GLUKOZA DHE DIABETI

MSC.GRISELDA ZAÇAJ
 GLUKOZA,FOEMULA EMPIRIKE

• GLUKOZA ËSHTË NJË SHEQER I THJESHTË,

OSE MONOSAKARID, QË RRJEDH NGA
ZBERTHIMI I POLISAHARITEVE QE MERREN ME
DIETE.
TRETJA E KARBOHIDRATEVE
HOMEOSTAZA E KARBOHIDRAVE
HOMEOSTAZA E KARBOHIDRATEVE
HORMONI INSULINE

• MEKANIZMI I VEPRIMIT TE INSULINES:

• NXIT FUTJEN E GLUKOZES NE QELIZE
• NXIT LIPOGJENEZEN(GLUKOZA MUND
TE SHNDËRROHEN, NËN VEPRIMIN E
INSULINËS, NË PROTEINA DHE IND
ADIPOZ(LIPOGJENEZA),
• NXIT GLIKOGJENOSINTEZEN
GLUKONEOGJENEZA

• FORMIMI I GLUKOZËS NGA LAKTAT OSE

AMINOACIDE, STIMULOHET NGA
HORMONET GLUKAGON, KORTIZOL DHE
TIROKSINË (T4).
GLIKOGJENEZA

• GLUKOZA MUND KONVERTOHET DHE

RUHET SI GLIKOGJEN
GLUKAGONI

• HORMON HIPERGLICEMIAN.GLUKAGONI,
SEKRETOHET NGA QELIZAT ALFA (Α) TË
PANKREASIT, ËSHTË HORMON KRYESORE
ANTAGONIST I INSULINS.
• NIVELI I GLUKOZËS NË PLAZMË RRITET SHPEJT
PAS NJË VAKTI TE PASUR ME KARBOIDRATE,
DUKE U KTHYER NË NORMALE 1½ DERI NË 2
ORË PAS NGRËNIES. SHKAKU ME I SHPESHT I
HIPERGLICEMISE ESHTE DIABETI
KLASIFIKIMI I DIABETIT
 DIABETI I TIPIT 1

• DIABETI I TIPIT 1, OSE DIABETI INULINOVARTES( VARUR NGA INSULIN), ZAKONISHT

DIAGNOSTIKOHET TEK FËMIJËT DHE TË ADULTET, DHE QUHET DIABETI JUVENIL.
• DIABETI TIP 1 REZULTON NGA MUNGESA E SEKRETIMIT TE INSULINËS E SHKAKTUAR NGA
SHKATËRRIMI AUTOIMUN I QELIZAVE BETA (Β) PANKREATIKE.
• .NE MOMENTIN E SHFAQES SE SIMPTOMAVE 80% -90% E QELIZAVE TE PANKREASIT JANE
SHKATERRUAR.
 PATOGJENEZA E
DIABETIT I
• KETA PACIENT KANE RRISK PER JETEN PER
SHKAK TE LIPOLIZES QE E PERDORIN SI
BURIM ALTERNATIVE ENERGJIE.

• NE FUND TE LIPOLIZES PRODHOHEN

TRUPA KETONIK E CILA MUND TË ÇOJË
NË KETOACIDOZË, VEÇANËRISHT NË
PACIENTËT ME MUNGESË ABSOLUTE TË
INSULINËS.

• REZULTATI MUND TË JETË NJË ULJE E

RREZIKSHME E PH TË GJAKUT OSE
ACIDOZË
 DIABETI TIP 2

• DIABETI JO INSULINOVARTES, ZAKONISHT SHFAQET ME VONE MOSHES 40 VJEÇ.

• DIABETI TIP 2 KARAKTERIZOHET NGA REZISTENCË NDAJ INSULINËS DHE HIPERGLICEMI
PROGRESIVE. PACIENTËT DIABETIKË TË TIPIT 2 MUNDEN ZHVILLOJNË KOMPLIKIME TË NGJASHME
ME ATO TË VËREJTURA NË DIABETIN E TIPIT 1, POR KETOACIDOZA KA MË PAK TË NGJARË TË
NDODHË.
• DIABETI I TIPIT 2 SHOQEROHET GJITHASHTU ME ZHVILLIMIN E ATEROSKLEROZES, ME NJË
RREZIK NË RRITJE I SËMUNDJES SË ARTERIEVE KORONARE (CAD) DHE AKSIDENT
CEREBROVASKULARE (GODITJE).
• DIABETI I TIPIT 2 KA NJE INCIDENC ME TE LARTE TE MESHKUJT KRAHESUAR ME FEMRAT.
PATOGENEZE E DIABETIT TIP II
 DIABETI GESTACIONAL

• DIABETI I SHEQERIT GESTACIONAL (GDM), I

DIAGNOSTIKUAR GJATË SHTATZËNISE
• •LLOJE TË TJERA SPECIFIKE TË DIABETIT NGA
SHKAQETË TILLA SI DEFEKTE GJENETIKE NË
FUNKSIONIN E QELIZAVE Β; DEFEKTE
GJENETIKE NË VEPRIM TE INSULINËS;
SËMUNDJET E PANKREASIT EKZOKRIN SIÇ
JANË FIBROZA CISTIKE(CF); DHE DIABETI
KIMIKISHT OSE I SHKAKTUAR NGA ILAÇET.
 DIAGNOSTIKIMI I DIABETIT

• GLICEMIE ESELL
• GLICEMI 2 ORE PAS BUKE
• OGTT
• HBA1C
• INSULIA
• C PEPTIDE
 MATJA E GLICEMISE

• MATJA E GLICEMISE MUND TE REALIZOHET

ME:
• SERUM
• PLAZEM
• URINE
• GJAK KAPILAR
 MOSTRAT E GJAKUT VENOZ

• PARAPELQEHET TUBI ME FLORURIN E NA SEPSE KY ADJUVANT FRENON GLIKOLIZEN DHE

SHMANG ULJE E NIVELIT TE GLUKOZES KUR DUHET TE MATET NE NJE MOMENT TE DYTE.
• GLIKOLIZA ZVOGËLON GLUKOZËN NË SERUM NGA 5% - 7% PER CDO ORË (5-10 MG / DL) NË
KUSHTE NORMALE, NESE GJAKU QENDRON NE TEMP DHOME I PACENTRIFUGUAR. PER TE
SHMANGUR KETE RENIJE DUHET QE TUBAT E GJAKUT TE CENTRIFUGOHEN SA MË SHPEJT TË
JETË E MUNDUR (BRENDA 30 MINUTASH) NGA MARRJA E MOSTRES.
• NË GJENDJE ESELL, PËRQENDRIMI I GLUKOZËS NË GJAK KAPILAR ËSHTË 5 MG / DL MË I
LARTË SE PËRQENDRIMI NE GJAKUN VENOZ.
 TUBAT ME ANTICOAGULANT PER GLUKOZEN

NËSE PLAZMA DO TË PËRDORET ME KËTË PROCEDURË, GJAKU MERRET ME ANTIKOAGULANTË:

• FLUORI,
• HEPARIN
• OKSALATI
• ACIDI ETILENEDIAMINETETRAACETIK (EDTA)
 LLOJET E MOSTRAVE TË GJAKUT
• MATJA E GLUKOZES NE GJAK MUND TE DISA KAMPION:
• 1. GJAK I MARRE ESELL
• 2. GJAK I MARR PAS 2 OREVE TE MARRJES SE USHQIMIT
• GJENDJE ESELL DO TE THOTE: QË PACIENTI NUK KA MARR USHQIM OSE PIJE PËR 8 - 12 ORË. DUKE
PËRFSHIRË KAFE, ÇAJ OSE PIJE TJETËR ME KAFEINË DHE PAMEDIKAMENTE QË MUND TË NDIKOJË NË
NIVELIN E GLUKOZËS NË GJAK.
• PACIENTËT GJITHASHTU DUHET SHMANGIN SHQETËSIMET EMOCIONALE QË MUND TË SHKAKTOJNË
ÇLIRIMIN E GLUKOZË NË GJAK.
• PËR PACIENET NORMAL, PËRQENDRIMI I GLUKOZËS DUHET TË JETË < 110 MG /DL DHE NIVELI
PLAZMATIK PAS NGRENIES < 126 MG / DL.
 METODAT PËR PËRCAKTIMIN SASIOR TË GLUKOZËS

• METODAT MË TË ZAKONSHME SASIORE PËR PËRCAKTIMIN E GLUKOZËS JANE METODA

ENZIMATIKE:
• 1. ME GLUKOZE OKSIDAZA
• 2. ME HEKSOKINAZA.
KITI I GLUKOZES

• REAGENTET PERPARA PERDORIMIT DUHET TE

MARRIN TEMP E DHOMES PER 10-15MIN
PERPARA PERDORIMIT. KESHTU QE REAGENET
DUHET TE NXIRREN NGA FRIGORIFERI ME
PERPARA SE TE FILLOJME MATJET.
 METODA : END POIND

• NË METODA TË TJERA, NJE ENZIMA E DYTË,

PEROKSIDAZA, KATALIZON OKSIDIMIN E NJË
KROMOGJENI TEK NJË PRODUKT ME NGJYRA.
NË KËTË RAST, NGJYRA E FORMUAR ËSHTË
PROPORCIONALE ME SASINË E GLUKOZËS SË
PRANISHME.
• KUR PEROKSIDAZA PËRDORET NË KËTO
PROCEDURA, TESTI I NËNSHTROHET
NDËRHYRJES NGA AGJENTËT REDUKTUES TË
TILLË SI ACIDI ASKORBIK, TË CILËT REAGOJNË
ME H2O2, DUKE REZULTUAR NË REZULTATE
FALSE TË ULËTA.
 TEKNIKA E MATJES

• BLANK =1ML RP + 10MIKROLITER H2O

• STANDART =1ML RP +10 Μ L SD
• ANALIZE = 1ML RP+10Μ L SERUM
• INKUBOHEN PER 10 MIN NE VENDET E
INKUBIMIT NE APARAT. ME PAS BEHET MATJE
SIPAS TE NJEJTES RADHE.
• Λ=505NM
FALEMINDERIT!