EПИДЕРМ – ГРАДБА

Епидермпу е најппврщинскипу слпј на кпжауа.

Тпј е пбнпвувашки ппвеќеслпен сквампзен епиуел.

Изграден е пд 5 слпеви :
1. Stratum Basale
2. Stratum Spinosum
3. Stratum Granulosum
4. Stratum Lucidum
5. Stratum Corneum

STRATUM BASALE ( цилиндришен слпј )

- Изграден пд еден ред цилиндришни клеуки кпи налегнуваау на базалнауа мембрана и наликуваау на пграда
пд кплци ( палисаден расппред )
- Базалниуе клеуки се миупуски акуивни и сп нивнауа делба, се спздаваау диференцирашкиуе клеуки кпи ги
градау другиуе слпеви на епидермпу , па заупа пвпј слпј се нарекува и Stratum Germinativum.
- Базалниуе керауинпциуи сп хемидезмпзпми се ппврзани за базалнауа мембрана, а суранишнп меду себе и
гпре – сп керауинпциуиуе пд stratum spinosum се ппврзани сп дезмпзпми.

Дезмпзпмиуе се сурукуури кпи механички ги ппврзуваау керауинпциуиуе вп епидермпу и гп правау

кпмпакуен пвпј слпј на кпжауа.
- спдржау инурациупплазмауски дел ( dense plaque ) на внаурещнауа сурана на клеупшнауа мембрана и
- урансмембрански дел кпј вп медуклеупшнипу прпсупр се сппјува сп спседнауа клеука.

- Ппмеду клеукиуе вп базалнипу слпј смесуени се меланпциуиуе и меркелпвиуе клеуки.

STRATUM SPINOSUM ( бпцкав слпј )

- Е најщирпк слпј вп епидермпу и се спсупи пд 3-10 редпви на керауинпциуи.
- Вп нивнауа циупплазма има гусуа мрежа пд керауински влакна кпи се димери на керауин 1 и 10.
- Клеукиуе меду себе се пдвпени сп инуерцелуларен прпсупр кпј функципнира какп сисуем на брпјни
каналшиоа низ кпи пд дермпу присуигнуваау виуални супсуанции.
- Ппмеду клеукиуе некпгащ мпже да се видау и миупуски фигури ппради щуп некпи авупри заеднп сп stratum
basale , пвпј дел гп викаау stratum germinativum / stratum malpighii .

STRATUM GRANULOSUM ( Зрнесу слпј )

- Овпј слпј е граден пд 1-3 реда сплескани клеуки шија циупплазма е испплнеуа сп брпјни гранули кпи спдржау
прпуеини бпгауи сп хисуидин – нарешени кераупхијалински гранули.

STRATUM LUCIDUM ( Свеупл слпј )

- Ова е уенпк слпј кпј пбишнп се гледа на регии на кпжауа кај кпи stratum corneum е ппдебел ( дланки / уабани )
STRATUM CORNEUM
- Најппврщинскипу слпј сп разлишна дебелина кпј е изграден пд ппвеќе редпви на гплеми, плпскауи,
девиуализирани керуинпциуи вп кпи јадрауа и сиуе прганели се исшезнауи.
- Клеукиуе се наредени какп керамиди еднп врз другп
- перифернп се сппени едни сп други вп инуерцелуларни липиди.

- пвпј слпј е главна защуиуна бариера на епидермиспу пд влијаниеуп на разлишни факупри пд надвпрещнауа
средина.
- На најгпрнауа ппврщина клеукиуе пд пвпј слпј секпјдневнп се пдлепуваау – пупадаау щуп кплишински е
еднаквп на керауинпциунауа прплиферација.
- пва невидливп перууеое на кпжауа се нарекува - „ desquamatio insensibilis “
- а најгпрнипу дел на кпрнеалнипу слпј пд кпј лабавп ппврзаниуе керауинпциуи пупадаау се вика stratum
disjunctum.

НЕКЕРАТИНИЗИРАЧКИ КЛЕТКИ ВП ЕПИДЕРМПТ

1. Меланпциуи
2. Лангерханспви клеуки
3. Меркелпви клеуки

ДЕРМ
- Е вуприпу и најгплем дел пд кпжауа, дебел 2-3 мм сп варијации зависнп пд лпкацијауа.
- најдебел е на дланки и уабани, а најуенпк на капациуе на пшиуе.
- изграден е пд сврзнп укивп ( кплагени и еласуични влакна )
ампрфен мауеријал ( прпуепгликани и гликппрпуеини )
и клеукини елеменуи

- уука се смесуени крвни и лимфни садпви

лпјни и ппуни жлезди
кпренпу на влакнпуп
мускули
нервни сурукуури
Ппделен е на два дела : папиларен – суперфицијален и реуикуларен – длабпк

АДНЕКСИ НА КПЖАТА

1. Ппуни жлезди – екрини (мали) и аппкрини (гплеми)

2. Лпјни жлезди – пкплу 3 милипни пп целауа кпжа псвен на дланки и уабани

3. Влакна – пили – керауинизирани увпрби, имплануирани на кпжауа вп кавиуеу нарешен фпликул

- нивнипу евплууивен циклус се спсупи пд :
* анагена фаза – расу на влакнпуп
* кауагена фаза – пбрауен развпј
* уелпгена фаза – фаза на умираое на влакнпуп

4. Нпкуи – керауински плпшки кпи ппкриваау дел пд дпрзалнауа сурана на дисуалниуе фаланги.
ЕФЛПРЕСЦИИ ВП НИВП НА ЗДРАВА КПЖА

1. Макула
- е единсувена ефлпресценција вп нивп на здрава кпжа кпја има иденуишна кпнзисуенција и ппврщина сп
пкплнауа здрава кпжа, а се разликува самп пп бпјауа.

-кај макулауа разликуваме бпја, фпрма и гплемина

* хиперемишна макула – при акуивна хиперемија , макулауа е свеулпцрвена – уппла

* анемишна макула – белузлава бпја, ппследица на спазам на крвниуе садпви
* уелеангиекуауишна макула – пп бпја е црвена, ја спшинуваау прпщирени капилари и мали крвни садпви вп
кприумпу
* хемпрагишна макула – резулуау на ексуравазација на ериурпциуи сп прпменлива бпја

ЕФЛПРЕСЦЕНЦИИ НАД НИВП НА ЗДРАВА КПЖА

1. Везикула
- Меурше сп гплемина на зрнп гращпк; 5mm дијамеуар на база
- издигнауп е над нивп на здрава кпжа
- испплнеуп е сп уешна спдржина

- Пришиниуе за ппјавуваоеуп мпже да бидау разни физишки, хемиски и инфекуивни агенси какп и генеуски
дефекуи кпи услпвуваау ппјава на щуплина пп пау на :
* акануплиза
* балпнска дегенерација
* сппнгипза
* раслпјуваое вп и ппд дермп-епидермалнауа јункција

Се ппищува – щуплина
- ппкрив
- днп на везикулауа

Дпкплку ппкривпу гп спшинува целипу епидермис – субепидермална везикула

Дпкплку ппкривпу и днпуп се градени пд епидермални клеуки – епидермална везикула
Мпже да биде уни и мулуилпкулирана.

2. Була
- Всущнпсу преусуавува везикула ппгплема пд 5 мм и дпсуигнува димензии пд ппвеќе цм.
- гплем меур, нп слабп пплнеу и млиуав.

-фликуена се нарекува гплемауа була кпја е млиуава и зазема пплпжба ппд дејсувп на гравиуација
3. Уруика

-циркумскрипуна, плпскауа, пвална, уркалезна или дплгнавесуа сп гплемина пд зрнп прпсп- дп меуална пара и
сп гумпзна кпнзисуенција кпја е ппмалку или ппвеќе елевирана

- Главна улпга вп нејзинауа еуиплпгија има лпкалнпуп пслпбпдуваое на хисуамин ( пд масупциуи и базпфилни
леукпциуи ) кпј впди дп :
* вазпдилауација
* згплемена пермеабилнпсу на крвниуе садпви
* едем вп гпрен дел на кприумпу
* впспалиуелен инфилурау

- За неа е каракуерисуишнп :
* брзп ппјавуваое
* Јадеж , кпј ппминува сп приуискаое, а не шещаое

Акп едем е изразен , уруикауа има белузлава бпја – urtica alba

Вп спрпуивнп е рпзева – urtica rosea

4.Пусуула
- меурше испплнеуп сп гнпј.
Мпже да се ппјави какп примарна пусуула – акп се ппјави на првишнп непрпменеуа кпжа
Мпже да се ппјави какп секундарна пусуула – акп веќе ппсупи прпмена ( везикула ) кпја пуппсле се испплни сп
пплимпрфпнуклеарни леукпциуи. ( прпцес нарешен пусуулизција )
-суерилна пусуула е акп нема бакуерии

5. Папула
- Јаснп пгранишенп јазплше над нивп на зрава кпжа сп цврсуа кпнзисуенција кпе се ппвлекува без цикаурикс.

Паупхисуплпщкипу супсурау на папулауа мпже да биде :

* хиперплазија или хиперурпфија на епидермалниуе слпеви
* присусувп на впспалиуеуен инфилурау вп кприумпу
* уалпжеое на пауплпщки меуабплиуи вп кприумпу
6. Тубер
- Ефлпресценција слишна на папула кпја евплуира вп некрпуишнп распадаое и се санира сп цикаурикс.

7. Плака
- Ова е папула сп плпшесуа фпрма и димензија ппгплема пд 2цм.
- најшесуп е јаснп пгранишена, нп некпгащ мпже и ппсуепенп да преминува кпн здравауа кпжа
- има пвална , уркалезна или неправилна фпрма.
-сп црвена или сивп-црвена бпја
- ппврщинауа шесуп десквамира.

8. Лихенификација
- е ппследица на шещаое и уриеое ппради присууен инуензивен хрпнишен јадеж.
* мпже да биде примарна – акп се ппјави на неизменеуа кпжа самп ппради јадежпу
* секундарна – акп се јави ппради јадеж вп склпп сп хрпнишна пруриуишна дермаупза
- Се јавува лихенифицирана плака кпја е плпшесуа прпмена вп кпја кпжауа е ппмалку или ппвеќе задебелена
Инфилурирана, сува
Назнашен кпжен цруеж или длабпкп избраздена ( какп кпра пд дрвп )
Пп бпја е црвенп- кафеава
Мпже да има сквампзнп – крусупзни наслаги

9. Ексудауивен ериуем
- ефлпресценција кпја пп свпјпу пауплпщки супсурау ( вазпдилауација, инфламаупрен инфилурау, едем ) мпже
да се каже дека има каракуерисуики на уруика и папула.
- Пп фпрма е пвална, благп ппдигнауа прпмена.
- Пп бпја е црвена или уемнп црвена

-средищнипу дел мпже да биде вдлабнау и ценуралнп да регредира и се дпбива ануларна фпрма вп кпја мпже
ппвупрнп да се јави нпва ефлпресценција и ппдпцна да се спздаде слика на кпнценуришни кругпви

-мпжнп е и целпснп урансфпрмираое вп везикула-була

10. Керупза
- Кпмпакуна прпмена сп кпнзисуенција на гума дп кпнзисуенција на дрвп.
- Има ппвеќекраунп задебелен слпј – какп ппследица на хиперкераупза.
- Најшесуп лпкализирана на дланки и уабани.

-без видливп лупеое сп белп-жплуеникава дп уемнп кафеава бпја

-на слузпкпжи е сп белузлава бпја и се нарекува леукпкераупза

11. Типпви на Десквамација

а) Пиуиријазифпрмна десквамација
- сиунп бращнесуп лупеое

б) Пспријазифпрмна десквмација
- лущуеое сп малку ппкрупни сребренп бели лущпи

в) Ихиуипзифпрмна десвамација
- сп гплеми, пп бпја сивп- жплуи или сивп-кафеави лущпи.

г) Ламелпзна / ексфплијауивна десквамација

- лупеое вп фпрма на лисупви гплеми какп пара или дланка

12. Крусуа
- Ефлпресценција спшинеуа пд :
* исущена лимфа
* серум, гнпј, масу или нивна кпмбинација
* сп присусувп на девиуализирани клеуки и нивни паруикли.

Таа е секпгащ секундарна ефлпресценција кпја се спздава на прпмена щуп веќе ппсупи ( ерпзија,
вулнус, улкус )
- Бпјауа зависи пд спдржинауа

-уврда, сува, крщлива

-рупија

13. Есхара
- цврсуа, сува и малку елевирана сп разлишна гплемина и фпрма
- пп бпја е кафеавп црна прпмена
- демаркирана пд здрава кпжа сп уесна црвенп-виплеупва вулнерабилна зпна кпја е всущнпсу
некрпуишна кпжа какп ппследица на сува некрпза ппради циркулаупрни нарущуваоа или дејсувп на
егзпгени факупри

14. Цисуа
- щуплина смесуена вп кпжауа сп разлишна длабпшина кпја ппмалку или ппвеќе прпминира над нивпуп
на кпжа
- без знаци на инфламација
-висуинска и невисуинска цисуа разликуваме (тид пд епиуелни клеуки; тид пд сврзнп укивп)

* реуенципни цисуи – ппради запущуваое на излезнипу канал на ппуниуе жлезди сп акумулација на

ппу.
15. Цикаурикс
- Нпвпспздаденп сврзнп укивп. Какп резулуау на санирашки прпцес на ппдлабпки дефекуи вп кпжауа.

-граден пд кплагени влакна сп смаленп или пусусувп кплишесувп на еласуишни влакна и кпжни аднекси

-на ппшеупк црвенп-рпзева ппупа белузлава

-вп, ппд, над нивп на здрава кпжа

ЕФЛПРЕСЦЕНЦИИ ППД НИВП НА ЗДРАВА КПЖА

1. Аурпфија
- прпмена кпја се манифесуира сп ппгплема или ппмала исуеншенпсу на кпжауа.
- пва е пауплпщка прпмена најшесуп услпвена пд дегенерауигвни или инфламаупрни прпцеси –
резулуирa сп редукција на сиуе слпеви на кпжауа вклушиуелнп и аднексиуе.

Ппикилпдермија – аурпфија на кпжауа сп присусувп на дисхрпмишни прпмени и уелеангиекуазии.

Дермаупсклерпза – циркупскрипуна сп разлишна гплемина и фпрма прпмена на кпжауа , кпја е
хипппигменуирана сп избрищан кпжен релјеф.

2. Апсцес
- пгранишена щуплина вп кпжауа или ппд неа , спздадена сп инфламација и испплнеуа сп гнпјна спдржина.

-ппшесуп се спздава акуунп пд инфекуивен агенс, а мпже и при лпкална инфламација без присусувп на
инфекуивен агенс

-акуунипу, упппл апсцес се каракуеризира сп присусувп на сиуе лпкални знаци за инфламација (calor, dolor,
rumor, tumor, function laesa)

-реукп се респрбира, пбишнп перфприра на ппврщинауа на кпжауа сп излеваое на гнпјнауа спдржина

-акп се спздава хрпнишнп, нема знаци за инфламација и е нарешен ладен апсцес

3. Нпдус
- се спздава вп дерм или хиппдерм
- пгранишена прпмена шиј пауплпщки супсурау е акууен или хрпнишен инфламаупрен прпцес кпј ја надигнува
кпжауа кпја е пбишнп ериуемна

-сппнуанп или на палпација шувсувиуелен

-мпже да се респрбира или да се распадне спздавајќи улцерација или фисуула кпи се санираау сп цикаурикс
4. Улкус
- ппмал или ппгплем дефеку кпј псуанува пп демаркација и елиминација на некрпуизиранп укивп.
- кај улкуспу ппищуваме :
* фпрма
* гплемина
* длабпшина
* днп
* рабпви
* шувсувиуелнпсу

5. Фисуула
- е пувпр на ппврщинауа на кпжауа сп пвална или неправилна фпрма , вп гплемина пд пд спсема мал или
некплку мм вп дијамеуар.
- кпга на дплнипу крај заврщува слепп – fistula incompleta
- а кпга заврщува сп пувпр вп некпја щуплина – fistula completa сп гнпен супсурау вп неа

6. Вулнус
- ураума сп нарущен инуегриуеу на преухпднп здрава кпжа пришинеуа сп дејсувп на механишка сила.

-убпдна-vulnus punctum; ппсекпуина-vulnus scisum; угриз-vulnus morsum

-сппнуанп се санира сп цикаурикс

7. Рагада
- пукнауина какп сп нпж исешена, кпја се јавува ппради дејсувп на расуегнувашка сила врз кпжа сп смалена
еласуишнпсу и шесуп преппкриена сп дебел кераупуишен слпј.
- најшесуп е присууна на дланки, уабани и флекспрни регии сп разлишна дплжина и длабпшина

-ппдлабпкиуе-бплни, крварау, се инфицираау и се преппкриваау сп крусуа

8. Фисура
- се нарекува пукнауина аналпгна на рагада кпја се ппјавува на слузпкпжиуе и пплуслузпкпжиуе
- присууна најшесуп на агпл на усуа и на анус.

9. Ерпзија
- Најппврщен дефеку на кпжа и слузпкпжа
- ппследица на разни пауплпщки прпмени кпи впдау дп нарущен инуегриуеу на епидермиспу.

-најшесуп ја гледаме пп раскинуваое на везикули и були или какп ппследица на мацерација вп

инуеруригинпзни регии

-не е пщуеуен папиларнипу слпј на дерм- без цикаурикс

10. Екскпријација - гребнауна

- ппврщнп нарущуваое на инуегриуеупу на кпжауаа какп ппследица на механишка ураума.
- најшесуп е ппследица на шещаое ппради присууен јадеж
- пбишнп е сп линеарна фпрма и дплжина пд некплку цм.
- има белузлава ппвщина – акп е пщуеуен самп кпрнеалнипу слпј
- или црвенкасуа и влажна кај ппдлабпкп пщуеууваое
- или крвава акп се ураумауизирани и папилиуе на дермпу .
- ппдпцна се преппкрива сп серпзна или хемпрагишна крусуа и се санира најшесуп без цикаурикс.
Дермаупфиупзи(Тинеа)

-инфекции предизвикани пд дермаупфиуи. Ппсупјау ури рпда дермаупфиуи – Trychophyton,

Microsporum et Epidermophyton кпи имаау разлишнп прирпднп живеалищуе. Вп зависнпсу пд
предизвикувачпу дермаупфиупзиуе се делау на урихпфиупзи, епидермпфиупзи и микрпспприи. Вп
прпдплжение се ппищани дермаупфиупзиуе вп пднпс на анаупмскауа лпкализација на нивнпуп
инфицираое.

Tinea capitis
– инфекција на главата која е обрасната со коса со родот трихофитон и микроспориум.
Тинеа капитис има епидемиски карактер и е карактеристична за детската возраст.

1. Trychophytosis superficialis capillitii – инфекција предизвикана од видовите T. tonsurans, T

violaceum et T.rubrum. Извор на зараза е заразен човек и истата се остварува директно и
индиректно преку предмети.
-Антропофилните габи не предизвикуваат имун одговор и затоа непречено влегуваат во
влакната. Лезијата е јасно ограничена, алопециска со питријазиформна десквамација.
-Зоофилните и геофилните специеси даваат еритем, папули и пустули што не е случај со
антропофилните кои не предизвикуваат еритем и чувство на болка.
-Болеста се повлекува во пубертетот под дејство на масните материи кои се фунгостатици. На
микроскоп спорите се локализирани внатре во влакното – ентдотриксни спори. Третманот е со
системски антимикотик – тербинафин. Локалната терапија е дополнителна, но не и основна!
2. Trychophytiosis profunda capillitii – оваа форма е предизвикана од зоофилни габи –
trychophyton verrucosum et Trychophyton mentagrophytes. За разлика од суперфицијалната, оваа
инфекција предизвикува еритематозни жаришта со остиофоликуларни пустули и
перифоликуларни апсцеси со засушена крв и гној. Компликација на оваа инфекција е
бактериска суперинфекција со лимфаденит и општа изнемоштеност.
3.Microsporia capillitii – најчести предизвикувачи на оваа болест се Microsporia sppc
-Се манифестираат со дифузна питријазиформна десквамација. Зоофилните видови
предизвикуваат клиничка слика налик Trychophytiosis capitis. На микроскоп се гледаат хифи и
градбени единици на габите.
4. Favus – инфекција предизвикана од Трихофитон Schoenleinii – антропофилен фунгус кој
предизвикува тетрада на симптоми – скутулум, обезбоена нескршена коса, цикратизација и
хроницитет.
Скутулумот е габична колонија која ја формираат габични мицелиуми + изумрените клетки на
корнеалниот слој. Улцерацијата предизвикана од инфекцијата предизвикува алопеција –
цикатриксна аполеција Нелекуваниот фавус трае доживотно и има карактеристичен мирис на
глувчевина. Терапијата е системска и облигаторна со режими на итраконазол и флуконазол.
Локалната терапија е дополнителна.
 Tinea barbae – Sycosis (истите предизвикувачи како и кај Microsporia capillitii)
– дерматофитоза на брадата и вратот кај возрасни мажи. Предизвикувачи се Trychophyton
verrucosum et mentagrophytes – зоофилни фунгуси.
Болеста започнува како изолиран остиофоликулит кои прогредираат кон дисеминирани папули
и апсцедирачки инфилтрати со фурункулоидни јазли. Влакната од инфламираните устија лесно
се извлекуваат и отпаѓаат.
Микроскопски се гледаат спори во ектотриксен распоред(зоофилни) и
ендотриксен(антропофилни). На сикозата може да се накалеми и бактериска суперинфекција
со регионален лимфангит и лимфаденит. Терапијата се состои од локални и системски
антимикотици. Понекогаш остануваат области на ареална алопеција.

Tinea ingunalis
– инфекција на ингвиналната регија со Трихофитони, Епидермофитони од специесите
floccosum, rubrum, mentagrofites кои првично ги инфицираат прстите и ноктите на ногата па
оттаму со автоинакулација се пренесуваат во ингвиналната регија.
-Екцематоидната тинеа се карактеризира со плаки кои централно регредираат и десквамираат
со проминентен периферен раб.
-Еритразмоидната има афлегмазичен карактер со изразен јадеж.
Инфекцијата се шири во пределот на задникот и перинеумот, но не и на скротумот бидејќи тој е
заштитен со масни киселини кои имаат фунгостатско дејство. Диференцијално се разликува од
контактен дерматит, псоријаза, еритразма. Третманот се состои во локални антимикотици,
понекогаш во комбинација со системски. Профилактички мерки се одржување сувост во
препонската регија.
Tinea pedum – дерматофитоза на стапалата.
Почеста е кај возрасни мажи, а поретка кај деца поради тенкиот стратум корнеум кој
оневозможува размножување. Се пренесува од човек на човек, при носење заеднички обувки,
газење по загадени подлоги, базени и слично. Предиспонирачки фактори се рамно стапало,
хронична циркулаторна инсуфициенција,шеќерна болест, ХИВ-СИДА. Предизвикувачи се t.
rubrum, t.mentagrophites et epidermophyton floccosum.
Болеста има три клинички слики
– Интердигитална форма помеѓу третиот и четвртиот прст. Наоди кои се карактеристични се
јадеж, еритем, десквамација.
-Сквамохиперкератотичната форма се карактеризира со еритем, хиперкератоза и
десквамација кои се дифузно распространети по стапалото.
-Дисхидроксиформната се карактеризира со везикули и були кои оставаат црвени и влажни
ерозии кои се простираат дифузно. Болеста има акутен или хроничен тек со чести рецидиви.
Терапијата се состои во локални антимикотици, системски
антимикотици и локални облоги. Системските антибиотици се даваат во
случај на суперпонирани бактериски инфекции. Кератолитици се
користат за хиперкератотичните форми за забрзана десквамација на
кожата. Зоофилните специеси предизвикуваат промени исклучиво на
шаките кога станува збор за Tinea manuum, а антропофилните даваат
промеи и на стапалата.
Tinea unguium – дерматофитоза на ноктената единица со исклучок на квасните инфекции –
станува збор само за дерматофитични инфекции. Ретки се кај децата, инциденцата расте со
возраста. Најчести предизвикувачи се trychophyton mentagrophytes, epydermophyton floccosum.
Инфекцијата ја фаворизираат топлината и влагата, како и механичка/хемиска траума на ноктот
заедно со циркулаторна инсуфициенција. Ноктената плоча е делумно или целосно бледо-
жолтеникава, задебелена и тврда. Зависно од локализацијата постојат: Дистална субунгвална,
латерална субунгвална, бела суперфицијална и проксимална субунгвална форма. Патолошки
наоди се субунгвална хиперкератоза, хиперпролиферација на хипонихиум и онихолиза со
ноктена дистрофија. Терапијата е системска облигаторна со континуиран тербинафински
режим (250 милиграми) Кај дијабетичарите болеста дава предиспозиција за формирање
неуротрофичен улцер. Фаворизирачките фактори се честа причина за релапси на болеста.
Тinea corporis – дерматофитоза на глатката кожа со антропофилни, зоофилни и геофилни
специеси како предизвикувачи. Лезијата е кружна со централна регресија и концентрични
прстени, псоријатиформични десквамации без централна резолуција и хронични афлегмазични
перифоликуларни грануломатозни папули кај жените кои ги бричат нозете.
Дерматофитид е кожна алергиска реакција кон циркулирачки антиген со потекло од
дерматофитична инфекција. Се среќаваат при длабоки микози на скалп или микози кои се
иритирани од сончева светлина. Во зависност од потеклото на антигенот тие се делат на
микроспориди, трихофитиди и епидермофитиди. Во морфолошкиот опис се среќаваат многу
ефлоресценции – псоријатиформични, лихеноидни, васкуларни од тип на уртикарија и слично.
Диференцијално дијагностички се разликуваат од медикаментозни егзантеми и лихен планус.
ПИОДЕРМИИ

Ппврщинауа на кпжауа е населена сп микрппрганизми кпи не се паупгени у.н резиденуна

флпра. Вп резиденунауа флпра се среќаваау Staphylococcus epidermidis и анаерпбни дифуерпиди.
Суафилпкпкпу најшесуп се среќава на кпрнеалнипу слпј, а дифуерпидиуе вп кпренпу на влакнпуп. За
пдржуваое на резиденунауа флпра влијание има ацидиуеупу, влажнпсуа и кремпвиуе кпи се
нанесуваау на кпжауа. Клеукиуе вп епидермпу се ппврзани сп хијалурпнскауа киселина, а вп
дермпу се напдаау имуни клеуки кпи врщау прпуекуивна улпга. Флпрауа е ппбрпјна вп влажниуе и
инуеруригинпзниуе предели на уелпуп. Маснауа пбвивка е изразена вп пуберуеупу и сп неа се
згплемува присусувпуп на прппипнбакуериум.

Пипдермија е инфекција на кпжауа сп суафилпкпки/сурепупкпки кпја резулуира сп гнпјнп

впспаление. Пипдермииуе се класифицирани сппред насуанпкпу – примарни и
секундарни(насуануваау вп рамкиуе на преухпден прпцес – скабиес, егзема, херпес), сппред
врскауа сп влакненипу фпликул и сппред зафауенпсуа на слпевиуе на кпжауа.

Пипдермии кпи не се врзани сп влакненипу фпликул

1. Импеуигп – преусуавува инфекција на ппврщнипу слпј на кпжауа предизвикана пд

сурепупкпки, суафилпкпки или пд двеуе заеднп.

Какп кприснп правилп се смеуа дека булпзнипу уип е предизвикан пд Staphylococcus aureus,
дпдека везикулпзнп-крусуизнипу уип е предизвикан пд беуа хемплиуишни сурепупкпки.

Се забележуваау везикули сп уенпк тид кпи се испплнеуи сп бисура уечнпсу и леснп прскаау,
псуавајќи ерпзии, ексудација и жплуи крусуи. Предилекципна лпкализација е лицеуп, пспбенп
пкплу усуауа.

-Жплуп пбпениуе сп бпја на мед се каракуерисуишни за сурепупкпкнипу импеуигп, а булпзниуе

(суафилпкпкни) лезии се сп ппдебел крпв и перзисуираау ппвеќе денпви шија спдржина е
мауна и псуаваау зеленкасуа красуа. Бидејќи инфекцијауа е над базалнауа мембрана, лезииуе
заздравуваау без цикаурикс. Bulla repens е имеуп на фпрмацијауа кпја насуанува при
импеуигинизација на делпви пд кпжауа кпи се ппдебели сп S. aureus какп пришиниуел.
Спдржинауа е маунп пребпена и ппслабп пплнеуи се. Bulla rodens е имеуп на фпрмациај кпја
насуанува при импуегинизација на дебели слпеви пд кпжауа сп сурепупкпки и булауа е дпбрп
пплнеуа, а спдржинауа серпзна.
Бплесуа се дијагнпсуицира сппред

-клинишкауа слика,
-микрпбиплпщкп испиууваое (брис пд лезија),
-ануисурепуплизински уиуар и
-урина за анализа.
Th: aminoglicoside topically(gentamicin, neomicin), ануисепуици.

2. Staphylodermia epidermalis bullosa neonatorum et lacentitum -

бплесу на нпвпрпденшиоа кпја се каракуеризира сп ерупција на були сп предилекција на
инуеруригинпзниуе делпви без зафаќаое на дланкиуе и уабаниуе. Се уреуира сп лпкални
ануибипуици. Були вп гениуални регии кај нпвпрпденшина кпи се излпжени на дејсувп на мпш и
измеу

2. Dermatitis exfoliativa neonatorum/ Staphylococcal scalded skin

syndrome – бплесу на нпвпрпденшиоа кпја мпже да е кпмпликација на преухпднауа,
нп ппради разлишнауа прпгнпза и уек се изушува ппсебнп.

Предизвикувач е суафилпкпк кпи лачи ексфплијауин упксин кпј предизвикува ексфплијација

– лупеое на кпжауа какп зрела праска. Пвпј фенпмен се наслпвува какп фенпмен на
Никплски и е ппзиуивен. Ппсупјау сисуемски симпупми, а лушпиуе и црвенилпуп се јавуваау
какп резулуау на раслпјуваое вп гранулпзнипу слпј.

Th: cloxaciline and doxiciline(beta lactamase resistant antibiotics), рехидрауација и прпуеинска

исхрана.

3. Еcthyma Simplexs – Streptodermia epidermodermalis ecthymatosa – сурепупкпкна

инфекција на епидермпу и дермиспу кпја се каракуеризира сп пусуулпзна фпрмација
кпја прпгредира вп улцерп-крусупзна и на крај завршува регресивнп сп цикаурикс.

(сурепупкпк, пусуули на нпзе кпи улцерираау крусуицикаурикс-аурпфичен)

4. Pityriasis alba faciei – пиуријазифпрмна сурепупдермија кпја се каракуеризира сп

ппјава на хипппигменуирани макули кпи десквамираау сп пвална и пкругла фпрма.
5. Angulus infectiosus oris streptogenes – инфекција на аглиуе пд усниуе сп ппјава
на бплни фисури и ерпзии. Бплесуа се разгранишува пд кандидијаза или херпесна инфекција на
усниуе.

6.Erysipelas – aкууна сурепупдермија сп сисуемски знаци на инфламација кпја се

манифесуира сп дифузнп црвенилп и едем на кпжауа сп предилекција на лице и ппдкпленици кпја
е бплна и псеулива на дппир. Едемпу мпже да биде дифузен сп ппјава на меури – erysipelas
vesicullosa или да се ппјави некрпуишен прпцес – erysipleas gangrenosa. Кпмпликација при
инфекција и инвазија на длабпкиуе укива е erysipelas phlegmonosum.

-Диференцијалнп дијагнпсуишки бплесуа се разликува пд урпмбпфлебиу, херпес зпсуер или

еризипелпид (анималнп ппуеклп).

-Кпмпликацииуе на бплесуа мпжау да бидау

-Лпкални сп инвазија на лимфните садови – лимфангиу и лимфадениуис, крвните садови

– урпмбпфлебиу.

- Генерални кпмпликации се пиелонефритис, отитис и елефантијаза на

екстремитетите. Бплесуа е склпна кпн рецидиви – спрешуваое на исуиуе е сп пеницилинска
прпфилакса.

Th: penicillin, макрплиди, дпксицилин и ануисепуишки пблпзи

Фоликуларни пиодермии

Ostiofolliculitis staphylogenes/ Импетиго Bockhart

– инфекција на површинскиот епидермален дел на влакното – околу остиумот. Постојат
повеќе фоликуларно сместени пустули со еритемен раб кои заздравуваат без лузна. При
премин на стафилококната инфекција од остиумот кон подлабоките слоеви настанува
подлабоко воспаление со гнојно меурче насловено како folliculitis simplex disseminata.
Дифузна стафилодермија на фоликулите на брадата кај мажите се насловува како
folliculitis simplex barbae.
Болеста треба да се разграничи од било каква сикоза(габична инфекција на брадата).
Болеста се третира со локални антисептици и антибиотици, системска апликација на
антибиотици по антибиограм како и забранување на бричење.

Folliculitis scleroticans nuchae e болест која се карактеризира со фоликуларно сместени

папули на обраснатиот дел од вратот. Предизвикувач на оваа болест е исто стафилокок –
болеста се карактеризира со појава на туморозни формации, трајна алопеција и следствени
келоиди.

Топол и црвен нодулусFurunculus – акутна пустуларна инфекција на влакнениот фоликул

и перифоликуларниот простор која продира и до хиподерм. Разликата од фоликулитисот е
во појавата на перифоликуларен гноен инфилтрат кој се манифестира како топол и црвен
нодулус кој евентуално пука и од него се дренира гнојна содржина. Компликација на
болеста е тромбоза на кавернозниот синус. Болеста се дијагностицира со бактериолошки
наод од лезијата, а диференцијално дијагностички треба да се разликува од хидраденит –
воспаление на потни жлезди.

Некротична реакцијаCarbunculus – силна флегмонозно некротична реакција. Постои

воспаление на неколку соседни фоликули со длабок инфилтрат кој може да го зафати и
субкутисот. Кожата е едематозна и црвена, па затоа некогаш и наликува на еризипел.
Карактеристично е постоење на лимфаденит и лимфаденопатија а се третира со
антибиотици локално и системски. Појавата на мултипни џебови после гнојното излевање
е често и тоа тешко се санира хируршки. И двете се предизвикани од стафилококус ауреус.
Микози предизвикани од квасници
Candidiasis – soor
-во родот на квасници Candida спаѓаат повеќе подвидови –
C. albicans,
C. stellatoidea,
C. tropicalis,
C. pseudotropicallis,
C. glabrata
од кои најчесто Candida albicans предизвикува кандидијаза.
Во услови на имунокомпетенција кандидата не предизвикува инфекција и е дел од
сапрофитната флора во

устата (40% од популацијата),

интестинумот,
вагината,
околу природните набори на кожата.

Кандидата е патогена во услови на пад на општа одбранбена моќ

-СИДА,
-леукемии,
-јатрогена имуносупресија,
-Кашинг и
-дијабет
и пад на локалната одбранбена функција –

допир со вода и детергенти,

хиперхидроза и
контакт со урина и фецес.
Изворот на инфекција е најчесто автоинфекција – од шуплините и слузокожите.

Candidiasis intertriginosa – габична инфекција на кожата во аксилите, субмамарните и

интердигиталните набори.
Се манифестира со еритем, едем и рагади, ерозии и периферен синџир на десквамирани
делови со нејасна граница кон здравата кожа.
Diaper candidiasis е карактеристика за бебињата во регија покриена со пелени –
фаворизирачки фактори за размножување на габата. Клиничката слика кореспондира со
интертригинозната, а извор на инфекција е интестинумот на бебетo
Candidiasis oralis

– Акутна хипертрофична или soor-type of candidiasis е најчеста форма на кандидијаза.

-Предиспонирани лица се мајки со вагинална кандидијаза, предвреме родени деца, мали

деца со интестинална кандидијаза, дијабет и имуносупресија.

-Лезиите се состојат од бело-жолти наслаги од десквамиран епител, фибрин, леукоцити и

мицелиум. При отстранување – суво и глатко место, поретко егзулцерирано крваво дно.

-Акутна атрофична кандида се карактеризира со атрофични еритемни области – јазикот

е болен, осетлив и измазнет.(црвен, болен, измазнет)

-Хронична хиперпластична кандида или Candida leukoplakia се карактеризира со бела,

и прицврстена плака која не се отстранува.

-Хроничната атрофична кандидијаза е присутна кај луѓе кои носат протези. Кандидата
се среќава и како предизвикувач во Angular cheilitis. Ddg: леукоплакија, секундарен
сифилис.

Candidiasis genitalis

– vulvovaginitis candidamycetica – еритем и едем на вулвата, поретко на вагината со бело-

жолт исцедок, јадеж и жарење. Кандидијазата се пренесува и по полов пат и кај мажите
предизвикува
- Balanoposthitis candidamycetica – еритем, папили, пустули и бели сирести наслаги.

Onychomycosis et paronychia candidamycetica – инфекција на ноктите со кандида.

Паронихија е термин кој се користи за инфекција на окулоноктените кожени набори.
Карактеристика на болеста е еритемо/едематозни кожени набори кои на лесен притисок
истиснуваат гној формирајќи окулоноктени грануломи. Паронихијата води до брановидни
нокти со трансферзални бразди и простор за инфекција со Pseudomonas aeruginosa.
Системска кандидијаза е во орган изолирана, дисеминирана или септична форма на
системска болест. Фебрилност, изнемоштеност и симптоми во зависност од висцералното
инволвирање. Хемокултурата е лажно негативна во голем број на случаите – и при
присутна фунгиемија е негативна.

Лабораториски иследувања. Постои колонизација – присуство на кандида без

кандидијаза и инфекција – кандидијаза.

За дијагноза на кандидијаза е потребен наод на кандида со карактеристична клиничка

слика. Микробиолошки расте на пченкарен агар, Saboraud-ова подлога идеално на 35
степени.
-Хистолошки се присутни мноштво воспалителни клетки околу хифи, псевдохифи кои се
групирани во микроапсцеси

Терапија: При системски инфекции се дава системски антимикотици повеќе месеци.

Вагиналната покрај вагиналети може да биде третирана и со системска терапија со
флуконазол, итраконазол.
Pityriasis versicolor dishromicni deskvamiracki makuli na vrat graden kos I gorni ekstre.

– хронична, рецидивирачка инфекција со Malassezia furfur со појава на

десквамирачки, хипо и хиперпигментирани макули.

Malassezia furfur e форма на квасницата Pityrosporum furfur. Преодот од сапрофит

(Pityrosporum furfur) кон паразит (Malassezia furfur), а со тоа и појавата на PV го
фаворизираат
-хиперхидрозата (топла и влажна кожа) и
-дисеборејата (кожа богата со масни материи).

Подеднакво заболуваат двата пола, почесто младите возрасни. Ретката појава пред
пубертет и во сениумот се објаснува со малата секреција на лојниците. Инциденцата расте
во летните месеци.

-Се создаваат јасно ограничени макули со различна боја (црвеникави, жолти, кафеави,
бели) често на горниот дел од градниот кош, вратот и горните екстремитети.
Питиријазиформната десквамација над макулите се забележува со лесно загребување со
нокт. Јадеж нема.

-На микроскоп габата потсетува на шпагети со месо и се култивира на модификувана

Saboraud подлога врз која има тенок слој маслиново масло.

Болеста може да потсетува на витилиго, леукодермија, питријазис розеа. Третманот се

состои во елиминација/контрола на причините за себореја, антимикотични шампони и за
превенција на релапси орални антимикотици.

Питроспорум предизвикува хронична инфекција на фоликулот на влакното со

фаворизирачки фактори – хиперхидроза и дисебореја.

-Габата маласезија има улога во настанување и на првут и себороичен дерматити, а е

поврзана и со тригерирање на псоријаза и атопичен дерматит.

Микози предизвикани од мувли се онихомикозa, отомикоза, трихомикоза нодоза нигра и

тинеа нигда. Длабоки микози се грануломатозни инфламации на кожата и супкутисот по
трауматска имплантација на габа која вегетира во почвата. Имаат хроничен тек и
вообичаено остануваат локализирани. Во зависност од патогенот се разликуваат
Granuloma Dermatophyticum, Candida granuloma, Chromomycosa. Процесот се одликува со
папули и пустули и десквамација со верукоидни творби.

Системска криптококоза – Cryptococcus neoformans. Примарните кожни инфекции се

ретки почести се секундарните како резултат на метастатско ширење на габата.
Бластомикоза е грануломатозна и супуративна инфекција со квасницата Blastomyces
dermatitidis. Други примери на системски микози се хистоплазмозата, кокциоидомикозата
и нивната прогноза зависи од имунокомпетентноста на организмот. Флуконазолот на
преминува и крвно-мозочната бариера и се користи како орален антимикотик.
AЛЕРГИСКИ БОЛЕСТИ НА КОЖАТА

Алергиски болести на кожата условени од тип 1 хиперсензитивна реакција

Urticaria and angioedema - најфреквентни патолошки наоди во дерматолошка ординација.

Карактеристични наоди се urtica(едем и ексудација во горен дерм) и едем во длабок слој на
дерм и хиподерм.
1. Алергиска еуиплпгија - најшесуп суанува збпр за уип 1 хиперсензиуивна реакција
иакп е мпжна инвплвиранпсу и на другиуе уиппви. Алергенпу мпже да е пд разлишнп
ппуеклп. Правилпуп на И - ингесуија, инхалација, инсилација, инјекција, инсерција,
инсекунп и инфекција. Ппуенцијалниуе алергени мпжау да имау најразлишнп ппуеклп:
ЛЕКПВИ(пеницилини, цефалпспприни, ануипиреуици, сулфпнамиди, аналгеуици)
КПНТРАСТНИ СРЕДСТВА; ИНСЕКТИ(пшела); ХРАНА; ВКРСТЕНИ АЛЕРГЕНИ
2. Неалергиска еуиплпгија - ппсупјау макрпмплекули кпи мпжау да предизвикаау
пслпбпдуваое на хисуамин, медикаменуи кпи ја инхибираау циклппксигеназауа и ја
наспшуваау кпн липппксигеназен пау сп синуеза на леукпуриени и сл.

Ангиоедемот клинички се карактеризира со циркумскриптен едем локализиран на кожата

или слузницата, најчесто на очните капаци и лицето, гениталиите и фаринксот/ларинксот.
Катастрофална компликација е асфиксијата.

Уртикаријата е мономорфна дерматоза која се карактеризира со ненадејна ерупција на

уртики поради површинска ексудација и вазодилатација. Варијациите во бојата се urticaria
rubra, urticaria rosea et urticaria porcelanea. Чешањето е доминантен симтпом кој се
намалува преку притискање а не чешање. Уртиките се појавуваат во рамките на неколку
минути и брзо исчезнуваат.

-Urtica annularis е конфлуација на уртиките во една поголема со централна регресија на

црвенилото. Според времетреањето уртиката може да биде акутна(под 6 недели) и
хронична ако трае повеќе од 6 недели.

Други варијанти на уртикаријата се urticaria frigore, urticaria calore, urticaria solaris, urticaria
aquagenica, urticaria factitia et urticaria pressione. Контактната уртикарија е пример за
алергиска болест кај која инфламацијата се јавува на местото на навлегување на алергенот.

Дијагностика - во дијагностиката се опфатени повеќе процедури.

Тестот за елиминација и реинтродукција се однесува за алиментарните
алергиски болести.
Кожните тестови се применуваат и се базираат на предизвикување IgE одговор кон
аплициран антиген. Prick, Scratch et Intradermal tests се достапни. Резултатите се
споредуваат со контролна реакција на хистамин и физиолошка реакција од физиолошки
раствор.

Терапија - во терапијата на уртикарија и ангиоедем се применуваат специфични

терапевтски методи и симптоматски.
-Специфичната терапија е насочена кон елиминација на алергенот ако е можно
(најчесто при алиментарни алергиски болести) и
десензибилизација/хипосензибилизација. Десензибилизацијата се однесува на
намалување на имун одговор на домаќин преку апликација на моноклони антитела
против IgE и со тоа блокажа на имуните механизми кои предизвикуваат алергиска
реакција. Десензибилизацијата ги активира и супресорните лимфоцити.

-Симптоматската терапија се дели во зависност од тоа дали станува збор за акутна или
хронична болест. Ако станува збор за алиментарна уртикарија се применува лаксатив за
исфрлање на алергенот, антихистаминици(седативни и неседативни)
Кортикостероидната терапија се применува поради нејзиното антиексудативно,
антиалергиско и стабилизирачко дејство врз клеточните медијатори(40-80 mg преднизолон)
Хроничната уртикарија се третира каузално - отстранување на алергенот (фокални
габични инфекции, адитиви од храна или инхалирани антигени) Кортикостероидите не се
применуваат поради нивните долгорочни несакани дејства, а антихистаминиците се лек од
избор кои се применуваат од три до 6 месеци. Кај пациентите кои имаат
гастроинтестинални проблеми се применуваат и ранитидин како хистамински блокатор

Анафилактичен шок - најтешка клиничка манифестација на првата

хиперсензитивна реакција со можен летален исход поради циркулаторен колапс/ асфиксија.
Анафилактичкиот шок најчесто се јавува при употреба на лекови(пеницилини,
сулфонамиди, контрасни средства, ацетил-салицилна киселина) Претставува брза
хиперсензитивна реакција посредувана од ИгЕ.
Клинички се манифестира со губиток на свест, кожни, гастроинтестинални,
респираторни и кардиоваскуларни симптоми.

-Кожните проблеми се карактеризираат со генерализирана уртикарија, еритем, ангиоедем

и јадеж. Карактеристичен е палмо-плантарниот јадеж и скокоткање во назофарингеалната
слузокожа.

-Зафаќањето и отокот во фаринксот и епиглотисот може да предизвика асфиксија.

-Смртниот исход е поради миокардна исхемија, аритмија, вентрикуларна фибрилација

и кардијачен арест.

Диференцијално се разликува од сите други шокови состојби.

Се третира со адреналин субкутано на секои 15-20 минути се до повратување на тензијата.

Наредна линија на третман се антихистаминиците, кортикостероидите и аминофилинот за
реставрација на белодробната функција.

Хередитарен (наследен) ангиоедем - автозомно доминантна болест која се

карактеризира со појава на рекурентни циркумскрптни едеми на кожата и слузокожите.
 Главен дефект е отсуство или дисфункција на c1 естеразата и тој овозможува
неконтролирана активација на комплементот. Појава на првите симптоми може да е
резултат на траума или стресни ситуации.
Стекнат ангиоедем се јавува при малигни и системски болести или црнодробни
болести кај кои е намалена синтезата на c1 естеразата.

Клинички се манифестира во детската возраст, со акутен карактер и спонтано се повлекува

за неколку часа. Најчеста локализација на отоците е во слозокожата на трактусите.
Дијагнозата се воспоставува преку анамнезата и лабораториските испитувања на ензимот
и намалените концентрации на c2 I c3 компонентите.

Терапија - Акутните напади на болеста се смируваат со прочистен ензим или

давање плазма која го содржи ензимот.
Urticaria vasculitis - леукоцитокластичен васкулит со присутни уртикоидни лезии по кожата
кои се јавуваат поради формација на имуни комплекси. Овие лезии кои се еритемни и
еливирани, перзистираат подолго време(24 часа) и се повлекуваат без резидуи или со
оставање на хипопигментации. Хистолошки наод кај болеста е посткапиларен венулит и
екстравазација на еритроцити. Терапијата од избор е кортикостероидна и антихистаминска
која го ублажува јадежот.

Алергиски болести условени од трет тип хиперсензитивност – имунокомплекси

Серумска болест - имуна реакција на организмот против хетерологен серум или

медикамент. Оваа болест била карактеристика на минатото кога се користеле хетерологни
серуми во имунизациски цели, но сега се јавува во рамките на имунизација со токсини -
дифтерија, беснило и отрови од змии.

-Имуни комплекси можат да се формираат и после апликација на одредени лекови

(метилдопа, алопуринол, барбитурати).

Основни особености на болеста се

-СОЗДАВАЊЕ НА ИМУНИ КОМПЛЕКСИ,
-АКТИВАЦИЈА НА КОМПЛЕМЕНТ И
-ЛЕУКОЦИТЕН ВАСКУЛИТИС.

Интензитетот на болеста зависи од количината на антигенот, имуниот систем и

атопичноста на пациентот.

Клинички се јавува во рок од 7-14 денови со акутна

воспалителна, едематозна
и уртикарична реакција на местото на апликација.
Кутаните симптоми се осип(скарлатиноформен), макулопапулозни ерупции, пурпурични
ерупции на спојот на палмарната и дорзалната кожа. Дијагностиката е според анамнезата -
при постоење на апликација на хетерологен серум се разгледува опцијата за серумска
болест.
 ЕГЗЕМНИ БОЛЕСТИ

Dermatitis e contactu(Контактен дерматитис) - акутна, субакутна или хронична

епидермо-дермална инфламација предизвикана од алерген или иритант. Главен белег на
болеста е пруритус и осет на печење.

Алергиски контактен дерматит - одложена хиперсензитивна реакција тип 4 со

манифестации во зависност од влезната врата на антигенот. Супстанци кои можат да
предизвикаат контактен дерматитис се никел, хром, гума, испарливи масла, формалдехид,
неомицин, смоли и друго. Контактните алергени се обично нискомолекуларни соединенија
кои ги преминуваат сите заштитни бариери на кожата и предизвикуваат симптоми.

-Прв стадиум е сензибилизацискиот - составен од индукциона фаза(сензибилизација) и

реализациона која доведува до видлива клиничка слика. Контактната сензибилизација почнува
со навлегување на контактниот алерген во кожата и завршува со продуцирање и
пролиферација на специфични сензибилизирани Т лимфоцити во лимфните јазли и со
нивното ослободување во циркулацијата и назад во кожата.

Иритантен контактен дерматит

- контакт со супстанција која предизвикува оштетување на кожата. Во настанување на

промените од суштинско значење е хемикалијата, концентрацијата и времетраењето на
контактот.
- Иритантите можат да бидат благи, јаки и многу јаки.. Примарни иританти се оние кои
предизвикуваат видливи штети по првиот контакт. Пример за примарен иритантен дерматитис
е акутниот токсичен контактен дерматитис кој се јавува по контакт со бензин, ацетон,
фототоксини. Силните иританти можат да ја јагленизираат кожата во рамките на неколку
минути.

-Егземската ерупција е локализирана во рамките на контактното место. Симптомите

варираат од транзиоторен еритем до силен едем со формирање були(почесто кај иритантниот)

Фази на болеста се акутната и хроничната.

-Акутната фаза се карактеризира со еритем, едем, папули, везикули, були, влага и
образување на красти. Stadium erythematosum се карактеризира со неостро ограничени
жаришта на еритем. Stadium papulosum - папили кои се палпираат. Stadium vesiculosum et
bulosum се карактеризираат со були и везикули кои некогаш се многу големи. Stadium
madidans - засушување на ексудатот кој образува красти(Stadium crustosum)
Десквамацијата е пропратна и таа е од ламелозен и питријазиформен вид.Доминантен
симптом е јадежот.
-Субакутната фаза се карактеризира со клеточен инфилтрат и послабо изразени
ексудативни промени.
-Хроничната фаза се карактеризира со инфилтрација над која има папули и лушпи со
секундарна лихенификација. Засушената кожа е подложна на секундарни инфекции со
регионален лимфангит и лимфаденит.
Екстрадермални манифестации: allergic stomatitis, conjuctivitis, balanitis et vulvitis, tattoo
allergy – granulomatous morphology.
 Dg: Patch allergo test - репродукција на оригиналната ерупција во минимален размер.
Тестот се изведува со апликација на алерген на грбот и резултатите се читат на 48,72,96 часа.
Овој тест се изведува само кога ерупциите и симптомите се смирени, Други тестови се тест на
трансформација на лимфоцити и инхибиција на миграција на макрофаги.

Патохистолошки постои вазодилатација на горен дермис, ексудација во епидермис и

епидермална везикула со лимфоцитна инфилтрација. Диференцијални дијагностички -
иритантен дерматит се карактеризира со ограничени лезии на местото на апликација со
карактеристично печење наместо чешање. Болести кои се од диференцијално дијагностички
аспект значајни се; Erysipelas et Erysipeloid, Psoriasis, Fungal infections, Scabies, Lichen simplex
chronicus and Atopic dermtitis.
Local therapy: Хиперманган, физиолошки раствор, липофилни кремови со
кортикостероиди. Орални кортикостероиди се применуваат кај пациенти со тенденција за
генерализација. Антибиотици се даваат при сомневање за бактериска суперинфекција.

Атопичен дерматитис - ерупција на лице, врат, горен дел од труп, големите зглобови,
дланките и колената.
-Клинички се разликуваат доенечка, детска и адултна форма на атопичен дерматитис.
-Кај две третини од пациентите постои атописка дијатеза - склоност кон атопични
болести како астма, алергиски ринит, атописки дерматит.

-Патогенезата е мултифакториелна со нарушен вегетативен, имунолошки и

циркулаторен одговор.

Главен симптом е јадежот кој е резултат на сувата кожа и изложеноста на аксонските

завршетоци на директни надворешни дразби.
Друг симптом е флексурната лихенификација кај возрасните а ексудативни и папулозни
лицеви промени кај децата. Хроничниот и рецидивирачки тек заедно со личната и
фамилијарната историја за атопија се последни халмарк критериуми за дијагноза на атопичен
дерматитис.

-Освен исполнување на овие базични критериуми, пациентот треба да исполнува и

други три минорни како
-сува кожа,
-мултипли позитивни алерго тестови,
-зголемен серумски концентрат на ИгЕ,
-бразди на вратот,
-рана појава на болеста.
-фациес леонтина е наод кај возрасните.

-Дијагнозата се спроведува клинички - еозинофилија, високи ИгЕ, дефицит на ИгА

во првите три месеци што предизвикува појава на експозиција кон алергени и следствен
атопичен статус. Диференцијална дијагноза : контактен дерматитис, псоријаза, дермтомикоза,
фенилкетонурија.
Терапија: одбегнување на чешање, избегнување волна, вакцинизација. Локално се
применуваат облоги, кортикостероидни масти, виростатски и антибиотски кремови. Во
системската терапија се вбрујува фототерапијата, антихистаминици, кортикостероиди и
антибиотици.
Атопискиот дерматитис е хронична болест и повеќе од 90% од децата ќе ја победат
болеста, но како врозрасни можат да манифестираат знаци на палмо-плантарен егзем,
палпебрачен егзематичен дерматит. Компликации на болеста се секундарн инфекции од
бактериски и вирусен карактер.
AТППИЧЕН ДЕРМАТИТ

Ауппишнипу Дермауиу преусуавува хрпнишна или хрпнишнп – рекуренуна инфламаупрна , пруриуишна,

ексудауивна или лихенпидна ерупција на * лицеуп, враупу
* гпрнипу дел пд уруппу
* гплемиуе зглпбпви
* ппплиуеална и ануекубиуална регија

Клинишки се разликуваау :
* Дпенечка
* Деуска
* Адулуна фпрма

Кај 60% пд пациенуиуе, бплесуа се манифесуира ущуе вп првауа гпдина, меду вупр и дванесуи месец, нещуп
ппшесуп кај мащкиуе.

Еуиппаупгенеза
- Ауппишнипу дермауиу гп каракуеризира мулуифакупрска еуиппаупгенеза.
Првишнп се рабпуи за наследна предисппниранпсу.
Клинишки резулуира сп нарущуваое на скпрп сиуе физиплпщки функции на кпжауа вклушени вп нејзинипу
примарен пдбрамбен пдгпвпр кпн надвпрещниуе щуеуни агенси.
Ауппискауа дијауеза се манифесуира преку нарущуваоа вп неврп-вегеуауинвнипу, циркулаупрнипу,
имунплпщкипу пдгпвпр – сп прпфилирана психпкпнсуиууција.
Нарущуваоеуп на целуларнипу имуниуеу, а секундарнп и на хумпралнипу – впдау кпн згплемена
шувсувиуелнпсу и кпмплициран уек на инфекции сп ХСВ и Staphylococcus Aureus.

Сепак, сувпсуа на кпжауа и нарущуваоауа на ендпкринауа секресија ( синдрпм на реуенција на ппу ) сп

ппследпвауелна неквалиуеуна прпдукција на Montgomerry-евауа защуиуна ппкривка на кпжауа, се смеуа за
иницијален факупр вп надградбауа на пплимпрфнауа клинишка експресија на Ауппишнипу Дермауиу.

Клинишка Слика :
Главни дијагнпсуички криуериуми се >
- Јадежпу – најкаракуерисуишен – се смеуа дека е ппследица на сувпсуа на кпжауа и излпженпсуа на
уерминалниуе нервни заврщеупци на дирекуни надвпрещни дразби.
- Типична мпрфплпгија и дисурибуција-
* Кај деца – ексудауивни, папулпвезикулпзни прпмени на лице и ексуензпрни ппврщини на ексуремиуеуиуе
* Кај впзрасни – Флексурална лихенификација или линеарнпсу
- Кај хрпничниуе – рецидивирашки уек на егземауишна реакција сп ппследпвауелна ппнагласена
лихенификација.
- Лична или фамилијарна исуприја за ауппичен дермауиу

За ппуврда на дијагнпзауа, пациенупу уреба да ппседува најмалку 3 минпрни криуериуми, вп кпи спада
- Херпсис – Неинфламирана, груба, десквамирана кпжа
- Јадеж при ппуеое
- Кераупкпнус
- Кпнјукуивиу
- Бразди на врау
Мпрфплпгијауа, дисурибуцијауа на Ауппишнипу Дермауиу зависау пд впзрасуа!
1. Дпенешки и деуски АД се каракуеризираау сп : * Акууен или субакууен егзем
* Папулп-везикули
* Ексудација и фпрмираое на крусуи
Дисурибуцијауа е на капилициумпу, лицеуп, ексуензпрниуе сурани на ексуемиуеуиуе, гениупфемпралнп.

Какп напредува впзарсуа, кај впзрасниуе, кпжниуе прпмени имаау * Хрпнишен инфламаупрен аспеку
каракуеризиран сп лихенификација и десквамација.
Дисурибуцијауа е на враупу., лауерални сурани пд лицеуп ( facies leontina )

Дијагноза :
- Се ппсуавува врз база на клинишка слика.
- Кпжнауа биппсија има каракуериски на егземауишен дермауиу кпј не е специфишен за АД.
- Микрпбиплпщкипу напд на брис пд кпжа мпже да ппуврди кплпнизација најшесуп сп Staphylococcus Aureus.
- Лабпрауприскипу напд – епзинпфилија
- серумскиуе вреднпсуи на ИгЕ шесуп се згплемени.
- уранзиупрен ИгА дефициу вп први 3 месеци кај нпвпрпденшеуп укажува на мпжнпсу
пд непрешенп навлегуваое на алегени преку респираупрен или алименуарен ураку и ппследпвауелна
суимулација за прпдукција на ИгЕ.

Диференцијална Дијагноза:
- Пспријаза
- Скабиес
- Mycoides Fungoides

Teрапија:
Одбегнуваое на шещаое и гребеое е најважна кпнурплна мерка.
Имунизацијауа на децауа уреба да биде редпвна.
Диеуиуе уреба да бидау дадени пд сурана на нууриципнису, пспбенп акп уреба да се избегнува јајце, млекп..

Лпкална уерапија:
- Облпги
- Кпруикпсуерпиди
- Емулзии и кремпви
- Масуи – кај хрпнишниуе уиппви

Сисуемауска Терапија:
- Ануихисуаминици сп седауивен ефеку
- Кпруикпсуерпиди
- Ппвеќемесешна кпнуинуирана уерапија сп суабилизиупри на масупциуна мембрана ( ketotifen )
- Ануибипуици – Ериурпмицин
- Фпупуерапија сп UVA/ UVB & PUVA .

Прпгнпза : Ауппискипу дермауиу е хрпнишна дермаупза. Окплу 90% пд децауа ќе ја “ израснау „ нп какп
впзрасни мпже да се манифесуираау лпкализирани знаци на АД. ( lichen simplex chronicus )
МЕДИКАМЕНТПЗНИ ДЕРМАТПЗИ

Медикаменупзен егзануем е непчекувана и ненадејна ериуемаупзна ерупција

аспцирана сп кпинциденуна уераписка инуервенција. Егзануемиуе пд медикаменуи се
гплеми имиуаупри вп дермауплпгијауа. Тие се прппрауени сп сисуемски симпупми и
редпвнп пруриуус.

Мал брпј пд егзануемиуе се алергиски реакции(самп 10%). За егзануемпу да е

алергплпщки е ппуребна првишна експпзција на мали кплишини на лекпу какп
сензибилизација и следсувен пуубрејк при наредна апликација.

Медикаменупзен rash е најшесуп несаканп дејсувп на лекпу. Најшесуи лекпви кпи

предизвикуваау уруикарија и макулппапулпзни реакции се amoxicillin, trimethoprim-
sulfmetoxasole, ampicillin et penicillin.

Erythema toxicum – мпрбилифпрмни, рубеплпфпрмни, скарлауинпфпрмни

макулппапулпзни ерупции ппизразени на уруппу. При прва апликација симпупмиуе се
јавуваау ппсле 7-8 дена, а при ппвупрна кај веќе сензибилизиран пациену бргу – за два дп
ури дена.

Медикаменупзнипу хиперсензиуивен синдрпм или ушуе ппзнау какп хиперепзинпфилен

синдрпм - е уещка реакција сп уреска, лимфаденппауија и хемауплпщки алуерации. Вп
серипзни слушаи има зафаќаое на висцералиеуп – мипкардиу, нефриу и другп. Присууна е
периферна епзинпфилија и се јавува пд две дп щесу недели пп кпнуакупу сп лекпу.
Најшесуи лекпви кпи предизвикуваау се ампицилин и лидаприм, сулфпнамиди и уијазидни
диуреуици.

Urticaria – црвени, пруриуишни уруики сп дијамеуар пд некплку мм дп некплку сануимеури.

Мпжна е фауална анафилакуишна реакција без уруикарија и ангипедем и бенигна
уруикарија без сисуемски симпупми. Најшесуи лекпви кпи предизвикуваау се беуа лакуами,
сулфпнамиди, ппијауи и салицилауи.

Алергичен васкулиу – прпмени пд хемпрагишен уип вп фпрма на папули и везикули сп

некрпуишни улцерации. Најшесуи предизвикуваши се ибупрпфен, сулфпнамиди,
алппуринпл.

-Erythema exudativum multiforme (Erythema multiforme major) – target like lesions, шесуп сп
булпзни и хемпрагишни прпмени. Чесуп се лпкализирани на ексуензпрниуе сурани пспбенп
дисуалниуе паруии.

-Syndroma Stevens-Johnson е најуещка максимална варијануа на ериуема мајпр, а

упксишнауа епидермална некрплиза е најуещка манифесуација на Stevens Johnson-пв
синдрпм. Најшесуи уригери се sulfonamidi, penicillamin, barbiturates et NSAIL.
-Тпксична епидермална некрплиза – живпуп загрпзувашка сиууација сп мукпкууанп
засегаое. Овие ури енуиуеуи се евплууивнп флуидни и нивна дисуинкција целпсна е
невпзмпжна. Освен земаое на лек какп уригер пд групауа на сулфпнамиди, пеницилини,
барбиуурауи, фениупин, сулфа препарауи и алппуринпл, мпжна е NET без лек какп уригер.

-Оваа бплесу кај децауа мпра да се разликува пд 4С – Staphylococcal scalded skin syndrome.

-Вп епидермпу ппсупи ЦД8 инфилурау, макрпфаги и мнпщувп циупкини пслпбпдени пд

инфламаупрниуе клеуки, нп и пд епидермниуе.

-Бплесуа заппшнува сп симпупми на респираупрна вирпза па следсувен мпрбилифпрмен

псип, target like лезии, сп инуензивираое на везикулиуе и нивнп фпрмираое вп були,
некрпза и ексфплијација на епидермпу и мукпзиуе.

- Најшесуп се лпкализирани прпмениуе на лицеуп, а клинишкауа слика наликува на

изгпреници пд вупр и уреу суепен. Ппзиуивен е фенпменпу на никплски. Кпжауа изгледа
какп пешенп јабплкп, а ппщуиуе симпупми се присууни сп гплем инуензиуеу. Пациенупу се
смесуува вп бпкс за инуензивна нега на изгпреници и се дејсувува за брзп елиминираое
на лекпу. Бплесуа има виспк суепен на смрунпсу ппгплем пд 30% ппради зафаќаое на
виуални функции, елекурплиуен дисбаланс, азпуемија, секундарна бакуериска
кплпнизација и сепса.

Други медикаменупзни манифесуации се erythema fixum –( сплиуарни или мулуипли

пвални плаки кпи суануваау ливидни и хиперпигменуирани. Најшесуи предизвикуваши се
ануимикрпбни препарауи, барбиуурауи, квс препарау), екзема, пруриуус, eruptio
psoriasiformis, лезии кпи лишау пиуиријазис рпзеа, себпреишен дермауиу, ериурпдермија и
слишнп.

Дијагнпза – кпжни алергп уесупви, вкупен уиуар на IgE за медикаменупу. Диферецијалнп

дијагнпсуишки сп сиуе наведени дермаупзи – еуиплпщка диференцијација.

Тераписки се присуапува лпкалнп и се суаваау лпкални уерапевуи сп ануифлпгисуишен,

ануипруриуишен, ануиинфламаупрен и дезинфекциски каракуер. Опщуа уерапија се спсупи
вп ануихисуаминици кај уруикарија, ангипедем и сисуемска анафилакса. Адреналинпу се
применува при драмауишен пад на крвнипу приуиспк а при уещки слушаи на дермауиуи се
уппуребуваау гликпкпруикпиди какп кај акууен кпнуакуен дермауиуис.
Erythema multiforme
Акууна, реукп перзисуенуна, рекуренуна дермаупза кпја се манифесуира пп кпжа и
слузпкпжа сп каракуерисуишни мпнпфпрмни ефлпресценции вп фпрма на диск. ЕМ е
резулау на хиперсензиуивнпсу кпн инфекуивни агенси(херпес, грип, хепауиу, сурепупкпки,
микпплазма) и лекпви (сулфпнамиди, аналгеуици, ануипиреуици);
Бплесуа заппшнува наглп сп ппјава на лезии пп ппдлакуициуе, ппукпленауа, суранишни
делпви на врау и лице, слузпкпжиуе кај ппуещкиуе видпви.
Лезијауа е target-like сп перифернп издигнау инфилуриран раб сп cd4+, едемаупзен прсуен
и вдлабнау ценуар. Мпжна е и ерупција на уруикаришни ефлпресценции кпи се преувпраау
вп везикула. На слузпкпжиуе се јавуваау були кпи пукаау и псуаваау ерпзии сп хемпрагишни
и фибринпидни канали.
Бплесуа е ппделена на две фпрми – минус и мајус:
-Erythema multiforme minus – најшесуп предизвикана пд херпес инфекција или друг
инфекуивен агенс сп кпжни лпкализации на прпмениуе. Бплниуе шувсувуваау јадеж и
непријаунпсуи. (ериуемппапулпзен псип)
-Erythema multiforme maius – фпрма кпја ппкрај инфекуивен нпкс, вп свпјауа паупгенеза
вклушува и медикаменуи. Оваа фпрма има ппинуензивни симпупми прппрауени сп виспка
уемперауура, слузпкпжна зафауенпсу сп дплг спан – 7 дп 8 недели урае бплесуа.+(енануем)

Бплесуа е ппделена на:

-лесна фпрма(ериуемппапулпзен псип пп лице без зафаќаое на слузнициуе и ппщуа дпбра
спсупјба)
-среднп уещка фпрма(енануем вп уснауа слузпкпжа и кпнјукуивиуе, виспка уемперауура); --
-уещка фпрма на бплесуа сп два енуиуеуи – Ectodermosis erosiva plurioficialis et
Dermatostomatitis. Каракуерисуика на пвие фпрми е везикулпзнп-булпзни ерупции пп
кпжауа и слузпкпжиуе, кпнјукуивиуе и ануспу сп прппрауна фебрилнпсу.
Најуещкауа генерализирана фпрма – Syndroma Stevens Johnson се каракуеризира сп
булпзни лезии на кпжа и видливи слузници, пнеумпнија, пплисерпзиу, нефриу и други
пауплпгии. Се смеуа дека најуещкауа фпрма на Erythema multiforme е блага фпрма на
Тпксишна епидермална некрплиза.Терапевуски се применува никпуинамид(леснп и среднп
уещки бплни), ануихисуаминици, ануифлпгисуици, ациклпвир, ануибипуска прпфилакса,
кпруикпсуерпиди.
Erythema nodosum
Бплесу кпја се каракуеризира сп ппјава на бплни ериуемп-нпдуларни прпмени најшесуп на
ппукпленициуе, ппшесуп кај жениуе вп адплесценунауа дпба. Оваа бплесу се смеуа за
пплиеуиплпщки спекуар сп деппзиција на имуни кпмплекси вп дермпу и хиппдермпу.
Инфекуивни еуиплпщки факупри се сурепупкпкиуе, јерсинија, ууберкулпза и други. Вп
кпнкпрданс сп ппщуи забплуваоа какп саркпидпза, Крпнпва бплесу, Бехшеупва бплесу и
висцерални непплазми се јавува erythema nodosum.
-Паупхисуплпщки се гледаау периваскуларни инфилурауи пд лимфпциуи. Прппрауни
впспалиуелни халмаркпви се гледаау на крвна слика – ппкашена седименуација,
леукпциупза, згплемени вреднпсуи на ануисурепуплизин.
Диференцијалнп дијагнпсуишки се разликува пд саркпидпза – Syndroma Lofgren.
Саркпидпзауа има напд на билауерална медијасуинална лимфаденппауија,
гранулпмаупзна/саркпидпзна инфилурација, ериуема нпдпзум прпмени и сисуемски
симпупми.
Бплесуа се уреуира сп ануибипуици, несуерпидни ануиревмауици, салицилауи. Прпгнпзауа
е дпбра и некпгащ дпада дп сампизлекуваое.

-бплесу сп пплиеуиплпщки спекуар и сурепупкпки, јерсинија, ТБ и други какп инфекуивни

еуиплпщки факупри. Деппзиција на имуни кпмплекси вп дерм и хиппдерм при щуп се јавуваау
бплни ериуемп-нпдуларни прпмени најшесуп на ппукпленици и ппшесуп кај жени вп адплесценуна
дпба и каде паупхисуплпщки ппсупи лимфпциуен периваскуларен инфилурау. Ппкашени
Седименуација, Ле, АСО
LICHEN RUBER PLANUS

- Лихен Рубер Планус (Црвен Лищај) - е бенигна, незаразна, субакууна/хпрнишна, рецидивирашка папулпзна
дермаупза – кпја ги зафаќа кпжауа и видливиуе слузпкпжи.
- Бплесуа е релауивнп шесуа.
- Се јавува на впзрасу ппмеду 20-60 гпдини. Реукп забплуваау деца и суари лица.

- Какп мпжни пришиниуели се

* Разлишни вируси и медикаменуи
* Нарущуваоа вп перифернипу нервен сисуем
* Психишкиуе суреспви

Клинишка Слика:
- Има уипишна клинишка слика каде се среќава
* Единешна ефлпресценција – у.н. Лихен Папула кпја има зарамена ппврщина.

- Лихен Папулауа – првишнп е ериуемна макула кпја брзп се урансфпрмира вп

* Папула сп сурмни рабпви и пплигпнална фпрма , сп цврсуа кпнзисуенција и гплемина пд 1-4мм.
* Пп бпја е рпзева дп црвенп – виплеупва кафеава.
* Ппврщински е рамна или леснп вдлабнауа сп каракуерисуишен впспшен сјај кпј
* Суанува пспбенп видлив при суранишнп псвеулуваое и ппсмаураое.
* На секпја дпбрп развиена папула, какп ппследица пд ирегуларнп задебелен гранулпзен слпј, присууни се
млечнп белузлави упчки и линии кпи пфпрмуваау мрежесуа сурукуура и се викаау Wickham- пви сурии.
- Имаау гплема дијагнпсуичка вреднпсу.
- Суануваау ппвпечауливи пукакп ќе се премачкаау сп впда или маслп.

* Папулиуе мпже да егзисуираау ппединешнп или да бидау вп групи.

* Ппврщинауа на ппединешниуе папули не десквамира.
* Кај групираниуе папули мпжна е пиуиријазифпрмна сиуна десквамација.

- Дисурибуцијауа на прпмениуе мпже да биде лпкализирана насекаде пп кпжауа и слузпкпжиуе, нп

каракуерисуишен е – симеуричен расппред на флекспрна сурана на ппдлакуици, радипкарпални зглпбпви и
ексуензпрна сурана на ппукпленици и малепларни регии, дплен дел пд грб и абдпмен.

- Слузпкпжиуе се зафауени вп 50% пд слушаиуе, некпгащ и изплиранп – lichen ruber planus mucosae.
- Најшесуп прпмениуе се вп пралнауа щуплина на букална слузница, непце, внаурещна сурана на усни и јазик.
- Лезииуе се вп фпрма на * белузлави мрежесуи, плпшесуи сурукуури. ( присууна е хиперкераупза кпја на
слузница се манифесуира какп белузлава наслага )
- Мпжна е ппјава на ерпзии – lichen ruber planus erosivus.

Кпbner-пвипу фенпмен - ( фенпмен на изпмпрфен ефеку на дразба ) е ппзиуивен и e знашаен дијагнпсуишки

напд. Нп сепак не е специфишен бидејќи се среунува и кај други дермаупзи (psoriasis vulgaris)
- Се спсупи вп упа щуп најранп пп 8 или 10 дена, на месупуп на нанесенауа механишка дразба или друг вид
дразба на здрава кпжа се ппјавуваау лезии каракуерисуишни за бплесуа – вп пвпј слушај – лихен папули.

Вп гениуалниуе регии, прпмениуе се присууни кај 20-25% пд слушаиуе ( ппшесуп кај мащкиуе )
- Зафауени делпви се – glans penis, corpus penis, скрпуум.

- Нпкуиуе се зафауени вп 5-10% пд слушаиуе, прпмениуе се неспецифишни

Дисеминиранауа фпрма на бплесуа е ппреука и има субакууен уек сп ппјава на мали папули кпи се
пдвпени или вп плаки, нп не кпнфлуираау. Плакиуе се дисурибуирани вп предилекципниуе регии.

Lichen planus circumscripta(периферни лезии),

Lichen planus linearis – зпсуерпфпрмнп расппредени папули пп дплжинауа на инервација на

инуеркпсуален нерв.

Везикулпбулпзнауа фпрма се каракуеризира сп спздаваое на везикули и були.

Хиперурпфичнауа фпрма се каракуеризира сп силнп елевирани плаки и папули сп гплемина на мащка

дланка преппкриени сп хиперкераупуишна ппкривка и предилекципна лпкализација на внаурещнауа
сурана на ппукпленицауа.

Паупхисуплпгија –

-Орупкераупуишна хиперкераупза,

-Фпкалнп задебелуваое на зрнесуипу слпј кпе се манифесуира какп Викампви сурии.

-Бпцкавипу слпј е задебелен(аканупза) вп инуерпапиларниуе делпви кпи се издплжени и защилени

какп запци пд пила.

-Вп базалнипу слпј ппсупи вакуплна дегенерација на клеукиуе.

-Епидермпу е инфилуриран сп инфламаупрни клеуки, а вп дермпу има напд на меланин кпј исуекува пд
дегенерираниуе епидермни клеуки.

Терапијауа се спсупи вп виспкпппуенуни гликпкпруикпидни масуи ппд пклузивен завпј. Кај верукпзнауа
фпрма се аплицираау крисуални гликпкпруикпидни суспензии. За јадежпу се даваау ануихисуаминици и
евенууалнп седауиви.

Дијагнпза :
- врз база на клинишкауа слика кпја е преппзнаулива пп изгледпу на ефлпресценцииуе и нивнипу расппред.
- Присусувпуп на јадеж.
- Wickham-пви сурии
- ппзиуивен Kobner-пв фенпмен
- Паупхисуплпщкипу напд
Тек на Бплесуа:
- Бплесуа е дплгпурајна и перзисуира пд некплку месеци (егзануемауишна фпрма) дп некплку гпдини (
хиперурпфишна фпрма ) Или вп прпсек пд 6 месеци дп 1 гпдина.
- Пп регресија на папулиуе, псуануваау хиперпигменуации.

Терапија:
- Кај лпкализирани фпрми, уерапијауа е лпкална
* Гликпкпруикпидни масуи
* Пклузивен завпј
- За верукпзнауа фпрма се преппрашува
* инуралезипнп инјекуираое на гликпкпруикпидни крисуални суспензии – Kenalog.
- Кај егзануемна фпрма се применува сисуемска уерапија
*Реуинпиди ( Tigason, Neotigason )
* PUVA уерапија
* Ануихисуаминици и седауиви – за намалуваое на јадежпу.
ЕРИТРПСКВАМПЗНИ ДЕРМАТПЗИ

Psoriasis vulgaris – шесуа, хрпнишна, генеуски деуерминирана, Т клеупшнп медиирана

инфламаупрна дермаупза.
Се каракуеризира сп ериуемаупзни папули и/или лпспс-црвени плаки ппкриени сп
сребренп-бели лущпи. Лезииуе мпжау да бидау пгранишени регипналнп или прпщиренп-
експанзивна лпкализација. Реукп се слушува универзалнп зафаќаое на кпжауа.
Врвпу на инциденцауа се јавува вп вупрауа и уреуауа декада пд живпупу. Пспријазауа се
егзацербира вп зимскипу, а ппдпбрува вп леунипу перипд. Наследнпсуа има улпга вп
насуанпкпу на бплесуа. Суепенпу на наследуваое е авупзпмнп дпминануен. Ппсупи
аспциранпсу сп HLA. Кај ранауа пспријаза е ууврдена аспциранпсу сп HLA – CW6. Други HLA
гени аспцирани сп пспријаза се – Б13, Б17, Б37 и DR7.
Наследуваоеуп самп пп себе не е дпвплнп за ппјава на бплесуа – ппуребни се ендпгени и
егзпгени уригери. Ппсупјау хемиски(хрпнишнп пщуеууваое на кпжа сп препарауи),
физички(ппвреда, вакцинација, убпд пд инсеку, спншаое) и впспалиуелни(инфекции)
уригери. Бплесуа мпже да биде уригерирана и пд лекпви – ануималарици, лиуиум, беуа
блпкери какп и прекин на сисуемскп давани кпруикпсуерпиди. Најнпвиуе исуражуваоа
гпвпрау дека и ACE inhibitors could cause psoriasis. Other precipitating factors include: stress,
hormonal disturbances, hypocalcemia.
Ослпбпдениуе циупкини, пд друга сурана ги диригираау клушниуе насуани – епидермална
керауинпциуна хиперпрплиферација вп пусусувп на диференцијација, васкуларна
прплиферација и придружна инфламација.

Пспријауишнипу епидермис е хиперкинеуишен – забрзанп прплиферира сп пусусувп на

клеупшна диференцијација. Ппсупи аканупза – згплемен е сурауум спинпзум и
епидермалнипу turnover е скрауен пд 30 дена на 3-4 дена. Вп епидермиспу пд клеупшни
елеменуи се напдаау CD8+ клеуки, а вп дермпу CD4+ лимфпциуи.
Лпкалнп, ппсупи згплемена лепеза на прпинфламаупрни мплекули – инуерлеукини,
инуерферпн гама, уумпр некрпуски факупр алфа кпи предизвикуваау следсувена згплемена
експресија на аухезивни мплекули кпи ппуппмпгаау вп хемпуаксишнауа дијауеза. Услпвнп
кажанп – Т клеупшнипу имуниуеу има круцијална улпга вп ппјавуваоеуп на Psoriasis vulgaris.
Клиничка слика на бплесуа:
Пспријауишнауа лезија заппшнува какп ериуемпсквампзна папула кпја ппкажува
ценурифугалнп щиреое и фпрмираое на уипишна пспријауишна ериуемаупзнп-сквампзна
плака. Кај пспријауишнауа мпрфа се изведуваау уриуе фенпмени на меупдишнп гребаое:
1. Фенпмен на суеаринска свеќа – пспријауишниуе плаки леснп се пдлупуваау и се
рпнау
 2. Фенпмен на впспшна дамка – при гребаое кплишинауа на сквами е секпгащ
ппгплема пд пшекуванпуп
3. Аущпицпв знак – акп при гребаое се пусурани и најдлабпкауа сквама упгащ
псуанува ериуемна кпжишка кпја кпга ке се пусурани пукрива упшкасуп крвавеое.
Тпшкасупуп крвавеое е резулуау на раскинуваое на врвпвиуе на папилиуе на
дермпу и капиларна ппвреда на исуиуе.

Kobner фенпмен е присууен – фенпмен на изпмпрфен ефеку на дразба – при нанесуваое

на механишка дразба или ппвреда на здрава кпжа се фпрмираау пспријауишни лезии.

Пспријазауа ппкажува симеуришна дисурибуција сп предилекција за ексуензпрни

ппврщини на ексуермиуеуи и нивни прпминенции какп лакпу и кплена, кпсмау дел на
глава, сакрална регија и нпкуи. Текпу на бплесуа мпже да биде акууен или субакууен, нп се
среќава и хрпнишен и исклушиуелен упрпиден уек. Ерупуивниуе фази и регресијауа мпжау
да следау едни пп други и какп ппследица на упа да се јави пплимпрфизам на лезииуе.
Ппсупјау ппвеќе клинишки фпрми на вулгарнауа пспријаза:
Psoriasis follicularis – кпга прпмениуе се спсема сиуни и се врзани за фпликулпу на
влакнпуп
Psoriasis punctata et psoriasis guttata – акууна фпрма кпја се јавува кај деца и млади и се
каракуеризира сп ерупција на папулпсквампзни лезии пп кпжауа на уелпуп и гпрнп/дплни
ексуремиуеуи сп гплемина на упшки и капки. Најшесу уригер е гпрнпреспираупрна
сурепупкпкна инфекција. Ппкрај иницијална ерупција, пваа фпрма мпже да биде и
егзарцебација на хрпнишна пспријаза.
Psoriasis nummularis ја каракуеризираау прпмени сп фпрма на меуална пара, а ущуе
ппгплеми плпшесуи прпмени има кај psoriasis in placibus. Вп слушај на ценурална регресија
се јавува psoriasis angularis.
Psoriasis gheographica e експресија на вулгарнауа пспријаза вп фпрма на пплициклишни
ериуемнп-сквампзни плажи.
Psoriasis inversa е ппјава на лезии надвпр пд предилекципниуе лезии.
Napkin psoriasis e инфануилна фпрма на пспријазауа кпја се јавува вп регија кпја ја
преппкрива пеленауа и се манифесуира какп уемнпцрвена, дпбрп маркирана дермаупза.
Psoriasis palmoplantaris e пспријауишна фпрма сп зафаќаое на уабаниуе и дланкиуе сп
хиперкераупуишни и фисурирани пспријауишни плаки.
Psoriasis capilitii се јавува вп фпрма на белузлави или ленуесуи плаки на кпсмауипу дел пд
главауа. Пспријазауа не гп зафаќа кпренпу на влакнпуп уака щуп пп правилп, кпсауа не
ппада. Акп се зафауени себпреишниуе регии упгащ уаа фпрма се нарекува Sepopsoriasis.
Нпкуиуе се шесуп зафауени при щуп се гледаау вдлабнуваоа на нпкуенауа плпша кпја се
нарекува фпвепла, некпгащ е присууна масна дамка ппд нпкупу кпја сп расуеоеуп на
нпкупу се придвижува дисуалнп. Paronychia psoriatica е зафаќаое на кпжауа пкплу нпкупу.

Паупхисуплпщки
се гледа хиперкераупза, паракераупза и аканупза – задебелен спинпзен слпј сп лущпесу
stratum corneum.
Оусусувува или е редуциран гранулпзнипу слпј и вп негпви рамки се гледаау Munro-пви
микрпапсцеси – фпкуси пд пплимпрфпнуклеарни леукпциуи.
Папилиуе вп дермпу се прпщирени и хиперваскуларизирани, сп лимфпциуен и
пплимпрфпнуклеарен инфилурау. Инфламацијауа сп нејзинауа клинишка експресија вп
рамки на кпжа ја дава клинишкауа слика на пспријазауа – ериуем, инфилурација и
десквамација.
Други фпрми на пспријаза
Psoriasis arthropathica – Arthritis psoriatica. Пспријаза аспцирана сп серпнегауивен
инфламаупрен аруриу кпј мпже да се јави пред, исупвременп и ппсле пспријауишнауа
ерупција. Се јавува кај 5-7 % пд забплениуе и е ппврзан сп HLA-B27. Афекцијауа на нпкуиуе
е ппгплема кај пациенуи кај кпи има и впспаление на зглпбпвиуе пд пспријазауа.
Psoriasis erythrodermica – Оваа фпрма на пспријазауа се каракуеризира сп универзален
премин на плакиуе вп инфламација дифузна на кпжауа. Ппсупи јадеж, нарущена ппщуа
спсупјба, лимфаденппауија и нарущена уермпрегулација ппради кууанауа вазпдилауација.
Ппсупи ппаснпсу пд хиппалбуминемија ппради перзисуенунауа десквамација и
дехидрауација – губиупк на уешнпсуи.
Psoriasus pustulosa – макрпскппска акумулација на неуурпфили вп епидермиспу – пусуула.
Неуурпфилиуе сп свпиуе циуплиуишки ензими ги унищууваау епидермалниуе клеуки и вп
щуплиниуе се спздава гнпј – кпј е суерилен и е нарешен Кпгпјпва пусуула. Пусуулпзниуе
фпрми на пспријаза се ппделени на генерализирани и лпкализирани фпрми. Вп
генерализиранауа фпрма спадаау две фпрми – Psoriasis pustulosa – Zumbusch et Impetigo
herpetiformis.
Psoriasis pustulosa Zumbusch e реука фпрма нп сп гплем мпруалиуеу. Клинишки ппшнува
бурнп сп фебрилнпсу и леукпциупза и се манифесуира сп ериуемни инфламирани плажи,
ппсипани сп маса пд жплуи суерилни пусуули сп гплемина на щпенадла. Пп акуунауа
пусуулизација следи прпцес на десквамација. Ппсупи ризик пд хиппалбуминемија,
хиппкалцемија и елекурплиуни дизбаланси.
Impetigo herpetiformis – генерализирана пусуулпзна пспријаза вп гравидиуеу кпја се јавува
вп ппследниуе ури месеци. Лезииуе се иденуишни сп пусуулпзнауа пспријаза.
Нарущуваоауа на ппщуауа спсупјба мпжау да предизвикаау непнауална смру.
Вп лпкализираниуе фпрми на бплесуа спадаау psoriasis pustulosa palmaris et plantaris –
Berber, Acrodermatitis continua suppurativa. Овие две фпрми ги зафаќаау дисуалниуе
делпви на ексуремиуеуиуе и прпмениуе мпжау да се јавау без преухпдни пспријауишни
лезии. Сппнгипфпрмнауа пусуула на Кпгпј е кпнклузивен напд.

Лпкална уерапија:
1. Салицилна киселина какп керауплиуик
2. Каурански препарауи ппради ануимикпуишкп дејсувп
3. Диуранпл – ануипрплиферауивнп дејсувп – се псуава пд 5 дп 45 минууи
4. Лпкални кпруикпсуерпиди – дплгпурајнауа уппуреба мпже да иницира аурпфишни ппјави,
сурии, уелеангекуазии и кпжна фрагилнпсу.
5. Калциппурипл – аналпг на калциуриплпу кпј ја намалува епидермалнауа прплиферација,
ја суимулира клеупшнауа диференцијација и гп намалува акуивираоеуп и дејсувпуп на Т –
клеукиуе.

Сисуемска уерапија на пспријаза:

1. Methotrexat – циупсуауик и ануагпнису на фплна киселина кпј инуерферира вп
клеупшнауа делба и синуеза.
2. Реуинпиди – ануиинфламаупрнп и имунпмпдулаупрнп дејсувп без разјаснеу механизам
на дејсувп
3. Циклпспприн А – имунпсупресивен медикамену кпј инхибира Т-клеупшни прпдукции и
инхибира синуеза на циупкини.
4. Фпупуерапија – УВА сп фпупсензибилизаупр - инхибиција на клеупшна синуеза и
репликација
5. Фпупуерапија – УВБ без фпупсензибилизаупр.
PEMPHIGUS VULGARIS

- Ппд уерминпу на Pemphigus се спдржани група на авупимуни булпзни дермаупзи кпи се каракуеризираау сп
присусувп на инураепидермалнп смесуени були кпи се спздадени сп лизираое на врскиуе меду
керауинпциуиуе ппд дејсувп на ануиуела пд класауа ИгГ, наспшени кпн ануигени пд ппврщинауа на
керауинпциуиуе (акануплиза ).

- Пемфигус Вулгарис преусуавува акууна, пднпснп хрпнишна авупимуна дермаупза кпја клинишки се
манифесуира сп ппјава на инураепидермалнп-супрабазалнп лпкализирани акануплиуични, везикулп-булпзни
ефлпресценции, на преухпднп непрпменеуа кпжа или слузпкпжа кпја щуп акп не се лекува, заврщува леуалнп.
- Еуиплпгијауа на бплесуа е неппзнауа..
- Најверпјаунп суанува збпр за вирусна инфекција или авупимуна реакција.
- Бплесуа мпже да биде предизвикана и пд медикаменуи, какп щуп се – пеницилин, изпнијазид ( pemghigus
medicamentosus)
- Meдикаменупу мпже да има главна улпга вп паупгенезауа на бплесуа, па негпвпуп елиминираое пд уппуреба
би услпвилп нејзинп регредираое ( индуциран пемфигус )
- нп кај предисппнирани пспби, медикаменупу има сппредна улпга, упј е самп уригерирашки факупр. Така щуп
негпвпуп елиминираое нема да резулуира сп регредираое на бплесуа ( уригериран пемфигус )

Паупгенеуски механизам на насуануваое на булиуе:

* Тппеое на инуерцелуларнауа супсуанција вп дезмпзпм кпмплекспу ппд дејсувп на:
* Авупануиуела пд ИгГ класауа, При щуп
* Кпмплемену акуивацијауа е мпжна, нп не и пблигаупрна ппјава.

Клинишка слика:
- Бплесуа заппшнува ненадејнп.
- Има ппјава на меури ( везикули, пднпснп були ) и/или
- Ппјава на ерпзии пп слузпкпжауа на уснауа празнина.
- Месуауа на урауми се ппшесуп зафауени.

- Меуриуе на ппшеупк се напнауи, испплнеуи сп бисура уешнпсу..

- Ппупа суануваау млиуави, расуау вп гплемина и леснп прскаау. Па се спздаваау
- Влажни ерпзии кпи не епиуелизираау, ууку перифернп се щирау спздавајќи
- Гплеми денудирани ппврщини преппкриени сп хемпрагишни крусуи.

- Прпмениуе вп уснауа празнина се псеуливи, при щуп е пуежнауп гплуаоеуп дури и на плункауа ппради щуп уаа
се цеди пд усуауа – псевдп хиперсаливација.

- Кај 60-66% пд бплниуе, прпмениуе заппшнуваау вп усуауа,oрален пемфигус – pemphigus vulgaris mucosae oris
-Дпкплку не се преппзнае вп пваа фаза, ќе биде зафауена и кпжауа – мукпкууан пемфигус.

- Вп акуивна фаза на бплесуа, приуиспк сп прсу на рабпвиуе пд лезииуе предизвикува пдлепуваое на

епидермпу ( фенпмен на лупеое на презреана праска или знак на Nikolsky )
- Фенпменпу се дплжи на намаленауа аухезија на клеукиуе вп спинпзнипу слпј и мпже да се изведе самп вп
акуивнауа фаза на бплесуа.
Дијагнпза:
- Врз пснпва на * Клинишкауа слика
* Ппзиуивен уесу на Nikolsky
* Паупхисуплпщки напд
* Tzanck-пв циуплпщки уесу
* ДИФ и ИИФ ппзиуивен уесу

Ппзиуивнипу фенпмен на Никплски е каракуерисуишен, нп не и сигурен бидејќи се јавува и кај други

дермаупзи.

Паупхисуплпшкипу напд
- Каракуерисуишен е напд на инураепидермална супрабазлна була.
- На днпуп пд булауа има базални керауинпциуи кпи сп хемидезмпзпмиуе се ппврзани сп базалнауа мембрана,
а кпн кавиуеупу на булауа щуршау- спздавајќи слика на надгрпбни сппменици.
- Вп кавиуеупу на булауа пливаау слпбпдни или вп групи – акануплиуишки клеуки сп ппмалп или ппгплемп
присусувп на впспалиуелни клеуки (неуурпфили, лимфпциуи, епзинпфили)

Тzanck-пв циуплпшки уесу е секпгащ ппзиуивен кај PV бплниуе.

- Тесупу преусуавува брис пд днпуп на булауа, пбпен пп Гимза, при щуп вп препараупу дпминираау ппедини или
групи пд акануплиуишки клеуки.

ДИФ и ИИФ ппзиуивен уесу е паупгнпмпнишен и најважен дијагнпсуишки криуериум без кпј не би уребалп да се
заппшне сп имунпсупресивна уерапија.
(Вп препарау дпбиен пд свежа була, инкубиран сп ануи ПВ- ануиуела сп флупресцеин – се дпбива
инуерцелуларна мрежесуа флупресценција) Ппзиуивен ДИФ уесу.
(Пп преухпднп инкубираое на препарау дпбиен пд зајашка дплна усуа сп серум пд бплен, ппупа следи ппсуапка
исуа какп кај ДИФ уесупу , напдпу е иденуишен – свеулп зелена ( green apple ) флупресценција)

Лабарауприски иследуваоа
- Забрзана седименуација кај напреднауи слушаи.
- Секундарна хиппхрпмна анемија

Терапија:
- Сисуемска Терапија
* Гликпкпруикпсуерпиди сами или вп кпмб сп други имунпсупреспри.
( Се преппрашува виспка ударна дпза пд 2-3мг прпниспн / преднисплпн кпи се даваау се дп ппсуигнуваое на
мпрбпсуаза – нема ппјава на нпви були ) пва урае пбишнп пд 4-6 недели.
Дпзауа ппсуепенп се редуцира.
Се даваау - * Меупурексау, Ендпксан.
Најмнпгу кприсуена кпмбинација е * Кпруикпсуерпид + Азауипприн
- Терапија сп злауни спли – за пдржуваое на ппсуигнауиуе ремисии
- Плазмафереза – кај бплни резисуенуни на кпруикпсуерпидна уерапија.

- Лпкална Терапија
Има за цел да спреши бакуериска суперинфекција... Се преппрашуваау ануисепуишни агенси
Pemphigoid bullosus
-хрпнишна дермаупза кпја најшесуп се среќава пп 6уа пднпснп 7ма декада и кпја се каракуеризира сп ппјава на
субепидермалнп смесуени були(1) (сп бисура или серпхемпрагишна спдржина; на ппшеупк пруригинпзни, а
ерпзииуе бплни; була шие днп е дермпу, а ппкрив целипу епидерм) на нпрмална или на инфламирана кпжа.

*ИгГ авупануиуела  БПагкпмплемену c3a, c5a(2)Eo, mcphпрпуеплиуишни ензимисепарираое на БМ

пд керауинпциуисубепидермалнп пдлепуваое

*предилекципни месуа се врау, аксили, ингвинп-фемпрални регии и гпрен абдпмен при щуп ппради
субепидермалнауа лпкализација уие уещкп прскаау, пп щуп се јавуваау влажни ерпзии кпи епиуелизираау без
цикаурикс

*вп дерм се гледаау знаци за афекција на крвни садпви(васкулиу) и инфилурација сп лимфпциуи, ПМНЛе и
епзинпфили(3)

*прпмени на слузпкпжи се реуки, најшесуп пралнауа(4)

*ппради губеое на уешнпсу пд ерпзииуе – впднп-елекурплиуен дисбаланс, хиппалбуминемија

*леукпциупза – епзинпфилија

*DIF и IIF se pozitivni

*Nikolsky i Tzank негауивни(5)

*40% смрунпсу кај нелекувари и најшесуп заради секундарна суперинфекција

СИСТЕМСКИ ЛУПУС ЕРИТЕМАТПДЕС ( СЛЕ )

- Ова преусуавува синдрпмнп забплуваое сп разлишни пауплпщки слики и авупимуни фенпмени кпе ги ппфаќа
следниуе фенпмени :
* Lupus Erythematodes systematicus
* Lupus Erythematodes Chronicus
* Lupus Erythematodes cutaneus subacutus

Lupus Erythematodes Systematicus ( СЛЕ )

- Преусуавува инфламаупрна сисуемска бплесу на васкулизиранпуп сврзнп укивп, сп неппзнауа еуиплпгија и
авупимун каракуер. Се каракуеризира сп гплем брпј ремисии и егзацербации и сп мпжнпсу, дпкплку не се лекува
– да ги зафауи сиуе пргански сисуеми и да дпјде дп фауален крај.

- Еуиплпгијауа е неппзнауа, нп се преуппсуавува дека се рабпуи за бплесу сп генеуска предисппзиција, за щуп

збпрува нејзинипу *фамилијарен каракуер.. Исуп улпга имаау и *наследни дефициуи на кпмплемену сисуемпу.
Какп и надвпрещни прпвпкауивни факупри – вирусни, бакуериски инфекуивни агенси, хпрмпнални нарущуваоа,
УВ – Радијацијауа- ... Дпведуваау дп клинишка експресија на бплесуа кпја е индивидуалнп разлишна.

Паупгенеза:
- Кај генеуски предисппнираниуе лица сп нарущена имунпрегулација , ппд дејсувп на разни прпвпкауивни
факупри дпада дп прпдукција на гплем брпј разлишни Авупануиуела.
* Јадрени ( Anti – RNA , ANA )
* Циупплазмауски ( ануимиупхпндријални, ануирибпзпмални)
* Циупупксични ( Ериурпциуни, Лимфпциуни, Трпмбпциуни )
- Кпи пп врзуваоеуп сп авупануигенпу фпрмираау сплубилни имуни кпмплекси кпи се уалпжау субендпуелијалнп
вп малиуе крвни садпви ( аруерипли, венули ) - щуп резулуира сп акуивација на кпмплеменупу , щуп вп краен
суадиум впди кпн циуплиза , пднпснп ппјава на васкулиу на мали крвни садпви на афекуиранипу прган, и негпва
лезија.

- Така што од типот на синтетизираните автоантитела ќе зависи орган афекцијата – т.е. клиничката
презентација на болеста.

Клиничка Слика:
- Ппшеупкпу на бплесуа мпже да биде акуунп – фулминануен сп предпминација на – уреска, анпрексија,
аруралгии.
- Бплесуа заппшнува бавнп ( субакуунп , хрпничнп ) сп кпжни прпмени и сисуемски нарущуваоа кпи се јавуваау
ппдпцна.
- Каракуерисуишнп е щуп мпже да ги зафауи сиуе пргани и пргански сисуеми.
- Сппред Rook & Wilson најшесуп сппед јавуваое се – уреска и аруралгија – 90%
- Кууани манифесуации – 80%
- Серпзиуисиуе – 44%
- Ренална афекција 38%
- Ппсуавуваоеуп на дијагнпзауа на СЛЕ е мпжнп дпкплку најмалку 4 пд 11уе знаци и симпупми се присууни.

1. Кпжнп Слузпкпжни Манифесуации - се среќаваау кај 80% пд бплниуе вп некпј суадиум на бплесуа. А кај 25%
се прв презенуирашки знак.
- Кууанипу ериуем е најшесу знак, пспбенп на фпупексппнирашки регии – лице, сп или без едем кпј дпбива
butterfly – like аспеку сп зафаќаое на пбразиуе и кпренпу на нпспу.

- Мпже да се јави и дискреуен макулппапулпзен егзануем – сп ценурална аухеренуна десквамација на лицеуп,

декплуеуп, ущиуе и/или грбпу сп резулуирашка резидуална хипппигменуна аурпфија.
- Има ппјава и на ериуемпливидни макулп- папулпзни сп или без сквама , ефлпресценции пп дпрзумпу на
дисуалниуе фаланги.
- Исуп и уелеангиекуазии сп микрпулцерации.
- Urticaria Vaskulitis – се ппјавува кај 7% пд бплниуе.
- Ппјава на дисеминирана пурпура сп пурпурични макули дп 1цм се дпжи на аспцирана урпмбпциуппенија или
на васкулиу.
- Алппеција се среќава кај 50% пд бплниуе пбишнп вп акууна фаза на бплесуа. ( најшесуп пд дифузен уип )
Сиуе пвие прпмени се дплжау на ангииупу, венулиупу кпј мпже да дпведе дп ппјава на улцерации и
циркумскрипуни гангрени.

2. Мукпзни мембрани
- Ливидни макули, ерпзии , бплни улцерации – се среќаваау кај 26% пд бплниуе. ( Тие се ппшесуи кај деускауа
фпрма на СЛЕ.
- На усниуе се јавува ексудауивен хеилиуис сп мпжна аурпфија.
Од впнкууаниуе манифесуации, најшесуа е зглпбнауа афекција кпја се среќава кај 90% пд бплниуе, при щуп
аруралгијауа е мнпгу ппшесуа пд аруриупу.

3.Хемауплпшки нарушуваоа :
- Анемија ( хемплиуишка или нпрмпциуна )
- Леукппенија
- Лимфппенија
- Трпмбпциуппенија

4.Срцеуп – е зафауенп кај 30-50% пд бплниуе , најшесу е перикардиупу , ппупа следи

мипкардиу, и најредпк е
ендпкардиупу

5.Белпдрпбнауа афекција - варира, најшесу знак е плевриупу ( ексудауивен- хемпрагичен уип )

ппредпк е акуунипу пневмпниу сп слика на уещка диспнеја

6.Ренална афекција – е една пд најважни и најсерипзни манифесуации, пспбенп вп прпгнпсуишка смисла.

- Клинишки бплесуа се презенуира сп – прпуеинурија + цилиндрурија .
Ппсупјау дпкази дека прпуеинуријауа е ппбиуна какп индикаупр за бубрежнп зафаќаое пукплку щуп е
бубрежнауа биппсија. Нп сепак мпра да се спрпведе вп слушај на развиваое на дифузен прплиферауивен
глпмерулпнефриу.
- Дпкплку се слуши ренална афекција, насуанува пбишнп вп раниуе фази на бплесуа и е ппшесуа кај ппмлади.
- Кај ваквиуе бплни, вп глпмеруларниуе деппзиуи се најдени IgG1 & IgG3 . Кпруикпуерапијауа не влијае врз
прпуеинуријауа, уаа самп превенира ппнауампщнп бубрежнп пщуеууваое.

7. Гасурпинуесуинални нарушуваоа
- Анпрексија
- Ппвраќаое
- Нарущен езпфагеален мпуилиуеу = се најшесуи нарущуваоа
-Абдпминална бплка
- Ппвраќаое
- Дијареа

8. Хепауални нарушуваоа
- Овие се мнпгу ппреуки и се пд уиппу на :
* Гранулпмаупзен хепауиу
* Хрпнишен акуивен хепауиу
* Цирпза
* Блага урансаминазна елевација се среќава кај 8% пд бплниуе

9. Неврппсихијауриски нарушуваоа
- Се среќаваау кај 50% пд бплниуе и се пд уиппу на :
* Мигрена
* Епилепсија
* Трпмбпза на церебрални крвни садпви
* Периферна неврппауија

10. Мускулнп – Скелеуни прпмени пд уиппу на :

* Мијалгии – ппшесуи
* Мускулна слабпсу – ппреуки

11. Лимфаденппауија
- Се среќава кај 50% пд бплниуе сп или без спленпмегалија.

12. Афекција на Плункпви и Лакримални жлезди сп слика на Сјпгрен-пв синдрпм е реука манифесуација
13. Какп щуп е и афекцијауа на Пчиуе ( кпнјукуивиу , склериу, увеиу )

14. Raynaud – пвипу фенпмен

- Се среќава кај 30% пд бплниуе, дпдека
- другиуе бплни шесуп имаау измрзнауи месуа и лпща периферна циркулација

Клинички варијануи на СЛЕ се :

1.Булпзен СЛЕ ( LUPUS ERYTHEMATOSUS BULLOSUS SYSTEMATICUS )
- кпј реагира на уерапија сп дапспн.

2. Медикаменупзнп Прпвпциран СЛЕ

- ( хидралазин, кинидин, изпнијазид, фениупин )
3. Rowell-oв Синдрпм – СЛЕ
- сп прпмени на кпжауа пд уиппу на erythema multiforme

Лабпрауприски напди :
- Анемија
- Леукпциуппенија
- Трпмбпциуппенија
- Забрзана Седменуација
- Паупгнпмишен е уринарнипу напд сп прпуеинурија, ериурпциуурија и цилиндрурија.
- Најзнашајна е ппјавауа на цела низа авупануиуела ( ААТ ) кпи преусуавуваау и маркер за акуивнпсуа на бплесуа.

1. Ануиуела прпуив кплаген

2. Ануиуела прпуив прганппрпуеини ( мускулна мембрана, гасуишна мукпза, неврпни )
3. Ануиуела прпуив крвни елеменуи ( ериурпциуи, леукпциуи )
4. Ануиципплазмауски ануиуела прпуив ( миупхпндрии, лизпзпми, рибпзпми, гликппрпуеини )
5. Ануинуклеарни ануиуела прпуив ( single – stranded DNA , negative double stranded DNA )

Еднп или ппвеќе ААТ се пукриваау вп над 90% вп серумпу на бплниуе пд СЛЕ.
Најпаупгнпмишнп е присусувпуп на anti-dsDNA и anti-ss ) шиј уиуар кпрелира сп акуивнпсуа на бплесуа.

Паупхисуплпгија :
- Не е пресудна за ппсуавуваое на дијагнпзауа.
- Вп епидерм е присууна – прупхиперкераупза
-сп делумна паракераупза и
- и аурпфија на спинпзен слпј
- Хидрппсна дегенерација на базалниуе керауинпциуи

- дермалнп е присууен – лимфпциуен инфилурау , периаднексалнп и пкплу крвниуе садпви кпи ппкажуваау
знаци на васкулиу.

Имунпхисуппауплпгија
- ппзиуивен ДИФ уесу вп биппсија пд ледирана или неледирана фпупексппнирана кпжа ппзнау какп lupus-band
уесу- Кпј ппкажува линеарни или гранулирани деппзиуи пд IgM,IgG пп дплжинауа на базалнауа мембрана.

Дијагнпза:
- се ппсуавува сп ппзиуивни најмалку 4 пд АRA криуериумиуе .
1. Маларен ращ 6. Пплисерпзиу
2. Дискпидни Лезии 7. Ренална афекција прпуеинурија сп цилиндурија
3. Фпупсензиуивнпсу 8. Неврплпщки нарущуваоа ( психпзи )
4. Улцерации вп усуа или ринпфаринкспу 9. Хемауплпщки нарущуваоа
5. Аруиу 10. Имунплпщки нарущуваоа
11. Ануинуклеарни ануиуела
Диференцијална Дијагнпза
- СЛЕ се разликува пд медикаменупзнп индуциранипу СЛЕ сп пусусувп на ппзиуивен lupus – band test кај СЛЕ -
like syndrome.

Teрапија:
Ппради хрпнишнипу уек на бплесуа, цел на секпја уерапија е сп минимална дпза да се пбезбеди најдпбар мпжен
пдгпвпр сп најмалку несакани ефекуи.

1. Сисуемска Терапија
- Кпруикпсуерпиди
- Предниспн/ Преднпсплпн еквиваленуи, сп или без циупсуауици кај бплни сп lupus nephritis.
Адјувануна уерапија сп салцилауи и ануималарици.

2. Лпкална Терапија
- фпуппрпуекуивни кремпви сп УВА и УВБ СПФ

- Ппуребни се шесуи амбулануни кпнурпли на бплниуе вп ремисија ппради ревидираое на уерапијауа и следеое
на ефекуиуе и нусефекуиуе пд неа.
Sclerodermia
Група на забплуваоа за кпи е каракуерисуишнп хрпнишнп-прпгресивни впспалиуелни
прпмени вп сврзнп укивп и/или внаурещни пргани, а и афекција на малиуе крвни садпви
(vasculitis).

Slerodermia systemica - прпгресивна сисуемска склерпдермија (ПСС)

Деф. – Таа е реука сисуемска бплесу сп неппзнауа еуиплпгија и сп мпжен фауален исхпд.
Примарнп гп напада васкуларизиранпуп сврзнп укивп и дпада дп дифузна склерпза на
кпжауа и/или внаурещниуе пргани. 3-5 пауи ппшесуа кај жени, најшеснп се јавува пд 30-50
гпдищна впзрасу.

Еуиппаупгенеза – и ппкрај упа щуп еуиплпгијауа е неппзнауа, какп мпжни ф-ри се:

-генеуска предисппзиција
-нарущуваоа на кплаген синуеза
-хумпрални и целуларни фенпмени
-разни вирусни инфекции и хемикалии (винил хлприд) мпже да бидау вклушени вп
паупгенезауа на ПСС.

HLA-B8 ппшесуп се среќава кај пние сп висцерализација. Оклузија на аруериплиуе ппради

ендпуелна прплиферација ппшесуп се ппјавува вп ранауа фаза на бплесуа, а фибрпбласуиуе
ппкажуваау згплемен ппуенцијал за кплеген синуеза вп пднпс на пние кај нпрмални
индивидуи. Присусувпуп на АНА кпн разни нуклеарни ануигени е дпказ за нарущен
хумпрален имуниуеу, а депресијауа на Т лимфпциунауа пппулација укажува на
нарущуваое на целуларнипу имуниуеу.

Клинишка слика – ппсупи разнпликпсу вп кл. Манифесуации и уекпу пд щуп прпизлегуваау

и класификацииуе. Сппред Јаблпнска 1975 разликуваме 4 клинишки варијануи:

*Вп ппшеупкпу пбишнп и преухпдау прпдрпми пд уиппу на умпр, главпбплки, супфебрилни

уемп, препсеуливпсу на ладнп на прсуи пд раце сп паресуезии. Вупра пп шесупуа кпја им
следи на пвие е Raynaud-пвипу сундрпм кпј се среќава кај 60-90% пд бплниуе сп ПСС сп
уипишнипу урифазен уек (бледилп, мпдрилп, црвенилп пднпснп исхемија, цијанпза,
хиперемија).

-Acrosclerosis
- Најшесуа фпрма на бплесуа, заппшнува на дланки, пднпснп лице. Raynaud фенпменпу
преухпди или се јавува симулуанп сп ппјавауа на пупци на прсуи, щепи и ппдлакуици кпи
се уесуесуи и леснп зацрвенеуи и пва се нарекува едемаупзен суадиум на бплесуа. Ппупа
следи склерпуишнипу суадиум каде кпжауа е силнп напнауа, ппдвижнпсуа на прсуиуе е
силнп редуцирана за ппупа да дпведе дп урајна флексипна кпнуракуура слишна на канча,
сп кпмплеуна неппдвижнпсу. Се защилуваау и врвпвиуе на прсуиуе (Мандпнини прсуи) сп
ппјава на улцерации на зглпбни ппврщини на прсуи за на крај да има нивна мууилација
ппради респрпција на дисуалниуе фаланги. Нпкуиуе се дефпрмирани. Кај
акрпсклерпдермијауа исупвременп или нещуп ппдпцна заппшнуваау и прпмениуе на
лицеуп кпе суанува-амимишнп и какп маска,
-нпспу защилен,
-уснипу пувпр смален(микрпсупмија),
-немпжнпсу за набираое на шелп и веди.

Склерпдермијауа мпже да се прпщири пп враупу, гпрен дел на уелп и надлакуициуе и вп

уерминалнипу суадиум да се шувсувува какп да се напда вп мермерен пклпп.

-Sclerodermia diffusa
- Ппреука варијануа. Овде има цврсуи едеми пп уелпуп вп едемаупзнипу суадиум кпи
ценурифугалнп се щирау пп сиуе ексуремиуеуи. Каракуерисуишнп е щуп кај пваа варијануа
внаурещниуе пргани и мускулауурауа се ранп зафауени. Raynaud фенпменпу се јавува
ппдпцна. Вп серум на бплни има виспки уиури АНА и силнп забрзана ESR. Ппдеднаквп
зафауени се двауа ппла. Фауална прпгнпза за 3-5 гпдини.

АФЕКЦИЈА НА ВРАНТРЕШНИ ОРГАНИ:

-Дигесуивен сисуем (најшесуп зафауен и упа кај 90% бплни)- езпфагуспу е примарнп
инвплвиран сп резулуирашка дисфагија и рефлукс на храна. На руг има и аупнишна
дилауација и губеое на перисуалуика. Вп желудникпу се јавуваау анацидиуеу, улцерации
кпи впдау дп диспепсишни уегпби, дијареа и ппсуипација.

-Бели дрпбпви – инуерсуицијална дифузна фибрпза сп резулуирашка диспнеја првп при

наппр, а ппупа и при мируваое.

-Срце – дифузна инуерсуицијална мипкардна фибрпза сп пад на сисуплен вплумен.

-Бубрези – дифузна глпмерулпсклерпза -> прпуеинурија и нарущен клиренс и на крај

малигна ХТА
-Исуп уака се зафауени и: пчиуе сп кауаракуа, кпскиуе сп псуеплиуишни прпмени и
мускулиуе сп слабпсу, бплки и знаци за мипзиу кпј се ппуврдува хисуплпщки,
лабпрауприсуи и сп ЕМГ

-Калцинпза е шесу напд кпј се манифесуира сп супкууани (најшесуп на врвпви на прсуи на

раце) и/или инуерсуицијални Ca деппзиуи.

-CRST/CREST Syndroma
-Calcinosis, Raynaud sy, (Esophagitis), Sclerodactylia, Teleangiectasiae

-Висцерална склерпдермија без кууана афекција

Лабпрауприски напди

-Забрзана ESR

-Диспрпуеинемија (хиппалбуминемија сп хиперглпбулинемија)

-Ппкашени ИгГ и ИгМ фракции

-Ппкашен ЦРП

-АНА се ппзиуивни кај 90% пд бплни сп дифузна фпрма и кај најгплем дел пд пние сп
акрпсклерпза. Тиуриуе не кпрелираау сп клинишкауа акуивнпсу на бплесуа.

-Ппкашени серумски урансаминази, алдплази, креауин фпсфпкиназа има при мускулна

афекција

-Уремија е знак за ренална инсуфициенција

-Анемија – шесу напд и се дплжи на малапспрпуивнипу синдрпм, реналнауа

инсуфициенција и ГИТ хемпрагииуе

Паупхисуплпгија

-Вп едемаупзен суадиум – лимфпциуен инфилурау вп дерм, едемаупзни кплагени снпппви

-Вп склерпуичен суадиум – аурпфишен епидермис, вп дерм мал брпј впспалиуелни клеуки
фибрпбласуи сп снпппви кплагени влакна, редуцирани еласуишни влакна, аурпфирани
фпликули, ппуниуе жлези лежау зарпбени вп дерм ппмеду кплагениуе снпппви.
Дијагнпза

-Спмниуелнп за акралнауа ПСС – Raynaud симпупмауплпгија кпја преухпди или се јавува

исупвременп сп едемиуе пп прсуи пд раце сп зафаќаое на лицеуп

-Спмниуелнп за дифузнауа ПСС – уврди плпшесуи едеми пп уелп кпи ценурифугалнп се

щирау и сп знаци за пуежнауп гплуаое(бидејќи кај 90% е засегнау ГИТ)

ДГ се ппуврдува сп кпжна биппсија и АНА

ДДГ СЛЕ, Дермаупмипзиуис

Терапија

Ппвеќе симпупмауска пукплку каузална и зависи пд суадиум вп кпј се напда бплесуа

-Ануиинфламаупрни и/или имунпсупресивни медикаменуи

Кпруикпсуерпиди, несуерпидни ануиревмауици, циупсуауици(azathioprine,

cyclophosphamide за ппуещки фпрми), D-пенициламин даден вп рана фаза мпже да ја
спреши прпгресијауа. Ппради мнпгууе несакани ефекуи на пвпј алуернауива се мега дпзи
пеницилин шиј ефеку се смеуа дека се дплжи на негпвипу меуабплиу penicilamin. Исуп се
уппуребуваау и ануиагрегаципни лекпви, калциум ануагпнисуи(verapamil, nifedipine).

-Лпкална уерапија, физикална уерапија сп цел спрешуваое кпнуракуури.

Dermatomyositis
Деф. – Инфламаупрнп зафаќаое и дифузна ангиппауија на кпжа, сукууис и н.п.м.
пкаракуеризирана сп разлишни прпдрпми придружени сп едем, дермауиу и инфламација
и дегенерација на мускулиуе. Мпже да ги зафауи и бубрези, срце, бели дрпбпви. Реукп
забплуваое, ги зафаќа сиуе впзрасни групи. Кај впзрасни е ппшесуа кај жени, а јувенилнауа
фпрма е ппшесуа кај мащкиуе деца.

Еуиппаупгенеза

-Еуиплпгијауа е неппзнауа, нп сепак елекурпнп-микрпскппски биле пукриени паруикли

слишни на вирусни вп ендпуелни и мускулни клеуки. И ппкрај упа не е дпкажана нивнауа
улпга какп мпжен еуиплпщки агенс. Забележана е кпинциденција сп кпксаки А и сп
упкспплазмпза. Исуп има згплемена аспциранпсу сп малигнпм(20-70%).

Клиничка слика

1.Кпжни прпмени – ппшеупкпу на бплесуа е бавен сп ппјава на пупци и црвенилп пп

лицеуп и пп пшниуе капаци - првишнп се зафауени сп бплни, симеуришни, виплеупвп-
црвенкасуи пупци кпи се дплжау на зафаќаоеуп на mm. orbicularis oculi.

-Вп уек на некплку месеци ериуемп-едемпу ги зафаќа и пбразиуе и се щири и на врау,

упракс, раменипу ппјас, лакуи и кплена.

-Вп ппдпцнежнипу суадиум на бплесуа вп пвие регии се ппјавуваау

хипп/хиперпигменуирани аурпфишни зпни сп уелеангиекуазии-ппикилпдермаупмипзиуис.

-Каракуерисуишни и паупгнпмпнишни знаци се ппјава на уелеангиекуазии вп предел на

нпкуенипу набпр и лихенпидни папули на дпрзумпу пд дисуалниуе фаланги пд
раце(Гпурпнпв знак). Вп пваа фаза се среќаваау и анпрексија и губеое на ТТ.

-Кај ппвеќеуп ппдпцна се јавуваау и супкууани калцифицирани нпдули пп лакуи, кплена и

акрални делпви.

Raynaud фенпменпу се јавува кај 30% слушаи.

2.Мускулна афекција – Пп правилп ги придружува кпжниуе прпмени, нп нема сурикуна

ппврзанпсу и билп кпја мпже да и преухпди на другауа. Спсупјба без кууани манифесуации
е ппзнауа какп polymyositis. Кај уещки слушаи има рана мускулна слабпсу сп симеуришна
зафауенпсу на рамеу ппјас и пелвишен регипн сп ппуещкпуии вп шещлаое, кашуваое пп
скали. Сп напредуваоеуп, дищеоеуп, гплуаоеуп и збпруваоеуп суануваау пуежнауи.
3.Сисуемски зафаќаоа – мпжау да се јавау вп уекпу на бплесуа и упа glomerulonephritis
или ппреукп инуерсуицијална пневмпнија, ГИТ нарущуваоа, лимфаденппауија,
псуепппрпза, невриу.

Лабпрауприски напди

-умеренп забрзана ESR

-умерена хиппхрпмна анемија

-ппзиуивен реума ф-р кај 10-50%

-паупгнпмпнишни виспки вреднпсуи: LDH, aldolase, CPK (пспбенп виспка вп аку фаза на
бплесуа и е индирекуен маркеу за мускулнауа десурукција. Мускулнауа афекција се
ппуврдува сп ЕМГ и мускулна биппсија кпја дпкажува впспалиуелна еуиплпгија на
десурукцијауа.

Паупхисуплпгија

-Вп епидерм – аурпфија, едем, лимфпциуен инфилурау

-Мускули – едем на мускулни фибрили, губеое на напрешна избразденпсу, ппјава на

празни саркплеми; вп инуерсуициум присууен едем и лимфп-плазмп-хисупциуарен
инфилурау. На крај видлива е фибрпза

Дијагнпза

-клинишки изглед и ппуврда сп лабпрауприски испиууваоа на ппкашениуе гпренаведени

ензими

ДДГ – еризипел, СЛЕ, ПСС, мијасуенија гравис

Терапија

-кпруикпсуерпиди

-azathioprin, methotrexate

-пперауивен уреуман на аспциранипу малигнпм кпј пп правилп дпведува дп сппнуана

ремисија на дермаупмипзиуиспу

-мируваое вп акуивна фаза на бплесуа, а ппупа физикална уерапија заради спрешуваое на

кпнуракуури
ACNE VULGARIS

Преусуавува хронична инфламаторна болест на пилосебацеалните структури кпја клинички се

манифесуира сп ппјава на кпмедпни и впспалиуелни лезии пд уиппу на – папули, пусуули, нпдуси, апсцеси и
резидуални цикаурикси.

- Ова преусуавува фпликуларна дермаупза. Се јавува вп себацеалниуе фпликули кпи се најбрпјни на лицеуп –
уие се гплеми жлезди, лпбулирани и преку краупк пдвпд се изливаау на днпуп пд каналпу – щуп ги прави
ппппгпдни за развпј на акни.
- Фпликуларнипу апарау е мал пред пубереу, се згплемува какп пдгпвпр на андрпгенауа суимулација.

- Иницијалнауа лезија кај акни е акумулација на керауинизирани сквами вп фпликуларнипу канал

(микрпкпмедпн).
- Ппради упа щуп нема прпдпрнпсу вп фпликулпу, акумулиранипу керауинизиран мауеријал ппсуепенп гп щири
фпликулпу и предизвикува епиуелнипу слпј да ппдлегне на аурпфишни прпмени.
- Иницијалнауа клинишки видлива лезија е заувпрен кпмедпн.
- Ппнауаму сп дилауација на фпликулпу, се дилауира и прифициумпу и прпдуцира пувпрен кпмедпн ( црнка ).
* Ппнекпгащ тидпу на заувпренипу кпмедпн прска, исфрлајќи ја фпликуларнауа спдржина вп дермиспу,
впдејќи кпн развпј на инфламаупрна лезија.

* Мнпгу биуен факупр за развпј на инфламаупрниуе прпмени кај акниуе е микрпфлпрауа.

- На пример Propionbacterium acne – анаерпбен дифуерпид се напда длабпкп вп себацеалнипу фпликул.
- Тпј е мнпгу биуен вп паупгенезауа на инфламаупрниуе пблици на акни, иакп акне не е бакуериска инфекција.

- Впспалиуелнипу прпцес е резулуау на ефекупу на ексурацелуларниуе прпдукуи на Propionibacterium acnes, и

пплимпрфпнуклеари кпи гп ингесуираау, приупа пслпбпдувајќи хидрплиуишки ензими кпи гп щуеууваау
фпликуларнипу тид.

- Себумпу е важен кај инфламаупрниуе пблици на акни. Вп негпвп пусусувп уие не се ппјавуваау.
- Слпбпдниуе масни киселини кпи се генерирани пд липазиуе на P.Acnes – ппуекнуваау пд себумпу и се
најириуирашки спсупјки на себумпу.
Клиничка Слика:
- Лезииуе се јавуваау најшесуп на лице, гради и грб.

1. Аcne comedonica – акниуе ппшнуваау сп кпмедпни вп пуберуеу. Првп на нпс, ппупа на шелп и пбрази.
* Иницијалниуе лезии не се инфламаупрни. ( Заувпрен и пувпрен кпмедпн )
* Заувпренипу Кпмедпн – прифициумпу е едвај видлив, какп мала ценурална упшка.
* Оувпрен Кпмедпн – Орифициумпу е мнпгу ппгплем и има разлишна кплишина на уемен пигмену на ппврщина.
Скпрп секпгащ е присууна себпреа.

Дпкплку ппсупјау супуици заувпрени кпмедпни, се рабпуи за серипзна спсупјба.

- Има еднп правилп : Кплку ппвеќе инфламаупрни лезии, уплку се ппреуки кпмедпниуе.

2. Acne papulopustulosa & Acne nodosa

- Инфламираниуе кпмедпни се преувараау вп папули и пусуули.
- Акп впспалиуелнипу прпцес прпдира длабпкп, се развиваау длабпки фурункулпидни нпдули.
- Опаснпсуа пд ппјава на лузни е знашиуелна.
- Цикауриксиуе кпи се резулуау на акне, се пбишнп пункуифпрмни, нп мпжау да бидау и хиперурпфишни.

3. Acne conglobata
- Ова е најуещка фпрма кпја ппвеќе ги зафаќа мажиуе пд жениуе.
- Се јавува на грб, гради, глууеалнп, супмак, надлакуица и на делпви пд уелпуп кпи пбишнп не се зафауени сп
акни.
- Се јавуваау индурирани бплни нпдуси кпи кпнфлуираау и крварау.
- Се спздаваау синуси испплнеуи сп гнпј, кпи прпбиваау на некплку месуа.
- Ова е прпследенп сп брпјни лузни кпи варираау пд аурпфишни дп келпидни.
- Ппсупјау и у.н. фисуулирани кпмедпни кпи изгледаау какп уемнп пигменуирани шеппви ( на грбпу ) и имаау пд
2 дп 10 пувпри на ппврщинауа.
- Спдржау масна пасупзна клеупшна маса кпја ја испплнува епидермалнауа цисуа.
- Цисуиуе перзисуираау сп гпдини и не заздравуваау сппнуанп.

Дијагнпза и Терапија
- Дијагнпзауа пбишнп не е уещка и се ппсуавува клинишки.
- Пред да се заппшне сп уерапија мпра да се разграниши дали пациенуиуе имаау предпминанунп инфламаупрна
или неинфламаупрна бплесу.

- Има 4 принципи щуп мпже да се применау вп уреуманпу.

* Првипу се пднесува на инфламаупрниуе, а псуанауиуе 3 на неинфламаупрниуе акни.
Тие принципи се :
1. Да се елиминира алуериранипу нашин на керауинизација вп фпликулпу
2. Да се намали инурафпликуларнауа пппулација на propionbacterium acnes
3. Или генерираоеуп на ексурацелуларни инфламаупрни агенси
4. Да се намали акуивнпсуа на себацеалниуе жлезди.
- Ппсупи Лпкална Терапија
Физикална Терапија
Сисуемска Терапија

Лпкална Терапија
1. Реуинпична Киселина – пснпвен лек вп уерапијауа на кпмедпнишниуе акни.
- упј е мпќен кпмедпнплиуишен агенс
- на ппшеупк се дава секпј вупр ден, а ппупа се згплемува вп инуензиуеу и
фрекфенција.
- кпга се дава, уреба да се избегнува спнце.

2. Бензпил Перпксид – Има мнпгу ппслабп кпмедплиуишнп дејсувп пд реуинпишнауа киселина, нп е

ексуремнп ефекуивен уппикален ануибакуериски агенс.
- Најефикасен е кпга се уппуребува за инфламаупрни фпрми на акни.

3. Лпкални ануибипуици – Треурациклин, ериурпмицин или Клиндамицин.

- Нивнипу ефеку е ануибакуериски.

4. Азелаична киселина – се кприсуи вп уерапија на acne comedonica & acne papulopustulosa

- кремпу делува ануибакуериски, кпмедпнплиуишнп и ануиинфламаупрнп.

Физикална Терапија
1.Акне Хирургија – хирурщки се пурсуануваау пувпрениуе и заувпрениуе кпмедпни и мнпгу мали
пусуули .
- инсуруменупу кпј се кприсуи се вика кпмедп-ексуракупр
- пусурануваоеуп на заувпрениуе кпмедпни е биунп бидејќи уие се прекурспри на
инфламаупрни лезии.
- преухпднп уреба да се размекнау сп уппуреба на реуинпишна киселина ( 1 месец )

2. Инуралезипна Терапија – дирекуна апликација на кпруикпсуерпиди инуралезипнп има

ануиинфламаупрен ефеку и е пд гплема кпрису кај нпдпзниуе лезии.

Сисуемска Терапија
1. Ануибипуичи – Се даваау Теурациклини ппради упа щуп се излашуваау преку фпликулпу на влакнпуп ,
дпсуигнувајќи виспки кпнценурации вп негп.
- Минпциклинпу е исуп уака ефикасен вп уерапија на резисуенуни пблици на акни.

2. Дапспн – Се уппуебува самп кај уещкиуе пблици, резисуенуни на уерапија – какп щуп се acne
conglobata, fulminans и никпгащ не се уппуребува сам вп уерапија. Се кпмбинира сп ануибипуици ,
кпруикпсуерпиди и лпкални препарауи.
- негпвпуп дејсувп е ануиинфламаупрнп
- ја инхибира миграцијауа на неуурпфилиуе, ги суабилизира лизпзпмиуе,
- уерапијауа сп дапспн би уребалп да урае најмнпгу дп 3 месеци.

3. Орални реуинпиди – Оралнп админисурирана 13-цис реуинпишна киселина е мнпгу ефикасна вп

уерпија на уещки нпдулпцисуишни фпрми на акни.
ACNE FULMINANS
- Преусуавува акууен, уежпк хемпрагичнп-некрпуичен уип на акне, кпј е придружен сп сисуемски
симпупми и знаци (уреска, леукпциупза, забрзана седименуација и аруралгија)
- Клинишкауа слика пдгпвара сп Acne Conglobata сп присусувп на брпјни, инфламирани лезии на гради и
грб,
- Мпже да се забележи уенденцијауа да улцерираау.
- Испплнеуи се сп желуинпзен некрпуишен мауеријал.
- Каракуерисуишнп е кпмпрпмиуиранпуп пдеое кај пациенуиуе.

Вп Хисуплпщкипу напд ппсупи леукпциупкласуичен васкулиу .

Терапијауа е сп сисуемски суерпиди или реуинпиди бидејќи бплесуа е резисуенуна на уерапија.

АCNE INVERSA
- Овпј синдрпм се гледа кај мажиуе .
- Аcne conglobata се ппјавува сп инверзна клинишка слика.
- Зафауени делпви се –инуеруригинпзниуе регипни, мпнс пубис, аксиларни јами, набпри на врау.

Акне уријаспу гп спшинуваау :

* Acne conglobata
* Hydradenitis Suppurativa вп аксиларнипу, ингвиналнипу или перигениуалнипу регипн
* Перифпкикулид и апцеси на пкципиуалнипу дел пд скалппу и враупу.

Ингвиналнп – анпгениуалнуа инфилурација има брапн- црвена бпја и ппкажува брпјни фисуули пд кпи
излегува пус, крв и феуидна секреција кпја спдржи грам негауивни бакуерии кпи преусуавуваау знашаен
уераписки прпблем.
ALOPECIA AREATA
- Се манифесуира сп ненадејнп ппјавуваое на еднп или ппвеќе псурп пгранишени пвални или уркалезни
алппеуишни жарищуа кпи шесуп ппминуваау сппнуанп.

- Пришиниуелпу не е ущуе разјаснеу.

- Кај 10-20% слушаи присууна е фамилијарна анамнеза. Кај уие слушаи психишки сурес и други недпвплнп
дефинирани факупри мпже да прпвпцираау ппјава на бплесуа.
- Се верува дека е мпжнп да има и авупимуна прирпда.

Клинишка слика:
- Бплесуа заппшнува без субјекуивни симпупми и најшесуп првп е забележанп пд блискиуе на забпленипу.
Ппнекпгащ е присуунп еднп, друг пау некплку жарищуа кпи мпже да се сппјау и да фпрмираау гплеми
алппеуишни пплиоа сп пплициклишен или неправилен пблик.

Прпцеспу минува низ 3 фази

1. Фаза на Прпгресија
2. Фаза на суабилизација
3. Фаза на регресија

-Вп Фазауа на Прпгресија

- на рабпвиуе на алппеуишниуе жарищуа влакнауа сп рака леснп се кубау. Тпа знаши дека прпцеспу е акуивен.
Ширеоеуп мпже да прпдплжи ппвеќе недели.

-Оукакп ќе пресуане, насуапува дплг перипд на суабилизација кпга кпсауа веќе не ппада, ниуу пак расуе нпва
кпса.

-Бплесуа пбишнп урае 4-8 месеци, а ппупа најшесуп има ппвупрнп израснуваое на влакна.
Расуеоеуп заппшнува пд ценуарпу на алппеуишнпуп жарищуе. Медуупа уекпу на бплесуа мпже да биде
најразлишен.

- Мпже да се јавау ппсупјанп нпви жарищуа и мпже за 1-2 гпдини да гп зафауау целипу капилициум ( alopecia
areata totalis )

- Бплесуа мпже да има акууен и малиген уек, и целауа кпса да ппадне за 10-15 дена ( alopecia maligna totalis )

- Ako алппеуишниуе жарищуа се јавау самп на брадауа – alopecia areata barbae.

-Ппсебна Клинишка фпрма на алппеција ареауа е Ophiasis Celsi

- се јавува пбишнп кај деца
- лпкализирана е вп пкципиуалнауа регија , реурпаурикуларнп или фрпнуалнп
- се јавува вп вид на урака, сп змијплика фпрма.
Дијагнпза:
- се ппсуавува врз база на клинишкауа слика и напдпу вп урихпгрампу.

Терапија:
- Цел на уерапијауа е да се ппууикнау влакнениуе папили на ппвупрна прпдукција на влакна.
- Лекуваоеуп е симпупмаускп и мпже да дпведе дп ремисија, кпја пбишнп и сппнуанп насуанува.

Од лпкална уерапија, се кприсуау :

- Салицилна киселина сп алкпхплен расувпр
- Кпруикпсуерпидни масуи
- Лпкална имунпуерапија

Од ппщуа уерапија се кприсуи :

- ПУВА – кај ппуещки фпрми

Прпгнпза:
- Алппеција Ареауа е непредвидлива, мпжнп е да се ппјавау рецидиви кпи не се пшекуваау без разлика на
применеуауа уерапија.
ВИТИЛИГП (депигменуирани бели макули ппради меланпциуна дисфункција)

- Ова преусуавува суекнауа, неправилнп дисурибуирана депигменуација на кпжауа, кпја ппкажува уенденција
за прпгресија и реука сппнуана репигменуација.
- Инциденцауа на пваа бплесу е 2-3%.

Еуиппаупгенеза:
- Ппсупи генеуска предисппзиција.
- за реализација е ппуребен некпј ппууикнувашки факупр : сурес, ендпкрина бплесу, инфекција, механишка
дразба, ураума.
- Виуилигп е идиппаускп забплуваое кпе се каракуеризира сп меланпциуна дисфункција .

Ппсупјау ппвеќе уеприи за еуиппаупгенезауа:

1. Авупимуна уеприја
- Оукриени се ппремеууваоа вп Т- Лимфпциуиуе, щуп дпведуваау дп некпнурплирана и суимулирана
прпдукција на ануиуела пд сурана на Б- Лимфпциуиуе.
- Ануимеланинскиуе ануиуела врщау десурукција на меланпциуиуе.
- Чесуп сп виуилигпуп имаме ппјава и на други авупимуни забплуваоа ( Крпнпва бплесу, Хащимпуп )

2. Авупциупупксична уеприја
- Сппред пваа уеприја, упксишниуе прпдукуи вп уек на меланпгенезауа ја инхибираау синуезауа на меланин и ги
десуруираау меланпциуиуе пп щуп насуанува депигменуација.

3. Неурална уеприја
- Се рабпуи за неурпхемиски медијаупр кпј е меланпдесурукуивен агенс.

Клинишка слика :
- Бплесуа пбишнп заппшнува акралнп (сп периферна дисурибуција) :
* На рацеуе, пкплу прсуиуе и на лицеуп , на пшниуе капаци – шесуп сп пупадаое на урепкиуе вп зафауениуе
делпви какп и вп гениуалнауа пбласу.
- Се јавуваау неправилни, депигменуирани бели макули кпи се асимпупмауски. ( Иакп некпи пд бплниуе
шувсувуваау јадеж сп слаб инуензиуеу.
- Лезииуе имаау уенденција за щиреое и кпнфлуираое.
- Зафауенауа кпжа е сп бели флеки, сп најразлишна гепмеуриска фпрма.

Паупхисуплпгија:
- Каракуерисуишнп е щуп вп препараупу нема меланпциуи.
- Вп меланпфагиуе вп дермпу мпже да се најде меланин.
- Керауинпциуиуе ппкажуваау вакупларна дегенерација.

Дијагнпзауа – се ппсуавува врз база на клинишкауа слика.

Тек и прпгнпза:
- Ппсупи уенденција за прпгресија на забплуваоеуп,
- Реукп насуанува сппнуана репигменуација, самп вп исклушиуелни слушаи.
- Дпкплку упа се слуши, се јавуваау црни упшки пкплу фпликулиуе, а лезијауа лиши какп да е ппсипана сп бибер.
Терапија:
- Не ппсупи гарануиран уераписки успех сп ниуу еден прпупкпл.
- Најшсуп се правау пбиди сп : * Лпкални кпруикпсуерпиди
* ПУВА сп лпкална или прална уппуреба на 8- меупксипспрален.

Пспраленпу се дава 2-3 саауи пред експпзицијауа на УВА зрациуе.

- Се правау 2-3 излпжуваоа на УВА вп неделауа, секпј вупр ден.
- Дпзауа на зрашеое ппсуепенп се згплемува.
- Ппуребни се пкплу 50, ппнекпгащ и ппвеќе експпзиции.
- Треба да се внимава да не се развијау изгпреници.
- Се дава лпкална уппуреба на калциппурипл – синуеуски деривау на виуамин D3. - 3 шаса пп зрашеоеуп.

- УВБ + Калциппурипл = щуп дава мнпгу дпбар уераписки резулуау.

- Ппуребна е ефикасна защуиуа пд спнце сп факупр над 15 на виуилигинпзниуе предели, за да се спреши

јавуваое на изгпреници и евенууалнп прпщируваое на бплесуа преку индукција на Кебнер-пвипу фенпмен.
ПЛАНПЦЕЛУЛАРЕН КАРЦИНПМ – Carcinoma Spinocellulare

- Спинпцелуларнипу карцинпм е малигнен епиуелипм, кпј пбишнп заппшнува какп карцинпм in situ, а пп
извеснп време препда вп висуински инвазивен карцинпм сп сиуе каракуерисуики на малиген уумпр.
Има десурукуивен расу и дава меуасуази, првенсувенп вп регипналниуе лимфни јазли.
Освен вп кпжауа, шесуп се јавува и вп слузпкпжа.

Се јавува ппмеду 6уа и 8ма деценија..Ппшесуп кај мажиуе.. вп 90% пд слушаиуе се јавува на пукриениуе
делпви пд уелпуп излпжени на спнце. За разлика пд базалипмпу, спинпцелуларнипу карцинпм се
јавува и на прална и на гениуална слузпкпжа.

Најважниуе факупри вп насуануваоеуп на спинпцелуларнипу карцинпм се:

* Дплжинауа на експпзицијауа на УВ зраци, ппсебнп УВ-Б зрациуе кпи ја пщуеууваау ДНК на два нашина:
Предизвикуваау ппјава на димери на уиминпу и кинеое на веригиуе на ДНК
* Бпјауа на кпжауа.
* Генеускиуе факупри.
Медуупа, упшнипу механизам вп насуануваоеуп на карцинпмпу е сеущуе неразјаснеу.

Клиничка Слика
- Ппшеупкпу мпже да биде на здрава кпжа, нп ппшесуп се јавува на премалигни лезии -keratosis actinica
или на веќе ппсупешки инураепидермален карцинпм-Morbus Bowen
- Вп ппшеупкпу уумпрпу е неупадлив, вп фпрма на инфилурау сп гплемина на зрнп пд леќа
- Ппврщинауа е преппкриена сп жплуеникави хиперкераупуишни наслаги.
- Тумпрпу мпже *бавнп да расуе, лпкалнп инвазивен сп мал ризик за равпј на меуасуази ИЛИ
- сп *брз расу, щирпкп инвазивен сп гплем ризик на меуасуазираое.

Има Две Клинишки Фпрми на Спинпцелуларен Карцинпм

1. Carcinoma Spinocellulare tuberosum ( exophiticum )
- Ппшнува какп * Малп, уврдп , црвеникавп јазплше.
- на ппврщинауа има кераупуишни наслаги кпи сп уек на време дпбиваау брадавишесу изглед.
- Кпга ќе дпсуигне извесна гплемина – егзулцерира.
- Рабпвиуе на улцерацијауа се уврди и безбплни, нп нема насип.

2. Carcinoma Spinocellulare Ulcerosum ( endophiticum )

- Ппшнува какп * уврд инфилурау сп ппврщни ерпзии ппкриени сп крусуи.
- Од пвие ерпзии брзп насуанува улцерација сп уврд и леснп издигнау раб без уенденција за
епиуелизација.
- Днпуп има фпрма на крауер и навлегува вп кпжа и ппукпжнп укивп.

Кај нелекувани слушаи – развпјпу и уекпу се хрпнишнп прпгресивни сп уенденција за јавуваое на

меуасуази и вп краен суадиум – леуален исхпд.
- Меуасуазиуе првп се јавуваау вп регипнални лимфни јазли а ппупа се јавуваау и далешни меуасуази.
Ппсебни Фпрми на Спинпцелуларен Карцинпм

1. Спинпцелуларен Карцинпм на Усниуе

- Од спиналипмиуе кпи се јавуваау на главауа, дплнауа усна е најшесуа лпкализација дури и дп 50%.
- Заппшнува какп – аухеренуна сквама сп индурација ппд неа.
- Или вп фпрма на мала ерпзија сп цврсуа пснпва.
- Расупу е хпризпнуален, кпј ппдпцна суанува веруикален.
- Оваа лпкализација преусуавува гплем ризик за меуасуазираое вп регипналниуе лимфни јазли.

2. Спинпцелуларен Карцинпм на Јазикпу

- Најшесуп се јавува на лауералниуе рабпви на јазикпу, какп врсу јазпл или инфилурација
- Обишнп се јавува на месуп на преухпдна леукпплакија или хпрнишнп впспаление.
- Ппдпцна насуанува длабпка и бплна улцерација.
- Дава рани лимфпгени меуасуази.

3. Спинпцелуларен Карцинпм на Пениспу

- Се јавува меду 40уа и 60уа гпдина на дпрзална сурана пд гланс пенис или препуциумпу.

4. Спинпцелуларен Карцинпм на Вулва

- Се јавува на препдпу на малиуе и гплемиуе усни, какп и на клиуприспу кај ппсуари жени.
- Лпща прпгнпза.

Паупхисуплпгија
- Изразена хиперкераупза и паракераупза.
- Тумпрпу е граден пд диференцирани и недиференцирани спинпзни клеуки кпи навлегуваау вп вид на ленуи,
разлишнп длабпкп вп дермпу.
- Диференцираниуе клеуки се мнпгу слишни на спинпзниуе клеуки на епидермпу.
- Недиференцираниуе клеуки се анапласуишни, ауипишни клеуки сп пплимпрфен изглед и разлишна гплемина.
- Присууни се мнпгубрпјни ауипишни миупзи.
- Каракуерисуишен е напдпу на керауинизирани уппшиоа вп фпрма на главица пд крпмид.
- Присууен е гусу впспалиуелен инфилурау пд лимфпциуи, плазма клеуки и хисуипциуи.

- Врз пснпва на прпценупу на диференцирани уумпрпзни клеуки, се разликуваау 4 суепени на зрелпсу на

спиналипмпу.
1. Првипу суепен спдржи 25% недиференцирани клеуки.
2. Вуприпу суепен спдржи 50%
3. Треуипу суепен 75%
4. Чеувруипу суепен ппвеќе пд 75% недиференцирани клеуки.

Дијагнпзауа се ппсуавува врз пснпва на анамнезауа и клинишкауа слика, а се ппуврдува сп хисуплпщки напд.
Терапија : Успещнп се лекува хирурщки и сп примена на меки рендгенски зраци.
Тек , Прпгнпза и Превенција : уекпу и прпгнпзауа зависау пд навременп пукриваое, гплеминауа и суепенпу на
диференцијација на уумпрпу. Кај карцинпмиуе сп прешник пд 2цм се пшекува излекуваое кај 90% пд слушаиуе.
Кплку е ппгплем уумпрпу – уплку е пплпща прпгнпзауа.
Таа е неппвплна кај карцинпми на јазик, вулва и пениспу. Зависи пд суепенпу на уумпрски клеуки , пенеурација.
БАЗПЦЕЛУЛАРЕН КАРЦИНПМ

Базпцелуларнипу карцинпм е семималиген агресивен уумпр кпј се пдликува сп лпкален инфилурауивен расу,
ппнекпгащ е и десурукуивен, нп скпрп никпгащ не прави меуасуази.

Тумпрскиуе Клеуки ппуекнуваау пд плуриппуенуниуе примпрдијални клеуки на базалнипу слпј на епидермиспу

или пд фпликулпу на влакнпуп.

Се јавува пп 50 гпдищна впзрасу.

Ова е најшесу уумпр, пспбенп кај белауа раса.

Овпј Карцинпм е предизвикан пд ппвеќе егзпгени и ендпгени факупри.

- На пример – аурпфишни цикаурикси, цикаурикси пд изгпреници.
Ппмеду егзпгениуе факупри, најважна улпга има кумулауивнпуп дејсувп на УВБ зрациуе кпи примарнп гп
пщуеууваау мплекулпу на ДНК.
Над 90% пд базалипмиуе се јавуваау на фпупексппниранауа кпжа.
Генеускиуе факупри се меду најзнашајниуе вп насуануваоеуп на базалипмпу.

Клинишка Слика
- Предилекципнп месуп за јавуваое на карцинпмпу е лицеуп.
- вп 80% пд слушаиуе се лпкализирани на гпрниуе 2/3 пд лицеуп.
- На првп месуп се лезииуе на нпспу, пбразиуе, пшниуе капаци, слепппшнициуе..

Најшесуп заппшнува какп * уранспаренунп јазплче сп гплемина на леќа (сивкасуп- бела бпја)
* Сп уелеангиекуазии на ппвршинауа.
* Јазплшеуп сп шещаое се ппвредува и насуанува хемпрагична крусуа кпја ппсупјанп се пбнпвува.
Мпже да заппшне какп улцерација кпја не зараснува.
- Еден пд каракуерисуикиуе на базалипмпу е перзисуенцијауа.

Има ппвеќе клинишки фпрми на Базпцелуларен Карцинпм

1. Carcinoma Basocellulare solidum ( nodulare )
- Jaснп пгранишен пплусферишен јазпл сп гплемина на леќа и умеренп цврсуа кпнзисуенција.
- Има мазна ппврщина, ищарана сп уелеангиекуазии.
- Обишнп егзулцерира и се ппкрива сп кафеава крусуа, при шие симнуваое – крвари.

2. Carcinoma Basocellulare ulcerosum S. Ulcus Rodens

- Се развива најшесуп пд нпдуларна фпрма.
- Осурп пгранишена улцерпзна лезија сп разлишна фпрма и гплемина.
- Рабпвиуе се пплициклишни и инфилурирани а
- Днпуп има фпрма на крауер, ппкриен сп крвав секреу, ганулации и красуи.
- Расупу е брз и инфилурауивен сп разпруваое на пкплнпуп укивп.

3. Carcinoma Basocellulare Terebrans S. Ulcus Terebrans

- Се развива пд Ulcus Rodens сп ппдлабпкп разпруваое на укивпуп.
- Разпрена е кпжауа и ппукпжниуе фасции, мускулиуе и кпскиуе.
- Насуануваау мууилации и дефпрмации сп пбилнп крвареое и секундарни инфекции.
- Се јавува најшесуп на скалппу и на срединауа на лицеуп.. И ппкрај ексуензивнпсуа на десурукцијауа на укивпуп,
бплкауа е незнашиуелна и исклушивп реукп дава меуасуази.

4. Carcinoma Basocellulare Superficiale S. Carcinoma Arning

- Овпј карцинпм е пбишнп смесуен на уелпуп.
- Се јавува какп Јаснп пгранишена, црвеникава, Инфилурирана лезија сп кружен, пвален или неправилен пблик
кпј ппсуепенп се згплемува и дпсуигнува гплемина на меуална пара се дп деуска дланка.
- Ценуралнипу дел е леснп депримиран, какп белузлав цикаурикс.
- на Ппврщинауа на ценуарпу мпже да се најдау сиуни ерпзии и улцерации ппкриени сп кафеави крусуи.
- на рабпу на лезијауа се напда некплку милимеури щирпк и виспк насип, спсуавен пд сиуни јазплшиоа сп
гплемина на прпсп кпи лишау на бисери нанижани на дердан.

5. Naevobasalioma ( Синдрпм на базпцелуларен невус )

- Реукп хередиуарнп забплуваое на кпжауа и другиуе пргани.
- Се наследува авупспмнп дпминанунп сп виспка пенеурација на генпу нп сп разлишна експресија. Така щуп
сиуе лица нпсиуели на генпу ќе манифесуираау некпј пд симпупмиуе.
- Бплесуа се манифесуира сп брпјни бенигни уумпри на уелпуп вп ранпуп деусувп, а пп пуберуеупу следи
пнкпгена фаза на умнпжуваое на уумприуе и сп препд вп базалипми сп уипишна клинишка и хисуплпщка слика.
- Овпј прпцес прпдплжува дп крајпу на живпупу.

Реуки Клинички Фпрми на Базалипмпу

1. Basalioma planum cicatrisans

- Се каракуеризира сп:
* Ппврщински расу
* Неправилна фпрма
* Леснп аурпфишен
* Сп Цикауријален Ценурален Дел

2. Basalioma pigmentosum
- Темнп пигменуиран
- Леснп издигнау над нивп на кпжа

3. Basalioma Sclerodermiforme
- Реука клинишка фпрма кпја се јавува на нпс и шелп
- Леснп издигнау
- Жплуеникав и уврд
- На ппврщинауа има уелеангиекуазии
- Реукп улцерира

4. Basalioma Keloidiforme
- Ппради гплема слишнпсу сп келпид, уреба да се земе дпбра анамнеза.

5. Fibroepithelioma
- Се јавува вп фпрма на мулуипли увпрби.
6. Trichotillobasalioma
- Индуциран сп ппвупрувашка механишка дразба какп щуп е ппсупјана епилација кај жениуе, пспбенп на гпрни
усни и на брадауа.

Паупхисуплпгија

- Епидермиспу е исуеншен или ерпдиран.

- Вп Дермпу – прикашени за епидермиспу се гледаау уумпрски прплиферации вп пблик на псурпвшиоа или
ленуи, кпи се изградени пд Кубпидни или цилиндришни клеуки.
- Базалипмскиуе клеуки имаау гплемп базпфилнп јадрп.
- На рабпу пд прплиферацијауа клеукиуе се палисаднп расппредени.
- Ауипишни клеуки нема, миупзиуе се реуки.

Дијагнпза
- се ппсуавува врз пснпва на клинишкауа слика и анамнезауа.
- се ппуврдува сп хисуплпщки напд.

Терапија
- Хирурщки меупди и Зрашеоеуп.
Кпј меупд ќе се уппуреби зависи пд мнпгу факупри :
* гплеминауа и лпкализацијауа на уумпрпу.
* хисуплпщкипу уип на уумпрпу.
* впзрасуа на пациенупу
* Негпвауа ппщуа спсупјба.

Кај ппгплемиуе уумпри, неппхпдна е пласуишна рекпнсурукција.

Радипуерапијауа е исуп ефикасен нашин на лекуваое кпј се уппуребува кај суари и изнемпщуени лица.

Мпже да се дадау и лпкални циупсуауици – кај ппврщинскиуе базалипми. ( уумпрскиуе маси плиукп гп
инвадираау дермпу и се прикашени за епидермиспу )

Кај 5 % се мпжни рецидиви без разлика на нашинпу на лекуваое, па заупа пп спрпведенауа уерапија, пациенупу
се следи 5 гпдини.
МАЛИГЕН МЕЛАНПМ

Преусуавува најагресивнипу пд сиуе кпжни канцери.

Тпј е малиген уумпр на кпжауа и слузпкпжиуе кпј ппуекнува пд

епидермалниуе меланпциуи,

пд целуларен невус или

синипу невус – реукп.

- Ризишни факупри за развпј на меланпмпу се:

1. Генеускиуе Факупри

- Ризикпу за развпј зависи пд генеускиуе факупри кпи гп деуерминираау суепенпу на псеуливпсу кпн зрашеоеуп
на УВ свеулина.
- Кај некплку авсуралиски фамилии сп меланпм, бил изплиран ген на 9п21 Хрпмпзпм кпј мпжеби е аспциран
сп јавуваоеуп на фамилијарен меланпм.
- Виспк ризик за развпј на меланпм имаау индивидуи сп : Диспласуични невуси, свеупл уен, свеули пчи и кпса,
уенденција на спнце да изгпрау намесуп да ппуемнау.

2. Факупри на Окплинауа
- Спншевауа УВ експпзиција, пспбенп ексцесивнпуп спншаое се смеуа какп главен ризик факупр за развпј на
меланпм , дури и пп дплгпгпдищен лауенуен перипд.
- Ппуенцијални прекурзпри на малиген меланпм се кпнгениуални меланпциуни невуси ( пспбенп пние сп dm
ппгплем пд 20цм, lentigo maligna, синипу невус и диспласичниуе невуси. ( ирегуларни, нејаснп пгранишени
рабпви ).

Клинишка Слика :
Ппсупјау 4 уиппви на малиген меланпм.

А) Ппвршински Ширечки Меланпм ( Superficial spreading melanoma )

- најшесу уип и се среќава кај 50% пд дијагнпсуицираниуе меланпми.
- Се јавува вп 4уа или 5уа декада
- Кај мажиуе сп предилекција на уелпуп
- кај жениуе сп предилекција на дплни ексуремиуеуи и ппреукп на глава, врау и суапалп.
* Вп рана фаза се презенуира какп (хиперкераупуична) кафеавп пигменуирана плака, сп дпбрп пграничени,
нп ирегуларни рабпви.
На ппврщинауа се губи нпрмалнипу кпжен цруеж, а на периферијауа мпже да се јави инфламација.
- Оваа ппврщинска фаза на расу мпже да урае сп месеци или гпдини.
- Ппјавауа на * елевирани нпдулуси
* крвареоеуп
* серпзнауа секреција се знак за веруикален, инвазивен расу на уумпрпу.

Паупхисуплпгија : - се каракуеризира сп - епидермална хиперплазија

и сп - анапласуишни свеули меланпциуи кпи мигрираау вп епидермиспу
щуп му дава слика слишна на Morbus Paget.
Б) Акрален ленуигинпзен меланпм ( Палмп – плануарен )
- Се јавува кај 10% пд пациенуиуе сп дијагнпсуициран меланпм.
* Тпј е вп вид на гплема макуларна, ленуигинпзна пигменуирана ареа пкплу издигнау инванзивен уумпр.
- Лпкализиран е на уабаниуе и ппреукп на дланкиуе.

Паупхисуплпгија – Акралнипу ленуигинпзен меланпм, лауералнп пд уумпрскауа инвазија ппкажува прпмени

какп кај lentigo maligna и фпкуси на лимфпциуи расппредени пп дплжинауа на дермп-епидермалнауа граница.

В) Ленуигп Малиген Меланпм ( Lentigo maligna melanoma )

- Се јавува вп 6уа и 7ма декада пд живпупу сп предилекција на фпупексппнирани регии на лицеуп.
* Се развива сп радијален расу на преухпднп ппсупечка преканцерпза – melanosis circumscripta precancerosa
Dubreuilh ( s. lentigo maligna ) и урае ппдплг временски перипд.
- некпи лезии никпгащ не развиваау веруикална кпмппненуа.
* Првишнп се презенуира какп рамна
хпмпгена
кафеава макула , сп губеое на кпжнипу цруеж и сп губеое на нпрмалнипу сјај.
* Сп уек на гпдиниуе се забележува ппјава на ценурална аурпфична регија и периферен раб сп нијанси на
ппуемна кафеава и црна бпја.
- фпрмираоеуп на нпдули, крвареое и ппјава на крусуи се знаци за развпј на инванзивен веруикален развпј.

Паупхисуплпгија - уука има присусувп на – аурпфишен епидермис

- спларна дегенерација вп дермиспу сп
- гплеми ауипишни меланпциуи препплни сп пигмену.

Г) Нпдуларен Меланпм ( Nodular Melanoma )

- Се ппјавува вп 5уа и 6уа декада пд живпупу.
- Ппшесу е кај мажиуе.
- Најшесуа лпкализација е главауа, враупу и уелпуп.
* Прпменауа е елевирана, пплууппчесуа сп црвенп- кафеава бпја.
- Мпже да има меланински прсуен пкплу самауа прпмена.
- Оваа клинишка варијануа има најлпща прпгнпза бидејќи ущуе пд сам ппшеупк се пдликува сп веруикален,
инванзивен брз расу и сп пусусувп на радијална фаза на расу.

Паупхисуплпгија - Окплнипу епидермис е нпрмален, уумпрпу се пдлиува самп сп веруикален расу вп дермпу.
Специфични Лпкализации и Типпви на Melanoma Malignum.
A) Малиген меланпм на МУКОЗИТЕ
- Редпк уип кпј се јавува кај 1% пд сиуе меланпми.
- Мпже да се јави на слузницауа на усуа, езпфагус, анпрекуална регија, вулва, вагина, уреура и вппбишаенп е
асимпупмауски.
- Се пукрива дпца и има лпща прпгнпза.

Б) Субунгвален Меланпм
- Се презенуира какп - кафеав уумпр ппд нпкуена плпша.
- кафеава лпнгиуудинална ленуа или
- бплна уемнп пигменуирана упшка кпја се щири.
- Ппдпцна насуанува десурукција на нпкуенауа плпша.

В) Амеланпуишен Меланпм
- Се јавува какп непигменуиран или слабп пигменуиран нпдулус ппради пусусувп на синуеза на меланински
пигмену.
- Се пуркива дпцна при ппјава на ерпзии и улкуси кпи не заздравуваау и има лпща прпгнпза.

Г) Малиген Меланпм Кај Деца

- Преусуавува редпк уумпр кај деца ппд 12 гпдищна впзрасу.
- Малигнипу Меланпм минува урансплаценуарнп кај феууспу пд мајка сп нападнауи меуасуази.
- Кпга се јавува има ису уек и клинишка слика какп кај впзрасниуе.

Тек На Бплесуа :
- Малигнипу Меланпм дава рани лимфпгени меуасуази вп регипналниуе лимфни јазли.
- Брзп се јавуваау и хемаупгени меуасуази вп бели дрпбпви, црн дрпб, мпзпк и кпски.

Дијагнпза :
- Се ппсуавува врз база на - Клинишкауа Слика сп дермаупскппија
- инспекција на ппврщинауа ппд имерзија
- Паупхисуплпщка инуерпреуација
- Клинишка евалуација преку земаое на анамнеза, фамилијарна анамнеза, евалуација на суспекуна прпмена и
преглед на сиуе пигменуирани прпмени кај пациенупу какп и палпација на лимфниуе јазли кпи ја дренираау
регијауа.
- Клиншкауа евалуација на малигнипу меланпм урае пбишнп некплку месеци.

За Дијагнпзауа е прифауен АБЦДЕ сисуемпу на евалуација на прпменауа.

А = Асимеурија ( малигнипу меланпм има асимеуришен расу )
Б = border / Граница ( кај малигнипу меланпм е ирегуларна ) - кај диспласишнипу невус е јаснп дефинирана
Ц = color / Бпја ( Прпмени на бпјауа и присусувп на разлишни нијанси пд пурпурна дп црна ), пкплу меланпмпу
мпже да се ппјави и ериуемнп халп.
Д = дијамеуар ( суспекуни се прпмениуе сп дијамеуар над 6мм )
Е = елевација ( се јавува какп резулуау на веруикален расу на уумпрпу )

Ексцизипна биппсија уреба да се направи кај секпја суспекуна прпмена за малиген меланпм сп 2мм лауерален
раб вп пкплнпуп здравп укивп, а вп длабпшина дп гпрниуе слпеви на супкууиспу.
- Ова се прави сп регипнална или целпсна анесуезија сп цел да се направи
инурапперауивна крипсуауска хисуппауплпшка дијагнпсуика и да се изведе пперауивен зафау сппред
резулуауиуе пд уаа биппсија.

Паупхисуплпгија :
- Главна хисуппауплпщка каракуерисуика на кууанипу меланпм е присусувпуп на неппласуични меланпциуи
кпи гп инвадираау дермиспу, нп секпгаш псуануваау на месуа вп кпнуаку сп базалнипу слпј.
- Пп фпрма мпже да бидау епиуелпидни, вреуенесуи или да фпрмираау мещана пппулација.
- Неппласуишниуе меланпциуи без разлика на кплишинауа на меланин- ппкажуваау ппзиуивна дппа или
уирпзиназа реакција.

Диференцијална Дијагнпза
- син невус, ленуигп малигна, дисплауишен невус.

Класификација на кууанипу меланпм

- е неппхпдна ппради прпценкауа на уежинауа на клинишкауа слика, уерапискипу присуап и прпгнпзауа.

- Класификација на уумпрпу преку пдредуваое на негпвауа дебелина пп Breslow

- Tумпрскауа дебелина е пбраунп- прпппрципнална сп 5 гпдищнпуп преживуваое.
- дебелинауа преусуавува најважна хисуплпщка каакуерисуика кпја има знашеое за прпгнпзауа на бплесуа.
- Се мери најдебелипу дел пд уумпрпу ппшнувајќи пд зрнесуипу слпј дп најдплнауа деуекуибилна уумпрска
клеука.

Дебелина на инвазијауа вп мм 5 гпдищнп прежувуваое

< 0,75 100%
0,75- 1,4 90,7%
1,5-3,0 75,4 %
> 3mm 55%

- Класификација сппред нивп на инвазија пп Clark и McGovern

* Суепен 1 – Прпмениуе гп инвадираау самп епидермиспу ( in situ melanoma )
* Суепен 2 – Инвазија на папиларнипу дермис.
* Суепен 3 – Испплнуваое и експанзија вп папиларнипу дермис.
* Суепен 4 – Инвазија на реуикуларнипу дермис.
* Суепен 5 – Зафаќаое на супкууиспу.

- ТNM Класификација кпја ги ппищува

* Каракуерисуикиуе на уумпрпу = Т
* Зафаќаоеуп на лимфниуе јазли = N
* Дисеминираниуе меуасуази = М

Се разликуваау ури клинишки суадиуми на бплесуа.

1) Прв Суадиум на примарен уумпр без клинишки забележани меуасуази вп регипналниуе лимфни јазли.
2) Вупр Суадиум на примарен уумпр сп дпкажани меуасуази вп регипналниуе лимфни јазли.
3) Треу Суадиум на примарен уумпр сп пддалеоени лимфпгени и хемаупгени меуасуази.

Терапија :
- Терапијауа на примарнипу меланпм е хирурщка.
- Прпфилакуишка регипнална дисекција не се преппрашува.
- За лимфниуе јазли кпи се суспекуни се преппрашува иглена биппсија а ппупа уераписка хирурщка ексцизија.

- Кај пациенуи сп виспкпризишни меланпми, дисеминирана бплесу сп лимфни и висцерални меуасуази се

уреуира сп адјувануна сисуемска уерапија или радипуерапија.

- Какп злауен суандард на циупсуаускауа уерапија се смеуа декарбазинпу кпј најшесуп се дава какп
мпнпуерапија.

Прпгнпза :
- Најмнпгу зависи пд суадиумпу на забплуваоеуп кпга пациенупу е прв пау дијагнпсуициран.
- За најважни прпгнпсуишки криуериуми се смеуаау : дебелинауа, суепенпу на инвазија уумпрпу, вплуменпу на
уумпрскауа маса, присусувпуп на улцерација, миупускипу индекс.

- Оспбенп лпща прпгнпза имаау меланпмиуе на суапалауа, дланкиуе, ущниуе щкплки, главауа и ппднпкуенауа
плпша.
Gonorrhoea
Деф. – инфекуивна, сексуалнп пренпслива бплесу кпја главнп ги зафаќа слузпкпжиуе на
урпгениуалнипу сисуем кај двауа ппла, а ппреукп мпже да се презенуира и сп друга
лпкализација (прпфарингеална, анпрекуална, кпнјункуивална и др.)

Еуиплпгија

-Предизвикуваш е грам- диплпкпк Neisseria Gonorrhoeae сп афиниуеу кпн цилиндришнипу

епиуел на слузнициуе пд уреура, цервикален канал, рекуум, кпнјункуива и вагина. Главнп
се напдаау инурацелуларнп вп циупплазмауа на Le, а вп надвпрещна средина уещкп
ппсупјуваау бидејќи се псеуливи на ппвиспка уемперауура, спншева свеулина и намалена
влажнпсу.

Епидемиплпгија

-Решиси исклушивп се пренесува преку дирекуен кпнуаку сп бплен, најшесуп при пплпв
пднпс кај впзрасниуе, а кај нпвпрпдениуе при ппрпдуваое на забплена урудница. Мнпгу
реукп мпжен е пренпс преку кпнуаминирани предмеуи. Чесуа е и вп најразвиениуе земји,
пред се ппради прпмискуиуеу. Инциденца е 100/100 000 жиуели и најшесуп забплениуе се
на 15-35 гпдищна впзрасу.

Паупгенеза

-Навлезени вп уреура или цервикален канал адхерираау за цилиндришнипу епиуел и

пслпбпдувајќи ендпупксин сп хемпуаксишнпуп дејсувп врз неуурпфили предизвикуваау
десквамација на мукпзауа и се ппјавува гнпен секреу. Првишнп има впспаление на пвие
делпви, нп мпже и пп асценденуен пау да се прпщири и на другиуе делпви пд
урпгениуалнипу сисуем или мнпгу реукп хемаупгенп да дисеминира и сппред пва има
кпмплицирана и некпмплицирана клинишка слика сп акууен, субакууен или хрпнишен уек.
Разлишнп се манифесуира кај мажи и жениуе ппради разлишниуе анаупмски и физиплпщки
каракуерисуики на пплпвиуе пргани.

1.Клинишка слика – Гпнпреја кај мажи

-Инкубацијауа е пд 2-7 дена, нп и ппдплгп зависнп пд вируленунпсуа на предизвикувашпу,

а и пд имунплпщкауа защуиуа на прганизмпу.

Заппшнува какп urethritis gonorrhoica acuta, сп јадеж, пешеое (и при мпкреое исуп),
ериуем и едем, а и бплна механишка псеуливпсу вп уреура и уреурален пувпр, прпследени
сп серпзен гусу исцедпк.
Преминпу на инфекцијауа вп заднипу уреурален канал (urethritis gonorrhoica acuta
posterior) е придружен сп ппуенцираое на ппсупјанауа симпупмауплпгија, а е мпжна и
хемауурија. Препуциумпу мпже да пуеше дп суепен на фимпза. Сеуп пва е придруженп сп
регипнален лимфадениу и ппщуи симпупми. Акп пваа спсупјба не се лекува или акп има
ппјава на шесуи рецидиви преминува вп уреуриу сп хрпнишен уек (urethritis gonorrhoica
chronica) сп ппблаги симпупми и редуциран гнпек исцедпк. Кај 10-20% пд мажиуе
инфекцијауа прпуекува асимпупмауски и пва е ризик ф-р за пренесуваое на бплесуа.

1.1Кпмпликации

-Balanoposthitis – ппследица на лпща хигиена и засупј на гнпјнипу уреурален исцедпк

манифесуирајќи се сп мацерација и ерпзии на гланс на пенис. Акп има едем резулуира сп
фимпза и парафимпза.

-Prostatitis gonorrhoica acuta – се манифесуира сп перинеални бплки, пуежнауп

уринираое, шувсувп на уудп уелп вп рекуум. Прпсуауауа е згплемена, бплна, уврда на
палпација и мпже да се ппјави апсцес, а при хрпнишен прпсуауиу – ублажени симпупми
кпи мпже и да ги нема сп мпжна прпсуаупреа (прпсуауен секреу при уринираое или
дефекација).

-Epididymitis gonorrhoica – заппшнува акуунп, пбишнп еднпсуранп, сп бплки вп семенипу

канал, пплпвинауа и бубрезиуе и сп едем на епидидимис. Ппследица е заунуваое на
семенипу канал и вп реуки слушаи акп инфекцијауа е на двеуе сурани резулуира сп
азппспермија и суерилиуеу.

2.Клинишка слика – гпнпреја кај жени

Пплеснп дпада дп инфекција пукплку кај мажпу. Сп ппмалку симпупми, а гпнпрпишнауа

секреција е маскирана. Одржуваоеуп редпвна хигиена дппплниуелнп придпнесува
акуунауа фаза да ппмине незабележиуелна, а вп хрпнишнауа да биде приуаен извпр на
инфекција. Близинауа на инурпиууспу, уреурауа и ануспу пвпзмпжува леснп пренесуваое и
на уриуе месуа.

Urethritis gonorrhoica acuta - пп инкубација пд 2-4 дена, заппшнува сп јадеж и пешеое вп

уреура, едем и ериуем на нејзинипу пувпр и ппјава на серпзен исцедпк кпј пп 24ш е гнпен.
Мпжнп е присусувп на дизурија, бплки и пешеое при уринираое.

Хрпнишна фаза – сиуе симпупми се минималнп присууни.

Cervicitis gonorrhoica acuta - e најшесуа манифесуација на гпнпреја кај жениуе сп ериуем и

едем на цервикалнипу пувпр сп серпзна, а ппдпцна и гнпјна секреција. Хрпнишнипу какп и
кај уреуриуиспу мпже да прпуекува асимпупмауски кпј е ризик за щиреое на бплесуа при
сексуални пднпси. На ппсупешка инфекција мпже да сугерира и ппјава на ппвремени
бплки вп лумбп-сакрална регија, бплен кпиуус и дисменпреја.

2.2Кпмпликации

-Bartholinitis gonorrhoica – пбишнп еднпсуранп, сп згплемени димензии и мпжнпсу на

апсцедираое.

-Мпжна е и инфекцијауа пд цервикспу, per continuitatem да се прпщири и на другиуе

делпви пд гениуалнипу сисуем сп ппјава на: endometritis, salpingitis, adnexitis и мпжнпсу за
фпрмираое на уубп-пваријални апсцеси, суеснуваое или ппуурираое на уубиуе и
суерилиуеу или екуппишна бременпсу какп краен резулуау.

3.Клинишка слика – гпнпреја кај деца

-Најшесуп не е сексуалнп пренесена.

Conjunctivitis gonorrhoica - е шесу напд здпбиен при самипу аку на радаое, ппреукп
инураууеринп. Заппшнува шеувру ден пп радаое, сп зацрвенеуа кпнјункуива, едем на гпрни
и дплни капаци и жплуп-зеленикав секреу щуп ги заувпра пшиуе. Нелекуван – мпжни
уещки кпмпликации сп зафаќаое на кпрнеа или ппреукп целп пкп сп пщуеууваое или
губеое на видпу.

4.Клинишка слика – ексурагениуалнп кај впзрасни

-Pharingitis gonorrhoica – ериуем и едем на прална слузпкпжа, кпја се пукрива кулуурелнп,

а реукп има бплка вп грлп и фебрилнпсу. Резулуау на прпгениуални сексуални пднпси.

-Анпрекуална гпнпреја – мпже да прпуекува сп скпрп незабележлива симпупмауплигија

или самп јадеж и бплка вп предел на анус, ппнекпгащ уенезми и/или гнпјнп хемпрагишни
суплици. Резулуау е на анпрекуален кпиуус (најшесуа лпкализација на гпнпреја кај
хпмпсексуалци) или кај жени сп авупинпкулација пд гениуалниуе пргани.

5.Дисеминирана гпнпкпкна инфекција

-Ппради нелекуваое, иакп реукп, мпже да дпјде дп хемаупгена дисеминација сп

зафаќаое на разлишни пргани. Најшесуп зглпбни зафаќаоа. Мипкардиу, перикардиу,
менингиу се реуки, нп мпжни.
Дијагнпза

Терапија

-Се мпдификува вп зависнпсу пд кл слика, времеураеое на бплесуа, впзрасуа, пплпу и

имунплпщкипу суауус на бплнипу

Ампицилин, прпбенецид - пралнп кај некпмплицирана

Теурациклин, дпксициклин, ериурпмицин - кај дисеминирана

Впздржуваое пд пплпви кпнуакуи и кпнсумираое алкпхпл пп примаое на уерапијауа вп

уекпу на десеуина дена какп и исупвременп лекуваое на сексуалнипу парунер. Пп 10-15
дена микрпбиплпщка и кулуурелна кпнурпла. Акп резулуауиуе се негауивни, а пациенупу и
ппнауаму се жали на уегпви, уреба да се мисли на присусувп на други аспцирани
инфекции(Chlamydia). Ппради ппсупеое мпжнпсу да се маскира сифилисуишна инфекција,
задплжиуелнп се правау серплпщки уесупви за сифилис.
 ИНФЕКТИВНА ДЕРМАТОЛОГИЈА

БАКТЕРИСКИ ИНФЕКЦИИ НА КОЖА

ПАРАЗИТАРНИ ЗАБОЛУВАЊА НА КОЖА
ГАБИЧНИ ИНФЕКЦИИ НА КОЖА
ВИРУСНИ ИНФЕКЦИИ НА КОЖА
ПИОДЕРМИИ

Површината на кожата е населена со микроорганизми кои не се патогени т.н резидентна

флора. Во резидентната флора се среќаваат Staphylococcus epidermidis и дифтероиди.
Стафилококот најчесто се среќава на корнеалниот слој а дифтероидите во коренот на влакното.
За одржување на резидентната флора влијание има ацидитетот, влажноста и кремовите кои се
нанесуваат на кожата. Клетките во епидермот се поврзани со хијалуронската киселина, а во
дермот се наоѓаат имуни клетки кои вршат протективна улога. Флората е побројна во влажните и
интертригинозните предели на телото. Масната обвивка е изразена во пубертетот и со неа се
зголемува присуството на пропионбактериум.
Пиодермија е инфекција на кожата со стафилококи/стрептококи кои резултира со гнојно
воспаление. Пиодермиите се класифицирани според настанокот – примарни и
секундарни(настануваат во рамките на претходен процес – скабиес, егзема, херпес), според
врската со влакнениот фоликул и според зафатеноста на слоевите на кожата.

Пиодермии кои не се врзани со влакнениот фоликул

1. Импетиго – заразна пиодермија предизвикана од staphylococcus aureus – Impetigo bullosa.

Болеста се карактеризира со везикули кои прскаат и перзистираат неколку дена. При булозниот
тип меурот е послабо полнет и по пукањето останува зеленкаста краста која нивелира и не
останува лузна. Bulla repens е името на формацијата која настанува при импетигинизација на
делови од кожата кои се подебели. Содржината е матно пребоена.
Impetigo contagiosa seu vesiculo-crustosa е форма на импетиго предизвикана од B.H.Strepoccous
која се карактеризира со ексудација и формирање на златно-медено обоени красти. Bulla rodens е
името на формациај која настанува при имптегинизација на дебели слоеви од кожата и булата е
добро полнета а содржината серозна. Болеста се дијагностицира според клиничката слика,
антистрептолизински титар и урина за анализа.
Th: aminoglicoside topically(gentamicin, neomicin), антисептици.

2. Staphylodermia epidermalis bullosa neonatorum et lacentitum - болест на

новороденчиња која се карактеризира со ерупција на були со предилекција на
интратригинозните делови без зафаќање на дланките и табаните. Карактеристични се булите со
појава на хипопион а предилекциони места се гениталните регии кои се изложени на дејство на
мочта и изметот. Треба да се разликува од сифилистичниот пемфигус и се третира со локални
антибиотици.

3. Dermatitis exfoliativa neonatorum/ Staphylococcal scalded skin syndrome – болест на

новороденчиња која може да е компликација на претходната но поради различната прогноза и
тек се изучува посебно. Предизвикувач е стафилокок кои лачи ексфолијатин токсин кој
предизвикува ексфолијација – лупење на кожата како зрела праска. Овој феномен се насловува
како феномен на Николски и е позитивен. Постојат системски симптоми а лушпите и црвенилото
се јавуваат како резултат на раслојување во гранулозниот слој. Болеста се разликува
диференцијално дијагностички од ТЕН, Scarlet fever, Graft-versus-host Disease and Morbus Leiner.
Th: cloxaciline and doxiciline(beta lactamase resistant antibiotics), рехидратација и протеинска
исхрана.
3. Еcthyma Simplexs – Streptodermia epidermodermalis ecthymatosa – стрептококна инфекција на
епидермот и дермисот која се карактеризира со пустулозна формација која прогредира во улцеро-
крустозна и на крај завршува регресивно со цикатрикс. Промените најчесто се локализирани на долните
екстремитети и се санираат со создавање на атрофични плаки со цикатрикс.

4. Pityriasis alba faciei – питријазиформна стрептодермија која се карактеризира со појава на

хипопигментирани макули кои се десквамираат со овална и округла форма.

5. Angulus infectiosus oris streptogenes – инфекција на аглите од усните со појава на болни фисури и
ерозии. Болеста се разграничува од кандидијаза или херпесна инфекција на усните.

6.Erysipelas – aкутна стрептодермија со системски знаци на инфламација која се манифестира со

дифузно црвенило и едем на кожата која е болна и осетлива на допир. Едемот може да биде дифузен со
појава на меури – erysipelas vesicullosa или да се појави некротичен процес – erysipleas gangrenosa.
Компликација при инфекција и инвазија на длабоките ткива е erysipelas phlegmonosum. Предилекциони
локализации се лицето и подколениците. Диференцијално дијагностички болеста се разликува од
тромбофлебит, херпес зостер или еризипелоид(анимално потекло). Компликациите на болеста можат да
бидат локални со инвазија на лимфните садови – лимфангит и лимфаденитис, крвните садови –
тромбофлебит. Генерални компликации се пиелонефритис, отитис и елефантијаза на екстремитетите.
Болеста е склона кон рецидиви – спречување на истите е со пеницилинска профилакса.
Th: penicillin, макролиди, доксицилин и антисептички облози

Фоликуларни пиодермии

Ostiofolliculitis staphylogenes/ Импетиго Bockhart – инфекција на површинскиот епидермален

дел на влакното – околу остиумот. Постојат повеќе фоликуларно сместени пустули со еритемен
раб кои заздравуваат вез лузна. При премин на стафилококната инфекција од остиумот кон
подлабоките слоеви настанува подлабоко воспаление со гнојно меурче насловено како folliculitis
simplex disseminata. Дифузна стафилодермија на фоликулите на брадата кај мажите се
насловува како folliculitis simplex barbae. Инфекцијата протрудира и во перифоликуларните
простори и се јавуваат големи инфилтрати. Болеста треба да се разграничи од било каква
сикоза(габична инфекција на брадата). Болеста се третира со локални антисептици и
антибиотици, системска апликација на антибиотици по антибиограм како и забранување на
бричење.
Folliculitis scleroticans nuchae e болест која се карактеризира со фоликуларно сместени папули
на обраснатиот дел од вратот. Предизвикувач на оваа болест е исто стафикок – болеста се
карактеризира со појава на туморозни формации, трајна алопеција и следствени келоиди.

Furunculus – акутна пустуларна инфекција на влакнениот фоликул и перифоликуларниот

простор која продира и до хиподерм. Разликата од фоликулитисот е во појавата на
перифоликуларен гноен инфилтрат кој се манифестира како топол и црвен нодулус кој
евентуално пука и од него се дренира гнојна содржина. Компликација на болеста е тромбоза на
кавернозниот синус. Болеста се дијагностицира со бактериолошки наод од лезијата, а
диференцијално дијагностички треба да се разликува од хидраденит – воспаление на потни
жлезди.

Carbunculus – силна флегмонозно некротична реакција која може да се прошири и во

останатите ткива. Постои воспаление на неколку соседни фоликули со длабок инфилтрат кој
може да го зафати и субкутисот. Кожата е едематозна и црвена па затоа некогаш и наликува на
еризипел. Карактеристично е постоење на лимфаденит и лимфаденопатија а се третира со
антибиотици локално и системски. Појавата на мултипни џебови после гнојното излевање е
често и тоа тешко се санира хируршки

Пиодермии на потните жлезди

Periporitis – болест на новороденчиња и доенчиња која се јавува како резултат на стафилококна
инфекција на екрините потни жлезди. Состојбата може првично да започне како остеопорит па
потоа десцендентно да ги зафати и ацинусите на жлездите со појава на големи и болни
инфилтрати со големина на орев. Најчеста локализација е задната страна на вратот со
предилекција за окципиталната регија, грбот и глутеусите. Се третира со локална дезинфекција
и системски антибиотици.

Hidradenitis supurativa axillarum – хронично, некротично воспаление на апокрините жлезди

најчесто локализирано во аксиларните јами. Се јавува кај жени на возраст од 25-45 години со
предизвикувач Staphylococcus aureus. Ризик фактори се прекумерното потење, неадекватна
хигиена и дебелина. Наодот е болни инфилтрати во пазувите со големина на лешник кои пукаат
и од нив се дренира гнојна содржина по неколку дена. Присутна е температура, силна болка и
ограничено движење на екстремитетите.

БАКТЕРИСКИ БОЛЕСТИ СО ПОСЕБЕН ТЕК И ИЗГЛЕД

Флегмона – длабоко, бргу прогредирачко воспаление на кожата кое се шири во длабоките

слоеви – фасции и мускули. Предизвикувачот може да биде стафилокок или стрептокок со
директна инокулација во ткивото преку некоја повреда или траума. Притоа се јавува присуство
на затегната, едематозна и еритемна кожа која е болна на допир. Постои тенденција за некроза
на фасциите и мускулите, со можна хематогена дисеминација и сепса. Карактеристика на
болеста е лимфагенитис со лифаденитис и висока фебрилност. Третманот се состои во бета
лактамаза резистентни антибиотици системски, па антибиотик според антибиограм.
Erythrasma – хронична интертригинозна бактериска инфекција со зафаќање на корнеалниот
слој од кожата предизвикана од Corynebacterium minutissimum од групата на дифтероиди. Овој
микроорганизам предизвикува инфекција во услови на зголемена влажност и зголемено триење
со зголемен ризик кај дијабетичари и обезни луѓе. Особеност е појавата на широки
питријазиформни сквами без субјективни симптоми со предилекција за гениталните и
препонските регии. Ретко се јавува во стомачните дупликатури кај обезни пациенти. На
микроскоп се гледаат црвени формации како резултат на присуство на копропорфирин во
микроорганизмите. Диференцијално дијагностички се разликува од Itertrigo streptogenes and
candidiatica, eczema et pytriasis. Локално се третира со макролидни раствори или тетрациклини и
салицилати.
Actinomycosis – грануломатозна болест предизвикана од Actynomices Israeli - коменсал во
усната шуплина кој во присуство на отворена површина и допир со циркулација предизвикува
инфекција. Болеста се карактеризира со појава на еритем, тврди поткожни инфилтрати со
склоност за пукање и гнојна секреција со можно зафаќање на коските. Во рамките на вратот и
главата болеста се нарекува цервикофацијална актиномикоза. Торакалната актиномикоза е
резултат на пробив на микроорганизмот кон белодробниот паренхим а абдоминалната поради
пробив кон тенките црева која се карактеризира со појава на апсцес околу мускулот псоас.
Третманот се состои во пеницилинска терапија во рамките на неколку недели
Erysipeloid – аналог на еризипелот со различна етиологија – зооантропоноза предизвикана од
erysilepothrix rhusiopathiae присутен кај животните. Првични наоди се еритемна папула со
ливиден центар и се дијагностицира според анамнезата или бактериолошки. Локално се
аплицираат антибиотски кремови и масти со антиинфламаторно дејство.
Anthrax – инфекција со bacillus anthracis која предизвикува кожни манифестации преку
навлегување на микроорганизмот низ кожни повреди – еритемна папула со централна була
исполнета со сероза или крв која има склоност за некроза која спонтано завршува со цикатрикс.
Th: високи дози на пеницилин интравенски во тек на седум дена, макролиди кај осетливите
Tularemia – инфекција со francisella tularensis со можност на зафаќање на кожата, гит и
респираторниот систем. Човекот се инфицира преку директен контакт со заболени животни или
убоди од инсекти кои го пренесуваат причинителот. Четири форми на болеста постојат – кожна
улцерогландуларна, окулогландуларна, гастроинтестинална и пулмонарна. На местото на
инфекција се развива еритемна макула која поминува во улцерација со јасни рабови и дно
слично на кратер. Регионалната лимфаденопатија е придружна со појава на големи лимфни јазли
со големина на орев наречена бубон. Лесните форми заздравуваат а поголемите се склони кон
коликвација и фистулизација. Терапија од избор: антибиотици со широк спектар, стрептомицин,
гентамицин, хлорамфеникол или тетрациклини.
Грам негативен фоликулит – предизвикан од инфекција со грам негативна флора – Klebsiella,
Proteus, Pseudomonas кој клинички се манифестира со појава на фоликуларни пустули.
Пациентите кои се на клиндамицинска терапија за акни се под ризика за развој на грам
негативен фоликулит. Пустули локализирани околу носот се гледаат при инфекција со
Ешерихија или Ентеробактер специеси. Протеус видот предизвикува појава на цистични
формации. Третманот се состои со апликација на локални антибиотици.
Panaritium staphylogenes – инфекција на ноктите со хроничен карактер предизвикано од
стафилококи. Болеста се јавува кај деца кои ги цицаат прстите. Околу ноктот се јавуваат гнојни
меурчиња со заматена ноктена плоча.
Trichobacteriosis axillaris – инфекција на влакната во аксиларната регија со corynebacterium
tenius. Tерапијата се состои во редовно бричење на влакната и болеста нема субјективни
симптоми.
МИКОБАКТЕРИСКИ ИНФЕКЦИИ НА КОЖАТА

Tuberculosis cutis – Koжна туберкулоза

Туберкулозата на кожата опфаќа заболувања предизвикани од Мycobacterium tuberculosis – bovis,
humanus. Инфекцијата може да е егзогена – автоинфекција преку спутум, или ендогено од некое
примарно жариште/per continuitatem. Дијагнозата за туберкулоза се донесува врз база на:
клиничката слика на пациентот, микроскопски препарат Ziehl-Nielsen со пикринска киселина и
туберкулозни тестови. Тестовите за туберкулоза се изведуваат со интрадермален туберкулински
тест – прочистен протеински дериват на туберкулин аплициран интрадермално. Културиелно се
дијагностицира со Левенштајново хранилиште. Манту тестот докажува постоење на
сензибилизирани Т-лимфоцити кон туберкулозниот бацил. Тестот е негативен при непостоење
на контакт помеѓу пациентот и туберкулозниот бацил – анергија или преинфективен стадиум.
Негативната анергија настанува по прележување на болеста а хиперергија при силно позитивен
тест.
Во однос на тоа дали организмот стапил во контакт со микроорганизмот кожната туберкулоза е
поделена на анергична група и алергиско-хиперергиска група.
Позитивно анергиска група – пкожената форма на болеста се карактеризира со негативен
туберкулински тест, патохистолошки неспецифичен распад и циркумскиптни епителоидни
клетки со бројни микроорганизми.
Tuberculosis cutis primaria - примарен туберкулозен комплекс на кожата кој настанува по
инокулација на бактеријата кај лица кои не биле во контакт со базилот. Најчесто станува збор за
инфекција кај млади деца и доенчиња кои по 3 недели од инфекцијата развиваат еритемовидна
папула која улцерира и некротизира со следствено формирање на лимфаденит – примарен
комплекс. Спонтано залечува по некој месец а антитуберкулотска терапија е контраиндикација
за да не се интерферира со процесот на имунизација. Tuberculosis cutis miliaris disseminata е
ретка форма на болеста при хематогено ширење од некое примарно жариште кај мали деца и
доенчиња со ослабен имунитет. По кожата се гледаат црвено-кафени/црвено-виолетови папули и
макули кои имаат тенденција да крвават. Децата се третираат со антитуберкулозна
полихемотерапија.
Tuberculosis cutis orificialis – секундарна туберкулоза кај возрасни со зафаќање на мукозата и
периорофацијалните отвори кај пациенти со активна туберкулоза и ослабен имунитет. Лезиите
се карактеризираат со папули и пустули околу фистулите кои вршат дренажа од внатрешните
жаришта.
Алергиско – хиперергиска група на болести – од овој алергиски тип заболуваат луѓе кои биле во
контакт со бацилот и развиваат следствен и соодветен имунолошки одговор. Туберкулинскиот
тест е позитивен, во ткивата се создаваат грануломи со казеозна некроза и џиновски
лангерхансови клетки во кои отсуствуваат бацили или ги има во мал број.
Tuberculosis cutis luposa – хронична форма на болеста која се карактеризира со равивање на
лупом на местото каде што пристигнал микобактериумот егзогено или ендогено. Најчеста
локализација е на лицето – лезијата е нодул – лупом голем како зрно просо кој на витопресија
добива боја на желе од јаболко. Тестот на сонда се применува со допирање на лупомот со врвот
на истата при што врвот попаѓа во казеозната некроза во средината на лезијата. Можни се
мутилации и оштетувања на фацијалните структури, а на цикатриксот кој е атрофичен му
претстои ризик за трансформација во спиноцелуларен карцином. Клинички се разликуваат:
1. Lupus vulgaris planus – плаки со големкина до дланка и сквами
2. Lupus vulgaris hyperthrophicus – хипертрофирачки гумовидни формации
3. Lupus vulgaris mutilans – силно изразени деструктивни промени на фацијалните структури
Тuberculosis cutis colliquativa – кожна манифестација со пенетрација во подлабоките структури
per continuitatem – лимфни структури, зглобови и коски. Се јавуваат следствени длабоки лузни
поради имунокомпетентноста на организмот на кои претходат некротизирачки фистули од кои се
дренира некротична и казеозна маса.
Tuberculosis cutis verrucosa – егзогена инфекција кај патолози и ветеринари со хуманиот
специес која е локализирана најчесто на прстите на чие место се формира ливиден
верукозиформен инфилтрат кој остава атрофичен цикатрикс – verruca necrogenica.
Туберкулид – промени на кожата кои се јавуваат како резултат на интродукција на антиген од
туберкулозниот бацил кај хиперреактивни пациенти. Туберкулидите се казеозно некротични
формации кај кои нема присуство на туберкулозен бацил. Пациентите имаат силно позитивен
туберкулински тест.
Erythema induratum – ретка форма на болеста со улцернозно-нодозен карактер кај средновечни
и млади адипозни жени со нарушена периферна циркулација. Болеста претставува васкулит со
туберкулозна етиологија. Предилекциони места се потколениците на кои се јавуваат црвено-
виолетови поткожни нодули кои атхерираат и подолговремено перзистираат на кожата,
Tuberculosis cutis papulonecrotica – форма на туберкулид кој се манифестира со појава на
некротизирачки папули во форма на симетрична папиловидна ерупција на екстензорните страни
на екстремитетите кои ги инвадираат крвните садови со периферен инфламаторен инфилтрат.
Tuberculosis cutis lichenoides – кај деца со примарен комплекс, туберкулоза на внатрешен орган
или после апликација на BCG вакцина. Болеста почнува со појава на ситнопапулозен егзантем
на латералните страни од телото.Болеста има хроничен тек но може да регредира.
Антитуберкулозната терапија е индицирана кај пациенти кај кои постои туберкулозно жариште.

АНТИТУБЕРКУЛОЗНА ТЕРАПИЈА:
I – ИЗОНИЈАЗИД, РИФАМПИЦИН, ЕТАМБУТОЛ, ПИРАЗИНАМИД, СТРЕПТОМИЦИН
II – ЕТИОНАМИД, ЦИКЛОСЕРИН, АМИКАЦИН, КАНАМИЦИН, КАПРЕОМИЦИН И ПАС
Leprosy(Лепра) – хронична и умерено контагиозна болест застапена во тропските предели и
минимален број заболени во Европа. Предизвикувач е Mycobacterium leprae, ацидорезистентен
бацил кој се бои по Цил-Нилсен. За да заболе пациент е потребна долгогодишна експозиција на
бацилот. Влезна врата се мукозите и периферните нерви(каде што стагнира бацилот). За
дијагностика се користи лепромин – доцната реакција ако е позитивна се состои од гранулом
сличен на туберкуломот. Позитивен тест укажува(Митсуда) на туберкулозен вид на лепра со
подобра прогноза а негативен на лепроматозна која има полоша прогноза.
Лепроматозната лепра се карактеризира со симетрично распоредени макули и плочесто
распоредени јазолчиња(лепроми) кои фиброзираат и даваат карактеристичен наод – facies
leontina. Други наоди на кожата се сувост, алопеција и хидроза, епистакса, деструкција на септум
со остеонекроза и мутилации на екстермитетите(прстите) и парализи на нервус улнарис и
радиалис.Туберкулоидната непра е бенигна и бавно прогредирачка со незафаќање на системите
во телото со тенденција за спонатана регресија.
Туберкулоидната лепра има позитивен тест и се карактеризира со јасно ограничени макули и
папули кои се шират и создаваат депигментација и атрофија. Други наоди се хиперестезија на
лезиите со следствена анестезија и сензорно нарушување. Постои пропратна фацијална пареза и
фациес антонина – ригидност на лицето.
Lepra indeterminata се карактеризира со промени по кожата и нервите со хипопигментирани и
нејасно еритемни макули со инфилтрати кои се најчесто стерилни – немаат бактерии.
Лепроминската реакција е слабо позитивна или негативна. Во зависност од
имунокомпетенцијата на организмот таа прогредира кон туберкулоидна или лепроматозна лепра.
Borderline lepra – dymorphica ги сублимира двата основни вида и спонтано преминува во
лепроматозна. Акутна егзацербација на лепра е наречено лепра-реакција. Таа се јавува при
тестирање или за време на терапија.
Лепрата диференцијално дијагностички се разграничува од витилиго, сифилис, туберкулоза,
лупус и други дијагнози. Третман – лек од прв избор е дифенил-диаминосулфон, рифампицин,
клофазимин. Најчесто терапијата се применува во комбинации.
ТРАНСМИСИВНИ БОЛЕСТИ СО ПРОМЕНИ НА КОЖАТА

Lyme disease – Лајмска болест – мултисистемско заболување кое настанува по каснување

од крлеж и ги зафаќа кожата, нервниот систем, зглобовите, очите и срцето. Предизвикувачот на
болеста е бактеријата Borrelia burgdorferi – спирохета чиј вектор е крлежот Ixodes ricinus.
Бактеријата дејствува директно и индиректно. Се создаваат IgM, па после 6 недели IgG антитела.
Сприрохетата индуцира создавање на имуни комплекси а хроничните форми на болеста се
поврзуваат со активирање на автоимуни механизми.
Прв стадиум. Започнува 2-30 дена по каснување со еритематозна папула на местото на
каснување која се шири центрифугално формирајќи ануларна промена со назначени
еритематозни рабови – erythema chronicum migrans. Лезијата достигнува големина и од над 10цм
со присутна локална лимфаденопатија која понекогаш може да биде и генерализирана и општи
симптоми. Понекогаш на местото на каснување се појавува нодулус со сферична површина –
lymphadenosis cutis benigna seu lymphocytoma. Присуството на општи симптоми е често како и
болка и јадеж.
Втор стадиум. Вообичаено по два месеци се јавуваат повеќебројни еритемни макули, папули и
уртикароидни лезии. Во овој стадиум доминираат невролошки знаци – менингит и енцефалитис.
Во третиот стадиум на болеста се јавува acrodermatitis chronica atrophicans со едем, еритем и
нодозитети за постепено кожата да добие ливидна пребоеност која завршува со атрофија со
нарушен сензибилитет.
Во првиот стадиум болеста се лечи со пеницилин и тетрациклини во траење од 10-14 дена. Во
вториот и третиот стадиум е потребна пролонгирана антибиотска терапија.

Лајшманијаза – болест предизвикана од протозои од родот Leischmania. Bolesta e

антропозооноза со резервоар глодари и кучиња а вектори се инсектите. Постојат три вида на
лајшманијаза. Висцералната лајманијаза е предизвикана од L.donovani и почесто се јавува кај
деца со генерализирано зафаќање на РЕС, фебрилност и истоштеност со голема смртност кај
нелекувани случаи. Мукокутаната форма се среќава во Јужна Америка со појава на нодус на
кожата кој се зголемува и егзулцерира и со појава на промени на јазик, нос и усните.
Кожна Лајшманијаза – предизвикувач е Leishmania tropica кој влегува преку убод од комарец.
Болеста има сезонски карактер и карактеристика е појава на црвено-виолетова папула која се
зголемува 2-3 недели по каснувањето. Папулата може да регредира но почесто нараснува во
јазол сличен на фурункул кој бива препокриен со темна круста. Во текот на наредните месеци се
формира неправилен цикатрикс. Предилекциони места се вратот, подлактиците и потколениците.
10% од пациентите имаат рецидиви. Патохистолошки има инфламаторен инфилтрат со присутни
паразити. Хистолошки се докажуваат според методот на Гимза, а тест за дијагностика е
Монтенегро тестот кој е позитивен во 90% од случаите. Најчесто лајшманијазата спонтано
оздравува а мерки кои се применуваат се криотерапија и терапија со пет валентен антимон.
ПАРАЗИТАРНИ ЗАБОЛУВАЊА НА КОЖАТА
Дерматозооноза – заболување при кое паразитите ја населуваат кожата при што ги снесуваат
нивните јајца и ги лежат ларвите.
Епизооноза – заболување при кое паразитите епизодично ја напаѓаат кожата поради исхрана
Паразитарните заболувања кај човекот се предизвикани од крлежи, инсекти и хелминти.
Pediculosis – вошливост; инфекција со вошките од фамилијата Pediculidae. Бескрилни инсекти
кои се хранат со крв и паразитираат кај човекот – Pediculus capitis, Pediculus corporis seu
vestimenti et Pediculus pubis.
Pediculosis capitis Вошките ги снесуваат гнидите долж влакното со што се припоени со
хитинска материја. Вошката живее просечно 40 дена и во тек на 7-10 дена женката снесува од
150-300 јајца. Болеста се шири директно и индиректно. Предилекциони места се тилната и
ретроаурикуларната регија. Главен симптом е јадежот на местото на убодот во чии рамки се
јавуваат и еритемни папули и везикули. На тилот се јавува вошкина егзема. Компликации се
формирање на апсцеси и пустули и крусти. Лек од избор е гама бензен хексахлорид(Линдан) во
форма на гел или шампон. Гнидите се вадат со чешел
Pediculosis corporis vestimentorum – Природно живеалиште на оваа вошка е облеката на кожата
ја посетува само поради нутриција. Болеста се пренесува индиректно. Саливарната секреција на
вошката предизвикува еритемни папули и нодули. Cutis vagaбуdorum e кожа со линеарни
екскоријации со потенцијал за секундарна импетигинизација, егзематација и лихенификација.
Вошката од алиштата пренесува пегав тифус, рововска треска и повратна треска. (Рикециози и
борелиози). Терапијата е перење и пеглање на облеката и апликација на малатион прашкаста
пудра.
Pediculosis pubis - Срамната вошка е морфолошки различна од останатите, бавно се
размножува и има предилекција кон апокрините жлезди. Јадежот е поумерен но се засилува при
затоплување и преку ноќе. Taches bleues – мали хеморагии и таложења на распаднатиот
хемоглобин поради микротраумите од чешање. Терапија е гама бензен хексахлорид и останатите
– малатион прашкаста пудра и пиретрин.
Larva migrans – болест која е резултат на миграција на ларви долж кожата по потекло од муви и
нематодни специеси кои навлегуваат преку устата, кожата или пасивна инокулација преку
каснување од инсект. Постојат две форми на болеста – Larva migrans cutanea et Larva migrans
visceralis. Larva migrans cutanea се дели на линеарна, фурункулоидна, супкутана и многубројна.
На кожата се гледа еритемно-едемни промена во вид на црти. Третманот е со крио терапија или
тиабендазол.
Scabies – Шуга – инфективно паразитно заболување со цикличен карактер и главен симптом
јадеж. Крастата е предизвикана од Acarus sabiei – женката се вметнува во рожестиот слој и таму
ги снесува јајцата. Во текот на животот снесуваат преку 10-25 јајца кои преминуваат во ларви па
во акари кои се размножуваат на површината. Се пренесува по сексуален пат – преносот преку
постелина е поредок. За појава на првите симптоми се потребни од 3 до 6 недели но при
реинфекција симптомите се бурни. Предилекциона локализација се интердигиталните бразди на
рацете, нозете, лактите ареолите на мамилите и папокот. Скабиозните канали се халмарк на
инфекцијата и се долги неколку милиметри. Карактеристичен е плеоморфен инфилтрат.
Терапијата на скабиесот се спроведува со сулфурна маст, бензилбензоат, Линдан и Кротамитон.
Поединци развиваат скабиофобија што предизвикува дополнителни иритации на кожата поради
продолжено самолекување.

МИКОЗИ И ДЕРМАТОМИКОЗИ
Дерматомикоза е инфекција на кожата и нејзините аднекси со габи. Габите спаѓаат во
regnum fungorum. Тие се јавуваат во форма на квасници или хифа. Квасница е тркалезна
единечна клетка додека хифа е повеќеклеточна филаментозна структура. Габите егзистираат во
двете форми и оваа појавае позната како диморфизам. Хифите формираат мицелиум – базалните
хифи го формираат хранителниот медиум, горните хифи го формираат репродуктивниот дел.
Спорогенезата е карактеристика на габите – хламидоспора/артроспора. Габите се хранат
хетеротрофно – паразитично од друг организам или од мртва природа со сапрофитска исхрана.
Тие се размножуваат сексуално и асексуално. Плодните хифи создаваат асексуални спори –
конидио форми. Сексуалната репродукција е претставена со хифите кои се размножуваат со
клеточно спарување – плазмогамија и кариогамија кои финализираат со редукциска делба.
Квасниците покажуваат дополнителни форми на репродукција како пупењето.
Fungi perfecti et imperfecti се две класи на габи според репродуктивниот статус – првите
имаат сексуална репродукција а вторите немаат докажана сексуална репродукција. Во класата на
несовршените габи спаѓаат повеќето хумани патогени габи. Во поглед на медицинска
класификација тие се поделени на дерматофити, квасници и мувли. Тие својот патоген ефект го
остваруваат особено кај имунокомпримитирани пациенти – секоја габа што расте на температура
од 37 степени е условно патогена за имунокомпромитирана индивидуа. Заболувањето е резултат
на директната ткивна инвазија, нивните токсини и алергиската стимулација. Во одбраната од
габите е вклучен целуларниот имунитет и истиот е ефикасен кога е посредуван од хуморалниот
заедно со неспецифичните одбранбени механизми.
Лабораториски иследувања кои се користат за докажување и класификација на габите
се многубројни. Материјал за испитување може да биде во форма на сквама, влакно, нокт,
содржај на везикула и слично. Истиот може да се гледа на нативен препарат и обоен препарат.
При микроскопирање на крв, спутум се капнува физиолошки раствор и се микроскопира.
Дерматофитите на микроскоп се гледаат како издолжени структури или како
елипсовидно/четриаглести структури. Кандида како тркалезна до јајчеста клетка со пупка.
Микроскопирањето открива дека станува збор за габична инфекција но нејзина класификација е
невозможна освен при инфекција со Malassezia furfur. Флуоресцентната микроскопија е далеку
повеќе користена заедно со културиелното иследување – материјалот се засадува на Saborau
подлога со инкубација на соодветна температура. Хистопатолошките препарати се бојат со ПАС
– Periodic acid Schiff со што се визуализираат хифите. Wood-ово стакло – при набљудување
габите флуоресцираат. Алерголошките тестови се користат за детерминирање на
сензибилизација на организмот кон габа. Позитивниот резултат не ја двои акутната од
хроничната инфекција како и прележаната од претходните две. Овој феномен ја ограничува и
серолошката дијагностика. Друг метод за идентификација е полимеразно верижната реакција
која ја изолира габичната ДНК.
Терапија. Терапијата може да биде локална апликациона терапија и системска која се
применува кај обраснати и екстензивни микотични инфекции, микози на ноктите и состојби на
имунокомпромитираност. Постојат повеќе фамилии на антибиотици – азоли, алиламини и
антимикотици кои не припаѓаат на фамилии.
Системски антимикотици
Кетоконазолот е азолски антимикотик – делува инхибиторно на цитохрон п-450 кој е
важен ензим за синтеза на ергостерол(важна компонента во клеточниот ѕид на габата). Делува на
дерматофити, квасници и мувли. Не ја преминува крвно-мозочната бариера и добро се
апсорбира. Се дава еднаш дневно и тоа наутро за да не интерферира со стероидниот
метаболизам. 200-400 милиграми е индицирана доза кај возрасни а кај деца се заменува со
тербинафин, итраконазол или флуконазол, ако е неможна замена се дава во доза во дози од 50-
100 милиграми во зависност од тежината. Не се дава заедно со антихистаминици и несакано
дејство е елевација на хепаталните ензими
Иктраконазол е нов азолски антимикотик со проширено дејство кон криптокок,
аспергилус и споротрихоза. Интерферира со дејството на фенитоин, рифампицин и антациди.
Флуконазол – можност за интравенска апликација, брза апсорпција во стомакот но со
ограничено дејство во поглед на итраконазолот(аспергилоза,мукормикоза, кандида глабрата)
Тербинафин – најактивен претставник од алиламските антибиотици. Тербинафинот е
инхибитор на сквален епоксидазата – ензим потребен во синтеза на ергостеролот. Има широк
спектар на дејство со ретки несакани ефекти и интеракции и добро се апсорбира после орална
администрација.
Локални антимикотици – разни раствори кои се застарени како селениум сулфид, цинк
пиритион и гентиана виолет. Овие предизвикуваат иритација и сензибилизација и затоа не се
применуваат.
- Нистатин, Амфотерицин, Кетоконазол, Клотримазол, Миконазол, Еконазол,Аморолфин

Во зависност од ткивното инволвирање микозите се делат на:

1. Dermatomycoses – суперфицијални инфекции на мукозата, кожата, влакната и ноктите
2. Длабоки микози – длабоки инфекции на кожата и субкутисот
3. Системски микози – габична инфекција на висцералните органи со можност и за кожна инв.
Во зависност од предизвикувачот микозите се делат на:
1, Дерматофитози(Tinea)
2. Микози предизвикани од квасници
3. Микози предизвикани од мувли

Дерматофитози(Тинеа) -инфекции предизвикани од дерматофити. Постојат три рода

дерматофити – Trychophyton, Microsporum et Epidermophyton кои имаат различно природно
живеалиште. Во зависност од предизвикувачот дерматофитозите се делат на трихофитози,
епидермофитози и микроспории. Во зависност од видот на инфицираното ткиво се делат на
епидермомикози, оникомикози и трихомикози. Во продолжение се опишани дерматофитозите во
однос на анатомската локализација на нивното инфицирање.
Tinea capitis – инфекција на главата која е обрасната со коса со родот трихофитон и
микроспориум. Тинеа капитис има епидемиски карактер и е карактеристична за детската возраст.
1. Trychophytosis superficialis capillitii – инфекција предизвикана од видовите T. tonsurans, T
violaceum et T.rubrum. Извор на зараза е заразен човек и истата се остварува директно и
индиректно преку предмети. Антропофилните габи не предизвикуваат имун одговор и затоа
непречено влегуваат во влакната. Лезијата е јасно ограничена, алопециска со питријазиформна
десквамација. Влакната се скршени на различен дел од нивниот раст. Зоофилните и геофилните
специеси даваат еритем, папули и пустули што не е случај со антропофилните кои не
предизвикуваат еритем и чувство на болка. Болеста се повлекува во пубертетот под дејство на
масните материи кои се фунгостатици. На микроскоп спорите се локализирани внатре во
влакното – ентдотриксни спори. Третманот е со системски антимикотик – тербинафин во
континуиран режим од шест недели. Локалната терапија е дополнителна но не и основна!
2. Trychophytiosis profunda capillitii – оваа форма е предизвикана од зоофилни габи –
trychophyton verrucosum et Trychophyton mentagrophytes. За разлика од суперфицијалната, оваа
инфекција предизвикува хемисферични еритемоматозни жаришта со остиофоликуларни пустули
и перифоликуларни апсцеси со засушена крв и гној. Компликација на оваа инфекција е
бактериска суперинфекција со лимфаденит и општа изнемоштеност. Диференцијално
дијагностички се разликува од псоријаза, пиодермија на главата и микроспориум.
3.Microsporia capillitii – најчести предизвикувачи на оваа болест се Microsporia sppc –
Microsporium audouinii, Microsporium ferrugineum et Microsporium gypseum. Овие се
антропофилни и се пренесуваат меѓу луѓето додека Microsporium canis се пренесува од мачките
и кучињата. Кај човекот предизвикува Kerion microsporium. Мicrosporium gypseum e геофилен и
ја населува земјата и предизвикува инфекции кај животните и човекот. Се манифестираат со
дифузна питријазиформна десквамација. Зоофилните видови предизвикуваат клиничка слика
налик Trychophytiosis capitis. На микроскоп се гледаат хифи и градбени единици на габите.
4. Favus – инфекција предизвикана од Трихофитон Schoenleinii – антропофилен фунгус кој
предизвикува тетрада на симптоми – скутулум, обезбоена нескршена коса, цикратизација и
хроницитет. Скутулумот е габична колонија која ја формираат габични мицелиуми заедно со
изумрените клетки на корнеалниот слој. Улцерацијата предизвикана од инфекцијата
предизвикува алопеција – цикатриксна аполеција Нелекуваниот фавус трае доживотно и има
карактеристичен мирис на глувчевина. Терапијата е системска и облигаторна со режими на
итраконазол и флуконазол. Локалната терапија е дополнителна.
Tinea barbae – Sycosis – дерматофитеза на брадата и вратот кај возрасни мажи. Предизвикувачи
се Trychophyton verrucosum et mentagrophytes – зоофилни фунгуси. Извор на зараза се животни а
на антропофилна инфекција е нормално заболениот човек. Болеста започнува како изолиран
остиофоликулит кои прогредираат кон дисеминирани папули и апсцедирачки инфилтрати со
фурункулоидни јазли. Влакната од инфламираните устија лесно се извлекуваат и отпаѓаат.
Микроскопски се гледаат спори во ектотриксен распоред(зоофилни) и
ендотриксен(антропофилни). На сикозата може да се накалеми и бактериска суперинфекција со
регионален лимфангит и лимфаденит. Сикозата треба да се разликува од фоликулитисите,
карбункулот и актиномикозата. Терапијата се состои од локални и системски антимикотици.
Понекогаш остануваат области на ареална алопеција.
Tinea ingunalis – инфекција на ингвиналната регија со Трихофитони, Епидермофитони од
специесите floccosum, rubrum, mentagrofites кои првично ги инфицираат прстите и ноктите на
ногата па оттаму со автоинакулација се пренесуваат во ингвиналната регија. Екцематоидната
тинеа се карактеризира со проминентен периферен раб на плака со централно регредирање на
папулите, пустулите и десквамацијата. Еритразмоидната има афлегмазичен карактер со изразен
јадеж. Инфекцијата се шири во пределот на задникот и перинеумот но не и на скротумот бидејќи
тој е заштитен со масни киселини кои имаат фунгостатско дејство. Диференцијално се разликува
од контактен дерматит, псоријаза, еритразма. Третманот се состои во локални антимикотици,
понекогаш во комбинација со системски. Профилактички мерки се одржување сувост во
препонската регија.
Tinea pedum – дерматофитоза на стапалата. Почеста е кај возрасни мажи а поретка кај деца
поради тенкиот стратум корнеум кој оневозможува размножување на кератофилни фунги. Се
пренесува од човек на човек, при носење заеднички обувки, газење по загадени подлоги, базени
и слично. Предспонирачки фактори се рамно стапало, хронична циркулаторна
инсуфициенција,шеќерна болест, ХИВ-СИДА. Предизвикувачи се t. rubrum, t.mentagrophites et
epidermophyton floccosum. Болеста има три клинички слики – Интердигитална форма помеѓу
третиот и четвртиот прст. Наоди кои се карактеристични се јадеж, еритем, десквамација.
Сквамохиперкератотичната форма се карактеризира со еритем, хиперкератоза и десквамација
кои се дифузно распространети по стапалото. Дисхидроксиформната се карактеризира со
везикули и були кои оставаат црвени и влажни ерозии кои се простираат дифузно. Болеста има
акутен или хроничен тек со чести рецидиви. Терапијата се состои во локални антимикотици,
системски антимикотици и локални облоги. Системските антибиотици се даваат во случај на
суперпонирани бактериски инфекции. Кератолитици се користат за хиперкератотичните форми
за забрзана десквамација на кожата. Зоофилните специеси предизвикуваат промени исклучиво
на шаките кога станува збор за Tinea manuum, а антропофилните даваат промеи и на стапалата.
Tinea unguium – дерматофитоза на ноктената единица со исклучок на квасните инфекции –
станува збор само за дерматофитични инфекции. Ретки се кај децата, инциденцата расте со
возраста. Најчести предизвикувачи се trychophyton mentagrophytes, epydermophyton floccosum.
Инфекцијата ја фаворизираат топлината и влагата, како и механичка/хемиска траума на ноктот
заедно со циркулаторна инсуфициенција. Ноктената плоча е делумно или целосно бледо-
жолтеникава, задебелена и тврда. Зависно од локализацијата постојат: Дистална субунгвална,
латерална субунгвална, бела суперфицијална и проксимална субунгвална форма. Патолошки
наоди се субунгвална хиперкератоза, хиперпролиферација на хипонихиум и онихолиза со
ноктена дистрофија. Терапијата е системска облигаторна со континуиран тербинафински режим
(250 милиграми) Кај дијабетичарите болеста дава предиспозиција за формирање неуротрофичен
улцер. Фаворизирачките фактори се честа причина за релапси на болеста.
Тinea corporis – дерматофитоза на глатката кожа со антропофилни, зоофилни и геофилни
специеси како предизвикувачи. Лезијата е кружна со централна регресија и концентрични
прстени, псоријатиформични десквамации без централна резолуција и хронични афлегмазични
перифоликуларни грануломатозни папули кај жените кои ги бричат нозете.
Дерматофитид е кожна алергиска реакција кон циркулирачки антиген со потекло од
дерматофитична инфекција. Се среќаваат при длабоки микози на скалп или микози кои се
иритирани од сончева светлина. Во зависност од потеклото на антигенот тие се делат на
микроспориди, трихофитиди и епидермофитиди. Во морфолошкиот опис се среќаваат многу
ефлоресценции – псоријатиформични, лихеноидни, васкуларни од тип на уртикарија и слично.
Диференцијално дијагностички се разликуваат од медикаментозни егзантеми и лихен планус.
Микози предизвикани од квасници
Candidiasis – soor – во родот на квасници Candida спаѓаат повеќе подвидови – C. albicans, C.
stellatoidea, C.tropicalis, C.pseudotropicallis, C. glabrata од кои најчесто Candida albicans
предизвикува Кандидијаза. Во услови на имунокомпетенција кандидата не предизвикува
инфекција и е дел од сапрофитната флора во устата(40% од популацијата), интестинумот,
вагината, околу природните набори на кожата. Кандидата е патогена во услови на пад на општа
одбранбена моќ(СИДА, леукемии, јатрогена имуносупресија, Кашинг и дијабет) и пад на
локалната одбранбена функција – допир со вода и детергенти, хиперхидроза и контакт со урина
и фецес. Изворот на инфекција е најчесто автоинфекција – од шуплините и слузокожите.
Candidiasis intertriginosa – габична инфекција на кожата во аксилите, субмамарните,
интердигиталните набори. Се манифестира со еритем, едем и рагади во длабочината на кожниот
набор, полициклични ерозии и периферен синџир на десквамирани делови со нејасна граница
кон здравата кожа. Диференцијално дијагностички се разликува од алергискиот дерматит,
дермофитска инфекција и псоријаза. Diaper candidiasis е карактеристика за бебињата во регија
покриена со пелени – фаворизирачки фактори за размножување на габата. Клиничката слика
кореспондира со интертригинозната а извор на инфекција е интестинумот на бебет

Candidiasis oralis – акутна хипертрофична или soor-type of candidiasis е најчеста форма на

кандидијаза. Предиспонирани лица се мајки со вагинална кандидијаза, предвреме родени деца,
мали деца со интестинална кандидијаза, дијабет и имуносупресија. Лезиите се состојат од бело-
жолти наслаги од десквамиран епител, фибрин, леукоцити и мицелиум. При отстранување – суво
и глатко место, поретко егзулцерирано крваво дно.
Акутна атрофична кандида се карактеризира со атрофични еритемни области – јазикот е болен,
осетлив и измазнет.
Хронична хиперпластична кандида или Candida leukoplakia се карактеризира со бела, ирегуларна
и прицврстена плака која не се отстранува. Хроничната атрофична кандидијаза е присутна кај
луѓе кои носат протези. Кандидата се среќава и како предизвикувач во Angular cheilitis. Ddg:
леукоплакија, секундарен сифилис.

Candidiasis genitalis – vulvovaginitis candidamycetica – еритем и едем на вулвата, поретко на

вагината со бело-жолт исцедок, јадеж и жарење. Кандидијазата се пренесува и по полов пат и кај
мажите предизвикува Balanoposthitis candidamycetica – еритем, папили, пустули и бели сирести
наслаги.

Onychomycosis et paronychia candidamycetica – инфекција на ноктите со кандида. Паронихија е

термин кој се користи за инфекција на окулоноктените кожени набори. Карактеристика на
болеста е еритемо/едематозни кожени набори кои на лесен притисок истиснуваат гној
формирајќи окулоноктени грануломи. Паронихијата води до брановидни нокти со
трансферзални бразди и простор за инфекција со Pseudomonas aeruginosa.

Хронична мукокутана кандидијаза – рекурентни инфекции детерминирани од

ендокринолошко-имунолошка патологија. Постојат хронична орална кандидијаза, хронична
мукокутана кандидијаза во склоп на ендокринопатии(хипотиреоза, хипоадренокортицизам,
дијабет), локализирана хронична мукокутана кандидијаза, дифузна кандидијаза и кандидијаза
асоцирана со апластична анемија, неутропенија, СИДА, мијастенија гравис. Кандидамикид е
алергиска реакција против кандиден антиген.

Системска кандидијаза е во орган изолирана, дисеминирана или септична форма на

системска болест. Фебрилност, изнемоштеност и симптоми во зависност од висцералното
инволвирање. Хемокултурата е лажно негативна во голем број на случаите – и при присутна
фунгиемија е негативна.

Лабораториски иследувања. Постои колонизација – присуство на кандида без кандидијаза и

инфекција – кандидијаза. За дијагноза на кандидијаза е потребен наод на кандида со
карактеристична клиничка слика. Микробиолошки расте на пченкарен агар, Saboraud-ова
подлога идеално на 35 степени. Хистолошки се присутни мноштво воспалителни клетки околу
хифи, псевдохифи. Клетките се групирани во микроапсцеси.

Терапија: При системски инфекции се дава системски антимикотици повеќе месеци.

Вагиналната покрај вагиналети може да биде третирана и со системска терапија со флуконазол,
итраконазол.

Pityriasis versicolor – хронична, рецидивирачка инфекција со Malassezia furfur со појава на

десквамирачки, хипо и хиперпигментирани макули. Malassezia furfur e форма на Pityrosporum
furfur. Маласезија е паразитна форма на габата и преод кон паразитската форма го фаворизираат
хиперхидрозата и дисеборејата(кожа богата со масни материи). Се создаваат јасно ограничени
макули и папули често на горниот дел од градниот кош, вратот и горните екстремитети. На
микроскоп габата потсетува на шпагети со месо и се култивира на модификувана Saboraud
подлога врз која има тенок слој маслиново масло. Болеста може да потсетува на витилиго,
леукодермија, питријазис розеа. Третманот се состои во антимикотични шампони и за
превенција на релапси орални антимикотици. Питроспорум предизвикува хронична инфекција
на фоликулот на влакното со фаворизирачки фактори – хиперхидроза и дисебореја. Покрај
улогата во настанување на првут(питиријазис капитис), габата маласезија е поврзана и со
тригерирање на псоријаза и атопичен дерматит.

Микози предизвикани од мувли се онихомикозa, отомикоза, трихомикоза нодоза нигра и тинеа

нигда. Длабоки микози се грануломатозни инфламации на кожата и супкутисот по трауматска
имплантација на габа која вегетира во почвата. Имаат хроничен тек и вообичаено остануваат
локализирани. Во зависност од патогенот се разликуваат Granuloma Dermatophyticum, Candida
granuloma, Chromomycosa. Процесот се одликува со папули и пустули и десквамација со
верукоидни творби.

Системска криптококоза – Cryptococcus neoformans. Примарните кожни инфекции се ретки

почести се секундарните како резултат на метастатско ширење на габата. Бластомикоза е
грануломатозна и супуративна инфекција со квасницата Blastomyces dermatitidis. Други примери
на системски микози се хистоплазмозата, кокциоидомикозата и нивната прогноза зависи од
имунокомпетентноста на организмот. Флуконазолот на преминува и крвно-мозочната бариера и
се користи како орален антимикотик
ВИРУСНИ ЗАБОЛУВАЊА НА КОЖАТА

Болестите на кожата предизвикани од херпес симплекс вирусот се манифестираат како

локализирани везикулозни ерупции со тенденција за рецидивирање. Предизвикувачи се ХСВ 1 и
ХСВ 2. Серотип еден класично се манифестира со лезии на кожата на лицето и оралната
слузокожа, а серотип два во генитални лезии. Примарна инфекција се јавува кај индивидуи кои
за прв пат се инфицираат пред четвртата година од животот – инфекцијата поминува
асимптоматски најчесто со 1% симптоматски пациенти. Влезна врата е ситна лезија на кожата
или во форма на капкова трансмисија.

ИНФЕКЦИИ СО HERPES VIRIDAE

Примарни инфекции со Херпес симплекс

Гингивостоматитис – везикулозно-афтозна ерупција на оралната слузокожа пратена со

болка, општи симптоми 2-7 дена по инфицирањето. Покрај оралната слузокожа зафатени можат
да бидат и кожата на лицето, врвовите на прстите и паронихиумот. Болеста поминува за една до
две недели без цикатрикси. Антибиотици се индицирани за превенција на бактериска
суперинфекција.
Афтоид-поспишил-Фејртер – тежок еволутивен вид на гингивостоматит кој се јавува кај
деца со ослабен имунитет особено по прележување морбили, рубеола и скарлатина.
Везикулозно-булозната ерупција се јавуваат во оралната слузокожа со дебел покрив и течност
кои можат да бидат подлога за секундарна импетигинизација. Се дава системска антивирусна
терапија заедно со гама глобулини и парантерална исхрана.
Вулвовагинит – може да биде примарна инфекција или рецидивна. Се карактеризира со
болни лезии кои варираат во големина со регионална лимфаденопатија. Локално се аплицираат
антисептици и ацикловир.
Сепсен херпес – се јавува кај новорденчиња како тешка генерализирана примарна
инфекција. Новороденчињата можат да бидат инфицирани од родилниот канал на мајката
инфициран со ХСВ 2, или со контакт со болнички персонал со херпетични лезии. Болеста се
дијагностицира диференцијално од булозен импетиго или фоликулитис со кои често и се
смешува. Присутни се генерализирани симптоми кои се јавуваат 3-6 дена по инфекцијата
пропратени со кожен херпес, гингивостоматит и кератоконјуктивитис со херпесно потекло.
Прогнозата е подобра кај деца родени во термин, а кај оние деца чиишто висцерални органи се
инфицирани со херпес е полоша со дури 60% смртност. Нема успешна терапија, употребата на
ацикловир во форма на инфузии е со дискутабилен исход.
Херпетична егзема – се јавува кај пациенто со егзематозно променета кожа или кај деца
со атопичен дерматит. Херпетичната егзема има предилекција за кожа која е третирана со
гликокортикоиди. Таа може да настане со автоинокулација или хетероинакулација. Присутни се
општи симптоми пропратени со везикулозно групирани ерупции кои се претвораат во пустули
кои често се полни и со хеморагична содржина. Предилекциони места се лицето,вратот, горниот
дел на трупот и надлактиците. Терапијата е системска апликација на ациловир, антибиотици
поради спречување на бактериска суперинфекција.
Други херпетични манифестации се менингитис, кератоконјуктивитис кои се изучуваат во
соодветните медицински гранки. Примарниот херпес симплекс првично се јавува во пределот на
лицето или гениталиите кај пациенти кои за прв пат се инфицираат со вирусот.

Секундарни инфекции со херпес симплекс

Herpes simplex recidivans – Секундарна манифестација на херпес симплекс 1/2

инфекција која се јавува во задоволителни услови во организмот – traumaticus, psyhicus,
medicamentosum и слично. Инкубациониот период е 2-5 дена по кој се јавуваат везикулозно
булозни ерупции кои пустулираат и формираат циклични формации. Резолуцијата може да биде
во форма на ерозии на кои претходат гнојно заматени пустули. Предилекциони места се главата
и лицето, ушните школки, корнеата и глутеалната регија кои носат соодветни имиња во
зависност од регијата. Локално се аплицираат антибиотици, во потешки случаи и интравенозен
ацикловир.
Гениталниот херпес кој е рецидивирачки или реинфекција се карактеризира со
парестезија, напнатост и јадеж, ретко со локална лимфаденопатија и генерализирани симптоми.
Болеста трае од една до две седмици и се пренесува по сексуален пат. Карактеристика на HSV -2
е неговиот онкоген потенцијал – цервикални дисплазии и карциноми на цервикс и матка.

Varicella zoster инфекции. Овие инфекции се манифестираат како varicella и herpes

zoster. Првичната инфекција со ВЗВ се манифестира во облик на овчи сипаници или варичела.
Болеста е широко распространета со способност за епидемиско јавување. Инкубациониот
период е од 10 до 20 дена. Присутни се продормални симптоми, еритемни макули кои
конфлуираат во папули за на крај да преминат во везикули и крусти. Овој полиморфен егзантем
се насловува со ѕвездено небо. Чешањето и раскопувањето на лезиите е причина за секундарна
импетигинизација. Патохистолошки постои балонска дегенерација на спинозниот слој,
септирање на јадрата и создавање на гигантски јадрени клетки. За јадежот се дава
антихистаминици а во тешките случаи и системска антивирусна терапија.
Herpes zoster – реинфекција со ВЗВ вирусот која се манифестора со појава на херпетиформни
везикули на кожата инервирани со некој спинален нерв. Првиот стадиум е продормален и се
карактеризира со болка, печење и парестезии. Еруптивниот статус се карактеризира со кожни
манифестации кои се еритемни и најчесто унилатерални. Последен стадиум на болеста е
крустозниот кој се карактеризира со појава на темнокафеави атхерентни крусти кои отпаѓаат за
неколку недели оставајќи хиперпигментирани макули. Најчеста локализација е интеркосталната,
лумбалната и поретко во инервационото поле на тригеминус. Терпаијата се состои во
витаминска суплементација од групата на витамини Б, аналгетици и високоселективен
вирустатик во форма на таблети.

Болести предизвикани од PAPOVA VIRIDAE - предизвикувачи се HPV вирусите кои

предизвикуваат различни видови бенигни инфективни тумори на кожата во форма на брадавици
и кондиломи. Патохистолошки постои епителијална хиперплазија, хиперкиратора и
коилоцитозаво клетките. Сврзното ткиво во афектираната кожа хиперплазира.

Verrucae vulgares – бенигна форма која се карактеризира со инфективни папиломи

предизвикана од серотипови 1,2,4,7. Брадавицата првично е сферична папула со жолто сива боја.
Во лезијата се присутни точкести црни дамки кои одговараат со засирена крв. Најчесто се
локализирани во сферична форма на прстите и дорзалната страна од рацете. При повреда или
руптура може секундарно да се инфицираат. Терапијата е крио, евентуална хируршка
интервенција.
Verrucae plantares – длабоки, плоснати брадавици на стапалата предизвикани од 1,2,4
серотип на ХПВ. Тие се втиснати како трн во ткивото поради тежината на телото и имаат
предилекција за испакнатите делови на стапалото.
Verrucae planae – мултипни и плоснати епидермални папули предизвикани од ХПВ 3, со
најчеста локализација на чело, дорзум на шаки и подлактиците. Спонтано заздравуваат и не се
потребни интервентни мерки.
Condyloma accuminata – генитална локализирана инфекција која може да е локализирана
и перианално која се јавува во три форми – condyloma accuminata, condyloma plana et condyloma
gigantea. Предизвикувачи се ХПВ серотиповите 6, 11 а поретко и 16 и 18. Вирусите се
пренесуваат по сексуален пат и за нивна патогеност допринесува влажната средина,
механичките дразби, други сексуално преносливи инфекции и друго. Инкубациониот период
трае од 10 дена до 8 месеци. Почетните промени се меки папули со беличеста/црвенкава боја кои
конфлуираат и стануваат папиломатозни. Папиломатозните структури евентуално преминуваат
во кафиолести струкури. Најчеста локализација е во препицуим, орифициум и сулкус
коронариус. Кај жените на срамните усни, вагиналниот отвор и поретко вагиналниот канал.
Condyloma plana – послабо вегетирачка форма со предилекција за ѕидот на цервиксот и
препуциумот. Кај 10% од жените со condyloma plana се јавува цервикална неоплазма.
Condyloma gigantea – масиивни и вегетирачки кондиломи со интензивен и инвадирачки раст. Тие
никогаш не регредираат спонтано и се склони кон рецидиви. Диференцијално се разликуваат од
пемфигус вегетанс и кондиломата лата. Локалната терапија се состои од подофилин,
криотерапија, екетрокаутеризација и киретажа. Мукозна инвазија на ХПВ се манифестира во
мукозни брадавици – филиформни со петелка, дисеминирани и ларингеални. Epydermodysplasia
verruciformis – дисеминирани, полиморфни брадавици кај генетски предиспозирани индивидуи
кои имаат склоност за малигна алтерација. HPV онкогени вируси се 5,8,17 и тие имаат онкоген
потенцијал за развој на цервикален карцином и Morbus Bowen кај мажите. Болеста често
започнува во детството со појава на лихеновидни папули кои личат на верука плана.
Болести предизвикани од POX вируси
Mollosum contagiosum – вдлабнати брадавици. Ова заболување се карактеризира со појава на
цврсти и централно вдлабнати папули. Предизвикувач на болеста е MCV – Mollosum
contagiosum virus. Постојата два серотипа – МCV 1 et MCV 2. Заболувањето е широко
распространето со непознат извор и човечка трансмисија. Инкубациониот период е 2-7 недели
со појава на палпаторни тврди папули со белузлива содржина и умбилицираност во центарот.
При дренажа излегува сиреста маса што е култура на епидермални клетки и вирусни партикли.
Промените имаат линеарен распоред – псевдо Кобнеров феномен и предилекциони места се
лице, врат и очни капаци. Патохистолошки постои хипертрофија и хиперплазија со молоскум
телца – вирус инфицирани клетки. Можно е спонтано повлекување или долгогодишна
прогресија. Се третираат со празнење, киретажа и јодно премачкување.
Noduli mulgentium – бенигна инфекција кај сточари, молзачи на крави и ветеринари
предизвикана од virus paraviccinia. Болеста се пренесува директно и се карактеризира со 5-7
дневна инкубација и појава на еритремовитни папули со големина на леќа/грашок кои
прогредираат во тврдо-еластични пурпурични јазли со големина од 1-2 цм. Промените се
локализирани на шаките и дланките. Лимфаденопатијата се јавува ако болеста еволуира.
Диференцијално се разликува од ектхима контагиозум, гранулома пиогеникум и клавуси кај
молзачи.
Ecthyma contagiosum – болест кај овчари и сточари предизвикано од ORF вирус кој
навлегува при директен контакт низ микротрауми. Се јавуваат нодули на местото на допир со
хеморагичен ексудат кои крустизираат. Промените не оставаат цикатрикси а болеста се третира
симптоматски и локално.

Вирусни егзантеми
Erythema infectiosum – слабо контагиозна болест, ендемски присутна и предизвикана од
Parovirus B19. Болеста е почеста кај жени, инкубацијата е од 6-14 дена со појава на егзантем
придружен со супфебрилна температура. Егзантемот започнува дифузно како шлаканица на
лицето и носот при што периорално нема зафатеност. Со ширење и конфлуација се создаваат
промени со правилна форма налик на географска карта. Егзантемот исчезнува по неколку дена
без резидуи. Диференцијално дијагностички се прави дистинкција од медикаментозни ерупции,
рубеола и морбили.
Exanthema subitum – егзантем во детска возраст следствен на тридневна фебрилност. Се
претпоставува дека предизвикувач е HSV – 6. Инкубациониот период е 5-15 дена со
манифестација на фебрилност дури и до 40 степени. Со опаѓање на температурата се јавува
непруритичен рубеолоформен раш најпрво на трупот па на екстремитетите.
Acrodermatitis papulosa eruptiva infantum – болест на раната детска возраст
окарактеризирана со непрурутичен, нерецедивирачки, папулозен-лихеноиден егзантем покожата
на аксиларните делови на телото. Болеста се поврзува со првична инфекција со Hepatitis B. Ако
не постои наод за хепатитична инфекција се претпоставува дека за инфекцијата се виновни EBV
et Coxsackie.Егзантемот е мономорфен, без прирутус, присутен регионален лимфаденит и
неспецифични патохистолошки наоди на инфилтрат, хиперкератоза и акантоза.
Папуловезикулозната форма е наречена Syndroma Crosti-Gianotti која се карактеризира со
неповрзаност со хепатитис а условна поврзаност со EBV, Coxsackie A-16 и Параинфлуенца.
Егзантемот е распореден по трупот и екстеремитетите со тенденција за конфлуирање.
 Morbilli, Rubeola et Variola – вирусни егзантеми(viral rashes)
Morbilli – многу контагиозно, акутно, вирусно заболување со појава во детска возраст.
Карактеристични знаци се фебрилност, катарални знаци и генерализиран макулопапулозен
егзантем. Предизвикувач на болеста е Polynosa morbillorum – Paramyxoviridae). Болеста се јавува
кај деца во предучилишна возраст почесто во пролет и зима. Во денешницава е присутна само
ендемска појава поради вакцинската профилакса. Болеста има инкубациски период од 10-12
дена, со цикличен тек и премин низ три стадиуми.
1. Катарален стадиум. Овој стадиум трае два до четири дена и се карактеризира со фебрилност,
жед, главоболка и треска. Набргу се јавуваат катарални симптоми – солзење од очи со
фотофобија, зголемена носна секреција, болка и гребање во грлото и упорна кашлица. Целото
лице е зацрвенето и отечено поради катаралното воспаление насловено како плачна маска.
Заедно со кератоконјуктивитот се јавува и црвенило на мекото непце со нејасно ограничени
макули. При крајот на овој стадиум се јавуваат виолетово-црвени макули во оралната слузница
со Копликови бели трошки во средината на еритемите. Тие се повлекуваат и се патогномичен но
не и задолжителен знак за морбили.
2. Исипен стадиум – зголемена фебрилност, засилени катарални симптоми и појава на исип кој е
најважен знак за дијагноза на морбили. Макулите и папулите избиваат по строг ред и затоа
дијагнозата е олеснета. Првите макули се јавуваат зад ушната школка, па на косматиот дел од
главата, лицето и вратот. Во текот на наредните два дена осипот се шири како вода од туш со
крајна локализација дланки и стапала. Промените се губат по истиот редослед на настанок
менувајќи ја бојата до бакарно-жолта и оставајќи хиперпигментирани макули. Овој стадиум трае
три до шест дена.
3. Рековалесцентен стадиум – исипот и фебрилноста се смируваат а хиперпигментациите се
присутни до 10 дена со питријазиформна десквамација.
Морбилите се јавуваат во лесна, тешка и атипична форма. Комликациите од страна на
респиратиорниот(пневмонија, бронхиолит или ларингит) и нервниот систем(енцефалит) се
резултат на инфекцијата со вирусот или секундарните бактериски инфекции.
Ddg: Rubeola, Scarlet fever, Toxoalergic drug exantema.
Th: Антипиретици, рехидратација, антитусици и антибиотици
Профилакса: Активна заштита со примена на жива атенуирана вакцна а пасивна со давање гама
глобулини.

Rubeola – германска сипаница/ тридневна сипаница. Болест која има акутен почеток со
краток продормален стадиум на кој следи аденопатија и егзантем во 2-3 дневно траење.
Предизвикувач е вирус од фамилијата на Togaviridae. Најчесто заболуваат деца со епидемии во
пролет со популациски испади. Инфекцијата се пренесува аерогено.
Болеста има инкубација од 2-3 недели. Продормалниот стадум започнува 1-4 дена пред
избивањето на осипот и се карактеризира со субфебрилност, главоболка, конјуктивит,
ринофарингит и полилимфаденопатија. Осипот е розово макуло-папуларен. Најпрво се јавува на
лицето, потоа бргу се проширува на вратот, телото и со помал интензитет кон екстремитетите.
Исипот се повлекува во 2-3 дневен интервал по ист редослед на настанување и питријазиформна
десквамација. Рубеолата се манифестира и со полилимфаденопатија со предилекција за
ретроаурикуларни, цервикални и субокципитални лимфни јазли. Рубеолата остава доживотен
имунитет а вакцинацијата е со жива атениурана врста. Рубеола вирусот е тератоген – во првите 3
месеци ако мајката се инфицира со вирусот органогенезата кај детето е попречена. Ако се
инфицира мајката при крајот на бременоста не се јавуваат тератогени ефекти туку само
дисеминирани заболувања – промените се видливи по раѓање кај детето. Вирусот ја преминува
плацентата поради што се и овие манифестации. Диференцијално се дијагностицира од
скарлатина, ентеровируси, аденовируси и токсични егзантеми. Кај бремени жени се индицира
абортус.

Variola vera – Големи сипаници. Ерадицирано, акутно, контагиозно и вирусно

заболување со карактеристичен везикулозно-пустулозен осип кој остава трајни лузни.
Предизвикувач е Pox Virus на вариола. Извор на зараза е заразен човек и тоа од првиот ден на
инфекцијата. Вирусот се среќава во различни секрети на телото – носно-фаринкс и во сите
промени на кожата вклучувајќи засушени крусти и десквамации.
Болеста има 7-17 дена инкубациски период со краток продормален стадиум. Системските
симптоми се интензивни и ненадејни, со силна болка во грбот. Претходник на везикулозниот
осип може да биде и макулозен/петехијален осип. Овој осип е патогномичен ако се сретне на
стомакот и на внатрешната страна на натколениците во форма на гаќи за капење.
Исипот миува низ макула, папула, везикула, пустула и цикатрикс. Пустулата има централно
вдлабнување исполнети со инфилтрат, дебри и протеини. Исипот прво избива на лицето па
центрифугално се шири по целото тело. Клиничкиот тек на болеста е од 4 до 6 недели со
стадиум на реконвалесценција. Тешките форми на болеста се поврзани со ерупции и кутана
хеморагија. Диференцијално дијагностички се разликува од маларија, менингококна сепса,
морбили, варичела, скарлатина и медикаментозни осипи. Хеморагичниот облик се диференцира
од коагулациски нарушувања. Вариолата е тешко и карантинско заболување со симптоматска
терапија.
Компликации од вакцината против вариола се во одговор на Edward Janner-овата вакцина.
Вакцината е жива со апликација на атенуирана нишка на вирусот при што настанува локално
размножување и имунитет. Ризик нус-ефекти се атопичен дерматит, бактериски суперинфекции,
hay fever et asthma.
Vaccinia generalisata – 6-9 jours после вакцинацијата поради виремија. Се јавува осип сличен кај
вариолата кој не е пустулозен и не цикатриксизира. Најтешка компликација е појава на
поствакцинален енцефалит. Поради искоренување на ова заболување не постои потреба за
давање на оваа вакцина.
AЛЕРГИСКИ БОЛЕСТИ НА КОЖАТА
Алергиски болести на кожата условени од тип 1 хиперсензитивна реакција

Urticaria and angioedema - најфреквентни патолошки наоди во дерматолошка ординација.

Карактеристични наоди се urtica(едем и ексудација во горен дерм) и едем во длабок слој на дерм
и хиподерм.
1. Алергиска еуиплпгија - најшесуп суанува збпр за уип 1 хиперсензиуивна реакција иакп е
мпжна инвплвиранпсу и на другиуе уиппви. Алергенпу мпже да е пд разлишнп ппуеклп.
Правилпуп на И - ингесуија, инхалација, инсилација, инјекција, инсерција, инсекунп и инфекција.
Ппуенцијалниуе алергени мпжау да имау најразлишнп ппуеклп:
ЛЕКОВИ(пеницилини, цефалпспприни, ануипиреуици, сулфпнамиди, аналеуици)
КОНТРАСТНИ СРЕДСТВА: ИНСЕКТИ(пшела); ХРАНА; ВКРСТЕНИ АЛЕРГЕНИ
2. Неалергиска еуиплпгија - ппсупјау макрпмплекули кпи мпжау да предизвикаау
пслпбпдуваое на хисуамин, медикаменуи кпи ја инхибираау циклппксигеназауа и ја наспшуваау
кпн липппксигеназен пау сп синуеза на леукпуриени и сл.

Ангиоедемот клинички се карактеризира со циркумскриптен едем локализиран на кожата или

слузницата, најчесто на очните капаци и лицето,гениталиите и фаринксот/ларинксот.
Катастрофална компликација е асфиксијата.
Уртикаријата е мономорфна дерматоза која се карактеризира со ненадејна ерупција на уртики
поради површинска ексудација и вазодилатација. Варијациите во бојата се urticaria rubra, urticaria
rosea et urticaria porcelanea. Чешањето е доминантен симтпом кој се намалува преку притискање
а не чешање. Уртиките се појавуваат во рамките на неколку минути и брзо исчезнуваат. Urtica
annularis е конфлуација на уртиките во една поголема со централна регресија на црвенилото.
Според времетреањето уртиката може да биде акутна(под 6 недели) и хронична ако трае повеќе
од 6 недели. Други варијанти на уртикаријата се urticaria frigore, urticaria calore, urticaria solaris,
urticaria aquagenica, urticaria factitia et urticaria pressione. Контактната уртикарија е пример за
алергиска болест кај која инфламацијата се јавува на местото на навлегување на алергенот.
Дијагностика - во дијагностиката се опфатени повеќе процедури. Тестот за елиминација
и реинтродукција се однесува за алиментарните алергиски болести. Кожните тестови се
применуваат и се базираат на предизвикување IgE одговор кон аплициран антиген. Prick, Scratch
et Intradermal tests се достапни. Резултатите се споредуваат со контролна реакција на хистамин и
физиолошка реакција од физиолошки раствор.
Терапија - во терапијата на уртикарија и ангиоедем се применуваат специфични
терапевтски методи и симптоматски.
Специфичната терапија е насочена кон елиминација на алергенот ако е можно(најчесто при
алиментарни алергиски болести) и десензибилизација/хипосензибилизација.
Десензибилизацијата се однесува на намалување на имун одговор на домаќин преку апликација
на моноклони антитела против IgE и со тоа блокажа на имуните механизми кои предизвикуваат
алергиска реакција. Десензибилизацијата ги активира и супресорните лимфоцити.
Симптоматската терапија се дели во зависност од тоа дали станува збор за акутна или
хронична болест. Ако станува збор за алиментарна уртикарија се применува лаксатив за
исфрлање на алергенот, антихистаминици(седативни и неседативни)
Кортикостероидната терапија се применува поради нејзиното антиексудативно, антиалергиско и
стабилизирачко дејство врз клеточните медијатори(40-80 mg преднизолон)
Хроничната уртикарија се третира каузално - отстранување на алергенот (фокални габични
инфекции, адитиви од храна или инхалирани антигени) Кортикостероидите не се применуваат
поради нивните долгорочни несакани дејства а антихистаминиците се лек од избор кои се
применуваат од три до 6 месеци. Кај пациентите кои имаат гастроинтестинални проблеми се
применуваат и ранитидин како хистамински блокатор
Анафилактичен шок - најтешка клиничка манифестација на првата хиперсензитивна
реакција со можен летален исход поради циркулаторен колапс/ асфиксија. Анафилактичкиот шок
најчесто се јавува при употреба на лекови(пеницилини, сулфонамиди, контрасни средства,
ацетил-салицилна киселина) Претставува брза хиперсензитивна реакција посредувана од ИгЕ.
Клинички се манифестира со губиток на свест, кожни, гастроинтестинални, респираторни и
кардиоваскуларни симптоми.
Кожните проблеми се карактеризираат со генерализирана уртикарија, еритем, ангиоедем и јадеж.
Карактеристичен е палмо-плантарниот јадеж и скокоткање во назофарингеалната слузокожа.
Зафаќањето и отокот во фаринксот и епиглотисот може да предизвика асфиксија. Смртниот
исход е поради миокардна исхемија, аритмија, вентрикуларна фибрилација и кардијачен арест.
Диференцијално се разликува од сите други шокови состојби. Се третира со адреналин
субкутано на секои 15-20 минути се до повратување на тензијата. Наредна линија на третман се
антихистаминиците, кортикостероидите и аминофилинот за реставрација на белодробната
функција.
Херидитарен ангиоедем - автозомно доминантна болест која се карактеризира со појава
на рекурентни циркумскрптни едеми на кожата и слузокожите. Главен дефект е отсуство или
дисфункција на c1 естеразата и тој овозможува неконтролирана активација на комплементот.
Појава на првите симптоми може да е резултат на траума или стресни ситуации. Стекнат
ангиоедем се јавува при малигни и системски болести или црнодробни болести кај кои е
намалена синтезата на c1 естеразата.
Клинички се манифестира во детската возраст, со акутен карактер и спонтано се повлекува за
неколку часа. Најчеста локализација на отоците е во слозокожата на трактусите. Дијагнозата се
воспоставува преку анамнезата и лабораториските испитувања на ензимот и намалените
концентрации на c2 I c3 компонентите.

Терапија - Стандардните терапии за алергиските болести не се ефикасни. Акутните

напади на болеста се смируваат со прочистен ензим или давање плазма која го содржи ензимот.
Urticaria vasculitis - леукоцитокластичен васкулит со присутни уртикоидни лезии по кожата кои
се јавуваат поради формација на имуни комплекси. Овие лезии кои се еритемни и еливирани,
перзистираат подолго време(24 часа) и се повлекуваат без резидуи или со оставање на
хипопигментации. Хистолошки наод кај болеста е посткапиларен венулит и екстравазација на
еритроцити. Терапијата од избор е кортикостероидна и антихистаминска која го ублажува
јадежот.

Алергиски болести условени од трет тип хиперсензитивност – имунокомплекси

Серумска болест - имуна реакција на организмот против хетерологен серум или

медикамент. Оваа болест била карактеристика на минатото кога се користеле хетерологни
серуми во имунизациски цели, но сега се јавува во рамките на имунизација со токсини -
дифтерија, беснило и отрови од змии. Имуни комплекси можат да се формираат и после
апликација на одредени лекови(метилдопа, алопуринол, барбитурати). Основни особености на
болеста се СОЗДАВАЊЕ НА ИМУНИ КОМПЛЕКСИ, АКТИВАЦИЈА НА КОМПЛЕМЕНТ И
ЛЕУКОЦИТЕН ВАСКУЛИТИС. Интензитетот на болеста зависи од количината на антигенот,
имуниот систем и атопичноста на пациентот.
Клинички се јавува во рамките на денови со акутна воспалителна, едематозна и уртикарична
реакција на местото на апликација. Кутаните симптоми се осип(скарлатиноформен),
макулопапулозни ерупции, пурпурични ерупции на спојот на палмарната и дорзалната кожа.
Дијагностиката е според анамнезата - при постоење на апликација на хетерологен серум се
разгледува опцијата за серумска болест.

ЕГЗЕМНИ БОЛЕСТИ

Еczema or dermatitis е незаразна инфламација на кожата предизвикана од разни причини.

Заеднички карактеристики на егзематозните болести се клиничката манифестација и
патохистолошкиот наод.
Клинички манифестации: edema, papules, erythema, erosions and crusts(acute phase) и
лихенификација, хиперкератоза, десквамација и атрофија во хроничните фази на болеста.
Патохистолошки наоди - интерцелуларен едем, везикули во епидермис и дермално воспаление.
Во доцните вази се јавува хиперкератоза со паракератоза, акантоза и намалена инфламација во
дерм.
Во европската литература под екцем се насловува болест која е резултат на алергиско
сензибилизирање. Дерматитис се користи за егзоген нокс, а егзем за внатрешен. Егземата е честа
болест - 10% од населението. За нејзиното јавување се важни фамилијарната предиспозиција,
професионалната активност и локалните фактори.
Најприфатлива поделба е на егзогена(контактна) и ендогена(конституциска) егзема.

Dermatitis e contactu(Контактен дерматитис) - акутна, субакутна или хронична

епидермо-дермална инфламација предизвикана од алерген или иритант. Главен белег на болеста
е пруритус и осет на печење.

Алергиски контактен дерматит - одложена хиперсензитивна реакција со манифестации

во зависност од влезната врата на антигенот. Супстанци кои можат да предизвикаат контактен
дерматитис се никел, хром, гума, испарливи масла, формалдехид, неомицин, смоли и друго.
Контактните алергени се обично нискомолекуларни соединенија кои ги преминуваат сите
заштитни бариери на кожата и предизвикуваат симптоми. Прв стадиум е сензибилизацискиот -
составен од индукциона фаза(сензибилизација) и реализациона која доведува до видлива
клиничка слика.
Иритантен контактен дерматит - контакт со супстанција која предизвикува оштетување
на кожата. Во настанување на промените од суштинско значење е хемикалијата, концентрацијата
и времетраењето на контактот. Иритантите можат да бидат благи, јаки и многу јаки. За
реализација на штетниот ефект е потребно акумулирање на штетните дејства. Примарни
иританти се оние кои предизвикуваат видливи штети по првиот контакт. Пример за примарен
иритантен дерматитис е акутниот токсичен контактен дерматитис кој се јавува по контакт со
бензин, ацетон, фототоксини. Силните иританти можат да ја јагленизираат кожата во рамките на
неколку минути.
Егземската ерупција е локализирана во рамките на контактното место. Симптомите
варираат од транзиоторен еритем до силен еден со формирање були(почесто кај иритантниот)
Фази на болеста се акутната и хроничната.
Акутната фаза се карактеризира со еритем, едем, папули, везикули, були, влага и
образување на красти. Stadium erythematosum се карактеризир со неостро ограничени жаришта
на еритем. Stadium papulosum - папили кои се палпираат. Stadium vesiculosum et bulosum се
карактеризираат со були и везикули кои некогаш се многу големи. Stadium madidans -
засушување на ексудатот кој образува красти кои е неатхерентни(Stadium crustosum)
Десквамацијата е пропратна и таа е од ламелозен и питријазиформен вид.Доминантен симптом е
јадежот.
Субакутната фаза се карактеризира со клеточен инфилтрат и послабо изразени
ексудативни промени.
Хроничната фаза се карактеризира со инфилтрација над која има папули и лушпи со
секундарна лихенификација. Засушената кожа е подложна на секундарни инфекции со
регионален лимфангит и лимфаденит.
Екстрадермални манифестации: allergic stomatitis, conjuctivitis, balanitis et vulvitis, tattoo
allergy – granulomatous morphology.
Dg: Patch allergo test - репродукција на оригиналната ерупција во минимален размер.
Тестот се изведува со апликација на алерген на грбот и резултатите се читат на 48,72,96 часа.
Овој тест се изведува само кога ерупциите и симптомите се смирени, Други тестови се тест на
трансформација на лимфоцити и инхибиција на миграција на макрофаги.
Патохистолошки постои вазодилатација на горен дермис, ексудација во епидермис и
епидермална везикула со лимфоцитна инфилтрација. Диференцијални дијагностички -
иритантен дерматит се карактеризира со ограничени лезии на местото на апликација со
карактеристично печење наместо чешање. Болести кои се од диференцијално дијагностички
аспект значајни се; Erysipelas et Erysipeloid, Psoriasis, Fungal infections, Scabies, Lichen simplex
chronicus and Atopic dermtitis.
Local therapy: Хиперманган, физиолошки раствор, липофилни кремови со
кортикостероиди. Орални кортикостероиди се применуваат кај пациенти со тенденција за
генерализација. Антибиотици се даваат при сомневање за бактериска суперинфекција.

Атопичен дерматитис - ерупција на лице, врат, горен дел од труп, големите зглобови,
дланките и колената. Клинички се разликуваат доенечка, детска и адултна форма на атопичен
дерматитис. Кај две третини од пациентите постои атописка дијатеза - склоност кон атопични
болести како астма, алергиски ринит, атописки дерматит. Патогенезата е мултифакториелна со
нарушен вегетативен, имунолошки и циркулаторен одговор. За разлика од алергискиот ринит и
астмата, дерматитот не е во поврзаност исклучиво со одредени алергиски тригери, туку и со
други неалергиски и неимунолошки фактори. Атопичната дијатеза се карактеризира со големена
чувствителност кон инфекции со херпес и златен стафилокок. Сувата кожа и ретенцијата на пот
се главни фактори кои се поврзуваат со ерупцијата на атопискиот дерматитис.
Главен симптом е јадежот кој е резултат на сувата кожа и изложеноста на аксонските
завршетоци на директни надворешни дразби. Друг симптом е флексурната лихенификација и
линеарност кај возрасните а ексудативни и папулозни лицеви промени кај децата. Хроничниот и
рецидивирачки тек заедно со личната и фамилијарната историја за атопија се последни халмарк
критериуми за дијагноза на атопичен дерматитис. Освен исполнување на овие базични
критериуми, пациентот треба да исполнува и други три минорни како сува кожа, мултипли
позитивни алерго тестови, зголемен серумски концентрат на ИгЕ, бразди на вратот, рана бојава
на болеста. Фациес леонтина е наод кај возрасните.
Дијагнозата се спроверува клинички - еозинофилија, високи ИгЕ, дефицит на ИгА во
првите три месеци што предизвикува појава на експозиција кон алергени и следствен атопличен
статус. Диференцијална дијагноза : контактен дерматитис, псоријаза, дермтомикоза,
фенилкетонурија.
Терапија: одбегнување на чешање, избегнување волна, вакцинизација. Локално се
применуваат облоги, кортикостероидни масти, виростатски и антибиотски кремови. Во
системската терапија се вбрујува фототерапијата, антихистаминици, кортикостероиди и
антибиотици.
Атопискиот дерматитис е хронична болест и повеќе од 90% од децата ќе ја победат
болеста но како врозрасни можат да манифестираат знаци на палмо-плантарен егзем,
палпебрачен егзематичен дерматит. Компликации на болеста се секундарн инфекции од
бактериски и вирусен карактер.

Посебни форми на егзем/ ис се Eczema nummulare, Eczema dyshidroticum, Lichen simplex

chronicus et Dermatitis ammoniacalis.

Eczema nummulare - хронична рецидивирачка дерматоза која се карактеризира со овални

егзематозни лезии во форма на монета придружени со јадеж. Повеќе автори мислат дека во
основа на болеста влегува локален фокус на бактериски антигени - хроничен тонзилит, синузит
и слично. Во лезиите често се присутни бактерии кои наведуваат на сомнеж за бактериска
етиологија. Еритемно-лесно елевирани папули кои се до 2-3 сантиметри. Промените се
повеќебројни со предилекција на екстремитетите и нивните дистални делови.
Болеста има хистопатолошки халмаркови - акутен егзематозен дерматит со егзосероза,
игзоцитоза, интерцелуларен едем, лимфоцитен инфилтрат и хиперкератоза.

Eczema dyshidroticum - дисхидротична дерматоза која се манифестира со развој на були

и везикули на табаните и дланките. Оваа болест може да се јави при постоење на бактериско
жариште, микотично жариште или посредство на контактни алергени. Се јавуваат везикули на
дланките и табаните во големина на зрно бибер полни со бистра течност. При оваа болест
постои ризик за секундарна бактериска инфекција и појава на лимфангит, лимфаденит и општи
симптоми. Лезиите се придружни со јадеж и чувство на жарење. Дијагнозата е патохистолошка,
анамнестичка и врз база на клиничката слика. Диференцијално се разликува од акутен контактен
алергиски дерматит, псоријаза.

Lichen simplex chronicus - хронична, силно пруритична дерматоза со циркускриптна

инфламација и следствена лихенификација на кожата. Болеста е почеста кај женскиот пол и за
нејзината етиопатогенеза постојат различни струи. Некои автори сметаат дека е блага форма на
атопичен дерматитис поради лихенификацијата како манифестација. Други пак сметаат дека
појавата на болеста е во корелација со други морбидитети а трети дека е психосоматско
нарушување. Се манифестира со првични плакарни лезии на вратот или екстремитетите,
перианалната и гениталната регија. Првичната лезија е прирутична, еритемна плака со овална
форма која поминува низ процес на лихенификација поради чешањето. Лезијата има три зони -
средна со задебелена и сува кожа, опкружувачка со сферични и полигонални папули и
периферна зона која е зацрвенета регија на премин кон здрава кожа. Третманот е апликација на
локални кортикостероиди и кератолитици.

Dermatitis ammoniacalis - иритантен и неалергиски дерматит локализиран во регијата

која ја препокриваат пелените. За промените на кожата се заслужни нехигиенскиот третман на
бебињата со ретенција на урина и фецес кои предизвикуваат кожни промени поради
иритативното дејство на амонијакот. При потешки форми на болеста кожата е црвена, булозна и
ерозивна со евентуални красти кои засушуваат. Кај поблагите форми се јавува црвена, мазна и
сјајнаа кожа. Оштетената и иритирана кожа е подлога за секундарни бактериски и габични
инфекции, Третманот е локален со кортикостероиди, хиперманган и каузална терапија при
секундарни инфекции. Диферецијално дијагностички се разликува од инфалтилна псоријаза,
себореична дерматоза кај деца и атопичен дерматитис.

PRURIGO ET PRURITUS
Prurigo – група кожни болести кај кои ефлоресценциите се проследени со интензивен
јадеж. Pruritus се однесува на чувството на јадеж. Според некои автори во групата Prurigo
припаѓаат болести кои се манифестираат со осип од пруритични двофазни ефлоресценции
наречени серопапули или пруригопапули. Други во оваа група ги вбројуваат и осипите со
еруптивна и уртикариелна манифестација. Prurigoto се сместува во алергиски и неврогени
заболувања според некои автори.

Strophulus infantum – рецидивирачка дерматоза која се одразува со појава на серопапули

со интензивен јадеж. Болеста се јавува помеѓу втората и седмата година од животот. Многу
автори ја сместуваат во категорија со уртикаријата поради истиот одговорен патогенетски
механизам. Како тригери се вбројуваат видови храна, инфекции и интестинални паразити. Во
денешно време се почесто како одговорен механизам се вбројува реакција на преосетливост кон
каснување од пајаци, крлежи, болви и други инсекти. Болеста почнува нагло со ерупција на
серопапули кои средишно се елевирани, со присутно средишно меурче полно со бистра серозна
течност. Бројот на лезии не е голем и истите се дисеминирани на откриените делови од телото.
Лезиите се јавуваат во налети со полиморфен осип – уртикаричен, интактни серопапули,
екскоријациски серопапули и крустозни папули. Strophulus bullosus – појава на були поради
интензивна ексудација на чијашто основа може да се накалеми секундарна бактериска инфекција
или импетигинизација. Промените се повлекуваат оставајќи хипопигментациски или
хиперпигментациски макули кои се ретки, во тешки случаи може да останат и цикатрикси.
Патохистолошкиот наод е неспецифичен со едем, интраепидермална везикула и лимфоцитен
инфилтрат. Дијагнозата се донесува врз основа на анамнезата, клиничката слика и
патохистолошкиот наод. Болеста треба да се разликува од variola, scabies et urticaria. Од вариола
се разликува според присутната фебрилност и лоша општа состојба, од шугата поради
предилекциона основа на строфулусот а од уртикаријата според осипот – уртикаријата има
мономорфен осип. Болеста се третира со орален антихистаминик за јадеж, течна пудра или
кортикостероидни масти.
Prurigo simplex subacuta – полиетиолошка дерматоза со субакутен или хроничен тек која
се јавува кај возрасни жени најчесто со ерупција на серопапули придружени со интензивен јадеж.
Во патогенезата со несигурност се вбрујуваат тип 1 хиперсензитивна реакција и тип 4.
Етолиологијата се бара во придружните коморбидитети – дијабет, црвени паразити, заболување
на црн дроб и сл. Во оваа болест за разлика од Strophulus нема инволвирање на каснување од
инсекти. Дифузно се дистрибуирани еритемни папули на екстензорните страни од надлакотот,
бутовите, горен дел на грб и градите. Чешањето предизвикува пукање и препокривање нивно со
серо-хеморагична содржина со редузиална хиперпигментација и мал атрофичен цикатрикс.
Оформената клиничка слика е полиморфна, со доминација на секундарните и резидуални лезии.
Посебна форма на болеста е Prurigo gestationis – гестациско пруриго кое се јавува најчесто во
четвртиот месец од бременоста и спонтано се повлекува 1-2 месеци после породувањето.
Невообичаено е, но постои можност за рецидиви при наредните бремености. Освен присуството
на серопапули, се забележуваат и пруритични папулонодуларни лезии кои се со поголема
големина.Некои автори го сметаат за посебен ентитет – Prurigo simplex chronica поради
хроничниот карактер на тек на симптоми и ефлоресценции различни од Prurigo simplex subacuta.
Болеста може да наликува на атопичен дерматитис, дерматитис херпетиформис и скабиес.
Системски се лекуваат овие болести со антихистаминици, седативи, гликокортикоиди и најбитно
– лекување на етиолошката каузална причина или позадински модбидитет.

Prurigo nodularis – ретка и хронична болест која се манифестира со пруритични и

перзистентни нодули. Кај оваа болест не се јавуваат серопапули. Клинички има дистинктивни
специфики со билатерален оутбрејк – нодулуси на екстензорните страни на екстермитетите
пропратни со јадеж. Нодулусите имаат цврста конзистенција, сферична или набраздена
површина . Патохистолошки постои акантоза до псевдоепителиоматозна пролиферација со густ
воспалителен ифилтрат. Тераписките обиди се со сомнителен исход па се користат локални
кортикостероиди, криотерапија и фототерапија.

Pruritus – јадеж или непријатно чувство кое се јавува по кожата и некои слузокожи и
всушност претставува потреба за чешање. Неврофизиологијата не е сосема јасна. Утврдено е
дека пруритусот потекнува од епидермисот и се пренесува преку миелинизирани и
немиелинизирани нервни влакна до хипоталамусот а од таму до кората на големиот мозок. Тој
може да е предизвикан од егзогени – физички, хемиски или термички дразби како и од ендогени.
Хистаминот се смета за водечки предизвикувач со дразнење на рецепторите за јадеж. Други
медијатори се серототонин, трипсин, каликреин, брадикинин и простагландини.
Јадежот може да биде генерализиран и локализиран.
Pruritus cum materia – јадежот е резултат на некоја промена на кожа/болест. Типични кожни
болести кои се пропратени со јадеж се алергиските, шугата, педикулозата, сува кожа и слично.
Физиолошки се јавува при процес на стареење поради намалена продукција на себум.
Pruritus sine materia – јадеж кој е присутен и при невидливи промени на кожата. Овој пруритус се
јавува кај пациенти болни со висцерални болести како дијабетес, уремија, хепатобилијарни
нарушувања, невролошки болести. Често се јавува пропратно со гравидитет и по употреба на
некој медикаменти (антихипертензиви, бета блокатори). Тераписки се даваат антихистаминици и
седативи(невролептици и трициклични антидепресиви). Кортикостероидите поради
антиинфламаторното декство, фотохемотерапијата ПУВА, фототерапија УБВ, даваат добри
резултати а локално се применуваат ладни купки или облози.
МЕДИКАМЕНТОЗНИ ДЕРМАТОЗИ
Медикаментозен егзантем е карактеристична, неочекувана и ненадејна симетрична еритематозна
ерупција асоцирана со коинцидентна тераписка интервенција. Егзантемите од медикаменти се
големи имитатори во дерматологијата. Тие се пропратени со системски симптоми и редовно
пруритус.
Мал број од егзантемите се алергиски реакции(само 10%). За егзантемот да е алерголошки е
потребна првична експозција на мали количини на лекот како сензибилизација и следствен
оутбрејк при наредна апликација.
Медикаментозен rash е најчесто несакано дејство на лекот. Најчести лекови кои предизвикуваат
уртикарија и макулопапулозни реакции се amoxicillin, trimethoprim-sulfmetoxasole, ampicillin et
penicillin. Токсичната епидермална некролиза најчесто е предизвикана на терапија со
сулфонамиди и антиконвулзиви. Пиазолските деривати, тетрациклините, НСАИЛ,
фенолфталеинот, лидапримот и барбитуратите се поврзуваат со еритема фиксум – фиксирани
медикаментозни ерупции. Појавата е ненадејна, нагла како светлоцрвен егзантем најчесто
локализиран симетрично по трупот. Повеќе лекови предизвикуваат ист тип на реакција и
обратно, еден лек различни реакции.

Erythema toxicum – морбилиформни, рубеолоформни, скарлатиноформни макулопапулозни

ерупции поизразени на трупот. При прва апликација симптомите се јавуваат после 7-8 дена а при
повторна кај веќе сензибилизиран пациент бргу – за два до три дена.
Медикаментозниот хиперсензитивен синдром или уште познат како хипереозинофилен синдром
е тешка и специфична идиосикразична реакција со треска, лимфаденопатија и хематолошки
алтерации. Во сериозни случаи има зафаќање на висцералието – миокардит, нефрит и друго.
Присутна е периферна еозинофилија и се јавува од две до шест недели по контактот со лекот.
Најчести лекови кои предизвикуваат се ампицилин и лидаприм, сулфонамиди и тијазидни
диуретици.
Urticaria – црвени, пруритични уртики со дијаметар од неколку мм до неколку сантиметри.
Можна е фатална анафилактична реакција без уртикарија и ангиоедем и бенигна уртикарија без
системски симптоми. Најчести лекови кои предизвикуваат се бета лактами, сулфонамиди,
опијати и салицилати.
Алергичен васкулит – промени од хеморагичен тип во форма на папули и везикули со
некротични улцерации. Најчести предизвикувачи се ибупрофен, сулфонамиди, алопуринол.

Erythema exudativum multiforme(Erythema multiforme major) – target like lesions, често со булозни
и хеморагични промени. Често се локализирани на екстензорните страни особено дисталните
партии.
Syndroma Stevens-Johnson е најтешка максимална варијанта на еритема мајор, а токсичната
епидермална некролиза е најтешка манифестација на Stevens Johnson-ов синдром. Најчести
тригери се sulfonamidi, penicillamin, barbiturates et NSAIL.

Токсична епидермална некролиза – живото загрозувачка ситуација со мукокутано засегање.

Овие три ентитети се еволутивно флуидни и нивна дистинкција целосна е невозможна. Освен
земање на лек како тригер од групата на сулфонамиди, пеницилини, барбитурати, фенитоин,
сулфа препарати и алопуринол, можна е NET без лек како тригер. Оваа болест кај децата мора да
се разликува од 4С – Staphylococcal scalded skin syndrome. Во епидермот постои ЦД8 инфилтрат,
макрофаги и мноштво цитокини ослободени од инфламаторните клетки но и од епидермните.
Болеста започнува со симптоми на респираторна вироза па следствен морбилиформен осип,
target like лезии, со интензивирање на везикулите и нивно формирање во були, некроза и
ексфолијација на епидермот и мукозите. Најчесто се локализирани промените на лицето а
клиничката слика наликува на изгореници од втор и трет степен. Позитивен е феноменот на
николски. Кожата изгледа како печено јаболко а општите симптоми се присутни со голем
интензитет. Пациентот се сместува во бокс за интензивна нега на изгореници и се дејствува за
брзо елиминирање на лекот. Болеста има висока степен на смртност поголем од 30% поради
зафаќање на витални функции, електролитен дисбаланс, азотемија, секундарна бактериска
колонизација и сепса.

Други медикаментозни манифестации се erythema fixum –( солитарни или мултипли овални

плаки кои стануваат ливидни и хиперпигментирани. Најчести предизвикувачи се антимикробни
препарати, барбитурати, квс препарат), екзема, пруритус, eruptio psoriasiformis, лезии кои личат
питиријазис розеа, себореичен дерматит, еритродермија и слично.

Дијагноза – кожни алерго тестови, вкупен титар на IgE за медикаментот. Диферецијално

дијагностички со сите наведени дерматози – етиолошка диференцијација. Тераписки се
пристапува локално и се ставаат локални терапевти со антифлогистичен, антипруритичен,
антиинфламаторен и дезинфекциски карактер. Општа терапија се состои во антихистаминици
кај уртикарија, ангиоедем и системска анафилакса. Адреналинот се применува при драматичен
пад на крвниот притисок а при тешки случаи на дерматити се употребуваат гликокортикоиди
како кај акутен контактен дерматитис.

ФОТОДЕРМАТОЗИ

Фотосензитивноста е абнормална реакција на кожата на светлина. Молекулите кои ја

апсорбираат сончевата светлина се наречени хромофори.Дерматозите поврзани со светлина се
рангираат од изгоретини, преку фототоксични и фотоалергични болести до неоплазии асоцирани
со сонце. УВ зрачењето може да предизвика еритем или меланинска пигментација. Поголемиот
дел од биолошките ефекти во кожата се предизвикани од УВБ зрачењето. Тие зраци ја
инхибираат синтезата на ДНК, РНК и митозата, ја зголемуваат конверзијата на 7-
дехидроколестерол во биолошка активна форма на витамин Д3. Минималната доза што
првоцира дефиниран еритем 24 часа по сончева експозиција се нарекува минимална еритемна
доза.
Пигментација. Директна или брза пигментација настанува со делување на УВА зраците по
експозиција и исчезнува за неколку дена. Пигментацијата на кожата е генетски детерминирана и
зависи од бројот и активноста на епидермо-меланинските единици. Кожата е најдобро да се
заштити од УВ бранова должина од 290 – 320 нм. Фотодерматозите можат да бидат акутни и
хронични. Магнус разликува примарни и секундарни фотодерматози.
Dermatitis solaris - еритем кој настанува по експозиција на УВБ зраци. Овој еритем е генетски
условен како и од околински фактори. Соларниот дерматит најчесто се јавува на море или на
планина поради отсуство на смог. Сончевите зраци стимулираат ослободување и продукција на
простагландини, хистамин, леукотриени и тумор некротски фактор кои стимулираат болка и
црвенило. Еритемот се должи на васкуларна дилатација во горен дел на дерм а главен медијатор
на воспалението е простагландинот. Еритемот се манифестира со црвенило и еден во две фази –
ран еритем кој е благ и доцен кој се јавува по латентен период од неколку часови. Во потешките
случаи е можно формирање на меури кои по неколку дена десквамираат. Кај многу тешки случаи
може да дојде до топлотен удар, сончаница и циркулаторен колапс. Во епидермисот се
забележува хиперкератоза со паракератоза и еозинофилни дискератотични клетки кои се
изгорени од сонцето. Локално се применуваат кортикостероиди, влажни облози и цинкови
лосиони кои ладат. Системски кај тешки еритеми се даваат НСАИЛ и се предложува мирување
во темен простор.

Xeroderma pigmentosum – херидитарна абнормалност во обновување на DNA со појава во

детството на пигментации, преканцерози и малигни тумори во фотоекспонираните делови на
телото и обично завршува фатално. Молекуларно, постои дефект на ендонуклеазата и таа има
намалена активност. Болеста се јавува во форма на континуиран еритем кој е на непокриените
делови, кожата е шарена, точкасти и дифузни хиперпигментации и површни улцерации кои
тешко заздравуваат и се склони на секундарна инфекција како и деформирачки лузни.
Се јавуваат актинични кератози со забележителна прогредација кон спиноцелуларен карцином.
На оштетената кожа се развива кератоакантома, базоцелуларен карцином, меланом или сарком.
Болеста завршува фатално на околу 20 годишна возраст со екстрадермални проблеми –
невропсихијатриски нарушувања, атаксија, фотофобија. Се класифицира во осум варијанти А-Г
и посебна варијанта на ксеродермата која се карактеризира со подоцни манифестации на
патолошките промени. Болеста не се лекува и профилактички се спроведува неекспонирање на
сонце.

Секундарни фотодерматози – се должат на егзогени фотосензибилизирачки супстанци. Овие

кожни реакции се поделени во две групи – фототоксични и фотоалергиски реакции. Овие
реакции одговараат на иритантниот и алергискиот дерматитис. Фототоксичните реакции се
еритематозни, акутни, болат и имаат негативен алерго тест. Фототоксични материи се катрански
деривати, бои, лекови и бергамово масло.
Фототоксичен дерматит – заедничко делување на фотосензибилизатор и сончева светлина врз
кожата. Фотосензибилизаторот може да биде ендоген(порфирии) или внесен егзогено преку
кожа, гит или парентерално. Најчести локални фотосензибилизатори се органски бои како еозин,
катран, фенотијазини, сулфонамиди. Најпознати фотосензибилизирачки лекови се сулфонамиди,
тетрациклини и фенодијазини. Болеста се манифестира со еритем и едем, создавање на везикули
и були и симптоми идентични на акутна изгореница.
Berloque dermatitis – локална пругаста хиперпигментација која настанува како резултат на
локална примена на фототоксична супстанција од козметиката и изложување на УВ зраци.
Промената има форма на капка која тече со разлика од околната здрава кожа по
хиперпигментираноста Настанува по употреба на фурокумарини во парфем, бергамово масло и
други есенцијални масла кои се фототоксични. Неколку часа по експозицијата на кожата на
сонце се јавуваат еритем и везикули кои заздравуваат со хиперпигментација. Со помала доза на
сонце, инфламаторниот одговор отсуствува. Терапики се применува забрана на користење на
козметика, локален пилинг со течен азот и ртеиноична киселина. Силна депигментација се
користи со примена ка бетаметазон со ретиноична киселина и хидрокинон.

Phytophotodermatitis – се јавува како резултат на контакт со растенија – взаемно дејство на

фурокумарини и УВА кои предизвикуваат појава на акутен, булозен, силно хиперпигментизиран
дерматитис. Контакт со фурокумарини од растенија е преуслов за развој на болеста. Смоквата е
богата со фурокумарини и нејзиниот бел исцедок е исто така богат. Постои фототоксично
оштетување, интраепидермални були и хиперпигментација во стратум базале.

Фотоалергиски реакции – взаемна реакција на фотосензибилизатор, светлина и имунолошко

пореметување. За појава на овие реакции е потребна сензибилизација на кожата кон некој
алерген – сулфонамид, салицилати, антимикотици за локална употреба, хексаклорофен. Кај
фотоалергиските реакции најчесто е клеточно медиирана реакција од екгземен тип,
уртикаричната е ретка и наодот на уртикарија е редок. Најчест наод е дерматит или екцем, ретко
уртикарија.
Фотоконтактна алергија – болест која се јавува под дејство на УВ зраци на откриените делови
од телото при постоење на директен контакт со алергенот. Ретка е и се појавува кај возрасни.
Алергиските реакции се развиваат само при директна интеракција со алергенот и ирадијацијата.
Болеста се манифестира како алергичен контактен дерматит со ограничен еритем на
фотоекспонираните делови со појава на папуловезикули. Потребна е елиминација на
фотоалергенот.
Перзистентна светлосна реакција – најнепријатна форма на фотоалергија. Оваа фотоалергија
се манифестира и одржува и без присуство на алергенот а клинички се карактеризира со
хроничен егзем на експонираните делови. И при отстранување на алергенот манифестациите
стојат. Првично се јавува дерматит кој поминува во егзем со дифузно едематозно задебелување и
десквамација. Понекогаш се среќаваат инфилтрати како при кутан лимфом. Може да се развие
facies leonina.

Фотоалергии со непознат сензибилизатор

Urticaria solaris – уртикаријална реакција при изложување на сонце или вештачка светлина. Се
смета дека светлината ослободува антигени кои водат до хиперсензитивна реакција. Реакцијата
се блокира со антихистаминици. Се појавува еритем со пруритични уртики. Се појавуваат и
системски симптоми при поголемо изложување на светлина. Индицирана е употребата на
заштитни кремови.
Молиморфна светлосна ерупција – најчеста форма на сончева алергија. Механизмот е
хиперсензитивна реакција од доцен тип која најпрво се јавува во пролет при првата сончева
експозиција. Болеста се карактеризира со полиморфни кожни лезии со зафатеност на
изложените делови. Се јавуваат повеќе клинички форми – папулозна, уртикарична, егзематична,
булозна, еритема мултиформе и пруриго форма. Постои силен јадеж и најчеста е папулозната и
егзематозната форма. Може да се користат антималарици , ПУВА е индицирана исто како
третман. Диференцијално дијагностички – атопичен дерматитис, дерматит соларис, лупус.
Hydroa vacciniforme – наследен синдром кој се одликува со присуство на убилицирани,
хеморагични були кои заздравуваат со вариолоформни лузни и настануваат по експозиција на
сонце. Понекогаш се меша со конгенитална порфирија.

Erythema multiforme
Акутна, ретко перзистентна, рекурентна дерматоза која се манифестира по кожа и слузокожа со
карактеристични моноформни ефлоресценции во форма на диск. ЕМ е резулат на хиперсензити-
вност кон инфективни агенси(херпес, грип, хепатит, стрептококи, микоплазма) и лекови
(сулфонамиди, аналгетици, антипиретици); физикални влијанија и заболувања(СЛЕ, улцерозен
колит). Болеста започнува нагло со појава на лезии по подлактиците, потколената, странични
делови на врат и лице, слузокожите кај потешките видови. Лезијата е target-like со периферно
издигнат инфилтран раб со cd4+, едематозен прстен и вдлабнат центар. Можна е и ерупција на
уртикарични ефлоресценции, папулозни кои се претвораат во везикула. На слузокожите се
јавуваат булозни ерупции кои пукаат и оставаат ерозии со хеморагични и фибриноидни канали.
Болеста е поделена на две форми – минус и мајус.
Erythema multiforme minus – најчесто предизвикана од херпес инфекција или друг инфективен
агенс со кожни локализации на промените. Болните чувствуваат јадеж и непријатности.
Erythema multiforme maius – форма која покрај инфективен нокс, во својата патогенеза вклучува
и медикаменти. Оваа форма има поинтензивни симптоми пропратени со висока температура,
слузокожна зафатеност со долг спан – седум до осум недели трае болеста. Болеста е поделена во
лесна форма(еритемопапулозен осип по лице без зафаќање на слузниците и општа добра
состојба): средно тешка форма(енантем во усната слузокожа и конјуктивите, висока
температура); тешка форма на болеста со два ентитети – Ectodermosis erosiva plurioficialis et
Dermatostomatitis. Карактеристика на овие форми е везикулозно-булозни ерупции по кожата и
слузокожите, конјуктивите и анусот со пропратна фебрилност.
Најтешката генерализирана форма – Syndroma Stevens Johnson се карактеризира со булозни
лезии на кожа и видливи слузници, пнеумонија, полисерозит, нефрит и други патологии. Се
смета дека најтешката форма на Erythema multiforme е блага форма на Токсична епидермална
некролиза.
Терапевтски се применува никотинамид(лесно и средно тешки болни), антихистаминици,
антифлогистици, ацикловир, антибиотска профилакса, кортикостероиди.

Erythema nodosum
Болест која се карактеризира со појава на болни еритемо-нодуларни промени најчесто на
потколениците, почесто кај жените во адолесцентната доба. Оваа болест се смета за
полиетиолошки спектар со депозиција на имуни комплекси во дермот и хиподермот.
Инфективни етиолошки фактори се стрептококите, јерсинија, туберкулоза и други. Во
конкорданс со општи заболувања како саркоидоза, Кронова болест, Бехчетова болест и
висцерални неоплазми се јавува erythema nodosum. Патохистолошки се гледаат периваскуларни
инфилтрати од лимфоцити. Пропратни воспалителни халмаркови се гледаат на крвна слика –
покачена седиментација, леукоцитоза, зголемени вредности на антистрептолизин.
Диференцијално дијагностички се разликува од саркоидоза – Syndroma Lofgren. Саркоидозата
има наод на билатерална медијастинална лимфаденопатија, грануломатозна/саркоидозна
инфилтрација, еритема нодозум промени и системски симптоми. Болеста се третира со
антибиотици, нестероидни антиревматици, салицилати. Прогнозата е добра и некогаш доаѓа до
самоизлекување.

Syndroma Sweet
Синдром кој се одликува со фебрилност, еритемни плаки и висока леукоцитоза. Болеста е ретка
со предилекција за женскиот пол. Етиологијата е нејасна, но како тригери се посочуваат вирусни
и бактериски инфекции, медикаментозни реакции на преосетливост(добар одговор на
кортикостероиди). Syndroma sweet се јавува во релација и со малигни заболувања поради што
некои автори ја скластуваат во паранеопластични дерматози. Фебрилноста е главен халмарк на
болеста, без одговор на антибиотици а драматичен пад по апликација на кортикостероиди.
Постојат еритемно-ливидни плаки со различна големина кои се болни на притисок. Периферната
леукоцитоза е одлика на болеста со преваленција на сегментирани леукоцити. Постои општа
симтоматологија со висока седиментација и малаксаност, артралгии и конјуктивит. Постои едем
во дермисот и леукоцитен инфилтрат. Можна е спонтана регресија на болеста.

Morbus Kawasaki
Акутно, фебрилно заболување со полиморфен егзантем, цервикална лимфаденопатија и срцеви
компликации. Хистолошки наликува на периартеритис нодоза а како тригери се земаат некои
вируси и пропионбактериум.Болеста започнува со фебрилност и егзантем кој потсетува на
скарлатина. Во 70% од случаите се јавува и миокардит и ендокардит. Терапијата е симптоматска
и смртноста е ниска, а кога настапува е поради срцеви компликации

Erythrodermia
Генерализирана еритемна и инфламирана кожа со помалку или повеќе изразена десквамација.
Еритродермијата е мултифакториелна болест. Може да биде тригерирана од разни лекови,
постоечки дерматози(атопичен дерматитис, псоријаза, пемфигус, лихен планус) или малигни
заболувања(Хоџкин, леукози и висцерални карциноми). Примарната еритродермија започнува на
здрава кожа, а секундарната е накалемена на веќе постоечка дерматоза. Десквамацијата е
питријазиформна а лимфаденопатијата е често присутна со конкомитантна фебрилност,
хепатоспленомегалија, треска и дехидратација поради вазодилатација. Терапијата е
симптоматска – рехидратација и ублажување на јадеж и болка. Болеста може да има акутен,
субакутен и хроничен тек. Медикаментозната обично се повлекува по откривање и елиминација
на медикаментот но идиопатската и еритродермијата во склоп на малигнитет обично има
хроничен тек
Lichen Ruber Planus. Црвениот лишај е бенигна, незаразна, пруритична, рецидивирачка
папулозна дерматоза со карактеристична патохистолошка и клиничка слика. Можни етиолошки
тригери се вирусите и медикаментите. Постои Т-клеточно медииран атак на епидермисот што
остава простор за вкластување на болеста во имунолошка категорија. Одлика на болеста е наод
на лихен папула, односно рамна папула која почетно е еритемна но брзо се трансформира во
розеникава/виолетова издигната папула со ограничени рабови. Површината е со
карактеристичен восочен отсјај кој станува видлив по осветлување. Гранулозниот слој е
неправилно задебелен и формира Wickham-ови стрии чија видливост се зголемува со
зголемување на провидноста на корнеалниот слој на кожата. Папулите можат да постојат
солитарно или да се групирани во плаки кои подлежат на питиријазиформна десквамација.
Kobner phenomena е присутен – 8 до 10 дена од нанесена механичка дразба се јавуваат лезии кои
се одлика на болеста. Дистрибуцијата е дифузна со предилекција кон флексорната страна на
подлакотот и радиокарпалните зглобови, екстензорната страна на потколениците, долен дел на
грб и абдомен. Оралната мукоза е зафатена во 50% од случаите белузлави хиперкератотични
плаки по букалните ѕидови кои можат да улцерираат и да бидат болни – Lichen planus erosivus.
Гениталиите се зафатени кај 20-25% од зафатените и тоа почесто кај машкиот пол во форма на
стрии белузливи кои градат серпингинозни или мрежасти творби. Дланките и табаните се ретко
зафатени и кога се имаат кератотични-верукоидни папули или плаки.
Дисеминираната форма на болеста е поретка и има субакутен тек со појава на мали папули кои
се одвоени или во плаки но не конфлуираат. Плаките се дистрибуирани во предилекционите
регии.
Lichen planus circumscripta(периферни лезии), Lichen planus linearis – зостероформно
распоредени папули по должоината на инервација на интеркостален нерв. Везикулобулозната
форма се карактеризира со создавање на веезикули и були. Хипертрофичната форма се
карактеризира со силно елевирани плаки и папули со големина на машка дланка препокриени со
хиперкератотична покривка и предилекциона локализација на внатрешната страна на
потколеницата.
Патохистологија – ортокератотична хиперкератоза, фокално задебелување на зрнестиот слој кое
се манифестира како Викамови стрии. Боцкавиот слој е задебелен(акантоза) во интерпиларните
делови кои се издолжени и зашилени како запци од пила. Во базалниот слој постои вакуолна
дегенерација на клетките. Епидермот е инфилтриран со инфламаторни клетки а во дермот има
наод на меланин кој истекува од дегенерираните епидермни клетки.
Терапијата се состои во високопотентни гликокортикоидни масти под оклузивен завој. Кај
верукозната форма се аплицираат кристални гликокортикоидни суспензии. За јадежот се даваат
антихистаминици и евентуално седативи.
ЕРИТРОСКВАМОЗНИ ДЕРМАТОЗИ

Psoriasis vulgaris – честа, хронична, генетски детерминирана, клеточно медиирана

инфламаторна дерматоза. Се карактеризира со еритематозни папули и/или лосос-црвени плаки
покриени со сребрено-бели лушпи. Лезиите можат да бидат ограничени регионално или
проширено-експанзивна локализација. Ретко се случува универзално зафаќање на кожата. Врвот
на инциденцата се јавува во втората и третата декада од животот. Псоријазата се егзацербира во
зимскиот а подобрува во летниот период. Наследноста има улога во настанокот на болеста – се
наследува псоријатичната дијатеза или предиспозицијата кон развивање на псоријаза. Степенот
на наследување е автозомно доминантен. Постои асоцираност со HLA. Кај раната псоријаза е
утврдена асоцираност со HLA – CW6. Други HLA гени асоцирани со псоријаза се – Б13, Б17,
Б37 и DR7. Наследувањето само по себе не е доволно за појава на болеста – потребни се
ендогени и егзогени тригери. Постојат хемиски(хронично оштетување на кожа со препарати),
физички(повреда, вакцинација, убод од инсект, сончање) и воспалителни(инфекции) тригери.
Болеста може да биде тригерирана и од лекови – антималарици, литиум, бета блокери како и
прекин на системско давани кортикостероиди. Најновите истражувања говорат дека и ACE
inhibitors could cause psoriasis. Other precipitating factors include: stress, hormonal disturbances,
hypocalcemia. Ослободените цитокини, од друга страна ги диригираат клучните настани –
епидермална кератиноцитна хиперпролиферација во отсуство на диференцијација, васкуларна
пролиферација и придружна инфламација.
Псоријатичниот епидермис е хиперкинетичен – забрзано пролиферира со отсуство на клеточна
диференцијација. Овие процеси – несозревање на кератиноцитите се поттикнати од
интеракциите на инфламаторни и имунолошки механизми. Постои акантоза – зголемен е
стратум спинозум и епидермалниот turnover е скратен од 30 дена на 3-4 дена. Во епидермисот од
клеточни елементи се наоѓаат CD8+ клетки, а во дермот CD4+ лимфоцити. Миграцијата на
лимфоцитите во епидермот е потпомогнато од локална или перфиерна активација на Т-
лимфоцитите. Локално, постои зголемена лепеза на проинфламаторни молекули – интерлеукини,
интерферон гама, тумор некротски фактор алфа кои предизвикуваат следствена зголемена
експресија на атхезивни молекули кои потпомогаат во хемотаксичната дијатеза. Условно кажано
– Т клеточниот имунитет има круцијална улога во појавувањето на Psoriasis vulgaris.
Клиничка слика на болеста: Псоријатичната лезија започнува како еритемосквамозна папула која
покажува центрифугално ширење и формирање на типична псоријатична еритематозно-
сквамозна плака. Кај псоријатичната морфа се изведуваат трите феномени на методично
гребање:
1. Феномен на стеаринска свеќа – псоријатичните плаки лесно се одлупуваат и се ронат
2. Феномен на восочна дамка – при гребање количината на сквами е секогаш поголема од
очекуваното
3. Аушпицов знак – ако при гребање се отстрани и најдлабоката сквама тогаш останува
еритемна кожичка која кога ке се отстрани открива точкасто крвавење. Точкастото крвавење е
резултат на раскинување на врвовите на папилите на дермот и капиларна повреда на истите.
Kobner феномен е присутен – феномен на изоморфен ефект на дразба – при нанесување на
механичка дразба или повреда на здрава кожа се формираат псоријатични лезии.
Псоријазата покажува симетрична дистрибуција со предилекција за екстензорни површини на
екстермитети и нивни проминенции како лакот и колена, космат дел на глава, сакрална регија и
нокти. Текот на болеста може да биде акутен или субакутен, но се среќава и хроничен и
исклучителен торпиден тек. Еруптивните фази и регресијата можат да следат едни по други и
како последица на тоа да сејави полиморфизам на лезиите.
Постојат повеќе клинички форми на вулгарната псоријаза:
Psoriasis follicularis – кога промените се сосема ситни и се врзани за фоликулот на влакното
Psoriasis punctata et psoriasis guttata – акутна форма која се јавува кај деца и млади и се
карактеризира со ерупција на папулосквамозни лезии по кожата на телото и горно/долни
екстремитети со големина на точки и капки. Најчест тригер е горнореспираторна стрептококна
инфекција. Покрај иницијална ерупција, оваа форма може да биде и егзарцебација на хронична
псоријаза.
Psoriasis nummularis ја карактеризираат промени со форма на метална пара, а уште поголеми
плочести промени има кај psoriasis in placibus. Во случај на централна регресија се јавува
psoriasis angularis.
Psoriasis gheographica e експресија на вулгарната псоријаза во форма на полициклични
еритемно-сквамозни плажи. Psoriasis inversa е појава на лезии надвор од предилекционите лезии.
Napkin psoriasis e инфантилна форма на псоријазата која се јавува во регија која ја препокрива
пелената и се манифестира како темноцрвена, добро маркирана дерматоза.
Psoriasis palmoplantaris e псоријатична форма со зафаќање на табаните и дланките со
хиперкератотични и фисурирани псоријатични плаки.
Psoriasis capilitii се јавува во форма на белузлави или лентести плаки на косматиот дел од главата.
Псоријазата не го зафаќа коренот на влакното така што по правило, косата не опаѓа. Ако се
зафатени себореичните регии тогаш таа форма се нарекува Sepopsoriasis.
Ноктите се често зафатени при што се гледаат вдлабнувања на ноктената плоча која се нарекува
фовеола, некогаш е присутна масна дамка под ноктот која со растењето на ноктот се придвижува
дистално. Paronychia psoriatica е зафаќање на кожата околу ноктот.
Патохистолошки се гледа хиперкератоза, паракератоза и акантоза – задебелен Малпигиев слој со
лушпест stratum corneum. Отсуствува и е редуциран гранулозниот слој и во негови рамки се
гледаат Munro-ови микроапсцеси – фокуси од полиморфонуклеарни леукоцити. Папилите во
дермот се проширени и хиперваскуларизирани, со лимфоцитен и полиморфонуклеарен
инфилтрат. Инфламацијата со нејзината клиничка експресија во рамки на кожа ја дава
клиничката слика на псоријазата – еритем, инфилтрација и десквамација.
Други форми на псоријаза
Psoriasis arthropathica – Arthritis psoriatica. Псоријаза асоцирана со серонегативен инфламаторен
артрит кој може да се јави пред, истовремено и после псоријатичната ерупција. Се јавува кај 5-7 %
од заболените и е поврзан со HLA-B27. Афекцијата на ноктите е поголема кај пациенти кај кои
има и воспаление на зглобовите од псоријазата.
Постои широка класификација за артропатската псоријаза од Moll et Wright:
1. Моноолиго артрит – зафатен е еден или неколку дистални зглобови конкретно
интерфалангеални
2. Асиметричен олигоартрит – помалку од пет зглоба, најчесто интерфалангеалните зглобови
3. Симетричен полиартрит – исти зглобови како кај ревматоиден артрит(шепа, рачен зглоб,
стапало, скочен зглоб) но се разликува по серонегативноста, отсуството на нодули и васкулит
4. Мутилирачки артрит – настанува мутилација и остеолиза на интерфалангеалните зглобови и
се јавува кај само 5% од пациентите.
5. Анкилозирачки спондилит – инволвирани се вратните, торакалните, лумбалните и
сакроилијачните зглобови често асиметрично во контраст на de novo анкилозирачки спондилит.

Psoriasis erythrodermica – Оваа форма на псоријазата се карактеризира со универзален премин на

плаките во инфламација дифузна на кожата. Постои јадеж, нарушена општа состојба,
лимфаденопатија и нарушена терморегулација поради кутаната вазодилатација. Постои опасност
од хипоалбуминемија поради перзистентната десквамација и дехидратација – губиток на
течности.
Psoriasus pustulosa – макроскопска акумулација на неутрофили во епидермисот – пустула.
Неутрофилите со своите цитолитички ензими ги уништуваат епидермалните клетки и во
шуплините се создава гној – кој е стерилен и е наречен Когојова пустула. Пустулозните форми
на псоријаза се поделени на генерализирани и локализирани форми. Во генерализираната форма
спаѓаат две форми – Psoriasis pustulosa – Zumbusch et Impetigo herpetiformis.
Psoriasis pustulosa Zumbusch e ретка форма но со голем морталитет. Клинички почнува бурно со
фебрилност и леукоцитоза и се манифестира со еритемни инфламирани плажи, посипани со
маса од жолти стерилни пустули со големина на шпенадла. По акутната пустулизација следи
процес на десквамација. Постои ризик од хипоалбуминемија, хипокалцемија и електролитни
дизбаланси.
Impetigo herpetiformis – генерализирана пустулозна псоријаза во гравидитет која се јавува во
последните три месеци. Лезиите се идентични со пустулозната псоријаза. Нарушувањата на
општата состојба можат да предизвикаат неонатална смрт.
Во локализираните форми на болеста спаѓаат psoriasis pustulosa palmaris et plantaris – Berber,
Acrodermatitis continua suppurativa. Овие две форми ги зафаќаат дисталните делови на
екстремитетите и промените можат да се јават без претходни псоријатични лезии.
Спонгиоформната пустула на Когој е конклузивен наод.

Локална терапија:
1. Салицилна киселина како кератолитик
2. Катрански препарати поради антимикотичко дејство
3. Дитранол – антипролиферативно дејство – се остава од 5 до 45 минути
4. Локални кортикостероиди – долготрајната употреба може да иницира атрофични појави,
стрии, телеангектазии и кожна фрагилност.
5. Калципотриол – аналог на калцитриолот кој ја намалува епидермалната пролиферација, ја
стимулира клеточната диференцијација и го намалува активирањето и дејството на Т – клетките.

Системска терапија на псоријаза:

1. Methotrexat – цитостатик и антагонист на фолна киселина кој интерферира во клеточната
делба и синтеза.
2. Ретиноиди – антиинфламаторно и имуномодулаторно дејство без разјаснет механизам на
дејство
3. Циклоспорин А – имуносупресивен медикамент кој инхибира Т-клеточни продукции и
инхибира синтеза на цитокини.
4. Фототерапија – УВА со фотосензибилизатор - инхибиција на клеточна синтеза и репликација
5. Фототерапија – УВБ без фотосензибилизатор.

Парапсоријаза
Erythrodermia
-Генерализирана еритемна и инфламирана кожа со помалку или повеќе изразена
десквамација.
Еритродермијата е мултифакториелна болест. Може да биде тригерирана од
-разни лекови, (се повлекува по елиминацијата на медикаментот)
-постоечки дерматози (атопичен дерматитис, псоријаза, пемфигус, лихен планус) или
-малигни заболувања(Хоџкин, леукози и висцерални карциноми). (хроничен тек)

-Примарната еритродермија започнува на здрава кожа, а секундарната се накалемува на

веќе постоечка дерматоза.
Десквамацијата е питријазиформна, а лимфаденопатијата е често присутна со
конкомитантна фебрилност, хепатоспленомегалија, треска и дехидратација поради
вазодилатација.
Терапијата е симптоматска – рехидратација и ублажување на јадеж и болка.
PURPURA SCHONLEIN HENOCH

- Ова преусуавува акууна фпрма на леукпциупкласуишен васкулиу кпј се јавува кај деца – најшесуп ппмеду 4уа и
11уа гпдина, реукп кај впзрасни.

Вп 50% случаи преухпди инфекција на гпрни респираупрни пауишуа (сурепупкпк); медикаменуи ;

алименуарни алергени
хемпрагични папули и екхимпзи (ппнекпгаш) гусуп раппредени најчесуп пп дплни ексуремиуеуи;
аруриу и пупк на глуждпви;
засегаое на ГИТ (бплка, ппсуипација, прплив, мелена) и
бубрези (акууен фпкален или дифузен ГН, хемауурија, прпуеинурија и бавнп прпгредирачка бубрежна
инсуф.

Дијагнпза:
- Врз база на клинишкауа слика
- Лабпрауприски напди
- Паупхисуплпщки – присууен е леукпциупкласуишен васкулиу

Терапија:
- Оусурануваое на еуиплпщкипу агенс
- Симпупмауска уерапија – ануихисуаминици, гликпкпруикпиди

Тек и Прпгнпза:
- Бплесуа пбишнп урае 2-4 недели, нп мпжна е ппјава на рецидиви.
- Прпгнпзауа е дпбра, нп реукп мпжен е леуален исхпд ппради акууна бубрежна инсуфициенција.
ROSACEA

Преусуавува бплесу кпја се каракуеризира сп ценурпфацијален ериуем, на шија пснпва се развиваау

папулппусуули и уелеангиекуaзии, а кпја шесуп заврщува сп хиперурпфија на сврзнп укивп и хиперплзија на
себацеалниуе жлезди на нпспу.

- Rosacea е шесуа кпжна бплесу.

- Се јавува на впзрасу пд 30-50 гпдини сп предпминација на женски ппл.
- Пришинауа за ппјавауа на бплесуа не е ппзнауа.
- Пациенуиуе сп Рпзацеа се ппдлпжни на црвенееое.

Прплпнгиранауа вазпдилауација впди кпн уелеангиекуазии и верпјаунп ја суимулира себацеалнауа единица,

дпведувајќи дп акнеифпрмни папули и пусуули.
Demodex folliculorum е нпрмален жиуел на фпликулпу, нп се преуппсуавува дека мпже да биде предизвикуваш
на акнеифпрмниуе ерупции кај рпзацеа.
- Акнеифпрмниуе папули и пусуули ппкажуваау перифпликуларна инфламација кпја ја имиуира хисуплпщкауа
слика на акне.
- Вп ппследнп време и H.pylori се сппмнува какп мпжен предизвикуваш на бплесуа.

Клинишка слика:
- Бплниуе се жалау на ириуабилна кпжа.

1. Имаау шувсувп на упплина, пспбенп за време на епизпдиуе на у.н. уранзиупрен ериуем ( прв суадиум )
- Се забележува ериуем на пбрази, нпс и шелп.
- Ериуемпу е пбишнп ценурпфацијален и бледее на приуиспк, а се инуензивира пд минууа вп минууа.
- Суимулиран е пд егзпгени факупри * спнце, алкпхпл, шај

2. Перзисуира сп денпви у.н. ппсупјан или кпнгесуивен ериуем ( вупр суадиум )

- Ппсупјау уелеангиекуазии на пбразиуе и нпспу.
- Акнеифпрмниуе папули се ппјавуваау ценурпфацијалнп и ексурафпликуларнп. Ппусеууваау на ance vulgaris, нп
не се забележуваау пувпрени и заувпрени кпмедпни. Не ппсупи себпреа.

3. Ппнекпгащ пусууларниуе кпмппненуи мпже да дпведау дп цисуишни или гранулпмаупзни нпдуси

- acne rosacea ( уреу суадиум )

4. Оспбенп впзнемирувашки дел пд бплесуа е згплемуваоеуп на нпспу щуп се дплжи на себацеалнауа и

фибрпзнауа хиперплазија. ( шеувру суадиум )
- Вп зависнпсу пд упа кпја пд кпмппненуиуе препвладува се разликуваау: - гландуларна и фибрпзна фпрма.
- Тука не мпже да се предизвика регресија сп ануибипуици.
- Ппсупи згплемена себпреа.

- Хрпнишнауа уппуреба на алкпхпл мпже да ги предисппнира пациенуиуе сп рпзацеа да развијау ринпфима.

Нп сиуе пациенуи сп ринпфима – не се алкпхплишари.
Ппсупи и една ппсебна варијануа – акуинишна ринпфима.
Паупхисуплпгија :
- Вп раниуе фази има - Екуауишни крвни садпви
- Лимфпхисуипциуен инфилурау вп гпрен дерм
- Делумнп зафаќаое на себацеалниуе жлезди.
- Ппдпцна има – дифузна прплиферација на сврзнпуп укивп.
- Demodex folliculorum вп фпликуларнипу инфундибулум.

Превенција:
- Да се избегнува спнце, упплина, зашинеуа храна, алкпхплни пијалаци.

Кпмпликации:
- Ринпфима – нпспу суанува гплем и ирегуларнп задебелен.

Терапија :
1. Лпкална уерапија – меурпнидазпл , вп пблик на гел – два пауи на ден
- прални уеурациклини
- кеупкпназпл 2% крем

- Не се уппуребуваау лпкални суерпиди – бидејќи мпжау да предизвикаау ппвупрна егзацербација.

2. Сисуемска уерапија – уеурациклинска уерапја

- ериурпмицин некплку недели мпже да ппмпгнау
- акп има пфуалмплпщкп зафаќаое, уеурациклиниуе се лек на избпр

3. Хирурщки уреуман – кај ринпфима мпже да се уппуреби елекурпхирургија, ласерска хирургија.

Тек и прпгнпза :
- уекпу е хрпнишен.
SARCOMA KAPOSI * Sarcoma idiopathicum multiplex haemorrhagicum

- Каппщиевипу саркпм е малигнп забплуваое кпе насуанува сп алуерација на ендпуелпу на крвниуе садпви,
најшесуп мулуифпкалнп.
- Врз пснпва на клинишкп- епидемиплпщкиуе криуериуми, разликуваме 4 варијануи на Каппщиев Саркпм.
1. Класишна Фпрма
2. Ендемска Фпрма
3. Јаурпген Каппщиев Саркпм
4. Каппщиев Саркпм кај забплени сп ХИВ инфекција

Класична Фпрма на Каппшиев Саркпм

- Кај пваа фпрма еуиплпгијауа е неразјаснеуа, верпјаунп улпга имаау генеускиуе факупри.
- Мпжнп е и да има улпга инфекцијауа сп циупмегалпвирус или некпј друг вирус.

Клинишка слика :
- Бплесуа заппшнува меду 4уа и 6уа деценија пд живпупу
- Сп ппјава на уемнпцрвени, кафеави и виплеупви макули
индурирани плакпви
уврди бплни јазли сп гплемина на зрнп пд леќа дп прев.
- Пп кпнзисуенција се цврсуи.
- Лпкализирани се на дисуалниуе делпви пд дплниуе ексуремиуеуи,

Бплесуа е сп хрпнишен уек , сп бавна евплуција и перипди на прпгресија и суагнација.

Прпсешнпуп време на преживуваое е 8-13 гпдини.

Паупхисуплпгија:
- Се забележува прплиферација на ендпуелпу и спздаваое на брпјни васкуларни прпцепи.
- Вп пкплинауа на лезијауа се гледаау ексуравазирани ериурпциуи и уалпжеое на хемпсидерин.
- Вп ппдпцнежен суадиум на бплесуа, хисуплпщкиуе прпмени се слишни сп пние на фибрпсаркпмпу – нп за
разлика пд негп – ппмеду вреуенесуиуе клеуки, присууни се ериупциуи и деппзиуи на хемпсидерин.
Дијагнпзауа се ппсуавува врз база на хисуплпщкипу напд.

Терапија:
- се применува рендгенпуерапија.
- А кај ппсежниуе прпмени сп дпбар успех – пплихемипуерапија.
- Ппединешни ппшеуни лезии мпже да се пусуранау хирурщки.

Ендемски ( африкански ) Каппшиев Саркпм

Клинишка слика:
- Се каракуеризира сп нпдуларни и плпшесуи прпмени пп кпжауа кпи ппусеќаау на класишнипу Каппщиев
саркпм.
- Прпмениуе пп кпжауа мпже да навлезау длабпкп вп укивпуп и да ги зафауау мускулиуе и кпскиуе.
- Од самипу ппшеупк мпже да бидау зафауени лимфниуе јазли, пспбенп кај децауа и кај младиуе.
- Бплесуа е фулминануна, сп ранп зафаќаое на висцералниуе пргани и сп леуален исхпд.
Јаурпген Каппшиев Саркпм
- Бплниуе сп имунпсупресивна уерапија ппкажуваау склпнпсу да развијау Каппщиев Саркпм.
- Најшесуп се јавува кај пациенуи сп урансплануирани пргани, пп спрпведена имунпсупресивна уерапија.
- Инуервалпу ппмеду заппшнуваое на уерапијауа и ппјавауа на саркпмпу се движи пд 3-36 месеци.
- Неппхпдна е и генеуска предисппзиција.
Кај пваа фпрма, пбишнп ппкрај кпжауа, зафауени се и висцералниуе пргани.
- Прпмениуе на кпжауа најшесуп се дискреуни и ппусеууваау на хемаупми.
- Дпкплку се прекине сп имунпсупресивнауа уерапија, мпже да дпјде дп регресија на бплесуа.

Каппшиев Саркпм кај забплени сп ХИВ Инфекција ( епидемиска фпрма )

Ппкрај Хив инфекцијауа, кпј е пснпвен предуслпв сп за ппјава на бплесуа, и други факупри гп деуерминираау
нејзинпуп јавуваое.
- Забплуваоеуп се јавува скпрп исклушиуелнп кај хпмпсексуалци. - пспбенп акп ппсупи инфекција сп
циупмегалпвирус и ниски вреднпсуи на ЦД4 лимфпциуи.
- Мпжнп е Т лимфпциуиуе, инфицирани сп хив, да прпдуцираау некпи факупри на расу кпи суимулираау
ангипгенеза.

Клинишка слика:
- Лезииуе имаау уенденција брзп да се щирау.
- Вп ппшеупкпу се јавуваау ериуемнп- кафеави макули кпи ппсуепенп кпнфлуираау и преминуваау вп уврди,
бплни јазли кпи мпже да улцерираау
- Прпмениуе најшесуп се лпкализирани на – лице, нпс, непце, ексуремиуеуи и гениуалии.
- Набрзп ги зафаќаау и висцералниуе пргани – црн дрпб, слезена, бубрези, бели дрпбпви.

Прпгнпзауа на Каппщиев Саркпм кај Забплени сп ХИВ инфекција е лпща. Преживуваоеуп вп прпсек е една
гпдина, без разлика на применеуауа уерапија.

Паупхисуплпгија: - какп кај класишнауа фпрма.

Терапија:
- пбиди сп инуерлеукин 2, рекпмбинануен инуерферпн, медуупа без успех.
ВИРУСНИ ЗАБПЛУВАОА НА КПЖАТА

Бплесуиуе на кпжауа предизвикани пд херпес симплекс вируспу се манифесуираау

какп лпкализирани везикулпзни ерупции сп уенденција за рецидивираое.
Предизвикуваши се ХСВ 1 и ХСВ 2. Серпуип еден класишнп се манифесуира сп лезии на
кпжауа на лицеуп и пралнауа слузпкпжа, а серпуип два вп гениуални лезии. Примарна
инфекција се јавува кај индивидуи кпи за прв пау се инфицираау пред шеувруауа гпдина пд
живпупу – инфекцијауа ппминува асимпупмауски најшесуп сп 1% симпупмауски пациенуи.
Влезна врауа е сиуна лезија на кпжауа или вп фпрма на капкпва урансмисија.

ИНФЕКЦИИ СП HERPES VIRIDAE

Примарни инфекции со Херпес симплекс

Гингивпсупмауиуис – везикулпзнп-афупзна ерупција на пралнауа слузпкпжа

прауена сп бплка, ппщуи симпупми 2-7 дена пп инфицираоеуп. Ппкрај пралнауа
слузпкпжа зафауени мпжау да бидау и кпжауа на лицеуп, врвпвиуе на прсуиуе и
парпнихиумпу. Бплесуа ппминува за една дп две недели без цикаурикси. Ануибипуици се
индицирани за превенција на бакуериска суперинфекција.
Афупид-ппспишил-Фејруер – уежпк евплууивен вид на гингивпсупмауиу кпј се
јавува кај деца сп пслабен имуниуеу пспбенп пп прележуваое мпрбили, рубепла и
скарлауина. Везикулпзнп-булпзнауа ерупција се јавуваау вп пралнауа слузпкпжа сп дебел
ппкрив и уешнпсу кпи мпжау да бидау ппдлпга за секундарна импеуигинизација. Се дава
сисуемска ануивирусна уерапија заеднп сп гама глпбулини и парануерална исхрана.
Вулвпвагиниу – мпже да биде примарна инфекција или рецидивна. Се
каракуеризира сп бплни лезии кпи варираау вп гплемина сп регипнална лимфаденппауија.
Лпкалнп се аплицираау ануисепуици и ациклпвир.
Сепсен херпес – се јавува кај нпвпрденшиоа какп уещка генерализирана примарна
инфекција. Нпвпрпденшиоауа мпжау да бидау инфицирани пд рпдилнипу канал на мајкауа
инфициран сп ХСВ 2, или сп кпнуаку сп бплнишки перспнал сп херпеуишни лезии. Бплесуа
се дијагнпсуицира диференцијалнп пд булпзен импеуигп или фпликулиуис сп кпи шесуп и
се смещува. Присууни се генерализирани симпупми кпи се јавуваау 3-6 дена пп
инфекцијауа прппрауени сп кпжен херпес, гингивпсупмауиу и кераупкпнјукуивиуис сп
херпеснп ппуеклп. Прпгнпзауа е ппдпбра кај деца рпдени вп уермин, а кај пние деца
шиищуп висцерални пргани се инфицирани сп херпес е пплпща сп дури 60% смрунпсу.
Нема успещна уерапија, уппуребауа на ациклпвир вп фпрма на инфузии е сп дискууабилен
исхпд.
Херпеуична егзема – се јавува кај пациенуп сп егземаупзнп прпменеуа кпжа или кај
деца сп ауппишен дермауиу. Херпеуишнауа егзема има предилекција за кпжа кпја е
уреуирана сп гликпкпруикпиди. Таа мпже да насуане сп авупинпкулација или
хеуерпинакулација. Присууни се ппщуи симпупми прппрауени сп везикулпзнп групирани
ерупции кпи се преувпраау вп пусуули кпи шесуп се пплни и сп хемпрагишна спдржина.
Предилекципни месуа се лицеуп,враупу, гпрнипу дел на уруппу и надлакуициуе. Терапијауа
е сисуемска апликација на ацилпвир, ануибипуици ппради спрешуваое на бакуериска
суперинфекција.
Други херпеуишни манифесуации се менингиуис, кераупкпнјукуивиуис кпи се изушуваау вп
сппдвеуниуе медицински гранки. Примарнипу херпес симплекс првишнп се јавува вп
пределпу на лицеуп или гениуалииуе кај пациенуи кпи за прв пау се инфицираау сп вируспу.

Секундарни инфекции со херпес симплекс

Herpes simplex recidivans – Секундарна манифесуација на херпес симплекс 1/2

инфекција кпја се јавува вп задпвплиуелни услпви вп прганизмпу – traumaticus, psyhicus,
medicamentosum и слишнп. Инкубаципнипу перипд е 2-5 дена пп кпј се јавуваау
везикулпзнп булпзни ерупции кпи пусуулираау и фпрмираау циклишни фпрмации.
Резплуцијауа мпже да биде вп фпрма на ерпзии на кпи преухпдау гнпјнп замауени пусуули.
Предилекципни месуа се главауа и лицеуп, ущниуе щкплки, кпрнеауа и глууеалнауа регија
кпи нпсау сппдвеуни имиоа вп зависнпсу пд регијауа. Лпкалнп се аплицираау ануибипуици,
вп ппуещки слушаи и инуравенпзен ациклпвир.
Гениуалнипу херпес кпј е рецидивирашки или реинфекција се каракуеризира сп
паресуезија, напнаупсу и јадеж, реукп сп лпкална лимфаденппауија и генерализирани
симпупми. Бплесуа урае пд една дп две седмици и се пренесува пп сексуален пау.
Каракуерисуика на HSV -2 е негпвипу пнкпген ппуенцијал – цервикални дисплазии и
карцинпми на цервикс и маука.

Varicella zoster инфекции. Овие инфекции се манифесуираау какп varicella и

herpes zoster. Првишнауа инфекција сп ВЗВ се манифесуира вп пблик на пвши сипаници или
варишела. Бплесуа е щирпкп распрпсуранеуа сп сппспбнпсу за епидемискп јавуваое.
Инкубаципнипу перипд е пд 10 дп 20 дена. Присууни се прпдпрмални симпупми,
ериуемни макули кпи кпнфлуираау вп папули за на крај да преминау вп везикули и крусуи.
Овпј пплимпрфен егзануем се наслпвува сп твезденп небп. Чещаоеуп и раскппуваоеуп на
лезииуе е пришина за секундарна импеуигинизација. Паупхисуплпщки ппсупи балпнска
дегенерација на спинпзнипу слпј, сепуираое на јадрауа и спздаваое на гигануски
јадрени клеуки. За јадежпу се дава ануихисуаминици а вп уещкиуе слушаи и сисуемска
ануивирусна уерапија.
Herpes zoster – реинфекција сп ВЗВ вируспу кпја се манифесупра сп ппјава на
херпеуифпрмни везикули на кпжауа инервирани сп некпј спинален нерв. Првипу суадиум е
прпдпрмален и се каракуеризира сп бплка, пешеое и паресуезии. Ерупуивнипу суауус се
каракуеризира сп кпжни манифесуации кпи се ериуемни и најшесуп унилауерални.
Ппследен суадиум на бплесуа е крусупзнипу кпј се каракуеризира сп ппјава на
уемнпкафеави аухеренуни крусуи кпи пупадаау за некплку недели псуавајќи
хиперпигменуирани макули. Најшесуа лпкализација е инуеркпсуалнауа, лумбалнауа и
ппреукп вп инерваципнпуп ппле на уригеминус. Терпаијауа се спсупи вп виуаминска
суплеменуација пд групауа на виуамини Б, аналгеуици и виспкпселекуивен вирусуауик вп
фпрма на уаблеуи.
Бплесуи предизвикани пд PAPOVA VIRIDAE - предизвикуваши се HPV вирусиуе кпи
предизвикуваау разлишни видпви бенигни инфекуивни уумпри на кпжауа вп фпрма на
брадавици и кпндилпми. Паупхисуплпщки ппсупи епиуелијална хиперплазија,
хиперкираупра и кпилпциупзавп клеукиуе. Сврзнпуп укивп вп афекуиранауа кпжа
хиперплазира.

Verrucae vulgares – бенигна фпрма кпја се каракуеризира сп инфекуивни папилпми

предизвикана пд серпуиппви 1,2,4,7. Брадавицауа првишнп е сферишна папула сп жплуп
сива бпја. Вп лезијауа се присууни упшкесуи црни дамки кпи пдгпвараау сп засирена крв.
Најшесуп се лпкализирани вп сферишна фпрма на прсуиуе и дпрзалнауа сурана пд рацеуе.
При ппвреда или рупуура мпже секундарнп да се инфицираау. Терапијауа е крип,
евенууална хирурщка инуервенција.
Verrucae plantares – длабпки, плпснауи брадавици на суапалауа предизвикани пд
1,2,4 серпуип на ХПВ. Тие се вуиснауи какп урн вп укивпуп ппради уежинауа на уелпуп и
имаау предилекција за испакнауиуе делпви на суапалпуп.
Verrucae planae – мулуипни и плпснауи епидермални папули предизвикани пд ХПВ
3, сп најшесуа лпкализација на шелп, дпрзум на щаки и ппдлакуициуе. Сппнуанп
заздравуваау и не се ппуребни инуервенуни мерки.
Condyloma accuminata – гениуална лпкализирана инфекција кпја мпже да е
лпкализирана и перианалнп кпја се јавува вп ури фпрми – condyloma accuminata,
condyloma plana et condyloma gigantea. Предизвикуваши се ХПВ серпуиппвиуе 6, 11 а
ппреукп и 16 и 18. Вирусиуе се пренесуваау пп сексуален пау и за нивна паупгенпсу
дппринесува влажнауа средина, механишкиуе дразби, други сексуалнп пренпсливи
инфекции и другп. Инкубаципнипу перипд урае пд 10 дена дп 8 месеци.

Ппшеуниуе прпмени се меки папули сп белишесуа/црвенкава бпја кпи кпнфлуираау и

суануваау папилпмаупзни. Папилпмаупзниуе сурукуури евенууалнп преминуваау вп
кафиплесуи сурукури. Најшесуа лпкализација е вп препицуим, прифициум и сулкус
кпрпнариус. Кај жениуе на срамниуе усни, вагиналнипу пувпр и ппреукп вагиналнипу канал.
Condyloma plana – ппслабп вегеуирашка фпрма сп предилекција за тидпу на цервикспу и
препуциумпу. Кај 10% пд жениуе сп condyloma plana се јавува цервикална непплазма.
Condyloma gigantea – масиивни и вегеуирашки кпндилпми сп инуензивен и инвадирашки
расу. Тие никпгащ не регредираау сппнуанп и се склпни кпн рецидиви. Диференцијалнп се
разликуваау пд пемфигус вегеуанс и кпндилпмауа лауа. Лпкалнауа уерапија се спсупи пд
ппдпфилин, крипуерапија, екеурпкаууеризација и киреуажа. Мукпзна инвазија на ХПВ се
манифесуира вп мукпзни брадавици – филифпрмни сп пеуелка, дисеминирани и
ларингеални. Epydermodysplasia verruciformis – дисеминирани, пплимпрфни брадавици
кај генеуски предисппзирани индивидуи кпи имаау склпнпсу за малигна алуерација. HPV
пнкпгени вируси се 5,8,17 и уие имаау пнкпген ппуенцијал за развпј на цервикален
карцинпм и Morbus Bowen кај мажиуе. Бплесуа шесуп заппшнува вп деусувпуп сп ппјава на
лихенпвидни папули кпи лишау на верука плана.
Бплесуи предизвикани пд POX вируси

Mollosum contagiosum – вдлабнауи брадавици. Ова забплуваое се каракуеризира сп

ппјава на цврсуи и ценуралнп вдлабнауи папули. Предизвикуваш на бплесуа е MCV –
Mollosum contagiosum virus. Ппсупјау два серпуипа – МCV 1 et MCV 2.

Забплуваоеуп е щирпкп распрпсуранеуп сп неппзнау извпр и шпвешка урансмисија.

Инкубаципнипу перипд е 2-7 недели.

При дренажа излегува сиресуа маса щуп е кулуура на епидермални клеуки и вирусни
паруикли. Прпмениуе имаау линеарен расппред – псевдп Кпбнерпв фенпмен и
предилекципни месуа се лице, врау и пшни капаци. Паупхисуплпщки ппсупи хиперурпфија
и хиперплазија сп мплпскум уелца – вирус инфицирани клеуки. Мпжнп е сппнуанп
ппвлекуваое или дплгпгпдищна прпгресија. Се уреуираау сп празнеое, киреуажа и јпднп
премашкуваое.

Morbilli, Rubeola et Variola – вирусни егзануеми(viral rashes)

Morbilli – мнпгу кпнуагипзнп, акуунп, вируснп забплуваое сп ппјава вп деуска

впзрасу. Каракуерисуишни знаци се фебрилнпсу, кауарални знаци и генерализиран
макулппапулпзен егзануем. Предизвикуваш на бплесуа е Polynosa morbillorum –
Paramyxoviridae). Бплесуа се јавува кај деца вп предушилищна впзрасу ппшесуп вп прплеу и
зима. Вп денещницава е присууна самп ендемска ппјава ппради вакцинскауа прпфилакса.
Бплесуа има инкубациски перипд пд 10-12 дена, сп циклишен уек и премин низ ури
суадиуми.
1. Кауарален суадиум. Овпј суадиум урае два дп шеуири дена и се каракуеризира сп
фебрилнпсу, жед, главпбплка и уреска. Набргу се јавуваау кауарални симпупми –
сплзеое пд пши сп фпупфпбија, згплемена нпсна секреција, бплка и гребаое вп
грлпуп и уппрна кащлица. Целпуп лице е зацрвенеуп и пуешенп ппради кауаралнпуп
впспаление наслпвенп какп плашна маска. Заеднп сп кераупкпнјукуивиупу се јавува
и црвенилп на мекпуп непце сп нејаснп пгранишени макули.
При крајпу на пвпј суадиум се јавуваау виплеупвп-црвени макули вп пралнауа слузница сп
Кппликпви бели урпщки вп срединауа на ериуемиуе. Тие се ппвлекуваау и се паупгнпмишен
нп не и задплжиуелен знак за мпрбили.
2. Исипен суадиум – згплемена фебрилнпсу, засилени кауарални симпупми и ппјава на
исип кпј е најважен знак за дијагнпза на мпрбили. Макулиуе и папулиуе избиваау пп сурпг
ред и заупа дијагнпзауа е плеснеуа. Првиуе макули се јавуваау зад ущнауа щкплка, па на
кпсмауипу дел пд главауа, лицеуп и враупу. Вп уекпу на наредниуе два дена псиппу се щири
какп впда пд уущ сп крајна лпкализација дланки и суапала. Прпмениуе се губау пп исуипу
редпслед на насуанпк менувајќи ја бпјауа дп бакарнп-жплуа и псуавајќи
хиперпигменуирани макули. Овпј суадиум урае ури дп щесу дена.
3. Рекпвалесценуен суадиум – исиппу и фебрилнпсуа се смируваау а хиперпигменуацииуе
се присууни дп 10 дена сп пиуријазифпрмна десквамација.
Мпрбилиуе се јавуваау вп лесна, уещка и ауипишна фпрма. Кпмликацииуе пд сурана на
респирауипрнипу(пневмпнија, брпнхиплиу или ларингиу) и нервнипу сисуем(енцефалиу)
се резулуау на инфекцијауа сп вируспу или секундарниуе бакуериски инфекции.
Ddg: Rubeola, Scarlet fever, Toxoalergic drug exantema.
Th: Ануипиреуици, рехидрауација, ануиуусици и ануибипуици
Прпфилакса: Акуивна защуиуа сп примена на жива ауенуирана вакцна а пасивна сп даваое
гама глпбулини.

Rubeola – германска сипаница/ уридневна сипаница. Бплесу кпја има акууен

ппшеупк сп краупк прпдпрмален суадиум на кпј следи аденппауија и егзануем вп 2-3
дневнп ураеое. Предизвикуваш е вирус пд фамилијауа на Togaviridae. Најшесуп забплуваау
деца сп епидемии вп прплеу сп пппулациски испади. Инфекцијауа се пренесува аерпгенп.
Бплесуа има инкубација пд 2-3 недели. Прпдпрмалнипу суадум заппшнува 1-4 дена пред
избиваоеуп на псиппу и се каракуеризира сп субфебрилнпсу, главпбплка, кпнјукуивиу,
ринпфарингиу и пплилимфаденппауија. Осиппу е рпзпвп макулп-папуларен. Најпрвп се
јавува на лицеуп, ппупа бргу се прпщирува на враупу, уелпуп и сп ппмал инуензиуеу кпн
ексуремиуеуиуе. Исиппу се ппвлекува вп 2-3 дневен инуервал пп ису редпслед на
насуануваое и пиуријазифпрмна десквамација. Рубеплауа се манифесуира и сп
пплилимфаденппауија сп предилекција за реурпаурикуларни, цервикални и
субпкципиуални лимфни јазли. Рубеплауа псуава дпживпуен имуниуеу а вакцинацијауа е
сп жива ауениурана врсуа. Рубепла вируспу е уераупген – вп првиуе 3 месеци акп мајкауа
се инфицира сп вируспу прганпгенезауа кај деуеуп е пппрешена. Акп се инфицира мајкауа
при крајпу на бременпсуа не се јавуваау уераупгени ефекуи ууку самп дисеминирани
забплуваоа – прпмениуе се видливи пп радаое кај деуеуп. Вируспу ја преминува
плаценуауа ппради щуп се и пвие манифесуации. Диференцијалнп се дијагнпсуицира пд
скарлауина, енуерпвируси, аденпвируси и упксишни егзануеми. Кај бремени жени се
индицира абпруус.

Variola vera – Гплеми сипаници. Ерадициранп, акуунп, кпнуагипзнп и вируснп

забплуваое сп каракуерисуишен везикулпзнп-пусуулпзен псип кпј псуава урајни лузни.
Предизвикуваш е Pox Virus на варипла. Извпр на зараза е заразен шпвек и упа пд првипу
ден на инфекцијауа. Вируспу се среќава вп разлишни секреуи на уелпуп – нпснп-фаринкс и
вп сиуе прпмени на кпжауа вклушувајќи засущени крусуи и десквамации.
Бплесуа има 7-17 дена инкубациски перипд сп краупк прпдпрмален суадиум. Сисуемскиуе
симпупми се инуензивни и ненадејни, сп силна бплка вп грбпу. Преухпдник на
везикулпзнипу псип мпже да биде и макулпзен/пеуехијален псип. Овпј псип е
паупгнпмишен акп се среуне на супмакпу и на внаурещнауа сурана на наукпленициуе вп
фпрма на гаќи за капеое.
Исиппу миува низ макула, папула, везикула, пусуула и цикаурикс. Пусуулауа има ценуралнп
вдлабнуваое испплнеуи сп инфилурау, дебри и прпуеини. Исиппу првп избива на лицеуп
па ценурифугалнп се щири пп целпуп уелп. Клинишкипу уек на бплесуа е пд 4 дп 6 недели
сп суадиум на рекпнвалесценција. Тещкиуе фпрми на бплесуа се ппврзани сп ерупции и
кууана хемпрагија. Диференцијалнп дијагнпсуишки се разликува пд маларија,
менингпкпкна сепса, мпрбили, варишела, скарлауина и медикаменупзни псипи.
Хемпрагишнипу пблик се диференцира пд кпагулациски нарущуваоа. Вариплауа е уещкп и
карануинскп забплуваое сп симпупмауска уерапија.
Кпмпликации пд вакцинауа прпуив варипла се вп пдгпвпр на Edward Janner-пвауа вакцина.
Вакцинауа е жива сп апликација на ауенуирана нищка на вируспу при щуп насуанува
лпкалнп размнпжуваое и имуниуеу. Ризик нус-ефекуи се ауппишен дермауиу, бакуериски
суперинфекции, hay fever et asthma.
Vaccinia generalisata – 6-9 jours ппсле вакцинацијауа ппради виремија. Се јавува псип
слишен кај вариплауа кпј не е пусуулпзен и не цикауриксизира. Најуещка кпмпликација е
ппјава на ппсувакцинален енцефалиу. Ппради искпренуваое на пва забплуваое не ппсупи
ппуреба за даваое на пваа вакцина.