BAWAL MAG-EHE DETO

• “hindi kailanman uniporme ang anumang wika”

(Bloomfield 1918)

• “bawat wika ay may mahigit sa isang varayti, lalo na sa

pananalita” (Yule 1985)

• Isang heograpiyang lingguwistiko ang maikakatha at

papaloob dito ang terminong tulad ng punto o aksent,
dayalek, isogloss,bidayalektal, bilingguwal

• Samantala ang panlipunang varayti at varyasyon ay

nakasalalay hindi sa lokasyong heograpiya kundi sa uri,
edukasyon, trabaho, edad, kasarian at iba pang
panlipunang sukatan
-Artikulo XIV, Seksyon 6 ng Konstitusyon ng 1986 –
“ang pambansang wika ay Filipino. Habang ito ay
nabubuo , patuloy itong pauunlarin at pagyayamanin
batay sa mga umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang
wika”.

-Natuklasan na nating natural na penomenang

lingguwistiko ito. Kasabay ng pagsasaalang-alang ng
katotohanang palaging nagbabago ang wika at ng
pangangailangan ng pambansang lingguwistikang
sagisag at kasangkapan sa pamamagitan ng
pagpaplanong pangwika, positibo ang dapat maging
turing dito.
• Pagsisiyasat sa sitwasyon ng lingua
franca sa probinsya ng Palawan. Bungsod
ng preokupasyong historyograpikal kung
saan matingkad na tuklas ang katangian
ng Palawan bilang etnikong haluan o
melting pot. (Ocampo 1985/1991)

• Pinag-aralan ni San Juan (1990) ang

wikang Filipino at wikang katutubo ng
Palawan.
• Ang kasaysayan ng Palawan ay
• mikrokosmo ng bansa dahil nahuhugis dito
ang tatlusok na hatiang nasimulan sa pagdatal
ng mananakop na:

EUROPEO
KATUTUBO-MUSLIM-KRISTIYANO
• Lunan ng pinakaunang tao sa kapuluan
• at lagusan ng kultura at kabihasnan,
• natipon dito ang mga katutubong :

BATAK na naharap sa hamon ng

MUSLIM AT KRISTIYANO
TAGBANUA

PALAW
 • Ginawang himpilan

• At tanggulan ng mga Muslim

• Frontier na binuksan para sa

kolonyal na mananakop at mga
tauhan nito
• Kitang-kita ito sa distribusyon ng
mga tao sa probinsya. Simula ng
pagkakatatag ng Puerto Princesa
noong 1872, sa pagdadala ng
Espanyol ng mga settler at departado
mula sa iba’t ibang dako ng kapuluan,
hindi na natigil ang distribusyon ng
tao. Kung kaya, may kinatawan ang
Abra hanggang Zamboanga o ang
wikang Abaknon hanggang Yogad.
• 1995 Census ang 640, 486 katao ay
• tumaas ng 112,199 mula sa datos ng 1990
Panganganak
Malakas na Pandarayuhan
Migrante
Mamumuhunan at Turista
• Sa larangang pangwika, puwedeng
mahati ang mga wika ng Palawan sa
dalawang kategorya:
 -
KAYONON BATAK

AGUTAYNEN TAGBANUA

KALAMIANEN PALAWANEN

KAGAYANEN MOLBOG
•
TAGALOG

IBA PANG WIKA

Pangkating Pangwika Porsyento

Tagalog 28
Cuyonon 26
Pinalawan 11
Hiligaynon 9
Tagbanwa 3
Cebuano 3
Ilocano 2
Cagayano 2
Agutaynon 2
Molbog 2
Waray 2
Iba pa (2% bawat isa ) 8
• Noong 1995 Census, bahagyang tumaas
ang Tagalog sa 29.08%, Hiligaynon sa
12.6% at Cebuano sa 7.63% subalit
bumaba ang Kuyonon sa 0.04%,
Pinalawan sa 6.10% at Tagbanwa 1.99%.
Kakatwa gayunman na may entri na Other
Local Dialects na 27.82%.
• Pansinin ang bayan ng Cuyo mismo na
tahanan ng etnikong wika kung saan
0.03% ang Cuyonan at 86.83% ang other
local dialects!
• Kuyonon ang unang naging lingua
franca dahil sa pagpunta ng mga
Kuyonon sa iba’t ibang dako sa
probinsya. Naging prominente at
maimpluwensya ito kaya maging sa
kapital na Puerto Prinsesa Kuyonon
ang unang nagsilbing lingua
franca.
• Sinasabing haluang etniko na nga ang
probinsya ngunit “bahid pa rin ng unang
wika ng nagsasalita” (San Juan 1990)
• Di tulad sa Kamaynilaan sapagkat sentro
na may tendensiyang maliitin ang
panrehiyong pananalita. Nagiging
maingat na ang mga tagaprobinsya na
magpakita ng “probinsyalismo” at
nahihigop sa istandard ng Kamaynilaan
• Nang dumating ang mga Espanyol ,
naging signifikant o nagkaroon ng
indibidwal na katangian ang mga
dating naipagpapalit na ponemang e
at i, o at u sa mga wika sa Filipinas.
• Hindi ito mahalaga sa kaso tulad ng
lalaki/lalake o babai/babae pero sa
tulad ng mesa/misa o petsa/pitsa,
may distinksyon na dapat pansinin sa
angkat na mga salitang ito.
• May preskripsyon na ng pagkakaiba, subalit
sa kaso ng mga Bisaya at Kuyonin na marami
sa probinsiya, nananaig kahit paano ang pre-
Hispanikong dila.
• Pitsa/Petsa
• Ibidinsiya/Ebidensya
• Kawel/Kawil
• Omihe/Umihi
• Katomal/Katumbal
• Apu/apo
• Basu/baso
• Bitirano na tayo
• Aplikabel ang mga principles
• Konting yuga lang at
makakarikaber na ako
• Maglakad ka na, Nel (Nil)
• Tag-tres --- Tig-tres
• Tag-siyete --- Tig-siyete
 • PANGNAKARAAN
Tagalog Bisaya Kuyonin
1.Kumain Nagkain Nagkain
2.Bumuli Nagbili Nagbili
3. Uminom Nag-inom Nag-inom
 • PANGKASALUKUYAN

1.Kumakain Nagkain Nagakain

2.Bumibili Nagbili Nagabili
3.Umiinom Nag-inom Nagainom
 • PANGHINAHARAP
• 1. Kakain Magkain Magakain
• 2. Bibili Magbili Magabili
• 3. Iinom Mag-inom Magainom
• Ayon sa balarila ng Pilipino (Ramos et
al 1971), katangian ng aspektong
pandiwa ang –um at karaniwang may
tuwirang layon o “may obligatoryong
tagaganap ang pandiwang mag-”.
• Hal.
• Maglinis ka (ng bahay)
• Maglinis ka (ng bahay) (sa probinsya)
• Hindi kailangan ng tuwirang layon
sa gamit ng mag- sa probinsya.
• Hal. Nagsakay ng bangka
(hindi ibig sabihin noong nagdala
bilang karga o pasahero kundi
sumakay ng bangka)
Magbasa kita (Bumasa tayo)
• Ang kawalan ng –um at ng –in ay
katangian naman ng Tagalog
Bataan, Batanggas, Quezon at iba
pa na napapansin din sa probinsya.
• Hal. Nakain ka na ba?
• Naulan
• Nadamulag
• Gayunman, nagagamit rin ang –um
pero kabaligtaran sa karaniwang
gamit
• Hal. Tumago na ang tuko.
(Nagtago na ang tuko.)
Dumala ng gamit.
(Nagdala ng gamit.)
Sumaing na ako.
(Nagsaing na ako.)
• Pansinin rin na nawawala ang pag-
uulit o reduplikasyon sa mga
anyong
• Doon na ako sasakay/makakasakay
(Doon na ko makasakay)
• Nag-uugat naman ito sa kawalan o
di-kasanayan ng mga Sebwano sa
reduplikasyon.
• Ang Palawan ay tinaguriang
“laboratoryo ng wika” (San Juan 1990)
dahil malaki ang puwang para sa
pag-aambag ng iba’t ibang wika sa
kaniya-kaniyang antas.
• Tulad ng Ingles at Tagalog, may
Ingles ang sitwasyon ng pagbibiyahe
na hindi na Ingles kung tutuusin sa
mga salitang taplud, istaping, riserb
(topload, stopping, reserve)
• Tunay nga na mataas ang tingin sa
dalawang wikang itong Ingles at
Tagalog pero nasok na rin ang
ating kamalayan sa yumayamang
pananalita mula sa iba pang wika.
• Suroy-suroy (Pasyal-pasyal)
• Basakan (Tubigan)
• Pamahawan (Almusalan)
• Dyutay (Konti/Sandali)
• Gwapa (Magaganda)
• Balay ( Bahay)
• Mag-okasyon (Sasakyang bibiyahe)
• Uma (Bukid/Taniman)
• Hibas (Tuyo/Kati)
• Napapansin ang panghihiram sa Espanyol
at Ingles sa ponetikong ispeling (eskapo,
suspek, tsuper, traysikel)
• Nakikita rin ang pag-iikli o pagsisiple ng
anyo ng (Dagdag kita – Dumadagdag ang
kita) hindi na lang basta lang maaapulang
istilong barok sapagkat kilusan rin sa sa
nagbabago-bagong Ingles (Push button
when get off)
• Proseso pa ng pagbabagong
painot-inot, hakbang-hakbang ang
pagtalunton ng mga praktisyuner
ng wikang pambansa tungo sa
modernisasyon nito. Kaunti lamang
ang mga halimbawa rito subalit
sapat na upang ipahiwatig ang
kakayahang wikang pambansa.
• Darating o isang oras kailangan na ng
istandardisasyon, subalit hindi muna
sa kasalukuyan habang yumayabong
at ipinagyayabong

• May varayti at varyasyon sa punto o

aksent na dapat tingnan sa parehong
karapatan sa pambansang dila, batay
sa pagkaunawa sa pagkakapantay ng
wika at pambansang pagbubuklod.
• Gayundin sa simplipikasyong
nagyayari o modipikasyong
nagaganap sa panlalapi o
morpolohiya o sintax.
• Tinatawaran pa ang
pagkapambansa ng bigkas at
panulat dahil raw naipupuwera ang
mga salitang hindi tagalog.
• “Hindi kasali ang mga taga-
Palawan sa gayong pananaghili,
sapagkat sa kanilang natural na
paggamit ng linggua franca, nag-
aambag sila ng kani-kanilang buti
ng hiyas, at wasto lamang na
tanggapin at pagyamanin ang mga
handog na ito.”
MARAMING
SALAMAT!