‫ایمنی برق‬

‫ویرایش اول‪ -‬بهار ‪1395‬‬

 ‫مخاطرات ناشی از برق گرفتگی‬
‫خطرات ناشی از برق گرفتگی به دو دسته مخاطرات اولیه و ثانویه تقسیم می شوند‪:‬‬
‫مخاطرات اولیه شامل‪:‬‬
‫‪ .1‬شوک الکتریکی‬
‫‪ .2‬سوختگی ناشی از حرارت‬
‫‪ .3‬سوختگی ناشی از قوس الکتریکی‬
‫‪ .4‬آتش سوزی و انفجار‬
‫مخاطرات ثانویه شامل‪:‬‬
‫‪ .1‬سقوط از ارتفاع‬
‫‪ .2‬انداختن ابزار و اشیاء‬
‫‪...‬‬

‫مرگ در اثر برق گرفتگی‬

‫معموالً نتیجه مستقیم ‪3‬چیز است‪:‬‬
‫‪ -1‬اختالل در كار منظم قلب‬
‫‪ -2‬متوقف شدن دستگاه تنفس‬
‫‪ -3‬سوختگی شدید در اثر عبور جریان برق از بافت های بدن‬
 ‫چگونگی برق گرفتگی‬
‫ذرات باردار همواره تمایل به حركت از نقطه ای با پتانسیل الکتریکی باال به نقطه ای با‬
‫پتانسیل الکتریکی پایین تر دارند‪ .‬به این حركت جریان برق گفته می شود‪ .‬هر گاه‬
‫قسمتی از بدن شخص تبدیل به مسیری جهت عبور جریان برق شود‪ ،‬فرد دچار برق‬
‫گرفتگی می شود‪.‬‬
‫برق گرفتگی می تواند به دو شکل مستقیم یا غیر مستقیم باشد‪.‬‬

‫برق گرفتگی غیر مستقیم ‪ :‬تماس با جسم برق دار‬ ‫برق گرفتگی مستقیم ‪ :‬تماس با كابل‬
 ‫جریان و ولتاژهای خطرناک‬
‫جریانهای بیشتر از ‪ 30‬میلی آمپر و ولتاژهای بیشتر از ‪ 65‬ولت‪ ،‬میتوانند بسیار خطرناک بوده و باعث‬
‫مرگ افراد گردند‪.‬‬
‫تصور غلطی است كه فقط برق سه فاز و برق فشار قوی باعث مرگ می گردد‪.‬‬
‫(به عنوان مثال یک المپ ‪ 100‬وات که شما در منزل جهت روشنایی از آن استفاده می نمایید برای کار کردن به ‪450‬میلی آمپر جریان‬
‫برق نیاز دارد و این مقدار از جریان ‪ 30‬میلی آمپر بسیار بیشتر است و در صورت عبور از بدن افراد میتواند به راحتی باعث مرگ گردد ‪).‬‬

‫اثرات جریانهای مختلف عبوری بر بدن انسان‬

‫میزان جریان عبوری از بدن ( میلی آمپر)‬ ‫اثر‬

‫‪0.5 – 2‬‬ ‫آستانه احساس‬

‫‪2 - 10‬‬ ‫احساس مورمورشدن‪ ،‬لرزش و درد در بافت ها‬

‫‪10 - 60‬‬ ‫انقباض ماهیچه ها‪ ،‬ناتوانی در رها كردن و نفس كشیدن (احتمال مرگ)‬

‫باالتر از ‪60‬‬ ‫فیبریالسیون بطنی‪ ،‬ایست قلبی‪ ،‬انقباض عضالنی شدید‪ ،‬سوختگی شدید در‬
‫نقطه تماس و عمیق بافتی (مرگ)‬
 ‫تابلوهای برق‬
‫تابلوهای برق اعم از سیار یا ثابت باید از ظاهر سالم برخوردار بوده و مورد بازرسی دوره ای قرار گیرند‪.‬‬
‫تابلوهای برق‪ ،‬جعبه تقسیم ها و تجهیزات مشابه دیگر باید دارای عالیم هشدار دهنده مناسب باشند‪.‬‬
‫باید همواره درب آنها بسته و قفل باشد تا از دسترسی افراد غیر مجاز پیشگیری گردد‪.‬‬
‫باید تابلوهای برق دارای فیوز و كلید محافظ جان و سیم اتصال به زمین باشند‪.‬‬

‫كلید محافظ جان‬ ‫فیوز‬

‫ارت‬
 ‫ارتینگ (زمین كردن)‬
‫ارت كردن یکی از راههای حفاظت از افراد در مقابل برق گرفتگی است‪.‬‬
‫در صورتی كه ارت كردن بطور مناسب انجام گردد‪ ،‬مسیری با مقاومت به حد كافی پایین با ظرفیت‬
‫انتقال جریان مناسب ایجاد میگردد كه از ایجاد ولتاژهای خطرناک برای افراد پیشگیری مینماید‪.‬‬
 ‫كلید محافظ جان (‪)RCD‬‬
‫این كلید با مقایسه جریان سیم های رفت و برگشت در صورتیکه بین‬
‫جریان رفت و برگشت اختالف وجود داشته باشد‪ ،‬مدار را قطع می كند‪.‬‬
‫معموالً كلید محافظ جان نشتی جریان بیش از‪ 30 mA‬را تشخیص داده و‬
‫مدار را قطع می كند‪.‬‬
 ‫سالمت كابلها‪ ،‬دوشاخه ها و پریزها‬
‫باید كابلها‪ ،‬دوشاخه ها و پریزهای سیار از نظر ظاهری سالم ‪ ،‬متناسب با نوع كار و منطبق با‬
‫استاندارد باشند‪.‬‬
‫كابلهای برق باید بطور مناسب و ایمن عایق بندی شده و در كانال قرار گیرند‪.‬‬
 ‫ژنراتورها‬
‫باید ژنراتورهای برق در محل های حفاظ گذاری شده و دارای تهویه مناسب قرار گیرند‪ .‬كلیه‬
‫ژنراتور های برق ثابت یا سیار‪ ،‬طبق استاندارد باید به سیستم ارت متصل گردند‪.‬‬
 ‫مخازن مواد شیمیایی‬
‫باید كلیه تجهیزات برقی و مخازن نگهداری مواد شیمیایی و مایعات قابل اشتعال دارای سیم‬
‫اتصال به زمین باشند‪.‬‬

‫تانکر سوخت‬
‫باید برای جلوگیری از خطرات ناشی از‬
‫الکتریسیته ساكن در محل هایی كه‬
‫مایعات از مخازن ذخیره به تانکرها یا‬
‫باركش ها یا بالعکس انتقال داده‬
‫میشوند‪ ،‬باید قبل از شروع عملیات‬
‫سوخت رسانی‪ ،‬بدنه فلزی مخزن ذخیره‬
‫توسط یک هادی به بدنه فلزی تانکر یا‬
‫باركش وصل شده و هر دو به زمین‬
‫متصل شوند‪.‬‬
 ‫فضای بسته و قابل انفجار‬
‫در محیط هایی كه خطر انفجار وجود دارد‪ ،‬نباید از وسایل الکتریکی سیار استفاده گردد‬
‫مگر اینکه از نوع ضد جرقه باشد‪.‬‬
 ‫مکانهای مرطوب و ریزشهای جوی‬
‫تابلوهای برق‪ ،‬جعبه تقسیم ها و نظایر آنها باید به گونه ای نصب شوند كه از نفوذ و تجمع آب در داخل‬
‫آنها جلوگیری گردد‪ .‬نباید در مکان های مرطوب‪ ،‬بر روی تجهیزات برقدار‪ ،‬قبل از قطع جریان برق كار‬
‫نمود‪.‬‬
 ‫حریم تجهیزات الکتریکی‬
‫باید فاصله مناسب برای محل استقرار و استراحت افراد تا پست های برق و تاسیسات‬
‫الکتریکی رعایت گردد‪.‬‬
‫نباید از نردبان فلزی یا جنس هادی دیگر در عملیات برقی استفاده نمود‪.‬‬
 ‫باید تمامی كارهای مربوط به برق توسط افراد واجد شرایط انجام گردد‪.‬‬
‫مجوز كار‬
‫برای كار بر روی تجهیزات برق دار و یا بر روی خطوط انتقال برق یا در مجاورت آنها اخذ‬
‫مجوز كار الزامی است‪ .‬همچنین باید برای انجام عملیات برقی با استفاده از جرثقیل و نردبان‪،‬‬
‫مجوز كار اخذ گردد‪.‬‬
‫استفاده از تجهیزات برقی دست ساز ممنوع می باشد‪.‬‬
 ‫اطفاء حریق‬
‫باید وسایل اطفاء حریق قابل حمل برای خاموش كردن حریق های الکتریکی (‪CO2‬یا پودر‬

‫‪‬‬
‫خشک) در دسترس باشند‪.‬‬
 ‫امداد و نجات‬

‫در صورت بروز حادثه برق گرفتگی ابتدا باید فورا اقدام‬
‫به قطع جریان برق از منبع آن نمود‪ .‬در صورتی كه این‬
‫كار زمان بر بوده یا سخت باشد باید فرد حادثه دیده را‬
‫توسط یک جسم كامالً عایق مثل الستیک یا تکه چوب‬
‫كامالً خشک و عاری از رطوبت از انرژی برق جدا كرد‪.‬‬
‫سپس باید عالئم حیاتی فرد را چک نموده و سریعا با‬
‫اورژانس تماس گرفت و در صورت نیاز عملیات ‪CPR‬‬
‫را توسط فرد ذی صالح انجام داد‪.‬‬