2

Araling Panlipunan
Ikatulo nga Kwarter – Modyul 6:
Mga Tahas sa Gobyerno sa Komunidad
Araling Panlipunan – Ikaduha nga Grado
Alternative Delivery Mode
Ikatulo nga kwarter – Modyul 6: Mga Tahas sa Gobyerno sa Komunidad
Unang Edisyon, 2020

Batas Republika 8293, Seksiyon 176 naga ingon nga dili mahimong makaangkon og
katungod sa copyright sa bisan unsa nga tagsulat ang gobyerno sa Pilipinas. Bisan pa man,
kinahanglan una ang pagtugot sa ahensya sa gobyerno nga nagpatuman sa tagsulat kung
kini mahimong pagkakitaan. Apil sa mga pwede nga buhaton sa maong ahensya ang
pagtakda sa mahimong bayad.

Ang mga tagsulat sa (istorya, basahon, balak, kanta, hulagway, ngalan sa produkto o brand
name, tatak o trademark, salida sa telebisiyon, pelikula, atbp.)nga ginamit niini nga
modyulnagpanag-iya sa copyright nianang mga gihisgutan. Paningkamutan nga matultulan
sila para makuha ang ilang pagtugot sa paggamit sa mao nga mga materyales. Wala
giangkon sa mga nagmantala ug sa nagsulat ang katungod isip tag-iya niini.Ang unsa man
nga gamit gawas niining modyul, kinahanglan ang pagtugot gikan sa orihinal nga pagsulat..

Walay bisan unsa nga bahin o parte niining materyales ang mahimong kopyahon o ipatik sa
unsa man nga pamaagi nga walay pagtugot sa departamento.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
PangalawangKalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat : Sheila Q. Jarabe/ Judith C. Salcedo
Editor : Dr. Bazil T. Sabacajan, Melodyn U. Tabamo, Claire B. Dagaraga &
Carlito J. Sagocsoc
Tagasuri : Engrid T. Salugsugan, Daisy Y. Tabalba
Tagaguhit : Jay Meryl Nicole A. Gamalo
Tagalapat : Siegfred R. Pulgarinas
Tagapamahala : Dr. Arturo B. Bayucot, CESO III Regional Director
Mala Epra B. Magnaog, CLMD Chief
Dr. Neil A. Improgo, Regional EPS-LRMS
Dr. Ray Butch D. Mahinay, Regional ADM Coordinator
Dr. Emelia G. Aclan, CID Chief
Dr. Linda D. Saab, Division EPS In Charge of LRMS
Dr. Bazil T. Sabacajan, Division ADM Coordinator

Inilimbag sa Pilipinas ng Sangay ng Camiguin

Department of Education – Region X

Office Address : B. Aranas St., Poblacion, Mambajao, Camiguin

Website : www.depedcamiguin.com
E-mail Address : depedcamiguin@gmail.com,camiguin@deped.gov.ph
 2
Araling Panlipunan
Ikatulo nga Kwarter – Modyul 6:
Mga Tahas sa Gobyerno sa Komunidad
Pasiuna nga Mensahe
Para sa Magtutudlo:
Kumusta, malipayong paggamit niining Araling Panlipunan -
Ikaduha nga Grado Alternative Delivery Mode (ADM) Module sa
(Mga Tahas sa Gobyerno sa Komunidad)
Kini nga Modyul nadesinyo, naugmad ug nasusi sa pagtinabangay sa
mga magtutudlo nga gikan sa pampublikong institusyon para sa
pagtabang kanimo nga makab-ot ang sumbanan nga gitakda sa K to
12 Curriculum samtang ilang gibuntog ang mga babag nga adunay
kalabutan sa personal, social, ug economic nga mga sitwasyon sa
ilang pag-eskwela.
Kining kapanguhaan sa pagkat-on o learning resource gilauman nga
makapadasig sa magtutuon o bata nga mobuhat sa mga giniyahan ug
gawasnong buluhaton sa iyang kaugalingon nga lihok ug panahon.
Dugang pa, ang katuyuan usab niini mao ang pagtabang sa magtutuon
o bata nga makakuha sa mga gikinahanglan nga kahanas niining atong
panahon karon sa ika- 21 nga siglo samtang gitagaan usab og
konsiderasyon ang ilang mga panginahanglan og sitwasyon.
Isip dugang nga materyales sa nag-unang teksto, makita ninyo kini
nga kahon sa kinatibuk-an sa modyul.

ii
 Mga Minugbo nga sulat sa Magtutudlo
Ihatag kining binahing tulun-anan ngadto sa tinun-an nga
wala nakatungha ug wala nahanas sa topiko mahitungod sa mga
buluhaton o aksyon sa eskwelahan ug panimalay sa panahon sa
kalamidad.
Ihatag usab kini ngadto sa mga tinun-an nga wala naka-abot sa
80% ug labaw sa sukdanan sa maayong panabot.
Ipahinumdom sa tinun-an ang paggamit sa laing papel diin
didto isulat ang tubag sa gihatag nga buluhaton.

Isip magtutudlo, ikaw ang gilauman nga maghatag sa magtutuon o

bata kung unsaon paggamit niini nga Modyul. Gitahasan usab ikaw
sa pagsubay sa pag-uswag sa iyang kahibawo samtang imo
siya gitagaan og higayon nga makatuon sa iyang kaugalingon nga
pagkat-on sa kahibawo. Ug usab, gitahasan ka nga dasigon ug
tabangan ang magtutuon o bata sa iyang pagbuhat sa mga buluhaton
sulod niini nga Modyul.

Para sa Magtutuon

iii
Kumusta, maayong paggamit niining (Araling Panlipunan sa Ikaduha
nga Grado ) Alternative Delivery Mode (ADM) Module sa (Mga
Tahas sa Gobyerno sa Komunidad)!
Kini nga Modyul gihimo para matagaan ka sa makahuluganon nga
higayon para sa mga giniyahan ug gawasnong pagkat-on subay sa
imong kaugalingon nga lihok ug panahon. Isip aktibo nga magtutuon,
mahimo nimo ang pagproseso sa sulod niining modyul.

Kini nga Modyul adunay mga parte katugbang sa mga icons:

Kat-oni Dinhi nga bahin, mahibaloan kung

unsa ang kinahanglan nga matun-an
sa modyul.

Pasiunang Ang katuyoan niini nga bahin sa

Pagsulay/Sulayi buluhaton mao ang pagsusi sa imong
naunang kahibalo mahitungod sa
leksiyon nga imong pagatun-an.
Kung makuha nimo ang insakto nga
mga tubag (100%), pwede na nimo
dili gamiton kini nga modyul.
Pagsusi Kini ang hamubo nga buluhaton o
paghisgot sa nauna nga kahibalo para
matabangan ka nga makonek ang
karon ug sa una nga leksiyon.

Sulayi ug Kat-oni Dinhi nga bahin, ipaila ang bag-o

nga leksiyon sa nagkalain lain nga
pamaagi sama sa usaka istorya,
kanta, balak, pagpresentar sa
problema, sitwasyon, omga
buluhaton.

iv
Hisgutan Ta Dinhi nga parte, tagaan ka og
hamubo nga panaghisgot sa leksiyon.
Ang katuyuan niini para matabangan
ug masabtan ang bag-o nga konsepto
ug kahanas.

Pagpalambo sa Naglangkob kini sa mga buluhaton

Kahibalo nga giniyahan og gawasnong
pagbansay para mapalig-on ang
imong pagsabot ug kahanas sa
leksiyon. Mahimo nimo nga tan-
awon kung husto ba ang imong tubag
sa mga buluhaton sa pagtan-aw sa
tubag nga nahimutang sa susi sa
hustong tubag nga anaa sa katapusan
nga parte sa modyul.
Hinumdumi Kini naglangkob sa nga pangutana o
pagbutang sa mga tubag diha sa
gibutangan og blanko nga parte sa
kapahayag para mapaproseso kung
unsa ang natun-an nimo gikan sa
leksiyon.
Buhata ug Kini naglangkob sa mga buluhaton
Kat-oni nga makatabang sa imo para
mabalhin ang bag-ong kahibalo o
kahanas sa tinuod nga sitwasyon o
ang kamatuoran sa kinabuhi.

Tantiya Kini usa ka buluhaton nga ang

katuyuan masukod ang lebel sa
kahibalo nga nakab-ot sa natun-an
nga kompetensi.

v
 Dugang nga mga Dinhi nga bahin, adunay ihatag nga
Buluhaton dugang nga mga buluhaton para
mapalambo ang imong kahibawo ug
kahanas sa natun-an nga leksiyon.
Susi sa mga Naglangkob kini sainsaktong tubag
Tubag sa tanan nga mga buluhaton nga
anaa sa modyul

Sa katapusan ng parte ani nga modyul, makita usab ang:

Pakisayran Kini ang listahan sa tanan nga
gikuhaan sa pagbuhat ug pag-
ugmad niini nga modyul.

Ang mosunod mao ang importante nga pahinumdum sa paggamit

niini nga modyul:
1. Ampingi ang paggamit niini nga modyul. Ayaw butangi o sulati
sa bisan unsa nga mga marka o sulat sa bisan asa nga parte sa
modyul. Magamit sa lain nga papel sa pagtubag sa mga tahas ug
buluhaton.
2. Ayaw kalimti ang pagtubag sa Sulayi sa dili pa mobalhin sa
laing gihatag nga buluhaton nga naa niini nga modyul.
3. Basaha ug maayo ang mga direksiyon sa dili pa buhaton nga
mga buluhaton sa pagbansay.
4. Obserbahe ang pagkamatinud-anon og ang integridad sa
pagbuhat sa mga buluhaton ug sa pagsusi sa insakto nga mga
tubag.

vi
5. Humana usa ang gibuhat nga buluhaton ayha moadto sa uban pa
nga mga buluhaton.
6. Ibalik ang modyul sa imong magtutudlo o sa facilitator kung
mahuman na ang pagtubag sa tanan nga mga buluhaton.

Kon ugaling naglisod ka sa pagtubag sa mga buluhaton , ayaw pag

duhaduha pagkonsulta sa imong magtutudlo o facilitator. Mahimo
ka usab mangayo ug tabang sa imong nanay ug tatay , sa imong
magulang o si bisan kinsa nga nga kauban sa balay na mas
magulang nimo. Imong hunahunaon pirmi nga wala ka nag-
inusara.

Maglaum kami nga pinaagi niining modyul makasinati ka sa usa ka

makahuluganon nga kahibalo ug makakuha ka sa lawom nga
pagsabot nga may kalabutan sa kompetensi nga gitun-an.

vii
 Kat-oni

Minahal kong mga Bata:

Kini nga modyul gihimo alang sa mga tinun-an sa ikaduha nga grado
sa elementarya diin ang bugtong tumong ug tuyo mao ang pag-edukar
ilalom sa K to 12 Curriculum.

Ang pokus o sentro niini nga modyul mao ang pag-palambo sa mahait
ug tukmang kahibalo sa mga bata mahitungod sa mga tahas sa
gobyerno sa komunidad. Pinaagi niini nga modyul, ang mga
magtutuon gilauman nga:
Napatin-aw ang mga tahas sa gobyerno sa komunidad .
Usisaha ug gamita sa insaktong pamaagi kini nga modyul aron
mahimong mapuslanon ang inyong kinabuhi. Makatabang kini
kaninyo minahal kong mga tinun-an
Malipayon nga Pagtuon ug Maayong Pagbasa!

1
 Pasiunang Pagsulay/Sulayi

Direksyon: Ihan-ay ang mga letra aron makaporma og

mga tahas sa gobyerno sa komunidad.

1. 2.

pimloyka - __________ madikel - __________

3. 4.

kawlian -__________ edkusayon -____________

5.

panganibihuna - ______________

2
Aralin Mga Tahas sa Gobyerno sa
1
Komunidad

3
 Pagsusi

Direksyon: Idibuho ang kasingkasing ( ) kon kini nagpakita og

tahas sa gobyerno ug trianggulo ( ) kon wala.

1. 2.

3. 4.

5.

4
 Sulayi ug Kat-oni

Mao lagi. Aduna kitay proyekto

Maayong buntag, Sir
Santos. Murag busy
lagi ka sa atong
tulunghaan? Hisgutan Ta
para sa mga bata nga dili kaya
paeskwelahon sa ilang mga
ginikanan. Nangita mi sa mga
tawo nga adunay kapasidad nga
maghatag og tabang pinansyal.

Mga Tahas sa Gobyerno sa Komunidad

1. Programang Medikal

Ang Department of Health

(DOH) mao ang nagpaluyo sa pag-
uswag sa kahimsog sa panglawas
pinaagi sa lainlaing mga programa
nga gilusad matag tuig. Nanguna kini
sa pagtukod sa mga pampublikong
tambalanan, ospital ug paghatag sa
mga misyon nga medikal ug
kaseguruhan sa mga kabos nga mga
pasyente.

2. Programang Libreng Edukasyon

Tubaga ang mga pangutana:
1. Unsa nga tahas sa gobyerno sa komunidad ang
gihisgutan?
Ang Department of Education
2. Isip usa ka bata, unsaon nimo paghatag og importansya sa
(DepEd) ang nagdumala sa sistema sa
gihisgutan nga serbisyo?
edukasyon sa Pilipinas alang sa tanan
nga3.mga
Unsa pa nga nga
tinun-an mgaPilipino.
tahas sa gobyerno ang imong nasinatian
nga wala
Ang natad nahisgutanmiuswag
sa edukasyon sa dayalogo?
tungod sa usa ka bag-ong programa
nga gitawag nga K to 12 Kurikulum.
Ubos niini, ang tanan nga mga tinun-5
an adunay natad nga gusto nilang
3. Programa sa Kalinaw ug Luwas nga Palibot.

Mahinungdanon nga magbaton sa

usa ka malinawon nga komunidad aron
ang matag tawo motubo nga maayo ug
aron mouswag siya. Aron magpabilin
ang kalinaw ug kahusay sa tibuok nasud,
gitahasan ang kapulisan o ang Philippine
National Police (PNP) dinhi.

4. Programang Panginabuhian

Mamaayo ang sukdanan sa

panginabuhi o ekonomiya sa usa ka
nasud kon ang mga tawo mahimong
mabungahon ug makab-ot ang ilang
mga panginahanglan. Dili susama ang
panginabuhi sa tanan nga mga
lungsuranon. Adunay mga adunahan ug
mga kabus. Gitabangan sa kagamhanan
ang mga kabus pinaagi sa
pag-apod-apod sa salapi nga bugti sa
ilang edukasyon o pagtrabaho nga
husay. Ang Pantawid Pamilyang
Pilipino Program (4Ps) maoy usa ka
programa alang niini.

6
5. Programa sa Kalimpiyo para Mahilayo sa Sakit ug Epidemya

Ang epektibo nga pag-atiman sa panglawas maoy yawi

aron malikayan ang pagkaylap sa makatakod nga mga sakit,
mga bakteryang mananakod ug mga virus ug uban pa nga
hinungdan sa pagkaylap sa mananakod nga mga sakit. Tumong
sa paglikay nga tangtangon ang padayon nga pagkaylap sa mga
mikrobyo. Ang kahulugan sa husto nga kahimsog nagtumong
sa mga pamatasan sa kahinlo, kini usa ka maayong panahon sa
pagtangtang sa mga mikrobyo sa dili pa sila makatakod sa
uban.

7
 Pagpalambo sa Kahibalo

Unang Giniyahang Buluhaton

Direksyon: Isuwat sa inyong kwaderno ang letra sa saktong tubag
kon unsa nga tahas sa gobyerno ang mahatag ngadto sa komunidad.

____1. Nagkahiusa sa pagpanghinlo ang taga

barangay.
a. panginabuhian
b. libreng edukasyon
c. serbisyong medikal
d. pagsiguro sa palibot nga layo sa sakit ug
epidemya
____2. Gipaeskwela si Linda sa iyang ginikanan sa
pampublikong tunghaan.
a. panginabuhian
b. libreng edukasyon
c. serbisyong medikal
d. pagsiguro sa palibot nga layo sa sakit ug
epidemya
____3. Dali nga niresponde ang mga kapulisan sa
kagubot nga nahitabo.
a. panginabuhian
b. libreng edukasyon
c. serbisyong medikal
d. pagsiguro sa kalinaw ug luwas nga palibot

____4. Nagpakonsulta si Victor sa Health Center ug

gihatagan siya sa libreng tambal.
a. panginabuhian

8
 b. libreng edukasyon
c. serbisyong medikal
d. pagsiguro sa palibot nga layo sa sakit ug
epidemya

____5. Gitabangan sa Mayor ang amahan ni Rosa

aron maka trabaho sa munisipyo.
a. panginabuhian
b. libreng edukasyon
c. serbisyong medikal
d. pagsiguro sa palibot nga layo sa sakit ug
epidemya

____6. Adunay tinguha si Lando nga mapahuman og

paeskwela ang iyang mga anak.
a. panginabuhian
b. libreng edukasyon
c. serbisyong medikal
d. pagsiguro sa palibot nga layo sa sakit ug
epidemya

9
Unang Pagtantiya
Pangitaa ang katugbang sa lumbay A nga tahas sa gobyerno sa
komunidad diha sa iyang mga pananglitan sa lumbay B. Isuwat ang
saktong letra sa inyong kwaderno.

Lumbay A Lumbay B
1. panginabuhian
a. Pagsunod sa curfew.

2. libreng edukasyon
b. Paghatag og trabaho.
3. serbisyong medikal
c. Pagpanglimpyo sa palibot.
4. pagsiguro sa kalinaw
ug luwas nga palibot d. Walay bayad sa
pagpakonsulta.

5. pagsiguro sa palibot
nga layo sa sakit ug e. Libreng pagpaeskwela sa mga
epidemya. bata.

10
Ikaduhang Giniyahang Buluhaton
Direksyon: Isuwat sa kwaderno ang letra sa saktong tubag
kon unsa nga tahas sa gobyerno ang gipakita
sa mga mosunod nga hulagway.

1. a. panginabuhian
b. libreng edukasyon
c. serbisyong medikal
d. pagsiguro sa kalimpiyo sa
palibot aron layo sa sakit ug
epidemya

2. a. panginabuhian
b. libreng edukasyon
c. serbisyong medikal
d. pagsiguro sa palibot
nga layo sa sakit ug
epidemya

11
3. a. panginabuhian
b. libreng edukasyon
c. serbisyong medikal
d. pagsiguro sa kalimpiyo
sa palibot nga layo sa sakit ug
epidemya

4. a. panginabuhian
b. libreng edukasyon
c. serbisyong medikal
d. pagsiguro sa kalinaw
ug luwas nga palibot

5. a. panginabuhian
b. libreng edukasyon
c. serbisyong medikal
d. pagsiguro sa kalimpiyo sa
palibot nga layo sa sakit ug
epidemya

12
Unang Gawasnong Buluhaton
Direksiyon: Pilii-a ang saktong hulagway nga nagpakita
og tahas sa gobyerno diha sa komunidad.
Isuwat ang letra sa insaktong tubag sa inyong
kwaderno.

a. b.
1. panginabuhian

c. d.

a. b.

2. serbisyong
medikal
c. d.

a. b.
13
 3. libreng
edukasyon
c. d.

a. b.
____4. pagsiguro
sa kalinaw
ug luwas
nga c. d.
palibot

___ 5. pagsiguro
sa kalimpiyo sa
a. b.
palibot nga layo
sa sakit ug
epidemya c. d.

Ikaduhang Gawasnong Buluhaton

Direksiyon: Sa inyong kwaderno, isuwat ang pulong

SAKTO kon ang tahas sa gobyerno

14
 napatuman SAYOP kon wala.

_______ 1. Paghatag sa libre nga tambal.

_______ 2. Pagresponde sa kagubot nga nahitabo.

_______ 3. Pagpatrabaho sa mga bata sa ilang

kabatan-on.

_______ 4. Wala pagpaeskwela sa mga anak didto sa

tulunghaan.

_______ 5. Pagpanglimpyo sa mga kanal ug palibot ug

pagkolekta sa mga basura.

15
Ikaduhang Pagtantiya
Direksiyon: Pangitaa sa puzzle ang mga tahas sa
gobyerno sa komunidad ug isuwat kini sa
kwaderno.

e g t y h x h b o
d d k d k b f e u
u p a b x m o g r
k a l i n a w z q
a n i d g t z v h
s g m e d i k a l
y i p f g z k v b
o n y q w k b f u
n a o i e u f o p
t b w d f b h s v
g u q a f e u i o
b h a s d f g h j
v i q w e r t y u
e a z x k f s g e
j n f d g a f a i

1.

2.

3.

4.

5.

16
 Hinumdumi Kini

Mahinungdanon nga mapatuman ang katungod sa mga

tawo tungod kay kabahin kini sa ilang kinabuhi ug
buluhaton sa
adlaw-adlaw.
Gipatuman kini pinaagi sa paghatag sa nagkadaiyang
serbisyo ngadto sa mga tawo sama sa:
 serbisyong medikal
 libreng edukasyon
 panginabuhian
 pagsiguro sa kalinaw ug luwas nga palibot
 pagsiguro sa palibot nga layo sa sakit ug
epidemya

17
 Buhata ug Kat-oni
Direksiyon: Idibuho sa inyong kwaderno ang malipayon

nga nawong ( ) kon kini napatuman ang

tahas sa gobyerno ug ang masulob-on nga

nawong ( ) kon wala.

1. Paglabay sa basura bisan asa.

2. Dili pagtungha sa eskwelahan.

3. Paghatag og libreng bakuna sa mga bata.

4. Pagpanarbaho aron makakaon bisan sa ilang

pagkabatan-on.

5. Pagsuot og mask, paghugas sa kamot ug

pagsunod sa saktong protokol aron malikay sa sakit nga COVID-

19.

18
 Pagtantiya
Direksyon: Ila-ilaha ang mga mosunod nga hulagway.
Diha sa inyong kwaderno markahi og tsek () kon kini tahas sa
gobyerno sa komunidad ug ekis (x) kon dili.

1. 2.

3. 4.

Dugang Buluhaton

5.
Direksiyon: Magdibuho sa inyong kwaderno og usa ka
tawo nga inyong nailhan nga naghatag og
serbisyo sa komunidad ug kolori kini.
(10 puntos)

19
20
 Susi sa Insaktong Tubag

Ikaduhang Unang Unang Giniyahang

Giniyahang Pagtantiya: Buluhaton:
Buluhaton:
1. b 1. d
1. d 2. e 2. b
2. b 3. d 3. d
3. c 4. a 4. c
4. d 5. c 5. a
5. a 6. b

Sulayi ug Kat-oni: Pagsusi: Pasiunang

1. Programang 1. Pagsulay/Sulayi
Libreng Edukasyon
2. 1. kalinaw
2. Magdepende sa 2. medikal
ilang tubag 3. 3. edukasyon
3. Magdepende sa 4. 4. kalimpyo
ilang tubag 5. panginabuhian
5.

21
 PAGTANTIYA: Buhata ug Kat-oni:
1. 
1.
2. X
2.
3. X
3.
4. 
4.

5.

Ikaduhang Pagtantiya:
(Bisan unsa nga pagkahan-ay)
1. edukasyon
2. panginabuhian
3. medikal
4. kalimpyo
5. kalinaw

Ikaduhang Gawasnong Unang Gawasnong

Buluhaton: Buluhaton:
1. d
1. Sakto
2. b
2. Sakto
3. c
3. Sayop
4. Sayop 4. a

5. Sakto 5. d

22
Pakisayran

Del Rosario, Glenda P. (2018) Araling Panlipunan 2

Ang aking Komunidad Noon at Ngayon Kiaers
Publishing House

Aguilar, Djhoane C. (2003) Araling Panlipunan 2

Kagamitan ng Mag-aaral Sinugbuanong Binisaya Vival
Publishing House

23
Alang sa inyong mga pangutana o komento, sulat o tawag sa:

Department of Education – Division of Camiguin

B. Aranas St., Poblacion, Mambajao, Camiguin Province

Email Address: depedcamiguin@gmail.com, camiguin@deped.gov.ph

Cellphone no: 09057284681