Æ Ã®ÄªÀ z À j AzÀ PɼÀV£À PÁgÀtUÀ½AzÀ CAiÀıÀ¹éUÉÆAqÀªÀÅ.
DlPÀÄlzÀ°è D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉƼÀÄîvÀÛªÉ.
1. d£ÀgÀ IÄuÁvÀäPÀ ¥ÀæwQæAiÉÄ ºÁUÀÆ ¸ÀºÀPÁgÀ.
°ÃUï ¥ÀAzÁåªÀ½UÀ½AzÀ DUÀĪÀ ¯Á¨sÀUÀ¼ÀÄ : 2. «±ÀéªÀÅ F QæÃqÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸ÀĪÀ ¹zÀÞvÉAiÀÄ°ègÀ°®è.
1. GvÀÛªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §°µÀ× vÀAqÀªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. 3. QæÃqÉUÀ¼À ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ §UÉÎ «±ÀézÀ EvÀgÀ gÁµÀÖçU½
À UÉ ¸ÀjAiÀÄiÁzÀ
2. ºÉZÄÀ Ñ ¥ÀAzÀåU¼
À £
À ÄÀ ß DqÀĪÀzj À AzÀ MAzÀÄ ¥ÀAzÀåz° À è ¸ÉÆÃvÀgÄÀ ªÀiÁ»w MzÀV¹gÀ°®è.
E£ÉÆßAzÀÄ ¥ÀAzÀåz° À è vÀ¥ÄÀ U
à ¼À £À ÄÀ ß J¸ÀUz
À É UÉ®®
è Ä CªÀPÁ±À«zÉ. 4. «±ÀézÀ EvÀgÀ gÁµÀÖçUÀ¼ÀÄ QæÃqÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½AzÀ ªÀÄAqÀ½UÀ½AzÀ
3. ¥Á¯ÉÆÎAqÀ J®è ¥ÀAUÀqU À ¼À ÄÀ CºÀðvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤zsð À j¸À§ºÀÄzÀÄ. QæÃqÁ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀºÁAiÀĪÀ£ÀÄß AiÀiÁa¸ÀgÀ°®è.
4. EzÀ j AzÀ ¸À ª À Ä xÀ ð DlUÁgÀ £ À Ä ß ªÀ Ä vÀ Ä Û ¥À æ w ¨s Á ªÀ A vÀ 5. DyðPÀ vÉÆAzÀgÉ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀĨsª
À z
À À PÉÆgÀvÉ EªÉ®è PÁgÀtUÀ½AzÀ
DlUÁgÀgÀ£ÀÄß UÀÄwð¸À§ºÀÄzÀÄ. N®A¦Pï QæÃqÉUÀ¼À ¥ÀÅ£À±ÉÑÃvÀ£À PÁAiÀÄð «¥sÀ®ªÁzÁUÀ F
5. P˱À®åUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀȢݥÀr¹PÉƼÀî°PÉÌ °ÃUï ¥ÀAzÁåªÀ½UÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¥sÉæAZï ¸ÀPÁðgÀPÉÌ M¦à¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
§ºÀ¼ÀµÀÄÖ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ.
66
¥sÉæAZï ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ¥ÁæaãÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ §UÉÎ C©ügÀÄa G¼Àî ¥Áæ¤ì£À
SÁåvÀ ²PëÀPÀ vÀdÕgÁzÀ ¨ÁågÀ£Àï r. PÉÆçnð£ï CªÀjUÉ M¦à¹vÀÄ. EªÀgÀÄ
ªÉÆzÀ®Ä ¥sÉæAZï ¸ÀPÁðgÀzÀ ±ÀjÃgÀ ²PëÀtzÀ ¸À®ºÉUÁgÀgÁVzÀÝgÀÄ. EªÀgÀÄ
¸ÀévÀB QæÃqÁ¥ÀlÄ DVgÀ°®è. DzÀgÆ À ±ÀjÃgÀ ²Pët À ªÀÄvÀÄÛ ¸Ààzð
És AiÀÄ ºÀĪÀÄä¸ÄÀ ì
§zÀÄQ£À GvÀ̵ð À PÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀÄ CªÀgÀ £ÀA©PÉAiÀiÁVvÀÄÛ.
VæÃPï £ÀUÀgz À À ¥ÁæaãÀ N®A¦Pï QæÃqÉU½ À UÉ ¸ÀA§AzsÀ ¥ÀqÀĪÀ CªÀ±ÉõÀUÀ¼À
±É Æ ÃzsÀ £ É ¬ÄAzÀ ¯É à N®A¦PÀ Qæ à qÉ UÀ ¼ À §UÉ Î C©üg À Ä a ¥À q É AiÀ Ä ®Ä
¥ÉæÃðuÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. AiÀÄĪÀ d£ÀvÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢ÞUÁV ¥ÁæaãÀ N®A¦Pï
QæÃqÉUÀ¼A À vÉ DzsÀĤPÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è «±ÀézÀ J®è AiÀÄĪÀPÀ, AiÀÄĪÀwAiÀÄgÀ£ÀÄß
MAzÉqÉ ¸ÀªÀiÁªÉñÀUÆ É ½¹ QæÃqÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀAWÀl£É ªÀiÁrzÀgÉ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ
MUÀÎlÄÖ ºÁUÀÆ CtÚ vÀªÀÄä A¢gÀ ªÁvÀì®åªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸À§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ
C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀlÖgÀÄ.
F GzÝÃÉ ±ÀzÀ ¸Ázs£À ÉAiÀÄ ªÉÆzÀ® ºÉeÓÉAiÀiÁV ¥Áæ¤ì£À QæÃqÉÆÃvÀ쪪 À £
À ÄÀ ß
gÀƦ¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ CªÀgÀ C¥ÉÃPÉëAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. DzÀgÉ CªÀgÀ ¸ÀvÀvÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ
¥s À ® ªÁV 1894gÀ ° è eÁUÀ w PÀ N®A¦Pï Qæ à qÁªÀ Ä ºÉ Æ ÃvÀ ì ª À ª À £ À Ä ß
¸Áܦ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EªÀgÄÀ ¥ÁæaãÀ N®A¦Pï QæÃqÉUÀ½UÉ ¥ÀÅ£À±ÃÑÉ vÀ£À ¤ÃqÀĪÀ
GzÝÉñÀ¢ üA zÀ DzsÀĤPÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è N®A¦Pï QæÃqÉÆ ÃvÀì ªÀ UÀ¼À£ ÀÄß
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉA§ «ZÁgÀªÀ£ÀÄß PÁAiÀÄð gÀÆ¥ÀPÉÌ vÀgÀĪÀ GzÝÉñÀ¢AzÀ «±ÀézÀ
J®è gÁµÀÖçUÀ½UÉ ¨sÃÉ n ¤Ãr ¸ÁªÀðd¤PÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ QæÃqÁ ¥Àw æ ¤¢üUÀ¼Æ É A¢UÉ
ZÀZÉð £ÀqɹzÀgÀÄ. ªÀÄÄAzÉ 1894 gÀ°è ¥sÉæAZï QæÃqÁ MPÀÆÌlzÀ ¥ÀgÀªÁV
CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ QæÃqÁ PÁAUÉæ¸ï ¸À¨sÉAiÀÄ°è EªÀgÀÄ vÀªÀÄä «ZÁªÀ£ÀÄß
ªÀÄAr¹zÁUÀ CzÀPÌÉ ªÀÄ£ÀßuÉ zÉÆgÉvÄÀ . ¥ÁæaãÀ N®A¦Pï QæÃqÉU¼ À À d£Àä¸ÜÀ ¼À
ºÁUÀÆ N®A¦Pï QæÃqÉUÀ¼À ¥ÀÅ£ÀgÀÄfÓêÀ£ÀPÉÌ £ÁA¢AiÀiÁzÀ ¸ÀܼÀ, CxÉãïì
£ÀUÀgÀzÀ°è J¦æïï 5 jAzÀ 15gÀ ªÀgÉUÉ VæÃPï zÉñÀzÀ ¸ÀºÀPÁgÀzÆ É A¢UÉ
ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ DzsÀĤPÀ N®A¦Pïì QæÃqÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqɸÀ®Ä wêÀiÁð¤¹vÀÄ.
EªÀgÀ «ZÁgÀPÉÌ ªÀÄ£ÀßuÉ zÉÆgÀQ 1884 ¥Áåj¸ï£À°è £ÀqÉzÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ
¸À¨AsÉ iÀÄ°è F »AzÉ Væøï£À°è £ÀqÉAiÀÄÄwÛzÀÝAvÉ ¥Àæw 4 ªÀµÀðUÀ½UÉƪÉÄä
DzsÄÀ ¤PÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è N®A¦Pï QæÃqÉU¼ À £
À ÄÀ ß dgÀÄV¸À®Ä ¤zsð À j¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
QæÃqÉUÀ¼À ¸ÀAWÀl£ÉUÉ CªÀ±ÀåPÀ«gÀĪÀ CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è N®A¦Pï
¸ÀAWÀl£Á ¸À«Äw gÀZÀ£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. ¸À¨A sÉ iÀÄ ¤zsÁðgÀzÀAvÉ 1896 gÀ°è
67
VæÃPï zÉñÀz À CxÉãïì £ÀUÀgÀzÀ°è ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ DzsÀĤPÀ N®A¦Pï
QæÃqÉUÀ¼£
À ÀÄß PÉÆçnð£ïgÀªÀgÀ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ°è ¸ÀAWÀl£É ªÀiÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß
wêÀiÁð¤¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
ªÀÄÄAzÉ N®A¦Pï QæÃqÉUÀ¼À ¹zÀÝ vÉ £ÀqÉzÁUÀ EªÀjUÉ QæÃqÉUÀ¼À
¸ÀAWÀl£ÉUÉ DyðPÀ vÉÆAzÀgÉ GAmÁzÁUÀ VæÃPï ¸ÀPÁðgÀPÌÉ zsÀ£À ¸ÀºÁAiÀÄ
PÉÆÃjzÀgÀÄ. VæÃPï ¸ÀPÁðgÀzÀ DyðPÀ £ÉgÀªÀÅ ¸ÀºÀ ¸Á®zÉà ºÉÆÃzÁUÀ
ªÀÄÄAzÉ DPÀ¹äPÀªÁV C¯ÉUÁìAræAiÀÄ CgÀ©â ªÀvÀðPÀ£ÁzÀ eÁeïð JªÀgÉæü
JA§ÄªÀªg À ÄÀ QæÃqÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀAWÀl¸À°PÉÌ ºÁUÀÆ QæÃqÁAUÀtUÀ¼À£ÄÀ ß PÀlÖ°PÀÆÌ
¸ÀºÀ ¸ÀA¥ÀÇtðªÁV zsÀ£À ¸ÀºÁAiÀÄ MzÀV¹zÀgÀÄ. F jÃw 1896 gÀ°è
ªÉÆzÀ®£Éà DzsÀÄ ¤PÀ N®A¦Pï QæÃqÉUÀ¼À £ÀÄß ¸ÀAWÀl£É ªÀi ÁqÀĪÁUÀ
ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀªÀĸÉåUÀ¼ÀÄ vÀ¯ÉzÉÆÃjzÀgÀÄ ¸ÀºÀ QæÃqÉUÀ½UÉ ¥ÀÅ£À±ÉÑÃvÀ£À ¤Ãr
N®A¦Pï QæÃqÉÆÃvÀìªÀUÀ½UÉ ZÁ®£É ¤ÃrzÀgÀÄ. F ªÀĺÁ£ï PÁAiÀÄðUÀ¼À
¥Àw
æ ¥sÀ®ªÁV PÉÆçnð£ïgÀªÀg£ À ÄÀ ß DzsÀĤPÀ N®A¦Pï QæÃqÉU¼
À À ¦vÁªÀĺÀ
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
4.4. QæÃqÁPÀÆl : CxÀð, ªÀĺÀvéÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÄÀ
QæÃqÁPÀÆlzÀ ¸ÀAWÀl£É :
CxÀð (Meaning) : QæÃqÁPÀÆl JAzÀgÉ ªÀåQÛAiÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀÄÆ»PÀªÁVgÀĪÀ NlUÀ¼ÄÀ fVvÀ, J¸ÉUÀ¼ÀÆ ºÁUÀÆ UÀÄA¥ÀÅ DlUÀ¼£ À ÄÀ ß
K¥Àðr¸ÀĪÀ PÀæªÀÄPÉÌ QæÃqÁPÀÆl ¸ÀAWÀl£É J£ÀÄߪÀgÀÄ.
EªÀÅUÀ¼À°è ªÀiÁ£ÀªÀ£À zÉúÀzÀ ¥ÉÇõÀuU
É ÁV, ªÀÄ£ÀgÀAd£ÉUÁV, D¢-
C£Á¢ PÁ®¢AzÀ®Æ ¨É¼ÉzÀÄ §A¢zÉ. EªÀÅ CªÀ£À°èA iÀÄ ¸ÀàzsÉðAiÀÄ
ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ£ É zsÉÊAiÀÄð, ¸ÁºÀ¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÁÛ ªÀiÁ£Àª À£À ««zsÀ
ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
±Á¯ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜjAzÀ E®èªÉà DqÀ½vÀ ªÀÄAqÀ½¬ÄAzÀ C£ÀĪÀÄw
¥ÀqAÉ iÀÄĪÀzÄÀ E®èªÃÉ CAvÀgï ±Á¯Á ªÀÄlÖzÀ ¸Ààzð
És UÀ¼ÁVzÀÝgÉ QæÃqÁPÀÆlzÀ
ªÀÄlÖPÉÌ C£ÀÄUÀÄtªÁV EgÀĪÀ C¢üPÁjUÀ½AzÀ C£ÀĪÀÄw ¥ÀqÉAiÀÄĪÀzÀÄ
CAzÀgÉ ¸ÀA WÀl£É, vÀ £ÀÄ-ªÀÄ£À-zsÀ£ À EªÀ ÅUÀ ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ ¥Àq ÉAiÀÄ®Ä
¸ÀºÁAiÀĪÁUÀĪÀzÀÄ.
68 69

QæÃqÁPÀÆlzÀ RZÀÄð ªÉZÀѪÀ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ : 6. DªÀÄAvÀæt ¥ÀvÀæUÀ¼À£ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ.

1. QæÃqÁAUÀtªÀ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ. 7. ¥Àæ±¹
À Û ¥ÀvÀæUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ.
2. QæÃqÁ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß Rjâ¸ÀĪÀÅzÀÄ. 8. ºÁdj ¥ÀŸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ.
3. ©¯èÁUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ. 9. ¤uÁðAiÀÄPÀgÀ ¥ÁåqÀÄUÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ.
4. JzÉAiÀÄ ¸ÀASÉågUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ. 10. ¤uÁðAiÀÄPÀgÀ ¥ÀvÀæªÀ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ.
5. §ºÀĪÀiÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ±¹
À Û ¥ÀvÀæU¼
À À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ. 11. CAwªÀĪÁzÀ ¥sÀ°vÁA±ÀzÀ ¥ÀvÀæªÀ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ.
6. ªÉâPÉAiÀÄ vÀAiÀiÁj. 12. ¸ÀÄvÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß Jt¸ÀĪÀ ¥ÀæªÀiÁt ¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ.
7. ¥ÉAqÁ® vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ. 13. fVvÀzÀ JvÀÛgÀ §gÉ¢qÀĪÀ ¥Àª
æ ÀiÁt ¥ÀvU
Àæ À¼ÀÄ.
8. «zÀÄåvï ¢Ã¥ÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ. 14. J¸ÉvÀUÀ¼À zÀÆgÀªÀ£ÀÄß §gÉ¢qÀĪÀ ¥ÀæªÀiÁt ¥ÀvU
Àæ À¼ÀÄ.
9. zsÀ餪ÀzsÀðPÀ vÀAiÀiÁj. 15. Heets ¥ÀæªiÀ Át ¥Àvª
Àæ À£ÀÄß vÀAiÀÄj¸ÀĪÀzÀÄ.
10. Photo and Video vÀAiÀiÁj. ¸ÀAWÀl£Á ¸À«Äw ªÀÄvÀÄÛ G¥À¸À«ÄwUÀ¼À £ÉêÀÄPÀ :
11. ¥ÀvÀæ ªÀåªÀºÁgÀPÁÌV ¸À«Ätw gÀZÀ£É. ¸ÀAWÀl£Á ¸À«Äw :
12. ¸ÁjUÉ ªÀåªÀ¸ÜÉ UÁV RZÀÄð. 1. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ZÉÃgÀªÀÄ£ÀßgÀÄ
13. ¥ÀæZÁgÀPÁÌV RZÀÄð. 2. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðzÀ²ð
14. ªÀ¸Àw ¸ËPÀAiÀÄð. 3. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
15. ¨sÉÆÃd£ÀzÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ. 4. ReÁAa
16. ¥Àæxª
À ÀÄ aQvÉìAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜ. 5. ««zsÀ ¸À«ÄwUÀ¼À ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ
17. QæÃqÁPÀÆlzÀ zsÀéd ªÀÄvÀÄÛ eÉÆåÃtw vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ ¸À«Äw.
G¥À¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ :
18. ¢£À¤vÀåzÀ RZÀÄð, ¢£ÀUÀÆ°AiÀĪÀgÀ ¸ÀA§¼À EvÁå¢.
1. ¥ÀvÀæ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¸À«Äw
19. QæÃqÁPÀÆlzÀ ¸ÀägÀt ¸ÀAaPÉ vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀ ¸À«Äw.
2. ¥ÀæZÁgÀ ¸À«Äw
20. ªÀÄÄzÀæt ªÀåªÀ¸ÜÉ .
3. ¸ÁéUÀvÀ ¸À«Äw
1. CºÀðvÁ ¥ÀvÀæ
4. ªÀ¸Àw ¸À«Äw
2. ¥ÀæªÉñÀ ¥ÀvÀæ
5. Hl ªÀÄvÀÄÛ G¥ÀºÁgÀzÀ ¸À«Äw
3. ¦üà ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ ¥ÀæªÀiÁt
6. ¸ÁjUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸À«Äw
4. PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ ¥ÀnÖ vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ.
7. ªÉâPÉAiÀÄ£ÀÄß ¹zÀÝ¥Àr¸ÀĪÀ ¸À«Äw
5. QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼À ªÀiÁ»w ¥ÀnÖ
70 71

8. ¤Ãj£À ¥ÀÇgÉÊPÉAiÀÄ ¸À«Äw 7. Nl ¥ÁægÀA©ü¸ÀĪÀªÀgÀÄ.

9. «zÀÄåvï ªÀåªÀ¸ÜÉ ªÀiÁqÀĪÀ ¸À«Äw 8. ¦ü¯ïØ ªÀiÁµÀð¯ï
10. zsÀ餪ÀzsÀðPÀ ¸À«Äw 9. jPÁqÀgÀ
11. ¨Áå£ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁåqÀÓUÀ¼À ¸À«Äw QæÃqÁPÀÆlUÀ¼À ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¥ÁægÀA¨sÉÆÃvÀìªÀ :
12. ¥ÀxÀ ¸ÀAZÀ®£À ¸À«Äw 1. QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼À C¸ÉA©è ¸À¨sÉ ¸ÉÃgÀĪÀzÀÄ.
13. ¸Àägt
À ¸ÀAaPÉ ¸À«Äw 2. Plate card vÀAiÀiÁj¸ÀĪÀzÀÄ.
14. ºÀt ¸ÀAUÀ滸ÀĪÀ ¸À«Äw 3. CwyUÀ¼À DUÀªÀÄ£À
15. ¯ÉPÌÀ ªÀiÁqÀĪÀ ¸À«Äw 4. CwyUÀ¼À ¥ÀjZÀAiÀÄ
16. ¸ÀAWÀl£Á ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼À MzÀV¸ÀĪÀ ¸À«Äw 5. QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ½AzÀ ¥ÀxÀ¸ÀAZÀ®£À
17. QæÃqÁ ¸À®PÀgu
À ÉUÀ¼À MzÀV¸ÀĪÀ ¸À«Äw 6. ¥ÁæxÀð£É ºÁUÀÆ ¸ÁéUÀvÀ VÃvÉ
18. ¥Àæ±¹
À Û ¥ÁjvÉÆõÀPÀUÀ¼À MzÀV¸ÀĪÀ ¸À«Äw 7. ¸ÁéUÀvÀ ¨sÁµÀt
19. ¸ÀéAiÀÄA ¸ÉêÀPÀgÀ ¸À«Äw. 8. Cwy ªÀÄvÀÄÛ CzsåÀ PëÀgÀ ¥ÀjZÀAiÀÄ
20. QæÃqÁ C¢üPÁjUÀ¼À ¸À«Äw 9. ªÀiÁ¯Á¥ÀðuÉ
21. Photo ªÀÄvÀÄÛ Video ¸À«Äw 10. ¸ÀAzÉñÀ ªÁZÀ£À/ªÀgÀ¢
22. CºÀðvÁ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀĪÀ ¸À«Äw 2019-20£Éà ¸Á°£À DlªÀ£ÄÀ ß AiÀıÀ¹éAiÀiÁV £ÀqɸÀÄvÉÛêÉ
23. vÁAwæPÀ QæÃqÁ ¸À®ºÁ ¸À«Äw JA§ ¥ÀæªiÀ Át ªÀZÀ£À
24. ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¸ÉÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæxÀªÄÀ G¥ÀZÁgÀ ¸À«Äw 11. zsÀéd vÀgÀĪÀÅzÀÄ
vÁAwæPÀ ¸À®ºÁ ¸À«Äw : 12. zsÀéd Kj¹ PÀlÄÖªÀÅzÀÄ
1. dÄèr¹£À¯ï C¦üÃ®Ä ªÀiÁqÀĪÀ ¸À«Äw 13. GzÁÏl£É
2. mÉQßPÀ¯ï ¸À«Äw ¥ÁjªÁ¼À, ¥ÀmÁQ ªÀÄÆ®PÀ DgÀA©ü¸ÀĪÀzÀÄ.
3. ªÀiÁUÀðzÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À fÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ 14. zsÀéeÁgÉÆúÀt
4. J¸ÉvU
À À¼À ªÀÄvÀÄÛ fVvÀzÀ EªÉAlìUÀ¼À fÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ 15. QæÃqÁ eÉÆåÃwAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀĪÀÅzÀÄ.
5. ªÀiÁUÀðzÀ ¤uÁðAiÀÄPÀgÄÀ , J¸Évz
À À ¤uÁðAiÀÄPÀgÀÄ fÃVzÀ 16. ¥ÀæªÀiÁt ªÀZÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¹éÃPÀj¸ÀĪÀÅzÀÄ.
¤uÁðAiÀÄPÀgÀÄ. 17. CwyUÀ¼À ¨sÁµÀt.
6. ªÉüÁ (mÉÊ«ÄAUï) C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄRå ªÉüÁ 18. CzsÀåPëÀgÀ ¨sÁµÀt.
C¢üPÁjUÀ¼ÀÄ 19. QæÃqÁ ¥ÀlÄUÀ¼À ¤UÀðªÀÄ£À.
72 73

20. ªÀÄ£ÀgÀAd£Á ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ. QæÃqÁPÀÆl¢AzÁUÀĪÀ ¯Á¨sÀUÀ¼ÀÄ :

21. ªÀAzÀ£Á¥ÀðuÉ. 1. ¸ÀªÀÄxÀð QæÃqÁ ¥ÀlÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄwð¸À§ºÀÄzÀÄ.
22. ««zsÀ QæÃqÉUÀ¼À ¥ÁægÀA¨sÉÆÃvÀìªÀ 2. QæÃqÁ ¥ÀlÄUÀ¼°
À è QæÃqÁ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀ ºÉa¸
Ñ ®
À Ä C£ÀÄPÀÆ®.
¸ÀàzsÉðAiÀÄ DgÀA¨sÀ¢AzÀ ªÀÄÄPÀÛAiÀiÁzÀªÀgÉV£À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ : 3. ¸ÁªÀiÁfPÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ.
1. QæÃqÁ¢üPÁjUÀ¼À PÁAiÀÄðzÀ §UÉÎ UÀªÀĤ¸ÀĪÀÅzÀÄ. 4. QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼ÄÀ vÀªÀÄä£ÀÄß vÁªÉà CjvÀÄPÉƼÀî®Ä ¸ÁzsÀå.
2. Order of Events UÀ¼ÀAvÉ ¸Ààzð
sÉ AiÀÄ£ÀÄß £ÀqɸÀĪÀzÀÄ. 5. QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼À°è ¸ÀAWÀ£m
À Á ±ÀQÛ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
3. «eÉÃvÀjUÉ ¥À±
æ À¹Û «vÀgÀuÉ. 6. £ÁUÀjPÀvÉAiÀÄ UÀÄtUÀ¼ÄÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ.
4. «ÃgÁVß ¥Àæ±À¹Û «¸ÀÛj¸ÀĪÀzÀÄ. 7. QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼À°è MUÀÎlÄÖ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
5. ±Á¯Á ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄzÀ ¸ÀªÀÄUÀæ «ÃgÁUÀt
æ  ¥À±
æ ¹
À ÛAiÀÄ£ÀÄß 8. ¸ÀªÁðAVÃt C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄiÁUÀÄvÀÛzÉ.
«¸ÀÛj¸ÀĪÀÅzÀÄ. 9. QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼À°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ §UÉÎ ¨sÁªÉÊPÀåvÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
6. MlÄÖ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À PÀÆærÃPÀgÀt ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ. 10. ¸ÀºÀ£Á ±ÀQÛ ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ.
7. gÁwæ ªÀÄ£ÀgÀAd£Á PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¸ÀĪÀzÀÄ. 11. £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ UÀÄt ªÀÄvÀÄÛ QæÃqÁ ¸ÀA¸ÀÌøw ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
8. Ground Marking ªÀiÁqÀĪÀzÀÄ. 12. ¸ÁPÀµÀÄÖ QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼À UɼÉvÀ£À ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
ªÀÄÄPÁÛAiÀÄ ¸ÀªÀiÁgÀA¨sÀ : 13. M¼ÉÆî¼Éî QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼À skils ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÖçAvÀ £ÉÆÃr £ÁªÀÅ
CªÀgÀ ºÁUÉ DUÀ¨ÉÃPÉ£ÀÄߪÀ ºÀoÀ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
1. QæÃqÁ ¥ÀlÄUÀ¼À ¸À¨sÉ.
2. CwyUÀ¼À DUÀªÀÄ£À 4.5. ²©gÀUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ®ßrUÉ (Hikes)
3. ¥ÀxÀ ¸ÀAZÀ®£À
CxÀð, ªÀĺÀvéÀ ºÁUÀÆ ¸ÀAWÀl£É
4. PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ¸ÀAWÀl£É ¥ÀjZÀAiÀÄ (Introduction) : D¢ªÀiÁ£ÀªÀ£À PÁ®¢AzÀ®Æ ¤¸ÀUÀðzÀ
ªÀÄr®°è ¨É¼ÉzÀÄ §A¢zÝÁ£É. ¤¸ÀUÀðzÉÆqÀ£É ºÉaÑ£À ¸ÀA¥ÀPÀð ºÉÆA¢
QæÃqÁPÀÆlzÀ ªÀÄÄPÁÛAiÀÄzÀ £ÀAvÀgÀzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ :
¤¸ÀUÀðzÀ ¥ÀjuÁªÀĪÉà DV DzÀgÀ°è ºÀÄnÖ ¨É¼ÉzÀÄ «PÁ¸À ºÉÆA¢
1. ºÁdgÁw ¥ÀvÀæ PÉÆqÀĪÀzÀÄ. ¸À A ¥À Ç tð ªÀ i Á£À ª À £ ÁV gÀ Æ ¥À U É Æ ArzÝÁ£É . ¤¸À U À ð zÀ §UÉ U É
2. ¢£ÀzÀ ¸ÀA§¼ÀªÀ£ÀÄß PÀ¼ÀÄ»¸ÀĪÀzÀÄ. ¸ÀºÀdªÁVAiÉÄà ¦æÃw, ªÉÄZÀÄÑvÀUÉ DPÀµÀðuÉUÀ¼ÁVªÉ.
3. zsÀ£ÀåªÁzÀ ¥ÀvÀæ PÀ½¸ÀĪÀzÀÄ. ¤¸À U À ð zÉ Æ A¢UÉ ¸À é Z À Ò AzÀ ª ÁV ¨Á¼À Ä wÛ z À Ý ªÀ i Á£À ª À EAzÀ Ä
4. RZÀÄð ªÉZÀѪÀ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¹ M¦à¸ÄÀ ªÀzÀÄ. PÉÊUÁjÃPÀgt
À , AiÀiÁAwæPvÀ ,É §ÈºÀvï G¢ÝªÄÉ UÀ¼À ¥ÀjuÁªÀĪÁV ¤¸ÀUð À ¢AzÀ
5. ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À ¥ÀnÖ PÀ¼ÀÄ»¸ÀĪÀzÀÄ. zÀÆgÀªÁUÀÄwÛzÝÁ£É. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀĪÁV ªÀiÁ£ÀªÀ£À°è EwÛÃaUÉ DvÀȦÛ
PÉÆÃ¥À ªÀÄvÀÄÛ C¸ÀªÀiÁzsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄ §gÀÄvÀÛªÉ.
74 75

CxÀð (Meaning) : ªÀiÁ£ÀªÀ £ÉʸÀVðPÀ »£É߯ÉAiÀÄ°è ¸ÁAXPÀªÁV 3. ¸ÀgÀ¼À ºÁUÀÆ vÀȦÛPÀgÀ fêÀ£À £ÀqɸÀĪÀÅzÀÄ.
¸ÀºÀ¥ÁpUÀ¼Æ
É A¢UÉ ¤¸ÀUÀðzÀ ªÀÄr®°è ¢£À¤vÀåzÀ fêÀ£¢ À AzÀ zÀÆgÀz°
À è 4. ¸ÀÆPÀÛ ¥Àæw¨sÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀ ºÁPÀĪÀÅzÀÄ.
PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¢£ÀUÀ¼£
À ÀÄß PÀ¼ÉAiÀÄĪÀÅzÀPÉÌ ²©gÀªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. 5. DvÀä, ¤µÉ×, ¸ÁéªÀ®A§£ÉAiÀÄ fêÀ£À.
(Definition) : «±Á® CxÀðzÀ°è ²©gÀªÉAzÀgÉ ºÉÆgÁAUÀtzÀ°è 6. MUÀÎnÖ£À fêÀ£À.
£ÀqAÉ iÀÄĪÀ ²PëÀt ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÉÆïÁí¸U
À À¼À ¸ÀªÉÄäüÀ£À JAzÀÄ PÀgA
É iÀħºÀÄzÀÄ.
²©gÀzÀ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÄÀ :
¸ÀgÀ¼À CxÀðzÀ°è £ÉʸÀVðPÀ »£É߯ÉAiÀÄ°è ¸ÁAXPÀªÁVzÀÄÝ PÀÆr, Dr
PÉ®¸À ªÀiÁr C£ÀĨsÀªÀ¸ÀÜ £ÁAiÀÄPÀ£À ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀzÀ°è £ÀPÀÄÌ £À°zÀÄ 1. ¸ÉêÁ ²©gÀUÀ¼ÀÄ
fêÀ£ÀzÀ MAzÀÄ M¼À£ÉÆÃl ¥ÀqÉAiÀÄĪÀzÉà ²©gÀ J£ÀÄߪÀgÀÄ. 2. ªÀÄ£ÉÆïÁí¸ÀzÀ ²©gÀUÀ¼ÀÄ
GzÝÃÉ ±ÀU¼
À ÄÀ (Objectives) : ²©gÀªÅÀ HjAzÀ DZɬÄzÀÄÝ UÀÄqÀØ ¨ÉlU Ö ¼
À À 3. vÀgÀ¨ÉÃw ²©gÀUÀ¼ÀÄ
gÀªÄÀ tÂÃAiÀĪÁzÀ ¸Àܼz À °
À è fêÀ£z À À ¨ÉøÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À £
À ÄÀ ß ªÀÄgÉvÄÀ §AzsÄÀ 1. ¸ÉêÁ ²©gÀUÀ¼ÀÄ : R.S.S. M.C.A., Scoutis and guides,
¨ÁAzsª À g
À Æ
É qÀ£É £À°zÀÄ ¸ÀägtÀ àAiÀĪÁzÀ Pët
À UÀ¼£
À ÄÀ ß PÀ¼AÉ iÀÄĪÀzÃÉ ²©gÀ. NSS ¸ÉêÁzÀ¼,À Red cross EªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÉêÁ ²©gÀU¼
À ÀÄ.
1. ²©gÀªÅÀ ªÀÄ£ÉÆïÁí¸ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀĪÀzÄÀ : ªÀÄ£À¹ìUÉ ªÀÄ£ÀgÀAd£É PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ :
PÉÆqÀĪÀ ZÀlĪÀnPÉAiÀiÁVzÉ.
1. gÀ¸ÉÛ ¤ªÀiÁðt
2. ªÀÄPÀ̼À PÀ°PÉUÉ £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸ÀgÀ MzÀV¸ÀĪÀÅzÀÄ : AiÀiÁªÀÅzÉÃ
2. ¸ÁªÀiÁfPÀ PÀlÖqÀUÀ¼À ¤ªÀiÁðt
vÀgÀºÀzÀ ºÀtzÀ RZÀÄð DUÀĪÀÅ¢®è. C°èAiÉÄà ¤¸ÀUÀðªÁV
3. DgÉÆÃUÀå ªÀiÁ»w
¹UÀĪÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼£À ÀÄß §¼À¹PÉƼÀÄîªÀzÀÄ. DºÁgÀ, UÉt¸ÀÄ C°èAiÉÄÃ
¤AvÀÄ ¹UÀĪÀ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À£ÀÄß w£ÀÄߪÀÅzÀÄ. 4. ¨sÀÆPÀA¥À ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÁ¥ÀÅgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¹zÁUÀ ¸ÉêÉ
¤ÃqÀĪÀzÀÄ.
3. ©qÀÄ«£À ªÉüÉAiÀÄ°è PÀgÀPÀıÀ®vÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ°¸ÀĪÀÅzÀÄ : G½zÀ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ZÁ¥É ºÉuÉPÉ, §ÄnÖ ºÉtÂPÉ, GzÀ§wÛ vÀAiÀiÁjPÉ 2. ªÀÄ£ÉÆïÁí¸z
À À ²©gÀU¼
À ÀÄ : NSS, ¨ÉùUÉAiÀÄ ²©gÀU¼
À ÄÀ , avÀPæ ¯
À Á
ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß w½¸ÀĪÀÅzÀÄ. ²©gÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ.
4. ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆAzÁtÂPÉ ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ : ªÉÄÃ®Ä QüÀÄUÀ¼ÉA§ 3. vÀg¨
À ÃÉ w ²©gÀU¼ À ÄÀ : EAvÀªÅÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÀgPÀ ÁgÀ¢AzÀ
¨sÁªÀ£É ºÉÆÃUÀ¯Ár¸ÀĪÀÅzÀÄ. ªÀÄ£ÀßuÉ ¥Àqz É ÀAvÀºÀ ¸ÀAWÀl£ÉU¼ À ÁzÀ NCC, ¸ËÌmïì ªÀÄvÀÄÛ UÉÊqïì,
UÀȺÀ gÀPëÀuÁ zÀ¼ÀzÀªÀgÀÄ K¥ÁðqÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. EªÀÅUÀ¼À°è
5. ¸ÀzÀÄÎtUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼¸
É ÀĪÀÅzÀÄ : GvÀÛªÀÄ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ.
ªÀÄÄRå GzÝÉñÀ ¥ÀæwAiÉƧ⠲©gÁyðAiÀÄ°è vÀ£Àß ¢£À¤vÀåzÀ
GzÁ : ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆAzÁtÂPÉ, J®ègÉÆA¢UÉ ¨ÉgÉAiÀÄÄ«PÉ.
fà ª À £ À ª À £ À Äß ¸ À Ä UÀ ª À Ä ª Á V £ À qÉ ¸ À Ä ª À z À ® è z É vÀ £À ß
6. £ÁAiÀÄPÀvÀé, ¸ÀºÀPÁgÀ, ¸ÁéªÀ®A§£É UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¸ÀĪÀÅzÀÄ.
eÉÆvÉAiÀĪÀgÉÆA¢UÉ vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉzÀÄ «²µÀ× P˱À®åUÀ¼À£ÀÄß
²©gÀzÀ ªÀĺÀvÀé : ¨É¼É¸ÀĪÀzÁVgÀÄvÀÛzÉ.
1. ¤¸ÀUÀðzÉÆA¢UÉ ¨ÉgÉAiÀÄĪÀzÀÄ.
2. CjvÀÄ ¨Á¼ÀĪÀ fêÀ£À.
76 77

²©gÀPÌÉ ¨ÉÃPÁzÀ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÀÄ : ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÀgA

À d£Á PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ PÉÌ CUÀvåÀ ¸À®PÀgÀuU É À¼ÄÀ , ©qÁgÀ
1. ²©gÀzÀ DAiÉÄÌAiÀÄ ¸ÀܼÀªÀÅ £ÉʸÀVðPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°ègÀ¨ÃÉ PÀÄ. ºÉÆqÉAiÀÄ°PÉÌ ¨ÉÃPÁUÀĪÀ vÁqÀ¥w À U
æ ¼À ÄÀ , PÉ®¸ÀPÌÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀĪÀ
ºÁj, UÀÄzÀÝ°, ¸À®Q, §ÄnÖ, PÀÄgÀĦ, PÀÄqÀUÆ É Ã®Ä, PÀvÛÀj ¥Àxæ ª
À ÄÀ
2. ±ÀÄzÀݪÁzÀ ºÀªÉ, ªÀÄAzÀUÁ½, ¨É¼ÀPÀÄ, PÀÄrAiÀÄĪÀ ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
aQvÉìAiÀÄ Qmï.
DgÉÆÃUÀåPÀgÀ ªÁvÁªÀgÀt EgÀĪÀ ¸ÀܼÀ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ.
2. ²©gÁyðUÀ½UÉ ¨ÉÃPÁUÀĪÀ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ.
3. ¸ÁzsÀåªÁzÀgÉ FdĪÀÅzÀPÉÌ ¨Á«, PÉgÉ, PÉƼÀî EzÀÝgÉ M¼ÉîAiÀÄzÀÄ.
3. ¸ÀªÀĪÀ¸ÀÛç ºÁUÀÆ vÉÆqÀĪÀ §mÉÖU¼
À ÄÀ , M¼À GqÀÄ¥ÀÅUÀ¼ÄÀ mÁªÉ¯ï
4. ²©gÀzÀ ¸ÀܼÀPÉÌ «µÀdAvÀÄ, PÁqÀÄ ¥ÁætÂUÀ¼ÀÄ ¨ÁgÀzÀAwgÀ¨ÃÉ PÀÄ.
ªÀÄvÀÄÛ ®ÄAV ªÀÄvÀÄÛ ºÁ¹UÉ ºÉÆ¢PÉ.
5. £ÀUg
À /À ºÀ½îUÉ ¸ÁzsÁgÀt zÀÆgÀz°
À g
è ¨
À ÃÉ PÀÄ, vÀÄvÀÄð PÉ®¸ÀPÌÉ ºÉÆÃV
4. Pen, Note book, Rubber, Pincil, PÁå£Áà¸ï, ZÀ¥Àà°/¹è¥Àgï.
§gÀ®Ä PÀÆqÁ zÁj EgÀ¨ÉÃPÀÄ.
5. vÁlÄ, vÀA©PÉ, UÁè¸À, ¨Ál°, vÀ£ ÀUÉ CªÀ±Àå «gÀĪÀ J®è
6. J®èjUÀÆ ªÀÄ®ªÀÄÆvÀæ «¸Àdð£ÉUÁV §AiÀÄ®Ä ¥ÀæzÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀÄVægUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÄÀ PÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ.
¤ÃgÀÄ ¤®èzÀAvÀ ¥ÀæzÉñÀ«gÀ¨ÉÃPÀÄ.
7. gÁwæ ¨É¼ÀQ£À ªÀåªÀ¸ÉÜ EgÀ¨ÉÃPÀÄ, E®è¢zÀÝgÉ ¨Áålj ºÁUÀÆ ²©gÀzÀ zÉÊ£ÀA¢£À ZÀlĪÀnPÉUÀ¼ÀÄ :
UÁå¸À ªÀåªÀ¸ÜÉ EgÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÀÄÄAeÁ£É 5-30PÉÌ ±ÀĨsÉÆÃzÀAiÀÄ¢AzÀ »rzÀÄ gÁwæ 10-30gÀ ªÀgÉUÉ
²©gÀzÀ ¸ÀAWÀl£Á ¸À«Äw gÀZÀ£É : AiÀÄiÁªÀ AiÀiÁªÀ PÉ®¸À PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ªÉüÁ ¥ÀwæPÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀiÁrPÉÆAqÀÄ CzÀgÀAvÉ ¥Á®£É ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
1. ²©gÀzÀ ¸À«Äw ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁéUÀvÀ ¸À«Äw.
5-30PÉÌ ±À ĨsÉ ÆÃzÀA iÀ Ä ²©gÁyðUÀ¼ À £À Ä ß JZÀÑ j ¸ÀÄ ªÀ ¸À A VÃvÀ
2. ²¹Û£À ¸À«Äw.
PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß K¥Àðr¸ÀĪÀÅzÀÄ.
3. PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£Á ¸À«Äw.
5-45 jAzÀ 6-15 ²©gÁyðUÀ¼ÄÀ ¨É¼QÀ £À ªÉÊAiÀÄQÛPÀ QæAiÀiÁ«¢üU¼
À À£ÄÀ ß
4. DgÉÆÃUÀå ¸À«Äw. ªÀÄÄV¸ÀĪÀzÀÄ.
5. HlzÀ ¹zÀÝvÁ ¸À«Äw. 6-30PÉ Ì ¸ÁªÀ Ä Æ»PÀ ¥Áæ x À ð £É ªÀ i ÁqÀ Ä ªÀ z À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û ºÁdj
6. ¸ÁjUÉ ¸À«Äw. vÉUÉzÀÄPÉƼÀÄîªÀzÀÄ. ZÀºÁ ¸ÉêÀ£É.
7. ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸À«Äw. 7-00 jAzÀ 7-45 ¨É¼ÀV£À ªÁåAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÀÄ.
²©gÀPÌÉ ¨ÉÃPÁUÀĪÀ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼ÄÀ : 7-45 jAzÀ 8-30 ±ÀæªÀÄzÁ£À/¥Àj¸ÀgÀ ¸ÀéZU
ÀÑ Éƽ¸ÀĪÀÅzÀÄ.
1. CqÀÄUÉAiÀÄ ¥ÁvÉæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀ ¸ÁªÀÄVæU¼ À ÀÄ : PÀnÖUÉ, ¹ÃªÉÄ 8-30 jAzÀ 9-00 ¨É¼ÀV£À D¯ÉÆàÃ¥ÀºÁgÀ.
JuÉ,Ú UÁå¸À ¹°AqÀg,À ¦ÃoÉÆÃ¥ÀPg À t
À , ¤ÃgÀÄ ¸ÀAUÀºæ À ¸ÁªÀiÁ£ÀÄ, 9-00 jAzÀ 9-30 ªÀ¸Àw ¸ÀܼÀ ¸ÀéZ ÀÑ ªÀi Ár ¸ÁªÀiÁ£ÀÄUÀ¼À£ ÀÄß
Dl ªÀÄvÀÄÛ QæÃqÉUÀ½UÉ ¨ÉÃPÁUÀĪÀ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ, G¥À£Áå¸À eÉÆÃr¸ÀĪÀzÀÄ.
ªÀÄvÀÄÛ G½zÀ PÁAiÀÄðPÀªæ ÄÀ UÀ½UÉ ¨ÉÃPÁUÀĪÀ ¦ÃoÉÆÃ¥ÀPg À tÀ UÀ¼ÄÀ , 9-30 jAzÀ 9-45 ²©gÀzÀ UÀtåjUÉ eÉÆÃr¹zÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀÄUÀ¼À
ºÁ¹UÉ, ºÉÆ¢PÉ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼ÀÄ, ¢Ã¥Àz À ªÀåªÀ¸ÉÜUÉ §®âUÀ¼ÀÄ, ¥sÀ°vÁA±À ¤ÃqÀĪÀzÀÄ.
ªÉÄÃtzÀ §wÛ, mÁZÀðUÀ¼ÄÀ , PÀrØ ¥ÉÇlÖtUÀ¼ÄÀ , ªÉÄÃr¸À£ïUÀ¼ÀÄ
78 79

10-45 jAzÀ 11-00 C®à«gÁªÀÄ ¤¸ÀUÀð ¸ÀAZÁgÀ (Hyking) :

11-00 jAzÀ 12-00 2£Éà CªÀ¢ü G¥À£Áå¸À ¤¸ÀUð À zÀ°è ¤jÃPëtÀ  ªÀiÁqÀÄvÀÛ CxÀªÁ ¸ÀÄAzÀgÀ zÀȱÀåUÀ¼£
À ÄÀ ß £ÉÆÃqÀÄvÀÛ
12-00 jAzÀ 1-30 ¸ÁߣÀ ªÀÄvÀÄÛ §mÉÖ vÉƼÉAiÀÄĪÀzÀÄ. PÁ®Ä£ÀrUɬÄAzÀ ¸ÀA ZÀj¸ÀÄzÀPÉÌ ¤¸ÀUÀð ¸ÀAZÁgÀ J£ÀÄßvÁÛ gÉ. »ÃUÉ
1-30 jAzÀ 2-30 ¸ÁªÀÄÆ»PÀ ¨sÉÆÃd£À ¸ÁAXPÀªÁV ºÉÆgÀUÉ ºÉÆÃUÀĪÀzÀPÉÌ ªÀÄPÀ̼ÀÄ §ºÀ¼À EµÀÖ¥ÀqÀÄvÁÛgÉ.
203- jAzÀ 3-30 ¢ÃWÁðªÀ¢ü «±ÁæAw EzÉÆAzÀÄ DgÉÆÃUÀåzÁAiÀÄPÀ ±ÉÊPëÀtÂPÀ G¥ÀPÀæªÀĪÁVzÉ. EzÀPÉÌ ²PëÀPÀ£ÀÄ
§ºÀ¼À GvÁì»AiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. ªÁgÀAvÀåzÀ°è §gÀĪÀ ©qÀÄ«£À ¢£ÀUÀ¼À°è
3-30 jAzÀ 4-00 ZÀºÁ ¸ÉêÀ£É
ªÀÄ PÀ̼À£ ÀÄß PÀg ÉzÀ ÄPÉÆAqÀÄ HgÀ ºÉÆgÀUÀq ÉUÉ `¦Pï¤Pï' JAzÁUÀ°
4-00 jAzÀ 5-30 ªÀÄ£ÀgÀAd£Á DlUÀ¼ÄÀ `ºÁAiÀÄQAUï' JAzÁUÀ° ºÉÆÃUÀĪÀzÉÆAzÀÄ M¼ÉîAiÀÄ ªÀÄ£ÀgÀAd£ÉAiÀÄ
5-30 jAzÀ 5-45 zsÀédªÀAzÀ£Á PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ¸Ázs£ À ÀªÁUÀ¨ÉÃPÀÄ. ºÉÆÃmÉ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¹¤ªÀiÁUÀ¼ÀÄ EAxÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÉAzÀÄ
5-45 jAzÀ 6-30 ²©gÀzÀ eÉÆåÃwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆwÛ¸ÀĪÀzÀÄ ¸ÀĪÀÄä£É ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è PÁ®Ä ZÁa PÀĽvÀÄ ªÀ£ÀºÀgÀmÉ ºÉÆqÉAiÀÄĪÀzÉÃ
6-30 jAzÀ 7-45 ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À ¸ÀAWÀl£É ªÀÄ£ÀgA À d£ÉAiÉÄAzÀÄ w½¢zÀÝgÉ EAxÀ «ZÁgÀUÀ¼À£ÄÀ ß ²PëÀPÀ£ÄÀ w¢Ý, ¦Pï¤Pï
ªÀÄvÀÄÛ ºÁ¬ÄÌAUïUÀ¼ÀAxÀ G¥ÀPÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ElÄÖPÉƼÀÄîªÀzÉƽvÀÄ.
7-45 jAzÀ 10-00 ²©gÀzÀ eÉÆåÃwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆwÛ¸ÀĪÀzÀgÆ
É A¢UÉ
¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ¥ÁægÀA¨sÀ. ¤¸ÀUÀð ¸ÀAZÁgÀ (Hyking) zÀ°è ¦Pï¤Pï£ÀAxÀ §ºÀ¼À ¥ÀǪÀð¹zÀÞvÉ
10-00 jAzÀ 10-30 ¢£À ¤ vÀ å zÀ PÁAiÀ Ä ð ZÀ l ĪÀ n PÉ §UÉ Î ¨ÉÃQ®è 3-4 vÁ¹UÁV ºÉÆÃV§gÀĪÀ ¹zÀÞv¬ É ÄAzÀ ºÉÆgÀUÉ ºÉÆÃUÀ§ºÀÄzÀÄ.
ZÀað¸ÀĪÀzÀÄ. DzÀgÉ »ÃUÉ ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÁzÀ zÁjAiÀÄ §UÉÎ ¤¢ðµÀÖvÉ EgÀ¨ÃÉ PÀÄ. ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ
¨ÉlÖ, £À¢, M¼Éî gÀªÀÄåªÁzÀ ¸ÀܼU
À À¼ÉƼÀVAzÀ CxÀªÁ ºÉÆ® vÉÆÃlUÀ¼À
²©gÀzÀ ¯Á¨sÀUÀ¼ÀÄ :
ºÀwÛgÀ¢AzÀ F ªÀiÁUÀðªÀÅ PÀæ«Ä¸ÀĪÀAvÉ £ÉÆÃrPÉƼÀî¨ÉÃPÀÄ. EzÀjAzÀ
1. ¸ÀÈd£À ²Ã®vÉAiÀÄ UÀÄtUÀ¼À£ÄÀ ß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄ£À¹ì£À°è ¤¸ÀUÀð ¤jÃPëÀuÉAiÀÄ ¸ÀAvÉÆõÀ zÉÊ»PÀ ªÁåAiÀiÁªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
2. ¸ÉßúÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁAzsÀªåÀ UÀ¼À ¨É¸ÄÀ UÉ DUÀÄvÀÛzÉ. ±ÉÊPëÀtÂPÀ ¯Á¨sÀUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
3. ¸ÁºÀ¸À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ UÀÄtUÀ¼£
À ÄÀ ß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ. ``¸ÀÄR fêÀ£ÀzÀ ªÀÄÆ® ¸ÀÆvÀæ DgÉÆÃUÀå''
4. ªÉÄʪÀÄ£ÀUÀ¼À°è CºÀðvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ. ``DgÉÆÃUÀåªÀAvÀ £Ár£À ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ''
5. ¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀÄvÀÛzÉ. ``DgÉÆÃUÀåªÉà ªÀÄ£ÀĵÀå£À ¤dªÁzÀ ¸ÀA¥ÀvÀÄÛ''
6. §Ä¢Þ±ÀQÛ §¼À¹PÉƼÀî®Ä C£ÀĪÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. 4.6. ¥ÉÆÃæ vÁìºÀPÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ±À¹U
Û À¼ÄÀ
7. ¸ÉêÁ ¨sÁªÀ£É ºÉaѸÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀàzsÉðUÀ¼À°è UÉzÀݪÀjUÉ PÉÆqÀĪÀ ¥Àæ±À¹Û ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁjUÉÆõÀPÀUÀ¼À°è
8. PÁAiÀÄð ZÀlĪÀnPÉU¼
À °
À è ¸ËAzÀAiÀÄðvÉ vÀÄA§ÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæPÁgÀUÀ½ªÉ CªÀÅ F PɼÀV£ÀAwªÉ.
9. ºÀªÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ¨É¼É¹PÉƼÀÄîªÀAvÉ ¥ÉÆæÃvÁ컸ÀĪÀÅzÀÄ.
¥ÉÆÃæ vÁìºPÀ U
À ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥À±
æ ¹
À ÛU¼
À £
À ÀÄß d£À ¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ°è «zÁåyðUÀ¼°
À è
10. D°¹, ¥Á°¹, C£ÀÄPÀj¹ AiÉÆÃUÀå ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ªÀiÁqÀĪÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄĪÀPÀ AiÀÄĪÀwAiÀÄgÀ°è QæÃqÉUÀ¼À PÀÄjvÀÄ D¸ÀQÛ ªÀÄÆr¸À®Ä ºÁUÀÆ
±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ jÃwAiÀÄ ¥ÉæÃgÀuÉ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃrzÀgÉ zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ PÀqÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ
80
QæÃqÉUÀ¼À PÀqÉUÉ DPÀ¶ðvÀgÁV QæÃqÉUÀ¼À §UÉÎ C©ügÀÄa ªÀÄÆqÀÄvÀÛzÉ. F
»£É߯ÉAiÀÄ°è PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ gÁdå ¸ÀPÁðgÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA
é iÀÄA ¸ÉêÁ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ
ºÉƸÀ ºÉƸÀ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃqÀĪÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÀ«ÄäPÉÆArzÝÁgÉ.
1. Sprots telent search scholarship & otiver
insentive: QæÃqÉAiÀÄ°è M¼ÉîAiÀÄ ¥Àæw¨sÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¹zÀªÀjUÉ
«zÁåyð ªÉÃvÀ£ª À À£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀgÀÄ. CªÀgÀ ±Á¯Á PÁ¯ÉÃdÄUÀ¼À
ªÉZѪ
À £
À ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ Sprots HostalUÉ ¹¯ÉPëÀ£ï ªÀiÁqÀĪÀgÄÀ . CªÀgÀ
¥Ë¶×PÀ DºÁgÀ ¸ÉêÀ£ÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀ¸ÀÛç RjâUÉ «zÁåygÀ
ªÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀgÀÄ.
2. Rural sport meet : UÁæ«ÄÃt ªÀÄlÖzÀ°è QæÃqÁPÀÆlUÀ¼À£ÀÄß
PÉêÀ® UÁæ«ÄÃt ¥Àzæ ÃÉ ±ÀzÀ ªÀÄPÀ̽UÉ ªÀiÁvÀæ K¥Àðr¸À¯ÁUÀĪÀzÄÀ .
EzÀ £ À Ä ß vÁ®ÆPÁ, f¯è Á , gÁdå, gÁµÀ Ö ç ª À Ä lÖ z À ° è A iÀ Ä Æ
K¥Àðr¸À¯ÁUÀĪÀzÀÄ. EzÀPÌÉ gÁdå ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀªg
zsÀ£À¸ÀºÁAiÀÄ ¤ÃqÀĪÀgÀÄ.
3. Promational incertive to school Area to Medal
winnars : gÁdå ªÀÄlÖzÀ°è ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜn£À ¥ÀqÉzÀAvÀºÀ QæÃqÁ
¥ÀlÄUÀ½UÉ £ÀUz À ÀÄ §ºÀĪÀiÁ£À ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀzÀÄ. CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ
ªÀÄlÖzÀ°è ¥ÀzÀPÀ ¥ÀqÉzÀAvÀºÀ QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ½UÉ DAiÀiÁ gÁdå
¸ÀPÁðgÀzÀªÀgÀÄ £ÀUÀzÀÄ §ºÀĪÀiÁ£À ¤ÃqÀĪÀgÀÄ.
4. gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÀ¯Áåt ¤¢ü : 1982 gÀ°è gÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÀ¯Áåt ¤¢üAiÀÄ£ÀÄß
¸Á Üp¦¸ À ¯ Á¬Ä vÀ Ä. SÁåv À Qæ à qÁ¥À l Ä UÀ ½ UÉ ºÀ t zÀ
CªÀ±ÀåPÀvɬÄzÝÁUÀ DªÀjUÉ zsÀ£À¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ.
5. ¸ÁjUÉ ¨sÀ vÉå : Qæà qÉ U À ¼À §UÉ Î ºÉa Ñ£ À «zÁå¨s Áå¸À ªÀÄvÀ Ä Û
¸ÀA¸ÉÆÃzs£À ÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉõÀ vÀgÀ¨ÃÉ w ¥ÀqA
É iÀÄ®Ä vÀdÕjUÉ PÉÃAzÀæ
¸ÀgÀPÁgÀ ºÉÆgÀzÃÉ ±À ªÀÄvÀÄÛ «±ÉõÀ vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä vÀdÕjUÉ
PÉÃAzÀæ ¸ÀgÀPÁgÀ ºÉÆgÀzÉñÀUÀ½UÉ ºÉÆÃUÀ®Ä zsÀ£À ¸ÀºÁAiÀÄ
¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
6. ªÀÄ»¼Á QæÃqÁ ¥ÀlÄUÀ½UÉ «±ÉõÀ ¥ÉÆæÃvÁìºÀ : ¥Àæw ªÀµÀð
gÁ¶Öç ÃAiÀÄ ªÀÄ »¼Á ZÁA¦AiÀÄ£ï ²¥ï QæÃqÁPÀ ÆlªÀ£ÀÄ ß
81
gÁµÀçÖªÄÀ lÖz°
À è K¥Àðr¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É M¼ÉîAiÀÄ ¥Àw
æ ¨sU
É ¼
À £
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¹
PÉÃAzÀæ ¸ÀgÀPÁgÀ zsÀ£À ¸ÀºÁAiÀÄ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
7. M¼ÉîAiÀÄ QæÃqÁl¥ÀÅUÀ½UÉ «±ÉõÀ PÉÆÃmÁzÀr ¹lÄUÀ¼ÀÄ : gÁdå
ªÀÄvÀÄÛ gÁµÀÖç ªÀÄlÖzÀ°è CAvÀgÁµÀÖç ªÀÄlÖzÀ°è ªÉÄÃqÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀqÉzª À ÀjUÉ ²PëtÀ PÉÌ Sprots PÉÆÃmÁzÀr ¹lÄUÀ¼ÀÄ ¹UÀÄvÀÛªÉ.
gÁdå ªÀÄvÀÄÛ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼ÀÄ £ËPÀj PÀÆqÁ PÉÆqÀÄvÀÛªÉ.
8. QæÃqÁ ²µÁÖZÁgÀ : 1989-90 gÀ°è CAvÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è
«zÉò gÁµÀÖçU¼ À À ¸ÀºPÀ ÁgÀ¢AzÀ ºÉa£
Ñ À vÀg¨
À ÉÃwAiÀÄ ªÀ媸
À ÜÉ AiÀÄ£ÀÄß
ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
Types of Awards :
1. (¯ÉÃlgÀ PÀæ¸ÀÖ) ªÉƺÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉÃR£À ¥ÀvÀæ : QæÃqÁ¥ÀmÁGUÀ¼ÀÄ
QæÃqÁ PÉëÃvÀz æ °À è ±ÉÃæ µÀ× ¸Ázs£
À U
É ÊÉ zÀzÝÀ PÁÌV ±Á¯Á ªÀÄlÖz°À ,è PÁ¯ÉÃdÄ ªÀÄlÖz° À ,è
À ÀÄ
«±Àé«zÁå®AiÀÄ ªÀÄlÖzÀ°è, gÁdåªÀÄlÖzÀ°è QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼ÀÄ zsÀj¸ÀĪÀ «±ÉõÀ
GqÀÄ¥ÀÅUÀ¼ÁzÀ n-±Àlð, ¨ÉèÃdgÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É DAiÀiÁ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß §gÉzÀÄ
¯ÉÃlgÀ PÀµ æ ×g
À UÀ ¼
À À£ÀÄß ªÀiÁr ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀzÀÄ ºÁUÀÆ QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼ÄÀ , ¯ÉÃlgÀ
PÀæ¸ÀÖUÀ¼À£ÀÄß vÀªÀÄä GqÀÄ¥ÀÅUÀ½UÉ CAn¹PÉƼÀÄîvÁÛgÉ. EzÀÄ CªÀjUÉ ¤ÃqÀĪÀ
GvÉÛÃd£ÀªÁVzÉ ºÁUÀÆ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ C©üªÀiÁ£ÀªÀÅ ¨É¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. F ¯ÉÃlgÀ
PÀæ¸ÀÖUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀªÁV QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼À WÀ£ÀvÉ UËgÀªÀªÀ£ÀÄß ºÉaѸÀ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀªÁV UÀÄgÀÄw¸À®q à ÀÄvÁÛ£.É F ¯ÉÃlgÀ
PÀæ¸ÀÖ£ÀÄß QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ½gUÉ PÉÆqÀĪÁUÀ JZÀj Ñ PÉ ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ. KPÉAzÀgÉ CzÀgÀ
zÀÄgÀ¥A À iÉÆÃUÀªÁV ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ gÁdåzÀ gÁµÀÖçzÀ ºÉ¸ÀgÀÄ ºÁ¼ÀUÀ¨ÁgÀzÄÀ ªÀÄvÀÄÛ
PÉqÀ¨ÁgÀz ÀÄ.
2. Cup (PÀ¥ï, §lÖ®Ä) : QæÃqÉUÀ¼À°è ºÁUÀÆ ¥ÀAzÁålUÀ¼À°è
UÉzÝÀ ªÀjUÉ PÀ¥ïUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁjvÉÆõÀPÀªÁV ¤ÃqÀĪÀzÄÀ Cw d£À¦æAiÀÄ ºÁUÀÆ
¸ÀªÉð ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀÄzÁVzÉ. ªÉÊAiÀÄQÛPÀ DlUÀ¼À°è UÉzÀݪÀjUÉ «±ÉõÀªÁV
M¼Éî AiÀÄ ¯É Ã¥À£À ªÀ iÁrzÀ PÀ¥ÀÄà UÀ¼À£ ÀÄß PÉÆqÀÄvÁÛgÉ. F PÀ¥ ÀÄ àUÀ¼À£ ÀÄß
SÁAiÀÄAªÁV PÉÆqÀ¯ÁUÀĪÀzÄÀ . F PÀ¥ïUÀ¼ÄÀ ªÀÄ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÜÀ gÀ
PÉÆÃuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄAzÀgÀUÉƽ¸ÀÄvÀÛªÉ. EzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀªÁVAiÀÄÆ
UÀªÀðzÀ ªÀiÁvÁVzÉ.
82 83

3. Trophy (mÉÆæ æ) : QæÃqÉU À ¼À° è ºÁUÀ Æ DlPÀÆ lUÀ¼À °è QæÃqÉAiÀÄ°è M¼ÉîAiÀÄ ¥Àæw¨sÉ ºÁUÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀżÀîªÀgÀ£ÀÄß ±ÉÆâü¹
UÉzÝÀ ªjÀ UÉ mÉÆÃæ ¦UÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÁjvÉÆõÀPª À ÁV ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀzÄÀ . mÉÆææAiÀÄ£ÀÄß ²µÀå ªÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀĪÀzÀÄ, CzÀgÀ eÉÆvÉAiÀÄ°è CªÀgÀ «zÁå¨sÁå¸ÀPÉÌ
«±ÉõÀªÁV UÀÄA¥ÀÅ DlUÀ¼° À è UÉzÝÀ ªj
À UÉ PÉÆqÀ¯ÁUÀĪÀzÄÀ . F mÉÆÃæ ¦UÀ¼£ À ÄÀ ß ¥É Æ æ à vÁì º À ¤ÃqÀ ® Ä F AiÉ Æ Ãd£É A iÀÄ £À Ä ß ºÀ « Ää P É Æ ¼Àî ¯ ÁVzÉ . F
SÁAiÀÄA DV ªÀÄvÀÄÛ gÀÆ°AUÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è PÉÆqÀÄvÁÛg.É CAzÀgÉ DAiÀiÁ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ 1970-71 gÀ°è ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ.
ªÀµð À UÉzÝÀ ªj
À UÉ F mÉÆÃæ ¦AiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ CªÀgÄÀ ªÀÄÄA¢£À 7. Certificate ¥À æ± À ¹Û ¥ÀvÀæ : ¥À æ ±À ¹ Û ¥À v À æ U À ¼ À DyðPÀ ¨É ¯É
ªÀµÀðzÀªÀgÉUÀÆ D mÉÆææAiÀÄ£ÀÄß vÀªÀÄä ºÀwÛgÀ«lÄÖPÉƼÀÀÄzÀÄ. ªÀÄvÉÛ PÀrªÉĬÄzÀÝgÀÆ CªÀÅUÀ½UÉ M¼ÉîAiÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨É¯É CxÀªÁ ¥ÉÆæÃvÁìºÀPÀ
ªÀÄÄA¢£À ªÀµð À DAiÀiÁ PÀÆlzÀ ¥ÁægA À ¨sPÀ ÌÉ DlPÀÄlzÀ ¥ÁægA
À ¨sPÀ ÌÉ ªÉÆzÀ®Ä ¨É ¯É EzÉ A iÉ ÄA zÀ Ä ºÉ üÀ §ºÀ Ä zÀ Ä ºÁU À Æ ¥À æ ±À ¹Û ¥À vÀ æ UÀ ¼À Ä
¸ÀAWÀnPÀjUÉ D mÉÆææAiÀÄ£ÀÄß M¦à¸À¨ÉÃPÀÄ. ¥ÁjvÉÆõÀPÀUÀ¼° À èAiÉÄà CvÀÄåvÀÛªÀÄ ¥ÀæPÁgÀ JAzÀÄ ºÉüÀ§ºÀÄzÀÄ. EªÀÅUÀ¼À
4. Metals (ªÉÄqÀ¯ïì) ¥ÀzPÀ À : ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀàzÉð s UÀ¼À°è RZÀÄð PÀrªÉÄ EgÀĪÀÅzÀjAzÀ UÉzÝÀ ªj À UÉ CµÉÃÖ C®èzÉ ¥Á¯ÉÆÎAqÀ J®èjUÀÆ
UÉz ÀݪÀj UÉ §AUÁgÀ , ¨É½î A iÀÄ, PÀA ZÀÄUÀ ¼À ªÉ Ä ÃqÀUÀ¼ À£À Ä ß ¤ÃqÀ ĪÀ zÀ Ä ¥Àæ±À¹Û ¥ÀvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ§ºÀÄzÁVzÉ ºÁUÀÆ EªÀÅUÀ¼ÀÄ DAiÀiÁ «zÁåyðUÀ¼À
gÀÆrüAiÀÄ°èzÉ. EzÉà gÀÆrüAiÀÄ£ÀÄß DzsÀĤPÀ M®A¦Pï QæÃqÉUÀ¼À°èAiÀÄÆ ºÀwÛrgÀ (SÁAiÀÄA) ¸ÀzÁ G½AiÀÄĪÀ ¥ÁjvÉÆõÀPÀU¼ À ÁVªÉ. F ¥Àæ±À¹Û
£ÁªÀÅ £ÉÆÃqÀÄvÉÛêÉ. ¥ÁæaãÀ M®A¦Pï QæÃqÉUÀ¼À°è ªÀÄgÀzÀ J¯ÉUÀ½AzÀ ¥À v À æ U À ¼ À Ä «zÁåyðUÀ ½ UÉ vÀ ª À Ä ä ¨Á« fêÀ £ À z À ° è G£À ßvÀ ²Pë À t
ªÀiÁrzÀ ²gÉÆêÀiÁ¯ÉAiÉÄà CvÀÄå£ÀßvÀ ¥ÁjvÉÆõÀPª À ÁVvÀÄÛ. ªÉÄÃqÀ¯ïUÀ¼ÀÄ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀPÁÌUÀ° GzÉÆåÃUÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀÅzÀPÁÌUÀ° «ÄøÀ¯ÁwAiÀÄ£ÀÄß
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV zÀĪÀÄqÀUÉ, ºÀ®ZÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛªÉ ºÁUÀÆ EªÀÅUÀ½UÉ j§â£À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀħºÀÄzÀÄ.
PÀnÖgÀÄvÁÛgÉ. «vÀgÀuÉ ªÀiÁqÀĪÁUÀ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÉÆgÀ¼À°è ºÁPÀÄvÁÛgÉ. I. ¸ÀàzsÉðUÀ¼°
À è ¨sÁUÀªÀ»¹zÀªÀjUÉ ªÀÄvÀÄÛ UÉzÀݪÀjUÉ ¥Àæ±À¹Û ¥ÀvÀæUÀ¼À£ÀÄß
§AUÁgÀ, II. ¨É½î, III. PÀAZÀÄ. ¤ÃqÀ¯ÁUÀĪÀzÀÄ. EzÀgÀ ¨É¯É PÀrªÉĬÄzÀÝgÀÆ ¸ÀºÀ DlUÁgÀ¤UÉ EzÀÄ
5. Honour Board UËgÀªÀ ¥sÀ®PÀ : ±Á¯ÉUÀ¼° À è GvÀÛªÄÀ QæÃqÁ MAzÀÄ CªÀgÀ ºÀwÛgÀ ¸ÀzÁ G½AiÀÄĪÀ §ºÀĪÀiÁ£À EzÀÝ ºÁUÉ.
¥ÀlÄ ºÁUÀÆ DzÀ±ð À «zÁåyð, «zÁåyð¤AiÀÄgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁåAPÀ ¥ÀqÉzÀ HH
«zÁåyð/¤AiÀÄgÀÄ, GvÀÛªÀÄ ¸ÁzsÀ£É ªÀÄiÁrzÀ QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼À ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼À£ÄÀ ß
¨ÉÆÃrð£À°è §gÉzÀÄ UÉÆÃqÉUÉ ºÁPÀĪÀzÀjAzÀ G½zÀ «zÁåyðUÀ½UÉ
MAzÀÄ jÃwAiÀÄ ¥ÉæÃgÀuÉ MzÀV¹zÀAvÁUÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ D «zÁåyðUÀÆ
E£ÀÄß ºÉaÑ£À ¸ÁzsÀ£É vÉÆÃgÀĪÀ ZÀ® §gÀÄvÀÛzÉ.
6. Scholaship «zÁåyð ªÉÃvÀ£À : G£ÀßvÀ ªÀÄlÖz À ¸ÁzsÀ£ É
ªÀiÁrzÀAvÀ QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ½UÉ gÁåAPÀ ¥ÀqÉzÀªÀjUÉ gÁdå ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ
PÉÃAzÀæ ¸ÀgÀPÁgÀ ºÀ®ªÀÅ ²µÀå ªÉÃvÀ£UÀ À¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ ºÁUÀÆ ºÀ®ªÀqÉ
QæÃqÁ ±Á¯ÉUÀ¼À£ÄÀ ß ¥ÁægA
À ©ü¹zÝÁgÉ. CzÀgÀ°è GvÀÛªÀÄ QæÃqÁ¥ÀlÄUÀ¼À£ÀÄß
DAiÀÄÄÝ CªÀjUÉ GavÀ Hl ºÁUÀÆ ªÀ¸w À E£ÀÄß½zÀ J®è ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß
¤Ãr CªÀjUÉ QæÃqÉAiÀÄ §UÉÎ GvÀÛªÀÄ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
84 85

¥Àj«r PÀ.æ ¸ÀA. CzsÁåAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀÅl ¸ÀA.

3.2 ªÀÄ£ÀgAÀ d£É : CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀv,éÀ zÉÊ»PÀ
PÀ.æ ¸ÀA. CzsÁåAiÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÀÅl ¸ÀA. ²PëÀtzÉÆA¢UÉ CzÀgÀ ¸ÀA§AzsÀ
1. DgÉÆÃUÀå ²PëÀt 1-
3.4 ¤®ÄªÀÅ : GvÀÛªÀÄ ¤®ÄªÀÅ, PÀ¼À¥É ªÀÄlÖzÀ
1.1 DgÉÆÃUÀåzÀ CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÁåSÉåUÀ¼ÀÄ, ¤®Ä«UÉ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ zÉÆõÀUÀ¼À£ÀÄß
ªÀÄPÀ̼À DgÉÆÃUÀå ¸ÀÄzsÁj¸ÀĪÀ°è ²PëÀPÀ£À ¤ªÁj¸ÀĪÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ
¥ÁvÀæ
3.5 £ÁAiÀÄPÀvÀé : CxÀð, ªÀĺÀvÀé, GvÀÛªÀÄ
1.2 DgÉÆÃUÀå ²PëÀtzÀ CxÀð, ªÁå¦Û, £ÁAiÀÄPÀ£À UÀÄt®PëÀtUÀ¼ÀÄ
UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GzÝÉñÀUÀ¼ÀÄ
3.6 ²¸ÀÄÛ : CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀé
1.3 ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀéZÀÒvÉ : ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀéZÑv
À ÉAiÀÄ
ªÀĺÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ 4. zÉÊ»PÀ ²PëÀt ZÀlĪÀnPÉUÀ¼À ¸ÀAWÀl£É 1-
©ÃgÀĪÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼ÀÄ
1.4 ¸ÀªÀÄvÉÆî£À DºÁgÀzÀ CxÀð ªÀÄvÀÄÛ CxÀð, ¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÄÀ
¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÄÀ 4.2 N®A¥ÀPÀ DlUÀ¼ÀÄ : DªÀÅUÀ¼À ºÀÄlÄÖ
2. DgÉÆÃUÀå ¸ÉÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄðéZÁgÀuÉ 1- ªÀÄvÀÄÛ DzsÄÀ ¤PÀ N®A¦PÀ DlUÀ¼À ¨É¼ª À t
À U
 É
4.3 DlPÀÆlUÀ¼ÀÄ : CxÀð, ¥ÀæPÁgÀUÀ¼ÀÄ,
2.1 ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ vÀ¥ÁµÀuÉ : CxÀð
¥ÀAzÀåUÀ¼À£ÄÀ ß DAiÉÆÃf¸ÀĪÀzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
GzÝÉñÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «zsÁ£À
¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÄÀ ß w½¸ÀĪÀzÀÄ.
2.2 ¸ÀÄgÀPëÀvÁ ²PëÀt : CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀé
4.4 QæÃqÁPÀÆl : CxÀð, ªÀĺÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ
2.3 zÀtªÀÅ : CxÀð, PÁgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÄÀ
¥ÀjºÁgÉÆÃ¥ÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ
4.5 ²©gÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ®ßrUÉ : CxÀð,
2.4 ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÉì : CxÀð, ªÀĺÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ ªÀĺÀvÀé ºÁUÀÆ ¸ÀAWÀl£É
vÀvÀéUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæxÀªÀÄ aQvÀìPÀ£À UÀÄt®PëÀtUÀ¼ÀÄ
4.6 ¥ÉÆæÃvÁìºÀPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ±À¹ÛUÀ¼ÀÄ :
2.5 ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ : CxÀð, CxÀð, ªÀĺÀvÀé (¥ÉæÃgÀPÀUÀ¼ÀÄ)
¸ÁªÀiÁ£Àå ®PëÀtUÀ¼ÄÀ , ºÀgÀqÀÄ«PÉAiÀÄ
«zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀqÉUÀlÄÖªÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ
3. 1-
3.1 zÉÊ»PÀ ²PëÀtzÀ CxÀð, ªÀĺÀvÀé, ªÁå¦Û,
UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GzÝÉñÀUÀ¼ÀÄ