Professional Documents
Culture Documents
• Kakatwahan o Kaibahan
Mga pangyayaring di karaniwan
tulad halimbawa ng isang tao
na nangagat ng aso o
ng isang hayop na
dalawa ang ulo.
♦ Tunggalian
Ito ay tumutukoy hindi lamang sa laban
ng tao laban sa kapwa tao, maaari
rin itong pakikibaka ng tao
laban sa kalikasan o ng
tao laban sa
kaniyang
sarili.
• Makataong Kawilihan
Ito ay tumutukoy sa mga
pangyayaring
nakapupukaw sa iba’t-ibang uri
ng emosyon ng tao: pag-ibig,
poot , simpatiya, inggit at iba
pa.
• Romansa at Pakikipagsapalaran
• Kalamidad
Kapag nagkaroon ng malakas
na bagyo, lindol, pag- putok ng
bulkan at iba pa, karaniwang
pinapaksa ng balita ang mga
pinsalang dulot nito.
• Mga Uri ng Balita
A. Ayon sa istilo ng pagkalahad ng datos
1. Tuwirang Balita
Diretsahan ang pagkahanay ng mga
datos at ginagamitan ng
kombenkombensyonal o kabuurang
pamatnubay.
2. Pabalitang Lathalain
Hindi diretsahan ang paglalahad ng datos
at ginagamitan ng makabagong
pamatnubay.
B. Ayon sa lugar na pinangyarihan
1.Lokal na Balita
Kung ang kinasasaklawan ng pangyayari ay sa
pamayanang kinabibilangan o tinitirhan ng taga-
pakinig o mambabasa.
a. pambarangay d. panlalawigan
b. pambayan e. panrehiyon
c. panlunsod f. pambansa
1. Batay sa aksyon
Ang manunulat / mambabalita
ay naroon mismo sa lugar na
pinangyarihan ng aksyon o
pangyayari.
2. Batay sa Tala
Kung ang pinagbabatayan
ng balita ay mga talang
nakalap mula sa talaan ng
pulisya, ospital at iba pang
ahensya.
3. Batay sa Talumpati
Kung ang pinagkukunan ng datos ay
ang talumpati ng mga kilalang tao.
4. Batay sa pakikipanayam
Kung ang mga datos
ay nalikom sa pamamagitan
ng pakikipanayam sa mga
taong sangkot o may alam
sa pangyayari.
E. Ayon sa pagkakaayos o pagkakaanyo sa pahina
1.Balitang may iisang tala
Tumatalakay sa iisang
pangyayari lamang
4. Dagliang Balita
Pahabol na balita na dahil sa kawalan ng
ispasyo ay nilagyan na lamang ng
salitang flash at kasunod nito ang
isang linya o talatang nilalaman.
5. Balitang pangkatnig
Maikling balita na isinulat ng hiwalay
ngunit kaagaapay sa kaugnay na
pangunahing balita.
6. Bulitin
Habol at karagdagan sa
mahalagang balita at
inilagay sa pangmukhang
pahina na nakakahon
at nasa tipong mariin.
F. Ayon sa pagkakalahad ng nilalaman
1. Balitang pamukaw-kawilihan
Karaniwang maiikling balita tungkol
sa tao, bagay, hayop na umaantig
sa damdamin ng
mambabasa.
2. Balitang nagpapakahulugan
Nagpapaunawa sa mambabasa
tungkol sa dahilan, saligan,
katauhan
ng mga pangunahing sangkot at
kahalagahan ng isang
pangyayari.
• Ang Pamatnubay
Pamatnubay ang tawag sa una at pangalawang talata
ng balita.
Nagsisilbi itong pang-akit sa mga mambabasa dahil
ito ang pinaka-
buod ng balita. Sa akdang lathalain o pabalitang
lathalain, ito
ay maaaring isang salita, parirala, pangungusap o
isang talata.
• Mga Uri ng Pamatnubay
1. Kombensyonal o Kabuuurang
Pamatnubay
Sinasagot nito ang mga tanong na
Ano?, Sino?, Saan?, Kailan?, Bakit?
at Paano?
Ang balita ay inilalahad sa baligtad na
piramide kung saan ang mga
Mahahalagang datos
ay nasa una at
pangalawang
talata. Karaniwang
ginagamit
sa tuwirang balita.
2. Makabagong Pamatnubay
Ginagamitan ng pangganyak na
panimula ang akda upang akitin
ang mambabasang basahin
ang kabuuuan nito.
Karaniwang
ginagamit ito
sa pagsulat
ng Pabalitang Lathalain.
• Mga Uri ng Kombensyonal na Pamatnubay
1. Pamatnubay na Ano
Kung ang pinakatampok
sa balita ay ang
pangyayari.
Halimbawa:
Isang lindol ang yumanig sa lalawigan ng Sorsogon at
Masbate na ikinamatay ng tatlong tao at ikinasira
ng mga bahay at gusali kahapon ng madaling araw.
2. Pamatnubay na Sino
Kung higit na pinakatampok
ang tao o organisasyong
kasangkot sa pangyayari.
Halimbawa:
Binawi ni Nueva Vizcaya Rep. Rodolfo Agbayani,
kasapi ng LDP ang kaniyang pirma sa impeachment
complaint na inihain ng oposisyon, kahapon,
matapos itong katayin sa komite.
3. Pamatnubay na Saan
Kung higit na mahalaga
ang lugar na pinangyarihan
kaysa sa gawain o tao
na kasangkot dito.
Halimbawa:
Sa Naga City ginanap ang 2009 National Schools Press
Conference na dinaluhan ng mga batang manunulat
sa buong bansa.
4. Pamatnubay na Kailan
Hindi gaanong gamiting pamatnubay
dahil ginagamit lamang ito
kung higit na mahalaga ang
petsa kaysa sa iba pang
aspeto ng mga pangyayari.
Halimbawa:
Hanggang sa Abril 18 na lamang ang palugit na
ibinigay ng BIR para sa pagababayad ng buwis sa
taunang kita.
5. Pamatnubay na Bakit
Kung ang dahilan o
sanhi ng pangyayari
ang pinakamahalaga.
Halimbawa:
Upang mapalawak at madaling
maipaabot sa mga mamamayan ang
mga serbisyo ng pamahalaan,
inilunsad ng Sangguniang Panlunsod ng
Quezon sa pamumuno ni Mayor Sonny
Belmonte ang “City Hall sa Barangay”
6. Pamatnubay na Paano
Kung ang kaparaanan ng
pangyayari ang pinakamabisang
anggulo na dapat itampok.
Halimbawa:
Nagkunwaring naghahanap ng mapapasukan, isang
babae ang tumangay ng malaking halaga ng salapi at mga
alahas ng isang ginang sa Lunsod ng Baguio, pagkatapos
itong tanggapin bilang
katulong.
• Sa pagpapasya kung aling uri ng
kombensyonal na pamatnubay
ang itatampok,dapat munang alamin
ng manunulat kung aling anggulo
ng balita ang higit na mahalaga.
Kapag parehong matimbang ang
Ano at Sino, unang itatampok ang
Sino dahil higit na mahalaga ang
tao kaysa sa mga bagay at
pangyayari.
Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng
mabisang Pamatnubay: